PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW I ROKU STUDIÓW 1. NAZWA PRZEDMIOTU 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek ) realizującej przedmiot: Fizjologia Człowieka Katedra i Zakład Fizjologii 3. Adres jednostki odpowiedzialnej za dydaktykę: Adres: Poznań ul. Święcickiego 6 Tel. /Fax: 61/854 65 40 Strona www: E-mail: fizjologia@umed.poznan.pl 4. Kierownik jednostki: Prof. dr hab. Hanna Krauss 5. Osoba zaliczająca przedmiot w E-indeksie z dostępem do platformy WISUS Dr hab. med. Henryk Witmanowski, Prof.UMK 6. Osoba odpowiedzialna za dydaktykę na Wydziale Lekarskim I z dostępem do platformy WISUS ( listy studentów) ( koordynator przedmiotu) : Nazwisko imię: Dr hab. med. Henryk Witmanowski, Prof.UMK Tel. kontaktowy: 61 8546521 Możliwość kontaktu - konsultacje (dni, godz., miejsce): wtorek 12.00-14.00 E-mail: hewit7@wp.pl Osoba zastępująca: Kontakt: 7. Osoba odpowiedzialna za rezerwację sal: Nazwisko imię: Mgr Beata Warzybok Tel. kontaktowy: 61 8546 540 1
E-mail: 8. Miejsce przedmiotu w programie studiów: Rok: I Semestr: I 9. Liczba godzin ogółem : 60 liczba pkt. ECTS: 4 Jednostki uczestniczące w nauczaniu przedmiotu Semestr zimowy/letni liczba godzin W Ć Ćwiczenia kategoria Katedra i Zakład Fizjologii 15 36 9 S Razem: 15 36 9 10.Tematyka poszczególnych wykładów, ćwiczeń i seminariów Wykłady - Semestr zimowy/letni Tematyka wykładów Imię i nazwisko osoby prowadzącej zajęcia Wykład 1. 1. Wprowadzenie do fizjologii. Henryk Witmanowski Wykład 2. 2. Układ krążenia. Henryk Witmanowski Wykład 3. 3. Układ wydalniczy I Henryk Witmanowski Wykład 4. 4. Układ pokarmowy Henryk Witmanowski Ćwiczenia - Semestr zimowy/letni Tematyka ćwiczeń Osoba odpowiedzialna SALA Ćwiczenie 1. Ćwiczenie 2. Ćwiczenie 3. Układ hormonalny Układ nerwowy Układ mięśniowy 2
Seminaria - Semestr zimowy/letni Seminarium 1. Tematyka seminariów Homeostaza I Imię i nazwisko osoby prowadzącej zajęcia SALA Seminarium 2. Seminarium 3. Homeostaza II Układ oddechowy REGULAMIN ZAJĘĆ: 1. Organizacja zajęć. Zajęcia dydaktyczne z fizjologii obejmują: wykłady i zajęcia kontrolowane (seminaria, ćwiczenia i sprawdziany). Zajęcia kontrolowane składają się z 9 tematów; w trakcie ich trwania Student zobowiązany jest do noszenia białego fartucha ochronnego. 2. Nieobecności: dopuszcza się maksymalnie 2 nieobecności na zajęciach kontrolowanych w ciągu całego kursu fizjologii. 3. Zaliczanie zajęć. A/ Aby zaliczyć zajęcia z Fizjologii należy: a. wykazać się przygotowaniem teoretycznym do poszczególnych zajęć (zakres materiału znajduje się na stronie internetowej Katedry Fizjologii); UWAGA! rażący brak przygotowania = - 1 pkt/ temat b. protokołować ćwiczenia w zeszycie c. przystąpić do testu (10 pytań) po zajęciach z danego tematu, za który można uzyskać od 0 10 pkt. (uzyskanie 6 pkt oznacza zdanie tematu). UWAGA! ewentualne punkty ujemne, o których mowa wyżej odlicza się od wyniku testu za dany temat. d. Zaliczyć zajęcia = uzyskać minimum 54 pkt za tematy zdane (= 60% z 90 pkt). B/ Student, który z tematów zdanych nie uzyska 54 pkt musi poprawiać wszystkie niezdane tematy, wówczas nie otrzymuje punktów a jedynie zaliczenie( zal. ) C/ Jeśli w wyniku poprawiania Student nie poprawi 1 3 tematów może w terminie wyznaczonym przez Katedrę Fizjologii przystąpić do wyjściówki z całego materiału. Studentowi przysługuje jedna poprawka wyjściówki. Nie poprawienie 4 tematów skutkuje brakiem zaliczenia zajęć. 4. Egzamin. w przedterminie dotyczy osób, które w wyniku zaliczeń uzyskały co najmniej 81 pkt. 3
