RAPORT EWALUACYJNY PROJEKT EDYCJA II

Transkrypt

1 RAPORT EWALUACYJNY PROJEKT EDYCJA II LUBLIN 2015

2 SPIS TREŚCI WSTĘP... 3 PERSPEKTYWA SZKÓŁ I UCZNIÓW... 5 PERSPEKTYWA WOLONTARIUSZY... 8 GRA TERENOWA WNIOSKI I REKOMENDACJE

3 WSTĘP Mała ojczyzna wspólna sprawa, to projekt Fundacji BGK i Fundacji Rozwoju Wolontariatu. Głównym celem projektu było zwiększenie aktywności lokalnej młodzieży gimnazjalnej i ponadgimnazjalnej z miejscowości do 20 tys. mieszkańców. W ramach II edycji projektu realizowanej w 2015 roku, 46 studentów-liderów zostało przeszkolonych z zakresu wiedzy obywatelskiej oraz metod pracy z młodzieżą, po to aby wraz z grupą studentów-wolontariuszy ruszyć do małych miejscowości na terenie całego kraju. Łącznie w projekcie wzięło udział 112 studentów-wolontariuszy (5 liderów uczestników I edycji, 46 liderów uczestników II edycji projektu oraz 61 studentów-członków grup), którzy przeprowadzili łącznie 51 warsztatów edukacyjnych i 51 gier terenowych dla uczniów 45 szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych z miejscowości do 20 tysięcy mieszkańców z 9 województw. Istotne jest, iż w 2014 roku zrealizowano pilotażową pierwszą edycję projektu Mała ojczyzna wspólna sprawa, którą podsumowano raportem ewaluacyjnym. Zatem w omawianej II edycji uwzględnione zostały niektóre istotne rekomendacje stanowiące konkluzję do wspomnianego raportu, takie jak np. mini gra terenowa, którą studenci rozegrali podczas szkolenia. Projekt Mała ojczyzna wspólna sprawa realizowany był metodą wypracowaną przez lata funkcjonowania programu PROJEKTOR wolontariat studencki Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności. Jest to metoda budowania kapitału społecznego poprzez oparty o wiedzę wolontariat, który promuje zaangażowaną, odpowiedzialną i aktywną postawę wśród Polaków. Dzięki zastosowanej metodzie realizacji projektu, prowadzone na terenie małych miejscowości działania, angażują nie tylko studentów i uczniów, ale także rodziców, społeczność szkolną, lokalne władze i media. Z kolei gry terenowe oparte były na wypracowanej i opisanej koncepcji, która zaprojektowana została w taki sposób, aby możliwe było jak najdokładniejsze uwzględnienie specyfiki środowiska lokalnego, w którym będą one realizowane. Zastosowanie narzędzia, jakim jest gra terenowa rozgrywana w miejscu zamieszkania jej uczestników pozwala na wyzwolenie w młodzieży większego poczucia przynależności do lokalnej społeczności oraz myślenia o swojej miejscowości jako miejscu, o które warto dbać i z którego należy być dumnym. W ramach ewaluacji II edycji projektu Mała ojczyzna wspólna sprawa przeprowadzono: 3 monitoringi gry terenowej, 4 monitoringi warsztatów edukacyjnych, 15 wywiadów telefonicznych z nauczycielami ze szkół, w których realizowano projekt (warsztat edukacyjny i grę terenową), 4 debriefy- spotkania z uczniami biorącymi udział w projektach projekcie, 1 debrief dla studentów- liderów uczestników projektu, 3

4 24 ankiety internetowe z wolontariuszami- liderami projektów. W badaniu zastosowano zarówno narzędzia dedykowane niniejszemu projektowi (monitoring gry terenowej, debriefy z uczniami oraz ankiety internetowe dla studentów - liderów), a także odpowiednio zmodyfikowane narzędzia służące do ewaluacji innych projektów w ramach programu PROJEKTOR wolontariat studencki (monitoringi warsztatów edukacyjnych, wywiady telefoniczne z nauczycielami, debrief dla studentów - liderów). Na podstawie zebranych informacji wykonano analizę ilościowo-jakościową. 4

