Zboża ozime Zboża jare Ziemniak

Małopolski Zespół Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego Małopolski Urząd Marszałkowski w Krakowie Wyniki Porejestrowych Doświadczeń Odmianowych i Rolniczych w województwie małopolskim Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych SDOO w Węgrzcach Zboża ozime Zboża jare Ziemniak 2014 Małopolska Izba Rolnicza w Krakowie Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach Węgrzce, marzec 2015

Zrealizowano przy pomocy finansowej Samorządu Województwa Małopolskiego Przewodniczący Małopolskiego Zespołu Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego mgr inż. Jolanta Madejska Dyrektor SDOO Węgrzce Stacja Koordynująca PDOiR w woj. małopolskim Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Węgrzcach 32-086 Węgrzce; ul A5 nr 9 woj. małopolskie tel. (+ 48) 12 285-88-81 tel/fax (+ 48) 12 285 87 81 e-mail: sdoo.wegrzce@coboru.pl www.wegrzce.coboru.pl Opracowanie: Krzysztof Słowiak, Piotr Pszczółkowski, Ignacy Żak Redakcja merytoryczna: Jolanta Madejska Publikacja chroniona prawem wydawcy; każda reprodukcja całości lub jej części wymaga zgody wydawcy Wydawca: SDOO w Węgrzcach Druk MODR Karniowice - nakład 500 egz.

W S T Ę P Małopolski Zespół Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego przekazuje rolnikom województwa małopolskiego do wykorzystania kolejne opracowanie Wyników doświadczeń PDOiR, obejmujących lata 2012-2014. Niniejsza publikacja zawiera opracowanie wyników doświadczeń prowadzonych w systemie Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego dla następujących gatunków: pszenica ozima, pszenżyto ozime, żyto ozime, pszenica ozima orkisz, pszenica jara, jęczmień, owies i ziemniak. Porejestrowe Doświadczalnictwo Odmianowe i Rolnicze (PDOiR) to system doświadczalny obejmujący swym zakresem doświadczenia odmianowe i odmianowo-agrotechniczne niezbędne dla potrzeb praktyki rolniczej. Podstawy prawne funkcjonowania PDOiR w Polsce stanowią przepisy: art. 27 ust.1 ustawy z dnia 9 listopada 2012 roku o nasiennictwie (Dz. U. z 2012 r, poz. 1512 z późniejszymi zmianami), oraz Ustawa o Centralnym Ośrodku Badania Odmian Roślin Uprawnych z 25 listopada 2010 roku art. 4, 5 i 11 (Dz. U. z 2010 r, Nr 239, poz. 1592) Współpraca w zakresie Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego z samorządami województw, izbami rolniczymi i innymi partnerami na szczeblu regionalnym odbywa się również w oparciu o przepisy: Ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r, o samorządzie województwa (Dz. U. z 2001 r Nr.142 poz.1590) z późniejszymi zmianami, Ustawy z dnia 14 grudnia 1995 r o izbach rolniczych (Dz. U z 2002 r. Nr.101 poz.927 ) z późniejszymi zmianami oraz Ustawy z dnia 22 października 2004 r o jednostkach doradztwa rolniczego (Dz. U z 2004 r Nr 251 poz. 2507) z późniejszymi zmianami. Podstawowym celem badań w systemie PDOiR jest dostarczenie rolnikowi obiektywnej informacji o wartości gospodarczej odmian wpisanych do Krajowego Rejestru, przedstawienie reakcji odmian na różne warunki glebowo-klimatyczne danego regionu, oraz wskazanie opłacalności intensyfikacji produkcji (dwa poziomy agrotechniczne), a także wykorzystanie postępu biologicznego, którego nośnikiem są nowe odmiany między innymi poprzez ustalenie List Odmian Zalecanych do uprawy na terenie województwa. W roku 2014 przeprowadzono w województwie małopolskim łącznie 30 doświadczeń finansowanych ze środków Województwa Małopolskiego i podmiotów realizujących doświadczenia oraz 21 doświadczeń zlecanych przez COBORU, finansowanych ze środków budżetu centralnego. W imieniu Zespołu Wojewódzkiego Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego słowa podziękowania kieruję do Zarządu Województwa Małopolskiego za znaczące wsparcie finansowe i ogromne zaangażowanie w prace ZW PDOiR, stawianie nowych wyzwań przed ZW PDOiR. Z inicjatywy Zarządu Województwa prowadzone są doświadczenia systemem ekologicznym, które mają na celu wskazanie odmian nadających się do uprawy w gospodarstwach ekologicznych produkujących zdrową żywność, coraz bardziej oczekiwaną na rynku konsumenckim. Dziękuję podmiotom realizującym doświadczenia w ramach programu PDOiR, pracownikom Małopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Karniowicach, Małopolskiej Hodowli Roślin HBP w Krakowie, Zakładu Doświadczalnego IHAR PIB w Grodkowicach, Uniwersytetu Rolniczego im. H. Kołłątaja w Krakowie, Zespołu Szkół im. W. Witosa w Książu Wielkim, Panu Władysławowi Sysło oraz wszystkim, którzy finansowo, merytorycznie lub w jakikolwiek inny sposób włączyli się w realizację, doskonalenie i upowszechnianie systemu Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego w województwie małopolskim. Podziękowania kieruję również do firm BASF Polska i Caldena Sp. z o. o. za przekazane do wykorzystania przy doświadczeniach PDOiR nawozy dolistne i środki ochrony roślin. W związku z zakończeniem kadencji (2011-2014) Zespołu Wojewódzkiego Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego Województwa Małopolskiego składam wszystkim członkom Zespołu serdeczne podziękowania za pracę w Zespole, przekazaną wiedzę i doświadczenie oraz merytoryczny wkład w rozwój systemu PDOiR i rekomendacji odmian. Przewodnicząca Zespołu Wojewódzkiego Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego Jolanta Madejska - 3 -

Skład Zespołu Wojewódzkiego Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego województwa małopolskiego Kadencja 2011-2014 L.p. Nazwisko i imię Instytucja 1 2 3 Jolanta Madejska Przewodnicząca ZW PDOiR Lucyna Malec Wiceprzewodnicząca ZW PDOiR Marek Boligłowa Wiceprzewodniczący ZW PDOiR 4 Andrzej Bichoński 5 Stanisław Flaga 6 Anna Jednaka 7 Marek Kwiatkowski 8 Andrzej Lipiński Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Węgrzcach Sejmik Województwa Małopolskiego, Komisja Rolnictwa i Modernizacji Terenów Wiejskich Małopolska Izba Rolnicza Małopolska Hodowla Roślin Hodowla Buraka Pastewnego Sp. z o.o. Małopolski Urząd Marszałkowski Departament Rolnictwa i Geodezji Urząd Gminy w Zielonkach Referat Geodezji, Rolnictwa i Gospodarki Gruntami Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Węgrzcach Zakład Doświadczalny Oceny Odmian w Łopusznej 9 Stanisław Macugowski FITOFARMA s. c. Kraków 10 Andrzej Nowak Wojewódzki Inspektorat Ochrony Roślin i Nasiennictwa w Krakowie 11 Zofia Piechowicz Zespół Szkół im. Wincentego Witosa w Książu Wielkim 12 Stanisław Placek Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin PIB w Radzikowie Zakład Doświadczalny Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Grodkowice 13 Radosław Radulski Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR 14 Ewa Ryjak 15 Teresa Ryszka 16 Krzysztof Słowiak 17 Teresa Sikora 18 Anna Strzembicka 19 Aleksander Szmigiel 20 Tadeusz Śmiałowski Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach, Dział Systemów Produkcji Rolnej, Standardów Jakościowych i Doświadczalnictwa Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Węgrzcach Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Węgrzcach DANKO Hodowla Roślin Sp. z o. o. Zakład Hodowli Roślin Oddział Modzurów Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin PIB w Radzikowie, Zakład Roślin Zbożowych w Krakowie Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie, Instytut Produkcji Roślinnej - Zakład Szczegółowej Uprawy Roślin Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin PIB w Radzikowie, Zakład Roślin Zbożowych w Krakowie 21 Halina Tabaszewska Zakłady Tłuszczowe Bielmar Bielsko-Biała 22 Ignacy Żak Sekretarz ZW PDOiR Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Węgrzcach - 4 -

SDOO Węgrzce ZDOO Łopuszna MHR-HBP ZHR Polanowice Gosp. Nieczajna Gosp. Smęgorzów Gosp. ind. Nowy Wiśnicz ZS Książ Wielki UR Kraków SD Prusy IHAR Radzików ZD Grodkowice Wyniki PDOiR w województwie małopolskim za 2014 rok zredagowane są w taki sam sposób jak w latach poprzednich. Liczbowa charakterystyka ważnych cech gospodarczych obejmuje te gatunki, z którymi przeprowadzono doświadczenia w 2014 r. Publikacja wyników jest dla każdego gatunku przedstawiona oddzielnie. Po tabelach zawierających dane dotyczące doświadczenia umieszczony jest krótki komentarz na temat wyników uzyskanych w omawianym sezonie, na tle lat poprzednich oraz charakterystyka słowna odmian biorących udział w doświadczeniu, opracowana przez COBORU na podstawie wyników kilkuletnich badań. Wykaz doświadczeń PDOiR realizowanych w województwie małopolskim w 2014 r oraz źródła ich finansowania MDDR Karniowice L.p. Gatunek * 2 Pszenżyto ozime o * 3 Żyto ozime * * 4 Orkisz ozimy * * 5 Pszenica jara o * * 6 Jęczmień jary * o * 7 Owies * o * 8 Ziemniak bardzo wczesny * * *^ 1 Pszenica ozima o *^ 9 Ziemniak wczesny * * 10 Ziemniak średnio wczesny o * 11 12 13 14 15 16 17 Ziemniak średnio późny i późny Kukurydza na ziarno odmiany wczesne Kukurydza na ziarno odmiany średnio wczesne Kukurydza na ziarno odmiany średnio późne Kukurydza na kiszonkę odmiany wczesne Kukurydza na kiszonkę odmiany średnio wczesne Kukurydza na kiszonkę odmiany średnio późne o * *^ o o o o o o Razem 11+5 2+1 3 2 2 1 1 2 4 Ogółem - 34 doświadczenia o - doświadczenia finansowane z budżetu centralnego * - doświadczenia finansowane lokalnie (sponsorowane) ^ - doświadczenia wcześniej zakończone/dyskwalifikacja statystyczna - 5 -

Podstawowe elementy metodyki doświadczeń PDOiR Doświadczenia prowadzono zgodnie z metodyką COBORU, opracowaną dla doświadczeń PDOiR ze zbożami i ziemniakiem. Doświadczenia ze zbożami ozimymi i jarymi prowadzone były na dwóch poziomach agrotechniki (przeciętnym i wysokim), w dwóch powtórzeniach. Wyjątek w zbożach stanowił owies, z którym doświadczenia przeprowadzane były w trzech powtórzeniach na jednym poziomie agrotechniki. Na przeciętnym poziomie (a 1 ) chemiczna ochrona roślin ograniczona jest do zaprawiania nasion, stosowania herbicydów oraz interwencyjnie insektycydów, nawożenie mineralne zależy w dużym stopniu od zasobności gleby w dostępne składniki pokarmowe. Wysoki poziom agrotechniki (a 2 ) różni się od przeciętnego zastosowaniem wyższego o 40 kg/ha nawożenia azotowego, fungicydów, regulatorów wzrostu roślin oraz dolistnego nawożenia preparatami wieloskładnikowymi. L.p. Zabiegi różnicujące poziomy agrotechniki Rodzaj zabiegu Poziom agrotechniki przeciętny (a 1 ) wysoki (a 2 ) 1. Nawożenie azotowe (kg N/ha) + a 1 + 40 2. Stosowanie fungicydu: a) pierwszy zabieg (ochrona podstawy źdźbła i liści) b) drugi zabieg (ochrona liści i kłosa) 3. Stosowanie regulatora wzrostu + 4. Nawożenie dolistne preparatem wieloskładnikowym + Dobory odmian do doświadczeń zostały ustalone przez Zespół Wojewódzki PDOiR, natomiast odmiany wzorcowe jednakowe w danym gatunku dla wszystkich doświadczeń w kraju, wyznaczone zostały przez COBORU. Oceny stanu roślin, wylegania i porażenia przez choroby przedstawiono w skali 9-cio stopniowej przy czym: 1 - oznacza stan najgorszy 9 - stan najlepszy. Przebieg pogody w sezonie 2013-2014 Jesień 2013 była korzystna dla zbóż ozimych. Rośliny weszły w stan spoczynku zimowego w dobrej kondycji. Jesienne zahamowanie wegetacji odnotowano na 30.11.2013. Zima bardzo łagodna, ze śladową pokrywą śniegową lub jej całkowitym brakiem. Brak niekorzystnych zjawisk atmosferycznych, które miałyby wpływ na przezimowanie roślin (mróz, wiatr). Stan roślin po zimie oceniono jako dobry. Nie stwierdzono wymarzania, ani porażenia roślin przez pleśń śniegową. Ruszenie wegetacji zanotowano na dzień 12. 03. 2014. Początek III dekady marca bardzo ciepły, temperatury dochodzą do 20 C. Wczesna wiosna umożliwiła siew zbóż jarych w III dekadzie marca. Wschody równomierne i wyrównane pod koniec I dekady kwietnia. W okresie tym występują znaczne wahania temperatury. W II dekadzie chłodno, niewielkie opady deszczu. Pogoda poprawia się pod koniec kwietnia, znaczny wzrost temperatury, dobre uwilgocenie gleby powodują, że zboża jare weszły szybko w fazę krzewienia. Znaczne pogorszenie pogody od połowy II dekady maja (intensywne deszcze przez 5 dni - 71 mm). Następnie poprawa pogody, powoduje intensywny wzrost roślin. W dalszym okresie wegetacji dobre warunki do rozwoju roślin (ciepło, opady deszczu). Lipiec z bardzo dużą ilością opadów (182 mm). W dniu 15 lipca w Węgrzcach, gwałtowna burza z gradem ( 26 mm opadu), powoduje uszkodzenia kłosów i częściowe osypywanie się ziarna. Pomimo niekorzystnych warunków panujących w lipcu i sierpniu (opady deszczu i utrudnione żniwa) plony zarówno zbóż ozimych jak i jarych nie odbiegały znacznie od średniej za ostatnie trzylecie + - 6 -

Temperatura powietrza w SDOO Węgrzce - sezon wegetacyjny 2013/2014 Miesiąc Średnia miesiąca Temperatura powietrza w o C na wysokości 2 m Średnia miesiąca Ekstremalna Maksymalna Minimalna Maksymalna Minimalna Wrzesień 2013 12,9 18,1 9,1 24,1 2,6 Październik 2013 10,9 16,7 6,5 24,2-2,3 Listopad 2013 5,4 8,9 2,9 18,4-3,9 Grudzień 2013 1,9 5,7-0,6 14,8-4,5 Styczeń 2014-0,9 1,6-3,4 10,5-14,5 Luty 2014 2,9 7,1-1,3 11,0-9,9 Marzec 2014 7,2 11,7 2,8 21,6-0,8 Kwiecień 2014 11,3 16,4 6,2 23,0 1,3 Maj 2014 14,3 18,7 9,9 28,2 1,7 Czerwiec 2014 16,7 21,3 12,1 30,9 7,5 Lipiec 2014 20,8 25,7 15,9 30,5 9,8 Sierpień 2014 18,3 22,7 13,9 30,9 7,7 Wrzesień 2014 15,6 20,0 11,2 25,8 4,5 Miesiąc Opady w SDOO Węgrzce - sezon wegetacyjny 2013/2014 Opad w mm I dekada II dekada III dekada Suma miesięczna Liczba dni z opadami Wrzesień 2013 8,3 39,1 6,4 53,8 19 Październik 2013 0,0 11,2 0,6 11,8 4 Listopad 2013 45,1 8,6 7,1 60,8 18 Grudzień 2013 9,0 0,0 0,4 9,4 9 Styczeń 2014 7,7 21,6 16,8 46,1 19 Luty 2014 8,2 7,9 0,5 16,6 9 Marzec 2014 1,5 21,8 4,4 27,7 8 Kwiecień 2014 14,6 14,4 14,0 43,0 15 Maj 2014 5,6 75,1 26,8 107,5 16 Czerwiec 2014 4,3 19,0 56,8 80,1 10 Lipiec 2014 102,4 45,8 33,8 182,0 15 Sierpień 2014 12,0 44,0 28,5 84,5 17 Wrzesień 2014 31,2 26,6 17,9 75,7 15-7 -

Rok wpisu do KR Rok włączenia do LOZ Kod kraju pocodzenia Pszenica ozima Uwagi ogólne Doświadczenie z pszenicą ozimą w województwie małopolskim w sezonie 2013/14 przeprowadzono w trzech punktach: tj. SDOO Węgrzce - 43 odmiany (finansowane z budżetu centralnego), MHR-HBP Kraków - ZHR Polanowice oraz IHAR PIB Radzików - ZD Grodkowice (doświadczenia finansowane lokalnie). W doświadczeniach finanso-wanych lokalnie badano 30 odmian, których dobór został ustalony przez Zespół Wojewódzki PDOiR województwa małopolskiego. Doświadczenie w MHR-HBP Kraków - ZHR Polanowice zostało zdyskwalifikowane statystycznie i wyniki z tego doświadczenia nie zostały ujęte w niniejszym opracowaniu. W 2004 roku po raz pierwszy dla pszenicy ozimej ustalono Listę Odmian Zalecanych (LOZ) do uprawy w woj. małopolskim. Od tej pory jest ona corocznie aktualizowana na podstawie wyników doświadczeń PDOiR z ostatnich lat. LOZ ma ułatwić rolnikom podjęcie decyzji dotyczącej wyboru najbardziej wartościowych odmian do uprawy. Doświadczenia z pszenicą ozimą przeprowadzono zgodnie z metodyką COBORU przedstawioną w poprzednim rozdziale. Powierzchnia poletek była różna w punktach doświadczalnych i wynosiła: - 10 m2 do sprzętu w Polanowicach i Grodkowicach oraz 15 m2 w Węgrzcach. Tabela 1 Pszenica ozima. Odmiany badane. Rok zbioru: 2014 L.p. Odmiana Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - pełnomocnika Polsce 1. Astoria 2012 PL 2. Tonacja 2001 2004 PL 3. Legenda 2005 PL 4. Figura 2007 PL 5. Ostroga 2008 2011 PL 6. Bamberka 2009 2012 PL 7. Natula 2009 2011 PL 8. Skagen 2009 2012 DE 9. Arkadia 2011 2013 PL 10. Linus 2011 2015 FR 11. Sailor 2011 2013 DE 12. Estivus 2012 DE 13. Patras 2012 2014 DE 14. Praktik 2012 FR 15. Tulecka 2012 PL 16. Arktis 2013 DE 17. Lavantus 2013 DE 18. Bogatka 2004 PL 19. Mulan 2008 DE 20. Jantarka 2010 2013 PL Poznańska Hodowla Roślin Sp. z o.o. ul. Kasztanowa 5; 63-004 Tulce Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; 99-307 Strzelce Poznańska Hodowla Roślin Sp. z o.o. ul. Kasztanowa 5; 63-004 Tulce DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; 99-307 Strzelce Małopolska Hodowla Roślin - HBP Sp. z o.o. ul. Zbożowa 4; 30-002 Kraków Saaten - Union Polska Sp. z o.o. ul. Straszewska 70; 62-100 Wągrowiec DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan RAGT Semences Polska Sp. z o.o. ul. Sadowa 10A; 87-148 Łysomice DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o Choryń 27; 64-000 Kościan Saaten - Union Polska Sp. z o.o. ul. Straszewska 70; 62-100 Wągrowiec DSV Polska Sp. z o.o. ul. Straszewska 70; 62-100 Wągrowiec RAGT Semences Polska Sp. z o.o. ul. Sadowa 10A; 87-148 Łysomice Poznańska Hodowla Roślin Sp. z o.o. ul. Kasztanowa 5; 63-004 Tulce DSV Polska Sp. z o.o. ul. Straszewska 70; 62-100 Wągrowiec Saaten - Union Polska Sp. z o.o. ul. Straszewska 70; 62-100 Wągrowiec DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan Saaten - Union Polska Sp. z o.o. ul. Straszewska 70; 62-100 Wągrowiec DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan - 8 -

Rok wpisu do KR Rok włączenia do LOZ Kod kraju pochodzenia Tabela 1 c. d. Pszenica ozima. Odmiany badane. Rok zbioru: 2014 L.p. Odmiana 21. KWS Ozon 2010 2014 DE 22. Fidelius 2010 AT 23. Platin 2012 2014 DE 24. Speedway 2012 DE 25. Artist 2013 DE 26. Fakir 2013 DE 27. KWS Livius 2013 DE 28. Pengar 2013 DE 29. Markiza 2007 PL 30. Forkida 2010 PL Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - pełnomocnika Polsce KWS Lochow Polska Sp. z o.o. Kondratowice ul. Słowiańska 5; 57-150 Prusy DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan Saaten - Union Polska Sp. z o.o. ul. Straszewska 70; 62-100 Wągrowiec Saaten - Union Polska Sp. z o.o. ul. Straszewska 70; 62-100 Wągrowiec DSV Polska Sp. z o.o. ul. Straszewska 70; 62-100 Wągrowiec Lantmannen SW Seed sp. z o.o ul. Głowackiego 1A, 05-822 Milanówek KWS Lochow Polska Sp. z o.o. Kondratowice ul. Słowiańska 5; 57-150 Prusy Saaten - Union Polska Sp. z o.o. ul. Straszewska 70 62-100 Wągrowiec Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; 99-307 Strzelce DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan KR - Krajowy Rejestr LOZ - Lista Odmian Zalecanych Tabela 2 Pszenica ozima. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru 2014 Miejscowość SDOO Węgrzce IHAR PIB Radzików ZD Grodkowice Powiat Kraków Wieliczka Kompleks rolniczej przydatności gleby 2 2 Klasa bonitacyjna gleby II R III A ph gleby w KCl 5,9 6,0 Przedplon Rzepak ozimy Rzepak ozimy Data siewu (dzień, m-c, rok) 30.09.2013 04.10.2013 Obsada roślin (szt./ m 2 ) 400 szt./m 2 400 szt./m 2 Data zbioru (dzień, m-c, rok) 09.08.2014 08.08.2014 Nawożenie mineralne N na poziomie a 1 (kg/ha) 122 92,5 N na poziomie a 2 (kg/ha) 162 132,5 P 2 O 5 (kg/ha) 40 75 K 2 O (kg/ha) 60 92,5 Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi na poziomie a 2 Zaprawa nasienna FoliQ Micromax (l kg/ha) - 2,0 l - (2x) Środki ochrony roślin Kinto Duo 080 FS (nazwa) - 200 ml/100 kg Kinto Duo 080 FS - 200 ml/100 kg Herbicyd (nazwa, dawka/ha) Expert Met WG - 0,35 g Maraton 375 SC. 4,0 l Husar Active 387 OD - 1,0 l Glean 75 WG 5 g Insektycyd (nazwa, dawka/ha) Bi 58 Nowy 400 EC 0.5 l Dursban 480 EC 1,5 l Bi 58 Nowy 400 EC 0.5 l - 9 -

Tabela 2 c. d. Pszenica ozima. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru 2014 Miejscowość SDOO Węgrzce IHAR PIB Radzików ZD Grodkowice Powiat Kraków Wieliczka - zabiegu nie wykonano Środki ochrony roślin c.d. (tylko na poziomie a 2 ) Fungicyd - pierwszy zabieg (nazwa, dawka/ha) Capalo 337,5 SE - 1,0 l Zamir 400 EW - 0,6 l Lotus 750 EC - 0,5 l Fungicyd - drugi zabieg (nazwa, dawka/ha) Adexar Plus -1,5 l Tebu 250 EW - 1,0 l Regulator wzrostu (nazwa, dawka/ha) Medal Top 350 SC - 0.8 l Antywylegacz płynny 675 SL - 2.0 l Moddus 250 EC - 0,4 l Tabela 3 Pszenica ozima. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2014 L.p. Cecha Węgrzce Grodkowice a 1 a 2 a 1 a 2 1. Stan roślin przed zimą (skala 9 o ) 9,0 8,8 2. Stan roślin po zimie (skala 9 o ) 9,0 8,7 3. Martwe rośliny (%) 0,0 0,0 4. Termin kłoszenia (dzień, m - c) 18.05 19.05 24.05 26.05 5. Termin dojrzałości woskowej (dzień, m - c) 12.07 14.07 13.07 15.07 6. Wysokość roślin (cm) 93 89 107 97 7. Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej (skala 9 o ) 9,0 9,0 8,9 9,0 8. Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 o ) 8,9 8,9 7,3 8,2 9. Porażenie przez: 10. Pleśń śniegową 9,0 9,0 11. Mączniak 9,0 9,0 6,9 7,7 12. Rdza brunatna 8,6 9,0 7,0 7,7 13. Septorioza liści 5,7 9,0 1,8 2,9 14. Septorioza plew 7,9 8,6 15. Fuzarioza kłosów 7,6 8,2 16. Rdza żółta 8,1 9,0 8,5 9,0 17. Masa 1000 ziaren (g) 50,3 53,1 45,7 50,7 18. Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 16,1 16,5 12,6 12,6 19. Plon ziarna (dt/ha) 67,5 81,2 95,4 103,9 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian - brak danych a 1 - przeciętny poziom agrotechniki; a 2 - wysoki poziom agrotechniki Skala 9 o ; 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny - 10 -

Tabela 4 Pszenica ozima. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru 2014 L.p. Odmiana Poziom a 1 Poziom a 2 Węgrzce Grodkowice Węgrzce Grodkowice Wzorzec, dt. z ha 67,5 95,4 81,2 103,9 1. Astoria 90 87 88 86 2. Tonacja 97 96 100 95 3. Legenda 85 93 98 94 4. Figura 103 79 104 87 5. Ostroga 86 103 97 97 6. Bamberka 98 109 92 106 7. Natula 89 103 86 102 8. Skagen 106 110 101 103 9. Arkadia 99 91 103 101 10. Linus 113 112 109 112 11. Sailor 92 105 95 104 12. Estivus 107 101 104 105 13. Patras 104 110 97 105 14. Praktyk 93 105 89 100 15. Tulecka 117 88 109 98 16. Arktis 93 88 98 89 17. Lavantus 113 98 117 104 18. Bogatka 106 95 100 94 19. Mulan 95 97 100 99 20. Jantarka 92 94 98 95 21. KWS Ozon 119 105 116 100 22. Fidelius 90 87 95 89 23. Platin 114 100 115 103 24. Speedway 95 114 97 107 25. Artist 104 107 101 103 26. Fakir 87 106 83 101 27. KWS Livius 118 116 116 110 28. Pengar 117 102 112 106 29. Markiza 82 101 83 103 30. Forkida 94 97 97 101 Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian - 11 -

- 12 - Tabela 5 Pszenica ozima. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru: 2014, 2013, 2012 Lp. Odmiana Grupa technologiczna Zimotrwałość Skala 9 o 2014 2013 2012 Poziom a 1 Poziom a 2 2013-2014 2012-2014 2014 2013 2012 2013-2014 Wzorzec, dt z ha 81,4 53,6 89,6 67,5 74,9 92,5 63,3 97,9 77,9 84,6 1. Astoria E 3 88 102 95 87 96 92 2. Tonacja A 5,5 96 96 101 96 98 98 99 102 99 100 3. Legenda A 6 89 92 101 91 94 96 95 98 96 96 4. Figura A 5 91 90 101 91 94 95 97 98 96 97 5. Ostroga A 6 94 96 97 95 96 97 95 92 96 95 6. Bamberka A 3 104 97 95 101 99 99 95 100 97 98 7. Natula A 4,5 96 106 97 101 100 94 98 92 96 95 8. Skagen A 4,5 108 108 104 108 107 102 106 98 104 102 9. Arkadia A 6 95 106 110 101 104 102 106 110 104 106 10. Linus A 4 113 106 99 110 106 110 103 101 107 105 11. Sailor A 5,5 98 105 107 102 103 99 106 102 103 102 12. Estivus A 2,5 104 99 102 105 96 101 13. Patras A 4 107 110 109 101 107 104 14. Praktyk A 4 99 105 102 94 108 101 15. Tulecka A 2,5 102 101 102 103 101 102 16. Arktis A 4 91 93 17. Lavantus A 3,5 106 111 18. Bogatka B 6 101 91 105 96 99 97 93 99 95 96 19. Mulan B 3 96 92 105 94 98 100 95 108 98 101 20. Jantarka B 5 93 105 102 99 100 97 102 96 100 98 21. KWS Ozon B 4 112 102 105 107 106 108 106 105 107 106 22. Fidelius B 5 88 106 97 92 104 98 23. Platin B 4 107 111 109 109 105 107 2012-2014

- 13 - Choroba nie wystąpiła Tabela 5 c.d. Pszenica ozima. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru: 2014, 2013, 201 Lp. Odmiana Grupa technologiczna Zimotrwałość Skala 9 o 2014 2013 2012 Poziom a 1 Poziom a 2 2013-2014 2012-2014 2014 2013 2012 Wzorzec, dt z ha 81,4 53,6 89,6 67,5 74,9 92,5 63,3 97,9 77,9 84,6 24. Speedway B 2,5 104 100 102 102 101 102 25. Artist B 4 105 102 26. Fakir B 4,5 97 92 27. KWS Livius B 3,5 117 113 28. Pengar B 3 109 109 29. Markiza C 5 92 92 108 92 97 93 96 101 95 97 30. Forkida C 4,5 96 93 95 99 96 98 2013-2014 Liczba doświadczeń 2 3 3 5 8 2 3 3 5 8 2012-2014 Wzorzec: w latach 2012-2014: - wszystkie odmiany badane Zimotrwałość - wyższe stopnie oznaczają lepszą ocenę (wg. Listy Opisowej Odmian 2013, COBORU Grupa technologiczna: E - elitarna, A - jakościowa, B - chlebowa, C - pozostała w tym paszowa (wg. listy Opisowej Odmian 2014, COBORU) - Brak danych L.p. Tabela 6 Pszenica ozima. Porażenie odmian przez choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki - a 1 (odchylenia od wzorca) Lata zbioru: 2014, 2012-2014 Odmiana Liczba lat badań 2014 Mączniak Rdza brunatna Septorioza liści Septorioza plew Fuzarioza kłosów 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 skala 9 o 2012-2014 2014 2012-2014 Choroby podstawy źdźbła 2012 2014-2014 Wzorzec 6,9 7,4 7,8 6,9 3,8 4,8 7,9 7,1 7,6 7,1 7,9 8,3 1. Astoria 2-1,4-1,0** -0,5-0,3** 1,2 0,3** -0,9-0,5** -0,6-0,2** -0,2* 0,2 2. Tonacja 12-0,4-1,1 0,0-1,0-0,5-0,2 0,6 0,5 0,4 0,5 0,2** -2,5 3. Legenda 9 0,1 0,0 0,0 0,1 0,2 0,2 0,6 0,7 0,4 0,5 0,7** 0,2 4. Figura 7-0,4-0,3-1,5-1,8 0,5-0,2-0,9-0,1-0,1-0,3-0,4** 0,0 5. Ostroga 6 0,6 0,5 0,5 1,3 0,0 0,8 0,1 0,5-0,1 0,3 0,2** 0,7 6. Bamberka 5 0,1 0,3-0,5 0,4-0,5 0,1-0,9-0,5-0,1-0,1-0,9** 0,7 7. Natula 5 0,6 0,5-0,5 0,1 0,0-0,4 0,1 0,3-0,1 0,1 0,4** 0,5 Rdza żółta 2014

- 14 - Choroba nie wystąpiła Tabela 6 c.d. Pszenica ozima. Porażenie odmian przez choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki - a 1 (odchylenia od wzorca) Lata zbioru: 2014, 2012-2014 L.p. Odmiana Liczba lat badań 2014 Mączniak Rdza brunatna Septorioza liści Septorioza plew Fuzarioza kłosów 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 skala 9 o 2012-2014 2014 2012-2014 Choroby podstawy źdźbła 2012 2014-2014 Wzorzec 6,9 7,4 7,8 6,9 3,8 4,8 7,9 7,1 7,6 7,1 7,9 8,3 8. Skagen 5 1,1 0,5-1,3-0,8 0,7 0,5 0,6 0,6-0,6 0,1 0,7** 0,7 9. Arkadia 3-0,4-0,7 0,5 0,3-1,3-0,5-0,4-0,1 0,4 0,2 0,2** -2,3 10. Linus 3 1,1 0,0 0,0 0,2 0,2 0,3-0,4 0,0-0,6-0,1 0,2** 0,7 11. Sailor 3 0,6 0,5-1,0-1,3 0,0-0,3 0,1 0,3-0,1 0,1 0,2** 0,7 12. Estivus 2-0,4-0,2** 0,2 0,5** 0,2 0,2** 0,1-0,2** 0,4 0,2** 0,3* 0,2 13. Patras 2 0,1 0,2** 0,2-0,2** 0,2 0,1** -0,4-0,5** -0,1 0,2** 0,3* 0,7 14. Praktyk 2 0,1 0,2** 0,5 0,5** 0,0 0,2** 0,1 0,2** -0,1-0,1** -0,7* 0,7 15. Tulecka 2 0,1-0,4** 0,2-0,1** 0,0 0,2** 0,1 0,1** -0,1 0,0** 0,3* -2,0 16. Arktis 1 0,6 0,6* 0,5 0,5* -0,8-0,8* 0,6 0,6* -0,1-0,1* 0,5 17. Lavantus 1-1,4-1,4* 0,2 0,2* -0,3-0,3* 0,6 0,6* 0,4 0,4* 0,2 18. Bogatka 10 0,6 0,0 0,5 0,2 0,0-0,4-0,9-0,4-0,1-0,1-0,1** -1,3 19. Mulan 6-1,4-0,4-0,5-0,5-0,3-0,1-0,4 0,0 0,4 0,3 0,4** -0,3 20. Jantarka 4-0,4-0,2 0,0-0,6-0,5-0,1 0,6 0,5-0,1-0,1 0,2** 0,7 21. KWS Ozon 4 0,6 0,6 0,7 0,5 0,0-0,1-0,9-0,6-0,6-0,5-0,1** 0,7 22. Fidelius 2 0,6 0,7** 0,7 0,7** -0,8-0,7** -0,4-0,2** -0,1-0,3** 0,3* 0,2 23. Platin 2-0,9-0,8** 0,7 0,8** 0,0 0,4** 0,1 0,1** 0,4 0,4** 1,3* 0,7 24. Speedway 2 1,1 1,2** 0,7 0,9** 1,2 1,0** 0,1-0,1** 0,4 0,1** -0,7* 0,7 25. Artist 1 0,6 0,6* -0,3-0,3* -0,3-0,3* -0,4-0,4* -0,1-0,1* 0,7 26. Fakir 1-0,4-0,4* 0,0 0,0* 0,0 0,0* 0,1 0,1* 0,4 0,4* 0,7 27. KWS Livius 1-0,4-0,4* -0,8-0,8* 1,5 1,5* 1,1 1,1* -0,1-0,1* 0,7 28. Pengar 1 0,1 0,1* 0,7 0,7* 0,2 0,2* 1,1 1,1* -1,1-1,1* 0,2 29. Markiza 7 0,1 0,4 0,0 0,2-0,8-0,4-0,4 0,1 0,4 0,4-0,4** -2,8 30. Forkida 1-0,9-0,5** 0,0-0,2** -0,8-0,8** -0,4-0,4** -0,6-0,5** -0,7* -1,3 Liczba doświadczeń 1 7 2 8 2 8 1 7 1 7 2 2 Rdza żółta 2014 Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą. * - Wyniki za jeden rok, ** - Wyniki za dwa lata. Mączniak, septorioza plew, fuzarioza kłosów - wyniki z Grodkowic. Wzorzec: w latach 2012-2014 - wszystkie odmiany badane. Liczba doświadczeń dla okresu 2012-2014 odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata jest odpowiednio mniejsza.

