Edukacja globalna Scenariusz lekcji Gimnazjum Etiopia W Etiopii wiele dziewczynek ucieka z rodzinnych wsi, by uniknąć przymusowego małżeństwa. Trafiają do dużych miast. Takimi dziećmi ulicy opiekuje się organizacja społeczna Yenege Tesfa.
Dominika Kulczyk, prezes Kulczyk Foundation, dociera do najdalszych zakątków świata, by nieść pomoc ludziom, którzy żyją w tragicznych warunkach. Partner Strategiczny: Partner Logistyczny: Partnerzy Technologiczni:
Współczesny świat jest na wyciągnięcie ręki. Dziś ani odległość, ani odmienność kulturowa nie stanowią bariery nie do pokonania. Dlatego łatwiej dostrzec problemy różnych społeczności. nie powinniśmy być na nie obojętni. Kształtowanie wśród dzieci i młodzieży postawy wrażliwości na krzywdę drugiego człowieka to ważne zadanie, które mają do spełnienia dorośli. to oni dzięki dyskusjom, rozmowom i przykładowi uczą młode pokolenie otwartości na innych. nasze dzieci mają ogromne szczęście, że mogą spokojnie się uczyć w przyjaznych szkołach wykorzystujących nowoczesne źródła edukacji. Zestawienie problemów człowieka żyjącego w dostatnim świecie z problemami człowieka walczącego o przetrwanie pokazuje, jak bardzo wyolbrzymiamy własne lęki. mam nadzieję, że wspólnie, dzięki merytorycznej wartości materiałów, które kieruję do Państwa, uda się nam rozbudzić i zaszczepić wśród uczniów ideę pomagania słabszym i odpowiedzialności za nich. młodzież na pewno wiele wyniesie z tej cennej lekcji empatii. Zachęcam serdecznie do udziału w konkursie z nagrodami dla szkół i uczniów. nagranie filmu konkursowego da młodym ludziom sposobność pokazania, co naprawdę oznacza dla nich pomaganie potrzebującym. Partnerzy: Patronat Honorowy: Patronat merytoryczny: Partnerzy Edukacyjni: Wydział Studiów Edukacyjnych
Temat lekcji: Dzieciństwo w Etiopii. Sytuacja dziewczynek 2 jednostki lekcyjne Scenariusz lekcji wychowawczej (lub lekcji: wiedzy o społeczeństwie, geografii) dla klas 1 3 gimnazjum Autor: Kinga Kuszak zagadnienia Etiopia z perspektywy dziecka małżeństwa zawierane przez dzieci mobilne szkoły dzieci ulicy organizacje pozarządowe wspierające dzieci w Etiopii sposoby pomagania dzieciom w trudnej sytuacji życiowej CELE LEKCJI Po lekcji uczeń potrafi: wyszukać informacje na temat sytuacji dzieci w Etiopii i przeprowadzić selekcję tych informacji; opisać sytuację dziewczynek mężatek w Etiopii; uzasadnić rolę szkół i edukacji w ratowaniu etiopskich dzieci przed biedą; dowiedzieć się, jak są przestrzegane prawa dziecka w Etiopii; pozyskać informacje na temat organizacji pozarządowych działających na rzecz dzieci w Etiopii; przygotować scenariusz audycji radiowej zachęcającej do udzielenia pomocy dzieciom mieszkającym w Etiopii. CELE KSZTAŁCENIA I TREŚCI NAUCZANIA WedłuG PODSTawy PROGRAMOWEJ Wiedza o społeczeństwie. Cele kształcenia: I.; II. Treści nauczania: 2. 1), 2), 3), 4); 3. 1), 2) Geografia. Cele kształcenia: II. Treści nauczania: 10. 10) METODY I FORMY PRACY analiza źródeł (reportażu filmowego, fragmentu wywiadu radiowego, prezentacji zdjęciowej, informacji pozyskanych z internetu) praca w grupach drama mapa pojęciowa (mapa myśli) praca indywidualna burza mózgów rozmowa przygotowanie scenariusza audycji radiowej ŚRODKI DYDAKTYCZNE reportaż filmowy: Efekt Domina, sezon II, Etiopia. Skazane na ślub prezentacja zdjęciowa pobrana ze strony Kulczyk Foundation (www.edukacjaglobalna.com) arkusze szarego papieru pisaki samoprzylepne karteczki 26 Edukacja Globalna Efektu Domina
