M. Kłos, M. Kozłowska, D. Wrzask, D. Wyderska OBOWIĄZKI ZAKŁADÓW PRACY... GOFIN Gorzów Wlkp., tel

Należy w tym miejscu podkreślić, że po przerwie w dobrowolnym ubezpieczeniu chorobowym przekraczającej 30 dni ubezpieczonego ponownie obowiązuje 90-dniowy okres wyczekiwania na prawo do zasiłku chorobowego. Patrz też komentarz rozdział VI. W uzasadnionych przypadkach ZUS, na wniosek ubezpieczonego, może wyrazić zgodę na opłacenie składki po terminie. 3. Ubezpieczenie osób przebywających na urlopach wychowawczych lub pobierających zasiłek macierzyński Osoby przebywające na urlopach wychowawczych podlegają z tego tytułu obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli: nie posiadają innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych (takimi tytułami mogą być np.: umowa o pracę, umowa agencyjna, umowa zlecenia, prowadzenie pozarolniczej działalności, umowa o pracę nakładczą), nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty. Przez inny tytuł do ubezpieczeń rozumie się tytuł, z którego dana osoba nie nabyła prawa do urlopu wychowawczego. Natomiast pod pojęciem renta należy rozumieć wyłącznie świadczenie pieniężne z systemu ubezpieczenia społecznego bądź zaopatrzenia emerytalnego. Nie ma przy tym znaczenia czy jest to renta z polskiego, czy zagranicznego systemu ubezpieczenia bądź zaopatrzenia społecznego. Nie jest rentą w tym rozumieniu renta wypłacana na podstawie przepisów prawa cywilnego (np. renta wyrównawcza) czy renta socjalna przyznana na podstawie przepisów ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz. U. z 2018 r. poz. 1340 z późn. zm.). W świetle powyższych wyjaśnień, osoba przebywająca na urlopie wychowawczym: 1) nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym jeżeli ma ustalone prawo do emerytury lub renty, 2) nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli m.in.: pozostaje w stosunku pracy (dotyczy przypadków, gdy osoba przebywająca na urlopie wychowawczym podejmuje w tym okresie zatrudnienie w oparciu o umowę o pracę), wykonuje umowę o pracę nakładczą, jest członkiem spółdzielni rolniczej, wykonuje umowę agencyjną lub umowę zlecenia albo inną umowę o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, prowadzi pozarolniczą działalność, współpracuje przy wykonywaniu umowy agencyjnej lub zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, współpracuje przy prowadzeniu pozarolniczej działalności, pobiera: uposażenie posła lub senatora, stypendium sportowe, stypendium dla słuchaczy Krajowej Szkoły Administracji Publicznej im. Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego. Osoby korzystające z urlopu wychowawczego podlegają obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu, o ile nie podlegają temu ubezpieczeniu z innego tytułu. Obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym powstaje i trwa w okresie od dnia spełnienia warunków do podlegania tym ubezpieczeniom z racji przebywania na urlopie wychowawczym do dnia zaprzestania spełniania tych warunków. Osoby przebywające na urlopie wychowawczym nie podlegają z tego tytułu ubezpieczeniu chorobowemu i wypadkowemu. M. Kłos, M. Kozłowska, D. Wrzask, D. Wyderska OBOWIĄZKI ZAKŁADÓW PRACY... GOFIN Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40 147

148 Ważne! Osoba przebywająca na urlopie wychowawczym, rozpoczynająca prowadzenie działalności gospodarczej i korzystająca jako przedsiębiorca z tzw. ulgi na start, nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu wykonywanej działalności, a jedynie ubezpieczeniu zdrowotnemu. W tym okresie z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym ubezpieczenia emerytalno-rentowe są nadal obowiązkowe, natomiast nie podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu. Zgłoszenia do ubezpieczeń tych osób z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym dokonuje pracodawca, jako płatnik składek. Aby płatnik składek zgłosił do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych i/lub ubezpieczenia zdrowotnego osobę korzystającą z urlopu wychowawczego musi dysponować jej oświadczeniem o braku ustalonego prawa do emerytury lub renty oraz o nieposiadaniu innego tytułu do ubezpieczeń (patrz też komentarz rozdział III dział 1 teza 4). W tym miejscu warto jeszcze wspomnieć o tzw. zbiegu tytułów do ubezpieczeń w sytuacji, gdy pracownica w trakcie przebywania na urlopie wychowawczym urodzi kolejne dziecko, nabywając jednocześnie prawo do zasiłku macierzyńskiego w okresie urlopu wychowawczego za okres odpowiadający części urlopu macierzyńskiego przypadający po porodzie. W takim przypadku podlega ubezpieczeniom z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego. Osoby pobierające zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym bez względu na to, czy posiadają inny tytuł do ubezpieczeń społecznych oraz ustalone prawo do emerytury lub renty. W razie gdy osoby pobierające zasiłek macierzyński (zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego) dodatkowo: wykonują pracę nakładczą, wykonują pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia lub współpracują przy wykonywaniu tych umów, prowadzą pozarolniczą działalność lub współpracują przy prowadzeniu działalności, współpracują z osobami fizycznymi, o których mowa w art. 18 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców (tj. z przedsiębiorcami korzystającymi z tzw. ulgi na start), wykonują odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, są osobami duchownymi podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego (zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego). Mogą również dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z pozostałych, wszystkich lub wybranych tytułów. Tak wynika z art. 9 ust. 1c ustawy o sus. Pracownica jednocześnie prowadzi działalność gospodarczą. Z działalności nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym (uzyskuje wynagrodzenie ze stosunku pracy w przeliczeniu na okres miesiąca w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia). Pracownica 25 listopada 2018 r. urodziła dziecko. Od tego dnia do 13 kwietnia 2019 r. przebywa na urlopie macierzyńskim i pobiera zasiłek macierzyński. W okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego pracownica: podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego,