- 15 - Nie wystąpiło Nie wystąpiło Tabela 7 Pszenica ozima. Ważniejsze właściwości rolniczo - użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2014, 2012-2014 L.p. Odmiana Liczba lat badań W fazie dojrzałości mlecznej Wyleganie (skala 9 o ) przed zbiorem Wysokość roślin (cm) Masa 1000 ziaren (g) 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 Poziom agrotechniki a 1 Wzorzec 7,3 8,1 100 92 48,0 44,2 1. Astoria 2 0,2 0,4 3 5 4,6 2,6 2. Tonacja 12-0,3-0,1 9 9 0,6 0,4 3. Legenda 9-1,8-0,9 20 18 1,2-0,3 4. Figura 7 0,2-0,2 6 6 2,1 0,3 5. Ostroga 6-1,8-1,2-1 0 1,4 1,6 6. Bamberka 5-0,8-0,1 0-2 0,5 2,7 7. Natula 5 1,7 0,8 7 7 2,5 2,0 8. Skagen 5-0,3-0,7 0 1 1,0 0,5 9. Arkadia 3-1,3-0,1 6 6 1,2 1,7 10. Linus 3 1,2 0,6-11 -9-2,1-1,3 11. Sailor 3 0,4 0,3 0 3 1,8 1,2 12. Estivus 2 0,7 0,6** -4-4** -1,3-0,9** 13. Patras 2 0,7 0,6** -8-7** 6,7 5,5** 14. Praktyk 2 1,2 0,6** -11-11** -3,5-3,8** 15. Tulecka 2-1,3-0,4** 6 6** -1,8-1,6** 16. Arktis 1 0,7 0,7* 1 1* -3,5-3,5* 17. Lavantus 1 0,2 0,2* -4-4* -3,9-3,9* 18. Bogatka 10-1,3-1,4 9 7 4,2 2,6 19. Mulan 6-1,8-0,6-3 -1-1,1 0,0 20. Jantarka 4-3,8-1,9-1 0 1,4 0,5 21. KWS Ozon 4 1,2 0,6-16 -12 1,1 0,7 22. Fidelius 2-0,8-0,7** 3 2** -2,0-1,5** 23. Platin 2 1,7 1,1** -1-1** -4,5-3,7**

- 16 - Nie wystąpiło Nie wystąpiło Nie wystąpiło Nie wystąpiło Tabela 7 c. d. Pszenica ozima. Ważniejsze właściwości rolniczo - użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2014, 2012 2014 Lp. Odmiana Liczba lat badań W fazie dojrzałości mlecznej Wyleganie (skala 9 o ) przed zbiorem Wysokość roślin (cm) Masa 1000 ziaren (g) 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 Poziom agrotechniki a 1 Wzorzec 7,3 8,1 100 92 48,0 44,2 24. Speedway 2 0,7 0,6** -6-5** -4,0-4,1** 25. Artist 1 1,7 1,7* -6-6* 0,8 0,8* 26. Fakir 1 1,2 1,2* 0 0* -2,7-2,7* 27. KWS Livius 1 0,7 0,7* 8 8* 4,0 4,0* 28. Pengar 1 1,2 1,2* -5-5* -6,7-6,7* 29. Markiza 7 1,2 0,8 9 5 1,2-0,4 30. Forkida 1-1,3-0,9** 2 2** 0,9 0,7** Liczba doświadczeń 1 2 2 8 2 8 Tabela 7 c. d. Pszenica ozima. Ważniejsze właściwości rolniczo - użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2014, 2012 2014 Lp. Odmiana Liczba lat badań W fazie dojrzałości mlecznej Wyleganie (skala 9 o ) przed zbiorem Wysokość roślin (cm) Masa 1000 ziaren (g) 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 Poziom agrotechniki a 2 Wzorzec: 8,2 8,5 97 85 50,7 46,6 1. Astoria 2 0,3 0,3* 3 4 3,4 2,2 2. Tonacja 12-1,2-0,5** 11 9 0,8 0,6 3. Legenda 9-1,7-0,7** 19 16-1,9-1,4 4. Figura 7 0,8 0,6** 5 4 1,0 0,4 5. Ostroga 6-2,2-2,0** 2 0 1,1 1,3 6. Bamberka 5-1,2-0,5** 1 2-0,2 1,9 7. Natula 5 0,8 0,6** 1 2 1,8 0,8

- 17 - Nie wystąpiło Nie wystąpiło Tabela 7 c. d. Pszenica ozima. Ważniejsze właściwości rolniczo - użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2014, 2012 2014 Lp. Odmiana Liczba lat badań W fazie dojrzałości mlecznej Wyleganie (skala 9 o ) przed zbiorem Wysokość roślin (cm) Masa 1000 ziaren (g) 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 Poziom agrotechniki a 2 Wzorzec 8,2 8,5 97 85 50,7 46,6 8. Skagen 5-1,2-1,0** 2 1-0,7 0,2 9. Arkadia 3 0,3 0,3** 7 5 3,3 2,6 10. Linus 3 0,8 0,6** -11-6 -2,4-1,0 11. Sailor 3 0,8 0,6** 0 1 1,3 0,0 12. Estivus 2 0,8 0,8* -3-2** -1,9-1,2** 13. Patras 2 0,8 0,8* -9-7** 5,8 4,5** 14. Praktyk 2 0,8 0,8* -10-8** -4,8-4,4** 15. Tulecka 2-0,7-0,7* 6 5** 0,5 0,7** 16. Arktis 1 0,8 0,8* -1-1* -1,1-1,1* 17. Lavantus 1 0,8 0,8* -6-6* -2,9-2,9* 18. Bogatka 10-1,7-1,5** 6 3 4,0 3,1 19. Mulan 6-1,2-0,5** -2-3 -0,1 0,3 20. Jantarka 4-0,7-0,5** -1-2 2,7 1,7 21. KWS Ozon 4 0,3 0,3** -13-9 0,3 1,5 22. Fidelius 2-0,2-0,2* 1 1** 0,5 0,0** 23. Platin 2 0,8 0,8* -1-2** -4,8-4,0** 24. Speedway 2 0,8 0,8* -3-5** -3,0-4,3** 25. Artist 1 0,8 0,8* -8-8* -1,0-1,0* 26. Fakir 1 0,8 0,8* -1-1* -1,3-1,3* 27. KWS Livius 1 0,3 0,3* 5 5* 3,0 3,0* 28. Pengar 1 0,3 0,3* -4-4* -5,7-5,7* 29. Markiza 7 0,3 0,3** 10 6 1,2-0,3 30. Forkida 1 0,3 0,3* 1 3* 1,6 0,7* Liczba doświadczeń 1 2 2 8 2 8 Wzorzec: w latach 2012-2014 - wszystkie odmiany badane. * - wyniki jednoroczne ; ** - wyniki dwuletnie Wyleganie przed zbiorem a (2014) - wyniki z Grodkowic

Pszenica ozima - wyniki doświadczeń Plonowanie Na poziomie a 1 średni plon wzorca dla dwóch punktów doświadczalnych wynosił 81,4 dt/ha i był wyższy od średniej za lata 2012-2014, gdzie średnia wzorca wynosiła 74,9 dt/ha. Wyższy plon wzorca na poziomie a 1 uzyskano w Grodkowicach (95,4 dt/ha), a dużo mniejsze plony uzyskano w Węgrzcach - 67,5 dt/ha, (z powodu uszkodzenia roślin przez grad w dniu 15 lipca). Najlepiej plonującymi okazały się odmiany: KWS Livius (117 %, wzorca), Linus (113 %), KWS Ozon (112 %), Pengar (109 %) i Skagen (108 %). Ponadto w Węgrzcach bardzo dobrze plonowały odmiany: Tulecka (117 % wzorca), Platin (114 %) i Lavantus (113 %), a w Grodkowicach odmiany: Speedway (114 %), Bamberka (109 %) i Artist (107 %). Na poziomie a 2 średni plon wzorca w 2014 roku wynosił 92,5 dt/ha i był wyższy od plonu za ostatnie trzylecie (84,6dt/ha), przy czym podobnie jak na poziomie a 1 wyższy plon uzyskano w Grodkowicach, (103,7 dt/ha), a mniejszy w Węgrzcach (81,2 dt/ha). Średnia zwyżka plonu spowodowana zastosowaniem wyższego poziomu agrotechniki wyniosła 11,1 dt/ha. Wyższy przyrost plonu na poziomie a 2 uzyskano w Węgrzcach (+13,7 dt/ha), mniejszy w Grodkowicach (+ 8,5 dt/ha). Najwyżej na tym poziomie plonowały odmiany: KWS Livius, Lavantus, Linus, Platin, Pengar oraz KWS Ozon. Analizując plony odmian za ostatnie dwu i trzylecie widzimy że, wyróżniającymi odmianami na obydwu poziomach są: Arkadia, KWS Ozon, Linus Skagen, Platin i Sailor, a z odmian badanych pierwszy rok odmiany: KWS Livius, Lavantus i Pengar (tab.5). Przezimowanie W 2014 roku nie stwierdzono strat spowodowanych warunkami zimowania (wymarzanie) zarówno w Węgrzcach jak i w Grodkowicach. Wyleganie Wyleganie w 2014 roku nie wystąpiło w żadnym punkcie doświadczalnym w fazie dojrzałości mlecznej, natomiast przed zbiorem wystąpiło na poziomie a 1 i poziomie a 2, w jednej miejscowości (Grodkowice). Średnia wzorca na poziomie a 1 wyniosła 7,3, przy ocenie 8,1 za ostatnie trzylecie. Choroby Ocenę porażenia przez choroby przeprowadzono na poziomie a 1. Porażenie septoriozą liści było zdecydowanie wyższe niż za ostatnie trzylecie. Średnia porażenia poszczególnych odmian wyniosła 3,8 przy ocenie 4,8 za lata 2012-2014, a odmianami najsilniej porażonymi były: Arkadia (ocena 2,5), Arktis, Fidelis, Markiza i Forkida (oceny 3,0), a z bardziej odpornych możemy wymienić odmiany: KWS Livius (5,3), Speedway, (5,0) i Astoria (5,0). Średnia porażenia mączniakiem wyniosła 6,9 (Grodkowice) przy ocenie 7,4 za lata 2012-2014. Najbardziej wrażliwe na tę chorobę okazały się odmiany: Astoria, Lavantus, Mulan (oceny 5,5), a bardziej odporne to: Linus, Skagen i Speedway (oceny 8,0). Nasilenie pozostałych chorób nie było zbyt duże. Średnia ocena porażenia rdzą brunatną w 2014 roku wyniosła 7,8 przy ocenie 6,9 za ostatnie trzylecie. Odmiany wrażliwsze na tą chorobę to: Figura (6,3), Skagen (6,5) i Sailor (6,8), natomiast oceny dla pozostałych odmian kształtowały się między 7,0 a 8,5. Porażenie fuzariozą kłosów oceniono na 7,6 przy średniej 7,1 za ostatnie trzylecie, natomiast średnia porażenia septoriozą plew wyniosła 7,9. W 2014 roku zanotowano porażenie odmian pszenicy ozimej rdzą żółtą. Średnia porażenia wszystkich odmian wyniosła 8,3, a odmianami, które okazały się najbardziej wrażliwe na tą chorobę są: Markiza (5,5), Tonacja (5,8), Arkadia (6,0) i Tulecka (6,3). Charakterystyka odmian W roku 2014 w krajowym rejestrze znajdowały się 83 odmiany pszenicy ozimej (pszenica zwyczajna), w tym jedna odmiana należąca do grupy technologicznej elitarnej (E), 43 odmiany z grupy jakościowej (A), 30 odmian z grupy chlebowej (B), jedna odmiana na ciastka (K) oraz 8 odmian w grupie pszenic pozostałych, w tym paszowych (C). W krajowym rejestrze znajduje się także jedyna zarejestrowana odmiana pszenicy twardej (durum). Jest to odmiana Komnata wpisana w 2009 roku. Umieszczona poniżej charakterystyka obejmuje odmiany, które były badane w doświadczeniach PDOiR w województwie małopolskim w 2014 roku. Charakterystyka opracowana jest przez COBORU w oparciu o wieloletnie wyniki doświadczeń przeprowadzonych na terenie całego kraju. ASTORIA (2012) Odmiana elitarna (grupa E), o wyróżniających się parametrach wypiekowych. Zimotrwałość - mała (3). Odporność na brunatną plamistość liści i septoriozę liści - dość duża, na choroby podstawy źdźbła, rdzę brunatną, septoriozę plew i fuzariozę kłosów - średnia, na mączniaka prawdziwego - dość mała. Rośliny wysokie, o średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia wczesny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża do bardzo dużej, wyrównanie - 18 -

dobre, gęstość w stanie zsypnym dość duża. Odporność na porastanie w kłosie dość duża, liczba opadania duża. Zawartość białka duża, ilość glutenu duża do bardzo dużej. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki dość duża. Plenność średnia.tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. TONACJA (2001) Odmiana jakościowa (grupa A). Zimotrwałość - dość duża. Odporność na septoriozę liści i plew, fuzariozę kłosów oraz choroby podstawy źdźbła - dość duża, na rdzę brunatną i brunatną plamistość liści - średnia, na mączniaka - mała do bardzo małej. Rośliny są dość wysokie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - dość późny. Masa 1000 ziaren - duża, wyrównanie - dość dobre, gęstość w stanie zsypnym - dość duża. Odporność na porastanie w kłosie - przeciętna, liczba opadania - dość duża. Zawartość białka - dość duża, ilość glutenu - duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży. Wydajność ogólna mąki - przeciętna. Plenność - średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. LEGENDA (2005) Odmiana jakościowa (grupa A). Zimotrwałość - dość duża. Odporność na mączniaka, brunatną plamistość liści, septoriozę plew i fuzariozę kłosów - dość duża, na rdzę brunatną, septoriozę liści i choroby podstawy źdźbła - średnia. Rośliny są bardzo wysokie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - średnia, wyrównanie - dość dobre, gęstość w stanie zsypnym - dość duża. Odporność na porastanie w kłosie - mała, liczba opadania - duża do bardzo dużej. Zawartość białka i ilość glutenu - duże. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży. Wydajność ogólna mąki - przeciętna. Plenność - średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. FIGURA (2007) Odmiana jakościowa (grupa A). Zimotrwałość - prawie średnia. Odporność na mączniaka - duża, na brunatną plamistość liści, septoriozę liści i plew oraz fuzariozę kłosów - przeciętna, na choroby podstawy źdźbła - dość mała, na rdzę brunatną - mała. Rośliny dość wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia - dość wczesny, dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - dość duża, wyrównanie - dość dobre, gęstość w stanie zsypnym - średnia. Odporność na porastanie w kłosie - przeciętna, liczba opadania - dość duża. Zawartość białka - średnia, ilość glutenu - dość duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży. Wydajność ogólna mąki - dość dobra. Plenność - dość dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. OSTROGA (2008) Odmiana jakościowa (grupa A) o ościstym kłosie. Zimotrwałość - średnia. Odporność na rdzę brunatną - duża do bardzo dużej, na brunatną plamistość liści, septoriozę liści i plew oraz choroby podstawy źdźbła - dość duża, na fuzariozę kłosów - przeciętna, na mączniaka - dość mała. Rośliny są średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - późny. Masa 1000 ziaren - duża do bardzo dużej, wyrównanie - dobre, gęstość w stanie zsypnym - średnia. Odporność na porastanie w kłosie - duża, liczba opadania - dość duża. Zawartość białka i glutenu - dość duża, wskaźnik sedymentacyjny SDS - duży do bardzo dużego, wydajność ogólna mąki - dość dobra. Plenność - średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. BAMBERKA (2009) Odmiana jakościowa (grupa A). Zimotrwałość - mała do średniej. Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną, brunatną plamistość liści, septoriozę liści i plew oraz choroby podstawy źdźbła - średnia, na fuzariozę kłosów - dość mała. Rośliny są średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - duża, wyrównanie - dość dobre, gęstość w stanie zsypnym - przeciętna. Odporność na porastanie w kłosie - średnia, liczba opadania - duża do bardzo dużej. Zawartość białka - duża, ilość glutenu - dość duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS - duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki - dość słaba. Plenność nieco powyżej średniej. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. NATULA (2009) Odmiana jakościowa (grupa A). Zimotrwałość - średnia. Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną i septoriozę plew - dość duża, na brunatną plamistość liści i choroby podstawy źdźbła - średnia, na septoriozę liści i fuzariozę kłosów - dość mała. Rośliny są dość wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia - dość wczesny, dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - duża, wyrównanie - dość dobre, gęstość w stanie zsypnym - dość mała. Odporność na porastanie w kłosie - średnia, liczba opadania - duża. Zawartość białka - dość duża, ilość glutenu - średnia. Wskaźnik sedymentacyjny SDS - duży. Wydajność ogólna mąki - dość dobra. Plenność - dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby - dość duża. SKAGEN (2009) Odmiana jakościowa (grupa A). Zimotrwałość - prawie średnia. Odporność na septoriozę liści i plew - duża, na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną, brunatną plamistość liści i fuzariozę kłosów - dość duża, na choroby podstawy źdźbła - średnia. Rośliny są dość niskie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia - 19 -

i dojrzewania późny. Masa 1000 ziaren - dość duża, wyrównanie - dość dobre, gęstość w stanie zsypnym - dość mała. Odporność na porastanie w kłosie - dość duża, liczba opadania - duża do bardzo dużej. Zawartość białka - duża, ilość glutenu - dość duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS - duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki - średnia. Plenność - dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. ARKADIA (2011) Odmiana jakościowa (grupa A). Plenność - średnia. Zimotrwałość - dość duża. Odporność na rdzę brunatną - dość duża, na septoriozę plew, brunatną plamistość liści, fuzariozę kłosów i choroby podstawy źdźbła - średnia, na septoriozę liści - dość mała, na mączniaka prawdziwego - mała.. Rośliny wysokie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia wczesny, dojrzewania - dość wczesny. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie - dobre, gęstość w stanie zsypnym - średnia. Odporność na porastanie w kłosie - średnia, liczba opadania - duża. Zawartość białka i ilość glutenu - średnie. Wskaźnik sedymentacyjny - SDS duży. Wydajność ogólna mąki - średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki powyżej średniej. LINUS (2011) Odmiana jakościowa (grupa A). Plenność - dobra. Zimotrwałość - mała. Odporność na ważniejsze choroby - średnia, jedynie na rdzę brunatną - dość duża, Rośliny dość niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość późny, dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie dość słabe, gęstość w stanie zsypnym - mała. Odporność na porastanie w kłosie - średnia, liczba opadania - duża. Zawartość białka dość duża, ilość glutenu - duża. Wskaźnik sedymentacyjny - SDS duży. Wydajność ogólna mąki - dość dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby - dość mała. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki średni. SAILOR (2011) Odmiana jakościowa (grupa A). Plenność dobra. Zimotrwałość - prawie średnia (możliwość uprawy bez większego ryzyka wymarzania w całym kraju). Odporność na ważniejsze choroby - średnia, jedynie na rdzę brunatną - mała. Rośliny wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie dobre, gęstość w stanie zsypnym - dość duża. Odporność na porastanie w kłosie - średnia, liczba opadania - dość duża. Zawartość białka dość duża, ilość glutenu - duża. Wskaźnik sedymentacyjny - SDS dość duży. Wydajność ogólna mąki - dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby - dość mała. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki poniżej średniej. ESTIVUS (2012) Odmiana jakościowa (grupa A). Zimotrwałość - dość mała (3,5). Odporność na rdzę brunatną - duża, na mączniaka prawdziwego i brunatną plamistość liści - dość duża, na choroby podstawy źdźbła, septoriozę liści, septoriozę plew i fuzariozę kłosów - średnia. Rośliny średniej wysokości, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren i wyrównanie średnie, gęstość w stanie zsypnym dość duża. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka średnia, ilość glutenu dość duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży. Wydajność ogólna mąki dość mała. Plenność dość dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. PATRAS (2012) Odmiana jakościowa (grupa A). Zimotrwałość - mała do średniej (4). Odporność na mączniaka prawdziwego, brunatną plamistość liści i fuzariozę kłosów - dość duża, na choroby podstawy źdźbła, rdzę brunatną, septoriozę liści i septoriozę plew - średnia. Rośliny średniej wysokości, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża do bardzo dużej, wyrównanie dobre, gęstość w stanie zsypnym średnia. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania duża. Zawartość białka i ilość glutenu średnia. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki dość duża. Plenność dobra do bardzo dobrej. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. PRAKTIK (2012) Odmiana jakościowa (grupa A). Zimotrwałość - dość mała (3,5). Odporność na rdzę brunatną - duża, na mączniaka prawdziwego - dość duża, na choroby podstawy źdźbła, brunatną plamistość liści, septoriozę liści, septoriozę plew i fuzariozę kłosów - średnia. Rośliny niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren bardzo mała, wyrównanie dość słabe, gęstość w stanie zsypnym dość duża. Odporność na porastanie w kłosie dość duża, liczba opadania duża. Zawartość białka średnia, ilość glutenu dość mała. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki duża. Plenność dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. TULECKA (2012) Odmiana jakościowa (grupa A). Zimotrwałość - mała (3). Odporność na rdzę brunatną, brunatną plamistość liści, septoriozę liści i fuzariozę kłosów - dość duża, na choroby podstawy źdźbła i septoriozę plew - średnia, na mączniaka prawdziwego - dość mała. Rośliny wysokie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - 20 -

średni. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie średnie, gęstość w stanie zsypnym dość duża. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania i zawartość białka dość mała. Ilość glutenu średnia, wskaźnik sedymentacyjny SDS duży. Wydajność ogólna mąki dość duża. Plenność dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. ARKTIS (2013) Odmiana jakościowa (grupa A), o wyróżniających się parametrach wypiekowych. Plenność średnia. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki poniżej średniej. Zimotrwałość prawie średnia (4,5 o ). Odporność na mączniaka prawdziwego - duża, na choroby podstawy źdźbła i fuzariozę kłosów - dość duża, na brunatną plamistość liści, septoriozę liści i septoriozę plew - średnia, na rdzę brunatną - dość mała. Rośliny dość wysokie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren przeciętna, wyrównanie dość dobre, gęstość w stanie zsypnym dość mała. Odporność na porastanie w kłosie dość duża, liczba opadania duża. Zawartość białka duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. LAVANTUS (2013) Odmiana jakościowa (grupa A). Plenność dość dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki przeciętny. Zimotrwałość mała do średniej (3,5 o ). Odporność na rdzę brunatną i brunatną plamistość liści - dość duża, na choroby podstawy źdźbła, septoriozę liści, septoriozę plew i fuzariozę kłosów - średnia, na mączniaka prawdziwego - dość mała. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren mała do bardzo małej, wyrównanie słabe do bardzo słabego, gęstość w stanie zsypnym przeciętna. Odporność na porastanie w kłosie dość duża, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka średnia. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży. Wydajność ogólna mąki średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. BOGATKA (2004) Odmiana chlebowa (grupa B). Zimotrwałość - średnia. Odporność na mączniaka - dość duża, na pozostałe ważniejsze choroby - średnia. Rośliny są dość wysokie, o małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - dość wczesny. Masa 1000 ziaren - bardzo duża, wyrównanie - dobre, gęstość w stanie zsypnym - dość mała. Odporność na porastanie w kłosie - średnia, liczba opadania - duża do bardzo dużej. Zawartość białka - dość duża, ilość glutenu - duża do bardzo dużej. Wskaźnik sedymentacyjny SDS - duży, wydajność ogólna mąki - dobra. Plenność - dość dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. MULAN (2008) Odmiana chlebowa ( grupa B ). Zimotrwałość - mała do średniej. Odporność na rdzę brunatną i septoriozę liści - dość duża, na mączniaka, septoriozę plew i choroby podstawy źdźbła - przeciętna, na brunatną plamistość liści i fuzariozę kłosów - dość mała. Rośliny są średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - dość wczesny. Masa 1000 ziaren - średnia, wyrównanie dobre, gęstość w stanie zsypnym - mała. Odporność na porastanie w kłosie i liczba opadania - dość duże. Zawartość białka - średnia, ilość glutenu - dość duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS - dość duży. Wydajność ogólna mąki - dość słaba. Plenność - bardzo dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. JANTARKA (2010) Odmiana chlebowa (grupa B). Plenność - dość dobra. Zimotrwałość - prawie średnia. Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną i septoriozę plew - dość duża, na septoriozę liści, brunatną plamistość liści, fuzariozę kłosów i choroby podstawy źdźbła - średnia. Rośliny średniej wysokości, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - duża, wyrównanie - dość dobre, gęstość w stanie zsypnym - dość mała. Odporność na porastanie w kłosie - średnia, liczba opadania - duża. Zawartość białka, ilość glutenu oraz wskaźnik sedymentacyjny SDS - średnie. Wydajność ogólna mąki - dość dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby - dość duża. KWS OZON (2010) Odmiana chlebowa (grupa B). Plenność - dobra do bardzo dobrej. Zimotrwałość - mała do średniej. Odporność na mączniaka prawdziwego - duża, na rdzę brunatną - dość duża, na septoriozę liści, brunatną plamistość liści i choroby podstawy źdźbła - średnia, na septoriozę plew i fuzariozę kłosów - dość mała. Rośliny - niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - duża, wyrównanie - dość dobre, gęstość w stanie zsypnym - przeciętna. Odporność na porastanie w kłosie - średnia, liczba opadania - duża do bardzo dużej. Zawartość białka - dość mała, ilość glutenu - mała do bardzo małej. Wskaźnik sedymentacyjny SDS - duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki - dość słaba. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. FIDELIUS (2010) Odmiana chlebowa (grupa B). Zimotrwałość - prawie średnia (możliwość uprawy bez większego ryzyka wymarzania w całym kraju). Odporność na mączniaka prawdziwego - duża, na rdzę brunatną - dość duża, na fuzariozę kłosów - 21 -

- średnia, na septoriozę plew i choroby podstawy źdźbła - dość mała, na septoriozę liści - mała. Rośliny dość wysokie, o średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia wczesny, dojrzewania dość wczesny. Masa 1000 ziaren - średnia, wyrównanie - dość dobre, gęstość w stanie zsypnym - przeciętna. Odporność na porastanie w kłosie - średnia, liczba opadania - duża do bardzo dużej. Zawartość białka i ilość glutenu - dość małe. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży. Wydajność ogólna mąki - dość duża. Plenność dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. PLATIN (2012) Odmiana chlebowa (grupa B). Zimotrwałość - mała do średniej (4). Odporność na rdzę brunatną - duża do bardzo dużej, na brunatną plamistość liści, septoriozę liści, septoriozę plew i fuzariozę kłosów - dość duża, na choroby podstawy źdźbła - średnia, na mączniaka prawdziwego - dość mała. Rośliny średniej wysokości, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren mała, wyrównanie i gęstość w stanie zsypnym średnie. Odporność na porastanie w kłosie przeciętna, liczba opadania duża. Zawartość białka dość mała, ilość glutenu mała do bardzo małej. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki dość duża. Plenność dobra do bardzo dobrej. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. SPEEDWAY (2012) Odmiana chlebowa (grupa B). Zimotrwałość - mała (2,5). Odporność na rdzę brunatną - duża do bardzo dużej, na mączniaka prawdziwego i septoriozę liści - duża, na brunatną plamistość liści i fuzariozę kłosów - dość duża, na choroby podstawy źdźbła i septoriozę plew - średnia. Rośliny dość niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia średni, dojrzewania dość późny. Masa 1000 ziaren mała, wyrównanie dość słabe, gęstość w stanie zsypnym średnia. Odporność na porastanie w kłosie przeciętna, liczba opadania duża. Zawartość białka dość mała, ilość glutenu mała. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży. Wydajność ogólna mąki średnia. Plenność dobra do bardzo dobrej. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. ARTIST (2013) Odmiana chlebowa (grupa B). Zimotrwałość mała do średniej (4,0). Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną i septoriozę plew - dość duża, na choroby podstawy źdźbła i fuzariozę kłosów - średnia, na brunatną plamistość liści i septoriozy liści - dość mała. Rośliny dość niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie dość słabe, gęstość w stanie zsypnym dość mała. Odporność na porastanie w kłosie dość duża, liczba opadania bardzo duża. Zawartość białka średnia. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki dość duża. Plenność bardzo dobra.. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. FAKIR (2013) Odmiana chlebowa (grupa B). Zimotrwałość prawie średnia (4,5). Odporność na choroby podstawy źdźbła, mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną, septoriozę plew i fuzariozę kłosów - dość duża, na brunatną plamistość liści i septoriozy liści - średnia. Rośliny o przeciętnej wysokości i średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania dość wczesny. Masa 1000 ziaren przeciętna, wyrównanie dość dobre, gęstość w stanie zsypnym dość duża. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka dość duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS bardzo duży. Wydajność ogólna mąki mała. Plenność dość dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. KWS LIVIUS (2013) Odmiana chlebowa (grupa B). Zimotrwałość dość mała (3,5). Odporność na choroby podstawy źdźbła, rdzę brunatną, brunatną plamistość liści, septoriozy liści i septoriozę plew - dość duża,, na fuzariozę kłosów - średnia, na mączniaka prawdziwego - dość mała. Rośliny wysokie o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość późny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża do bardzo dużej, wyrównanie dość dobre, gęstość w stanie zsypnym mała. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka dość duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży. Wydajność ogólna mąki dość mała. Plenność dobra do bardzo dobrej. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość mała. PENGAR (2013) Odmiana chlebowa (grupa B). Zimotrwałość mała (3,0). Odporność na rdzę brunatną - duża, na mączniaka prawdziwego i septoriozę plew - dość duża, na choroby podstawy źdźbła, septoriozy liści i fuzariozę kłosów - średnia, na brunatną plamistość liści - dość mała. Rośliny o przeciętnej wysokości i średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia późny, dojrzewania dość późny. Masa 1000 ziaren mała, wyrównanie dość słabe, gęstość w stanie zsypnym dość mała. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka średnia. Wskaźnik sedymentacyjny SDS dość duży. Wydajność ogólna mąki dość mała. Plenność dobra.. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. - 22 -

MARKIZA (2007) Odmiana pastewna (grupa C). Zimotrwałość - prawie średnia. Odporność na mącznika - duża, na choroby podstawy źdźbła - dość duża, na rdzę brunatną, brunatną plamistość liści, septoriozę liści i plew oraz fuzariozę kłosów - średnia. Rośliny średniej wysokości, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia - dość wczesny, dojrzewania - przeciętny. Masa 1000 ziaren - dość duża, wyrównanie - dość dobre. Odporność na porastanie w kłosie - średnia, liczba opadania - duża do bardzo dużej. Zawartość białka - dość duża. Plenność- dość dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. FORKIDA (2010) Odmiana pastewna (grupa C). Zimotrwałość - prawie średnia (możliwość uprawy bez większego ryzyka wymarzania w całym kraju). Odporność na rdzę brunatną i choroby podstawy źdźbła - średnia, na mączniaka prawdziwego, septoriozę liści i plew oraz fuzariozę kłosów - dość mała. Rośliny dość wysokie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren - duża do bardzo dużej, wyrównanie - dobre do bardzo dobrego, gęstość w stanie zsypnym - mała. Odporność na porastanie w kłosie, liczba opadania oraz zawartość białka - średnie. Plenność dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. Oprócz odmian, których charakterystyki przedstawiono powyżej, w Krajowym Rejestrze w 2014 roku znajdowały się następujące odmiany: grupa A - Akteur (2007), Alcazar (2006), Askalon (2009), Baletka (2009), Bockris (2010), Boom (2006), Fregata (2004), Kepler (2010), Kohelia (2008), Kranich (2009), Kredo (2010), Ludwig (2006), Muza (2004), Naridana (2006), Olivin (2004), Operetka (2010), Ostka Strzelecka (2008), Oxal (2011), Rywalka (2003), Smuga (2004), Sukces (2001), Torrild (2010), Turkis (2006), Turnia (2001), Wydma (2005), Zawisza (2004), Zyta (1999). grupa B - Banderola (2010), Batuta (2006), Bystra (2009), Dorota (2004), Forum (2012), Garantus (2007), Jenga (2008), Kampana (2009), Kobiera (2003), Kris (2000), KWS Dacanto (2011), KWS Magic (2012), Look (2009), Meister (2011), Meteor (2007), Mewa (1998), Muszelka (2008), Nutka (2001), Smaragd (2009). grupa K - Bagou (2009) grupa C - Belenus (2009), Elipsa (2011), Henrik (2010), Mikula (1999), Rapsodia (2003), Satyna (2004) Aktualną charakterystykę odmian, które uczestniczyły w doświadczeniach jak i pozostałych odmian znajdujących się w KR można znaleźć w Liście Opisowej Odmian wydawanej corocznie przez COBORU (oceny liczbowe w tabelach). - 23 -

Rok wpisania Rok włączenia Kod kraju pochodzenia Pszenżyto ozime Uwagi ogólne Doświadczenia PDOiR z pszenżytem ozimym w sezonie 2013/14 r. założono w dwóch punktach. W SDOO Węgrzce - doświadczenie finansowane z budżetu centralnego oraz w IHAR PIB Radzików - ZD Grodkowice doświadczenie finansowane lokalnie. Dobór odmian do doświadczeń finansowanych lokalnie ustalił Zespół Wojewódzki PDOiR województwa małopolskiego. W doświadczeniach badano 17 odmian, łącznie odmiany tradycyjne oraz krótkosłome. Doświadczenia przeprowadzono zgodnie z metodyką COBORU opracowaną dla porejestrowych doświadczeń odmianowych. Powierzchnia poletka do sprzętu to 15 m 2 w SDOO Węgrzce oraz 10 m 2 w ZD Grodkowice. Tabela 1 Pszenżyto ozime. Odmiany badane. Rok zbioru: 2014 L.p. Odmiana do KR do LOZ Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej -pełnomocnika w Polsce 1. Algoso 2007 2013 PL 2. Pigmej 2008 PL 3. Pizarro 2008 PL 4. Tulus 2009 DE 5. Fredro 2010 2014 PL 6. Agostino 2011 2013 NL 7. Borowik 2011 2013 PL 8. KWS Trisol 2011 DE 9. Mikado 2011 PL 10. Amorozo 2012 PL 11. Subito 2012 2014 PL 12. Tomko 2012 2015 PL 13. Torino 2012 PL 14. Twingo 2012 PL 15. Wiarus 2012 PL 16. Palermo 2013 PL 17. Transfer 2013 PL DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; 99-307 Strzelce DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan Saaten - Union Polska Sp. z o.o. ul. Straszewska 70; 62-100 Wągrowiec DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan Lantmannen SW Seed Sp. z o.o. ul. Głowackiego 1A, 05-822 Milanówek Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; 99-307 Strzelce KWS Lochow -Polska Sp. z o.o. Kondratowice; ul. Słowiańska 5; 57-150 Prusy DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; 99-307 Strzelce DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; 99-307 Strzelce DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; 99-307 Strzelce DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; 99-307 Strzelce KR - Krajowy Rejestr LOZ - Lista Odmian Zalecanych - 24 -

Tabela 2 Pszenżyto ozime. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru 2014 Miejscowość SDOO Węgrzce IHAR PIB Radzików ZD Grodkowice Powiat Kraków Wieliczka Kompleks rolniczej przydatności gleby 2 2 Klasa bonitacyjna gleby II R III a ph gleby w KCl 5,9 * Przedplon Rzepak ozimy Rzepak ozimy Data siewu (dzień, m - c, rok) 27.09.2013 07.10.2013 Obsada roślin (szt./ m 2 ) 350 szt./m 2 350szt./m 2 Data zbioru (dzień, m - c, rok) 28.07.2014 08.08.2014 Nawożenie mineralne N na poziomie a 1 (kg/ha) 122 92,5 N na poziomie a 2 (kg/ha) 162 132,5 P 2 O 5 (kg/ha) 40 75 K 2 O (kg/ha) 60 92,5 Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi na poziomie a 2 (l,kg/ha) Środki ochrony roślin FoliQ Micromax - 2,0 l (2x) Kinto Duo 080 FS Kinto Duo 080 FS Zaprawa nasienna (nazwa) - 200 ml/100 kg - 200 ml/100 kg Herbicyd (nazwa, dawka/ha) Expert Met WG 0,35 g Maraton 375 SC - 4,0 l Husar Active 387 OD - 1,0 l Insektycyd (nazwa, dawka/ha) Bi 58 Nowy 400 EC - 0.5 l (tylko na poziomie a a ) Fungicyd - pierwszy zabieg (nazwa, dawka/ha) Capalo 337,5 SE - 1,0 l Glean 75 WG - 5 g Dursban 480 EC - 1,5 l Bi 58 Nowy 400 EC - 0,5 l Zamir 400 EW - 0,6 l Lotus 750 EC - 0,5 l Fungicyd - drugi zabieg (nazwa, dawka/ha) Adexar Plus - 1,5 l Tebu 250 EW - 1,0 l Regulator wzrostu (nazwa, dawka/ha) Medax Top 350 SC - 0.8 l Antywylegacz płynny 675 SL - 2.0 l Moddus 250 EC - 0,4 l - zabiegu nie wykonano * - brak danych - 25 -

Tabela 3 Pszenżyto ozime. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2014 L.p. Cecha Węgrzce Grodkowice a 1 a 2 a 1 a 2 1. Stan roślin przed zimą (skala 9 o ) 9,0 8,8 2. Stan roślin po zimie (skala 9 o ) 9,0 8,8 3. Martwe rośliny (%) 0,0 0,0 4. Termin kłoszenia (dzień, m - c) 10.05 11.05 19.05 21.05 5. Termin dojrzałości woskowej (dzień, m - c) 05.07 07.07 13.07 15.07 6. Wysokość roślin (cm) 110 105 123 121 7. Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej (skala 9 o ) 8,9 9,0 8,9 8,9 8. Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 o ) 8,0 8,3 7,1 7,6 9. Porażenie przez 10. Pleśń śniegową 9,0 9,0 11. Mączniak 6,7 9,0 6,4 7,4 12. Rdza brunatna 8,8 9,0 7,8 8,5 13. Septorioza liści 5,6 7,4 3,0 4,4 14. Septorioza plew 8,8 9,0 15. Fuzarioza kłosów 7,8 8,4 16. Choroby podstawy źdźbła - kompleks 8,4 9,0 17. Masa 1000 ziaren (g) 46,7 49,4 48,2 51,4 18. Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 12,9 13,4 13,8 13,6 19. Plon ziarna (dt/ha) 76,9 96,1 87,4 93,0 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian - zabiegu nie wykonano a 1 - przeciętny poziom agrotechniki; a 2 - wysoki poziom agrotechniki Skala 9 o ; 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny - 26 -

Tabela 4 Pszenżyto ozime. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru 2014 L.p. Odmiana Poziom a 1 Poziom a 2 Węgrzce Grodkowice Węgrzce Grodkowice Wzorzec, dt. z ha 76,9 87,4 96,1 93,0 1. Algoso 117 106 111 112 2. Pigmej 104 100 100 98 3. Pizarro 96 104 93 99 4. Tulus 100 98 107 101 5. Fredro 93 101 95 102 6. Agostino 110 99 102 104 7. Borowik 101 90 103 85 8. KWS Trisol 105 97 103 96 9. Mikado 79 111 103 114 10. Amorozo 100 80 97 86 11. Subito 99 107 95 106 12. Tomko 105 108 104 103 13. Torino 108 108 101 106 14. Twingo 103 90 98 89 15. Wiarus 90 102 94 98 16. Palermo 94 96 97 97 17. Transfer 94 102 97 103 Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian Tabela 5 Pszenżyto ozime. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru: 2014,2013,2012 Lp. Odmiana Zimotrwałość skala 9 0 2014 2013 2012 Poziom a 1 Poziom a 2 2013 2012-2014 - 2014 2014 2013 2012 2013 2012-2014 - 2014 Wzorzec, dt z ha 82,1 59,8 93,2 71,0 78,4 94,5 70,4 110,7 82,5 91,9 1. Algoso 4 112 99 104 105 105 111 107 112 109 110 2. Pigmej 5 102 98 97 100 99 99 92 94 96 95 3. Pizarro 5 100 86 103 93 96 96 91 101 94 96 4. Tulus 4 99 84 103 92 95 104 93 104 98 100 5. Fredro 4,5 97 113 104 105 105 98 114 98 106 103 6. Agostino 3,5 105 114 108 109 109 103 107 104 105 105 7. Borowik 5,5 96 123 102 109 107 94 119 98 107 104 8. KWS Trisol 3,5 101 92 104 97 99 99 92 100 96 97 9. Mikado 5 95 108 98 102 100 108 109 99 109 105 10. Amorozo 4 90 106 98 91 104 98 11. Subito 5,5 103 118 110 101 114 107 12. Tomko 6,5 106 103 105 104 102 103 13. Torino 3,5 108 91 100 104 90 97 14. Twingo 6 97 84 90 93 86 90 15. Wiarus 6,5 96 89 92 96 84 90 16. Palermo 6 95 97 17. Transfer 6,5 98 100 Liczba doświadczeń 2 2 2 4 6 2 2 2 4 6 Wzorzec w roku 2014: - wszystkie odmiany badane Zimotrwałość - wyższe stopnie oznaczają lepszą ocenę: 9 - bardzo duża, 7 - duża, 5 - średnia, 3 - mała, 1 - bardzo mała (wg Listy Opisowej Odmian 2014, COBORU) - 27 -

Choroba nie wystąpiła Tabela 6 Porażenie odmian przez choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki - a 1 (odchylenia od wzorca) Lata zbioru: 2012-2014 - 28 - L.p. Odmiana Liczba lat badań Mączniak Rdza brunatna Rdza żółta Septorioza liści Septorioza plew Fuzarioza kłosów 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 Wzorzec 6,5 7,2 7,8 7,9 8,4 4,3 4,5 7,7 7,8 7,7 skala 9 o 1. Algoso 4-1,2-1,4 0,2-0,5-0,9-0,5-0,5-0,1** -0,3-0,4** 2. Pigmej 4-1,0 0,2 0,2 0,4 0,6 0,5-0,1-0,1** -0,3-0,3** 3. Pizarro 4 2,0 1,6-0,3 0,2 0,6 2,2 1,4 0,1** -0,8-0,4** 4. Tulus 4-0,7-0,2-0,3-0,6 0,6-0,5-0,6-0,3** -0,8-0,5** 5. Fredro 4-0,2 0,1-0,3-0,2 0,6 0,0-0,1 0,7** 0,2 0,5** 6. Agostino 3 0,8 1,0 0,2 0,6 0,6 0,7 0,4 0,5** 0,2 0,5** 7. Borowik 3-0,2 0,0 0,2 0,0 0,1 0,0-0,2 0,3** -0,3 0,0** 8. KWS Trisol 3-0,2 0,6-0,8-0,2 0,6 0,7 0,3 0,1** -0,8-0,9** 9. Mikado 3-1,7-0,9 0,2 0,1-2,4-1,3-0,4 0,1** 0,7 0,4** 10. Amorozo 2 0,8 0,4** -0,3-0,3** -0,4-0,8-0,7** 0,3* -0,3 0,4** 11. Subito 2 1,8 1,2** -0,8-0,1** 0,1-0,3-0,3** 0,5* 1,2 0,9** 12. Tomko 2 1,5 1,2** 0,2 0,5** -0,9 1,0 0,8** 0,0* -0,3-0,2** 13. Torino 2-0,7-0,3** 0,2 0,2** 0,6 0,0-0,1** 0,3* 0,7 0,9** 14. Twingo 2 1,0 1,1** 0,2 0,7** 0,6-0,3-0,4** -0,2* 0,2-0,3** 15. Wiarus 2 1,5 1,3** 0,2 0,5** -0,4-1,3-0,7** 0,3* 0,2 0,0** 16. Palermo 1-0,2-0,2* 0,7 0,7* 0,1 0,2 0,2* -0,3-0,3* 17. Transfer 1-2,5-2,5* 0,2 0,2* 0,6 0,0 0,0* 0,2 0,2* Liczba doświadczeń 2 6 1 4 1 2 6 4 1 3 Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą, Rdza brunatna, rdza żółta, fuzarioza kłosów - wyniki z Grodkowic Wzorzec w roku 2014 - wszystkie odmiany badane, * - wyniki jednoroczne ** - wyniki dwuletnie