w zwykłym terminie dotyczy wszystkich, którzy uzyskali zaliczenie zajęć. Studentowi przysługuje prawo do dwukrotnego poprawiania niezdanego egzaminu. 5. Ponadto Studenta obowiązuje: - regulamin studiów Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, - przestrzeganie przepisów BHP, - przestrzeganie ogólnie przyjętych form zachowania się, - uporządkowanie stanowiska pracy po zakończeniu zajęć, - poszanowanie sprzętu i wyposażenia sal dydaktycznych, - przestrzeganie zarządzeń Kierownika Katedry Fizjologii, i Nauczycieli Akademickich prowadzących zajęcia. PROGRAM ZAJĘĆ: Wykłady: 1. Wprowadzenie do fizjologii. Zasady regulacji procesów fizjologicznych na poziomie komórek, narządów i całego organizmu. 2. Układ krążenia: Przepływ krwi w układzie krążenia. Organizacja układu krążenia. Ciśnienie krwi. Opór obwodowy. Regulacja przepływu krwi. Powrót żylny czynniki regulujące powrót żylny. 3. Układ wydalniczy I: Funkcja nerek regulacja nerwowa i hormonalna. Aparat przykłębkowy. Układ renina-angiotensyna-aldosteron. Udział wazopresyny w regulacji ciśnienia tętniczego i gospodarki wodno-elektrolitowej. Mechanizm pragnienia. 4. Układ pokarmowy: trawienie i wchłanianie, czynności ruchowe i wydzielnicze, fizjologia żywienia. Seminaria 1. Homeostaza I: płyny ustrojowe, rola i znaczenie płynów ustrojowych z uwzględnieniem śliny, zaburzenia wodno-elektrolitowe. 2. Homeostaza II: gospodarka kwasowo zasadowa, układy buforowe, kwasica, alkaloza sposoby kompensacji. 3. Układ oddechowy: nerwowa i chemiczna regulacja oddychania. Zasady równowagi kwasowo-zasadowej, transport tlenu i dwutlenku węgla w organizmie. 4. Układ mięśniowy i wysiłek fizyczny: mechanizm skurczu, wydolność fizyczna. Ćwiczenia: 1. Układ hormonalny: organizacja układu dokrewnego, mechanizmy wydzielania hormonów, działanie na komórkę docelową, transport hormonów we krwi, unieczynnianie; podwzgórze, przysadka mózgowa, szyszynka, fizjologia rozrodu, tarczyca, przytarczyce, gospodarka wapniowo-fosforanowa, nadnercza, trzustka. 2. Układ nerwowy: komórka nerwowa, pobudliwość i pobudzenie, potencjał spoczynkowy i czynnościowy, synapsy nerwowe, przewodnictwo nerwowe, odruchy, regulacja ruchów i postawy ciała, autonomiczny układ nerwowy. 3. Narządy zmysłów: czucie i percepcja, receptory czuciowe, narządy zmysłów, neurofizjologiczne podstawy zachowania się,, czuwanie i sen, rytmy biologiczne. 4. Układ mięśniowy: mięśnie poprzecznie prążkowane i gładkie, rodzaje skurczów mięśnia, teoria ślizgowa skurczu. 5. Fizjologia krwi: hemopoeza, fizjologia krwinek, hemostaza, układ odpornościowy, układy grupowe krwi. 6. Układ krążenia: elektrofizjologia i elektrokardiografia, hemodynamika serca, krążenie obwodowe, regulacja przepływu, metody badania układu krążenia. 7. Układ oddechowy: oddychanie wewnętrzne i zewnętrzne, drogi oddechowe, mechanika oddychania, wymiana gazowa w płucach, transport gazów, nerwowa i 4
chemiczna regulacja oddychania. 8. Żywienie: podstawowa przemiana materii, piramida żywieniowa, witaminy, minerały. 9. Wysiłek fizyczny: deficyt i dług tlenowy, wydolność i tolerancja wysiłkowa u człowieka, metody pomiaru wydolności, trening wysiłkowy. 10. Układ wydalniczy: rola nerek w tworzeniu moczu, gospodarka kwasowo zasadowa, zagęszczanie moczu, czynność wewnątrzwydzielnicza. PROGRAM NAUCZANIA: Wymagania wstępne: podstawowe wiadomości z anatomii i histologii Przygotowanie do zajęć: przygotowanie do wszystkich form zajęć Wymagania końcowe: zaliczenie przedmiotu i zdanie egzaminu 11. Kryteria zaliczenia przedmiotu: zaliczenie, egzamin teoretyczny Zaliczenie kryterium zaliczenia: uzyskanie 54 pkt za tematy zdane na kolokwiach Egzamin teoretyczny kryterium zaliczenia: egzamin testowy wielokrotnego wyboru, uzyskanie 60% prawidłowych odpowiedzi. Egzamin praktyczny kryterium zaliczenia: nie dotyczy 12. Literatura: Zalecana literatura: 1.Traczyk W.Z. Fizjologia człowieka w zarysie, WL PZWL, Warszawa. 2. Krauss H. Fizjologia człowieka. Skrypt UM w Poznaniu 13. Studenckie koło naukowe: nie dotyczy Opiekun koła Tematyka Miejsce spotkań 14. SYLABUS ( proszę wypełnić wszystkie pola w tabeli) 5