nie podlega obowiązkowi ubezpieczeń emerytalnego i rentowych z tytułu prowadzenia działalności (te ubezpieczenia są dla niej nadal dobrowolne); z działalności obowiązkowa jest składka zdrowotna. Załóżmy, że pracownica po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego, w okresie od 14 kwietnia 2019 r. będzie korzystała z 32 tygodni urlopu rodzicielskiego (do 23 listopada 2019 r.). W tym okresie nadal będzie pobierała zasiłek macierzyński i podlegała z tytułu jego pobierania obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej ubezpieczenia emerytalne i rentowe będą dla niej w tym czasie nadal dobrowolne. Pracownica 1 listopada 2018 r. urodziła dziecko. Od tego dnia do 30 października 2019 r. przebywa na urlopie macierzyńskim i urlopie rodzicielskim oraz pobiera zasiłek macierzyński. Z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Osoba ta na okres od 5 do 31 marca 2019 r. zawrze umowę zlecenia. W okresie wykonywania zlecenia nadal będzie podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego. Ubezpieczenia społeczne (emerytalno-rentowe) z umowy zlecenia będą dobrowolne (obowiązkowa ze zlecenia będzie składka zdrowotna). Pracownicy, członkowie rolniczej spółdzielni produkcyjnej i spółdzielni kółek rolniczych oraz członkowie rad nadzorczych wynagradzani z tytułu pełnienia tej funkcji, którzy spełniają jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z obu tytułów (art. 9 ust. 1d i ust. 9 ustawy o sus). Pracownica 18 sierpnia 2018 r. urodziła dziecko. Od tego dnia do 4 stycznia 2019 r. przebywa na urlopie macierzyńskim, a od 5 stycznia do 16 sierpnia 2019 r. będzie przebywała na urlopie rodzicielskim i pobierała z tego tytułu zasiłek macierzyński. Pracownica z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Od 5 listopada do 31 grudnia 2018 r. osoba ta wykonywała dodatkową pracę na podstawie umowy o pracę. W okresie od 5 listopada do 31 grudnia 2018 r. nadal podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego, a także z tytułu wykonywanej pracy na podstawie umowy o pracę. Za osoby pobierające zasiłek macierzyński płatnik zasiłku (tj. podmiot, który wypłaca danej osobie zasiłek macierzyński) rozpoczyna naliczanie składek bez wymogu składania przez nie oświadczenia w tej sprawie. Osoby pobierające zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego, które jednocześnie posiadają inny tytuł do podlegania ubezpieczeniom niż ww., tj. są posłami, senatorami, pobierają stypendium jako słuchacze Krajowej Szkoły Administracji Publicznej im. Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego podlegają, z uwagi na brzmienie art. 6 ust. 1 ustawy o sus, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z obu wskazanych tytułów. Przy czym osoba pobierająca stypendium sportowe podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pobie- 149 M. Kłos, M. Kozłowska, D. Wrzask, D. Wyderska OBOWIĄZKI ZAKŁADÓW PRACY... GOFIN Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40

150 rania zasiłku. Zgodnie bowiem z art. 8 ust. 12 ustawy o sus, za stypendystę sportowego uważa się osobę pobierającą stypendium sportowe, z wyjątkiem osób uczących się lub studiujących, jeśli nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów. Charakter ubezpieczeń emerytalnego i rentowych z innego tytułu przedstawia tabela: Dodatkowy tytuł ubezpieczenia obok pobierania zasiłku macierzyńskiego stosunek pracy członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych praca nakładcza umowa zlecenia (agencyjna, inna umowa o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia) lub współpraca przy wykonywaniu tych umów prowadzenie pozarolniczej działalności lub współpraca przy niej współpraca z osobami fizycznymi, o których mowa w art. 18 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców (tj. przedsiębiorcami korzystającymi z tzw. ulgi na start praca na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania bycie osobą duchowną Charakter ubezpieczeń obowiązkowe dobrowolne pobieranie stypendium sportowego nie podlega poseł, senator, pobierający stypendium słuchacz Krajowej Szkoły Administracji Publicznej im. Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego członkowie rad nadzorczych obowiązkowe Pracownik, który łączy urlop rodzicielski z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu na zasadach określonych w art. 182 1e K.p., podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z obu tytułów (art. 9 ust. 6b ustawy o sus). 4. Ubezpieczenie członków rad nadzorczych Od 1 stycznia 2015 r. wszyscy członkowie rad nadzorczych pobierający wynagrodzenie z tytułu pełnienia tej funkcji, podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Ubezpieczenia te są dla nich obligatoryjne bez względu na to, czy podlegają ubezpieczeniom z innych tytułów (np. umowy zlecenia) czy nie oraz niezależnie od tego, czy pobierają emeryturę lub rentę. Tak wynika z art. 9 ust. 4 i 9 ustawy o sus. Osoby te w ogóle nie podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu ani chorobowemu. Przypomnijmy, że do 31 grudnia 2014 r. członkowie rad nadzorczych z racji pełnionej funkcji podlegali jedynie obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu. Byli nim jednak objęci tylko wtedy, gdy mieszkali na terytorium Polski. Zasady obejmowania ubezpieczeniem zdrowotnym członków rad nadzorczych po 31 grudnia 2014 r. nie uległy zmianie. Członka rady nadzorczej powinien zgłosić do ubezpieczeń emerytalno-rentowych i/lub zdrowotnego podmiot, w którym działa rada nadzorcza. Zgłoszenia powinien dokonać w terminie 7 dni od daty powołania danej osoby na członka rady nadzorczej, na formularzu ZUS ZUA lub ZUS ZZA z odpowiednim kodem tytułu ubezpieczenia. Kody tytułu ubezpieczenia właściwe dla członków rad nadzorczych Kod Osoba 22 40 członek rady nadzorczej, podlegający z tego tytułu wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu 22 41 22 42 członek rady nadzorczej, podlegający z tego tytułu ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu członek rady nadzorczej, podlegający z tego tytułu ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, niepodlegający ubezpieczeniu zdrowotnemu

170 egzamin dyplomowy i uzyskał tytuł licencjata. Od 1 października 2018 r. podjął studia magisterskie. Zleceniobiorca w okresie od 17 marca do 30 września 2018 r. z tytułu wykonywania umowy zlecenia podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, ubezpieczeniu wypadkowemu oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. Na zasadzie dobrowolności mógł przystąpić do ubezpieczenia chorobowego. Natomiast w okresie od 1 do 31 października 2018 r. umowa zlecenia nie była tytułem do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Jak już wyżej wyjaśniliśmy, umowa cywilna nie jest tytułem do ubezpieczeń dla uczniów i studentów, o ile osoby te nie ukończyły 26 lat. Przy ustalaniu wieku należy kierować się przepisami Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 112 K.c., termin oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było w ostatnim dniu tego miesiąca. Z tym że przy obliczaniu wieku osoby fizycznej termin upływa z początkiem ostatniego dnia. Oznacza to, że student urodzony 1 stycznia 1993 r. ukończył 26 lat w dniu 1 stycznia 2019 r. Od tego dnia umowa zlecenia stanowi dla niego tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Wspomnijmy, że nie są studentami: uczestnicy studiów doktoranckich, uczestnicy studiów podyplomowych. Inaczej będzie w przypadku, gdy umowa cywilna została zawarta ze studentem (lub uczniem) będącym jednocześnie pracownikiem zleceniodawcy lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje on pracę na rzecz własnego pracodawcy. W przypadku gdy zatrudniony na podstawie umowy o pracę student (lub uczeń) ma równocześnie z tym samym podmiotem zawartą umowę cywilną, to podlega obowiązkowo ubezpieczeniom w ZUS również z umowy cywilnej. Osoba w wieku 23 lat zatrudniona w firmie X na podstawie umowy o pracę jest studentem studiów zaocznych. Wariant 1 W styczniu 2019 r. osoba ta zawarła dodatkowo umowę zlecenia z innym podmiotem niż własny pracodawca, nie wykonuje też tej umowy na rzecz własnego pracodawcy. W takim przypadku z tytułu wykonywania umowy zlecenia osoba ta nie podlega ani ubezpieczeniom społecznym, ani ubezpieczeniu zdrowotnemu. Wariant 2 W styczniu 2019 r. osoba ta zawarła dodatkowo umowę zlecenia z własnym pracodawcą (tj. podmiotem, z którym ma zawartą umowę o pracę). W takim przypadku z tytułu wykonywania umowy zlecenia osoba ta podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym wszystkich ryzyk i ubezpieczeniu zdrowotnemu, tak jak pracownik. 4.2. Umowy cywilnoprawne jako jedyny tytuł do ubezpieczeń Osoby wykonujące pracę na podstawie umów cywilnoprawnych oraz osoby z nimi współpracujące, niemające innych tytułów do ubezpieczeń, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu wykonywania tych umów. Mają one także prawo do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Osoby te podlegają również obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego.