ETIOPIA PRZEBIEG LEKCJI 1. WPROWADZENIE Nauczyciel prosi uczniów o przeczytanie fragmentu wywiadu radiowego z Belaynshe (czytaj: belajnesz) Demsa. Uzupełnieniem wywiadu jest prezentacja zdjęć pobranych ze strony www.edukacjaglobalna.com. Spotkanie z Belaynshe Demsa, rozmowa o jej przerażającym dzieciństwie, fragmenty wywiadu radiowego Dziennikarz: Belaynshe, opowiedz naszym słuchaczom o małżeństwach dziewczynek w Etiopii. Belaynshe: Na świecie za mąż wydaje się każdego roku około 14,2 miliona dziewczynek, które nie ukończyły jeszcze 18. roku życia. W Etiopii dotyczy to aż 41% dzieci, szczególnie ubogich, niemających szansy na edukację. W niektórych regionach naszego kraju dziewczynki wydawane są za mąż już w wieku 7 lat. Małżeństwo jest rodzajem transakcji między rodzicami a przyszłym mężem dziewczyny. Rodzice otrzymują za nią wytargowaną cenę. Jej samej nikt nie pyta o zdanie. Dziennikarz: Jak wygląda życie dziewczyny po ślubie? Belaynshe: Małżeństwo zupełnie niweczy jej szansę na edukację. Dziewczynka nie jest też w stanie zdobyć umiejętności zawodowych potrzebnych do tego, by samodzielnie utrzymać się w ciągu dalszego życia. To zupełnie przekreśla jej szansę na samodzielność i uzależnia od męża. Wówczas dziewczynki bardzo wcześnie rodzą dzieci, mimo że biologicznie nie są do tego dojrzałe, co powoduje, że podczas ciąży lub porodu mogą umrzeć. Takich przypadków jest bardzo wiele... Nawet jeżeli przeżyją, poród we wczesnym wieku wiąże się z wieloma zagrożeniami dla ich zdrowia. Młode żony są narażone na różne formy przemocy ze strony swoich mężów. Są bite, poniżane, wykorzystywane do ciężkiej pracy fizycznej. Dziennikarz: Co czułaś, kiedy zostałaś zmuszona do małżeństwa? Belaynshe: Kiedy znalazłam się w domu męża, moje życie stało się koszmarem, cały czas myślałam tylko o tym, jak bardzo chcę żyć, uczyć się, znaleźć pracę. Musiałam stamtąd uciec. Każdy mój dzień, każda jego chwila wypełnione były myślami: Ucieknij, ucieknij, nigdy tam nie wracaj, ucieknij, zrób coś, przecież nie możesz tak żyć. Tylko dokąd? Mogłam wybrać życie z tyranem lub na ulicy. Dziennikarz: Znalazłaś w sobie tyle siły, żeby uciec? [ ] Nauczyciel zachęca uczniów, by podzielili się refleksjami dotyczącymi przeczytanego tekstu. Zadaje pytanie, w jakim wieku w Polsce można zawierać małżeństwa. ROZWINIĘCIE Nauczyciel zachęca uczniów, by zastanowili się nad przyczynami i konsekwencjami małżeństw zawieranych przez dzieci. Dzieli klasę na grupy liczące cztery pięć osób. Zadaniem uczniów jest wejść w rolę Belaynshe. Z perspektywy etiopskiej dziewczynki mają spróbować wskazać argumenty: za pozostaniem w związku małżeńskim, za ucieczką z domu męża. Po wykonaniu polecenia następuje prezentacja argumentów i dyskusja. Nauczyciel może zaproponować uczniom, by przedstawili wyniki swej pracy w formie dramy. Nauczyciel proponuje uczniom obejrzenie reportażu filmowego Etiopia. Skazane na ślub. Reportaż trwa około 23 min. Jeżeli nauczycielowi brakuje czasu, by na lekcji zaprezentować cały film, może posłużyć się jego