- 29 - Nie wystąpiło Tabela 7 Pszenżyto ozime. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2012-2014 Lp. Odmiana Liczba lat badań W fazie dojrzałości mlecznej Wyleganie (skala 9 o ) przed zbiorem Wysokość roślin (cm) Masa 1000 ziaren (g) 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 Poziom agrotechniki a 1 Wzorzec: 8,7 7,6 8,1 117 109 47,5 43,7 1. Algoso 4 0,1** -0,6-0,3 9 8 2,4 2,6 2. Pigmej 4 0,4** 1,4 0,5-12 -8-2,7-2,5 3. Pizarro 4-0,2** 0,2-0,2 9 10 3,0 0,9 4. Tulus 4 0,1** -0,1 0,2 6 4 1,0 1,1 5. Fredro 4 0,4** 1,2 0,3 1 0-0,2-0,2 6. Agostino 3 0,4** -1,1-0,1-10 -8 0,1 1,1 7. Borowik 3-0,4** 0,7 0,0 22 20 7,5 7,5 8. KWS Trisol 3 0,4** -1,3 0,0 3 3 10,4 6,9 9. Mikado 3 0,4** -0,6 0,2 0-2 -7,5-4,0 10. Amorozo 2 0,3* -2,8-1,3** 7 4** -1,2-0,3** 11. Subito 2 0,3* -0,8-0,1** 4 6** 1,1 3,3** 12. Tomko 2 0,3* 0,2 0,5** -11-6** -2,4-1,3** 13. Torino 2 0,3* -0,3 0,2** 11 9** -5,1-3,0** 14. Twingo 2 0,3* 0,7 0,7** -18-16** -2,0-0,7** 15. Wiarus 2 0,3* 1,4 1,1** -17-13** -9,9-7,3** 16. Palermo 1 1,2 1,2* 3 3* 2,0 2,0* 17. Transfer 1 0,7 0,7* -12-12* 3,2 3,2* Liczba doświadczeń 2 2 4 2 6 2 6

- 30 - Nie wystąpiło Nie wystąpiło Tabela 7 c.d. Pszenżyto ozime. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2012-2014 Lp. Odmiana Liczba lat badań W fazie dojrzałości mlecznej Wyleganie (skala 9 o ) przed zbiorem Wysokość roślin (cm) Masa 1000 ziaren (g) 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 Poziom agrotechniki a 2 Wzorzec: 7,9 8,3 113 105 50,4 46,4 1. Algoso 4 0,4 0,4** 7 6 4,0 3,9 2. Pigmej 4 0,6 0,5** -11-6 -3,8-3,9 3. Pizarro 4 0,6-0,3** 9 10 0,9-1,0 4. Tulus 4-0,6-0,1** 7 2 1,6 0,9 5. Fredro 4 0,9 0,4** 3 0 0,6 0,4 6. Agostino 3-1,4-0,5** -9-7 -1,1 0,3 7. Borowik 3 0,1-0,3** 23 20 7,2 7,0 8. KWS Trisol 3-1,1-0,4** 3 1 9,1 6,3 9. Mikado 3 0,1 0,3** -2-2 -4,3-1,6 10. Amorozo 2-1,9-1,3** 3 2** 0,9 0,8** 11. Subito 2-1,4-0,5** 7 9** 0,5 2,7** 12. Tomko 2 0,9 0,7** -8-4** -2,1-1,5** 13. Torino 2 0,4 0,4** 10 7** -4,3-3,0** 14. Twingo 2 0,1 0,3** -16-15** -1,3 0,3** 15. Wiarus 2 1,1 0,8** -15-11** -11,2-8,7** 16. Palermo 1 0,6 0,6* 4 4* 1,1 1,1* 17. Transfer 1 1,1 1,1* -8-8* 2,5 2,5* Liczba doświadczeń 2 3 2 6 2 6 Wzorzec: w roku 2014 - wszystkie odmiany badane, * - wyniki jednoroczne, ** - wyniki dwuletnie

Pszenżyto - wyniki doświadczeń Plonowanie W 2014 roku średni plon wzorca na poziomie a 1 dla punktów doświadczalnych (Węgrzce, Grodkowice) wynosił 82,1 dt/ha i był wyższy niż za ostatnie trzylecie, gdzie średni plon dla dwóch miejscowości wynosił 78,4 dt/ha. Najlepiej plonującymi w 2014 roku na poziomie a 1 biorąc pod uwagę obydwie miejscowości były odmiany: Algoso (112 % wzorca), Torino (108 %), Tomko (106 %) i Agostino (105 %). W Węgrzcach bardzo dobrze plonowała także odmiana: KWS Trisol (105 % wzorca), Pigmej (104 %) i Twingo (103 %), a w Grodkowicach odmiany: Mikado (111 %) i Pizarro (104 %). Na poziomie a 2 średni plon wzorca wyniósł 94,5 dt/ha i był także wyższy niż za lata 2012-2014 (91,9 dt/ha). Średnia zwyżka plonu spowodowana zastosowaniem wyższego poziomu agrotechniki była większa w Węgrzcach (+ 19,2 dt/ha), a w Grodkowicach wynosiła + 5,6 dt/ha. Na poziomie a 2 najlepiej plonowały odmiany: Algoso, Mikado, Tomko, Torino i Tulus. Przezimowanie W 2014 roku nie stwierdzono strat spowodowanych warunkami zimowania (wymarzanie) zarówno w Węgrzcach jak i w Grodkowicach. Wyleganie Wyleganie w 2014 roku wystąpiło w niewielkim stopniu na obydwu poziomach agrotechniki tylko przed zbiorem. Średnia ocen dla wszystkich odmian poziomie a 1 wyniosła 7,6,a najbardziej wyległy odmiany: Amorozo (ocena 4,8), KWS Trisol (6,3) i Agostino (6,5). Choroby Nasilenie niektórych chorób w 2014 roku było większe niż w poprzednich latach. Wśród chorób dominowała septorioza liści, średnia ocena porażenia to 4,3 dla dwóch punktów doświadczalnych (Węgrzce, Grodkowice) przy ocenie 4,5 za ostatnie trzylecie. Najsilniej porażone odmiany to: Mikado i Wiarus (oceny 3,0), a odmiany bardziej odporne to: Pizarro (6,5) i Tomko (5,3). Zanotowano dosyć duże różnice w porażeniu poszczególnych odmian przez mączniaka prawdziwego. Odmianami bardziej porażonymi przez mączniaka okazały się: Transfer (ocena 4,0), Mikado (4,8) i Algoso (5,3), a z odmian odpornych na tą chorobę możemy wyróżnić odmiany: Pizarro (8,5), Subito (8,3), Tomko i Wiarus (oceny 9,0). Porażenie rdzą brunatną, fuzariozą kłosów i rdzą żółtą stwierdzono tylko w Grodkowicach. Średnia wzorca dla rdzy brunatnej i fuzariozy wyniosła 7,8, a dla rdzy żółtej 8,4. Odmianą podatną na tą chorobę okazała się odmiana Mikado (ocena 6,0). Charakterystyka odmian W roku 2014 w krajowym rejestrze znajdowały się 42 odmiany pszenżyta ozimego. Umieszczona poniżej charakterystyka obejmuje odmiany, które były badane w doświadczeniach PDOiR w województwie małopolskim w 2014 roku. Charakterystyka opracowana przez COBORU w oparciu o wieloletnie wyniki doświadczeń przeprowadzonych na terenie całego kraju. ALGOSO (2007) Odmiana o średniej zimotrwałości. Odporność na rdzę brunatną, septoriozę plew, fuzariozę kłosów i choroby podstawy źdźbła - średnia, na rynchosporiozę - dość mała, na septoriozę liści - mała, na mączniaka - mała do bardzo małej. Rośliny są dość wysokie, o średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - duża, gęstość w stanie zsypnym - mała. Odporność na porastanie ziarna w kłosie - średnia, liczba opadania - średnia. Zawartość białka - mała. Plenność - dobra do bardzo dobrej. Tolerancja na zakwaszenie gleby - średnia. PIGMEJ (2008) Odmiana typu półkarłowego, o średniej zimotrwałości. Odporność na rdze brunatną - bardzo duża, na mączniaka i fuzariozę kłosów - duża, na septoriozę liści i plew, rynchosporiozę i choroby podstawy źdźbła - dość duża. Rośliny są niskie, o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia - późny, dojrzewania - dość późny. Masa 1000 ziaren - dość mała, gęstość w stanie zsypnym - duża. Odporność na porastanie ziarna w kłosie - średnia, liczba opadania - średnia. Zawartość białka - dość mała. Plenność - dobra do bardzo dobrej. Tolerancja na zakwaszenie gleby - dość mała. PIZARRO (2008) Odmiana o średniej zimotrwałości. Odporność na rdzę brunatną i septoriozę liści - bardzo duża, na mączniaka - duża do bardzo dużej, na septoriozę plew, rynchosporiozę i choroby podstawy źdźbła - dość duża, na fuzariozę kłosów - średnia. Rośliny są dość wysokie, o średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia - dość późny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren - dość mała, gęstość w stanie zsypnym - dość mała. Odporność na porastanie ziarna w kłosie - dość mała, liczba opadania - dość duża. Zawartość białka - średnia. Plenność - dobra do bardzo dobrej. Tolerancja na zakwaszenie gleby - średnia. - 31 -

TULUS (2009) Odmiana o prawie średniej zimotrwałości. Plenność - bardzo dobra. Odporność na rdzę brunatną - duża do bardzo dużej, na mączniaka, fuzariozę kłosów, septoriozę liści i plew - dość duża, na rynchosporiozę i choroby podstawy źdźbła - przeciętna. Rośliny są dość wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia - wczesny, zaś dojrzewania - dość wczesny. Masa 1000 ziaren - duża, gęstość w stanie zsypnym - dość duża. Odporność na porastanie ziarna w kłosie - mała. Liczba opadania i zawartość białka - dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. FREDRO (2010) Odmiana pastewna, o normalnej wysokości roślin. Plenność - bardzo dobra. Zimotrwałość - mała do średniej. Odporność na septoriozę plew i fuzariozę kłosów - duża, na rdze brunatną - dość duża, na rdzę źdźbłową, septoriozę liści i choroby podstawy źdźbła - średnia, na mączniaka prawdziwego - dość mała, na rdzę żółtą - mała. Rośliny przeciętnej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - wczesny. Masa 1000 ziaren i gęstość w stanie zsypnym - dość duża. Odporność na porastanie ziarna w kłosie - dość duża, liczba opadania - duża do bardzo dużej. Zawartość białka - dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. AGOSTINO (2011) Odmiana pastewna, typu półkarłowego. Plenność bardzo dobra. Zimotrwałość prawie średnia. Odporność na mączniaka prawdziwego, na rdzę brunatną, septoriozę liści i plew - duża, na rdzę źdźbłową, rdzę żółtą, fuzariozę kłosów i choroby podstawy źdźbła - dość duża. Rośliny niskie o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie dość dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym - duża. Odporność na porastanie ziarna w kłosie - średnia, liczba opadania - duża do bardzo dużej. Zawartość białka - dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki poniżej średniej. BOROWIK (2011) Odmiana pastewna, o normalnej wysokości roślin. Plenność bardzo dobra. Zimotrwałość prawie średnia. Odporność na rdzę brunatną i septoriozę liści - duża, na mączniaka prawdziwego, rdzę żółtą, fuzariozę kłosów i choroby podstawy źdźbła - dość duża, na septoriozę plew i rynchosporiozę - średnia. Rośliny bardzo wysokie o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren bardzo duża, wyrównanie dość dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym - dość mała. Odporność na porastanie ziarna w kłosie - średnia, liczba opadania - mała. Zawartość białka - średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki poniżej średniej. KWS TRISOL (2011) Odmiana pastewna, o normalnej wysokości roślin. Plenność bardzo dobra. Zimotrwałość mała. Odporność na mączniaka prawdziwego - duża do bardzo dużej, na rdzę brunatną - duża, na choroby podstawy źdźbła - dość duża, na septoriozę liści, rynchosporiozę i fuzariozę kłosów - średnia, na septoriozę plew - dość mała. Rośliny wysokie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren bardzo duża, wyrównanie dość dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym - dość mała. Odporność na porastanie ziarna w kłosie - średnia, liczba opadania - dość duża. Zawartość białka - dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki poniżej średniej. MIKADO (2011) Odmiana pastewna, typu półkarłowatego. Plenność dobra bardzo dobrej. Zimotrwałość dość duża. Odporność na rdzę brunatną - duża do bardzo dużej, na rdzę żółtą i fuzariozę kłosów - dość duża, na septoriozę liści i plew oraz rynchosporiozę - średnia, na choroby podstawy źdźbła - dość mała. Rośliny dość niskie, o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym - duża. Odporność na porastanie ziarna w kłosie - średnia, liczba opadania i zawartość białka - dość małe. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki poniżej średniej. AMOROZO (2012) Odmiana pastewna, o normalnej wysokości roślin. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki poniżej średniej. Zimotrwałość dość duża (5,5).Odporność na rdzę brunatną i fuzariozę kłosów - dość duża, na choroby podstawy źdźbła, mączniaka prawdziwego, rynchosporiozę, septoriozę liści i plew - średnia. Rośliny dość wysokie o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym duża do bardzo dużej. Odporność na porastanie w kłosie i liczba opadania średnie. Zawartość białka duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. SUBITO (2012) Odmiana pastewna, o normalnej wysokości roślin. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki powyżej średniej. Zimotrwałość dość duża (6). Odporność na mączniaka prawdziwego - duża, na rdzę brunatną - dość duża, na choroby podstawy źdźbła, rynchosporiozę, septoriozę liści i plew, fuzariozę kłosów - średnia. Rośliny dość wysokie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość późny, dojrzewania - 32 -

średni. Masa 1000 ziaren i wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym bardzo duża. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania dość duża. Zawartość białka dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość mała. TOMKO (2012) Odmiana pastewna, o normalnej wysokości roślin. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki poniżej średniej. Zimotrwałość dość duża (6). Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną i septoriozę plew - duża, na choroby podstawy źdźbła, rynchosporiozę, septoriozę liści i fuzariozę kłosów - dość duża. Rośliny średniej wysokości, o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - dość późny. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym duża. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania dość mała. Zawartość białka dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. TORINO (2012) Odmiana pastewna, o normalnej wysokości roślin. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki poniżej średniej. Zimotrwałość prawie średnia (4,5). Odporność na rdzę brunatną, rynchosporiozę, septoriozę liści - dość duża, na mączniaka prawdziwego, septoriozę plew - średnia, na choroby podstawy źdźbła i fuzariozę kłosów - dość mała. Rośliny wysokie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia wczesny do bardzo wczesnego, dojrzewania dość wczesny. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym - duża. Odporność na porastanie ziarna w kłosie duża, liczba opadania średnia. Zawartość białka duża do bardzo dużej. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. TWINGO (2012) Odmiana pastewna, typu półkarłowego. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki poniżej średniej. Zimotrwałość dość duża (5,5). Odporność na rdzę brunatną - duża, na mączniaka prawdziwego - dość duża, na choroby podstawy źdźbła, rynchosporiozę, septoriozę liści i plew - średnia, na fuzariozę kłosów - mała. Rośliny bardzo niskie, o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym bardzo mała. Odporność na porastanie ziarna w kłosie średnia, liczba opadania dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. WIARUS (2012) Odmiana pastewna, typu półkarłowego. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki poniżej średniej. Zimotrwałość duża (6,5). Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną i septoriozę liści - duża, na rynchosporiozę i septoriozę plew - dość duża, na choroby podstawy źdźbła i fuzariozę kłosów - średnia. Rośliny niskie do bardzo niskich, o dużej do bardzo dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania dość późny. Masa 1000 ziaren bardzo mała, wyrównanie dość małe, gęstość ziarna w stanie zsypnym bardzo duża. Odporność na porastanie ziarna w kłosie średnia, liczba opadania mała. Zawartość białka dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. PALERMO (2012) Odmiana pastewna. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki powyżej średniej. Zimotrwałość dość duża (6,0). Odporność na septoriozę plew duża, na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną, septoriozę liści i fuzariozę kłosów - dość duża, na rynchosporiozę i choroby podstawy źdźbła - średnia. Rośliny dość wysokie, o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia późny, dojrzewania dość późny. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym duża do bardzo dużej. Odporność na porastanie ziarna w kłosie średnia, liczba opadania dość mała. Zawartość białka dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. TRANSFER (2012) Odmiana pastewna. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki powyżej średniej. Zimotrwałość duża (6,5). Odporność na fuzariozę kłosów - duża,, na rdzę brunatną, septoriozę liści, septoriozę plew i choroby podstawy źdźbła dość duża,, na rynchosporiozę średnia, na mączniaka prawdziwego - dość mała. Rośliny niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania późny. Masa 1000 ziaren i wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym duża do bardzo dużej. Odporność na porastanie ziarna w kłosie i liczba opadania średnie. Zawartość białka mała. Tolerancja na zakwaszenie dość mała. Oprócz odmian, których charakterystyki przedstawiono powyżej, w Krajowym Rejestrze w 2014 roku znajdowały się następujące odmiany: Alekto (2008), Aliko (2005), Atletico (2009), Baltiko (2006), Bereniko (2011), Borwo (2008), Cerber (2010), Cyrkon (2010), Elpaso (2010), Gniewko (2006), Grenado (2007), Leontino (2008), Maestozo (2011), Magnat (2000), Meloman (2014), Moderato (2004), Pawo (2002), Presto (1989), Rotondo (2014), Sorento (2002), Todan (2003), Tornado (1996), Trigold (2008), Trismart (2007), Witon (2002). Aktualną charakterystykę odmian, które uczestniczyły w doświadczeniach jak i pozostałych odmian znajdujących się w KR można znaleźć w Liście Opisowej Odmian wydawanej corocznie przez COBORU (oceny liczbowe w tabelach). - 33 -

Rok wpisania Rok włączenia Kod kraju pochodzenia Żyto ozime Uwagi ogólne Doświadczenia PDOiR z żytem ozimym w sezonie 2013/14 założono w dwóch punktach. W ZDOO Łopuszna i w ZS Książ Wielki. Doświadczenia finansowane były lokalnie. Dobór odmian do doświadczeń ustalił Zespół Wojewódzki PDOiR województwa małopolskiego. W doświadczeniach badano 22 odmiany, łącznie odmiany populacyjne oraz mieszańcowe. Doświadczenia przeprowadzono zgodnie z metodyką COBORU opracowaną dla porejestrowych doświadczeń odmianowych. Powierzchnia poletka do sprzętu to: 15 m 2 w Łopusznej i 12 m 2 w Książu Wielkim. Tabela 1 Żyto ozime. Odmiany badane. Rok zbioru: 2014 L.p. Odmiana do KR do LOZ Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - pełnomocnika w Polsce 1. Dańkowskie Diament 2005 2014 PL 2. Daran 2005 2014 PL 3. Stanko 2007 2014 PL 4. Domir 2008 PL 5. Dańkowskie Amber 2010 PL 6. Armand 2011 2014 PL 7. Horyzo 2011 PL 8. Stach F 1 2002 PL 9. Gradan F 1 2003 PL 10. Minello F 1 2008 DE 11. Brasetto F 1 2009 2014 DE 12. Gonello F 1 2009 DE 13. Palazzo F 1 2009 2014 DE 14. SU Skaltio F 1 2010 DE 15. SU Drive F 1 2011 DE 16. SU Allawi F 1 2012 DE 17. SU Stakkato F 1 2012 2014 DE 18. Antonińskie 2013 PL 19. Dańkowskie Rubin 2013 PL 20. SU Satellit 2013 DE 21. SU Spektrum 2013 DE 22. Tur 2013 PL DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan Alicja Ramenda ul. Antoniny 3/6; 64-100 Leszno Alicja Ramenda ul. Antoniny 3/6; 64-100 Leszno Alicja Ramenda ul. Antoniny 3/6; 64-100 Leszno DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan Alicja Ramenda ul. Antoniny 3/6; 64-100 Leszno Hodowla Roślin Smolice Sp. z o.o. - Grupa IHAR Smolice 146; 63-740 Kobylin Hodowla Roślin Smolice Sp. z o.o. - Grupa IHAR Smolice 146; 63-740 Kobylin Poznańska Hodowla Roślin Sp. z o.o. ul. Kasztanowa 5; 63-004 Tulce KWS Lochow Polska Sp. z o.o. Kondratowice ul. Słowiańska 5; 57-150 Prusy KWS Lochow Polska Sp. z o.o. Kondratowice ul. Słowiańska 5; 57-150 Prusy KWS Lochow Polska Sp. z o.o. Kondratowice ul. Słowiańska 5; 57-150 Prusy KWS Lochow Polska Sp. z o.o. Kondratowice ul. Słowiańska 5; 57-150 Prusy Saaten - Union Polska Sp. z o.o. ul. Straszewska 70; 62-100 Wągrowiec Saaten - Union Polska Sp. z o.o. ul. Straszewska 70; 62-100 Wągrowiec Saaten - Union Polska Sp. z o.o. ul. Straszewska 70; 62-100 Wągrowiec Saaten - Union Polska Sp. z o.o. ul. Straszewska 70; 62-100 Wągrowiec Poznańska Hodowla Roślin Sp. z o.o. ul. Kasztanowa 5; 63-004 Tulce DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan Saaten - Union Polska Sp. z o.o. ul. Straszewska 70; 62-100 Wągrowiec Saaten - Union Polska Sp. z o.o. ul. Straszewska 70; 62-100 Wągrowiec Hodowla Roślin Smolice Sp. z o.o. - Grupa IHAR Smolice 146; 63-740 Kobylin F 1 - odmiana mieszańcowa KR - Krajowy Rejestr - 34 -

Tabela 2 Żyto ozime. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru 2014 Miejscowość ZDOO Łopuszna ZS Książ Wielki Powiat Nowy Targ Miechów Kompleks rolniczej przydatności gleby 13 * Klasa bonitacyjna gleby V * ph gleby w KCl 4,8 * Przedplon Jęczmień jary Wyka siewna Data siewu (dzień, m - c, rok) 02.10.2013 09.10.2013 Obsada roślin (szt./ m 2 ) 300-350 szt./m 2 250-300 szt./m 2 Data zbioru (dzień, m - c, rok) 19.08.2014 20.08.2014 N na poziomie a 1 (kg/ha) 80 35 N na poziomie a 2 (kg/ha) 120 75 P 2 O 5 (kg/ha) 80 20 K 2 O (kg/ha) 90 30 Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnik. na poziomie a 2 Zaprawa nasienna Herbicyd * - brak danych - zabiegu nie wykonano (l kg/ha) Środki ochrony roślin (nazwa) (nazwa, dawka/ha) FoliQ micromax - 1,0 l FoliQ kombimax - 4,0 l Zaprawa nasienna T 75 DS/WS - 200g/100 kg Aminopielik 450 SL - 3,0 l Plonvit Opty 20/20/20-1,0 kg (2x) Baytan Universal 094 FS - 400 ml/100 kg Husar Active - 1,0 l Insektycyd (nazwa, dawka/ha) (tylko na poziomie a a ) Fungicyd - pierwszy zabieg (nazwa, dawka/ha) Duett - 0,6 l Atak 450 EC - 1,0 l Fungicyd - drugi zabieg (nazwa, dawka/ha) Artea 330 EC - 0,6 l Alert 375 SE - 1,0 l Regulator wzrostu (nazwa, dawka/ha) Moddus 250 EC - 0.3 l Cerone 480 SL - 1,0 l - 35 -

Tabela 3 Żyto ozime. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2014 L.p. Cecha Łopuszna Książ Wielki a 1 a 2 a 1 a 2 1. Stan roślin przed zimą (skala 9 o ) 8,6 7,0 2. Stan roślin po zimie (skala 9 o ) 6,8 5,7 3. Martwe rośliny (%) 4. Termin kłoszenia (dzień, m - c) 15.05 17.05 5. Termin dojrzałości woskowej (dzień, m - c) 22.07 24.07 6. Wysokość roślin (cm) 130 118 7. Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej (skala 9 o ) 9,0 9,0 8. Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 o ) 9,0 9,0 9. Porażenie przez: 10. Pleśń śniegową 11. Mączniak 9,0 9,0 12. Rdza brunatna 9,0 9,0 13 Rdza źdźbłowa 7,1 8,0 14. Septorioza liści 5,9 6,8 15. Rynchosporioza 6,4 7,3 Fuzarioza kłosów 7,1 7,7 16. Masa 1000 ziaren (g) 17. Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 13,6 13,5 23,7 23,8 18. Plon ziarna (dt/ha) 33,6 47,1 50,5 56,6 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian - brak danych a 1 - przeciętny poziom agrotechniki; a 2 - wysoki poziom agrotechniki Skala 9 o ; 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny - 36 -

Tabela 4 Żyto ozime. Plon ziarna w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: 2014 Lp. Odmiana Poziom a 1 Poziom a 2 Łopuszna Książ Wielki Łopuszna Książ Wielki Wzorzec, dt z ha 33,6 50,5 47,1 56,6 1. Dańkowskie Diament 93 119 103 105 2. Daran 97 70 87 77 3. Stanko 91 86 99 93 4. Domir 105 82 96 75 5. Dańkowskie Amber 91 88 81 92 6. Armand 102 95 101 90 7. Horyzo 103 81 104 84 8. Stach 110 118 99 98 9. Gradan 95 128 102 114 10. Minello 113 99 104 113 11. Brasetto 97 106 82 104 12. Gonello 97 107 104 111 13. Palazzo 112 109 111 114 14. SU Skaltio 98 98 107 97 15. SU Drive 112 108 116 99 16. SU Allawi 101 101 103 101 17. SU Stakkato 97 101 97 117 18. Antonińskie 87 88 96 95 19. Dańkowskie Rubin 101 83 101 113 20. SU Stellit 94 94 99 84 21. SU Spektrum 101 103 111 116 22. Tur 103 137 98 107 Wzorzec: w roku 2014: - wszystkie odmiany badane - 37 -

Tabela 5 Żyto ozime. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru: 2014, 2013, 2012 Poziom a 1 Poziom a 2 Lp. Odmiana 2014 2013 2012 2013-2014 2012-2014 2014 2013 2012 2013-2014 2012-2014 Wzorzec, dt z ha 42,1 58,9 47,3 50,5 49,4 51,9 69,0 59,8 60,5 60,2 1. Dańkowskie Diament 106 90 81 98 92 104 95 100 100 100 2. Daran 83 91 95 87 90 82 103 97 93 94 3. Stanko 88 90 94 89 91 96 108 100 102 101 4. Domir 93 88 105 91 95 86 95 93 91 91 5. Dańkowskie Amber 90 80 87 85 86 86 92 102 89 93 6. Armand 98 100 97 99 98 96 105 87 101 96 7. Horyzo 92 85 95 89 91 94 97 97 96 96 8. Stach 114 104 98 109 105 98 109 97 104 101 9. Gradan 112 87 102 100 100 108 93 95 101 99 10. Minello 106 93 106 100 102 108 102 111 105 107 11. Brasetto 101 109 101 105 104 93 117 105 105 105 12. Gonello 102 99 119 101 107 108 96 95 102 100 13. Palazzo 111 112 97 112 107 113 117 99 115 110 14. SU Skaltio 98 94 115 96 102 102 89 112 96 101 15. SU Drive 110 73 124 92 102 108 80 116 94 101 16. SU Allawi 101 101 101 102 103 103 17. SU Stakkato 99 116 108 107 119 113 18. Antonińskie 87 96 19. Dańkowskie Rubin 92 107 20. SU Stellit 94 91 21. SU Spektrum 102 113 22. Tur 120 103 Liczba doświadczeń 2 2 1 4 5 2 2 1 4 5 Wzorzec: w roku 2014: - wszystkie odmiany badane - 38 -

- 39 - Choroba nie wystąpiła Choroba nie wystąpiła Choroba nie wystąpiła Tabela 6 Żyto ozime. Porażenie odmian przez choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki - a 1 (odchylenia od wzorca) Lata zbioru: 2014,2012-2014 L.p. Odmiana Liczba lat badań Pleśń śniegowa Rdza brunatna Septorioza liści Rynchosporioza Mączniak Rdza źdźbłowa 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 skala 9 o 201-2014 2014 2012-2014 2014 201-2014 Wzorzec 6,6 6,3 5,9 6,4 6,4 5,8 7,9 7,1 7,4 7,1 1. Dańkowskie Diament 3-0,9** -0,1** -0,9-0,4-0,9 0,2 0,1* 0,4-0,6** -0,6 2. Daran 3 0,7** 1,7** 0,1 0,3-0,4-0,1 0,6* -0,6 0,4** 0,4 3. Stanko 3-0,1** 0,5** 0,1 0,1 0,1-0,1 0,6* 0,9-0,4** -0,1 4. Domir 3 0,4** -0,3** -0,4 0,4-0,4-0,1-0,4* 0,4 0,9** -0,6 5. Dańkowskie Amber 3-0,9** 2,0** -0,4 0,3 0,6 0,2 0,1* -0,1 0,7** 0,4 6. Armand 3 1,4** -0,6** 0,1-0,2-0,4-0,1-0,9* -1,1 0,2** -0,1 7. Horyzo 3 0,4** -0,3** 0,1 0,4 0,6 0,2 0,6* 0,9-0,9** -0,6 8. Stach 3 0,9** 0,5** 1,1 0,9 0,1-0,3-0,4* 0,4-0,1** -0,1 9. Gradan 3 0,7** -1,1** 0,1-0,4 0,1 0,0 0,1* -0,1-0,9** -0,1 10. Minello 3 1,7** 0,7** -0,9-0,6 0,6 0,2-2,4* 0,4 0,9** -0,6 11. Brasetto 3-2,1** 0,2** 0,1-0,4 0,6 0,5 1,1* -0,1-0,4** 0,9 12. Gonello 3 1,2** -0,8** 0,1 0,4 0,6 0,4 0,6* 0,4 0,2** 0,4 13. Palazzo 3-0,4** -1,1** -0,4-0,1 0,1-0,5 1,1* -0,6-1,4** 1,4 14. SU Skaltio 3-0,9** -1,1** 1,1-0,1-0,4-0,3-1,9* 0,4 0,9** -0,1 15. SU Drive 3-2,6** -0,6** 0,1-0,6 0,6 0,4 0,6* -0,6 0,4** -0,6 16. SU Allawi 2-3,8* -0,8* -0,4-0,4** 0,1-0,2** -1,4* 0,4-0,6** 0,4 17. SU Stakkato 2 1,2* -1,3* -0,4-0,4** -1,4-0,9** 1,1* -1,1 0,2** -1,1 18. Antonińskie 1-0,9-0,9* -0,4-0,4* 0,4 0,4* 0,9 19. Dańkowskie Rubin 1 1,1 1,1* 0,1 0,1* 0,9 0,9* -0,1 20. SU Stellit 1-0,4-0,4* 0,6 0,6* -1,6-1,6* -0,1 21. SU Spektrum 1 0,6 0,6* 0,1 0,1* -0,1-0,1* -0,1 22. Tur 1 0,1 0,1* -0,4-0,4* 0,9 0,9* -0,1 Liczba doświadczeń 2 2 1 3 1 3 1 1 2 1 Fuzarioza kłosów 2014 Wzorzec w roku 2014 - wszystkie odmiany badane, Wszystkie choroby - wyniki z Łopusznej

Nie wystąpiło Nie wystąpiło Nie wystąpiło Tabela 7 Żyto ozime. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2014, 2012-2014 Lp. Odmiana Liczba lat badań Wyleganie (skala 9 o ) w fazie dojrzałości mlecznej 2014 2012-2014 2014 przed zbiorem 2012-2014 Wysokość roślin (cm) 2014 2012-2014 Masa 1000 ziaren (g) 2014 2012-2014 Poziom agrotechniki a 1 Wzorzec: 3,7 130 140 35,7 1. Dańkowskie Diament 3 0,3* 9 6-0,4** 2. Daran 3-0,7* 9 8-1,4** 3. Stanko 3-1,2* 11 9-0,6** 4. Domir 3-0,7* 4 3 0,0** 5. Dańkowskie Amber 3 2,3* 3 5-0,1** 6. Armand 3 1,3* 5 4-0,2** 7. Horyzo 3-0,2* 9 10 0,8** 8. Stach 3 0,3* 6 6-2,0** 9. Gradan 3-0,7* 5-3 -0,2** 10. Minello 3 0,3* -5-5 -1,8** 11. Brasetto 3 0,3* 1-3 0,3** 12. Gonello 3-0,7* -15-12 -0,5** 13. Palazzo 3 1,3* -3-3 0,6** 14. SU Skaltio 3-1,2* -4-8 1,6** 15. SU Drive 3-2,2* -3-9 1,4** 16. SU Allawi 2-0,2* -4-6** 2,6* 17. SU Stakkato 2 2,3* -11-11** -0,7* 18. Antonińskie 1 11 11* 19. Dańkowskie Rubin 1 0 0* 20. SU Stellit 1-5 -5* 21. SU Spektrum 1-15 -15* 22. Tur 1-4 -4* Wzorzec: w roku 2014 - wszystkie odmiany badane, Rok 2014 - wyniki z Łopusznej * - wyniki jednoroczne, ** - wyniki dwuletnie - brak danych - 40 -

Nie wystąpiło Nie wystąpiło Nie wystąpiło Tabela 7 c.d. Żyto ozime Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2014, 2012-2014 Lp. Odmiana Liczba lat badań Wyleganie (skala 9 o ) w fazie dojrzałości mlecznej 2014 2012-2014 2014 przed zbiorem 2012-2014 Wysokość roślin (cm) 2014 2012-2014 Masa 1000 ziaren (g) 2014 2012-2014 Poziom agrotechniki a 2 Wzorzec: 8,4 118 129 36,4 1. Dańkowskie Diament 3 0,1* 9 7 1,2** 2. Daran 3 0,1* 7 10-0,9** 3. Stanko 3 0,1* 7 4-1,0** 4. Domir 3 0,6* 3 6-1,1** 5. Dańkowskie Amber 3 0,6* 6 7 0,0** 6. Armand 3 0,6* 6 5-0,9** 7. Horyzo 3 0,6* 0 6 1,9** 8. Stach 3-0,9* 1 0-1,9** 9. Gradan 3 0,6* -1-7 0,1** 10. Minello 3 0,1* -1-5 -2,2** 11. Brasetto 3 0,6* -1-2 0,3** 12. Gonello 3-2,9* -13-12 - -0,3** 13. Palazzo 3-0,4* -5-3 0,5** 14. SU Skaltio 3-0,4* -1-4 1,3** 15. SU Drive 3 0,6* -2-10 -0,4** 16. SU Allawi 2 0,1* -3-3** 2,0* 17. SU Stakkato 2 0,6* -5-9** 0,9* 18. Antonińskie 1 11 11* 19. Dańkowskie Rubin 1 1 1* 20. SU Stellit 1-2 -2* 21. SU Spektrum 1-11 -11* 22. Tur 1-2 -2* Liczba doświadczeń 1 1 3 3 Wzorzec: w roku 2014 - wszystkie odmiany badane, Rok 2014 - wyniki z Łopusznej * - wyniki jednoroczne, ** - wyniki dwuletnie - brak danych - 41 -

Żyto - wyniki doświadczeń Plonowanie W 2014 roku średni plon odmian na poziomie a 1 dla dwóch punktów doświadczalnych (Łopuszna, Książ Wielki) wyniósł 42,1 dt/ha i był niższy niż za ostatnie trzylecie (49,4 dt\ha). Najlepiej plonującymi odmianami na poziomie a 1 były odmiany mieszańcowe: Tur (120 % wzorca),stach (114 %), Gradan (112 %), Palazzo (111 %) i SU Drive (110 %). Z odmian populacyjnych najlepiej plonowała odmiana Dańkowskie Diament (106 % wzorca). Na poziomie a 2 średni plon wzorca wyniósł 51,9 dt/ha i znacznie odbiegał od plonu za ostatnie trzylecie (60,2 dt\ha). Na poziomie tym wyróżniały się te same odmiany mieszańcowe co na poziomie a 1 (Gradan, Palazzo, SU Driver), a także odmiany: Minello, Gonello, SU Stakkato i SU Spektrum. Średnia zwyżka plonu spowodowana zastosowaniem wyższego poziomu agrotechniki wyniosła w Łopusznej + 13,5 dt\ha, a w Książu Wielkim + 6,1 dt\ha. Przezimowanie W 2014 roku nie stwierdzono strat spowodowanych warunkami zimowania (wymarzanie) zarówno w Książu Wielkim jak i w Łopusznej. Wyleganie Wyleganie w 2014 roku w fazie dojrzałości mlecznej nie wystąpiło w żadnym punkcie doświadczalnym, zarówno na poziomie a 1 jak i a 2. Choroby Oceny porażenia chorobami pochodzą tylko z jednego punktu doświadczalnego (Łopuszna). Nasilenie wystąpienia septoriozy liści było większe niż w poprzednich latach i wynosiło 5,9 przy średniej za trzylecie 6,4. Odmiany bardziej porażone to : Dańkowskie Diament, Minello i Antonińskie (oceny 5,0), a mniej wrażliwe na Septoriozę liści: Stach, SU Skaltio i Dańkowskie Rubin (oceny 7,0). Porażenie rynchosporiozą było niższe niż za ostatnie trzyleci(6,4). Najsilniej porażone odmiany to: SU Stakkato (5,0) i Dańkowskie Diament (5,5), a w mniejszym stopniu: Dańkowskie Amber, Horyzo, Brasetto, Mirello i Gonello (oceny 7,0). Porażenie rdzą źdźbłową wahało się między 5,5 (SU Stellit), a 8,0 (Stanko, Horyzo, Tur), a w przypadku fuzariozy kłosów oceny wahały się między 6,0 a 8,0. W 2014 roku nie stwierdzono porażenia żyta ozimego przez pleśń śniegową, mączniaka oraz rdzę brunatną. Charakterystyka odmian W roku 2014 w krajowym rejestrze znajdowało się 40 odmian żyta ozimego, w tym 19 odmian populacyjnych, 2 odmiany syntetyczne, 18 odmian mieszańcowych oraz jedna odmiana populacyjna przeznaczona na zielonkę. Umieszczona poniżej charakterystyka obejmuje odmiany, które były badane w doświadczeniach PDOiR w województwie małopolskim w 2014 roku. Charakterystyka opracowana przez COBORU w oparciu o wieloletnie wyniki doświadczeń przeprowadzonych na terenie całego kraju. DAŃKOWSKIE DIAMENT (2005) Odmiana populacyjna, przeznaczona do uprawy na ziarno, o dobrej zimotrwałości. Odporność na rdzę brunatną, rdzę źdźbłową, septoriozę liści i rynchosporiozę - przeciętna, na mączniaka i choroby podstawy źdźbła - dość mała. Rośliny średniej wysokości o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Odporność na porastanie w kłosach średnia, liczba opadania dość duża. Masa 1000 ziaren przeciętna, wyrównanie ziarna średnie, gęstość w stanie zsypnym dość duża. Zawartość białka dość duża. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego dość duża, końcowa temperatura kleikowania wysoka. Plenność na tle wszystkich odmian zarejestrowanych przeciętna, najlepsza wśród odmian populacyjnych. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. DARAN (2005) Odmiana populacyjna, przeznaczona do uprawy na ziarno, o dobrej zimotrwałości. Odporność na rdzę brunatną duża, na mączniaka, rdzę źdźbłową, septoriozę liści i rynchosporiozę - średnia, na choroby podstawy źdźbła - dość mała. Rośliny średniej wysokości o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren, wyrównanie i gęstość w stanie zsypnym - przeciętne. Odporność na porastanie w kłosach i liczba opadania średnie. Zawartość białka przeciętna. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego średnia, końcowa temperatura kleikowania dość niska. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. STANKO (2007) Odmiana populacyjna, przeznaczona do uprawy na ziarno, Plenność dość słaba (na poziomie czołowych odmian populacyjnych). Odporność na rdzę brunatną - dość duża, na mączniaka, rdzę źdźbłową i septoriozę liści - średnia, na rynchosporiozę i choroby podstawy źdźbła - dość mała. Rośliny średniej wysokości i przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren, wyrównanie i gęstość w stanie zsypnym średnie. Odporność na porastanie ziarna w kłosie i liczba opadania przeciętne. Zawartość białka średnia. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego mała, końcowa temperatura kleikowania dość niska. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. - 42 -