Wspomnijmy, że do 31 grudnia 2009 r. ww. osoby podlegały ubezpieczeniu wypadkowemu, jeżeli umowę wykonywały w siedzibie podmiotu dającego zlecenie lub w miejscu prowadzenia przez niego działalności. Obowiązek podlegania ubezpieczeniom na ogólnych zasadach z tytułu wykonywania umów cywilnoprawnych dotyczy także osób, które przebywają na urlopie wychowawczym lub na urlopie bezpłatnym, a także osób, które podlegają ubezpieczeniu społecznemu rolników. Osoba przebywająca na urlopie wychowawczym wykonuje od 2 stycznia 2019 r. umowę zlecenia. Z tytułu wykonywania umowy zlecenia podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu (na swój wniosek także dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu). Zleceniodawca obowiązany jest do zgłoszenia tej osoby do obowiązkowych ubezpieczeń w terminie 7 dni, licząc od 3 stycznia 2019 r., poprzez złożenie w ZUS formularza ZUS ZUA z kodem tytułu ubezpieczenia 04 11 X X, a do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego w terminie wybranym przez zleceniobiorcę. Zgodnie z art. 5b ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników (wprowadzony ustawą z dnia 23 października 2014 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw Dz. U. poz. 1831 ze zm.), rolnik (domownik) może nadal podlegać ubezpieczeniu społecznemu rolników, chyba że sam z niego zrezygnuje. Z powołanego przepisu wynika, że rolnik (domownik), który podlegając ubezpieczeniu społecznemu rolników w pełnym zakresie z mocy ustawy, został objęty ubezpieczeniem społecznym z tytułu: wykonywania umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia lub powołania do rady nadzorczej, w okresie wykonywania umowy lub pełnienia funkcji w radzie nadzorczej podlega nadal ubezpieczeniu społecznemu rolników, pomimo objęcia go z tego tytułu innym ubezpieczeniem społecznym (tj. odpowiednio jako zleceniobiorca lub jako członek rady nadzorczej). Warunkiem jednak jest, aby przychód osiągany z tego tytułu w rozliczeniu miesięcznym nie przekraczał określonej wysokości. Do 30 grudnia 2016 r. przychód ten nie mógł być wyższy niż połowa kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę. Natomiast od 31 grudnia 2016 r. przychód ten nie może przekroczyć kwoty równej minimalnemu wynagrodzeniu. W 2019 r. minimalne wynagrodzenie wynosi 2.250 zł. Oznacza to więc, że w 2019 r. prawo do nieprzerwanego ubezpieczenia w KRUS daje rolnikowi przychód (np. ze zlecenia) nie wyższy niż 2.250 zł. Taki rolnik (lub domownik) może w każdym czasie (oczywiście w okresie trwania umowy zlecenia lub pełnienia funkcji członka rady nadzorczej) odstąpić od ubezpieczenia w KRUS, składając na tę okoliczność stosowne oświadczenie. Z ubezpieczenia rolniczego może jednak zrezygnować nie wcześniej niż od dnia, w którym złoży oświadczenie w tej sprawie w KRUS. Od 2 stycznia 2019 r. rolnik podlegający ubezpieczeniu społecznemu rolników w KRUS wykonuje dodatkowo pracę na podstawie umowy zlecenia z wynagrodzeniem miesięcznym w kwocie 1.500 zł. Z umowy zlecenia rolnik podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu (na swój wniosek dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu). Zleceniodawca obowiązany jest zgłosić tę osobę do obowiązkowych ubezpieczeń na formularzu ZUS ZUA, z kodem tytułu M. Kłos, M. Kozłowska, D. Wrzask, D. Wyderska OBOWIĄZKI ZAKŁADÓW PRACY... GOFIN Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40 171

172 ubezpieczenia 04 11 X X w terminie 7 dni licząc od 3 stycznia 2019 r., a do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego w terminie wybranym przez zleceniobiorcę. Zleceniobiorca nadal też podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników, ponieważ jego miesięczny przychód z umowy zlecenia nie przekracza kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę (1.500 zł < 2.250 zł). 4.3. Wykonywanie kilku zleceń jednocześnie Zleceniobiorca, dla którego podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (tj. przychód podlegający oskładkowaniu) w danym miesiącu jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia, spełniający warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalno-rentowymi z innych tytułów (np. kilku umów zlecenia), podlega obowiązkowo tym ubezpieczeniom również z tych innych tytułów (np. pozostałych umów zlecenia). Zasady tej nie stosuje się wtedy, gdy łączna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia lub z innych tytułów (np. kilku umów zlecenia) osiągnie kwotę minimalnego wynagrodzenia (w 2019 r. 2.250 zł). Ważne: W celu rozstrzygnięcia obowiązku ubezpieczeń emerytalno-rentowych należy pamiętać, że ustalenia łącznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne należy dokonywać odrębnie dla każdego miesiąca. Należy też zaznaczyć, że kwota minimalnego wynagrodzenia nie jest kwotą graniczną podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Ustalenia łącznej podstawy wymiaru składek dokonuje się jedynie w celu rozstrzygnięcia obowiązku ubezpieczeń emerytalno-rentowych w razie zbiegu określonych tytułów do ubezpieczeń (tu: kilku umów zlecenia) oraz co ważne według kolejności ich powstawania. Zleceniobiorca wykonuje od 2 stycznia 2019 r. umowę zlecenia zawartą z firmą A. Od 11 stycznia 2019 r. dodatkowo wykonuje też umowę zlecenia zawartą z firmą B. Zakładamy, że przychód uzyskany przez zleceniobiorcę w styczniu 2019 r. wyniesie: z tytułu umowy zlecenia zawartej z firmą A 1.400 zł, z tytułu umowy zlecenia zawartej z firmą B 1.600 zł. W styczniu 2019 r. zleceniobiorca będzie podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z obu umów zlecenia (tj. w firmie A w okresie od 2 do 31 stycznia, a w firmie B od 11 do 31 stycznia 2019 r.). Zleceniobiorca zawarł umowę zlecenia z firmą A. W umowie tej jako datę rozpoczęcia wykonywania zlecenia określono 2 stycznia 2019 r. Następnie osoba ta zawarła też umowę zlecenia: z firmą B z datą rozpoczęcia jej wykonywania od 11 stycznia 2019 r., z firmą C z datą rozpoczęcia jej wykonywania od 18 stycznia 2019 r. Zakładamy, że przychód uzyskany przez zleceniobiorcę z poszczególnych umów zlecenia w styczniu 2019 r. wyniesie: w firmie A 1.100 zł, w firmie B 550 zł, w firmie C 2.000 zł. W tym przypadku w styczniu 2019 r. zleceniobiorca będzie podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu wykonywania wszystkich trzech umów zlecenia, tj. w fir-