fragmentami. Podział materiału filmowego na kolejne sekwencje (wraz z czasem ich trwania) został podany w sekcji Wskazówki w dalszej części scenariusza. Uczniowie po obejrzeniu filmu weryfikują argumenty przedstawione wcześniej przez grupy i próbują sformułować wnioski dotyczące problemu wydawania za mąż etiopskich dziewczynek. ZADANIE DOMOWE Nauczyciel dzieli klasę na siedem grup, z których każda opracuje w domu inne zagadnienie. Grupa 1. Gospodarka Etiopii rolnictwo, przemysł, usługi, z czego żyją mieszkańcy miast, z czego mieszkańcy wsi, jakie wykonują zawody itp. Grupa 2. Kultura i języki Etiopii. Kulczyk Foundation 27
Choć w Etiopii zakazano małżeństw nieletnich, na wsiach wciąż zmusza się do ślubu nawet siedmioletnie dziewczynki. Dominika Kulczyk poznała historię piętnastoletniej Abebu, która ma za sobą 3 lata związku ze starszym mężczyzną. Grupa 3. Warunki naturalne Etiopii ukształtowanie terenu, klimat, roślinność, zwierzęta. Grupa 4. Ciekawostki dotyczące Etiopii np. kalendarz, podział roku, mierzenie czasu itp. Grupa 5. Społeczeństwo Etiopii struktura etniczna, dzieci, osierocenie i jego przyczyny, kobiety i prawa kobiet. Grupa 6. Opieka zdrowotna, choroby oraz kwestia głodu i niedożywienia dzieci w Etiopii. Grupa 7. Instytucje pomagające dzieciom w Etiopii i formy działań pomocowych. Uczniowie mają za zadanie zgromadzenie informacji z różnych źródeł znalezionych samodzielnie i wskazanych przez nauczyciela (patrz: sekcja Przydatne linki w dalszej części scenariusza). PRZEBIEG LEKcji 2. WPROWADZENIE Nauczyciel nawiązuje do poprzedniej lekcji i przypomina problemy, którymi poszczególne grupy zajmowały się w ramach pracy domowej. Proponuje uczniom uporządkowanie zgromadzonych informacji w formie map myśli. Zwraca uwagę, by uczniowie w centralnej części arkusza wpisali hasło kluczowe, a od niego wyprowadzili kolejne hasła, które ich zdaniem stanowią uszczegółowienie hasła kluczowego. Zależności między poszczególnymi hasłami mogą zaznaczyć strzałkami i je opisać. Jeżeli uczniowie nie pracowali wcześniej tą techniką, nauczyciel może pokazać im przykładowe mapy myśli (do pobrania ze strony www.edukacjaglobalna.com). Uczniowie tworzą mapy myśli wykorzystują informacje zgromadzone w ramach pracy domowej. Przykładowe hasła kluczowe dla poszczególnych map myśli: Gospodarka Etiopii, Kultura Etiopii ; Warunki naturalne Etiopii, Struktura etniczna Etiopii, Dzieci w Etiopii, Choroby w społeczeństwie Etiopii, Pożywienie mieszkańców Etiopii, Prawa kobiet w Etiopii, Instytucje pomagające dzieciom w Etiopii, Ciekawostki na temat Etiopii. ROZWINIĘCIE Po opracowaniu map myśli następuje krótka dyskusja podsumowująca. Nauczyciel tak prowadzi rozmowę, by uczniowie zwrócili szczególną uwagę na sytuację dzieci w Etiopii w jakich warunkach geograficznych, kulturowych, ekonomicznych i społecznych żyją. Nauczyciel prosi, by uczniowie spróbowali wskazać, jak młodzież z Polski może włączyć się w pomoc dla dzieci w Etiopii. Proponuje pracę podzieloną na dwa etapy: 1. Burza mózgów w zespołach liczących cztery pięć osób. Uczniowie zgłaszają pomysły, zapisują propozycje na małych karteczkach, które naklejają na arkusz szarego papieru. Następnie grupa wybiera dwie trzy propozycje i przedstawia je na forum klasy wraz z krótkim uzasadnieniem. 2. Po wysłuchaniu propozycji poszczególnych grup uczniowie przez głosowanie wybierają takie formy działania, które chcieliby i mogą zrealizować (np. zbiórka książek do mobilnej biblioteki, zbiórka pomocy dydaktycznych itp.). 28 Edukacja Globalna Efektu Domina