STANKO (2007) Odmiana populacyjna, przeznaczona do uprawy na ziarno, Plenność dość słaba (na poziomie czołowych odmian populacyjnych). Odporność na rdzę brunatną - dość duża, na mączniaka, rdzę źdźbłową i septoriozę liści - średnia, na rynchosporiozę i choroby podstawy źdźbła - dość mała. Rośliny średniej wysokości i przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren, wyrównanie i gęstość w stanie zsypnym średnie. Odporność na porastanie ziarna w kłosie i liczba opadania przeciętne. Zawartość białka średnia. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego mała, końcowa temperatura kleikowania dość niska. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. DOMIR (2008) Odmiana populacyjna, przeznaczona do uprawy na ziarno. Odporność na rdzę brunatną, mączniaka, rdzę źdźbłową, septoriozę liści i choroby podstawy źdźbła - średnia, na rynchosporiozę, - dość mała. Rośliny średniej wysokości o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren, wyrównanie i gęstość w stanie zsypnym - średnie. Odporność na porastanie w kłosie i liczba opadania dość małe. Zawartość białka średnia. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego mała, końcowa temperatura kleikowania dość niska. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość mała. DAŃKOWSKIE AMBER (2010) Odmiana populacyjna, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność na poziomie czołowych odmian populacyjnych. Odporność na rdzę źdźbłową i choroby podstawy źdźbła - dość duża, na mączniaka prawdziwego, rdze brunatną, septoriozę liści i rynchosporiozę - średnia. Rośliny średniej wysokości, o dużej do bardzo dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie dość słabe, gęstość w stanie zsypnym średnia. Odporność na porastanie ziarna w kłosie przeciętna, liczba opadania dość mała. Zawartość białka duża. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego dość duża, końcowa temperatura kleikowania wysoka. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. ARMAND (2011) Odmiana populacyjna, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność na poziomie czołowych odmian populacyjnych. Odporność na choroby podstawy źdźbła dość duża, na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną, rdzę źdźbłową, septoriozę liści i rynchosporiozę - średnia, na pleśń śniegową - dość mała. Rośliny średniej wysokości, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren i wyrównanie średnie, gęstość w stanie zsypnym przeciętna. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania oraz zawartość białka dość duża. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego dość duża, końcowa temperatura kleikowania bardzo wysoka. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. HORYZO (2011) Odmiana populacyjna, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność na poziomie czołowych odmian populacyjnych Odporność na mączniaka prawdziwego i rdzę brunatną dość duża, na rdzę źdźbłową, septoriozę liści, rynchosporiozę i choroby podstawy źdźbła - średnia, na pleśń śniegową - dość mała. Rośliny średniej wysokości, przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie dość dobre, gęstość w stanie zsypnym przeciętna. Odporność na porastanie ziarna w kłosie, liczba opadania oraz zawartość białka średnie. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego średnia, końcowa temperatura kleikowania dość wysoka. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. STACH (2002) Odmiana mieszańcowa trójliniowa, przeznaczona do uprawy na ziarno, o dobrej zimotrwałości. Odporność na rdzę brunatną dość duża, na pozostałe choroby przeciętna. Rośliny przeciętnej wysokości, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Odporność na porastanie ziarna w kłosie dość mała. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie dość dobre, gęstość w stanie zsypnym przeciętna. Zawartość białka przeciętna, liczba opadania średnia. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego przeciętna. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. GRADAN (2003) Odmiana mieszańcowa, liniowo - populacyjna, przeznaczona do uprawy na ziarno, o dobrej zimotrwałości. Odporność na mączniaka prawdziwego dość duża, na rdzę źdźbłową dość mała, na pozostałe choroby przeciętna. Rośliny dość niskie, o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Odporność na porastanie ziarna w kłosie dość duża. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie dobre, gęstość w stanie zsypnym przeciętna. Zawartość białka duża, liczba opadania dość duża. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. MINELLO (2008) Odmiana mieszańcowa trójliniowa, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność bardzo dobra. Odporność na rdzę brunatną - bardzo duża, na rynchosporiozę septoriozę liści i choroby podstawy źdźbła - dość duża, na mączniaka, rdzę źdźbłową - średnia. Rośliny niskie o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie dość słabe, gęstość w stanie zsypnym średnia. Odporność na porastanie - 43 -

ziarna w kłosie przeciętna, liczba opadania dość duża. Zawartość białka dość mała. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego bardzo duża, końcowa temperatura kleikowania bardzo wysoka. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. BRASETTO (2009) Odmiana mieszańcowa trójliniowa, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność bardzo dobra. Odporność na mączniaka, rdzę źdźbłową, septoriozę liści i choroby podstawy źdźbła - dość duża, rdzę brunatną i rynchosporiozę - średnia. Rośliny dość niskie o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie i gęstość w stanie zsypnym średnia. Odporność na porastanie ziarna w kłosie i liczba opadania - przeciętna. Zawartość białka - mała. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego bardzo duża, końcowa temperatura kleikowania wysoka do bardzo wysokiej. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. GONELLO (2009) Odmiana mieszańcowa trójliniowa, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność bardzo dobra. Odporność na mączniaka, septoriozę liści i choroby podstawy źdźbła - dość duża, na rdzę brunatną i rynchosporiozę - średnia, na rdzę źdźbłową - dość mała. Rośliny niskie o średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie dość słabe, gęstość w stanie zsypnym dość duża. Odporność na porastanie ziarna w kłosie przeciętna, liczba opadania duża. Zawartość białka mała do bardzo małej. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego bardzo duża, końcowa temperatura kleikowania bardzo wysoka. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. PALAZZO (2009) Odmiana mieszańcowa trójliniowa, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność bardzo dobra. Odporność na mączniaka i septoriozę liści - dość duża, rdzę brunatną i rynchosporiozę i choroby podstawy źdźbła - średnia, na rdzę źdźbłową - dość mała. Rośliny niskie o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren, wyrównanie, gęstość w stanie zsypnym - średnia. Odporność na porastanie ziarna w kłosie i liczba opadania przeciętne. Zawartość białka - mała do bardzo małej. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego - bardzo duża, końcowa temperatura kleikowania - wysoka. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. SU SKALTIO (2010) Odmiana mieszańcowa trójkomponentowa, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność bardzo dobra. Odporność na septoriozę liści - dość duża, na rdzę brunatną, rdze rynchosporiozę i choroby podstawy źdźbła - średnia, na mączniaka prawdziwego mała. Rośliny średniej wysokości, o małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie dobre, gęstość w stanie dość mała. Odporność na porastanie ziarna w kłosie i liczba opadania dość małe. Zawartość białka średnia. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego dość duża, końcowa temperatura klepkowania wysoka. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. SU DRIVE (2011) Odmiana mieszańcowa trójkomponentowa, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność bardzo dobra. Odporność na septoriozę liści rynchosporiozę i pleśń śniegową - dość duża, na rdzę źdźbłową i choroby podstawy źdźbła - średnia, na mączniaka prawdziwego i rdzę brunatną - dość mała. Rośliny dość niskie o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - dość duża, wyrównanie - dość dobre, gęstość w stanie zsypnym - przeciętna. Odporność na porastanie ziarna w kłosie i liczba opadania średnie. Zawartość białka - mała do bardzo małej. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego - średnia, końcowa temperatura kleikowania - wysoka. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. SU ALLAWI (2012) Odmiana mieszańcowa trójkomponentowa, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność bardzo dobra. Odporność na pleśń śniegową, rynchosporiozę i septoriozę liści - dość duża, na choroby podstawy źdźbła i mączniaka prawdziwego - średnia, na rdzę brunatną i źdźbłową - dość mała; nieco większa podatność na porażenie sporyszem. Rośliny dość niskie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - duża, wyrównanie - dobre, gęstość w stanie zsypnym - średnia. Odporność na porastanie ziarna w kłosie średnia, liczba opadania - dość duża, zawartość białka dość mała.. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego - duża, końcowa temperatura kleikowania - bardzo wysoka. Tolerancja na zakwaszenie gleby - średnia. SU STAKKATO (2012) Odmiana mieszańcowa trójkomponentowa, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność bardzo dobra. Odporność na pleśń śniegową, choroby podstawy źdźbła, rynchosporiozę i septoriozę liści - dość duża, na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną i źdźbłową - średnia; nieco większa podatność na porażenie sporyszem. Rośliny dość niskie o średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - średnia, wyrównanie dość dobre, gęstość w stanie zsypnym średnia. Odporność na porastanie ziarna w kłosie i liczba opadania dość duże, zawartość białka mała. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego - duża, końcowa temperatura kleikowania - wysoka do bardzo wysokiej. Tolerancja na zakwaszenie gleby - średnia - 44 -

ANTONIŃSKIE (2013) Odmiana populacyjna, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność na poziomie najlepiej plonujących odmian populacyjnych.odporność na pleśń śniegową, rdzę brunatną i źdźbłową - dość duża, na mączniaka prawdziwego i septoriozę liści - średnia, na rynchosporiozę i choroby podstawy źdźbła - dość mała. Rośliny wysokie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie dość słabe, gęstość w stanie zsypnym średnia. Odporność na porastanie ziarna w kłosie dość mała, liczba opadania średnia, zawartość białka dość duża. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego dość mała, końcowa temperatura kleikowania niska. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. DAŃKOWSKIE RUBIN (2013) Odmiana populacyjna, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność na poziomie najlepiej plonujących odmian populacyjnych.odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną i źdźbłową - dość duża, na pleśń śniegową, rynchosporiozę i septoriozę liści - średnia, na choroby podstawy źdźbła - dość mała. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie dość słabe, gęstość w stanie zsypnym średnia. Odporność na porastanie ziarna w kłosie średnia, liczba opadania dość mała, zawartość białka dość duża. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego mała, końcowa temperatura kleikowania niska do bardzo niskiej. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. SU SATELLIT (2013) Odmiana mieszańcowa trójkomponentowa, przeznaczona do uprawy na ziarno.plenność bardzo dobra.odporność na pleśń śniegową - dość duża, na septoriozę liści, rynchosporiozę i choroby podstawy źdźbła średnia, na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną i źdźbłową - dość mała. Rośliny dość niskie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren, wyrównanie i gęstość ziarna w stanie zsypnym średnie. Odporność na porastanie ziarna w kłosie dość mała, liczba opadania dość duża, zawartość białka mała do bardzo małej. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego dość duża, końcowa temperatura kleikowania dość wysoka. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. SU SPEKTRUM (2013) Odmiana mieszańcowa trójkomponentowa, przeznaczona do uprawy na ziarno.plenność bardzo dobra.odporność na pleśń śniegową i septoriozę liści - dość duża, na mączniaka prawdziwego, rynchosporiozę, choroby podstawy źdźbła, rdzę brunatną i źdźbłową - średnia. Rośliny niskie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren mała, wyrównanie dość słabe, gęstość ziarna w stanie zsypnym dość duża. dporność na porastanie ziarna w kłosie i liczba opadania średnie, zawartość białka mała. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego średnia, końcowa temperatura kleikowania dość niska.tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. TUR (2013) Odmiana mieszańcowa trójkomponentowa, przeznaczona do uprawy na ziarno.plenność bardzo dobra.odporność na pleśń śniegową i septoriozę liści - dość duża, na mączniaka prawdziwego, rynchosporiozę, choroby podstawy źdźbła, rdzę brunatną i źdźbłową - średnia. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren, wyrównanie, gęstość w stanie zsypnym średnie. Odporność na porastanie ziarna w kłosie dość mała, liczba opadania średnia, zawartość białka mała. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego dość mała, końcowa temperatura kleikowania niska.tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. Oprócz odmian, których charakterystyki przedstawiono powyżej, w Krajowym Rejestrze w 2014 roku znajdowały się następujące odmiany: odmiany populacyjne: - Agrikolo (2003), Amilo (1989), Arant (1993), Bosmo (2001), Dańkowskie Nowe (1976), Dańkowskie Złote (1968), Matador (2003), Rostockie (2002), Słowiańskie (2004), Walet (1999), odmiany syntetyczne: - Caroass (2003), Herakles (2007). odmiany mieszańcowe - Balistic (2007), Brandie (2014), KWS Bono (2014), SU Performer (2014) Visello (2007). odmiany populacyjne na zielonkę - Pastar (1980) Aktualną charakterystykę odmian, które uczestniczyły w doświadczeniach jak i pozostałych odmian znajdujących się w KR można znaleźć w Liście Opisowej Odmian wydawanej corocznie przez COBORU (oceny liczbowe w tabelach). - 45 -

Orkisz ozimy Uwagi ogólne Doświadczenia PDOiR z orkiszem ozimym w sezonie 2013/14 r założono w dwóch punktach - w SDOO Węgrzce oraz w IHAR PIB Radzików - ZD Grodkowice. Doświadczenia były finansowane lokalnie..dobór odmian ustalił Zespół PDOiR woj. małopolskiego. W doświadczeniach badano 8 odmian - w tym 7 odmian orkiszu i jedną odmianę pszenicy zwyczajnej (Tonacja), która była wzorcem. Powierzchnia poletka do sprzętu to 16,5 m 2 w SDOO Węgrzce oraz 10 m 2 w ZD Grodkowice. Tabela 1 Orkisz ozimy. Odmiany badane. Rok zbioru: 2014 L.p. Odmiana Rok wpisania do KR Kod kraju pochodzenia Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - pełnomocnika w Polsce 1. Tonacja 2001 PL KR - Krajowy Rejestr Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; 99-307 Strzelce 2. Ceralio DE 3. Frankenkorn DE 4. Ostro DE 5. Schwabenkorn DE 6. Schwabenspelz DE 7. Zollenspelz DE 8. Rokosz 2012 PL Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; 99-307 Strzelce Tabela 2 Orkisz ozimy. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru 2014 Miejscowość * - brak danych - zabiegu nie wykonano - 46 - SDOO Węgrzce IHAR Radzików ZD Grodkowice Powiat Kraków Wieliczka Kompleks rolniczej przydatności gleby 2 2 Klasa bonitacyjna gleby II R III a ph gleby w KCl 5,9 6,0 Przedplon Rzepak ozimy Rzepak ozimy Data siewu (dzień, m - c, rok) 08.10.2013 08.10.2012 Obsada roślin (szt./ m 2 ) * * Data zbioru (dzień, m - c, rok) 28.07.2014 18.08.2014 Nawożenie mineralne N na poziomie a 1 (kg/ha) 62 92,5 N na poziomie a 2 (kg/ha) 112 135,5 P 2 O 5 (kg/ha) 40 75,0 K 2 O (kg/ha) 60 92,5 Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnik. na poziomie a 2 (l/kg/ha) FoliQ Micromax - 2,0 l/ha (2x)

Tabela 2 c. d. Orkisz ozimy. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru 2014 Miejscowość - zabiegu nie wykonano SDOO Węgrzce Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna (nazwa) Herbicyd Insektycyd Fungicyd - pierwszy zabieg (nazwa, dawka/ha) (nazwa, dawka/ha) (nazwa, dawka/ha) Expert Met 56 WG - 0,35 kg Husar Active 387 OD - 1,0 l/ Bi 58 Nowiutki 400 EC - 0.5 l (tylko na poziomie a a ) Capalo 337,5 SE - 1,0 l IHAR Radzików ZD Grodkowice Kinto Duo 080 FS - 200 ml/100kg Maraton 375 SC - 4,0 l Glean 75 WG - 5 g Dursban 480 EC - 1,5 l Bi 58 Nowy 400 EC - 0.5 l Zamir 400 EW 0,6 l + Lotus 750 EC - 0,5 l Fungicyd - drugi zabieg (nazwa, dawka/ha) Adexar Plus - 1,5 l Tebu 250 EW - 1,0 l Regulator wzrostu (nazwa, dawka/ha) Medax Top - 0,8 l Antywylegacz płynny 675 SL - 2.0 l + Moddus 250 EC - 0,4 l Tabela 3 Orkisz ozimy. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2014 L.p. Cecha Węgrzce Grodkowice a 1 a 2 a 1 a 2 1. Stan roślin przed zimą (skala 9 o ) 9,0 8,8 2. Stan roślin po zimie (skala 9 o ) 9,0 3. Martwe rośliny (%) 0,0 4. Termin kłoszenia (dzień, m - c) 21.05 22.05 26.05 28.05 5. Termin dojrzałości woskowej (dzień, m - c) 10.07 11.07 13.07 15.07 6. Wysokość roślin (cm) 121 114 136 131 7. Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej (skala 9 o ) 9,0 9,0 7,4 7,8 8. Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 o ) 8,1 8,9 3,6 4,7 9. Porażenie przez: (skala 9 o ) 10. Pleśń śniegową 11. Mączniak 9.0 9,0 5,9 6,3 12. Rdza brunatna 7,2 9,0 6,3 7,1 13. Septorioza liści 6,6 9,0 1,9 3,5 14. Septorioza plew 8,6 8,9 15. Fuzarioza kłosów 7,9 8,4 16. Choroby podstawy źdźbła - kompleks - - 17. Masa 1000 ziaren (g) 48,8 49,8 18. Wilgotność kłosków z ziarnem podczas zbioru (%) 14,0 13,9 19. Plon ziarna (dt/ha) 50,6 63,7 76,9 84,4 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian - brak danych a 1 - przeciętny poziom agrotechniki; a 2 - wysoki poziom agrotechniki Skala 9 o ; 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny - 47 -

Tabela 4 Orkisz ozimy. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru 2014 L.p. Odmiana Poziom a 1 Poziom a 2 Węgrzce Grodkowice Węgrzce Grodkowice Wzorzec, dt. z ha 50,6 76,9 63,7 84,4 1. Tonacja 100 100 100 100 2. Ceralio 88 40 81 44 3. Frankenkorn 88 60 88 57 4. Ostro 72 37 67 45 5. Schwabenkorn 69 35 70 44 6. Schwabenspelz 64 38 68 49 7. Zollenspelz 69 73 71 81 8. Rokosz 108 76 97 76 Wzorzec - odmiana Tonacja Tabela 5 Orkisz ozimy. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru: 2014, 2012-2014 L.p. Odmiana 2014 2013 2012 Poziom a 1 Poziom a 2 2013-2014 2012-2014 2014 2013 2012 2013-2014 Wzorzec, dt z ha 63,8 43,1 77,2 53,5 61,4 74,1 58,7 94,7 66,4 75,8 1. Tonacja 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 2. Ceralio 64 135 77 99 92 63 117 89 90 90 3. Frankenkorn 74 126 80 100 93 73 116 86 94 92 4. Ostro 55 130 73 92 86 56 111 78 83 82 5. Schwabenkorn 52 123 73 88 83 57 114 85 85 85 6. Schwabenspelz 51 133 70 92 85 59 115 77 87 84 7. Zollenspelz 71 122 96 97 96 76 109 91 93 92 8. Rokosz 92 114 103 103 86 101 94 94 Liczba doświadczeń 2 2 2 4 6 2 2 2 4 6 2012-2014 Wzorzec: - odmiana Tonacja * - dane za jeden rok Tabela 6 Porażenie odmian przez choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki - a 1 (odchylenia od wzorca) Rok zbioru: 2014 L.p. Odmiana Liczba lat badań Mączniak 2014 2012-2014 Rdza brunatna 2012 2014-2014 Septorioza liści 2012 2014-2014 skala 9 o Septorioza plew 2012 2014-2014 Fuzarioza kłosów 2012 2014-2014 Wzorzec 6,5 6,3 6,0 4,8 3,5 4,3 8,0 7,2 7,5 7,0 1. Tonacja 4 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 2. Ceralio 4-1,5-0,1 0,8 1,7 0,8 0,6 1,0 1,2 0,5 0,6 3. Frankenkorn 4 0,0 0,2 1,5 2,1 1,5 0,8 1,0 0,5 0,5 0,8 4. Ostro 4-1,0-1,4 1,3 2,2 0,3 0,9 0,5 0,7 0,5 0,4 5. Schwabenkorn 4-1,0-0,3-1,2 0,1 0,8 0,9 0,5-0,1 0,5 0,8 6. Schwabenspelz 4 0,0-0,7 0,5 2,5 1,3 1,5 1,0 0,9 0,0 0,5 7. Zollenspelz 4-1,5 0,1 1,8 3,1 0,8 0,1 1,0 0,6 0,5 0,8 8. Rokosz 2 0,0 0,0** 1,5 2,8** 0,5 0,4** 0,0 0,0** 1,0 0,8** Liczba doświadczeń 1 5 2 6 2 6 1 5 1 5 Wzorzec - odmiana Tonacja, ** - dane za dwa lata - 48 -

Tabela 7 Orkisz ozimy Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Rok zbioru: 2014 Lp. Odmiana Liczba lat badań Wyleganie (skala 9 o ) w fazie dojrzałości mlecznej 2014 2012-2014 przed zbiorem 2014 2012-2014 Wysokość roślin (cm) 2014 2012-2014 Masa 1000 ziaren (g) 2014 2012-2014 Poziom agrotechniki a 1 Wzorzec: 9,0 9,0 8,0 8,7 107 100 44,9 44,9 1. Tonacja 4 0,0 0,0 0,0 0,0 0 0 0,0 0,0* 2. Ceralio 4-2,5-2,8-3,5-3,7 27 32 4,8 4,8* 3. Frankenkorn 4-1,5-1,2-2,2-2,2 22 24 6,3 6,3* 4. Ostro 4-2,0-1,4-2,7-2,3 28 29 4,5 4,5* 5. Schwabenkorn 4-3,0-3,7-4,5-5,2 30 34 9,7 9,7* 6. Schwabenspelz 4-3,0-2,4-2,5-3,4 36 38 5,5 5,5* 7. Zollenspelz 4-0,5-0,7-1,2-1,7 19 20 5,1 5,1* 8. Rokosz 2-0,5-0,8** -0,7-1,1** 12 15** -4,6-4,6* Liczba doświadczeń 1 4 2 5 2 6 1 1 Poziom agrotechniki a 2 Wzorzec: 9,0 9,0 8,5 8,8 105 96 47,8 47,8 1. Tonacja 4 0,0 0,0 0,0 0,0 0 0 0,0 0,0* 2. Ceralio 4-2,0-1,9-2,5-2,6 24 27 2,5 2,5* 3. Frankenkorn 4-1,5-0,9-1,5-1,1 19 21 5,0 5,0* 4. Ostro 4-1,5-1,0-2,7-1,4 21 24 2,5 2,5* 5. Schwabenkorn 4-2,5-2,4-3,0-3,2 19 25 8,5 8,5* 6. Schwabenspelz 4-2,0-1,7-2,7-2,4 31 35 2,4 2,4* 7. Zollenspelz 4 0,0-0,4-0,5-0,7 19 17 2,2 2,2* 8. Rokosz 2-0,5-0,5** -0,7-0,6** 9 10** -7,4-7,4* Liczba doświadczeń 1 4 2 5 2 6 1 1 Wzorzec- odmiana Tonacja * - dane za dwa Orkisz ozimy - wyniki doświadczeń Plonowanie Wzorcem w stosunku do którego porównywano plony orkiszu ozimego była podobnie jak w poprzednich latach odmiana Tonacja, której plon na poziomie a 1 wyniósł 63,8 dt/ha; średnio dla dwóch punktów doświadczalnych (Węgrzce, Grodkowice). Podany w tabeli 4 i 5 plon orkiszu jest plonem nie wymłóconych kłosków, których odziarnienie wymaga specjalistycznego sprzętu. Wszystkie odmiany orkiszu plonowały poniżej wzorca na obu poziomach agrotechniki. Plon w Węgrzcach obniżony z powodu uszkodzeń przez grad. Przezimowanie W 2014 roku nie stwierdzono strat spowodowanych warunkami zimowania (wymarzanie) zarówno w Węgrzcach jak i Grodkowicach. Wyleganie Wyleganie w fazie dojrzałości mlecznej wystąpiło tylko w jednej miejscowości zarówno na poziomie a 1 jak i na poziomie a 2, natomiast przed zbiorem wystąpiło w dwóch punktach doświadczalnych. Średnia ocena wzorca, którym była odmiana Tonacja wyniosła 8,0. Najbardziej podatne na wyleganie odmiany orkiszu to: Schwabenkorn (ocena 3,5), Ceralio (4,5), Ostro (5,3), oraz Schwabenspelz (5,5), bardziej odporne: Rokosz (7,3) i Zollenspelz (oceny 6,8). - 49 -

Choroby Większość odmian orkiszu zaprezentowała się korzystnie w stosunku do wzorca jakim była odmiana Tonacja. Dotyczy to większości chorób występujących w orkiszu Wszystkie odmiany orkiszu za wyjątkiem odmiany Schwabenkorn (ocena 4,8) wykazały się wyższą odpornością na rdzę brunatną niż odmiana Tonacja (6,0), a oceny wahały się od 6,5 do 7,8. Analogiczna sytuacja dotyczyła porażenia orkiszu przez septoriozę liści, fuzariozę kłosów i septoriozę plew, gdzie porównując do wzorca (Tonacja), wszystkie odmiany orkiszu uzyskały wyższe oceny. Porażenie mączniakiem kształtowało się natomiast między 5,0 (Ceralio, Zollernspelz), a 6,5 (Tonacja, Rokosz, Frankenkorn, Schwabenspelz). W 2012 roku do krajowego rejestru została wpisana pierwsza polska odmiana orkiszu ozimego - Rokosz, pochodząca z Hodowli Roślin Strzelce. Większość jednak uprawianych odmian to odmiany niemieckie. Do uprawy na terenach nizinnych nadają się wszystkie przedstawione odmiany tj: Frankenkorn, Ceralio, Schwabenspelz, Schwabenkorn, Zollenspelz oraz odmiana Ostro, która może także być uprawiana w rejonach górskich ze względu na krótszy okres wegetacji. - 50 -

Rok wpisania do KR Rok włączenia do LOZ Kod kraju pochodzenia Pszenica jara Uwagi ogólne Doświadczenia PDOiR z pszenicą jarą w 2014 roku przeprowadzono w trzech punktach. W SDOO Węgrzce przeprowadzono doświadczenie z poszerzonym doborem odmian zarejestrowanych (18 odmian), finansowane z budżetu centralnego. Doświadczenia przeprowadzone przez: Uniwersytet Rolniczy Kraków - SD Prusy oraz IHAR PIB Radzików - ZD w Grodkowicach, były finansowane lokalnie. W doświadczeniach tych badano 12 odmian, których dobór został ustalony przez Zespół Wojewódzki PDOiR dla województwa małopolskiego Doświadczenia przeprowadzono zgodnie z metodyką COBORU dla doświadczeń PDOiR omówioną w poprzednim rozdziale. Warunki polowe doświadczenia przedstawia tabela 2. Powierzchnia poletka do sprzętu to: 15 m 2 w Węgrzcach, 10 m 2 w Prusach i Grodkowicach. Tabela 1 Pszenica jara. Odmiany badane. Rok zbioru: 2014 L.p. Odmiana Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - pełnomocnika Polsce 1 Bombona 2005 2007 PL 2 Tybalt 2005 2007 NL 3 Hewilla 2006 PL 4 Parabola 2006 2008 PL 5 Łagwa 2009 2011 PL 6 Ostka Smolicka 2010 2012 PL 7 Arabella 2011 2013 PL 8 Izera 2012 2013 PL 9 KWS Torridon 2012 UK PL Struna 2013 2014 PL 11 Mandaryna 2014 PL 12 Harenda 2014 PL DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan Irena Szyld ul. Celtycka 41a; 62-800 Kalisz Małopolska Hodowla Roślin - HBP Sp. z o. o. ul. Zbożowa 4; 30-002 Kraków Małopolska Hodowla Roślin - HBP Sp. z o. o. ul. Zbożowa 4; 30-002 Kraków Małopolska Hodowla Roślin HBP Sp. z o. o. ul. Zbożowa 4; 30-002 Kraków Hodowla Roślin Smolice Sp. z o.o. Grupa IHAR Smolice 146; 63-740 Kobylin DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan Małopolska Hodowla Roślin - HBP Sp. z o. o. ul. Zbożowa 4; 30-002 Kraków KWS Lochow Polska Sp. z o.o. Kondratowice ul. Słowiańska 5; 57-150 Prusy DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan Małopolska Hodowla Roślin - HBP Sp. z o. o. ul. Zbożowa 4; 30-002 Kraków KR - Krajowy Rejestr LOZ - Lista Odmian Zalecanych - 51 -

Tabela 2 Pszenica jara. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru 2014 Miejscowość SDOO Węgrzce UR Kraków SD Prusy IHAR Radzików ZD Grodkowice Powiat Kraków Kraków Wieliczka Kompleks rolniczej przydatności gleby 2 1 2 Klasa bonitacyjna gleby II I R III A ph gleby w KCl 6,0 6,15 6,0 Przedplon Burak cukrowy Rzepak ozimy Rzepak ozimy Data siewu (dzień, m - c, rok) 27.03.2014 26.03.2014 02.04.2014 Obsada roślin (szt./ m 2 ) 450 450 450 Data zbioru (dzień, m - c, rok) 17.08.2014 18.08.2014 18.08.2014 Nawożenie mineralne N na poziomie a 1 (kg/ha) 80 60 95 N na poziomie a 2 (kg/ha) 120 100 135 P 2 O 5 (kg/ha) 80 60 60 K 2 O (kg/ha) 120 100 60 Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi na poziomie a 2 (l/ha) FoliQ Micromax - 2,0 l (2x) Plonvit Z - 1.5 l + SMg - 7,5 kg Basfoliar 36 Extra - 6,0 l Zaprawa nasienna Herbicyd Insektycyd Fungicyd - pierwszy zabieg (nazwa) (nazwa, dawka/ha) (nazwa, dawka/ha) (nazwa, dawka/ha) Środki ochrony roślin Kinto Duo 080 FS - 200 ml/100 kg Biathlon 4D - 70 g Puma Uniwersal 069 EW - 1,0 l Bi 58 Nowy 400 EC - 0,5 l (tylko na poziomie a 2 ) Capalo 337,5 SE - 1,4 l Fungicyd - drugi zabieg (nazwa, dawka/ha) Adexar Plus - 2,0 l Regulator wzrostu (nazwa, dawka/ha) Medax Top - 0,6 l - nie zastosowano Zaprawa nasienna T 75 DS/WS Lintur 70 WG - 150 g Karate Zeon - 050 CS - 0,1 l Tilt Turbo 575 EC - 1.0 l Amistar 250 SC - 1,0 l Moddus 250 EC - 0,4 l Scenic 080 FS - 100 ml/100 kg Tomigan 250 EC - 0,8l Granstar 75 WG - 20 g Atribut 70 WG - 60 g Dursban 480 EC - 1,5 l Bi 58 Nowy 400 EC - 0,5 l Lotus 750 EC - 0,75 l Olimpus 480 SC - 1,2 l Moddus 250 EC - 0.4 l Antywylegacz płynny 675 SL - 1,0 l - 52 -

- 53 - Tabela 3 Pszenica jara. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2014 L.p. Cecha SDOO Węgrzce UR Kraków - SD Prusy IHAR PIB Radzików - ZD Grodkowice a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 1 Termin kłoszenia (dzień, m - c) 03.06 04.06 06.06 09.06 16.06 18.06 2 Termin dojrzałości woskowej (dzień, m - c) 23.07 25.07 30.07 01.08 25.07 29.07 3 Wysokość roślin (cm) 96 75 89 81 99 87 4 Wyleganie roślin w f. dojrzał. mlecznej (skala 9 o ) 8,8 9,0 6,4 7,7 8,9 9,0 5 Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 o ) 8,5 9,0 6,2 7,5 8,7 9,0 6 Porażenie przez: (skala 9 o ) 7 Mączniak 9,0 9,0 8,5 8,8 8,2 8,7 8 Rdza brunatna 7,9 9,0 8,0 8,4 8,0 8,9 9 Rdza żółta 5,5 6,2 10 Septorioza liści 5,8 8,7 6,8 7,1 4,5 5,5 11 Septorioza plew 6,6 7,5 5,2 7,4 12 Fuzarioza kłosów 6,9 7,4 7,7 8,3 13 Choroby podstawy źdźbła - kompleks 8,2 8,4 14 Masa 1000 ziaren (g) 42,0 44,1 45,4 48,9 31,8 34,4 15 Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 17,4 17,1 13,5 14,1 12,7 13,0 16 Plon ziarna (dt/ha) 54,3 64,3 66,9 91,2 43,1 47,3 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian - brak danych a 1 - przeciętny poziom agrotechniki; a 2 - wysoki poziom agrotechniki Skala 9 o; 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny

- 54 - Tabela 4 Pszenica jara. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru 2014 Lp. Odmiana Poziom a 1 Poziom a 2 Węgrzce Prusy Grodkowice Węgrzce Prusy Grodkowice Wzorzec, dt z ha 54,3 66,9 43,1 64,3 91,2 47,3 1 Bombona 89 83 78 96 98 74 2 Tybalt 93 96 89 90 94 91 3 Hewilla 104 101 101 100 106 90 4 Parabola 99 105 137 101 106 137 5 Łagwa 100 99 106 103 95 128 6 Ostka Smolicka 108 82 68 107 89 72 7 Arabella 105 114 113 99 108 107 8 Izera 110 91 78 114 97 77 9 KWS Torridon 88 119 90 93 108 93 10 Struna 111 94 135 110 88 138 11 Mandaryna 105 109 89 103 110 83 12 Harenda 88 108 116 84 101 111 Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian

- 55 - Tabela 5 Pszenica jara. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru: 2014, 2013, 2012 Lp. Odmiana Grupa technologiczna Poziom a 1 Poziom a 2 2014 2013 2012 2013-2014 2012-2014 2014 2013 2012 2013-2014 2012-2014 Wzorzec, dt z ha 54,8 60,3 61,0 57,6 58,7 67,6 69,5 69,1 68,6 68,7 1 Bombona E 83 93 91 88 89 89 96 98 93 94 2 Tybalt A 93 107 103 100 101 92 102 100 97 98 3 Hewilla A 102 102 98 102 101 99 105 98 102 101 4 Parabola A 114 113 100 114 109 115 108 98 112 107 5 Łagwa A 102 103 95 103 100 109 104 97 107 103 6 Ostka Smolicka A 86 102 104 94 97 89 107 105 98 100 7 Arabella A 111 104 104 108 106 105 104 102 105 104 8 Izera A 93 109 106 101 103 96 108 103 102 102 9 KWS Torridon A 99 94 99 97 97 98 94 100 96 97 10 Struna A 113 108 111 112 110 111 11 Mandaryna A 101 99 12 Harenda B 104 99 Liczba doświadczeń 3 2 3 5 8 3 2 3 5 8 Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian Grupa technologiczna: E - elitarna, A - jakościowa, B - chlebowa, C - pozostała (wg. Listy Opisowej Odmian 2014 COBORU) - brak danych

- 56 - Tabela 6 Pszenica jara. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki - a 1 (odchylenia od wzorca) Lata zbioru: 2014 2012-2014 L.p. Odmiana Liczb lat badań 2014 Mączniak 2012-2014 Rdza brunatna 2014 2012-2014 Rdza żółta 2014 2014 Septorioza liści Septorioza plew Fuzarioza kłosów 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 Choroby podstawy źdźbła 2012-2014 skala 9 o Wzorzec 8,3 8,2 8,0 7,8 5,5 5,7 5,5 5,9 6,7 7,3 6,8 8,2 7,2 1 Bombona 10 0,1-0,2-2,4-2,0-2,5-0,1 0,0 0,2 0,1 0,2 0,3 0,2 0,2 2 Tybalt 10 0,4 0,6 0,7 0,6 2,5 0,1 0,0-0,1-0,3 0,5 0,1 0,0-0,1 3 Hewilla 9-0,2-0,9 0,3 0,2-2,0-0,2 0,0-0,2 0,0-0,7-0,2 0,0 0,3 4 Parabola 9-0,1 0,1-0,9-0,6 1,0-0,1-0,1-0,6-0,1-0,3-0,6 0,2 0,0 5 Łagwa 6 0,1 0,1-0,2 0,0 1,5-0,2 0,0 0,2-0,5 0,1 0,5-0,2 0,2 6 Ostka Smolicka 5-0,4-0,6 0,0-0,5-3,5 0,3-0,1-0,9-0,2-0,2 0,2 0,1-0,5 7 Arabella 4 0,3 0,7 0,7 0,3 2,0-0,5-0,5-0,3-0,2-0,1 0,1-0,5-0,3 8 Izera 3 0,0 0,1-0,1 0,5-3,5-0,4-0,3 0,5 0,7-0,4 0,5 0,0-0,1 9 KWS Torridon 3-0,1 0,2 0,1 0,0 1,5 0,2 0,5-0,2-0,5 0,3 0,1-0,2 0,3 10 Struna 2 0,3 0,4** 0,2 0,4** 2,0 0,3 0,5** 1,6 1,2** 0,2 0,7** 0,3 0,8** 11 Mandaryna 1 0,1 0,1* 0,8 0,8* -0,5-0,3-0,3* -0,8-0,8* -0,4-0,4* -0,1-0,1* 12 Harenda 1-0,1-0,1* 0,3 0,3* 1,5 0,5 0,5* 0,6 0,6* 0,9 0,9* 0,1 0,1* Liczba doświadczeń 3 7 3 9 1 3 9 2 7 2 7 1 3 Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą Rdza żółta - wyniki z Grodkowic Septorioza plew, Fuzarioza kłosów - wyniki nie dotyczą Węgrzc, Choroby podstawy źdźbła - wyniki z Prus Wzorzec: w latach 2012-2014 - wszystkie odmiany badane Liczba doświadczeń dla okresu 2012-2014 odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata jest odpowiednio mniejsza * - dane za jeden rok ** - dane za dwa lata