mie A od 2 do 31 stycznia 2019 r., w firmie B od 11 do 31 stycznia 2019 r. oraz w firmie C od 18 do 31 stycznia 2019 r. Łączna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu umów wykonywanych w firmach A i B wyniesie 1.650 zł (1.100 zł + 550 zł) i nie osiągnie kwoty minimalnego wynagrodzenia, dlatego obowiązek tych ubezpieczeń spowoduje również umowa zlecenia wykonywana w firmie C. Zleceniobiorca wykonuje od 2 stycznia 2019 r. umowę zlecenia zawartą z firmą A. Następnie osoba ta zawarła umowę zlecenia: z firmą B z datą rozpoczęcia jej wykonywania od 11 stycznia 2019 r., z firmą C z datą rozpoczęcia jej wykonywania od 18 stycznia 2019 r. Zakładamy, że w styczniu 2019 r. z tytułu wykonywanych zleceń osoba ta uzyska przychód: w firmie A 900 zł, w firmie B 2.500 zł, w firmie C 1.900 zł. W styczniu 2019 r. zleceniobiorca podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy zlecenia zawartej z firmą A i B. Łączna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne uzyskana z tych umów wyniesie 3.400 zł (900 zł + 2.500 zł), więc będzie wyższa niż minimalne wynagrodzenie (wystarczyłoby, gdyby była równa). Dlatego kolejna umowa zlecenia, zawarta z firmą C, nie spowoduje już obowiązku ubezpieczeń społecznych. W przypadku zleceniobiorców, dla których odpłatność w umowie zlecenia została określona w stałej miesięcznej kwocie, to w odniesieniu do miesiąca, w którym wystąpi niezdolność do pracy skutkująca uzyskaniem przychodu niższego niż minimalna płaca (lub nieuzyskaniem go w ogóle), przy sumowaniu podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe należy uwzględnić kwotę określoną w umowie zlecenia. Oczywiście mówimy tu o niezdolności do pracy, za okres której zleceniobiorcy przysługuje zasiłek z ubezpieczenia chorobowego. Zasada ta nie ma natomiast zastosowania w przypadku osób, dla których odpłatność w umowie zlecenia zostanie określona w kwotowej stawce godzinowej, akordowej albo prowizyjnie. Zleceniobiorca wykonuje jednocześnie dwie umowy zlecenia: jedną zawartą z firmą A od 1 października 2018 r. do 31 grudnia 2019 r., z której uzyskuje stałe miesięczne wynagrodzenie w kwocie 2.300 zł, drugą zawartą z firmą B od 1 grudnia 2018 r. do 30 czerwca 2019 r., z której otrzymuje miesięczne wynagrodzenie w kwocie 1.500 zł. Zleceniobiorca podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalno-rentowym z tytułu wykonywania umowy zlecenia w firmie A. Z umowy zlecenia w firmie B ubezpieczenia emerytalno-rentowe są dla niego dobrowolne, a ponieważ nie przystąpił do nich podlega z tej umowy jedynie obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu. W okresie od 3 do 16 stycznia 2019 r. zleceniobiorca jest niezdolny do pracy z powodu choroby i ZUS wypłacił mu za ten okres zasiłek chorobowy. Z tytułu wykonywania umowy zlecenia w firmie A zleceniobiorca uzyskał w styczniu przychód w kwocie 1.230 zł. W związku z tym, że w umowie zlecenia zawartej z firmą A zleceniobiorca ma określoną stałą odpłatność kwotową, która przekracza wysokość minimalnego wynagrodzenia (wystarczyłoby, aby była równa), to w styczniu 2019 r. również tylko ta umowa zlecenia stanowiła dla niego tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. M. Kłos, M. Kozłowska, D. Wrzask, D. Wyderska OBOWIĄZKI ZAKŁADÓW PRACY... GOFIN Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40 173