ETIOPIA URUCHOMIENIE EFEKTU DOMINA POPCHNIJMY KOSTKĘ W ETIOPII Zgodnie z wybranym przez klasę obszarem działania uczniowie w ramach pracy domowej, indywidualnie lub w grupach, przygotowują scenariusze audycji radiowej Efekt Domina popchnijmy kostkę w Etiopii, zachęcającej do pomagania etiopskim dzieciom. Spośród przygotowanych scenariuszy uczniowie wybiorą jeden i na jego podstawie przygotują audycję radiową, która zostanie przedstawiona na forum szkoły w celu uruchomienia działań pomocowych. Zamiast audycji radiowej mogą przygotować np. prezentację albo film lub przedstawienie z udziałem uczniów. WSKAZÓWKI 1. Jeżeli nauczyciel nie ma czasu, aby na lekcji zaprezentować cały materiał filmowy, może posłużyć się jego fragmentami. Poniżej podział reportażu na części wraz ze wskazaniem czasu trwania każdej z nich (w minutach): 1) Nieletnie żony i dzieci ulicy (0: 00 3:13) 2) Organizacja Yenege Tesfa (3:13 7:08) 3) Małżeństwa dziewczynek (7:08 9:16) 4) Pomoc dla samotnych matek (9:16 10:55) 5) Ucieczka przed małżeństwem (10:55 13:46) 6) Unieważnienie małżeństwa (13:46 15:14) 7) Młode matki i bezpłatna antykoncepcja (15:14 16:59) 8) Mobilne szkoły i biblioteki (16:59 20:44) 9) Dalsze losy Belaynshe (20:40 22:42). 2. Na stronie internetowej www.edukacjaglobalna.com można znaleźć ponadto: reportaż filmowy: Efekt Domina, sezon II, Etiopia. Skazane na ślub; prezentację zdjęciową do lekcji; przykładowe mapy myśli. Wolontariusze uczą dzieci w mobilnej szkole. W Gondarze 3000 dzieci żyje na ulicy. Yenege Tesfa (co znaczy: Nadzieja na Jutro) pomaga 600 z nich. Oprócz mobilnych szkół Yenege Tesfa prowadzi także mobilne biblioteki. Kulczyk Foundation 29
INSPIRACJE DO DALSZEJ PRACY WYCHOWAWCZEJ dzieciństwo w Etiopii Pytania i zadania dla ucznia do samodzielnego opracowania Autor: Kinga Kuszak 1. Poszukaj informacji na temat organizacji Yenege Tesfa. 2. Porównaj koszty edukacji dzieci w Etiopii i w Polsce. W Etiopii na jedno dziecko przeznacza się mniej niż 10 euro rocznie. Dowiedz się, ile kosztuje roczna edukacja jednego dziecka w Polsce. 3. Zastanów się, jakie materiały dydaktyczne mogłyby uatrakcyjnić edukację dzieci w Etiopii i znaleźć się w wyposażeniu mobilnej szkoły. 4. Zastanów się, jakie są przyczyny biedy w Etiopii. 5. Zastanów się i spróbuj wyjaśnić, dlaczego edukacja jest dla etiopskich dziewcząt szansą na uniknięcie wczesnego małżeństwa. PRZYDatnE linki Efekt Domina. Pomagamy samotnym i osieroconym dzieciom, Kulczyk Foundation: http://goo.gl/62cz2u Yenege tesfa: www.yenegetesfa.org informacje na temat Etiopii: www.etiopia.pl; http://goo.gl/53jvh8 ambasada Rzeczpospolitej Polskiej w addis abebie: www.addisabeba.msz.gov.pl unicef: www.unicef.org court appointed Special advocates for children (casa): www.pcasa.org Kalendarz i rachuba godzin w Etiopii, Etiopia. Wycieczki, informacje, porady, przewodnik : http://goo.gl/psvawp 30 Edukacja globalna Efektu Domina