- 57- Tabela 7 Pszenica jara. Ważniejsze właściwości rolniczo - użytkowe odmian (odchylenia od wzorca) Lata zbioru: 2014, 2012-2014 L.p. Odmiana Liczba lat badań w fazie dojrzałości mlecznej Wyleganie (skala 9 o ) przed zbiorem Wysokość roślin (cm) Masa 1000 ziaren (g) 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 Poziom agrotechniki a 2 Wzorzec: 6,4 6,4 6,2 7,1 94 90 39,7 40,6 1 Bombona 10-1,1-1,1* -1,2-0,3** 5 5-1,8-2,9 2 Tybalt 10 0,9 0,9* 0,6 0,6** -8-8 1,4 1,6 3 Hewilla 9 0,0 0,0* -0,2-0,7** 7 7 2,8 2,0 4 Parabola 9-0,8-0,8* -0,7 0,2** -1 0 7,1 7,0 5 Łagwa 6-1,1-1,1* -1,4-0,7** 4 1 2,4 2,1 6 Ostka Smolicka 5-1,2-1,2* -1,1-0,3** 0 2-2,2-1,2 7 Arabella 4 1,4 1,4* 1,3 0,6** -1 0-2,1-2,4 8 Izera 3-0,6-0,6* -0,5-0,6** 6 6-1,1-1,0 9 KWS Torridon 3 2,6 2,6* 2,6 1,8** -11-9 -1,0-1,2 10 Struna 2-3,3-3,3* -3,4-3,4* 7 7** -1,3-0,3** 11 Mandaryna 1 2,4 2,4* 2,6 2,6* 1 1* -4,7-4,7* 12 Harenda 1 1,1 1,1* 0,8 0,8* -1-1* 0,6 0,6* Liczba doświadczeń 1 1 1 3 3 9 3 9

- 58 - Tabela 7 c. d. Pszenica jara. Ważniejsze właściwości rolniczo - użytkowe odmian (odchylenia od wzorca) Lata zbioru: 2014 2012-2014 L.p. Odmiana Liczba lat badań w fazie dojrzałości mlecznej Wyleganie (skala 9 o ) przed zbiorem Wysokość roślin (cm) Masa 1000 ziaren (g) 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 Poziom agrotechniki a 2 Wzorzec: 7,7 7,7 7,5 8,0 81 82 42,4 42,2 1 Bombona 10-0,7-0,7* -0,5-0,1** 1 2-1,6-2,9 2 Tybalt 10 0,8 0,8* 0,5 0,4** -4-6 2,4 2,0 3 Hewilla 9 0,8 0,8* 0,8 0,4** 4 5 2,4 1,4 4 Parabola 9-0,2-0,2* -0,4 0,1** 2 1 7,5 6,5 5 Łagwa 6 0,8 0,8* 0,5 0,3** 4 1 1,5 2,2 6 Ostka Smolicka 5-0,8-0,8* -0,9-0,3** 1 3-0,4 0,0 7 Arabella 4 0,8 0,8* 1,0 0,7** -3-1 -2,8-3,4 8 Izera 3-1,0-1,0* -1,0-0,6** 2 4-2,2-1,0 9 KWS Torridon 3 1,3 1,3* 1,5 1,0** -9-8 1,1-0,5 10 Struna 2-3,7-3,7* -3,6-3,6* 8 8** -1,6-0,7** 11 Mandaryna 1 1,3 1,3* 1,5 1,5* 0 0* -6,3-6,3* 12 Harenda 1 1,1 1,1* 1,0 1,0* -6-6* 0,3 0,3* Liczba doświadczeń 1 1 1 3 3 9 3 9 Wzorzec: - wszystkie badane odmiany, * - dane za jeden rok ; ** - dane za dwa lata ; Wyleganie 2014 - wyniki z Prus

Pszenica jara - wyniki doświadczeń Plonowanie W 2014 roku średni plon wzorca na poziomie a 1 dla punktów doświadczalnych (Węgrzce, Prusy, Grodkowice ) wynosił 54,8 dt/ha i był niższy jak za ostatnie trzylecie (58,7 dt/ha). Najlepiej plonującymi na poziomie a 1 w 2014 roku były odmiany: Arabella (Węgrzce - 105 % wzorca, Prusy - 114 %, Grodkowice - 113%), Hewilla (odpowiednio 104 %, 101 % i 101 %). Odmiany te jako jedyne plonowały powyżej wzorca we wszystkich miejscowościach. W Węgrzcach dobrze plonowały także odmiany: Ostka Smolicka (108 %), Izera (110 %) i Struna (111 % wzorca), w Prusach odmiany: Harenda (108 %), Mandaryna (109 %), KWS Torridon (119%), a w Grodkowicach : Harenda (116 %), Struna (135%) i Parabola (137 % wzorca). Duże zróżnicowanie w wysokości plonowania w poszczególnych punktach doświadczalnych wystąpiło u odmian ;Ostka Smolicka, Izera, Struna, Harenda. Na poziomie a 2 średni plon wzorca wyniósł 67,6 dt/ha i był niewiele niższy niż za lata 2012-2014. Najwyższy plon uzyskano w Prusach (91,2 dt/ha), mniejszy w Węgrzcach (64,3 dt/ha), a zdecydowanie najmniejszy w Grodkowicach (47,3 dt\ha). Średnia zwyżka plonu spowodowana zastosowaniem wyższego poziomu agrotechniki dla wszystkich punktów doświadczalnych wyniosła 12,8 dt/ha przy czym w Prusach przyrost ten wyniósł + 24,3 dt/ha, w Węgrzcach + 10,0 dt/ha, a w Grodkowicach tylko + 4,2. Na poziomie a 2 najlepiej plonowały odmiany: Struna, Parabola, Łagwa i Arabella. Wyleganie Wyleganie w 2014 roku w fazie dojrzałości mlecznej i przed zbiorem wystąpiło tylko w jednym punkcie doświadczalnym (Prusy), zarówno na poziomie a 1 jak i na poziomie a 2. Choroby Nasilenie niektórych chorób w 2014 roku było na podobnym poziomie jak w poprzednich latach, a dotyczy to zwłaszcza mączniaka, rdzy brunatnej i septoriozy liści. Dominowała tu septorioza liści, której średnia ocena porażenia dla wszystkich punktów doświadczalnych wyniosła 5,7, przy ocenie 5,5 za ostatnie trzylecie. Najsilniej porażone odmiany to: Arabella (5,2), Izera (5,3), natomiast odmiany bardziej odporne to: Harenda (6,2), Ostka Smolicka i Struna (6,0). Zanotowano większe niż w poprzednich latach porażenie septoriozą plew. Średnia z wszystkich punktów wyniosła 5,9 przy ocenie 6,7 za lata 2012-2014. Porażenie fuzariozą było na niższym poziomie niż w poprzednich latach i wynosiło 7,3 przy ocenie 6,8 za ostatnie trzylecie. Nasilenie rdzy brunatnej wahało się między 5,6 u odmiany Bombona, a 8,8 (Mandaryna), natomiast porażenie mączniakiem (średnia wzorca 8,3) było bardzo małe, a oceny wahały się między 7,9 a 8,7. Choroby podsuszkowe wystąpiły tylko w jednym punkcie doświadczalnym (Prusy), tu oceny porażenia odmian wahały się od 7,7 do 8,5.W 2014 roku zanotowano duże porażenie odmian pszenicy jarej przez rdzę żółtą (Grodkowice). Średnia porażenia odmian to 5,7 a oceny wahały się między 2,0 (Ostka Smolicka, Izera), a 8,0 ((Tybalt). Charakterystyka odmian W roku 2014 w rejestrze znajdowało się 29 odmian pszenicy zwyczajnej jarej, w tym 2 odmiany należące do grupy technologicznej elitarnej (E), 21 odmian należących do grupy jakościowej (A), 5 odmian do grupy chlebowej (B) oraz jedna odmiana do grupy pszenic pozostałych (C). W rejestrze jest także zarejestrowana w 2011 roku odmiana pszenicy twardej jarej - SMH87. Charakterystyka obejmuje odmiany, które były badane w doświadczeniach PDOiR w województwie małopolskim w 2014 roku. Charakterystyka opracowana jest przez COBORU w oparciu o wieloletnie wyniki doświadczeń przeprowadzonych na terenie całego kraju. BOMBONA (2005) Odmiana elitarna (grupa E). Odporność na mączniaka i rdzę brunatną - dość duża, na septoriozę liści, septoriozę plew, fuzariozę kłosów i choroby podstawy źdźbła - średnia. Rośliny są dość wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - średnia, gęstość w stanie zsypnym - dość mała. Mąka o żółtej barwie. Liczba opadania - bardzo duża, zawartość białka - bardzo duża, wskaźnik sedymentacji SDS - bardzo duży. Ilość glutenu - bardzo duża. Wydajność ogólna mąki - średnia. Plenność - dość dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby - średnia. TYBALT (2005) Odmiana jakościowa (grupa A). Odporność na mączniaka - duża, na rdzę brunatną i fuzariozę kłosów - dość duża, na septoriozę liści, septoriozę plew i choroby podstawy źdźbła - średnia. Rośliny są niskie do bardzo niskich, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia - późny, dojrzewania - dość późny. Masa 1000 ziaren - dość duża, gęstość w stanie zsypnym - mała do bardzo małej. Liczba opadania - duża do bardzo dużej, zawartość białka - 59 -

- dość duża, wskaźnik sedymentacji SDS - duży do bardzo dużego. Ilość glutenu - duża. Plenność - bardzo dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby - średnia. HEWILLA (2006) Odmiana jakościowa (grupa A). Odporność na septoriozę plew, fuzariozę kłosów i choroby podstawy źdźbła - średnia, na mączniaka i septoriozę liści - dość mała, na rdzę brunatną - mała. Rośliny są dość wysokie, o średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia - dość wczesny, dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - duża, gęstość w stanie zsypnym - średnia. Liczba opadania - bardzo duża, zawartość białka - średnia, wskaźnik sedymentacji SDS - bardzo duży. Ilość glutenu - duża do bardzo dużej. Wydajność ogólna mąki - dość duża. Plenność - dość dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby - średnia. PARABOLA (2006) Odmiana jakościowa (grupa A). Odporność na mączniaka, rdzę brunatną, septoriozę liści, fuzariozę kłosów i choroby podstawy źdźbła - średnia, na septoriozę plew - dość mała. Rośliny są średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia - wczesny, dojrzewania - dość wczesny. Masa 1000 ziaren - bardzo duża, gęstość w stanie zsypnym - średnia. Liczba opadania - duża do bardzo dużej, zawartość białka - duża, wskaźnik sedymentacji SDS - bardzo duży. Ilość glutenu - duża do bardzo dużej. Wydajność ogólna mąki - średnia. Plenność - dość dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby - średnia ŁAGWA (2009) Odmiana jakościowa (grupa A). Odporność na mączniaka - dość duża, na rdzę brunatną, septoriozę liści, septoriozę plew, fuzariozę kłosów oraz choroby podstawy źdźbła - średnia. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - dość duża. Liczba opadania - duża do bardzo dużej, zawartość białka - duża, wskaźnik sedymentacyjny SDS - duży do bardzo dużego. Ilość glutenu - bardzo duża. Plenność - dość dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby - dość mała. OSTKA SMOLICKA (2010) Odmiana jakościowa (grupa A). Odporność na septoriozę plew - duża, na fuzariozę kłosów - duża, na rdzę brunatną, septoriozę liści i choroby podstawy źdźbła - średnia, na mączniaka i brunatną plamistość liści - dość mała, na rdzę żółtą - bardzo mała. Rośliny są średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia - średni, dojrzewania - dość późny. Masa 1000 ziaren - duża, gęstość w stanie zsypnym - bardzo duża. Liczba opadania - duża, zawartość białka - średnia, wskaźnik sedymentacyjny SDS - bardzo duży. Ilość glutenu - średnia. Plenność - dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. ARABELLA ( 2011) Odmiana jakościowa (grupa A). Odporność na mączniaka i rdzę żółtą - duża, na rdzę brunatną - dość duża, na septoriozę liści i plew, fuzariozę kłosów oraz brunatna plamistość liści - średnia, na choroby podstawy źdźbła - dość mała. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia - wczesny, dojrzewania - dość wczesny. Masa 1000 ziaren - dość mała, wyrównanie - przeciętne, gęstość w stanie zsypnym - duża do bardzo dużej. Odporność na porastanie w kłosie - dość mała, liczba opadania - duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS - bardzo duży. Wydajność ogólna mąki - średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. Plenność - bardzo dobra. IZERA ( 2012) Odmiana jakościowa (grupa A). Odporność na rdzę brunatną - dość duża, na choroby podstawy źdźbła, mączniaka prawdziwego, brunatną plamistość liści, septoriozę liści i plew oraz fuzariozę kłosów - średnia, na rdzę żółtą - dość mała. Rośliny dość wysokie, o średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia - wczesny, dojrzewania - dość wczesny. Masa 1000 ziaren - dość mała, wyrównanie - dość słabe, gęstość w stanie zsypnym - duża do bardzo dużej. Odporność na porastanie w kłosie - mała, liczba opadania - dość duża. Zawartość białka duża. Ilość glutenu duża do bardzo dużej. Wskaźnik sedymentacyjny SDS - duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki - dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby - średnia. Plenność dość dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki większy niż średnio dla gatunku. KWS Torridon ( 2012) Odmiana jakościowa (grupa A). Odporność na rdzę brunatną i rdzę żółtą - duża, na brunatną plamistość liści i septoriozę liści - dość duża, na choroby podstawy źdźbła, mączniaka prawdziwego, septoriozę plew oraz fuzariozę kłosów - średnia. Rośliny niskie, o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia - dość późny, dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - średnia, wyrównanie - dość słabe, gęstość w stanie zsypnym - dość duża. Odporność na porastanie w kłosie - średnia, liczba opadania - bardzo duża. Zawartość białka duża. Ilość glutenu duża do bardzo dużej. Wskaźnik sedymentacyjny SDS - duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki - średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby - średnia. Plenność dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki średni. - 60 -

STRUNA (2013) Odmiana jakościowa (grupa A). Odporność na rdzę żółtą - duża, na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną i septoriozę liści - dość duża, na choroby podstawy źdźbła, septoriozę plew, brunatną plamistość liści oraz fuzariozę kłosów - średnia. Rośliny dość wysokie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - przeciętna, wyrównanie - dość słabe, gęstość w stanie zsypnym - duża do bardzo dużej. Odporność na porastanie w kłosie - mała do bardzo małej, liczba opadania i zawartość białka dość duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS - bardzo duży. Wydajność ogólna mąki - duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. Plenność dość dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki większy niż średnio dla gatunku. MANDARYNA (2014) Odmiana jakościowa (grupa A). Odporność na mączniaka, rdzę brunatną rdzę i septoriozę plew - dość duża, na septoriozę liści, fuzariozę kłosów, choroby podstawy źdźbła oraz brunatną plamistość liści - średnia. Rośliny dość wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren bardzo mała, wyrównanie dość słabe, gęstość w stanie zsypnym bardzo duża. Odporność na porastanie w kłosie dość mała, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka średnia, ilość glutenu duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS bardzo duży. Wydajność ogólna mąki dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość mała. Plenność dobra do bardzo dobrej. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki większy niż średnio dla gatunku. HARENDA (2014) Odmiana chlebowa (grupa B). Odporność na rdzę brunatną - duża, na septoriozę plew, fuzariozę kłosów, brunatną plamistość liści i choroby podstawy źdźbła - dość duża, na mączniaka, septoriozę liści - średnia, Rośliny średniej wysokości, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia średni, dojrzewania dość późny. Masa 1000 ziaren i wyrównanie dość duże, gęstość w stanie zsypnym bardzo duża. Odporność na porastanie w kłosie dość mała, liczba opadania duża. Zawartość białka dość duża, ilość glutenu dość duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS bardzo duży. Wydajność ogólna mąki średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość duża. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki średni. Oprócz odmian, których charakterystyki przedstawiono powyżej, w Krajowym Rejestrze w 2014 roku znajdowały się następujące odmiany: grupa E - Torka (1996), grupa A - Griwa (2001), Kandela (2010), Katoda (2008), Koksa (2000), Korynta (2002), Monsun (2004), Nawra (1999), Partyzan (2006), Raweta (2005), Waluta (2008), Żura (2002), grupa B - Banti (1994), Cytra (2004), Trappe (2008), Zadra (2005), grupa C - Radocha (2011) Aktualną charakterystykę odmian, które uczestniczyły w doświadczeniach jak i pozostałych odmian znajdujących się w KR można znaleźć w Liście Opisowej Odmian wydawanej corocznie przez COBORU (oceny liczbowe w tabelach). - 61 -

Rok wpisania do KR Rok włączenia do LOZ Kod kraju pochodzenia Jęczmień jary Uwagi ogólne Doświadczenia PDOiR z jęczmieniem jarym w 2014 r. przeprowadzono w 3-ech punktach. W ZD Łopuszna - doświadczenie finansowane było z budżetu państwa, natomiast w SDOO Węgrzce oraz MHR Kraków - ZHR Polanowice finansowane lokalnie. Dobór odmian do doświadczeń finansowanych lokalnie ustalił Zespół Wojewódzki PDOiR województwa małopolskiego. W doświadczeniach badano 17 odmian, - głównie typu pastewnego. Doświadczenia przeprowadzono zgodnie z metodyką COBORU opracowaną dla porejestrowych doświadczeń odmianowych. Powierzchnia poletka do sprzętu to: 15 m 2 w SDOO Węgrzce oraz 10 m 2 w SHR Polanowice. Tabela 1 Jęczmień jary. Odmiany badane. Rok zbioru: 2014 KR - Krajowy Rejestr LOZ - Lista Odmian Zalecanych L.p. Odmiana Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - pełnomocnika w Polsce 1. Atico 2009 2011 PL 2. KWS Olof 2010 2012 DE 3. Suweren 2010 2012 PL 4. Basic 2011 2014 FR 5. Iron 2011 2012 DK 6. Ella 2012 2014 FR 7. Kucyk 2012 PL 8. Raskud 2012 PL 9. Argento 2013 DK 10. Hajduczek 2013 PL 11. KWS Atrika 2013 DE 12. Oberek 2013 2014 PL 13. Olympic 2013 FR 14. Penguin 2013 DK 15. Soldo 2013 2015 DE 16. Podarek 2014 PL 17. Rubaszek 2014 PL Małopolska Hodowla Roślin - HBP Sp. z o. o ul. Zbożowa 4; 30-002 Kraków KWS Lochow -Polska Sp. z o.o. Kondratowice; ul. Słowiańska 5; 57-150 Prusy Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; 99-307 Strzelce DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan Hodowla Roślin Smolice Sp. z o.o. Grupa IHAR Smolice 146; 63-740 Kobylin DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; 99-307 Strzelce KWS Lochow -Polska Sp. z o.o. Kondratowice; ul. Słowiańska 5; 57-150 Prusy Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; 99-307 Strzelce RAGT Semences Polska Sp. z o.o. ul. Sadowa 10A; 87-148 Łysomice DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan Saaten - Union Polska Sp. z o.o. ul. Straszewska 70; 62-100 Wągrowiec Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; 99-307 Strzelce Hodowla Roślin Smolice Sp. z o.o. Grupa IHAR Smolice 146; 63-740 Kobylin KR - Krajowy Rejestr LOZ - Lista Odmian Zalecanych - 62 -

Tabela 2 Jęczmień jary. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: 2014 Miejscowość SDOO Węgrzce ZD Łopuszna MHR HBP Kraków ZHR Polanowice Powiat Kraków Nowy Targ Kraków Kompleks rolniczej przydatności gleby 2 13 2 Klasa bonitacyjna gleby II IV b I ph gleby w KCl 6,0 4,7 * Przedplon Burak cukrowy Gorczyca Pszenica ozima Data siewu (dzień, m - c, rok) 28.03.2014 01.04.2014 01.04.2014 Obsada roślin (szt./ m 2 ) 300 350 300 Data zbioru (dzień, m - c, rok) 07.08.2014 18.08.2014 31.07.2014 Nawożenie mineralne N na poziomie a 1 (kg/ha) 80 90 12,7 N na poziomie a 2 (kg/ha) 120 130 32,7 P 2 O 5 (kg/ha) 80 80 24 K 2 O (kg/ha) 120 120 48 Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi na poziomie a 2 Zaprawa nasienna Herbicyd Insektycyd Fungicyd - pierwszy zabieg Fungicyd - drugi zabieg Regulator wzrostu (l/ha) (nazwa, dawka/ha) (nazwa, dawka/ha) (nazwa, dawka/ha) (nazwa, dawka/ha) (nazwa, dawka/ha) (nazwa, dawka/ha) FoliqMicromax - 2,0 l (2x) Środki ochrony roślin Kinto Duo 080 FS - 200 ml/100 kg Biathlon 4D - 70 g Puma Uniwersal 069 EW - 1,0 l Bi 58 Nowy400 EC - 0,5 l (tylko na poziomie a 2 ) Capalo 337,5 SE - 1,4 l FoliQ kombimax - 4,0 l FoliQ micromax - 1,0 l Zaprawa nasienna T 75DS/WS - 200g/100 kg Granstar - 15 g + Starane 250 EC - 0,3 l Aminopielik D - 2,0 l + Starane 250 EC - 0,6 l Decis - 0,3 l Adexar Plus 2,0 l Moddus 250 EC - 0.4 l Moddus 250 EC - 0.4 l Basfoliar 36 Extra Baytan Universal - 400 ml/100 kg Mustang Forte 195 SE - 1,3 l Bi 58 Nowy 400EC - 0,5 l Tilt Turbo 575 EC - 0,6 l Artea 330 EC 0,6 l Amistar 250 SC - 0,5 l Cerone 480 SL - 0,75 l - 63 -

Tabela 3 Jęczmień jary. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2014 L.p. Cecha SDOO Węgrzce ZD Łopuszna MHR HBP Kraków ZHR Polanowice a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 1 Termin kłoszenia (dzień, m - c) 30.05 30.05 13.06 16.06 07.06 07.06 2 Termin dojrzałości woskowej (dzień, m - c) 09.07 10.07 28.07 01.08 04.07 04.07 3 Wysokość roślin (cm) 75 75 74 62 92 83 4 5 Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej Wyleganie roślin przed zbiorem 6 Porażenie przez: (skala 9 o ) (skala 9 o ) 6,8 3,6 8,7 9,0 8,1 8,7 (skala 9 o ) 5,7 3,2 8,7 9,0 5,0 7,1 7 mączniak 8,1 9,0 7,4 7,8 8 rdza jęczmienia 8,9 9,0 8,3 7,4 9 rynchosporioza 8,9 9,0 7,6 7,9 8,9 8,9 10 plamistość siatkowa 6,8 8,5 6,8 7,4 7,0 7,4 11 czarna plamistość 5,7 6,3 12 głownia pyląca szt. 0,9 1,5 13 pasiastość liści szt. 14 Masa 1000 ziaren (g) 50,4 52,8 48,2 50,5 52,4 52,8 15 Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 11,5 11,2 13,3 13,1 14,3 15,6 16 Plon ziarna (dt/ha) 53,6 65,3 49,1 57,8 83,7 101,1 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian a 1 - przeciętny poziom agrotechniki; a 2 - wysoki poziom agrotechniki Skala 9 o - 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny - brak danych - 64 -

Tabela 4 Jęczmień jary. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: 2014 L.p. Odmiana Poziom a 1 Poziom a 2 Węgrzce Łopuszna Polanowice Węgrzce Łopuszna Polanowice Wzorzec, dt z ha 53,6 49,1 83,7 65,3 57,8 101,1 1 Atico 106 79 101 106 92 107 2 KWS Olof 102 95 106 92 100 102 3 Suweren 99 100 95 102 102 105 4 Basic 99 113 103 101 107 102 5 Iron 102 116 105 101 104 95 6 Ella 112 129 106 107 110 109 7 Kucyk 91 73 102 90 95 102 8 Raskud 100 91 93 92 90 101 9 Argento 105 105 102 100 112 96 10 Hajduczek 67 86 81 82 92 98 11 KWS Atrika 86 125 97 94 105 104 12 Oberek 94 74 102 112 91 106 13 Olympic 104 102 100 112 98 96 14 Penguin 104 101 98 97 101 93 15 Soldo 114 117 109 113 105 112 16 Podarek 109 89 100 100 99 89 17 Rubaszek 107 105 100 99 98 84 Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian - 65 -

- 66 - Tabela 5 Jęczmień jary. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru: 2014, 2013, 2012 L.p. Odmiana Syntetyczna ocena wartości browarnej Poziom a 1 Poziom a 2 2014 2013 2012 2013-2014 2012-2014 2014 2013 2012 2013-2014 2012-2014 Wzorzec, dt z ha 62,1 56,7 56,3 59,4 58,4 74,7 69,2 59,8 72,0 67,9 1 Atico ~ 95 106 105 101 102 102 104 113 103 106 2 KWS Olof ~ 101 103 106 102 103 98 100 104 99 101 3 Suweren ~ 98 107 106 103 104 103 101 108 102 104 4 Basic ~ 105 101 104 103 103 103 95 103 99 100 5 Iron ~ 107 107 102 107 105 100 107 96 104 101 6 Ella ~ 116 110 99 113 108 108 111 103 110 107 7 Kucyk ~ 88 93 105 91 95 95 99 101 97 98 8 Raskud ~ 95 98 107 97 100 94 95 109 95 99 9 Argento ~ 104 90 97 103 97 100 10 Hajduczek ~ 78 99 89 91 105 98 11 KWS Atrika ~ 103 96 100 101 99 100 12 Oberek ~ 90 108 99 103 100 102 13 Olympic 6,55 102 101 102 102 110 106 14 Penguin ~ 101 100 101 97 94 96 15 Soldo ~ 113 103 108 110 103 107 16 Podarek ~ 99 96 17 Rubaszek ~ 104 93 Liczba doświadczeń 3 2 3 5 8 3 2 3 5 8 Wzorzec: - wszystkie odmiany badane Wartość browarna - wyższe stopnie oznaczają wyższą ocenę (wg Listy Opisowej Odmian 2014, COBORU) Wyniki za 2014 - nie dotyczą Łopusznej - brak danych ~ - odmiana pastewna

- 67 - Tabela 6 Jęczmień jary Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki - a 1 (odchylenia od wzorca) Lata zbioru: 2014, 2012-2014 L.p. Odmiana Liczba lat badań Mączniak Rdza jęczmienia Rynchosporioza Plamistość siatkowa Głownia pyłkowa 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 Wzorzec, (skala 9 0 ) 7,8 7,9 8,3 8,3 7,6 8,0 6,9 6,9 1 1 1 Atico 6 0,2-0,3 0,7 0,7* 0,4 0,1 0,6 0,3-1 -1** 2 KWS Olof 5 0,7 0,6 0,7 0,7* 0,4 0,5 0,9 0,6-1 -1** 3 Suweren 5-0,5-0,8-0,3-0,3* -0,1-0,2-0,4 0,0-1 -1** 4 Basic 4 0,2 0,3-1,3-1,3* 0,4 0,0 0,8 0,2-1 -1** 5 Iron 4-0,8-1,3 0,7 0,7* -1,1-0,2 0,1 0,1-1 -1** 6 Ella 3 0,2 0,2-1,3-1,3* 0,4 0,0-0,2 0,0-1 -1** 7 Kucyk 3-0,3 0,3 0,7 0,7* -0,6-0,5 0,1 0,3-1 -1** 8 Raskud 3-1,3-0,5-1,3-1,3* 1,4 0,6 0,6 0,6-1 0** 9 Argento 2 0,2 0,4** 0,7 0,7* 0,9 0,8** -0,1-0,2** -1-1* 10 Hajduczek 2-0,3 0,4** -0,3-0,3* -1,6-0,8** -2,1-1,3** -1-1* 11 KWS Atrika 2-0,3-0,1** -0,3-0,3* 0,9 0,0** -0,7-0,5** 14 14* 12 Oberek 2 0,7-0,1** 0,7 0,7* -0,6-0,3** -0,2 0,1** -1-1* 13 Olympic 2-0,3 0,4** 0,7 0,7* 1,4 0,3** -0,7-0,5** -1-1* 14 Penguin 2 0,7 0,9** 0,7 0,7* 0,9 0,3** 0,4 0,2** -1-1* 15 Soldo 2 0,2 0,4** -0,3-0,3* -0,1-0,5** 0,3 0,4** -1-1* 16 Podarek 1 0,5 0,5* -0,3-0,3* -0,1-0,1* -0,1-0,1* 1 1* 17 Rubaszek 1 0,0 0,0* -0,3-0,3* -2,1-2,1* 0,3 0,3* -1-1* Skala 9 o szt. Liczba doświadczeń 2 6 1 1 1 3 3 8 1 2 Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą - brak danych, Mączniak wyniki nie dotyczą Łopusznej, Rdza jęczmienia wyniki z Polanowie, Rynchosporioza, głownia pyłkowa wyniki z Łopusznej; Wzorzec: - wszystkie odmiany badane * - dane za jeden rok; ** - dane za dwa lata

- 68 - Tabela 7 Jęczmień jary. Ważniejsze właściwości rolniczo - użytkowe odmian (odchylenia od wzorca) Lata zbioru: 2014, 2012-2014 L.p. Odmiana Liczba lat badań w fazie dojrzałości mlecznej Wyleganie (skala 9 o ) przed zbiorem Wysokość roślin (cm) Masa 1000 ziaren (g) 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 Poziom agrotechniki a 1 Wzorzec 7,5 7,5 5,3 6,5 81 77 50,4 49,1 1 Atico 6 0,0 0,0* -1,5-0,3 7 7 1,6 2,1 2 KWS Olof 5-0,2-0,2* 0,7 0,0 0 0-1,1-1,1 3 Suweren 5-3,2-3,2* -3,0-1,3 10 7-2,0-1,6 4 Basic 4 0,5 0,5* -0,3-0,2 0-1 1,5 0,5 5 Iron 4 0,5 0,5* 1,2 0,6-3 -3-3,1-2,3 6 Ella 3-0,7-0,7* -1,3-1,4 1 1 3,1 2,4 7 Kucyk 3-1,5-1,5* -2,0-0,3 8 6-0,8 0,0 8 Raskud 3-1,7-1,7* -1,5 0,1 9 5 1,0 1,1 9 Argento 2 0,3 0,3* -0,5-0,9** -5-4** -1,9-1,0** 10 Hajduczek 2 0,8 0,8* 0,7 0,8** -13-11** -0,5 0,2** 11 KWS Atrika 2 0,8 0,8* 1,7 0,8** -4-4** 1,0 1,3** 12 Oberek 2 0,8 0,8* 1,5 0,9** -3-2** 2,5 3,8** 13 Olympic 2-0,2-0,2* 0,2 0,8** -5-3** -3,5-3,7** 14 Penguin 2 0,8 0,8* 2,0 0,7** -3-2** 1,2 1,7** 15 Soldo 2 1,5 1,5* 1,2 0,8** -2-2** 1,8 1,7** 16 Podarek 1 0,0 0,0* -0,5-0,5* 5 5* 0,6 0,6* 17 Rubaszek 1 1,5 1,5* 2,5 2,5* 0 0* -2,2-2,2* Liczba doświadczeń 2 2 2 4 3 8 3 8 Wyleganie: wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których wyleganie wystąpiło. Wyleganie - wyniki nie dotyczą Łopusznej * - dane za jeden rok; ** - dane za dwa lata

- 69 - Tabela 7 c. d. Jęczmień jary. Ważniejsze właściwości rolniczo - użytkowe odmian (odchylenia od wzorca) Lata zbioru: 2014, 2012-2014 L.p. Odmiana Liczba lat badań w fazie dojrzałości mlecznej Wyleganie (skala 9 o ) przed zbiorem Wysokość roślin (cm) Masa 1000 ziaren (g) 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 Poziom agrotechniki a 1 Wzorzec 6,2 6,2 5,2 6,8 74 71 52,0 50,7 1 Atico 6-0,2-0,2* -0,4 0,2 1 2 0,8 2,2 2 KWS Olof 5-0,2-0,2* -0,7-0,4 2-1 -0,7-0,9 3 Suweren 5-0,9-0,9* -1,7-1,1 5 5-2,7-1,8 4 Basic 4 0,1 0,1* -0,2-0,3-1 -1 0,8 1,9 5 Iron 4 0,6 0,6* 0,6 0,5-2 -3-3,5-3,4 6 Ella 3-0,7-0,7* -0,7-1,1 3 2 2,4 1,3 7 Kucyk 3-0,4-0,4* -0,2 0,1 4 4-0,8-0,8 8 Raskud 3-1,1-1,1* -1,9-0,3 6 3 2,1 2,9 9 Argento 2-0,2-0,2* 0,3-0,2** -4-2** -1,7-1,8** 10 Hajduczek 2-0,2-0,2* -0,4 0,0** -8-7** -0,3-0,4** 11 KWS Atrika 2 0,3 0,3* -0,4-0,5** -1-2** 1,5 1,4** 12 Oberek 2 0,8 0,8* 0,8 0,9** -3-2** 1,8 3,3** 13 Olympic 2-0,2-0,2* -0,2 0,4** -5-4** -1,3-1,6** 14 Penguin 2 0,1 0,1* 0,8 0,1** 2 2** 2,3 1,4** 15 Soldo 2 1,1 1,1* 1,6 1,0** -1-2** 1,8 2,4** 16 Podarek 1 0,1 0,1* 0,1 0,1* 2 2* 0,7 0,7* 17 Rubaszek 1 1,3 1,3* 2,3 2,3* 0 0* -2,5-2,5* Liczba doświadczeń 2 2 2 4 3 8 3 8 Wyleganie: wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których wyleganie wystąpiło. Wyleganie - wyniki nie dotyczą Łopusznej * - dane za jeden rok; ** - dane za dwa lata

Jęczmień jary - wyniki doświadczeń Plonowanie W 2014 roku średni plon wzorca na poziomie a 1 dla trzech punktów doświadczalnych (Węgrzce, Łopuszna Polanowice) wynosił 62,1 dt/ha i był wyższy od średniej za ostatnie trzylecie (58,4 dt/ha). Najwyższy plon uzyskano w Polanowicach - 83,7 dt/ha, zdecydowanie mniejsze plony uzyskano w Węgrzcach - 53,6 dt\ha, (uszkodzenia gradowe) oraz w Łopusznej - 49,1 dt\ha (rejon górski o krótszym okresie wegetacji i słabszej glebie). Analizując plony z tych miejscowości najlepiej plonującymi odmianami w 2014 roku na poziomie a 1 były odmiany: Ella (Węgrzce - 112 % wzorca, Łopuszna - 129 %, Polanowice - 106 %), Soldo (odpowiednio 114 %, 117 % i 109 %) i Iron (102 %, 116 %, 105 %). W Węgrzcach także dobrze plonowały odmiany: Podarek (109 % wzorca), Rubaszek (107 %) i Atico (106 %), w Łopusznej odmiany: KWS Atrika (125 %) i Basic (113 %) a w Polanowicach: KWS Olof (106 %) i Basic (103 % wzorca). Analizując lata 2012-2014 i biorąc pod uwagę wszystkie punkty doświadczalne największy plon osiągnęły odmiany: Ella (107 % wzorca), Iron (105 %) i Suweren (104 % wzorca). Na poziomie a 2 średni plon wzorca dla trzech miejscowości wynosił 74.7 dt/ha i był wyższy niż za ostatnie trzylecie (67.9 dt/ha), przy czym zdecydowanie najwyższy plon osiągnięto w Polanowicach (101,1 dt/ha) niższe plony zanotowano w Węgrzcach (65,3 dt/ha) oraz w Łopusznej. Średnia zwyżka plonu spowodowana zastosowaniem wyższego poziomu agrotechniki była największa w Polanowicach (+17,4 dt/ha), w Węgrzcach odnotowano przyrost plonu o 11,7 dt/ha w stosunku do poziomu a 1, a w Łopusznej o 8,7 dt/ha. Najlepiej plonującymi na poziomie a 2 okazały się podobnie jak na poziomie a 1 odmiany Ella i Soldo. Biorąc pod uwagę ostatnie trzylecie na poziomie a 2 wyróżniają się podobnie jak na poziomie a 1 odmiany: Atico, Suweren oraz Ella, a z odmian badanych pierwszy rok, odmiana Rubaszek (poziom a 1 ). Wyleganie Wyleganie w fazie dojrzałości mlecznej i przed zbiorem w 2014 roku wystąpiło w dwóch punktach doświadczalnych (Węgrzce, Polanowice), zarówno na poziomie a 1 jak i a 2. Średnie wyleganie przed zbiorem dla wszystkich odmian na poziomie a 1 wyniosło 5,3 przy ocenie 6,5 za ostatnie trzylecie. Najsilniej wyległy odmiany: Suweren (ocena 2,3) i Kucyk (ocena 3,3), a odmiany bardziej odporne to Rubaszek (ocena 7,8), Penguin ((7,3) i KWS Atrika (7,0). Wyleganie na poziomie a 2 było na podobnym poziomie niż a 1 i wyniosło 5,2 średnio dla wszystkich odmian. Choroby Choroby w 2014 roku wystąpiły w podobnym nasileniu jak w poprzednich latach i było to niewielkie porażenie. W największym nasileniu wystąpiła plamistość siatkowa, której średnia ocena porażenia w dwóch punktach doświadczalnych wyniosła 6,9. Odmianami, które uległy największemu porażeniu to: Hajduczek (ocena 4,8), oraz KWS Atrika i Olympic (6,2). Bardziej odporne okazały się odmiany: KWS Olof (ocena 7,8) oraz odmiany Basic (7,7) i Raskud (6,5). Pozostałe choroby wystąpiły w małym nasileniu. Średnia porażenia mączniakiem wyniosła 7,8 przy ocenie 7,9 za ostatnie trzylecie. Odmiany bardziej podatne na mączniaka to: Raskud (ocena 6,5) oraz Iron (7,0), a mniej wrażliwe to: KWS Olof, Oberek i Penguin (oceny 8,5). Porażenie rynchosporiozą wystąpiło tylko w Łopusznej, a oceny dla poszczególnych odmian wahały się między 5,5 (Rubaszek), a 9,0 (Raskud). Średnia porażenia rdzą jęczmienia to 8,3 dla jednego punktu doświadczalnego (Polanowice). Charakterystyka odmian W roku 2014 w rejestrze znajdowało się 65 odmian jęczmienia jarego: 35 odmian typu browarnego oraz 29 odmian pastewnych oplewionych, a także jedna odmiana pastewna nieoplewiona. Charakterystyka obejmuje odmiany, które były badane w doświadczeniach PDOiR w województwie małopolskim w 2014 roku. Przedstawioną poniżej charakterystykę opracowano w COBORU w oparciu o wieloletnie wyniki doświadczeń przeprowadzonych na terenie całego kraju. ATICO (2009) Odmiana typu pastewnego o dobrej plenności. Odporność na rynchosporiozę - dość duża, na mączniaka, czarną plamistość i plamistość siatkową - średnia, na rdzę jęczmienia - dość mała. Rośliny są wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - dość wczesny. Masa 1000 ziaren - duża, wyrównanie ziarna - przeciętne. Zawartość białka - mała. Tolerancja na niskie ph gleby - średnia. KWS OLOF (2010) Odmiana typu pastewnego. Odporność na mączniaka prawdziwego i czarną plamistość - duża, na rdzę jęczmienia, rynchosporiozę i plamistość siatkową - średnia. Rośliny są średnio wysokie, o małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - średnia, wyrównanie ziarna - dość małe, gęstość ziarna w stanie zsypnym - przeciętna. Zawartość białka w ziarnie - mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby - średnia. Plenność - bardzo dobra. - 70 -