5 PERSPEKTYWA SZKÓŁ I UCZNIÓW Szkoły dowiadywały się o możliwości udziału w projekcie Mała ojczyzna wspólna sprawa z trzech źródeł: od RKP, od wolontariuszy, a także z Internetu. Z kolei zdecydowanie najczęściej wymieniany przez nauczycieli powód udziału w projekcie to jego interesująca tematyka. 5

6 Zgłosiliśmy się do tego projektu, ponieważ wszystko co jest prowadzone przez studentów jest ciekawsze dla uczniów, niż gdyby prowadzili to nauczyciele. Kochamy wolontariuszy i Projektor, od wielu lat ze sobą współpracujemy i jesteśmy bardzo zadowoleni z naszej współpracy. Generalnie nauczycielom podobały się zarówno warsztaty jak i gra edukacyjna. Żadna spośród 15 osób (nauczycieli) biorących udział w badaniu nie miała żadnych zastrzeżeń do pracy wolontariuszy. Ich zdaniem wszystkie zadania i ćwiczenia były ciekawe i atrakcyjne dla uczniów. Szczególnie podobały im się zajęcia rozwijające umiejętność współpracy. Nauczyciele bardzo pozytywnie ocenili również aspekt organizacyjny. Ich zdaniem studenci bardzo dobrze poradzili sobie z organizacją zajęć, zarówno gry terenowej jak i warsztatu edukacyjnego. Byli w stałym kontakcie telefonicznym z dyrekcją szkoły oraz szkolnym opiekunem programu. Dość dobrze poradzili sobie z formalnościami. Nie mam żadnych zastrzeżeń do organizacji zajęć oraz sposobu ich przeprowadzenia. Studenci bardzo dobrze sobie ze wszystkim poradzili. Jestem pod ogromnym wrażeniem ich pracy. W opinii nauczycieli dzieci były zainteresowane tematyką projektu, a w szczególności, podobnie jak nauczycielom podobała im się gra terenowa. Uczniowie chcieliby, aby jeszcze raz odbył się taki projekt. Dzieci chodzące do innych klas dopytywały się dlaczego oni nie mogli uczestniczyć w takim projekcie. Zdaniem nauczycieli uczniowie uważają temat projektu za ważny i potrzebny. Uczestnicząc w nim dowiedzieli się więcej na temat ich miejscowości. Rzadziej pojawiają się dodatkowe opinie na temat tego, że jest to jednocześnie temat trudny. Zdecydowanie najczęściej wskazywaną przez nauczycieli korzyścią jaką odnieśli uczniowie jest nauka współpracy. Niekiedy nauczyciele zwracają uwagę na początkowy stres uczniów wywołany głównie tematyką pozornie sprawiającą wrażenie nudnej i trudnej. Uczniowie na początku byli przestraszeni pierwszym spotkaniem z wolontariuszami ze względu na tematykę jaką poruszali podczas projektu. Jednak na drugim i trzecim 6