174 Uwaga! Ubezpieczenie zdrowotne jest obowiązkowe z każdej umowy zlecenia, niezależnie od tego jaki charakter obowiązkowy czy dobrowolny mają dla zleceniobiorcy ubezpieczenia społeczne. Dokumentowanie przez zleceniobiorcę obowiązku ubezpieczeń Z obowiązującego art. 34 ust. 6 ustawy o sus wynika, że jeżeli do opłacania składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe jest zobowiązany więcej niż jeden płatnik, to składki na te ubezpieczenia powinny być opłacane przez każdego z nich, chyba że ubezpieczony przedłoży płatnikowi dokumenty, z których będzie wynikał brak konieczności opłacania tych składek. Żadne jednak przepisy nie precyzują, jakiego rodzaju powinny to być dokumenty. Stronom (zleceniobiorcy i zleceniodawcy) zagwarantowano więc pełną dowolność w tym zakresie. Najważniejsze, aby z dokumentów tych wynikały wszystkie okoliczności niezbędne do rozstrzygnięcia zbiegu tytułów do ubezpieczenia w danym przypadku, a tym samym stwierdzenia konieczności (lub jej braku) opłacania składek emerytalno-rentowych za daną osobę. Gdyby jednak dokumenty przedłożone zleceniodawcy (lub zleceniodawcom) przez zleceniobiorcę okazały się niezgodne ze stanem faktycznym i w rezultacie spowodowałoby to błędne rozliczenia z ZUS, zleceniodawca (lub zleceniodawcy) będą musieli sporządzić korektę dokumentów (zgłoszeniowych i rozliczeniowych). Weryfikacja łącznej podstawy wymiaru składek z kilku umów zlecenia Zgodnie z art. 34 ust. 6 ustawy o sus, na wniosek zleceniodawcy ZUS bada prawidłowość wykazanych przez niego składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 9 ust. 2c ustawy o sus. Jeżeli w wyniku sprawdzenia wysokości miesięcznej podstawy wymiaru składek organ rentowy stwierdzi błędne wykazanie składek, informuje o tym niezwłocznie płatnika składek i ubezpieczonego za pośrednictwem płatnika składek. Przedmiotem badania jak wyjaśnia ZUS na stronie internetowej www.zus.pl będzie rozstrzygnięcie w zakresie zbiegu tytułów do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Załatwienie wniosku będzie polegało na wskazaniu, czy umowa zlecenia wskazana przez płatnika rodzi w danym miesiącu obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Odpowiedź na wniosek płatnika (o którym mowa w art. 34 ust. 6 ustawy o sus) nie będzie stanowiła potwierdzenia prawidłowości ustalenia wysokości podstawy wymiaru składek przez płatnika składek (np. prawidłowości uwzględnienia wszystkich składników przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składek). Informacja przekazywana zleceniodawcy w odpowiedzi na wniosek będzie aktualna wyłącznie na dzień jej sporządzenia. Co istotne, ZUS będzie mógł rozstrzygnąć zbieg tytułów do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych dopiero po otrzymaniu imiennych raportów miesięcznych od wszystkich płatników danego ubezpieczonego za miesiąc wskazany we wniosku i pozyskaniu innych, niezbędnych do rozstrzygnięcia zbiegu informacji (np. wybór tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych w przypadku, gdyby tytuły te powstały tego samego dnia). Złożenie wniosku przez zleceniodawcę wyprzedzająco, tj. za miesiąc, za który jeszcze nie upłynął termin na złożenie dokumentów rozliczeniowych, będzie skutkował tym, że wniosek będzie oczekiwał na możliwość rozpatrzenia. Wniosek, o którym mowa, nie jest sformalizowany. ZUS na stronie internetowej (www.zus.pl) udostępnił jednak wzór wniosku (formularz ZUS-USZ), z możliwością wypełnienia i wydruku bądź jedynie wydruku. Jeśli zleceniodawca nie skorzysta z tego wzoru i napisze go samodzielnie, powinien pamiętać o podaniu w nim: danych identyfikacyjnych płatnika, danych identyfikacyjnych ubezpieczonego, okresów rozliczeniowych, których wniosek dotyczy.

352 siłku przysługującego po przerwie stanowi wynagrodzenie ustalone dla nowego wymiaru czasu pracy. Pracownikowi od 1 stycznia 2019 r. zmieniono wymiar czasu pracy z 1/2 etatu na pełny etat. Nabył on prawo do wynagrodzenia chorobowego za okres od 28 grudnia 2018 r. do 31 stycznia 2019 r., a następnie od 5 do 6 lutego 2019 r. i zasiłku chorobowego od 7 do 16 lutego 2019 r. Podstawę wymiaru przysługujących pracownikowi świadczeń chorobowych za okres: od 28 grudnia 2018 r. do 31 stycznia 2019 r. stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie za okres od grudnia 2017 r. do listopada 2018 r. z tytułu pracy na 1/2 etatu (jeśli tak ustalona podstawa wymiaru jest od 1 stycznia 2019 r. niższa od najniższej obowiązującej pracowników zatrudnionych na cały etat, tj. 1.914,52 zł, to ulega podwyższeniu do tej kwoty), od 5 do 16 lutego 2019 r. stanowi wynagrodzenie ustalone dla nowego wymiaru czasu pracy. Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego uwzględnia się przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres 12 miesięcy kalendarzowych, nawet w przypadku zmiany wysokości wynagrodzenia na skutek zmiany stanowiska pracy lub zmiany warunków wynagradzania ustalonych w umowie o pracę lub w innym akcie nawiązującym stosunek pracy. Oznacza to, że w takim przypadku nie ulega skróceniu okres, z którego wynagrodzenie uwzględniane jest w podstawie wymiaru zasiłku. 5. Składniki wynagrodzenia uwzględniane w podstawie wymiaru Przy ustalaniu podstawy wymiaru świadczeń chorobowych, oprócz wynagrodzenia zasadniczego, uwzględnia się również inne składniki wynagrodzenia, pod warunkiem że nie są one wypłacane za okres pobierania świadczeń chorobowych. Taka reguła prawna wynika z art. 41 ust. 1 ustawy zasiłkowej. Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku bez uzupełnienia, w kwocie faktycznie wypłaconej. Warto wspomnieć, że w sytuacji, gdy bezpośrednio przed powstaniem prawa do zasiłku chorobowego pracownik pobierał wynagrodzenie, o którym mowa w art. 92 K.p., to podstawę wymiaru zasiłku ustala się przyjmując przeciętne miesięczne wynagrodzenie z miesięcy poprzedzających miesiąc powstania niezdolności do pracy, za którą wypłacono to wynagrodzenie. O uwzględnianiu poszczególnych składników wynagrodzenia (np. premii, nagród i dodatków) w podstawie wymiaru świadczeń chorobowych decydują, oprócz przepisów ustawy zasiłkowej, przepisy o wynagradzaniu obowiązujące w danym zakładzie pracy. Ważne: W podstawie wymiaru świadczeń chorobowych uwzględnia się oskładkowane składniki wynagrodzenia, które nie są wypłacane za okresy ich pobierania. Nie uwzględnia się poszczególnych składników wynagrodzenia w podstawie wymiaru świadczeń chorobowych tylko wówczas, gdy: z przepisów płacowych lub umowy o pracę jednoznacznie wynika, iż pracownik zachowuje do nich prawo za okres pobierania świadczeń albo pracodawca udowodni, mimo braku stosownych regulacji w ww. przepisach, że są one wypłacane za okresy pobierania świadczeń. ZUS w komentarzu do ustawy zasiłkowej wyjaśnił, że przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego nie uwzględnia się składników wynagrodzenia, które zgodnie