SUWEREN (2010) Odmiana typu pastewnego. Odporność na plamistość siatkową, rdzę jęczmienia i rynchosporiozę - przeciętna, na czarną plamistość - dość mała, na mączniaka prawdziwego - mała. Rośliny są wysokie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - wczesny. Masa 1000 ziaren - mała, wyrównanie ziarna - małe, gęstość ziarna w stanie zsypnym - duża. Zawartość białka w ziarnie - mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. Plenność - dobra do bardzo dobrej. BASIC (2011) Odmiana typu pastewnego. Plenność - dobra do bardzo dobrej. Odporność na mączniaka prawdziwego, plamistość siatkową i rynchosporiozę - dość duża, na rdzę jęczmienia i czarną plamistość - średnia. Rośliny dość niskie, o średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia - dość wczesny, dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - duża, wyrównanie ziarna - dość dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym oraz zawartość białka w ziarnie - średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. IRON (2011) Odmiana typu pastewnego. Plenność - bardzo dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki - przeciętny. Odporność na rdzę jęczmienia - dość duża, na plamistość siatkową, rynchosporiozę i czarną plamistość - średnia, na mączniaka prawdziwego - dość mała. Rośliny dość niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - dość mała, wyrównanie ziarna - średnie, gęstość w stanie zsypnym oraz zawartość białka w ziarnie - dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby - dość mała. ELLA (2012) Odmiana typu pastewnego. Plenność - bardzo dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki - przeciętny. Odporność na mączniaka prawdziwego, plamistość siatkową i czarną plamistość - dość duża, na rdzę jęczmienia i rynchosporiozę - dość mała,. Rośliny o przeciętnej wysokości i dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - dość duża, wyrównanie ziarna - średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym - dość duża. Zawartość białka w ziarnie - dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. KUCYK (2012) Odmiana typu pastewnego. Plenność - dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki poniżej średniej. Odporność na mączniaka prawdziwego, plamistość siatkową i czarną plamistość - dość duża, na rdzę jęczmienia i rynchosporiozę - średnia. Rośliny dość wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren i wyrównanie ziarna - przeciętne, gęstość ziarna w stanie zsypnym - duża do bardzo dużej. Zawartość białka w ziarnie - dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. RASKUD (2012) Odmiana typu pastewnego. Plenność - dość dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki - przeciętny. Odporność na wszystkie podstawowe choroby - średnia. Rośliny dość wysokie, o średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - przeciętny. Masa 1000 ziaren i wyrównanie ziarna - dość duże, gęstość ziarna w stanie zsypnym - duża. Zawartość białka w ziarnie - dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. ARGENTO (2013) Odmiana typu pastewnego. Plenność dobra do bardzo dobrej. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki - przeciętny. Odporność na mączniaka prawdziwego dość duża, na plamistość siatkową, rdzę jęczmienia, rynchosporiozę i czarną plamistość - średnia. Rośliny dość niskie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren przeciętna, wyrównanie ziarna dość słabe, zawartość białka w ziarnie - dość mała, gęstość ziarna w stanie zsypnym - mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna HAJDUCZEK (2013) Odmiana typu pastewnego. Plenność dobra do bardzo dobrej. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki - przeciętny. Odporność na mączniaka prawdziwego, plamistość siatkową, rdzę jęczmienia, rynchosporiozę - średnia, na czarną plamistość - dość mała. Rośliny niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania przeciętny. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie ziarna średnie, zawartość białka w ziarnie - dość duża, gęstość ziarna w stanie zsypnym - dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna KWS ATRIKA (2013) Odmiana typu pastewnego. Plenność dobra do bardzo dobrej. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki powyżej średniej. Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę jęczmienia i czarną plamistość - średnia, na plamistość siatkową i rynchosporiozę - dość mała. Rośliny o przeciętnej wysokości i odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania średni. Duża masa 1000 ziaren, wyrównanie ziarna dość dobre, zawartość białka w ziarnie dość duża, gęstość ziarna w stanie zsypnym - dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. - 71 -

OBEREK (2013) Odmiana typu pastewnego. Plenność dobra do bardzo dobrej. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki - przeciętny. Odporność na czarną plamistość - dość duża, na mączniaka prawdziwego, plamistość siatkową, rdzę jęczmienia - średnia, na rynchosporiozę dość mała. Rośliny dość niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia - dość późny, dojrzewania - przeciętny. Masa 1000 ziaren - duża do bardzo dużej, wyrównanie ziarna - średnie, zawartość białka w ziarnie - dość duża, gęstość ziarna w stanie zsypnym - średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. OLYMPIC (2013) Odmiana typu browarnego, o dobrej wartości browarnej. Plenność dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki - przeciętny. Odporność na mączniaka prawdziwego - dość duża, na plamistość siatkową, rdzę jęczmienia, rynchosporiozę i czarną plamistość - średnia. Rośliny dość niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia średni, dojrzewania dość późny. Masa 1000 ziaren dość mała, zawartość białka w ziarnie i wyrównanie ziarna - średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym - przeciętna. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna PENGUIN (2013) Odmianą typu pastewnego. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki - poniżej przeciętnej. Odporność na mączniaka prawdziwego - dość duża, na plamistość siatkową, rdzę jęczmienia, rynchosporiozę i czarną plamistość - średnia. Rośliny o przeciętnej wysokości i odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie ziarna dość słabe, zawartość białka w ziarnie średnia, gęstość ziarna w stanie zsypnym - średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. SOLDO (2013) Odmiana typu pastewnego. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki - przeciętny. Odporność na mączniaka prawdziwego - dość duża, na plamistość siatkową, rdzę jęczmienia, rynchosporiozę i czarną plamistość - średnia. Rośliny dość niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża do bardzo dużej, wyrównanie ziarna dość dobre, zawartość białka w ziarnie dość duża, gęstość ziarna w stanie zsypnym - dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna PODAREK (2014) Odmiana typu pastewnego, Plenność dość dobra na przeciętnym poziomie agrotechniki (a 1 ), dobra do bardzo dobrej na wysokim (a 2 ). Odporność na plamistość siatkową - dość duża, na mączniaka prawdziwego, rdzę jęczmienia, rynchosporiozę i ciemnobrunatną plamistość - średnia. Rośliny o dość wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość późny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość dużą, wyrównanie ziarna średnie, zawartość białka w ziarnie dość duża. RUBASZEK (2014) Odmiana typu pastewnego. Plenność dobra. Odporność na mączniaka prawdziwego, plamistość siatkową, rdzę jęczmienia, rynchosporiozę i ciemnobrunatną plamistość - średnia. Rośliny dość niskie o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie ziarna i zawartość białka w ziarnie średnia. Oprócz odmian, których charakterystyki przedstawiono powyżej, w Krajowym Rejestrze w 2014 roku znajdowały się następujące odmiany: typ browarny - Afrodite (2010), Baryłka (2014), Basza (2006), Beatrix (2007), Blask (2001), Bordo (2010), Class (2005), Conchita (2009), Despina (2012), Goodluck (2011), Granal (2001), Henrike (2010), Kormoran (2009), KWS Aliciana (2010), KWS Dante (2014), KWS Irina (2014), KWS Orphelia (2013), Marthe (2008), Nadek (2004), Nokia (2013), Nuevo Ser (2007), Poldek (1999), Prestige (2003), Ryton (2004), Salome (2014), Sebastian (2005), Serwal (2008), Signora (2008), Stratus (1999), SU Lolek (2014), Toucan (2006), Victoriana (2009), Xanadu (2007), Żeglarz (2006) typ pastewny - (oplewione) - Boss (1994), Bryl (1998), Fariba (2012), Frontier (2006), Justina (2001), Mercada (2007), Nagradowicki (2006), Natasia (2011), Rubinek (2007), Rufus (2009), Skald (2009), Skarb (2008), Tocada (2006). Typ pastewny - (nieoplewione)- Gawrosz (2012) Aktualną charakterystykę odmian, które uczestniczyły w doświadczeniach, jak i pozostałych odmian znajdujących się w KR można znaleźć w Liście Opisowej Odmian wydawanej corocznie przez COBORU (oceny liczbowe w tabelach). - 72 -

Rok wpisania do KR Rok włączenia do LOZ Kod kraju pochodzenia Owies Uwagi ogólne W roku 2014 przeprowadzono w województwie małopolskim trzy doświadczenia z owsem: w ZDOO Łopuszna - doświadczenie finansowane z budżetu państwa oraz w SDOO Węgrzce i w MHR-HBP Kraków Polanowice - doświadczenia finansowane lokalnie. Zestaw odmian do badań finansowanych lokalnie ustalił Zespół Wojewódzki PDOiR woj. małopolskiego. Doświadczenia przeprowadzono wg metodyki COBORU dla doświadczeń z owsem. W 2014 roku badanych było 11 odmian: 8 odmian owsa zwyczajnego, z których jedna odmiana przeznaczona do uprawy w warunkach górskich oraz 3 odmiany owsa nagiego. Tabela 1 Owies. Odmiany badane Rok zbioru 2014 L.p. Odmiana Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - pełnomocnika w Polsce 1. Celer g 2000 2005 PL 2. Krezus 2005 2007 PL 3. Scorpion 2008 2011 DE 4. Zuch 2008 2011 PL 5. Bingo 2009 2011 PL 6. Arden 2010 2012 PL 7. Komfort 2013 PL 8. Harnaś 2014 PL 9. Siwek n 2010 2011 PL 10. Nagus n 2011 2013 PL 11. Amant n 2014 PL Małopolska Hodowla Roślin - HBP Sp. z o.o. ul. Zbożowa 4; 30-002 Kraków Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; 99-307 Strzelce Saaten - Union Polska Sp. z o.o. ul. Straszewska 70; 62-100 Wągrowiec DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; 99-307 Strzelce DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; 99-307 Strzelce Małopolska Hodowla Roślin - HBP Sp. z o.o. ul. Zbożowa 4; 30-002 Kraków Małopolska Hodowla Roślin - HBP Sp. z o.o. ul. Zbożowa 4; 30-002 Kraków DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; 99-307 Strzelce KR - Krajowy Rejestr n - odmiana nieoplewiona LOZ - Lista Odmian Zalecanych g - odmiana górska oplewiona - 73 -

Tabela 2 Owies. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: 2014 Miejscowość SDOO Węgrzce ZDOO Łopuszna * - brak danych - zabiegu nie wykonano Tabela 3 Owies. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2013 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian Skala 9 o : 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny - 74 - MHR HBP Kraków ZHR Polanowice Powiat Kraków Nowy Targ Kraków Kompleks rolniczej przydatności gleby 2 13 2 Klasa bonitacyjna gleby II IV b I ph gleby w KCl 6,0 4,7 * Przedplon Burak cukrowy Burak cukrowy Data siewu (dzień, m - c, rok) 27.03.2014 02.04.2014 13.03.2014 Obsada roślin (szt./ m 2 ) 450 550 500 Data zbioru (dzień, m - c, rok) 17.08.2014 29.08.2014 17.08.2014 Nawożenie mineralne N (kg/ha) 90 50 10.5 P 2 O 5 (kg/ha) 80 80 24 K 2 O (kg/ha) 120 120 48 Zaprawa nasienna (nazwa, dawka/ha) Środki ochrony Roślin Baytan Universal 094 FS - 400 ml/100 kg Herbicyd (nazwa, dawka/ha) Biathlon 4D - 70 g Insektycyd L.p. (nazwa, dawka/ha) Cecha Bi 58 Nowy 400 EC - 0,5 l Zaprawa nasienna T 75DS/WS - 200g/ 100 kg Chwastox Turbo - 2.0 l Aminopielik D - 2,0 l + Starane 250 EC - 0,6 l Baytan Universal 094 FS - 400 ml/100 kg Mustang Forte 195 SE - 0,8 l Decis 2.5 EC - 0.3 l SDOO Węgrzce ZDOO Łopuszna MHR HBP Kraków - Polanowice 1. Termin kłoszenia (dzień, m - c) 05.06 20.06 05.06 2. Termin dojrzałości woskowej (dzień, m - c) 12.07 19.08 14.07 3. Wysokość roślin (cm) 117 124 126 4. Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej (skala 9 o ) 6,4 8,3 7,4 5. Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 o ) 5,1 6,1 4,5 6. Porażenie przez : 7. Rdza wieńcowa 8,7 8,1 8,7 8. Plamistości 7,4 9. Helmintosporioza 6,0 8,1 10. Septorioza liści 6,5 7,5 11. Mączniak 6,1 8,4 12. Masa 1000 ziaren (g) 37,5 30,5 34,5 13. Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 11,7 13,9 13,7 14. Plon ziarna (dt/ha) 50,1 35,1 88,9 - brak danych

Tabela 4 Owies. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: 2014 Lp. Odmiana SDOO Węgrzce ZDOO Łopuszna MHR HBP Kraków ZHR Polanowice Wzorzec, dt z ha 50,1 35,1 88,9 1. Celer g 101 121 103 2. Krezus 77 105 98 3. Scorpion 92 107 106 4. Zuch 113 85 92 5. Bingo 100 96 101 6. Arden 101 88 92 7. Komfort 114 116 95 8. Harnaś 103 82 113 9. Siwek n 90 49 67 10. Nagus n 94 60 65 11. Amant n 92 64 58 Wzorzec: - wszystkie odmiany owsa zwyczajnego n - odmiana owsa nagiego g - odmiana owsa zwyczajnego do uprawy w warunkach górskich Tabela 5 Owies. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru: 2014, 2013, 2012 Lp. Odmiana 2014 2013 2012 2013-2014 2012-2014 Wzorzec, dt z ha 58,0 57,9 59,7 58,0 58,5 1. Celer g 108 103 99 106 103 2. Krezus 93 101 99 97 98 3. Scorpion 101 105 101 103 102 4. Zuch 97 98 105 98 100 5. Bingo 99 108 99 104 102 6. Arden 94 101 99 98 98 7. Komfort 108 92-100 - 8. Harnaś 99 - - - - 9. Siwek n 68 65 71 67 68 10. Nagus n 73 66 69 70 69 11. Amant n 71 - - - - Liczba doświadczeń 3 3 3 6 9 Wzorzec: - wszystkie odmiany owsa zwyczajnego n - odmiana owsa nagiego g - odmiana owsa zwyczajnego do uprawy w warunkach górskich - 75 -

- 76 - Tabela 6 Owies. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby (odchylenia od wzorca) Lata zbioru: 2014, 2012-2014 L.p. Odmiana Liczba lat badań Rdza wieńcowa Plamistości Helmintosporioza Septorioza liści Mączniak prawdziwy 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 Skala 9 o Wzorzec; 8,5 8,1 7,4 8,0 7,1 7,3 7,0 7,5 7,4 7,9 1. Celer g 12-0,2-0,2** 0,3 0,3 0,1-0,9 0,0-0,2 0,0 0,1** 2. Krezus 10 0,4 0,3** -0,4 0,1 0,2 0,4-0,8-0,1-0,7-0,4** 3. Scorpion 7 0,1 0,1** 0,3-0,2 0,2 0,3 0,2 0,1-0,5-0,5** 4. Zuch 7 0,4-0,2** -0,4-0,2-0,2 0,2-0,2-0,2-1,1-0,5** 5. Bingo 6-0,2-0,1** -0,1 0,1-0,1-0,1 0,0-0,1-0,2-0,4** 6. Arden 5 0,5 0,7** -0,1 0,2 0,1-0,1 0,0 0,2 0,0 0,4** 7. Komfort 2-0,4-1,1** -0,4-0,4** -0,4-0,3** -0,3-0,2** -0,6-0,6** 8. Harnaś 1-0,7-0,7* -0,1-0,1* 0,2 0,2* 0,5 0,5* 0,5 0,5* 9. Siwek n 5-0,2 0,1** 1,3 0,6-0,1 0,0 0,7 0,3 0,8 0,4** 10. Nagus n 4-0,4-0,1** -0,1 0,0-0,1 0,4 0,5 0,2-0,2 0,0** 11. Amant n 1 0,4 0,4* -0,1-0,1* -0,1-0,1* 0,0 0,0* 0,6 0,6* Liczba doświadczeń 3 6 1 3 2 5 2 6 2 3 Wzorzec: - wszystkie odmiany badane Liczba doświadczeń dla okresu 2012-2014 odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata jest odpowiednio mniejsza Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą Helmintosporioza - wyniki nie dotyczą Węgrzc; Septorioza liści, mączniak - wyniki nie dotyczą Łopusznej; Plamistości - wyniki z Polanowic - brak danych; * - dane za jeden rok; ** - dane za dwa lata

- 77 - Tabela 7 Owies. Ważniejsze właściwości rolniczo - użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2014, 2012-2014 L.p. Odmiana Liczba lat badań w fazie dojrzałości mlecznej Wyleganie (skala 9 o ) przed zbiorem Wysokość roślin (cm) Masa 1000 ziaren (g) 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 Wzorzec: 7,4 8,0 5,2 6,2 122 117 36,9 37,4 1. Celer g 12-0,6-0,4** -1,2-0,8-6 -5-1,1 1,2 2. Krezus 10 0,7 0,5** 1,4 1,1-2 -4-2,5-2,7 3. Scorpion 7 0,2-0,2** -0,7-0,9 2 0 4,9 6,2 4. Zuch 7-0,1 0,2** 0,6 0,3 9 5-1,1-1,5 5. Bingo 6 0 0,2** 0,7 0,5 3 1 4,1 4,1 6. Arden 5-0,4-0,4** -0,1 0,3 5 5-3,0-3,4 7. Komfort 2-0,1 0,2** 0,3-0,7** 0-1** -0,6-0,5** 8. Harnaś 1 0,7 0,7* 1,8 1,8* -1-1* -0,7-0,7* 9. Siwek n 5 0,5 0,4** 0,2 0,6-6 -5-10,7-11,7 10. Nagus n 4 0,6 0,5** -1,2-0,9 8 7-10,8-11,6 11. Amant n 1-1,9-1,9* -1,6-1,6* -8-8* -9,0-9,0* Liczba doświadczeń 3 4 3 7 3 8 3 9 Wzorzec: - wszystkie odmiany badane, Wzorzec MTZ: - wszystkie odmiany owsa zwyczajnego Wyleganie: wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń w których porażenie wystąpiło; * - dane za jeden rok ** - dane za dwa lata wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą

Owies - wyniki doświadczeń Plonowanie W roku 2014 średni plon wzorca dla punktów doświadczalnych (Węgrzce, Łopuszna, Polanowice) wynosił 58,0 dt/ha i był na podobnym poziomie jak za ostatnie trzylecie - 58,5 dt/ha. Wzorcem w tych doświadczeniach były wszystkie odmiany owsa zwyczajnego. Najwyższy plon uzyskano w Polanowicach - 88,9 dt/ha, zdecydowanie mniejszy w Węgrzcach - 50,1 dt/ha (z powodu uszkodzeń gradowych), a najmniejsze w Łopusznej - 35,1 dt/ha (warunki górskie, (krótszy okres wegetacji,słabsza gleba). Najlepiej plonującą odmianą biorąc pod uwagę wszystkie punkty doświadczalne okazała się odmiana: Celer - (108 % wzorca). W Węgrzcach i Polanowicach bardzo dobrze plonowała odmiana Harnaś (odpowiednio 103 i 113 % wzorca). W Węgrzcach i Łopusznej dobrze plonowała odmiana Komfort (odpowiednio 114 i 116 % wzorca), a odmiana Scorpion wysokie plony osiągnęła w Łopusznej (107 %) i w Polanowicach. W Węgrzcach wysokie plony osiągnęła także odmiana Zuch (113 %), natomiast w Łopusznej odmiana: Krezus (105 % wzorca). Z odmian nieoplewionych najlepiej plonowała odmiana Nagus (73% wzorca). Analizując ostatnie trzylecie licząc plon średnio dla wszystkich punktów doświadczalnych najlepsze były odmiany: Celer,Bingo i Scorpion. Wyleganie W roku 2014 wyleganie wystąpiło we wszystkich punktach doświadczalnych, średnia wylegania dla wszystkich odmian przed zbiorem wyniosła 5,2 - przy ocenie 6,2 za ostatnie trzylecie. Choroby Nasilenie porażenia chorobami w 2014 było niewielkie. Porażenie chorobami średnio dla wszystkich odmian kształtowało się między 7,0 (septorioza liści), a 8,5 (rdza wieńcowa). Charakterystyka odmian W roku 2014 w rejestrze znajdowało się 23 odmiany owsa zwyczajnego, z których dwie odmiany o krótszym okresie wegetacji przeznaczone są do uprawy w warunkach górskich, oraz 5 odmian owsa nagiego. Charakterystyka obejmuje odmiany, które były badane w doświadczeniach PDOiR w województwie małopolskim w 2014 roku. Przedstawioną poniżej charakterystykę opracowano w COBORU w oparciu o wieloletnie wyniki doświadczeń przeprowadzonych na terenie całego kraju. CELER (2000) Odmiana przeznaczona do uprawy w wyżej położonych terenach górskich. Ziarno oplewione, żółte. Odporność na rdzę wieńcową i źdźbłową dość dobra, na pozostałe choroby - przeciętna. Rośliny dość niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin wiechowania bardzo wczesny, dojrzewania - dość wczesny. Ziarno o dużym udziale łuski, dużej masie 1000 ziaren, dość dobrym wyrównaniu i dość małej gęstości w stanie zsypnym. Zawartość białka i tłuszczu w ziarnie - dość mała. W warunkach górskich plonuje dobrze. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. KREZUS (2005) Odmiana żółtoziarnista. Odporność na rdzę wieńcową - dość duża, na mączniaka, rdzę źdźbłową, helmintosporiozę i septoriozę liści - przeciętna. Rośliny dość niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i dojrzewania - średni. Ziarno o dużym udziale łuski, przeciętnej masie 1000 ziaren, małej gęstości w stanie zsypnym, dość dobrym wyrównaniu oraz małej do bardzo małej zawartości białka i dość dużej tłuszczu. Plon ziarna z łuską - dość duży, bez łuski - średni. SCORPION (2008) Odmiana żółtoziarnista. Odporność na rdzę źdźbłową - duża, na mączniaka - dość duża, na helmintosporiozę i septoriozę liści - średnia, na rdzę wieńcową - dość mała. Rośliny są średniej wysokości, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i dojrzewania - średni. Ziarno o dość małym udziale łuski, bardzo dużej masie 1000 ziaren, dość dużej gęstości w stanie zsypnym, dobrym do bardzo dobrego wyrównaniu oraz średniej zawartości białka i małej tłuszczu. Plon ziarna z łuską - dość duży, bez łuski - duży. ZUCH (2008) Odmiana żółtoziarnista. Odporność na rdzę wieńcową - duża, na rdzę źdźbłową i helmintosporiozę - dość duża, na septoriozę liści - przeciętna, na mączniaka - dość mała. Rośliny są średniej wysokości, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i dojrzewania - przeciętny. Ziarno o dość małym udziale łuski, średniej masie 1000 ziaren, przeciętnej gęstości w stanie zsypnym, dość słabym wyrównaniu oraz dość dużej zawartości białka i małej tłuszczu. Plon ziarna z łuską - dość duży, bez łuski - duży. - 78 -

BINGO (2009) Odmiana żółtoziarnista. Odporność na mączniaka i rdzę wieńcową - dość duża, na rdzę źdźbłową, helmintosporiozę i septoriozę liści - średnia. Rośliny średniej wysokości i przeciętnej odporności na wyleganie. Termin wiechowania - wczesny, dojrzewania - dość wczesny. Masa 1000 ziaren - bardzo duża, udział łuski - bardzo mały. Gęstość ziarna w stanie zsypnym - przeciętna, wyrównanie ziarna - dobre. Zawartość białka - przeciętna, tłuszczu - dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. Plon ziarna z łuską - duży, bez łuski - bardzo duży. ARDEN (2010) Odmiana żółtoziarnista. Odporność na rdzę wieńcową - duża do bardzo dużej, na septoriozę liści - dość duża, na mączniaka prawdziwego, rdzę źdźbłową i helmintosporiozę - przeciętna. Rośliny są średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin wiechowania - dość późny, dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - bardzo mała, udział łuski - duży. Gęstość ziarna w stanie zsypnym - dość mała, wyrównanie ziarna - małe do bardzo małego. Zawartość białka - mała, tłuszczu - mała do bardzo małej. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. Plon ziarna z łuską i bez łuski - dość duży. KOMFORT (2013) Odmiana żółtoziarnista, przeznaczona do uprawy na terenie całego kraju, z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Odporność na mączniaka prawdziwego - dość duża, na helmintosporiozę, septoriozę liści, rdzę wieńcową i źdźbłową - średnia. Rośliny średniej wysokości, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin wiechowania - dość wczesny, dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - średnia, udział łuski - dość mały. Gęstość ziarna w stanie zsypnym - średnia, wyrównanie ziarna - dobre. Zawartość białka - dość mała, tłuszczu - duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby - średnia. Plon ziarna z łuską - duży do bardzo dużego, bez łuski - bardzo duży. HARNAŚ (2014) Odmiana żółtoziarnista, przeznaczona do uprawy na terenie całego kraju, z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Plon ziarna z łuską - duży, bez łuski - dość duży. Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę wieńcową, helmintosporiozę i septoriozę liści - średnia, na rdzę źdźbłową - dość mała. Odmiany średniej wysokości, o dużej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i dojrzewania dość późny. Udział łuski duży. Masa 1000 ziaren i wyrównanie ziarna średnie, zawartość białka dość mała, tłuszczu przeciętna. SIWEK (2010) Odmiana nieoplewiona przeznaczona do uprawy na terenie całego kraju z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Odporność na mączniaka prawdziwego - duża, na helmintosporiozę - dość duża, na septoriozę liści - średnia, na rdzę źdźbłową - dość mała, na rdzę wieńcową - mała. Rośliny są dość niskie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin wiechowania - dość późny, dojrzewania - średni. W stosunku do odmiany Polar charakteryzuje się podobnym udziałem ziaren oplewionych, mniejszą masą 1000 ziaren, lepszym wyrównaniem, mniejszą gęstością ziarna w stanie zsypnym, mniejszą zawartością białka i tłuszczu. Odporność na zakwaszenie gleby - przeciętna. Plon ziarna z łuską, jak i bez łuski - znacznie powyżej odmiany Polar. NAGUS (2011) Odmiana nieoplewiona przeznaczona do uprawy na terenie całego kraju, z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Plon ziarna na poziomie odmiany Siwek. Odporność na rdzę wieńcową i źdźbłową - dość mała, na mączniaka prawdziwego, helmintosporiozę i septoriozę liści - średnia. Rośliny dość niskie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i dojrzewania - średni. W stosunku do odmiany Siwek charakteryzuje się mniejszym udziałem ziaren oplewionych, podobną masą 1000 ziaren, wyrównaniem ziarna i gęstością ziarna w stanie zsypnym oraz większą zawartością białka i tłuszczu. Tolerancja na zakwaszenie gleby - dość duża. AMANT (2014) Odmiana nieoplewiona, przeznaczona do uprawy na terenie całego kraju, z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Plon ziarna powyżej wzorcowej odmiany Siwek. Odporność na rdzę wieńcową i źdźbłową dość duża, na mączniaka prawdziwego, helmintosporiozę i septoriozę liści - duża. Rośliny dość niskie o bardzo dużej odporności na wyleganie. Termin wiechowania dość wczesny, dojrzewania przeciętny. W stosunku do odmiany Siwek charakteryzuje się mniejszym udziałem ziaren oplewionych, podobną masą 1000 ziaren i wyrównaniem, mniejszą zawartością białka i większą zawartością tłuszczu. Oprócz odmian, których charakterystyki przedstawiono powyżej, w Krajowym Rejestrze w 2014 roku znajdowały się następujące odmiany owsa zwyczajnego: - nizinne oplewione - Arab (2004), Berdysz (2008), Borowiak (1998), Breton (2007), Chwat (2000), Deresz (2000), Furman (2006), Gniady (2007), Haker (2010), Kasztan (1999), Koneser (2007), Rajtar (2004), Sławko (1993), Szakal (2000). - górskie oplewione - Grajcar (1997) - nagie - Maczo (2010), Polar (2002) Aktualną charakterystykę odmian, które uczestniczyły w doświadczeniach jak i pozostałych odmian znajdujących się w KR można znaleźć w Liście Opisowej Odmian wydawanej corocznie przez COBORU (oceny liczbowe w tabelach). - 79 -

Ziemniak Opracował: dr inż. Piotr Pszczółkowski Wstęp Opracowanie zawiera wyniki doświadczeń porejestrowych (PDOiR) z odmianami ziemniaka, przeprowadzonych w 2014 roku oraz ich porównanie z danymi uzyskanymi w latach 2012-2013. Planowanie doświadczeń, ich lokalizację w województwie, dobór gatunków i odmian nadzoruje stacja koordynująca PDOiR, wspólnie z Wojewódzkim Zespołem Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego. W skład tego Zespołu wchodzą: przedstawiciele nauki, samorządu województwa, samorządu rolniczego, doradztwa rolniczego, instytucji i organizacji reprezentujących sektor nasienny w województwie, pracownicy oceny odmian oraz użytkownicy tych odmian. Ilość doświadczeń odmianowych z ziemniakiem, realizowanych w systemie PDOiR, na terenie poszczególnych województw, nie pozwala na właściwe wartościowanie odmian oraz tworzenie list odmian zalecanych do uprawy na terenie tych województwa. Podejmując działania zmierzające do rozwiązania tego problemu dokonano podziału kraju na cztery regiony, o podobnych warunkach klimatyczno-glebowych do uprawy ziemniaka oraz o zbliżonych oczekiwaniach konsumentów (mapa 1). Mapa 1. Rozmieszczenie doświadczeń z odmianami ziemniaka przeprowadzonych w 2014 r. w południowo-wschodniej Polsce. - 80 -

Okres wegetacji w 2014 roku był kolejnym, w którym na terenie Lubelszczyzny, Małopolski, Podkarpacia i województwa świętokrzyskiego prowadzono doświadczenia polowe w ramach programu Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego (PDOiR). W 33 eksperymentach polowych testowano 43 odmiany ziemniaka, należące do czterech grup wczesności (tab. 2). W województwie lubelskim zrealizowano 9 doświadczeń polowych, w tym: dwa z odmianami bardzo wczesnymi i wczesnymi - w Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian w Ciciborze w powiecie bialskim; cztery doświadczenia z wszystkimi grupami wczesności oraz dwa eksperymenty z odmianami skrobiowymi - w Zakładzie Doświadczalnym Oceny Odmian w Uhninie, powiat Parczew; jedno doświadczenie, z grupą odmian średnio wczesnych - w Lubelskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Końskowoli, w powiecie puławskim. W województwie podkarpackim wykonano dwa doświadczenia polowe z grupą odmian bardzo wczesnych i wczesnych - w Zakładzie Doświadczalnym Oceny Odmian w Nowym Lublińcu, w powiecie lubaczowskim, oraz dwa eksperymenty polowe z grupą odmian średnio wczesnych i średnio późnych i późnych - w Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian w Przecławiu, w powiecie mieleckim. W województwie świętokrzyskim zrealizowano doświadczenia polowe z wszystkimi grupami wczesności - w Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian w Słupi, powiat jędrzejowski oraz w Zespole Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Chrobrzu, powiat pińczowski. Z grupą odmian bardzo wczesnych i wczesnych eksperymentowano w Słupi Pacanowskiej, powiat Busko-Zdrój. W Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych we Włoszczowie, powiat Włoszczowa wykonano doświadczenie polowe z grupą odmian wczesnych, w powiecie tym realizowano dodatkowo doświadczenie z odmianami średnio późnymi i późnymi zlokalizowane w miejscowości Bebelno. W Świętokrzyskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Modliszewicach, powiat konecki eksperymentowano z grupą odmian wczesnych. W województwie małopolskim doświadczenia polowe z odmianami wszystkich grup wczesności zlokalizowano w Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian Węgrzce, w powiecie krakowskim. W Punkcie Doświadczalnym Nowy Wiśnicz, w powiecie bocheńskim, przeprowadzono jedno doświadczenie z grupą odmian wczesnych. W Zakładzie Doświadczalnym w Prusach, należącym do Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie, testowano odmiany ziemniaka z grupy średnio wczesnych, zaś w gospodarstwach rolników indywidualnych w miejscowości Nieczajna, powiat Dąbrowa Tarnowska, pod nadzorem specjalistów z Małopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Karniowicach eksperymentowano z grupą odmian bardzo wczesnych oraz średnio późnych i późnych. Aktualnie w Polsce jest zarejestrowanych 114 odmian ziemniaka, w tym 88 jadalnych i 26 skrobiowych, o odmiennym genotypie, zróżnicowanych możliwościach plonowania oraz odmiennych cechach jakościowych i odpornościowych. Do Krajowego Rejestru w 2015 roku, wpisano pięć nowych odmiany ziemniaka (w tym jedna zagraniczna). Dwie odmiany jadalne bardzo wczesne - Impresja i Riviera, jedną odmianę jadalną wczesną - Magnolia i dwie odmiany średnio wczesne skrobiowe - Mieszko i Widawa. Trzynaście odmian ziemniaka skreślono z Krajowego Rejestru Odmian. Były to: Adam, Bartek, Bondeville, Bosman, Bursztyn, Ibis, Igor, Lady Florina, Promyk, Raja, Ramos, Sekwana oraz Ślęza. Szczegółowy udział poszczególnych grup odmian, w Krajowym Rejestrze Odmian, przedstawia tabela 1, zaś wykaz odmian badanych w 2014 roku - tabela 2. Tabela 1 Udział poszczególnych grup odmian ziemniaka w Krajowym Rejestrze w 2013 roku Grupy wczesności odmian Razem Odmiany Bardzo Średnio- Średnio- Wczesne wczesne wczesne późne Późne Krajowe Zagraniczne Jadalne 15 26 36 10 1 41 47 Skrobiowe - 1 10 5 10 23 3 Razem liczba 15 27 46 15 11 64 50 % 13 24 40 13 10 56 44 Celem niniejszej publikacji jest pokazanie potencjału plonotwórczego nowo zarejestrowanych odmian ziemniaka, uprawianych w różnych warunkach klimatyczno-glebowych Polski. Przybliżenie cech morfologicznych, fizjologicznych i biochemicznych odmian ziemniaka, zarejestrowanych w Krajowym Rejestrze Odmian, ułatwi typowanie do uprawy odmian, o największej stabilności pożądanych przez rolnika cech w warunkach południowowschodniej części Polski. Metodyka badań Przedplonem ziemniaka były zboża ozime i jare oraz rośliny pastewne i przemysłowe. Po zbiorze przedplonu wykonywano podorywkę, a przed zimą orkę. Wiosną pole bronowano, następnie przed sadzeniem wysiewano nawozy mineralne, w ilościach podanych w tabeli 5. Sadzenie przeprowadzono od pierwszej do trzeciej dekady kwietnia, w zróżnicowanych rozstawach. Powierzchnia poletek do zbioru wynosiła 15 m 2. - 81 -

Wszystkie zabiegi pielęgnacyjne stosowano zgodnie z wymogami nowoczesnej agrotechniki z uwzględnieniem ochrony przeciwko stonce ziemniaczanej i zarazie ziemniaka (tab. 6). Doświadczenia przeprowadzono zgodnie z obowiązującą w stacjach COBORU metodyką badania wartości gospodarczej odmian roślin uprawnych (WGO) (Lenartowicz 2013). W grupie odmian bardzo wczesnych pierwszy zbiór wykonano po 63-81 dniach od daty sadzenia, (tj. po ok. 40 dniach od wschodów), zaś drugi - w okresie pełnej dojrzałości fizjologicznej bulw, tj. po 128-157 dniach od sadzenia, zależnie od rejonu Polski i przebiegu warunków atmosferycznych (tab. 5). W pozostałych grupach wczesności ziemniaka, zbiór przeprowadzano w fazie zamierania roślin (99 w skali BBCH [Bleinholder i in. 2005]). W czasie zbioru, z każdego poletka, pobrano reprezentatywne próby bulw do oceny: struktury plonu, zawartości skrobi, wad miąższu bulw i określenia ich zdrowotności. Wyniki badań opracowano statystycznie za pomocą analizy kowariancji. Charakterystykę użytkową jadalnych odmian ziemniaka oraz odporność na podstawowe choroby podano na podstawie wieloletnich doświadczeń odmianowych, przeprowadzonych przez COBORU (Lista Opisowa Odmian, 2014). Warunki badań Warunki glebowe Badania polowe przeprowadzono na różnych typach gleb i kompleksach rolniczej przydatności glebowej, o zróżnicowanym ph gleby (tab. 5). Doświadczenia polowe w SDOO Cicibór wykonano na glebie bielicowej, wytworzonej z piasku gliniastego mocnego, pylastego na glinie lekkiej, kompleksu żytniego bardzo dobrego, klasy bonitacyjnej IIIb, o lekko kwaśnym odczynie (ph KCL - 5,7), a w Uhninie - na glebie bielicowej wytworzonej z gliny lekkiej, kompleksu żytniego bardzo dobrego, klasy bonitacyjnej IVa. Badania w ZDOO Nowy Lubliniec przeprowadzono na glebie bielicowej, wytworzonej na piasku gliniastym mocnym, kompleksu żytniego dobrego, klasy bonitacyjnej IVb, o odczynie (ph KCL - 6,8). W warunkach SDOO Węgrzce eksperyment polowy przeprowadzono na glebie brunatnej właściwej, wytworzonej z lessu, kompleksu pszennego dobrego, klasy bonitacyjnej II, o lekko kwaśnym odczynie (ph KCL - 6,1). Z kolei w SDOO Słupia doświadczenia polowe zlokalizowano na rędzinie brunatnej, wytworzonej na wapieniu, kompleksu pszennego dobrego, klasy bonitacyjnej IIIa, o lekko kwaśnym odczynie (ph KCL - 6,0 ). Jedynie w Prusach k. Krakowa doświadczenie prowadzono na glebie kompleksu pszennego bardzo dobrego, należącego do I klasy bonitacyjnej, o lekko kwaśnym odczynie (ph KCL - 6,2) (tab. 5). Warunki meteorologiczne Analizując przebieg pogody - rozkład opadów w okresie wegetacji 2014 roku w warunkach Cicibora, można określić jako nietypowy. Kwiecień cechował się przeciętną sumą opadów. Maj został określony jako skrajnie wilgotny, gdzie opad wyniósł 132,2 mm, co stanowi 224 % normy dla wielolecia. W czerwcu odnotowano 94,5 mm opadów, co stanowiło 137 % średniej wieloletniej. Wg kryterium suchości Radomskiego określa się go, jako wilgotny. W miesiącu tym odnotowano niskie temperatury powietrza, (1,0 C poniżej normy dla wielolecia). Lipiec okazał się bardzo suchy, z sumą opadów wynoszącą 27,5 mm, co stanowiło 35 % normy z wielolecia. Sierpień, wg kryterium suchości Radomskiego, określono jako wilgotny, wrzesień za to bardzo suchy i ciepły; odnotowano 20,6 mm opadów, co stanowi 39 % średniej z wielolecia (tab. 3, 4). W warunkach Słupi przebieg pogody w okresie wegetacji 2014 roku był nietypowy. Kwiecień okazał się wilgotnym, w maju odnotowano przeciętną sumę opadów, zaś w czerwcu odnotowano znaczny ich nadmiar - 103,5 mm, co stanowi 134 % średniej wieloletniej, wg kryterium suchości Radomskiego. Miesiąc ten określa się jako wilgotny. Lipiec i sierpień zostały określone, jako bardzo wilgotne, gdzie suma opadów wyniosła stosownie: 166,4 i 145,7 mm, co stanowiło (179 i 200 % średniej wieloletniej). Wrzesień określono jako przeciętny, z sumą opadów wynoszącą 61,6 mm, co stanowi (116 % średniej wieloletniej), a przy tym bardzo ciepły, 1,8 C powyżej średniej wieloletniej (tab. 3, 4). W warunkach Uhnina kwiecień okazał się przeciętnym, pod względem sumy opadów, w maju odnotowano znaczny nadmiar opadów, (244 % średniej wieloletniej). Bilans nadmiaru wody podtrzymał czerwiec, gdzie opad wyniósł 85,2 mm, co stanowi 123 % średniej wieloletniej. Miesiące kwiecień i maj odznaczały się wysokimi temperaturami powietrza. Kryterium suchości Radomskiego określa czerwiec i lipiec, jako przeciętny zaś sierpień - jako wilgotny. W sierpniu spadło 95,8 mm opadów, co stanowi 141 % normy dla wielolecia. Wrzesień okazał się bardzo suchy (19,6 mm opadów) i bardzo ciepły, w porównaniu ze średnią wieloletnią (tab. 3, 4). W Węgrzcach, w województwie małopolskim, kwiecień cechował się przeciętną sumą opadów. W maju odnotowano poprawę deficytu wodnego 143 % średniej wieloletniej, zaś w czerwcu odnotowano 80,1 mm opadów, co stanowiło 89 % średniej wieloletniej, wg kryterium suchości Radomskiego określa się go, jako przeciętny. Lipiec został określony jako skrajnie wilgotny i bardzo ciepły, gdzie opad wyniósł 182 mm co stanowi 212 % średniej wieloletniej. Sierpień cechował się przeciętną sumą opadów, zaś wrzesień obfitował w nadmiar opadów (135 % średniej wieloletniej) i odznaczał się wysokimi temperaturami powietrza (tab. 3, 4). - 82 -