7 spotkaniu studenci w taki sposób poprowadzili zajęcia, że uczniowie chętnie uczestniczyli w projekcie i wszystkich zajęciach. Uczniowie biorący udział w debriefach pamiętali na czym polegały warsztaty edukacyjne w ramach projektu Mała ojczyzna wspólna sprawa. Pracowaliśmy w grupach, dowiedzieliśmy się jak pracuje gmina i powiat, byliśmy w urzędzie miasta i mogliśmy zadać pytania burmistrzowi. Mieliśmy do wykonania różne ćwiczenia zadania, w których musieliśmy wykorzystać to co wiemy o powiecie, gminie i województwie z lekcji WOS-u oraz to czego dowiedzieliśmy się z prezentacji przedstawionej przez studentów na pierwszych zajęciach. Oprócz tego było dużo pracy zespołowej, pracy w grupach. Warsztaty w ramach projektu podobały się uczniom. Wyjątkowo pozytywnie wspominają oni szczególnie zajęcia rozpoczynające ( na wejście ) oraz kończące ( gra terenowa ) projekt. Uczniowie są zgodni co do tego, że bardzo chcieliby wziąć udział raz jeszcze w tego typu projekcie, a w szczególności w grze terenowej. Zdaniem uczniów dzięki projektowi nauczyli się przede wszystkim pracować w zespole, a w mniejszym stopniu istotne było dla nich zdobycie nowej wiedzy. Podczas 3 spośród 4 przeprowadzonych debriefów uczniowie uznali tematykę projektu za ważną i ciekawą, a także przydatną w codziennym życiu. Tylko podczas jednego debirefu uczestnicy stwierdzili, że tematyka ta nie interesuje ich. Uczniowie bardzo pozytywnie wspominają także wolontariuszy prowadzących warsztaty i grę terenową. Uważają, że byli oni bardzo mili. Podczas wszystkich czterech monitorowanych warsztatów uczniowie pracowali w grupach i mieli zadania do wykonania. Osoby monitorujące warsztaty uważają, że wolontariusze odpowiednio dbali o atmosferę podczas ich trwania. Na początku studenci przedstawili się i opowiedzieli krótko o sobie, prowadzili kilka zabaw integrujących, wprowadzających dobry nastrój w grupie. Wolontariuszki były sympatyczne, uśmiechnięte, z przyjaznym nastawieniem do uczniów. Podczas warsztatów wolontariusze wykorzystywali wiele różnorodnych materiałów. Warsztaty zostały ocenione pozytywnie. Zdaniem osób, które je monitorowały wolontariusze raczej: panowali nad grupą, mówili zrozumiale i z pasją, zachęcali uczniów do aktywności, a zajęcia były raczej uporządkowane. Oprócz tego, raczej: zajęcia podobały się uczniom, uczniowie byli aktywni, współpracowali ze sobą, polubili studentów. Nauczyciele byli zainteresowani zajęciami. Atmosfera podczas zajęć była bardzo pozytywna z jednej strony swobodna, ale z drugiej uczniowie czuli respekt do prowadzących. Niekiedy trzeba było uspokajać nazbyt aktywnych uczniów. Studenci zazwyczaj mieli partnerski stosunek do uczniów. 7

8 PERSPEKTYWA WOLONTARIUSZY Wolontariusze-liderzy dowiadywali się o projekcie najczęściej od Regionalnego Koordynatora Programu lub od innych wolontariuszy. Studenci są zadowoleni z przeprowadzonych zajęć, z zaangażowania uczniów. Nie wszystkim udało się przeprowadzić komplet zaplanowanych ćwiczeń ponieważ niektóre zadania uczniowie wykonywali dłużej niż wstępnie studenci zaplanowali. Wolontariusze są również zadowoleni ze wsparcia ze strony FRW, regionalnych koordynatorów i przede wszystkim koordynatorki projektu. Uważają, że otrzymywali wszystkie niezbędne informacje. Oceniając szkolenie w którym brali udział nie są jednomyślni co do tego, który z modułów był dla nich najcenniejszy. Opinie w tej kwestii są względnie równo podzielone. Szczerze mówiąc to wszystkie, każdy omawiał równie cenny element. Na uwagę zasługuje również fakt, że wolontariusze są bardzo zadowoleni z tego, że podczas szkoleń odbyła się w praktyce gra terenowa, czego brakowało w poprzedniej edycji projektu. Moim zdaniem było wiele elementów niezmiernie ważnych. Uważam, że człowiek najwięcej uczy się dzięki praktyce, dlatego też najcenniejszym modułem szkolenia była gra terenowa. Mieliśmy okazje zobaczyć ją z dwóch stron, ze strony organizatorów i uczestników. 8