Edukacja w najlepszej formie Bogata oferta publikacji dla wszystkich segmentów edukacyjnych, również szkolnictwa zawodowego. Podręczniki ponad 1,5 tys. tytułów w ofercie, co roku kilka milionów użytkowników. Zeszyty ćwiczeń i inne pomoce dydaktyczne dla uczniów. Obudowa metodyczna dla nauczyciela na uczę.pl pełna pomoc w przygotowaniu lekcji. E-booki stale rozwijana, największa w Polsce oferta podręczników elektronicznych. Repetytoria i arkusze egzaminacyjne kompletne materiały dla uczniów przygotowujące do egzaminów szkolnych wszystkich typów. E-ćwiczenia najobszerniejszy zbiór ćwiczeń na platformie WSiPnet.pl. Ponad 500 tys. użytkowników! Zdasz.to profesjonalne zasoby i pomoce dla zdających egzaminy gimnazjalne i maturalne. Nowość! Seria repetytoriów i arkuszy ZDASZ.TO
Kulczyk Foundation niezwykle gorąco dziękuje wszystkim instytucjom i organizacjom pozarządowym za wsparcie merytoryczne, którego nam udzieliły w tym projekcie. Patronat Honorowy: Patronat merytoryczny: Partnerzy Edukacyjni: Wydział Studiów Edukacyjnych Autorzy scenariuszy: agnieszka bojarczuk, marta Kałużna, Kinga Kuszak, Katarzyna Sadowska, tomasz Sadowski, Kamila Słupska Konsultacja merytoryczna: prof. uam dr hab. Kinga Kuszak Wsparcie metodyczne: dr barbara ostrowska Redakcja: Łukasz marks, anna Wiese Projekt graficzny: marta jedlińska Opracowanie graficzne: Piotr Zalewski Koordynacja produkcji: tomasz jagodziński Produkcja: gm Records Drogowiec-Pl sp. z o.o. nc Koperty sp. z o.o. becolour sp. z o.o. Fotografie: tatiana jachyra tomasz borkowski Dariusz Szymura Zespół Kulczyk Foundation: Dominika Kulczyk marta Schmude-olczak beata Kopyt Karolina mikołajczak Paweł orzeszko małgorzata Płocka mateusz Kamil Roszak marzena Zowczak Kulczyk Foundation ul. Krucza 24/26 00-526 Warszawa www.kulczykfoundation.org.pl office@kulczykfoundation.org.pl 36 Edukacja globalna Efektu Domina
WYGRAJ IPADY DLA CAŁEJ KLASY DRUKARKI DLA NAUCZYCIELI I SZKÓŁ WEŹ UDZIAŁ W KONKURSIE EDUKACJAGLOBALNA.COM Obojętność to choroba, której musimy się wystrzegać. Konkurs filmowy Edukacji Globalnej Efektu Domina ma za zadanie uwrażliwić dzieci i młodzież na codzienne problemy obecne w otaczającej ich rzeczywistości. Młodzi ludzie mają okazję nauczyć się pomagać i angażować w pomoc innym. W ramach konkursu młodzież ma za zadanie stworzyć i przeprowadzić akcję, dzięki której zmieni świat na lepsze. Następnie uczestnicy muszą nakręcić film, w którym przedstawią swoją inicjatwę. Na młodzież, nauczycieli i szkoły, które reprezentują czekają atrakcyjne nagrody! MillionYou to najstarsza i największa w Polsce firma wykorzystująca ideę crowdsourcingu. Na swoim koncie mamy liczne innowacyjne akcje edukacyjne, w których społeczności współpracowały ze znanymi osobowościami i markami. MillionYou to również ponad 70 wyjątkowych konkursów filmowych zrealizowanych dla największych marek. MillionYou w swoich działaniach łączy społeczny potencjał i talenty współtworząc nową jakość komunikacji i treści. Dzięki nam kreatywne społeczności łączą się z wiodącymi markami, aby generować innowacyjne pomysły, współtworzyć content i realizować kampanie angażujące konsumentów. WEJDŹ NA STRONĘ EDUKACJAGLOBALNA.COM ZAPOZNAJ SIĘ Z ZASADAMI KONKUSU POMÓŻ ZMIENIĆ ŚWIAT NA LEPSZE WYGRAJ ATRAKCYJNE NAGRODY dowiedz się więcej millionyou.pl