- 83 - Rok wpisania do KR Rok włączenia do LOZ Kod kraju pochodzenia Tabela 2 Ziemniak. Odmiany badane Rok zbioru: 2014 Lp. Odmiana Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - pełnomocnika w Polsce Ziemniak bardzo wczesny 1 Arielle 2006 2014 NL Agrico Polska sp. z o. o. ul. Staromiejska 7 A, 84-300 Lębork 2 Denar 1999 2008 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa 1, 89-430 Kamień Krajeński 3 Impala 2003 NL Agrico Polska sp. z o. o. ul. Staromiejska 7 A, 84-300 Lębork 4 Justa 2006 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa 1, 89-430 Kamień Krajeński 5 Lord 1999 2008 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa 1, 89-430 Kamień Krajeński 6 Miłek 2006 2009 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa 1, 89-430 Kamień Krajeński 7 Viviana 2010 2011 DE Europlant Handel Ziemniakami Laski Koszalińskie 3A, 76-039 Biesiekierz Ziemniak wczesny 1 Altesse 2009 FR Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno 2 Bellarosa 2006 2010 DE Europlant Handel Ziemniakami, Laski Koszalińskie 3A, 76-039 Biesiekierz 3 Gwiazda 2011 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa 1, 89-430 Kamień Krajeński 4 Ignacy 2012 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno 5 Michalina 2010 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa 1, 89-430 Kamień Krajeński 6 Oman 2005 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa 1, 89-430 Kamień Krajeński 7 Owacja 2006 2008 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno 8 Vineta 1999 2008 DE Europlant Handel Ziemniakami, Laski Koszalińskie 3A, 76-039 Biesiekierz

- 84 - Rok wpisania do KR Rok włączenia do LOZ Kod kraju pochodzenia Tabela 2 c. d. Ziemniak. Odmiany badane Rok zbioru: 2014 Lp. Odmiana Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - pełnomocnika w Polsce Ziemniak średnio wczesny 1 Ametyst 2009 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno 2 Cekin 2004 2013 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno 3 Finezja 2007 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa 1, 89-430 Kamień Krajeński 4 Gawin 2010 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno 5 Glada 1994 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno 6 Harpun 1993 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno 7 Honorata 2012 DE Europlant Handel Ziemniakami, Laski Koszalińskie 3A, 76-039 Biesiekierz 8 Jubilat 2011 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno 9 Kaszub 2012 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno 10 Legenda 2010 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno 11 Malaga 2013 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa 1, 89-430 Kamień Krajeński 12 Oberon 2012 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa 1, 89-430 Kamień Krajeński 13 Pasat 2002 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno 14 Satina 2000 2008 DE Solana Polska sp. z o.o. 99-440 Zduny 15 Stasia 2010 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa 1, 89-430 Kamień Krajeński 16 Tajfun 2004 2009 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno 17 Tetyda 2008 2012 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa 1, 89-430 Kamień Krajeński 18 Zuzanna 2007 DE Europlant Handel Ziemniakami, Laski Koszalińskie 3A, 76-039 Biesiekierz

- 85 - Rok wpisania do KR Rok włączenia do LOZ Kod kraju pochodzenia Tabela 2 c. d. Ziemniak. Odmiany badane Rok zbioru: 2014 Lp. Odmiana Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - pełnomocnika w Polsce Ziemniak średniopóźny i późny 1 Danuta 2009 DE Europlant Handel Ziemniakami, Laski Koszalińskie 3A, 76-039 Biesiekierz 2 Gustaw 2010 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno 3 Hinga 1996 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno 4 Inwestor 2005 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno 5 Jelly 2005 2009 DE Europlant Handel Ziemniakami, Laski Koszalińskie 3A, 76-039 Biesiekierz 6 Kuras 2007 NL Agrico Polska sp. z o. o. ul. Staromiejska 7 A, 84-300 Lębork 7 Mondeo 2013 2015 NL KWS Polska sp. z o. o. ul. Chlebowa 4/8, 61-003 Poznań 8 Pasja Pomorska 2000 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno 9 Pokusa 2006 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno 10 Syrena 2002 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno KR - Krajowy Rejestr LOZ - Lista Odmian Zalecanych

Węgrzce Uhnin Słupia Cicibór SDOO Tabela 3. Opady oraz współczynnik hydrotermiczny Sielaninowa, w okresie wegetacji ziemniaka, wg stacji meteorologicznej w Ciciborze, Słupi, Uhninie i Węgrzcach Miesiąc Suma opadów w mm Dekada 1 2 3 Miesiąc % średniej wieloletniej * Ocena miesiąca** Kwiecień 0,8 15,2 29,5 45,5 123 przeciętny Maj 10,7 77,2 44,3 132,2 224,1 skrajnie wilgotny Czerwiec 23,0 25,5 46,0 94,5 137 wilgotny Lipiec 0,3 13,9 13,3 27,5 35,2 bardzo suchy Sierpień 34,4 29,1 27,6 91,1 138 wilgotny Wrzesień 1,4 5,2 14,0 20,6 38,9 bardzo suchy Razem 411,4 Kwiecień 9,4 20,3 25,6 55,3 125,7 wilgotny Maj 11,1 44,3 8,1 63,5 96,2 przeciętny Czerwiec 11,6 4,1 87,8 103,5 134,4 wilgotny Lipiec 63,2 7,3 95,9 166,4 178,9 bardzo wilgotny Sierpień 82,6 27,7 35,4 145,7 199,6 bardzo wilgotny Wrzesień 3,3 22,2 36,1 61,6 116,2 przeciętny Razem 596 Kwiecień 1,6 20,7 20,7 43 119,4 przeciętny Maj 20,3 62 59,1 141,4 243,8 skrajnie wilgotny Czerwiec 32,5 3,7 49 85,2 123,5 przeciętny Lipiec 4 54,2 11,5 69,7 92,9 przeciętny Sierpień 21,7 44,1 30 95,8 140,9 wilgotny Wrzesień 1,9 5 12,7 19,6 38,4 bardzo suchy Razem 454,7 Kwiecień 14,6 14,4 14,0 43,0 100 przeciętny Maj 5,6 75,1 26,8 107,5 143,3 wilgotny Czerwiec 4,3 19,0 56,8 80,1 89,0 przeciętny Lipiec 102,4 45,8 33,8 182,0 211,6 skrajnie wilgotny Sierpień 12,0 44,0 28,5 84,5 111,2 przeciętny Wrzesień 31,2 26,6 17,9 75,7 135,2 wilgotny Razem 572,8 * norma wieloletnia wyliczona za okres 1969-2012 dla stacji meteorologicznej w Ciciborze. * norma wieloletnia wyliczona za okres 1967-2012 dla stacji meteorologicznej w Słupi. * norma wieloletnia wyliczona za okres 1971-2012 dla stacji meteorologicznej w Uhninie. * norma wieloletnia wyliczona za okres 1967-2012 dla stacji meteorologicznej w Węgrzcach. ** kryterium suchości Radomskiego: < 25 % normy - miesiąc skrajnie suchy; 25-49 % normy - miesiąc bardzo suchy; 50-74 % normy - miesiąc suchy; 75-125 % normy - miesiąc przeciętny; 126-150 % normy - miesiąc wilgotny; 151-200 % normy - miesiąc bardzo wilgotny; > 200 % normy - miesiąc skrajnie wilgotny - 86 -

Tabela 4. Temperatury powietrza, w okresie wegetacji ziemniaka wg stacji meteorologicznej w Ciciborze, Słupi, Uhninie i Węgrzcach Miejscowość Miesiąc Średnia w dekadzie 1 2 3 Średnia w miesiącu Odchylenie od normy w C * Kwiecień 7,1 8,9 14,3 10,1 2,4 Maj 10,6 13,5 17,7 14,1 0,3 Cicibór Czerwiec 16,9 15,1 14,8 15,6-1,0 Lipiec 20,0 20,5 23,0 21,2 2,6 Sierpień 22,7 18,1 14,2 18,2 0,4 Wrzesień 14,8 15,8 10,6 13,7 1,2 Kwiecień 8,9 6,5 13,2 9,5 1,6 Maj 10,9 11,5 16,4 12,9-0,8 Słupia Czerwiec 15,2 14,9 14,4 14,8-2,0 Lipiec 18,3 18,6 20,9 19,3 0,5 Sierpień 21,0 17,7 14,0 17,5-0,2 Wrzesień 16,5 15,5 11,6 14,5 1,8 Kwiecień 9,3 9,5 14,3 11,1 3,5 Maj 11,0 13,2 19,2 14,7 1,5 Uhnin Czerwiec 16,4 15,9 15,2 15,9-0,3 Lipiec 19,9 20,7 22,5 21,1 3,2 Sierpień 23,2 19,2 15,6 19,2 1,7 Wrzesień 16,3 15,6 12,0 14,6 1,7 Kwiecień 10,3 8,6 15,0 11,3 2,8 Maj 12,1 12,6 17,8 14,3 0,4 Węgrzce Czerwiec 17,6 16,3 16,2 16,7 0,0 Lipiec 19,3 20,7 22,3 20,8 2,2 Sierpień 22,2 17,9 15,2 18,3 0,3 Wrzesień 17,9 16,5 12,4 15,6 2,0 * norma wieloletnia wyliczona za okres 1969-2012 dla stacji meteorologicznej w Ciciborze, * norma wieloletnia wyliczona za okres 1967-2012 dla stacji meteorologicznej w Słupi, * norma wieloletnia wyliczona za okres 1971-2012 dla stacji meteorologicznej w Uhninie, * norma wieloletnia wyliczona za okres 1967-2012 dla stacji meteorologicznej w Węgrzcach - 87 -

- 88 - Tabela 5. Ziemniak. Warunki polowe doświadczeń. Odmiany bardzo wczesne i wczesne. Rok zbioru: 2014 Miejscowość Bebelno Chroberz Cicibór Nieczajna Powiat Kompleks rolniczej przydatności gleby żytni b. dobry Pińczów pszenny dobry Biała Podlaska żytni b. dobry Dąbrowa Tarnowska żytni b. dobry Nowy Lubliniec Nowy Wiśnicz Konecki Lubaczów Bochnia zbożowy past. mocny żytni dobry żytni dobry Słupia Pacławska. Busko Zdrój pszenny dobry Słupia Uhnin Węgrzce Jędrzejów Parczew Kraków pszenny dobry żytni b. dobry Klasa bonitacyjna gleby IV a II III b IV b III b IV b IV b II III a IV a II III a ph gleby w KCl 7,7 5,7 5,4 6,8 6,0 6,4 6,1 pszenny dobry Modliszewice Włoszczowa Włoszczowa Włoszczowa pszenny dobry Przedplon żyto ozime pszenica ozima pszenica ozima dynia pastewna rzepak ozimy pszenica ozima pszenżyto ozime groch pszenica jara pszenżyto ozime pszenica ozima groch Data sadzenia (dzień, m-c, rok) Bardzo wczesne 09.04.2014 14.04.2014 16.04.2014 14.04.2014 26.04.2014 14.04.2014 08.04.2014 18.04.2014 15.04.2014 Wczesne 14.04.2014 16.04.2014 22.04.2014 26.04.2014 05.04.2014 14.04.2014 08.04.2014 18.04.2014 15.04.2014 09.04.2014 Data zbioru (dzień, m-c, rok) Bardzo wczesne I zbiór 23.06.2014 23.06.2014 23.06.2014 04.07.2014 30.06.2014 25.06.2014 27.06.2014 20.06.2014 18.06.2014 Bardzo wczesne II zbiór 11.09.2014 17.09.2014 02.09.2014 06.09.2014 01.09.2014 18.09.2014 03.09.2014 29.08.2014 29.08.2014 Wczesne 17.09.2014 03.09.2014 04.09.2014 04.09.2014 29.08.2014 18.09.2014 03.09.2014 28.08.2014 30.08.2014 11.09.2014 Rozstawa (w cm) 75 x 35 70 x 35 67,5 x 37 70 x 35 70 x 35 75 x 33 67 x 35 70 x 35 70 x 35 67,5 x 37 75 x 33 70 x 35 Nawożenie mineralne N (kg/ha) 118 70 113 80 103 90 100 98 115 90 90 118 P 2 O 5 (kg/ha) 60 70 40 60 92 29 100 98 50 90 100 60 K 2 O (kg/ha) 90 105 120 60 138 40 150 147 75 135 150 90 Rodzaj (dawka -t/ha) Obornik 250 dt/ha Obornik - 250 dt/ha Basfoliar36 extra - 4 l/ha ADOB Mn - 1,5 l/ha Nie stosowano Nawożenie organiczne i dolistne Obornik - 200 dt/ha Nie stosowano Słoma + gorczyca na przyoranie - 25 + 120 dt/ha Obornik - 400 dt/ha Obornik - 250 dt/ha Obornik - 250 dt/ha Basfoliar3 extra - 4 l/ha ADOB Mn - 1,5 l/ha Nie stosowano Obornik - 300 dt/ha Nie stosowano Basfoliar36 extra - 4 l/ha ADOB Mn - 1,5 l/ha

- 89 - Tabela 5. c.d. Ziemniak. Warunki polowe doświadczeń. Odmiany średnio wczesne oraz średnio późne i późne Rok zbioru: 2014 Miejscowość Bebelno Chroberz Nieczajna Końskowola Prusy Przecław Słupia Uhnin Węgrzce Powiat Włoszczowa Pińczów Kompleks rolniczej przydatności gleby żytni bardzo dobry pszenny dobry Dąbrowa Tarnowska żytni bardzo dobry Puławy Kraków Mielec Jędrzejów Parczew Kraków pszenny dobry pszenny bardzo dobry żytni bardzo dobry pszenny dobry żytni bardzo dobry Klasa bonitacyjna gleby IV a II IV b III a I III b III a IV a II ph gleby w KCl 7,7 5,4 7,7 6,2 7,0 6,0 6,4 6,1 Przedplon żyto ozime pszenica ozima dynia pastewna rzepak ozimy pszenica ozima Data sadzenia (dzień, m-c, rok) pszenica jara pszenica jara pszenżyto ozime Średnio wczesne 14.04.2014 24.04.2014 08.04.2014 14.04.2014 08.04.2014 18.04.2014 15.04.2014 Średnio późne i późne 09.04.2014 14.04.2014 25.04.2014 14.04.2014 08.04.2014 18.04.2014 15.04.2014 Data zbioru (dzień, m-c, rok) Średnio wczesne 17.09.2014 05.09.2014 22.09.2014 04.09.2014 04.09.2014 15.09.2014 14.10.2014 Średnio późne i późne 11.09.2014 17.09.2014 19.09.2014 04.09.2014 04.09.2014 17.09.2014 14.10.2014 Rozstawa (w cm) 75 x 35 70 x 35 70 x 35 75 x 30 75 x 35 67,5 x 37 70 x 35 67,5 x 37 75 x 33 Nawożenie mineralne N (kg/ha) 118 70 80 68 135 120 115 90 90 P 2 O 5 (kg/ha) 60 70 60 76 90 64 50 90 100 K 2 O (kg/ha) 90 105 60 114 210 120 75 135 150 Rodzaj (dawka -t/ha) Obornik - 250 dt/ha Obornik - 250 dt/ha Basfoliar 36 - extra - 4 l/ha ADOB Mn - 1,5 l/ha Obornik - 200 dt/ha Nawożenie organiczne i dolistne Słoma - 650 dt/ha Basfoliar 36 - extra - 5 l/ha Nie stosowano Nie stosowano - 250 dt/ha Basfoliar 36 - extra - 4 l/ha ADOB Mn - 1,5 l/ha Nie stosowano pszenny dobry pszenica ozima Obornik - 300 dt/ha

- 90 - Tabela 6. Warunki polowe doświadczeń. Odmiany bardzo wczesne i wczesne Rok zbioru: 2014 Miejscowość Bebelno Chroberz Cicibór Nieczajna Powiat Włoszczowa Pińczów Biała Podlaska Dąbrowa Tarnowska Modliszewice Nowy Lubliniec Nowy Wiśnicz Konecki Lubaczów Bochnia Ochrona przeciw chwastom Słupia Pacławska. Busko Zdrój Słupia Uhnin Węgrzce Jędrzejów Parczew Kraków Włoszczowa Włoszczowa Nazwa środka (dawka/ha Fusilade Forte 150 EC - 1 l/ha Plateen 41,5 WG - 2,0 kg/ha Titus 25 WG - 60 g/ha Afalon dyspersyjny 450 SC - 1 l/ha Plateen 41,5 WG - 2,0 kg/ha Plateen 41,5 WG - 2,0 kg/ha Afalon Mistral 70 WG dyspersyjny - 0,5 kg/ha 450 SC - 2 l/ha Plateen 41,5 WG - 2,0 kg/ha Nie stosowano Afalon dyspersyjny 450 SC - 2 l/ha Plateen 41,5 WG - 2,0 kg/ha Titus 25 WG - 60 g/ha Ochrona przeciw chorobom i szkodnikom Nazwa środka (dawka/ha Pyton Consento 450 SC - 1,5 l/ha Decis Mega 50 EW - 0,1 l/ha Pyton Consento 450 SC - 1,5 l/ha Proteus 110 OD - 0,4 l/ha Bulldock 025 EC - 0,25 l/ha Penncozeb 80 WP - 2,0 kg/ha Decis 2,5 EC - 0,25 l/ha Ridomil MZ 68 WG - 2,0 kg/ha Ridomil Gold MZ 67,8 WG - 2,0 kg/ha Calipso 480 SC - 0,06 l/ha Actara 25 WG - 0,08 kg/ha Calypso 480SC - 0,06 l/ha Actara 25 WG - 0,08 kg/ha Infinito 687,5 SC - 1,6 l/h Karate Zeon 050 CS - 0,2 l/ha Asahi SL - 0,6 l/ha Karate Zeon 050 CS - 0,2 l/ha Pyton Consento 450 SC - 2,0 l/ha Fastac 100 EC - 0,1 l/ha Infinito 687,5 SC - 1,6 l/ha Actara 25 WG - 0,08 kg/ha Ridomil Gold MZ 67,8 WG - 2,0 kg/ha Pyton Consento 450 SC - 1,5 l/ha Proteus 110 OD - 0,4 l/ha Curzate M 72,5 WP - 2,0 kg/ha Tanos 50 WG - 0,7 kg/ha Bulldock 025 EC - 0,25 l/ha Infinito 687,5 SC - 1,6 l/ha Mospilan 20-0,08 kg/ha Actara 25 WG - 0,08 kg/ha Tanos 50 WG - 0,7 kg/ha Proteus 110 OD - 0,4 l/ha Apacz 50 WG - 0,04 kg/ha Infinito 687,5 SC - 1,6 l/h Tanos 50 WG - 0,5 kg/h Tanos 50 WG - 0,5 kg/ha Curzate M 72,5 WP - 2,0 kg/h Ekonom 72 WP - 2,0 kg/ha Infinito 687,5 SC - 1,6 l/h Ridomil Gold MZ 67,8 WG - 2,0 kg/ha Infinito 687,5 SC - 1,6 l/h Proteus 110 OD - 0,4 l/ha Tanos 50 WG - 0,7 kg/ha Infinito 687,5 SC - 1,6 l/h Infinito 687,5 SC - 1,6 l/h Proteus 110 OD - 0,4 l/ha Proteus 110 OD - 0,6 l/ha Actara 25 WG - 0,08 kg/ha Pyton Consento 450 SC - 2,0 l/ha Curzate M 72,5 WP - 2,0 kg/ Proteus 110 OD - 0,4 l/ha Ridomil Gold MZ 67,8 WG - 2,0 kg/ha Topsin M 500 SC - 0,6 l/ha Curzate M 72,5 WP - 2,0 kg/ Tanos 50 WG - 0,7 kg/h Infinito 687,5 SC - 1,6 l/ha Infinito 687,5 SC - 1,4 l/ha Proteus 110 OD - 0,4 l/ha Curzate M 72,5 WP - 2,0 kg/ Proteus 110 OD - 0,4 l/h Apacz 50 WG - 0,04 kg/ha Tanos 50 WG - 0,7 kg/h

- 91 - Tabela 6. c. d. Warunki polowe doświadczeń. Odmiany średnio wczesne oraz średnio późne i późne Rok zbioru: 2014 Miejscowość Bebelno Chroberz Nieczajna Końskowola Prusy Przecław Słupia Uhnin Węgrzce Powiat Włoszczowa Pińczów Dąbrowa Tarnowska Puławy Kraków Mielec Jędrzejów Parczew Kraków Ochrona przeciw chwastom Nazwa środka (dawka/ha Fusilade Forte 150 EC - 1 l/ha Plateen 41,5 WG - 2,0 kg/ha Afalon dyspersyjny 450 SC - 1 l/ha Afalon dyspersyjny 450 SC - 1 l/ha Fusilade Forte 150 EC - 1,0 l/ha Linurex 500 SC - 2,0 l/ha Targa Super 050 EC - 1,5 l/ha Plateen 41,5 WG - 2,0 kg/ha Plateen 41,5 WG - 2,0 kg/ha Nie stosowano Afalon dyspersyjny 450 SC - 1 l/ha Titus 25 WG - 60 g/ha Ochrona przeciw chorobom i szkodnikom Nazwa środka (dawka/ha Pyton Consento 450 SC - 1,5 l/ha Decis Mega 50 EW - 0,1 l/ha Curzate M 72,5 WP - 2,0 kg/ha Tanos 50 WG - 0,5 kg/ha Pyton Consento 450 SC - 1,5 l/ha Proteus 110 OD - 0,4 l/ha Tanos 50 WG - 0,7 kg/ha Curzate M 72,5 WP - 2,0 kg/h Proteus 110 OD - 0,6 l/ha Tanos 50 WG - 0,7 kg/h Decis 2,5 EC - 0,25 l/ha Actara 25 WG - 0,08 kg/ha Infinito 687,5 SC - 1,6 l/ha Ridomil MZ 68 WG - 2,0 kg/ha Ridomil Gold MZ 67,8 WG - 2,0 kg/ha Actara 25 WG - 0,08 kg/ha Infinito 687,5 SC - 1,6 l/ha Mospilan 20-0,08 kg/ha Pyton Consento 450 SC - 2,0 l/ha Nuprid 200 SC - 0,15 l/ha Ridomil Gold MZ 67,8 WG - 2,0 kg/ha Actara 25 WG - 0,08 kg/ha Ridomil MZ 68 WG - 2,0 kg/ha Infinito 687,5 SC - 1,5 l/ha Infinito 687,5 SC - 1,5 l/ha Toska 72,5 WP - 2,0 kg/ha Actara 25 WG - 0,08 kg/ha Infinito 687,5 SC - 1,6 l/ha Curzate 49,5 WP - 3,0 kg/ha Acrobat MZ 69 WG - 2,0 kg/ha Karate Zeon 050 CS - 0,2 l/ha Pyton Consento 450 SC - 2,0 l/ha Proteus 110 OD - 0,4 l/ha Tanos 50 WG - 0,7 kg/ha Proteus 110 OD - 0,4 l/ha Curzate M 72,5 WP - 2,0 kg/ Proteus 110 OD - 0,4 l/ha Fastac 100 EC - 0,1 l/ha Apacz 50 WG - 0,04 kg/ha Infinito 687,5 SC - 1,6 l/ha Ridomil Gold MZ 67,8 WG - 2,0 kg/ha Infinito 687,5 SC - 1,6 l/ha Curzate M 72,5 WP - 2,0 kg/ Acrobat MZ 69 WG - 2,0 kg/ha Actara 25 WG - 0,08 kg/ha Infinito 687,5 SC - 1,6 l/ha Ridomil Gold MZ 67,8 WG - 2,0 kg/ha Topsin M 500 SC - 0,6 l/ha Revus 250 SC - 0,6 l/ha Altima 500 S.C. - 0,4 l/ha Tanos 50 WG - 0,7 kg/h

- 92 - ZSCKR Chroberz SDOO Cicibór PD Nieczajna ZDOO Nowy Lubliniec SDOO Słupia PD Słupia Pacanowska ZDOO Uhnin SDOO Węgrzce ZSCKR Chroberz SDOO Cicibór PD Nieczajna ZDOO Nowy Lubliniec SDOO Słupia PD Słupia Pacanowska ZDOO Uhnin SDOO Węgrzce Tabela 7. Bardzo wczesne odmiany ziemniaka. Plon bulw ogólny i handlowy w punktach doświadczalnych (% wzorca). Rok zbioru: 2014 Plon ogólny Punkt doświadczalny Plon handlowy L.p. Odmiana Zbiór wczesny (po 40 dniach od wschodów) Wzorzec, dt z ha 219,9 196,9 249,1 234,7 261,6 * 187,5 224,7 212,5 185,3 226,4 216,6 248,9 * 180,1 213,3 1 Arielle 89 94 78 91 97 85 87 90 98 73 95 99 86 88 2 Denar 106 106 145 104 99 92 101 108 108 156 107 98 91 100 3 Impala 91 105 92 97 101 98 100 92 106 95 91 103 98 100 4 Justa 83 70 91 99 81 100 90 85 71 93 99 82 100 88 5 Lord 117 109 105 113 111 111 113 115 107 112 119 111 111 113 6 Miłek 104 99 87 98 105 94 109 103 97 70 98 104 94 111 7 Viviana 110 116 103 98 106 120 101 108 112 101 92 104 121 99 Zbiór po zakończeniu wegetacji Wzorzec, dt z ha 480,5 384,8 333,1 635,8 494,8 349,7 570,6 543,3 472,3 373,8 305,9 587,2 467,7 340,2 548,1 502,6 1 Arielle 82 97 94 94 100 90 104 96 82 99 95 96 104 91 106 100 2 Denar 110 114 113 117 94 131 119 107 110 114 117 119 93 133 123 112 3 Impala 117 109 118 104 98 94 102 98 118 105 124 103 99 94 94 95 4 Justa 85 75 96 74 80 100 84 86 85 76 96 74 78 99 83 83 5 Lord 112 120 122 109 112 137 121 115 112 122 119 113 113 138 125 120 6 Miłek 94 83 81 100 108 66 80 102 93 80 77 94 108 63 79 89 7 Viviana 99 103 77 102 108 82 90 97 100 104 72 102 105 81 90 100 Wzorzec średnia z wszystkich badanych odmian * - I termin zbioru wyłączony z obliczeń statystycznych

Tabela 8 Bardzo wczesne odmiany ziemniaka. Plon ogólny i handlowy bulw (% wzorca). Lata zbioru: 2012, 2013, 2014 Plon ogólny Plon handlowy Lp. Odmiana 2012 2013 2014 Średnia 2012-2014 2012 2013 2014 Średnia 2012-2014 Zbiór wczesny (po 40 dniach od wschodów) Wzorzec, dt z ha 226,4 215,0 224,9 222,1 210,7 186,1 211,9 202,9 1 Arielle 126 122 89 112 130 126 90 115 2 Denar 104 91 108 101 105 87 110 101 3 Impala 91 91 98 93 90 90 98 93 4 Justa 83 78 88 83 81 78 88 82 5 Lord 113 107 111 110 113 106 113 111 6 Miłek 113 100 99 104 114 99 97 103 7 Viviana 98 111 108 106 97 114 105 105 Zbiór po zakończeniu wegetacji Wzorzec, dt z ha 487,4 359,7 474,1 440,4 463,4 328,0 449,7 413,7 1 Arielle 106 119 95 107 108 123 97 109 2 Denar 108 96 113 106 109 95 115 106 3 Impala 105 100 105 103 104 96 104 101 4 Justa 88 77 85 83 87 77 84 83 5 Lord 118 122 118 119 119 122 120 120 6 Miłek 103 91 89 94 102 88 85 92 7 Viviana 98 97 95 97 99 98 94 97 Liczba doświadczeń: 7 8 8 7 8 8 Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian - 93 -

- 94-477,6 398,7 494 587,9 638,2 341,1 543,9 541,7 589,4 561,5 470,7 386,2 450,3 551,5 612,6 327,8 501 515,9 556,9 557,8 % % % % % % % % % % ZSCKR Chroberz SDOO Cicibór ŚODR Modliszewice ZDOO Nowy Lubliniec PD Nowy Wiśnicz PD Słupia Pacanowska SDOO Słupia ZDOO Uhnin SDOO Węgrzce ZSP Włoszczowa ZSCKR Chroberz SDOO Cicibór ŚODR Modliszewice ZDOO Nowy Lubliniec PD Nowy Wiśnicz PD Słupia Pacanowska SDOO Słupia ZDOO Uhnin SDOO Węgrzce ZSP Włoszczowa ZSCKR Chroberz SDOO Cicibór ŚODR Modliszewice ZDOO Nowy Lubliniec PD Nowy Wiśnicz PD Słupia Pacanowska SDOO Słupia ZDOO Uhnin SDOO Węgrzce ZSP Włoszczowa Tabela 9 Wczesne odmiany ziemniaka. Plon bulw (% wzorca) i zawartość skrobi (%) w punktach doświadczalnych Rok zbioru 2014 Plon ogólny Plon handlowy Zawartość skrobi Punkt doświadczalny L.p. Odmiana Wzorzec, dt z ha 1 Altesse 84 97 82 93 84 83 91 85 90 91 83 95 88 93 84 81 89 86 89 90 11,2 15,2 12,1 10,3 9,1 12,2 12,9 13,9 10,3 13,0 2 Bellarosa 82 103 77 76 92 90 75 92 91 88 83 103 83 78 93 89 78 84 92 89 12 14,3 11,4 11,9 9,7 11,5 10,7 14,4 11,0 10,8 3 Gwiazda 92 95 106 101 103 120 98 114 89 108 92 96 103 104 105 118 98 112 90 107 10,4 12,8 10,3 10,1 8,2 10,7 9,1 13,5 9,9 12,4 4 Ignacy 122 105 115 111 120 121 119 115 130 118 121 107 104 103 116 124 121 117 121 119 11,2 14,6 11,3 10,9 10,0 10,2 10,3 13,9 10,8 11,8 5 Michalina 114 101 126 105 105 103 121 105 97 108 114 100 135 105 105 104 123 109 96 107 11,6 15,2 10,1 9,5 10,2 10,9 10,6 14,0 9,6 11,2 6 Oman 103 86 92 89 87 65 90 82 87 91 103 84 94 90 87 62 88 82 88 92 13,0 16,6 12,0 12,1 11,4 15,0 13,7 16,5 12,5 13,7 7 Owacja 103 101 112 114 103 105 109 101 114 99 104 102 101 116 104 107 109 101 116 99 13,5 16,4 13,2 11,3 10,7 13,1 12,5 14,3 11,3 12,3 8 Vineta 100 112 90 110 105 113 97 107 104 97 100 113 93 111 107 115 93 109 108 98 13,1 15,1 13,1 12,7 11,0 12,8 12,3 14,0 12,3 12,5 Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian

- 95 - Tabela 10 Wczesne odmiany ziemniaka. Plon ogólny i handlowy bulw (% wzorca) oraz zawartość skrobi (%) Lata zbioru: 2012, 2013, 2014 Plon ogólny Plon handlowy Zawartość skrobi L.p. Odmiana 2012 2013 2014 Średnia 2012-2014 2012 2013 2014 Średnia 2012-2014 2012 2013 2014 Średnia 2012-2014 Wzorzec, dt z ha 511,2 387,5 517,4 472 484,9 362,4 493,1 446,8 % % % % 1 Altesse 71 92 88 84 71 88 88 82 12,8 14,8 12,0 13,2 2 Bellarosa 104 104 87 98 98 108 87 98 12,9 13,6 11,8 12,8 3 Cyprian 103 94 99** 105 94 100** 12,6 14,5-13,6** 4 Gwiazda 100 100 103 101 100 100 103 101 11,9 14,1 10,7 12,2 5 Ignacy 118 118* 115 115* 11,5 11,5* 6 Michalina 116 105 109 110 118 105 110 111 12,8 14,2 11,3 12,8 7 Oman 94 79 87 87 96 74 87 86 14,2 15,6 13,7 14,5 8 Owacja 106 121 106 111 106 121 106 111 13,6 15,1 12,9 13,9 9 Vineta 102 106 104 104 103 108 105 105 12,3 14,3 12,9 13,2 Liczba doświadczeń: 9 10 10 9 10 10 9 10 10 Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian * - średnia za 1 rok, ** - średnia za 2 lata - bak danych

- 96 - ZSCKR Chroberz LODR Końskowola PD Prusy SDOO Przecław SDOO Słupia ZDOO Uhnin SDOO Węgrzce ZSCKR Chroberz LODR Końskowola PD Prusy SDOO Przecław SDOO Słupia ZDOO Uhnin SDOO Węgrzce ZSCKR Chroberz LODR Końskowola PD Prusy SDOO Przecław SDOO Słupia ZDOO Uhnin SDOO Węgrzce Tabela 11 Średnio wczesne odmiany ziemniaka. Plon ogólny i handlowy bulw (% wzorca) oraz zawartość skrobi (%) w punktach doświadczalnych. Rok zbioru: 2014 Plon ogólny Plon handlowy Zawartość skrobi Punkt doświadczalny L.p. Odmiana Wzorzec, dt z ha 423,1 539,3 627,8 414,2 549,7 472,8 573 411,2 508,9 559,2 364,1 510,9 454,5 518,9 % % % % % % % 1 Ametyst 147 136 134 129 117 118 130 143 136 121 112 104 116 126 15,8 11,4 13,2 12,7 12,9 16,5 12,3 2 Cekin 107 125 93 108 95 96 107 107 131 97 113 95 98 114 14,0 12,8 14,1 14,2 12,5 17,6 11,0 3 Finezja 81 88 87 94 78 95 100 81 83 82 89 82 96 80 15,0 14,8 15,2 14,4 12,8 16,9 14,6 4 Gawin 84 85 96 94 90 100 98 83 78 92 93 93 92 100 14,8 14,0 17,0 15,7 10,1 17,0 14,3 5 Honorata 86 90 88 93 89 88 85 86 92 92 100 92 90 89 16,0 13,2 16,8 14,9 13,1 16,8 12,9 6 Legenda 89 92 89 81 87 88 84 79 92 92 82 86 88 83 16,6 14,8 16,8 15,0 13,0 17,1 14,1 7 Malaga 101 84 99 90 95 96 101 100 76 95 90 95 96 98 11,3 10,0 12,1 11,2 10,5 14,1 8,3 8 Oberon 78 88 93 87 97 90 87 79 91 92 85 96 92 92 13,0 10,1 13,4 10,9 12,5 14,3 10,3 9 Satina 134 106 109 120 119 120 114 136 105 114 129 124 123 124 12,3 10,1 12,8 12,8 11,7 15,0 9,7 10 Stasia 104 99 105 108 106 109 108 102 101 100 111 102 110 106 12,4 12,2 13,4 12,9 12,2 15,8 10,7 11 Tajfun 108 115 114 108 118 105 107 110 121 122 110 120 107 110 16,3 13,0 16,3 14,7 15,6 17,3 13,8 12 Tetyda 91 90 94 88 110 96 80 93 94 100 88 111 92 77 11,1 10,0 12,6 10,3 11,3 13,7 10,3 Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian

- 97 - Tabela 12 Średnio wczesne odmiany ziemniaka. Plon ogólny i handlowy bulw (% wzorca) oraz zawartość skrobi (%). Lata zbioru: 2012, 2013, 2014 L.p. Odmiana 2012 2013 2014 Plon ogólny Plon handlowy Zawartość skrobi % Średnia 2012-2014 2012 2013 2014 Średnia 2012-2014 2012 2013 2014 Średnia 2012-2014 Wzorzec, dt z ha 503,3 445,9 514,3 487,8 467,1 396,1 475,4 446,2 % % % % 1 Ametyst 124 133 130 129 121 127 123 124 15,8 16,6 13,5 15,3 2 Cekin 101 89 104 98 103 93 108 101 15,7 17,6 13,7 15,7 3 Finezja 106 109 89 101 106 113 85 101 16,2 18,0 14,8 16,3 4 Gawin 91 103 92 95 89 100 90 93 16,0 18,9 14,7 16,5 5 Honorata 88 88* 92 92* 14,8 14,8* 6 Jurata 110 90 100** 113 91 102** 13,9 17,1 15,5** 7 Jurek 99 107 103** 101 114 108** 14,0 15,3 14,7** 8 Legenda 91 78 87 85 92 80 86 86 16,4 18,2 15,3 16,6 9 Malaga - 93 95 94** - 88 93 91** - 14,5 11,1 12,8** 10 Oberon 102 89 89 93 102 89 90 94 14,0 15,8 12,1 14,0 11 Sagitta 104 95 100** 102 94 98** 14,8 16,9 15,9** 12 Satina 112 115 117 115 116 118 122 119 13,6 15,4 12,1 13,7 13 Stasia 88 101 106 98 86 102 105 98 14,7 16,9 12,8 14,8 14 Tajfun 98 114 111 108 101 119 114 111 17,4 18,6 15,3 17,1 15 Tetyda 108 100 93 100 109 103 94 102 13,8 15,5 11,3 13,5 Liczba doświadczeń 8 7 7 8 7 7 8 7 7 Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian * - średnia za 1 rok ** - średnia za 2 lata - bak danych