z obowiązującymi u pracodawcy przepisami płacowymi albo umowami o pracę (u pracodawców niemających obowiązku tworzenia regulaminów wynagradzania) przysługują za okres pobierania zasiłku. W razie braku postanowień o zachowywaniu prawa do składnika wynagrodzenia za okres pobierania zasiłku należy uznać, że składnik wynagrodzenia nie przysługuje za okres pobierania zasiłku i powinien być przyjęty do ustalenia podstawy wymiaru. Jeżeli jednak, mimo braku odpowiednich postanowień w przepisach płacowych lub umowach o pracę, pracodawca udokumentuje, że składnik wynagrodzenia jest pracownikowi wypłacany za okres pobierania zasiłku, składnika tego nie uwzględnia się w podstawie wymiaru zasiłku. Pracodawca wypłaca pracownikom premię miesięczną w wysokości od 300 zł do 500 zł. Regulacji dotyczących wypłat premii nie uwzględnił w umowach o pracę (nie ma obowiązku tworzenia przepisów płacowych). Pracownik co miesiąc uzyskuje premię w wysokości od 400 zł do 500 zł. W grudniu 2018 r. przez 10 dni chorował i otrzymał premię w wysokości 200 zł. Wynika z tego, że premia nie została wypłacona za okres choroby. W podstawie wymiaru świadczenia chorobowego za 10 dni grudnia 2018 r. należało uwzględnić premie wypłacone za okres od grudnia 2017 r. do listopada 2018 r. Pracownicy otrzymują nagrody miesięczne w wysokości od 200 zł do 400 zł. Wysokość nagrody za dany miesiąc jest zależna od zysku firmy wypracowanego w poprzednim miesiącu (na który wpływa praca wszystkich pracowników). Pracownik przebywający na zwolnieniu lekarskim otrzymuje nagrodę w takiej samej wysokości, co pozostali pracownicy. Nagrody tej nie należy uwzględniać w podstawie wymiaru zasiłków przysługujących w czasie trwania stosunku pracy. Może ona być wliczona do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego w przypadku, gdy niezdolność do pracy będzie trwała po rozwiązaniu umowy o pracę. Ponadto ZUS poinformował, w komentarzu do ustawy zasiłkowej, że w podstawie wymiaru świadczeń chorobowych nie uwzględnia się składników wynagrodzenia, które są przyznawane niezależnie od oceny pracy pracownika, na których przyznanie i wypłatę nie ma wpływu okres pobierania świadczeń (mimo ich pobierania pracownik otrzymuje dany składnik wynagrodzenia). Wśród tych składników można wymienić: jednorazowe zasiłki na zagospodarowanie, wartość szczepień ochronnych pracowników, finansowanych przez pracodawcę, wartość badań mammograficznych lub innych nieodpłatnych badań pracowników, nagrody za ukończenie przez pracownika szkoły (studiów), koszt wynajmu przez pracownika mieszkania sfinansowany lub dofinansowany przez pracodawcę, wartość dodatkowego ubezpieczenia pracownika wyjeżdżającego w delegację zagraniczną, dopłatę pracodawcy do dodatkowego ubezpieczenia pracownika z tytułu różnych ryzyk, bony lub wypłaty w gotówce przyznawane w jednakowej wysokości lub jednakowym wskaźnikiem procentowym w stosunku do płacy pracownika, określonej w umowie o pracę, wszystkim pracownikom lub grupom pracowników, z okazji uroczystych dni, świąt, rocznicy powstania firmy itp., jednorazowe nagrody z okazji ślubu pracownika lub z okazji urodzenia się dziecka pracownika. M. Kłos, M. Kozłowska, D. Wrzask, D. Wyderska OBOWIĄZKI ZAKŁADÓW PRACY... GOFIN Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40 353

354 Składniki wynagrodzenia, do których pracownik zachowuje prawo za okres pobierania zasiłku przysługującego w czasie ubezpieczenia, podlegają uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku przysługującego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia (por. komentarz ZUS do ustawy zasiłkowej). Przedstawione wyżej zasady stosuje się także przy obliczaniu podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego. Generalnie można stwierdzić, że jeżeli składnik wynagrodzenia, np. nagroda, premia, dodatek itp.: są wypłacane za okresy pobierania świadczeń chorobowych przy obliczaniu podstawy wymiaru składników tych nie uwzględnia się, są pomniejszane nieproporcjonalnie (procentowo lub kwotowo) za okresy absencji chorobowej uwzględnia się je w podstawie wymiaru świadczeń w kwocie faktycznie wypłaconej, są pomniejszane zgodnie z przepisami wewnątrzzakładowymi proporcjonalnie do okresu absencji chorobowej (np. premia jest obliczana jako procent od wynagrodzenia za czas faktycznie przepracowany) uwzględnia się je przy obliczaniu podstawy wymiaru świadczeń chorobowych po uprzednim uzupełnieniu. Przy ustalaniu podstawy wymiaru świadczeń chorobowych nie uwzględnia się również składników wynagrodzenia (niewypłacanych za okresy absencji chorobowej): przysługujących w myśl umowy o pracę lub innego aktu, na podstawie którego powstał stosunek pracy, tylko do określonego terminu lub których wypłaty zaprzestano na podstawie układu zbiorowego pracy lub przepisów o wynagradzaniu. Ważne: Składników wynagrodzenia przysługujących do określonego terminu (lub których wypłaty zaprzestano) nie uwzględnia się w podstawie wymiaru świadczenia chorobowego należnego za okres przypadający po terminie, do którego przysługiwały. W razie podjęcia przez zakład pracy decyzji o całkowitym zaprzestaniu wypłaty danego składnika wynagrodzenia od określonej daty, podstawę wymiaru świadczenia przysługującego za okres od tej daty ustala się z wyłączeniem tego składnika. Zasada ta nie ma jednak zastosowania w przypadku, gdy składnik wynagrodzenia zostanie włączony w całości lub w części do innego lub zamieniony na inny składnik wynagrodzenia. Patrz też komentarz dalej teza 7. Dodajmy jeszcze, że przychód z tytułu umowy cywilnoprawnej zawartej z własnym pracodawcą (lub wykonywanej na jego rzecz) uwzględnia się w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego, sumując go z wynagrodzeniem przysługującym z tytułu umowy o pracę. Również do tego wynagrodzenia stosuje się przepis, zgodnie z którym składniki wynagrodzenia przysługujące do określonego terminu nie powinny być uwzględnione w podstawie wymiaru zasiłku przysługującego za okres po tym terminie. Dlatego też wynagrodzenie z tytułu umów cywilnoprawnych wypłacone za okres, za który przyjmowane jest do ustalenia podstawy wymiaru zasiłków, powinno być uwzględnione w podstawie wymiaru zasiłków przysługujących tylko w czasie trwania takiej umowy. Z podstawy wymiaru zasiłku przysługującego za okres po terminie, do którego umowa była zawarta, wynagrodzenie to powinno być wyłączone. Do wynagrodzenia z tytułu wymienionych umów nie należy stosować zasady dotyczącej uzupełniania wynagrodzenia uzyskanego za niepełny miesiąc wynagrodzenie to przyjmuje się w kwocie faktycznie wypłaconej. Premie, nagrody i inne składniki wynagrodzenia ulegające zmniejszeniu, pomniejszane za okresy absencji chorobowej w sposób:

