1. ZIEMNIAK W ostatnich latach zauważalny jest spadek zainteresowania uprawa ziemniaka. Przyczyną jest zmiana systemu żywienia trzody chlewnej, zastępowanie ziemniaków tańszymi paszami zbożowymi z dodatkiem kukurydzy. Bulwy ziemniaka mogą być wykorzystane w gospodarstwie do skarmiania. Stanowią szczególnie cenną paszę dla trzody chlewnej. W tym celu muszą być jednak odpowiednio przygotowane (uparowane), co wymaga znacznych nakładów i jest główną przyczyną zaniechania wykorzystania ziemniaków, jako paszy. Ziemniaki ciągle stanowią ważny składnik naszej diety. W przemyśle spożywczym z bulw ziemniaka wytwarza się tzw. galanterię ziemniaczaną, czyli: frytki, chipsy, kostkę mrożoną, puree, ziemniaki konserwowane itp. Wysoką pozycję w uprawie ziemniaków w Polsce zajmuje również produkcja ziemniaków z przeznaczeniem na przemysłowy ich przerób. W tej grupie znajdują się głównie ziemniaki skrobiowe. Produkcją tych ziemniaków zajmują się gospodarstwa wielkotowarowe, mające zakontraktowane umowy z zakładami skupującymi surowiec do produkcji skrobi. Produkcja ziemniaka skrobiowego w Polsce związana jest z przemysłowym przetwórstwem na krochmal i spirytus. Wspólne dla obu gałęzi jest wykorzystanie i przetwórstwo skrobi głównego składnika chemicznego bulw ziemniaka. Plon skrobi zależy od dwóch podstawowych czynników: procentowej zawartości skrobi w bulwach uprawianej odmiany i wysokości uzyskiwanego plonu. Zawartość skrobi w bulwach jak i plenność odmiany, zależy od jej cech genetycznych i od prawidłowej agrotechniki. Znaczenie obu tych czynników w odniesieniu do zawartości skrobi oraz poziomu uzyskiwanych plonów jest zróżnicowane. Zawartość skrobi zależy w większym stopniu od cechy genetycznej odmiany w mniejszym zaś od poziomu agrotechniki. Stąd też praktyka rolnicza, zwłaszcza nastawiona na produkcję towarową, zainteresowana jest dopływem nowych odmian, wnoszących postęp w plenności i jakości. Można oczekiwać, że te wymagania rynku, dobrze będą zaspakajać nowo rejestrowane odmiany. Ziemniak uprawny rozmnaża się wegetatywnie przez bulwy. Rozmnażanie przez nasiona jest oczywiście możliwe, ale nie ma znaczenia gospodarczego, lecz jedynie w hodowli nowych odmian. Dzięki rozmnażaniu wegetatywnemu w procesie reprodukcji nie dochodzi do zmiany materiału genetycznego, a więc cechy odmianowe są przekazywane bez zmian z roku na rok. Niekorzystnym efektem rozmnażania wegetatywnego jest przenoszenie przez bulwy niektórych, ważnych gospodarczo chorób, jak np. choroby wirusowe. Są one przyczyną tzw. wyradzania się ziemniaków, czyli systematycznego zmniejszania się plonów z bulw namnażanych we własnym gospodarstwie. 1
Tabela 68 Agrotechniczne i polowe warunki prowadzenia doświadczeń w r. Wyszczególnienie Kompleks glebowy żytni dobry żytni b. dobry Klasa bonitacyjna gleby IV b IV a ph gleby 5,4 5,9 Zasobność gleby mg/100 g P 2 O 5 K 2 O Mg niska Przedplon groch siewny pszenica ozima Data sadzenia b. wczesne wczesne średniowczesne średniowcz. i późne skrobiowe Data zbioru b. wczesne II termin wczesne średniowczesne średniowcz. i późne skrobiowe Nawożenie 19.04 19.04 19.04 22.06 01.09 29.09 20.04 20.04 11.09 12.09 N kg/ha 70 90 P 2 O 5 kg/ha 60 60 K 2 O kg/ha 150 90 Insektycydy dawka na ha Herbicydy dawka na ha Fungicydy dawka na ha Mospilan 20SP 80 g Apacz 50WG 40 g Apacz 50WG 40 g Proteus 110OD 04 l Linurex 500SC 1,8 l Targa Super 05EC 2 l Ridomil Gold MZ 67,8WG 2,5 kg Pyton Consento 450SC 2 l Ridomil 68WG 2 kg Revus 250SC 0,6 l Pyton Consento 450SC 2 l 2