- 98 - PD Bebelno ZSCKR Chroberz SDOO Przecław ZDOO Słupia SDOO Uhnin SDOO Węgrzce PD Bebelno ZSCKR Chroberz SDOO Przecław ZDOO Słupia SDOO Uhnin SDOO Węgrzce PD Bebelno ZSCKR Chroberz SDOO Przecław ZDOO Słupia SDOO Uhnin SDOO Węgrzce Tabela 13 Odmiany średnio późne i późne ziemniaka. Plon ogólny i handlowy bulw (% wzorca) oraz zawartość skrobi (%) w punktach doświadczalnych. Rok zbioru 2014 L.p. Odmiana Plon ogólny Plon handlowy Zawartość skrobi w % Punkt doświadczalny Wzorzec, dt z ha 395,6 426,0 359,5 604,4 549,0 586,1 388,6 418,9 312,8 577,1 533,4 540,3 % % % % % % 1 Gustaw 104 98 93 90 93 93 104 97 100 90 93 96 15,5 15,2 15,8 14,9 18,2 15,3 2 Jelly 103 96 91 108 96 106 102 96 96 107 98 112 10,9 12,9 12,7 11,4 14,3 11,7 3 Mondeo 102 120 115 116 113 103 102 121 104 117 115 108 11,0 15,1 12,2 12,8 14,6 10,0 4 Syrena 91 86 100 86 98 98 91 86 100 86 94 84 13,4 13,4 11,8 12,9 13,3 12,6 Tabela 14 Średnio późne i późne odmiany ziemniaka. Plon ogólny i handlowy bulw (% wzorca) oraz zawartość skrobi (%). Lata zbioru: 2012, 2013, 2014 L.p. Odmiana 2012 2013 2014 Plon ogólny Plon handlowy Zawartość skrobi Średnia 2012-2014 2012 2013 2014 Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian ** - średnia za 2 lata - bak danych Średnia 2012-2014 2012 2013 2014 Wzorzec, dt z ha 448,7 396,8 486,8 444,1 418,5 371,3 461,9 417,2 w % w % w % % 1 Gustaw 91 87 95 91 92 88 97 92 17,1 18,3 15,8 17,1 2 Jelly 96 102 100 99 98 103 102 101 14,5 15,3 12,3 14,0 Średnia 2012-2014 3 Mondeo 111 112 112** 109 111 110** 15,7 12,6 14,2** 4 Syrena 114 93 104** 114 90 102** 15,7 12,9 14,3** Liczba doświadczeń: 7 7 6 7 7 6 7 7 6

L.p. Tabela 15 Charakterystyka użytkowa jadalnych odmian ziemniaka wg COBORU Odmiana Kształt Głębokość Typ Przydatność Barwa Barwa Smak bulw oczek konsump- do przetwórstwa skórki miąższu (skala 9 ) (skala 9 ) cyjny frytki chipsy Odmiany bardzo wczesne 1 Arielle ow 7 ż jż 7,5 B 2 Denar oow 7 ż jż 7 AB 3 Impala ow 7,5 ż jż 7 AB 4 Justa oow 7 ż ż 7 B-BC + 5 Lord oow 7 ż jż 7 AB 6 Miłek oow 6,5 ż jż 6,5 BC 7 Viviana oow 7 ż jż 7 AB Odmiany wczesne 1 Arielle ow 7,5 jbż ż 7 AB 2 Bellarosa oow 7 cz ż 7 B 3 Cyprian oow 7 ż jż 7 B 4 Gwiazda oow 7 ż jż-ż 7 B 5 Ignacy oow 6,7 ż jż 6,7 B 6 Michalina oow 6,5 ż jż 6,5 B 7 Oman ow 7,5 ż jz 7,5 B 8 Owacja oow 7 ż jż 7 B-BC 9 Vineta oow 7 ż ż 7 AB Odmiany średnio wczesne 1 Ametyst oow 7 jbż kr 6 BC 2 Cekin oow 7 ż jż 7 BC-C 3 Finezja oow 7 ż jż 6,5 BC + 4 Gawin oow 6,5 ż jż 6,5 B-BC + 5 Honorata oow 6,5 jbż jż 6,7 BC + 6 Jurata oow/ow 7,5 ż kr 6,5 B-BC + 7 Jurek oow 6,8 ż ż 7,2 B-BC 8 Legenda oow 7,5 jbż jż 6,5 BC-C + 9 Malaga ow 7,5 ż jż 6,4 B-BC 10 Oberon ow 6,8 cz jż 7 AB 11 Sagitta ow 7,5 ż jż 7 B 12 Satina oow 7,5 ż ż 7,5 B 13 Stasia oow 7 ż ż 6,5 B 14 Tajfun ow 7 ż ż 7 B-BC 15 Tetyda oow 7,5 ż jż 7,5 B-BC Odmiany średnio późne i późne 1 Gustaw oow 6,5 ż kr 6 BC 2 Jelly ow 7,5 ż ż 7,5 B 3 Mondeo oow 7 ż kr 6,7 B-BC 4 Syrena ow 7 ż ż 7 B Typ konsumpcyjny: AB - sałatkowy, B - ogólnoużytkowy, BC - lekko mączysty, C - mączysty Kształt bulw:: o - okrągły, oow - okrągłoowalny, ow - owalny, pow - podłużnoowalny Głębokość oczek (skala 9 ): -1 - bardzo głębokie, 9 - bardzo płytkie Smak (skala 9 ): 1 - zły, 9 - wybitnie dobry Barwa skórki: ż - żółta, róż. - różowa, jbż - jasnobeżowa, cz. - czerwona Barwa miąższu: b - biały, kr - kremowy, jż - jasnożółty, ż - żółty - 99 -

Tabela 16 Ziemniak jadalny - odporność na podstawowe choroby wg. COBORU Wirusy Zaraza Czarna ziemniaka L.p. Odmiana Y Liściozwój M nóżka - liście (skala 9 ) Odmiany bardzo wczesne Parch zwykły 1 Arielle 3-4 5-6 * 2 * 7,6 2 Denar 7 7 4-5 3 5 7,7 3 Justa 4 6 2 2 6 7,9 4 Lord 5-6 5-6 * 3 * 7,7 5 Miłek 7 7 4 3 6 7,7 6 Lord 7 5-6 * 2 * 8,3 7 Viviana 5-6 5-6 * 2 * 7,5 Odmiany wczesne 1 Altesse 3-4 3-4 * 3 * 7,3 2 Bellarosa 5-6 8 * 2 * 8,1 3 Cyprian 5-6 5-6 * 5 * 7,6 4 Gwiazda 7 7 * 3 * 8,1 5 Ignacy 7 7 * 3 * 8,0 6 Michalina 7 3-4 * 3 * 7,6 7 Oman 5-6 5-6 * 3 * 7,9 8 Owacja 9 7 * 4 * 8,0 9 Vineta 7 8 4 2 6 8,1 Odmiany średnio wczesne 1 Ametyst 9 5-6 * 6 * 7,8 2 Cekin 5 5-6 3 4 7 7,8 3 Finezja 9 7 * 4,5 * 7,8 4 Gawin 7 7 * 3 * 7,8 5 Honorata 5-6 5-6 * 3 * 7,4 6 Jurata 8 5-6 * 3 * 8,0 7 Jurek 8 5-6 * 4,5 * 7,8 8 Legenda 9 5-6 8 5 * 7,8 9 Malaga 8 7 * 3,5 * * 10 Oberon 8 5-6 * 3,5 * 8,2 11 Sagitta 8 3-4 * 4 * 7,9 12 Satina 5 7 4 3 6 8,2 13 Stasia 8 7 * 4 * 8,3 14 Tajfun 7 7 2-3 5 7 7,9 15 Tetyda 8 5-6 * 5 * 8,3 Odmiany średnio późne i późne 1 Gustaw 9 7 8 5 * 8,1 2 Jelly 5 5 * 5 * 7,9 3 Mondeo 3-4 3-4 * 4 * * 4 Syrena 8 5 3 5 5,5 7,6 Odporność na choroby w skali 9 : 9 - bardzo odporna; 1 - bardzo podatna; * - brak danych - 100 -

Tabela 17 Ziemniak - odmiany skrobiowe. Zawartość i plon skrobi (Uhnin). Rok zbioru 2012, 2013, 2014 L.p. Odmiana Plon skrobi dt/ha 2012 2013 2014 Średnia 2012-2014 odmiany średnio wczesne Zawartość skrobi (%) 2012 2013 2014 Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian * - średnia za 1 rok ** - średnia za 2 lata - bak danych Tabela 18 Ziemniak skrobiowy - odporność na podstawowe choroby wg COBORU Średnia 2012-2014 1 Glada 61,2 37,7 62,4 53,8 20,1 22,7 19,7 20,8 2 Harpun 35,6 69,1 52,4 23,1 19,8 21,5 3 Jubilat 66,0 84,8 75,4** 21,1 20,9 21,0** 4 Kaszub 50,7 50,7* 23,2 23,2* 5 Pasat 69,1 60,8 79,4 69,8 19,5 23,2 18,1 20,3 6 Zuzanna 66,7 61,2 72,7 66,9 19,5 23,7 19,2 20,8 odmiany średnio późne i późne 1 Danuta 62,7-70,6 66,7 18,8-18,5 18,7 2 Hinga 70,4 45,0 87,0 67,5 21,0 24,2 21,7 22,3 3 Inwestor 64,3 70,0 69,0 67,8 20,0 24,2 21,3 21,8 4 Kuras 74,1 82,0 84,9 80,3 18,9 22,0 18,1 19,7 5 Pasja Pomorska - 62,7 80,7 71,7-24,5 20,1 22,3 6 Pokusa 85,6 61,3 92,9 79,9 18,5 21,0 18,7 19,4 Liczba doświadczeń: 1 1 1 1 1 1 L.p. Odmiana Wirusy Y Liściozwój M odmiany średnio wczesne Zaraza ziemniaka liście (skala 9 ) Czarna nóżka Parch zwykły 1 Glada 7 5-6 3 5 7 8,0 2 Harpun 7 7 5 4 5 3 Jubilat 7 5-6 5 8,2 4 Kaszub 7 7 5 7,9 5 Pasat 9 5 4 5 6,5 7,7 6 Zuzanna 9 5-6 3 8,4 odmiany średnio późne i późne 1 Danuta 8 5-6 5 8,0 2 Hinga 9 5-6 2 7 5 8,1 3 Inwestor 7 5-6 7 8,3 4 Kuras 9 3-4 8 7,8 5 Pasja Pomorska 8 7 2 5 5 8,2 6 Pokusa 7 5-6 4 7,5 Odporność na choroby w skali 9 9 - bardzo odporna (skrajnie odporna), - brak danych 1 - bardzo podatna - 101 -

Wyniki badań W grupie odmian bardzo wczesnych praktycznie wszystkie zarejestrowane odmiany ziemniaka były w typie konsumpcyjnym B, AB do BC. Odznaczały się przy tym bardzo wczesną tuberyzacją, wysoką plennością (już po 60 dniach od daty sadzenia) oraz dobrymi walorami konsumpcyjnymi (smak 6,5-7,5, w skali 9 ) (tab. 15). W 2014 roku, w pierwszym terminie zbioru (po 40 dniach od wschodów), największy plon bulw uzyskały odmiany: Lord (w czterech punktach badawczych), Viviana (w 2 miejscowościach) i Denar (w jednej miejscowości) (tab. 7). W trzyletnim cyklu badań, w pierwszym terminie zbioru, najwyżej plonowały odmiany: Arielle i Lord, a tylko nieznacznie niżej - Viviana i Miłek (tab. 8). W zbiorze bulw po dojrzeniu w 2014 roku najwyżej plonowały: Lord, Denar i Impala (tab. 7). Jednocześnie odmiany Lord i Denar okazały się najplenniejsze w całym, trzyletnim cyklu badań (tab. 8). W grupie odmian wczesnych, w Krajowym Rejestrze, znajduje się 26 odmian. Odmiany te charakteryzują się dobrymi właściwościami smakowymi (smak 6,5-7,5, w skali 9 ) oraz wysokim potencjałem plonotwórczym. Przeciętne plony bulw, tych odmian, w 2014 roku w pełnej dojrzałości wynosiły około 517 dt/ha. W większości punktów doświadczalnych najwyższe plony uzyskała odmiana Ignacy (w 7 miejscowościach), odmiany: Owacja, Michalina i Vineta odznaczały się najwyższym plonem bulw w pojedynczych miejscowościach (tab. 9). Odmiany; Owacja, Michalina i Vineta potwierdziły swój wysoki potencjał plonotwórczy, w trzyletnim cyklu badań, uzyskując najwyższy plon ogólny i handlowy bulw (tab. 10). Grupa odmian średnio wczesnych jest najliczniej reprezentowana w Krajowym Rejestrze i liczy 46 odmian, w tym 10 skrobiowych. W większości są to odmiany jadalne, o ugruntowanej pozycji na rynku konsumpcyjnym (tab. 11 i 15). Najplenniejszymi odmianami jadalnymi w 2014 roku okazały się: Ametyst (w 5 miejscowościach) i Satina (w 2 miejscowościach) (tab. 11). W trzyletnim cyklu badań najwyższym plonem ogólnym charakteryzowały się: Ametyst (129 % wzorca), Satina (115 % wzorca) i Tajfun (108 % wzorca), odmiany te odznaczały się również najwyższym plonem handlowym (tab. 12). Wszystkie te odmiany cechowały się jednocześnie wysoką wiernością plonowania. Z odmian skrobiowych, tej grupy wczesności, godnymi polecenia są również odmiany: Pasat i Zuzanna (tab. 17). W grupie odmian średnio późnych i późnych znajdują się odmiany konsumpcyjne i skrobiowe (tab. 13-15). Z odmian jadalnych najwyższym plonem ogólnym i handlowym bulw, w warunkach; Chrobrza, Przecławia, Słupi i Uhnina, charakteryzowała się odmiana Mondeo. W warunkach Węgrzc odmiana Jelly, a w Bebelnie najwyżej plonowała odmiana Gustaw (tab. 13). Najplenniejszymi odmianami jadalnymi, zarówno w plonie ogólnym, jak i handlowym w trzyletnim cyklu badań, okazały się: Jelly i Gustaw (tab. 14). W tabeli 17 przedstawiono odmiany skrobiowe według grup wczesności, zawartości skrobi oraz plonu tego składnika z hektara. W 2014 roku wykonano dwa doświadczenia z odmianami skrobiowymi w warunkach Uhnina, na glebie lekkiej. W grupie odmian średnio wczesnych, najwyższy plon skrobi w 2014 roku uzyskała odmiana Jubilat, zaś w trzyletnim cyklu badań odmiany: Pasat i Zuzanna. Najwyższy plon skrobi z hektara, w grupie odmian średnio późnych i późnych, w 2014 uzyskały odmiany: Pokusa i Hinga zaś w trzyletnim cyklu badań najwyżej plonowały odmiany: Kuras i Pokusa (tab. 17). Należy przypuszczać, iż w najbliższych latach dużą popularnością będą cieszyć się odmiany skrobiowe z grupy wczesnych i średnio wczesnych. Podyktowane jest to polityką przetwórni ziemniaka, które chcą uniknąć strat w okresie późno-jesiennym i dążą do wcześniejszego przerobu surowca. W tabeli 18 zamieszczono odporność odmian skrobiowych na główne choroby wirusowe, grzybowe i bakteryjne, zaś w tabelach 15 i 16 charakterystykę morfologiczną, właściwości konsumpcyjne oraz odporność na choroby, jadalnych odmian ziemniaka. Charakterystykę użytkową tych odmian przygotowano na podstawie syntezy wyników odmianowych, przeprowadzonych przez COBORU. W niniejszej publikacji skoncentrowano się na przedstawieniu wartości użytkowej odmian, w ujęciu tabelarycznym, tak, aby potencjalny użytkownik odmian mógł samodzielnie wyciągnąć stosowne wnioski. Rolnik decydując się na uprawę konkretnej odmiany, oprócz wysokości plonu bulw, czy też plonu skrobi z hektara, powinien brać pod uwagę odporność odmian na choroby (tab. 16 i 18), co wiąże się z częstotliwością wymiany materiału sadzeniakowego, poziomem ochrony przed chorobami grzybowymi i bakteryjnymi oraz nakładami finansowymi na jeden hektar plantacji ziemniaka. Wnioski: 1. Uzyskane w warunkach południowo-wschodniej części Polski wysokie, rzeczywiste plony ziemniaka świadczą, o dużych możliwościach potencjalnego plonowania zarejestrowanych odmian ziemniaka, efektywnie wykorzystujących postęp biologiczny w rolnictwie. 2. Wysoki efekt plonotwórczy można uzyskać stosując właściwy dobór odmian o wysokiej wartości gospodarczej, a także dzięki systematycznej wymianie sadzeniaków ziemniaka oraz poprawnej agrotechnice. 3. Trzyletnie wyniki badań pozwolą rolnikom na trafny wybór najwartościowszych odmian do uprawy, dostosowanych do lokalnych warunków gospodarowania, w tej części kraju. - 102 -

4.Wyniki badań odmianowych ziemniaka, uzyskane w Stacjach Doświadczalnych Oceny Odmian w Ciciborze, Słupi, Węgrzcach, Uhninie oraz innych punktach doświadczalnych, zlokalizowanych na terenie województw: lubelskiego, podkarpackiego, małopolskiego i świętokrzyskiego, ze względu na zróżnicowane warunki glebowe i meteorologiczne, nie są reprezentatywne dla całego regionu południowo-wschodniej Polski, ale są miarodajne przy tworzeniu tzw. Listy odmian zalecanych do uprawy na obszarze tych województw. Charakterystyka odmian ziemniaka znajdujących się na LOZ w woj. małopolskim Charakterystyka opracowana przez COBORU w oparciu o wieloletnie wyniki doświadczeń przeprowadzonych na terenie całego kraju. Odmiany bardzo wczesne DENAR (rok wpisania do KR - 1999; rok włączenia do LOZ - 2008) Odmiana bardzo wczesna, jadalna, w typie konsumpcyjnym sałatkowym do ogólnoużytkowego o dobrym smaku. Charakteryzuje się bulwami bardzo dużymi, okrągłoowalnymi, kształtnymi, o płytkich oczkach i jasnożółtym miąższu. Odmiana bardzo plenna, o dużym udziale w plonie frakcji handlowej. Przydatna do uprawy na wczesny zbiór. Odmiana odporna na mątwika ziemniaczanego, odporna na wirusy, podatna na porażenie zarazą ziemniaka. Zalecana do uprawy w całym kraju. LORD (rok wpisania do KR - 1999; rok włączenia do LOZ - 2008) Odmiana bardzo wczesna, jadalna, w typie konsumpcyjnym sałatkowym do ogólnoużytkowego o dobrym smaku. Charakteryzuje się bulwami bardzo dużymi, okrągłoowalnymi, kształtnymi, o płytkich oczkach i jasnożółtym miąższu. Odmiana bardzo plenna, o dużym udziale w plonie frakcji handlowej. Przydatna do uprawy na wczesny zbiór. Odmiana odporna na mątwika ziemniaczanego, odporna na wirusy, podatna na porażenie zarazą ziemniaka. Zalecana do uprawy w całym kraju. MILEK (rok wpisania do KR - 2006; rok włączenia do LOZ - 2009) Odmiana bardzo wczesna, jadalna, w typie konsumpcyjnym ogólnoużytkowym do lekko mączystego, polecana głównie do bezpośredniego spożycia. Charakteryzuje się bulwami dużymi, okrągłoowalnymi, kształtnymi, o dość płytkich oczkach, żółtej skórce i jasnożółtym miąższu. Odmiana bardzo plenna, o dużym udziale w plonie ogólnym frakcji handlowej (głównie w najwcześniejszym terminie zbioru - 40 dni po wschodach). Odmiana zalecana do uprawy na wczesny zbiór. Odmiana odporna na mątwika ziemniaczanego, odporna na wirusa Y, średnio odporna na wirusa liściozwoju, podatna na porażenie zarazą ziemniaka. Odmiana przydatna do uprawy na terenie całego kraju. VIVIANA (rok wpisania do KR - 2010; rok włączenia do LOZ - 2011) Odmiana bardzo wczesna, jadalna, w typie konsumpcyjnym sałatkowym do ogólnoużytkowego, o dobrym smaku. Charakteryzuje się bulwami dużymi, owalnymi, o regularnym kształcie, bardzo płytkich oczkach, żółtej skórce i jasnożółtym miąższu. Miąższ zarówno surowy, jak i po ugotowaniu nie ciemnieje. Daje duże plony zarówno w najwcześniejszym terminie zbioru (40 dni po wschodach), jak i po zakończeniu wegetacji. Przydatna do uprawy na wczesny zbiór. Odmiana o dużym udziale plonu handlowego w plonie ogólnym. Odporna na mątwika ziemniaczanego, średnio odporna na wirusa Y i wirusa liściozwoju, bardzo podatna na porażenie zarazą ziemniaka. W rejonach dużego zagrożenia wirusami wymaga częstej wymiany sadzeniaków. ARIELLE (rok wpisania do KR - 2006; rok włączenia do LOZ - 2014) Odmiana bardzo wczesna, jadalna, w typie konsumpcyjnym sałatkowym i dobrym smaku. Bulwy bardzo duże do dużych, owalne, o regularnym kształcie, płytkich oczkach, żółtej skórce i jasnożółtym miąższu. Miąższ zarówno surowy, jak i po ugotowaniu nie ciemnieje. Odmiana plenna zarówno w najwcześniejszym terminie zbioru (40 dni po wschodach), jak i po zakończeniu wegetacji. Charakteryzuje się dużym udziałem plonu handlowego w plonie ogólnym. Odmiana odporna na mątwika ziemniaczanego, podatna na wirusa Y, średnio odporna na wirusa liściozwoju, bardzo podatna na porażenie zarazą ziemniaka. W rejonach dużego zagrożenia wirusami wymaga częstej wymiany sadzeniaków. Odmiany wczesne BELLAROSA (rok wpisania do KR - 2006; rok włączenia do LOZ - 2010) Odmiana wczesna, jadalna, w typie konsumpcyjnym ogólnoużytkowym. Bardzo plenna, o bardzo dużym udziale frakcji handlowej w plonie ogólnym. Tworzy bulwy bardzo duże, okrągłoowalne, bardzo kształtne, o płytkich oczkach. Skórka czerwona, miąższ żółty. Miąższ zarówno surowy, jak i po ugotowaniu nie ciemnieje. Odmiana odporna na mątwika ziemniaczanego, średnio odporna na wirusa Y oraz odporna na wirusa liściozwoju. Bardzo podatna na zarazę ziemniaka. Odmiana przydatna do uprawy na terenie całego kraju; w rejonach dużego zagrożenia wirusami wymaga częstej wymiany sadzeniaków. - 103 -

OWACJA (rok wpisania do KR - 2006; rok włączenia do LOZ - 2008) Odmiana wczesna, jadalna, w typie konsumpcyjnym ogólnoużytkowym do lekko mączystego. Charakteryzuje się bulwami bardzo dużymi, okrągłoowalnymi, o płytkich oczkach, żółtej skórce i jasnożółtym miąższu, który po ugotowaniu nie ciemnieje. Odmiana bardzo plenna, o dużym udziale w plonie ogólnym frakcji handlowej. Odmiana odporna na mątwika ziemniaczanego, odporna na wirusa Y oraz liściozwoju; dość podatna na porażenie zarazą ziemniaka. Zalecana do uprawy na terenie całego kraju. VINETA (rok wpisania do KR - 1999; rok włączenia do LOZ - 2008) Odmiana wczesna, jadalna, w typie konsumpcyjnym sałatkowym o dobrym smaku. Charakteryzuje się bulwami dużymi, okrągłoowalnymi, bardzo kształtnymi o bardzo płytkich oczkach, żółtej skórce i żółtym miąższu. Odmiana dość plenna, o dużym udziale w plonie frakcji handlowej. Odmiana odporna na mątwika ziemniaczanego, średnio odporna na wirusa Y i liściozwoju, bardzo podatna na porażenie zarazą ziemniaka. Odmiany średnio wczesne CEKIN (rok wpisania do KR - 2004; rok włączenia do LZO - 2013) Odmiana średnio wczesna, jadalna, w typie konsumpcyjnym mączystym, rzadziej ogólnoużytkowym o dobrym smaku. Charakteryzuje się bulwami dużymi, okrągłoowalnymi, kształtnymi o płytkich oczkach i jasnożółtym miąższu. Odmiana plenna o bardzo dużym udziale frakcji handlowej. Odmiana odporna na mątwika ziemniaczanego, dość podatna na wirusy, oraz na porażenie zarazą ziemniaka. W rejonach dużego zagrożenia wirusami wymaga częstej wymiany sadzeniaków. SATINA (rok wpisania do KR - 2000; rok włączenia do LOZ - 2008) Odmiana średnio wczesna, jadalna, w typie konsumpcyjnym ogólnoużytkowym o bardzo dobrym smaku. Charakteryzuje się bulwami bardzo dużymi, okrągłoowalnymi, bardzo kształtnymi o płytkich oczkach i żółtym miąższu Odmiana bardzo plenna o dużym udziale w plonie frakcji handlowej. Odmiana odporna na mątwika ziemniaczanego, średnio odporna na wirusa Y, odporna na wirusa liściozwoju, podatna na porażenie przez zarazę ziemniaka. Zalecana do uprawy w całym kraju, w rejonach dużego zagrożenia wirusami wymaga częstej wymiany sadzeniaków. TAJFUN (rok wpisania do KR - 2004; rok włączenia do LOZ - 2009) Odmiana średnio wczesna, jadalna, w typie konsumpcyjnym ogólnoużytkowym do lekko mączystego o dobrym smaku. Charakteryzuje się bulwami bardzo dużymi, owalnymi, kształtnymi o płytkich oczkach i jasnożółtym miąższu. Odmiana bardzo plenna o dużym udziale frakcji handlowej. Odmiana odporna na mątwika ziemniaczanego, bardzo odporna na wirusy, średnio odporna na porażenie zarazą ziemniaka. Zalecana do uprawy w całym kraju, a zwłaszcza do uprawy w rejonach o dużym zagrożeniu wirusami TETYDA (rok wpisania do KR - 2008; rok włączenia do LOZ - 2012) Odmiana średnio wczesna, jadalna, w typie konsumpcyjnym ogólnoużytkowym do lekko mączystego, o dobrym smaku. Charakteryzuje się bulwami bardzo dużymi, o regularnym, okrągłoowalnym kształcie i płytkich oczkach. Odmiana o żółtej skórce i jasnożółtym miąższu. Bardzo plenna, o bardzo dużym udziale frakcji handlowej w plonie. Zawartość skrobi ok. 12%. Odporna na mątwika ziemniaczanego. Obok zdolności plonotwórczych cechuje się również wysoką odpornością na wirus Y. Średnio odporna na wirus liściozwoju oraz porażenie zarazą ziemniaka. Zalecana do uprawy w całym kraju. JUREK (rok wpisania do KR - 2012; rok włączenia do LOZ - 2014) Odmiana średnio wczesna, jadalna, w typie konsumpcyjnym ogólnoużytkowym do lekko mączystego, o dobrym smaku. Charakteryzuje się bulwami bardzo dużymi, o dość regularnym, okrągłoowalnym kształcie, płytkich oczkach, żółtej skórce i żółtym miąższu. Odmiana plenna, o dużym udziale frakcji handlowej w plonie ogólnym. Odporna na mątwika ziemniaczanego. Odporność na wirusa Y duża do bardzo dużej, liściozwoju średnia do dużej, na zarazę ziemniaka średnia. Odmiany średnio późne JELLY (rok wpisania do KR - 2005; rok włączenia do LOZ - 2009) Odmiana średnio późna, jadalna, w typie konsumpcyjnym ogólnoużytkowym o dobrym smaku. Charakteryzuje się bulwami bardzo dużymi, owalnymi, kształtnymi o płytkich oczkach, żółtej skórce i żółtym miąższu. Odmiana bardzo plenna o dużym udziale w plonie frakcji handlowej. Odmiana odporna na mątwika ziemniaczanego, bardzo odporna na wirusa Y i średnio odporna na wirusa liściozwoju, średnio odporna na porażenie zarazą ziemniaka. Zalecana do uprawy w całym kraju, w rejonach dużego zagrożenia wirusami wymaga częstej wymiany sadzeniaków. - 104 -

MONDEO (rok wpisania do KR - 2013; rok włączenia do LOZ - 2015) Odmiana średnio późna, jadalna, w typie konsumpcyjnym ogólnoużytkowym do lekko mączystego o dość dobrym smaku. Charakteryzuje się bulwami dużymi, okrągłoowalnymi, o regularnym kształcie i płytkich oczkach. Skórkę ma żółtą, miąższ kremowy. Odmiana bardzo plenna o dużym udziale frakcji handlowej. w plonie ogólnym Odporna na patotyp Ro1 mątwika ziemniaczanego. Odporność na wirusa Y i liściozwoju oraz zarazę ziemniaka mała do średniej. Oprócz odmian, których charakterystyki przedstawiono powyżej, w Krajowym Rejestrze na rok 2015 znajdują się: Bardzo wczesne: (jadalne) - Berber, Courlan, Flaming, Fresco, Impala, Impresja, Ingrid, Irys, Justa, Krasa, Molli, Riviera. Wczesne: (jadalne) - Altesse, Amora, Annabelle, Aruba, Augusta, Bila, Carrera, Cyprian, Etola, Ewelina, Gracja, Gwiazda, Hubal, Ignacy, Innovator, Karlena, Lady Claire, Latona, Magnolia, Michalina, Nora, Oman, Rosalind, Veronie (skrobiowe) - Cedron, Tucan. Średnio wczesne: (jadalne - Agnes, Almera, Ametyst, Andromeda, Asterix, Benek, Bogatka, Courage, Dali, Ditta, Etiuda, Finezja, Folva, Gawin, Honorata, Irga, Jurata, Jutrzenka, Laskara, Lawinia, Legenda, Malaga, Marlen, Meridian, Oberon, Orchestra, Pirol, Roxana, Sagitta, Sante, Stasia, Victoria, VR 808. (skrobiowe) - Albatros, Boryna, Glada, Harpun, Jubilat, Kaszub, Kuba, Mieszko, Pasat, Rumpel, Widawa, Zuzanna. Średnio późne: (jadalne) - Bryza, Cecile, Eurostar, Fianna, Gustaw, Roko, Syrena, Zenia. (skrobiowe) - Danuta, Ikar, Pasja Pomorska. Późne: (jadalne) - Medea, Zagłoba. (skrobiowe) - Bzura, Gandawa, Hinga, Inwestor, Jasia, Kuras, Pokusa, Rudawa, Skawa, Sonda, Aktualne szczegółowe charakterystyki wszystkich odmian wpisanych do Krajowego Rejestru Odmian (przedstawione w formie tabelarycznej), znajdują się w Liście Opisowej Odmian wydawanej corocznie przez COBORU. - 105 -

Doświadczenia prowadzone w systemie ekologicznym - 2014 Rolnictwo ekologiczne jest poważnym wyzwaniem dla instytucji badawczych oraz organów decyzyjnych do podjęcia działań w kierunku upowszechniania, popularyzacji oraz konkretnego wdrażania i pomocy drobnym gospodarstwom rolnym Małopolski. W roku 2013 wychodząc naprzeciw potrzebom specyficznego rolnictwa małopolskiego z inicjatywy Małopolskiego Urzędu Marszałkowskiego na wniosek Wojewódzkiego Zespołu PDOiR, Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Węgrzcach rozpoczęła prowadzenie doświadczeń odmianowych w systemie ekologicznym. Wyodrębniono działkę o powierzchni 1,80 ha i zgłoszono podjęcie działalności ekologicznej w Biurze Certyfikacyjnym COBICO. System gospodarowania ekologicznego wyklucza stosowanie nawozów mineralnych oraz chemicznych środków ochrony roślin. Stosowane są nawozy organiczne, nawozy zielone oraz płodozmian z odpowiednią ilością roślin strączkowych, motylkowych i okopowych w zmianowaniu. Płodozmian powinien być tak zaplanowany aby stwarzał korzystne warunki uprawy rośliny następczej. Zastosowane zabiegi agrotechniczne powinny umożliwić uprawę bez zastosowania herbicydów, oczywiście przy uprawie niektórych gatunków konieczne jest odchwaszczanie mechaniczne. Rok 2014 był w SDOO w Węgrzcach drugim rokiem realizacji doświadczeń w systemie ekologicznym. Był to kolejny rok konwersji czyli zmiany sposobu gospodarowania z konwencjonalnego na ekologiczny. Ustalając dobór odmian do doświadczeń ekologicznych kierowano się przede wszystkim odpornością odmian na choroby, potencjałem plonowania oraz w zależności od gatunku różnymi cechami wartości gospodarczej. Zespół Wojewódzki PDOiR podjął również decyzję o wprowadzeniu do doborów odmian dla doświadczeń ekologicznych wszystkich odmian rekomendowanych do uprawy w województwie małopolskim, znajdujących się na Liście Odmian Zalecanych. Warunki klimatyczne w sezonie wegetacyjnym 2014 były niezbyt korzystne dla wzrostu i rozwoju roślin. Roczna suma opadów - 750,6 mm, to więcej niż średnia roczna suma opadów dla Węgrzc. Najwyższe opady wystąpiły w miesiącach: lipiec - 182,0 mm i sierpień - 84,6 mm. W tych miesiącach również była notowana największa liczba dni z opadami. Dodatkowo 15 lipca 2014 r wystąpiło bardzo silne gradobicie, które w znacznym stopniu uszkodziło zasiewy i miało znaczący wpływ na wysokość otrzymanych plonów. Suma opadów w latach: 2011-501,7 mm 2012-525,5 mm 2013-667,4 mm 2014-750,6 mm - 106 -

W roku 2014 zrealizowano w Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian w Węgrzcach 9 doświadczeń wg poniższego zestawienia, w których badano 81 odmian. Doświadczenia ekologiczne Rok: 2014 L.p. Gatunek Lokalozacja Liczba doświadczeń Liczba badanych odmian 1 Ziemniak SDOO Węgrzce 1 16 2 Pszenica ozima SDOO Węgrzce 1 18 3 Pszenica jara SDOO Węgrzce 1 9 4 Mieszanki zbożowo-strączkowe Pszenica + groch SDOO Węgrzce 1 2+3 5 Mieszanki zbożowo-strączkowe Owies + groch SDOO Węgrzce 1 3+3 6 Jęczmień jary SDOO Węgrzce 1 9 7 Owies SDOO Węgrzce 1 8 8 Marchew SDOO Węgrzce 1 5 9 Burak ćwikłowy SDOO Węgrzce 1 5 R a z e m 9 81 Doświadczenie z odmianami pszenicy ozimej założone zostało po raz pierwszy jesienią 2013 roku. W doświadczeniu brało udział 18 odmian wybranych spośród odmian wpisanych do Krajowego Rejestru i rekomendowanych do uprawy w LOZ dla województwa małopolskiego oraz włączono odmianę ALMARI, która jest jeszcze uprawiana przez rolników. Otrzymane wyniki pozwalają zauważyć, że wśród badanych odmian znajdują się, odmiany które osiągnęły wyższy plon w porównaniu do pozostałych (KWS Ozon, Sailor czy odmiana Platin), a więc ich uprawa w systemie ekologicznym będzie bardziej opłacalna. W przypadku pszenicy jarej możemy przedstawić dane z lat 2013 oraz 2014 i porównać wysokość plonów z obu lat badań. Pamiętać jednak należy, że rok 2013 był pierwszym rokiem konwersji, a w 2014 roku wystąpiło gradobicie. - 107 -

Najwyższe plony w 2014 roku osiągnęły odmiany: Łagwa, Hewilla, Struna i Arabella. Wnioski należy jednak wyciągać ostrożnie biorąc pod uwagę fakt, że gradobicie mogło w różny sposób wpłynąć na obniżenie plonowania poszczególnych odmian w zależności od stopnia dojrzałości oraz innych cech morfologicznych. Analizując wyniki doświadczenia z owsem stwierdzamy, że plony odmian w roku 2014 są niższe niż w roku 2013. Można wyciągnąć wnioski, że powodem było gradobicie, właśnie ten gatunek ze względu na budowę kwiatostanu czyli wiechy najbardziej ucierpiał i straty plonu były najwyższe. Potwierdziło się to również w innych doświadczeniach z owsem i na polach produkcyjnych. Pomimo tego odmiany Bingo i Arden potwierdziły swoją wartość i osiągnęły najwyższy plon. Ziemniak w uprawie ekologicznej W doświadczeniu brało udział 16 odmian jadalnych ziemniaka z wszystkich grup wczesności. - 5 odmian bardzo wczesnych, których wysokość plonowania oceniana była w dwóch terminach kopania. (I termin przypada 60 dni od sadzenia lub 40 dni po wschodach, II termin w okresie pełnej dojrzałości czyli po zaschnięciu łętów). Poziom plonowania badanych odmian kształtował się na podobnej wysokości z wyjątkiem odmiany Arielle, która plonowała niżej w I terminie kopania. Wyniki te potwierdzają rekomendację odmian Miłek, Viviana i Lord do uprawy na wczesny zbiór i do przyspieszonej uprawy pod osłonami. W II terminie kopania plony odmian nieznacznie się różniły. Najwyżej plonowały odmiany Arielle i Lord nieco słabiej pozostałe. - 108 -

Wśród odmian wczesnych najwyższy plon osiągnęła odmiana Owacja, dobrze plonowały odmiany Vineta i Michalina, a najniżej Bellarosa, odmiana o czerwonej barwie skórki. Spośród odmian średnio wczesnych najwyższe plony osiągnęła odmiana Tajfun, której plon był jednocześnie najwyższy z wszystkich odmian biorących udział w doświadczeniu. Dobry plon osiągnęła też odmiana Satina. Grupę odmian średni opóźnych i późnych reprezentowały odmiany Jelly i będąca w badaniach rejestracyjnych odmiana ZAH 21813. Odmiana Jelly ze względu na wrażliwość na zarazę ziemniaczaną dała niski plon. Ziemniak jest gatunkiem który w warunkach uprawy ekologicznej może osiągać zadowalające plony, jest także bardzo dobrym przedplonem dla roślin następczych. Aby otrzymać oczekiwane rezultaty należy zastosować nawożenie organiczne, a do uprawy wybierać odmiany z grupy bardzo wczesnych i wczesnych, gdyż wtedy ochrona przeciw zarazie ziemniaczanej nie jest konieczna, lub odmiany z grup o dłuższym okresie wegetacji, ale o większej odporności na zarazę ziemniaczaną. Jak przedstawiono na wykresie odmiana Tajfun plonowała najwyżej, należy bowiem do odmian odporniejszych na zarazę ziemniaka. Podsumowując dwa sezony wegetacyjne realizacji doświadczeń odmianowych w systemie ekologicznym nasuwają się następujące wnioski: rolnictwo ekologiczne stwarza specjalne wymagania odnośnie doboru gatunków i odmian. spośród doświadczeń ze zbożami jarymi najsłabiej przez dwa kolejne lata plonowały odmiany jęczmienia jarego, ten gatunek okazał się najbardziej wymagający intensywnej uprawy wybierając odmiany do uprawy ekologicznej należy w każdym gatunku brać pod uwagę przede wszystkim odporność na choroby, a dopiero w dalszej kolejności inne cechy wartości gospodarczej istotne dla danego gatunku. Kontynuacja doświadczeń odmianowych w systemie uprawy ekologicznej w latach następnych da pełniejszą odpowiedź, które z badanych gatunków i odmian sprawdzą się w tego typu uprawie i pozwoli wskazać odmiany najbardziej przydatne do uprawy w gospodarstwach ekologicznych. Otrzymane po drugim roku badań wyniki należy traktować jako orientacyjne, ze względu na dwuletni okres przejściowy, w czasie którego następuje przestawianie sposobu gospodarowania z konwencjonalnego na ekologiczny, jak również ze względu na wspomniane gradobicie w 2014 roku. - 109 -