proporcjonalny podlegają uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłków po uzupełnieniu, inny niż proporcjonalny (np. kwotowo lub procentowo) należy uwzględniać w podstawie wymiaru zasiłków w kwocie faktycznej, bez uzupełnienia. W tym miejscu warto zaprezentować kilka przykładowych postanowień dotyczących przyznawania różnych składników wynagrodzenia, ujmowanych w przepisach płacowych obowiązujących w zakładzie pracy oraz ich zastosowanie przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku. Zapis w regulaminie przyznawania premii miesięcznej stanowi, że: 1) Pracownikowi przysługuje uznaniowa premia miesięczna przyznawana przez kierownika w zależności od wyników pracy uzyskanych przez daną komórkę organizacyjną.. Pracownik, który w ocenianym okresie przebywał na zwolnieniu lekarskim (miał mniejszy wkład w wyniki pracy komórki organizacyjnej) otrzymuje premię w kwocie niższej od pozostałych pracowników działu. Premia ta podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru świadczeń chorobowych. 2) Premia miesięczna przysługuje pracownikowi w wysokości 20% przychodu pracownika za dany miesiąc.. W przypadku niezdolności pracownika do pracy w danym miesiącu, przychód stanowiący podstawę ustalenia premii miesięcznej ulega zmniejszeniu. Zatem premia również ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu za dni usprawiedliwionej nieobecności w pracy. Ponieważ premia jest obliczana od proporcjonalnie obniżonego wynagrodzenia zasadniczego (czyli ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu za dni nieobecności w pracy), podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru świadczeń chorobowych. Jeżeli w podstawie wymiaru świadczeń chorobowych uwzględnia się uzupełnione wynagrodzenie za miesiąc, w którym pracownik był nieobecny w pracy z przyczyn usprawiedliwionych (przepracował co najmniej połowę obowiązującego go czasu pracy), uzupełnieniu podlega również kwota wypłaconej za ten miesiąc premii. 3) Premia miesięczna nie przysługuje pracownikowi za miesiąc, w którym wystąpił choćby jeden dzień nieobecności w pracy, za który pracownik otrzymał wynagrodzenie chorobowe lub zasiłek z ubezpieczenia społecznego.. W myśl tego postanowienia, premia nie przysługuje w miesiącu, w którym wystąpił choćby jeden dzień niezdolności do pracy. Oznacza to, że premia ulega zmniejszeniu, ale nie w sposób proporcjonalny do okresu nieobecności w pracy. Podlega ona uwzględnieniu w podstawie wymiaru świadczeń chorobowych. Z uwagi na nieproporcjonalne pomniejszanie premii w stosunku do dni nieobecności w pracy, wlicza się ją do podstawy wymiaru świadczeń chorobowych w kwocie faktycznie wypłaconej (bez uzupełnienia). 4) Premia miesięczna jest wypłacana w wysokości odpowiadającej 25% przychodu pracownika za dany miesiąc. Pracownik zachowuje prawo do premii w razie nieobecności w pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową.. Zgodnie z tym postanowieniem, premia jest proporcjonalnie pomniejszana za okresy nieobecności w pracy spowodowane chorobą, opieką lub urlopem macierzyńskim. Jednak w przypadku nieobecności w pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową premia jest wypłacana w pełnej wysokości (w tych okresach pracownik zachowuje do niej prawo). Premia podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego oraz zasiłków: chorobowego, opiekuńczego i macierzyńskiego (a także świadczenia rehabilitacyjnego z ubezpieczenia chorobowego). Z uwagi na jej proporcjonalne pomniejszanie w stosunku do dni nieobecności w pracy, wlicza się ją do podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego oraz zasiłków z ubezpieczenia chorobowego po uprzednim uzupełnieniu. M. Kłos, M. Kozłowska, D. Wrzask, D. Wyderska OBOWIĄZKI ZAKŁADÓW PRACY... GOFIN Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40 355

356 Nie uwzględnia się jej w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego przysługujących z ubezpieczenia wypadkowego. zapisu umieszczonego w regulaminie Sposób uwzględniania składnika w podstawie wymiaru zasiłku 1 2 Dodatek stażowy nie przysługuje za dni nieobecności w pracy spowodowane koniecznością sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem lub chorym członkiem rodziny oraz za okres urlopu macierzyńskiego. Interpretacja: w wymienionych okresach dodatek stażowy ulega proporcjonalnemu pomniejszeniu w stosunku do liczby dni nieobecności w pracy, natomiast jest wypłacany za okresy niezdolności do pracy spowodowane chorobą pracownika. Dodatek specjalny przysługuje w wysokości do 30% wynagrodzenia zasadniczego. Interpretacja: dodatek nie ulega zmniejszeniu za okres pobierania zasiłków, bowiem przez wynagrodzenie zasadnicze należy rozumieć wynagrodzenie określone w umowie o pracę pracownik otrzymuje dodatek w pełnej wysokości również za miesiące, w których wystąpiła absencja chorobowa. Premia miesięczna ulega pomniejszeniu o 5% za każdy dzień usprawiedliwionej nieobecności w pracy. Interpretacja: premia jest pomniejszana w sposób nieproporcjonalny w stosunku do liczby dni usprawiedliwionej nieobecności w pracy. Premia miesięczna: ulega zmniejszeniu o 1/30 część za każdy dzień nieobecności w pracy z powodu choroby, opieki oraz urlopu macierzyńskiego, nie ulega zmniejszeniu za okresy niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową. Premia miesięczna przysługuje w wysokości odpowiadającej 25% przychodu pracownika za dany miesiąc. Interpretacja: przychód stanowiący podstawę ustalenia premii ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu, zatem proporcjonalnemu zmniejszeniu ulega również wysokość premii. Nagroda kwartalna jest pomniejszana: o 20% w razie niezdolności do pracy trwającej nie więcej niż 7 dni, o 50% gdy niezdolność trwa powyżej 7 dni, ale nie więcej niż 14 dni, o 100%, tj. nie przysługuje w razie niezdolności do pracy przekraczającej 14 dni. Wysokość nagrody kwartalnej wynosi 15% przychodu pracownika za dany kwartał z uwzględnieniem wynagrodzenia chorobowego oraz świadczeń z tytułu choroby, opieki i macierzyństwa. Interpretacja: nagroda nie ulega zmniejszeniu za okresy pobierania wynagrodzenia chorobowego oraz zasiłków (pracownik zachowuje do niej prawo w okresach absencji chorobowej). Premia kwartalna ulega zmniejszeniu o 1/30 za każdy dzień usprawiedliwionej nieobecności w pracy w danym kwartale. Uwzględnia się w podstawie wymiaru zasiłku opiekuńczego i macierzyńskiego (po uzupełnieniu), natomiast nie uwzględnia się w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego (a także wynagrodzenia za czas choroby). Nie uwzględnia się. Uwzględnia się w kwocie faktycznie wypłaconej (bez uzupełniania). Uwzględnia się w podstawie wymiaru zasiłków z ubezpieczenia chorobowego, tj. zasiłku chorobowego, opiekuńczego i macierzyńskiego (po uzupełnieniu), natomiast nie uwzględnia się w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego. Uwzględnia się (po uzupełnieniu). Uwzględnia się w kwocie faktycznie wypłaconej (bez uzupełniania). Nie uwzględnia się. Uwzględnia się (po uzupełnieniu).