II termin zbioru I termin zbioru 2016 2017 2016 2016 2017 2016 % zawartości skrobi Tabela 69 Plon ziemniaków bardzo wczesnych w roku Wzorzec dt ha 1 174 x 201 232 202 166 x 194 228 196 x 1 Ariele 180 103 95 91 96 177 107 96 91 98 10 2 Denar 171 98 100 104 101 163 98 99 104 100 10 3 Impala 175 101 106 78 95 171 103 106 77 95 10 4 Impresja 182 104 166 100 10 5 Lord 141 81 106 90 92 126 76 106 90 91 10 6 Miłek 163 93 93 116 101 157 95 93 117 102 10 7 Riviera 198 114 107 101 107 192 116 107 102 108 10 8 Tacja 166 96 156 94 10 9 Viviana 189 109 93 119 107 184 111 92 119 107 10 Wzorzec dt ha 1 386 x 614 527 393 373 x 610 524 502 x 1 Ariele 549 142 98 111 117 545 146 99 112 119 11,9 2 Denar 408 106 113 106 108 384 103 113 106 107 10,1 3 Everest 521 135 517 139 11,9 4 Impala 404 105 104 100 103 379 102 105 100 102 11,7 5 Impresja 433 112 408 109 10,0 6 Lord 234 61 112 107 93 222 59 112 107 93 11,6 7 Miłek 316 82 83 89 85 304 82 80 89 84 13,5 8 Riviera 335 87 92 94 91 321 86 92 94 91 10,7 9 Tacja 363 94 354 95 11,7 10 Tonacja 348 90 344 92 10,8 11 Viviana 337 87 98 92 92 324 87 98 92 92 12,2 wzorzec stanowi wszystkich badanych odmian 3
2016 2017 2016 2016 2017 2016 % zawartości skrobi Tabela 70 Zawartość skrobi i plon ziemniaków wczesnych w roku. Wzorzec dt ha 1 414 x 589 547 517 407 x 579 541 509 x 1 Altesse 452 109 96 90 98 443 109 94 90 98 13,1 2 Aruba 396 96 112 93 100 388 95 114 90 100 16,0 3 Bellarosa 415 100 84 93 92 412 101 84 94 93 11,2 4 Bohun 521 126 120 506 125 120 12,2 5 Gwiazda 489 118 110 107 112 483 119 110 107 112 12,3 6 Ignacy 404 98 109 93 100 398 98 111 92 100 12,1 7 Lawenda 470 114 464 114 13,4 8 Madeleine 465 112 91 99 101 459 113 92 100 102 11,7 9 Magnolia 365 88 97 360 88 97 16,4 10 Michalina 310 75 110 102 96 308 76 110 103 96 12,8 11 Owacja 313 76 96 109 94 300 74 95 109 93 11,9 12 Vineta 366 88 99 97 95 360 89 99 98 95 11,3 wzorzec stanowi wszystkich badanych odmian 4
Średnia Odchylenie od wzorca 2016 2017 2016 Tabela 71 Plon ziemniaków średniowczesnych w roku. Wzorzec dt ha 1 366 517 442 x x 494 591 509 1 Finezja 374 397 386 51,1 88 102 97 96 2 Jurek 398 609 504 66,9 115 115 108 113 3 Laskara 331 493 412 24,6 94 104 101 100 4 Lech 388 533 461 23,9 105 100 5 Malaga 296 349 323 114,1 74 82 6 Mazur 330 517 424 13,1 97 109 107 104 7 Oberon 408 601 505 67,9 116 107 117 113 8 Satina 414 517 466 28,9 107 108 97 104 9 Tajfun 358 590 474 37,4 109 96 101 102 10 Jelly 367 462 415 22,1 95 107 Wzorzec dt ha 1 344 487 416 x x 480 575 490 1 Finezja 353 450 402 14,0 97 113 97 102 2 Jurek 367 589 478 62,6 115 114 110 113 3 Laskara 310 454 382 33,5 92 104 101 99 4 Lech 358 515 437 21,1 105 101 5 Malaga 270 318 294 121,5 71 80 6 Mazur 322 487 405 11,0 97 109 108 105 7 Oberon 357 563 460 44,6 111 105 112 109 8 Satina 401 496 449 33,1 108 109 99 105 9 Tajfun 342 561 452 36,1 109 97 103 103 10 Jelly 355 441 398 17,5 96 109 wzorzec stanowi wszystkich badanych odmian 5