9 Najczęściej wymienianym brakującym elementem szkolenia jest natomiast przygotowanie liderów do pracy z trudnymi grupami, które znacznie częściej pojawiają się podczas zajęć z młodzieżą (przeważającą w ramach projektu Mała ojczyzna wspólna sprawa ), niż podczas prowadzonych przez nich zazwyczaj zajęć z dziećmi. Większość liderów uważa jednak, że proporcje modułów podczas szkoleń były odpowiednio dobrane. Nieliczne osoby chcą rozszerzenia bądź też skrócenia poszczególnych modułów. Ankietowani liderzy projektów oceniali swoje kompetencje takie jak: umiejętność przekazywania fachowej wiedzy uczniom, umiejętność pracy z grupą, umiejętność planowania czasu, wiedza z zakresu aktywności obywatelskiej umiejętność koordynowania projektu (warsztat, gra), w skali 1-5 zarówno przed projektem jak i po projekcie. Jak widać na grafice przed projektem zdecydowanie najwyżej oceniono umiejętność planowania czasu oraz umiejętność pracy z grupą, natomiast zdecydowanie najniżej wiedzę z zakresu aktywności obywatelskiej. Natomiast po projekcie zdecydowanie najwyżej oceniono: umiejętność koordynowania projektu oraz umiejętność planowania czasu, a zdecydowanie najniżej wiedzę z zakresu aktywności obywatelskiej. Warto zauważyć, że najniżej oceniony aspekt po projekcie (wiedza z zakresu aktywności 9

10 obywatelskiej) otrzymał wyższą ocenę, niż najwyżej oceniony aspekt przed projektem (umiejętność pracy z grupą). Generalnie we wszystkich uwzględnionych kompetencjach odnotowano znaczną poprawę w trakcie realizacji projektu. Test t-studenta dla grup zależnych wykazał, że kompetencje we wszystkich 5 zakresach poprawiły się w sposób wysoce istotny statystycznie, co oznacza, że odnotowana poprawa nie wynika jedynie ze specyfiki badanej grupy, ale może być uogólniona na całą populację wolontariuszy liderów projektu. Największa poprawa nastąpiła w zakresie umiejętności koordynowania projektu oraz wiedzy z zakresu aktywności obywatelskiej, a najmniejsza w zakresie umiejętności pracy z grupą. Dzięki udziałowi w projekcie udało mi się udoskonalić swoje umiejętności zarządzania czasem- dokładne rozplanowanie poszczególnych ćwiczeń i zabaw, a także przebiegu gry były tutaj cenne. Podwyższyłam poziom wiedzy z zakresu wiedzy obywatelskiej, oraz wszelkie inne umiejętności, które są niezbędne do pracy z grupą (a w szczególności w gimnazjum). Przede wszystkim nauczyłam się podejścia do młodych ludzi, tego, jak z nimi rozmawiać i czego od nich oczekiwać. Poza tym dostrzegłam w praktyce, że każda grupa jest inna i że najpierw należy się dobrze poznać. Ogólnie rzecz biorąc ponad połowa badanych liderów jest bardzo zadowolona z udziału w projekcie, natomiast blisko co trzeci jest zadowolony. Jedynie 17% to osoby średnio zadowolone, nikt natomiast nie ocenił swojej satysfakcji jako niskiej bądź bardzo niskiej. Wolontariusze nie mieli wielu problemów z realizacją projektu. Te najczęściej wymieniane przedstawione zostały na poniższej grafice. 10

11 W tegorocznej edycji nie sposób wskazać konkretne modyfikacje, których oczekiwałaby liczna grupa wolontariuszy. Zazwyczaj pytani o oczekiwane zmiany wolontariusze wskazywali na kwestie ogólne, takie jak np. ograniczenie formalności. 11