357 Nagroda roczna przysługuje w wysokości 8,5% sumy wynagrodzenia za pracę za poprzedni rok kalendarzowy oraz wynagrodzenia za czas choroby, zasiłku chorobowego, macierzyńskiego i opiekuńczego. Interpretacja: za okresy niezdolności do pracy spowodowane chorobą, opieką i macierzyństwem pracownik zachowuje prawo do nagrody. Nagroda roczna przysługuje w wysokości 8,5% sumy wynagrodzenia za pracę otrzymanego przez pracownika w ciągu roku kalendarzowego, za który przysługuje to wynagrodzenie (uwzględniając wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy). Interpretacja: nieobecność w pracy spowodowana chorobą powoduje proporcjonalne zmniejszenie podstawy obliczenia nagrody rocznej, bowiem przy obliczaniu nagrody rocznej nie uwzględnia się wynagrodzenia za czas choroby oraz zasiłków: chorobowego, opiekuńczego i macierzyńskiego. Podstawę naliczenia nagrody rocznej stanowi wynagrodzenie zasadnicze za okres od 1 stycznia do 31 grudnia pomniejszone proporcjonalnie o dni nieobecności w pracy. Interpretacja: nieobecność w pracy (w tym również spowodowana chorobą, opieką lub macierzyństwem) powoduje proporcjonalne zmniejszenie podstawy obliczenia nagrody rocznej. Nie uwzględnia się. Uwzględnia się (po uzupełnieniu). Uwzględnia się (po uzupełnieniu). 6. Zasady uwzględniania w podstawie wymiaru składników wynagrodzenia wypłacanych za różne okresy Składniki wynagrodzenia takie jak premie, nagrody i dodatki są wypłacane za różne okresy, tj. miesięczne, kwartalne, półroczne, roczne i inne (np. raz na 4 miesiące). Poniżej i na kolejnych stronach omówimy zasady wliczania do podstawy wymiaru świadczeń chorobowych składników wynagrodzenia (niewypłacanych za okresy absencji chorobowej) w zależności od okresu, za który są najczęściej wypłacane. Składniki wypłacane za okresy miesięczne Premie, nagrody i inne składniki wynagrodzenia, które nie są wypłacane za okresy pobierania świadczeń chorobowych, przysługujące za okresy miesięczne, wlicza się do podstawy wymiaru w kwocie wypłaconej pracownikowi za miesiące kalendarzowe, za które wynagrodzenie przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia. Pracownik oprócz wynagrodzenia zasadniczego otrzymuje premie miesięczne, które nie są wypłacane za okresy absencji chorobowej. W okresie od 6 do 20 grudnia 2018 r. nabył prawo do wynagrodzenia chorobowego. Podstawę jego wymiaru stanowiło przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, tj. za okres od grudnia 2017 r. do listopada 2018 r. W podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego uwzględniono premie miesięczne wypłacone za ten sam okres, tj. od grudnia 2017 r. do listopada 2018 r. Składniki wypłacane za okresy kwartalne Składniki wynagrodzenia wypłacane za okresy kwartalne wlicza się do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru świadczeń w wysokości stanowiącej 1/12 kwot wypłaconych pracownikowi za cztery kwartały poprzedzające miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. M. Kłos, M. Kozłowska, D. Wrzask, D. Wyderska OBOWIĄZKI ZAKŁADÓW PRACY... GOFIN Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40

358 Pracownik obok wynagrodzenia zasadniczego otrzymuje premie kwartalne, które nie są wypłacane za okresy absencji chorobowej. Nabył on prawo do wynagrodzenia chorobowego za okres od 4 do 15 stycznia 2019 r. Podstawę jego wymiaru stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres od stycznia do grudnia 2018 r. oraz 1/12 sumy kwot premii kwartalnych wypłaconych za I, II, III i IV kwartał 2018 r. Zasada wliczania premii kwartalnych w proporcji 1/12 kwot wypłaconych za cztery kwartały ma zastosowanie również wówczas, gdy za niektóre z kwartałów pracownik nie otrzymał premii kwartalnej bez względu na przyczynę jej nieotrzymania. Pracownikowi w umowie o pracę określono wynagrodzenie zasadnicze oraz premie kwartalne (niewypłacane za okresy absencji chorobowej). Z przyczyn dyscyplinarnych pracownik nie otrzymał premii kwartalnej za II kwartał 2018 r. W okresie od 3 do 20 grudnia 2018 r. nabył prawo do wynagrodzenia chorobowego. Podstawę jego wymiaru stanowiło przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres od grudnia 2017 r. do listopada 2018 r. Uwzględniono w niej 1/12 sumy kwot premii kwartalnych wypłaconych za IV kwartał 2017 r. oraz I, II i III kwartał 2018 r., pomimo że za II kwartał 2018 r. pracownik nie otrzymał premii (premia za ten kwartał wynosiła 0 zł). Jeżeli pracownik nie był zatrudniony u pracodawcy przez okres czterech kwartałów poprzedzających powstanie niezdolności do pracy, premie kwartalne należy uwzględniać proporcjonalnie do liczby pełnych kalendarzowych miesięcy zatrudnienia w tych kwartałach kalendarzowych poprzedzających powstanie niezdolności do pracy, z których premia kwartalna podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru świadczeń. Takich wyjaśnień udzielił ZUS w komentarzu do ustawy zasiłkowej. Pracownik zatrudniony od 1 września 2018 r. nabył prawo do wynagrodzenia chorobowego za 10 dni grudnia 2018 r. Pracownik otrzymał premię kwartalną za III kwartał 2018 r. w wysokości proporcjonalnej do przepracowanego w tym kwartale okresu zatrudnienia, tj. za jeden miesiąc (wrzesień). Przy obliczaniu podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego, do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za okres od września do listopada 2018 r. doliczono premię kwartalną w wysokości kwoty wypłaconej za III kwartał 2018 r. Pracownik zatrudniony u pracodawcy od 1 marca 2018 r. nabył prawo do zasiłku opiekuńczego za okres od 12 do 16 stycznia 2019 r. Oprócz wynagrodzenia zasadniczego pracownik otrzymał premie kwartalne za I kwartał (za marzec) oraz za II, III i IV kwartał 2018 r. W podstawie wymiaru zasiłku opiekuńczego uwzględniono wynagrodzenie zasadnicze za okres od marca do grudnia 2018 r. oraz 1/10 część sumy wypłaconych premii kwartalnych. Zasadę uwzględniania składników wynagrodzenia przysługujących za okresy kwartalne w wysokości proporcjonalnej do liczby pełnych miesięcy kalendarzowych zatrudnienia w kwartałach kalendarzowych poprzedzających powstanie niezdolności do pracy, z których premia podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru świadczeń, stosuje się również do pracownicy (pracownika) powracającej z urlopu wychowawczego (lub bezpłatnego), który rozpoczął się przed okresem, z którego składnik wynagrodzenia jest uwzględniany i skończył się w trakcie tego okresu. Wynika to z komentarza ZUS do ustawy zasiłkowej.