Zawartość skrobi Średnia Odchylenie od wzorca 2016 2017 2016 Tabela 72 Zawartość i plon skrobi ziemniaków średniowczesnych. Wzorzec dt ha 1 49 68 59 x x 73 84 72 1 Finezja 53 70 62 2,8 105 113 97 105 2 Jurek 52 74 63 4,3 107 109 108 108 3 Laskara 50 73 62 2,8 105 123 101 110 4 Lech 45 66 56 3,2 95 100 5 Malaga 34 39 37 22,2 62 82 6 Mazur 50 70 60 1,3 102 122 107 110 7 Oberon 47 70 59 0,2 100 98 117 105 8 Satina 54 70 62 3,3 106 99 97 101 9 Tajfun 58 93 76 16,8 129 112 101 114 10 Jelly 50 56 53 5,7 90 107 Wzorzec % 13,5 13,1 13,3 x x 14,7 14,2 14,1 1 Finezja 14,3 14,0 14,2 0,9 106 112 117 112 2 Jurek 13,0 12,2 12,6 0,7 95 93 3 Laskara 15,0 14,8 14,9 1,6 112 119 120 117 4 Lech 11,5 12,4 12,0 1,3 90 104 5 Malaga 11,4 11,1 11,3 2,0 85 78 6 Mazur 15,2 13,5 14,4 1,1 108 112 105 108 7 Oberon 11,5 11,7 11,6 1,7 87 92 98 92 8 Satina 13,0 13,5 13,3 0,0 100 93 104 99 9 Tajfun 16,2 15,7 16,0 2,7 120 118 111 116 10 Jelly 13,7 12,2 13,0 0,3 97 100 wzorzec stanowi wszystkich badanych odmian 6
Odchylenie od wzorca 2016 2017 2016 Tabela 73 Plon ziemniaków skrobiowych średniowczesnych w roku. Wzorzec dt ha 1 369 x x 425 473 422 1 Cedron 339 29,8 92 72 2 Boryna 397 27,8 108 101 106 105 3 Glada 379 9,9 103 99 4 Jubilat 435 66,6 118 109 106 111 5 Kaszub 299 69,9 81 85 80 82 6 Mieszko 344 25,4 93 79 7 Szyper 342 26,7 93 78 80 84 8 Widawa 373 3,7 101 9 Zuzanna 413 43,9 112 100 96 103 Wzorzec dt ha 1 346 x x 407 449 401 1 Cedron 291 55,3 84 74 2 Boryna 387 40,9 112 103 110 108 3 Glada 335 11,0 97 85 4 Jubilat 418 72,2 121 110 105 112 5 Kaszub 294 52,7 85 84 81 83 6 Mieszko 319 27,5 92 79 7 Szyper 312 33,8 90 77 78 82 8 Widawa 361 14,8 104 9 Zuzanna 399 52,4 115 103 100 106 wzorzec stanowi wszystkich badanych odmian 7
Zawartość skrobi Plon skrobi Odchylenie od wzorca 2016 2017 2016 Tabela 74 Zawartość i plon skrobi ziemniaków średniowczesnych w roku. Wzorzec dt ha 1 73 x x 94 95 87 1 Cedron 64 8,7 88 69 2 Boryna 83 10,5 114 105 108 109 3 Glada 71 1,6 98 85 4 Jubilat 88 15,1 121 110 108 113 5 Kaszub 65 8,2 89 88 89 89 6 Mieszko 70 2,4 97 81 7 Szyper 67 6,1 92 74 81 82 8 Widawa 67 5,4 93 9 Zuzanna 80 6,8 109 100 96 102 Wzorzec dt ha 1 19,8 x x 22,2 20,2 21 1 Cedron 18,9 0,9 96 96 2 Boryna 21,0 1,2 106 97 103 102 3 Glada 18,8 1,0 95 86 4 Jubilat 20,2 0,4 102 104 101 102 5 Kaszub 21,6 1,8 109 97 111 106 6 Mieszko 20,5 0,7 104 103 103 7 Szyper 19,5 0,3 99 95 101 98 8 Widawa 18,1 1,7 92 9 Zuzanna 19,3 0,5 98 101 99 99 wzorzec stanowi wszystkich badanych odmian 8
Zawartość skrobi Plon skrobi Odchylenie od wzorca 2016 2017 2016 Odchylenie od wzorca 2016 2017 2016 Tabela 75 Plon ziemniaków skrobiowych średniopóźnych w roku. Wzorzec dt ha 1 446 x x 425 473 448 1 Amarant 353 93,1 79 92 2 Hinga 428 18,0 96 98 108 101 3 Inwestor 478 32,1 107 96 120 108 4 Kuras 528 81,7 118 110 129 119 5 Pasja Pomorska 443 2,73 99 109 127 112 Wzorzec dt ha 1 418 x x 407 449 425 1 Amarant 433 75,1 82 92 2 Hinga 375 43,2 90 97 104 97 3 Inwestor 448 30,2 107 92 121 107 4 Kuras 514 96,2 123 108 133 121 5 Pasja Pomorska 410 8,2 98 106 129 111 wzorzec stanowi ze wszystkich badanych odmian Tabela 76 Zawartość i plon skrobi ziemniaków skrobiowych średniopóźnych w roku. Wzorzec dt ha 1 84 x x 94 95 91 1 Amarant 65 19,0 77 88 2 Hinga 80 4,3 95 99 118 104 3 Inwestor 93 9,3 111 100 120 110 4 Kuras 97 12,7 115 104 124 114 5 Pasja Pomorska 85 1,2 101 111 135 116 Wzorzec dt ha 1 18,8 x x 22,2 20,2 20,4 1 Amarant 18,4 0,4 98 96 2 Hinga 18,6 0,2 99 104 109 104 3 Inwestor 19,5 0,7 104 95 100 100 4 Kuras 18,3 0,5 97 102 96 98 5 Pasja Pomorska 19,2 0,4 102 97 106 102 wzorzec stanowi wszystkich badanych odmian 9