12 GRA TERENOWA Nauczyciele zdecydowanie pozytywnie odnoszą się do przeprowadzonych gier terenowych. Ich zdaniem właśnie ten element projektu najbardziej podobał się uczniom- wprowadzał element rywalizacji a jednocześnie musieli oni wykazać się wiedzą. Uczniowie biorący udział w grze z zaangażowaniem podejmowali się nowych zadań. Dzięki udziałowi w grze zapoznali się z miejscami znajdującymi się w ich Małej Ojczyźnie, poznali ich historię. Jedynie co czwarty nauczyciel biorący udział w badaniu zwrócił uwagę na trudności w organizacji gry terenowej. Zdaniem nauczycieli gra terenowa była jednym z najatrakcyjniejszych części tego projektu dla uczniów, wymagała jednak zaangażowania wielu osób i sporo pracy poświęconej na przygotowanie całego wydarzenia zarówno od studentów jak i nauczycieli. Moim zdaniem gra terenowa była najbardziej atrakcyjną częścią całego projektu, wymagała jednak zaangażowania wielu osób z czym mieliśmy trudności. Powyższe trudności nie przysłaniają jednak pozytywnych aspektów gry terenowej. Cały projekt bardzo nam się podobał, ale w szczególności gra terenowa, chcemy więcej takich projektów. Również studenci twierdzą, że przy odpowiednim przygotowaniu gry terenowe mogą być pomocnym narzędziem edukacyjnym. Jednak wiele zależy od konkretniej klasy, jej poziomu, zainteresowania uczniów. A także od zaangażowania szkoły i samych nauczycieli, którzy powinni pomagać przy grze. Osoby monitorujące gry terenowe uważają, że wolontariusze odpowiednio dbali o atmosferę podczas ich trwania, m.in. zachęcali i motywowali uczestników gry do rozwiązywania zadań, żartowali, nikogo nie zmuszano do brania udziału w grze. Relacja między uczniami a studentami miała charakter partnerski. Atmosferę określano również jako: przyjemną, radosną, pełną zaangażowania, entuzjazmu i ekscytacji. Podczas gier terenowych wolontariusze wykorzystywali wiele różnorodnych materiałów. Podczas 3 monitoringów wymieniono ponad 20 kategorii materiałów dodatkowych. Co ciekawe w monitorowanych grach pomagała różna liczba studentów od zaledwie 1 do aż 12. Świadczy to o tym, ż gra terenowa jest bardzo elastyczna - 12

13 można ją zorganizować na wiele różnych sposobów, angażując w zależności od aktualnych możliwości różną liczbę pomocników. W opinii osób monitorujących gry terenowe, studenci: panowali nad grupami, mówili zrozumiale, prowadzili gry z pasją, zachęcali uczniów do aktywności. Oprócz tego: gra była logiczna i zrozumiała, podobała się uczniom, uczniowie współpracowali ze sobą i polubili studentów. Zatem ogólna ocena monitorowanych gier jest bardzo wysoka. Nieliczne uwagi zgłaszane przez osoby monitorujące projekty przedstawiono na poniższej grafice. W dwóch spośród trzech monitorowanych grach terenowych bardzo aktywny udział brała społeczność lokalna oraz zaangażowane były lokalne media. Po jedno z zadań należało zgłosić do Urzędu Gminy, która chętnie zaangażowała się w uczestniczenie w grze terenowej. Pomocą służyli również pracownicy szkoły. W grę zaangażowani byli również mieszkańcy. Jednym z zadań było przeprowadzenie referendum wśród mieszkańców. Każda grupa musiała zapytać o potrzebne zmiany w mieście trzech osób. Każda osoba była zainteresowana przeprowadzaną grą terenową. Natomiast pracownik stacji benzynowej wręczał uczestnikom zadanie dodatkowe kartę wyborczą. Gra terenowa z całą pewnością stanowiła ten element projektu, który najbardziej podobał się zarówno nauczycielom jak i uczniom. Uczniowie bardzo dobrze ją pamiętają, wspominają wyjątkowo pozytywnie i relacjonują z ogromnym entuzjazmem. Dostaliśmy mapy z zaznaczonymi na niej punktami, w których musieliśmy być i wykonać określone zadania. Zadania były bardzo ciekawe, było przy tym dużo zabawy i śmiechu. Na 13

14 koniec wszyscy poszliśmy do sali gdzie było uroczyste ogłoszenie wyników i wręczenie medali. Co ciekawe żaden spośród 24 liderów wolontariuszy biorących udział w badaniu ankietowym nie skrytykował gry terenowej. Niemal wszyscy wypowiedzieli się o niej z dużym entuzjazmem, wskazując na szereg zalet tej formy zajęć. Gra terenowa była świetnym pomysłem i zdecydowanie warto było ją zrealizować. Uczniowie mogli bardziej poznać swoją miejscowość oraz wykorzystać informacje przekazane podczas warsztatu. Myślę, że jest to idealny sposób na podsumowanie warsztatów. Możemy sprawdzić wiedzę młodzieży jednocześnie łącząc to z czymś miłym i ciekawym. Dzięki temu dzieci wiedzą, że nauka nie musi być nudna. Wiemy dzięki tej grze, czy cokolwiek zapamiętali. 14

15 WNIOKI I REKOMENDACJE Najważniejsze wnioski z przeprowadzonej ewaluacji są następujące: Szkoły dowiadywały się o możliwości udziału w projekcie Mała ojczyzna wspólna sprawa z trzech źródeł: od RKP, od wolontariuszy, a także z Internetu. Powody dla których szkoły wzięły udział w projekcie, to: interesująca tematyka namowa wolontariusza, chęć poszerzenia wiedzy uczniów, chęć uatrakcyjnienia zajęć dla dzieci oraz długa i owocna współpraca z PROJEKTOREM. Nauczycielom podobały się zarówno warsztaty jak i gra edukacyjna. Bardzo pozytywnie ocenili również aspekt organizacyjny. Ich zdaniem studenci bardzo dobrze poradzili sobie z organizacją zajęć, zarówno gry terenowej jak i warsztatu edukacyjnego. Korzyści jakie zdaniem nauczycieli odnieśli uczniowie, to: nauka współpracy, przypomnienie i utrwalenie wiedzy na temat organów samorządowych, uświadomienie sobie, że oni też mogą coś zrobić w swojej miejscowości. Warsztaty w ramach projektu podobały się uczniom. Wyjątkowo pozytywnie wspominają oni szczególnie zajęcia rozpoczynające ( na wejście ) oraz kończące ( gra terenowa ) projekt. Uczniowie są zgodni co do tego, że bardzo chcieliby wziąć udział raz jeszcze w tego typu projekcie, a w szczególności w grze terenowej. Warsztaty zostały ocenione pozytywnie przez osoby monitorujące. Ich zdaniem wolontariusze raczej: panowali nad grupą, mówili zrozumiale i z pasją, zachęcali uczniów do aktywności, a zajęcia były raczej uporządkowane. Oprócz tego, raczej: zajęcia podobały się uczniom, uczniowie byli aktywni, współpracowali ze sobą, polubili studentów. Nauczyciele byli zainteresowani zajęciami. Atmosfera podczas zajęć była bardzo pozytywna z jednej strony swobodna, ale z drugiej uczniowie czuli respekt do prowadzących. Niekiedy trzeba było uspokajać nazbyt aktywnych uczniów. Studenci zazwyczaj mieli partnerski stosunek do uczniów. Wolontariusze są zadowoleni ze wsparcia ze strony FRW, regionalnych koordynatorów i przede wszystkim koordynatorki projektu. Uważają, że otrzymywali wszystkie niezbędne informacje. Wolontariusze są bardzo zadowoleni z tego, że podczas szkoleń odbyła się w praktyce gra terenowa, czego brakowało w poprzedniej edycji projektu. Większość liderów uważa jednak, że proporcje modułów podczas szkoleń były odpowiednio dobrane. Nieliczne osoby chcą rozszerzenia bądź też skrócenia poszczególnych modułów. Ankietowani liderzy projektów oceniali swoje kompetencje zarówno przed jak i po projekcie. Najniżej oceniony 15

16 aspekt po projekcie (wiedza z zakresu aktywności obywatelskiej) otrzymał wyższą ocenę, niż najwyżej oceniony aspekt przed projektem (umiejętność pracy z grupą). Generalnie we wszystkich uwzględnionych kompetencjach (umiejętność przekazywania fachowej wiedzy uczniom, umiejętność pracy z grupą, umiejętność planowania czasu, wiedza z zakresu aktywności obywatelskiej, umiejętność koordynowania projektu (warsztat, gra) odnotowano znaczną poprawę w trakcie realizacji projektu. Ogólnie rzecz biorąc ponad połowa badanych liderów jest bardzo zadowolona z udziału w projekcie, natomiast blisko co trzeci jest zadowolony. Jedynie 17% to osoby średnio zadowolone, nikt natomiast nie ocenił swojej satysfakcji jako niskiej bądź bardzo niskiej. Najczęstsze trudności w realizacji projektu, to: porozumienie się i kontakt ze szkołą, załatwienie formalności, zapanowanie nad grupą uczniów, nakłonienie społeczności lokalnej do współpracy. Nauczyciele zdecydowanie pozytywnie odnoszą się do przeprowadzonych gier terenowych. Ich zdaniem właśnie ten element projektu najbardziej podobał się uczniom. Również studenci twierdzą, że przy odpowiednim przygotowaniu gry terenowe mogą być pomocnym narzędziem edukacyjnym. Jednak wiele zależy od konkretniej klasy, jej poziomu, zainteresowania uczniów. A także od zaangażowania szkoły i samych nauczycieli, którzy powinni pomagać przy grze. W opinii osób monitorujących gry terenowe, studenci: panowali nad grupami, mówili zrozumiale, prowadzili gry z pasją, zachęcali uczniów do aktywności. Oprócz tego: gra była logiczna i zrozumiała, podobała się uczniom, uczniowie współpracowali ze sobą i polubili studentów. Zatem ogólna ocena monitorowanych gier jest bardzo wysoka. W tegorocznej edycji trudno wskazać konkretne zmiany, których oczekiwałaby liczna grupa wolontariuszy. Zazwyczaj pytani o nie wolontariusze wskazywali na kwestie ogólne, takie jak ograniczenie formalności. Być może w kolejnej edycji warto rozważyć następujące dwie kwestie: Wprowadzenie do szkolenia zajęć dotyczących tego, w jaki sposób wolontariusze powinni radzić sobie z trudnymi grupami młodzieży. Dla wielu wolontariuszy praca z młodzieżą jest czymś nowym i o ile doskonale radzą sobie z dziećmi, o tyle często mają problemy z pracą z młodzieżą. Więcej czasu na realizację projektu- być może przekształcenie go w wakacyjny, ewentualnie przynajmniej dodanie kilku dodatkowych godzin zajęć. Podsumowując- widać wyraźnie, że projekt Mała ojczyzna wspólna sprawa po raz kolejny spotkał się z pozytywnym odbiorem wszystkich zainteresowanych grup (młodzieży, nauczycieli, wolontariuszy) i z całą pewnością jest warty 16

17 kontynuowania. Warto odnotować, że tegoroczna edycja została oceniona jeszcze lepiej, niż poprzednia, o czym świadczy przede wszystkim niewielka liczba rekomendacji. 17