WYDZIAŁ LEKARSKI I Nazwa kierunku Nazwa przedmiotu Dietetyka Fizjologia człowieka Poziom i tryb studiów Punkty ECTS 4 studia I stopnia I rok stacjonarne Jednostka realizująca, wydział Koordynator przedmiotu Katedra i Zakład Fizjologii Dr hab. med. Henryk Witmanowski, Prof. UMK hewit7@wp.pl, 61 8546521 Osoba zaliczająca Dr hab. med. Henryk Witmanowski, Prof. UMK hewit7@wp.pl, 61 8546521 Rodzaj przedmiotu Obszar nauczania Cel kształcenia Obowiązkowy Fizjologia Człowieka Semestr I Rodzaj zajęć i liczba godzin Wykłady 15 Seminaria Poznanie podstawowych funkcji i procesów regulujących przebieg czynności życiowych człowieka w stanie zdrowia, opanowanie umiejętności odróżniania ich od przebiegu nieprawidłowego, chorobowego, zrozumienie związków fizjologii z dyscyplinami klinicznymi. Zdolność traktowania poszczególnych narządów i układów jako elementów całego organizmu i poznanie mechanizmów umożliwiających integrację poszczególnych jego funkcji 9 Ćwiczenia 36 Wykłady: 1. Wprowadzenie do fizjologii. Zasady regulacji procesów fizjologicznych na poziomie komórek, narządów i całego organizmu. 2. Układ krążenia: Przepływ krwi w układzie krążenia. Organizacja układu krążenia. Ciśnienie krwi. Opór obwodowy. Regulacja przepływu krwi. Powrót żylny czynniki regulujące powrót żylny. 3. Układ wydalniczy I: Funkcja nerek regulacja nerwowa i hormonalna. Aparat przykłębkowy. Układ renina-angiotensyna-aldosteron. Udział wazopresyny w regulacji ciśnienia tętniczego i gospodarki wodno-elektrolitowej. Mechanizm pragnienia. 4. Układ pokarmowy: trawienie i wchłanianie, czynności ruchowe i wydzielnicze, fizjologia żywienia. Treści programowe Seminaria 1. Homeostaza I: płyny ustrojowe, rola i znaczenie płynów ustrojowych z uwzględnieniem śliny, zaburzenia wodno-elektrolitowe. 2. Homeostaza II: gospodarka kwasowo zasadowa, układy buforowe, kwasica, alkaloza sposoby kompensacji. 3. Układ oddechowy: nerwowa i chemiczna regulacja oddychania. Zasady równowagi kwasowo-zasadowej, transport tlenu i dwutlenku węgla w organizmie. 4. Układ mięśniowy i wysiłek fizyczny: mechanizm skurczu, wydolność fizyczna. Ćwiczenia: 1. Układ hormonalny: organizacja układu dokrewnego, mechanizmy wydzielania hormonów, działanie na komórkę docelową, transport hormonów we krwi, unieczynnianie; podwzgórze, przysadka mózgowa, szyszynka, fizjologia rozrodu, tarczyca, przytarczyce, gospodarka wapniowo-fosforanowa, nadnercza, trzustka. 2. Układ nerwowy: komórka nerwowa, pobudliwość i pobudzenie, potencjał spoczynkowy i czynnościowy, synapsy nerwowe, przewodnictwo nerwowe, odruchy, regulacja ruchów i postawy ciała, autonomiczny układ nerwowy. 6
3. Narządy zmysłów: czucie i percepcja, receptory czuciowe, narządy zmysłów, neurofizjologiczne podstawy zachowania się,, czuwanie i sen, rytmy biologiczne. 4. Układ mięśniowy: mięśnie poprzecznie prążkowane i gładkie, rodzaje skurczów mięśnia, teoria ślizgowa skurczu. 5. Fizjologia krwi: hemopoeza, fizjologia krwinek, hemostaza, układ odpornościowy, układy grupowe krwi. 6. Układ krążenia: elektrofizjologia i elektrokardiografia, hemodynamika serca, krążenie obwodowe, regulacja przepływu, metody badania układu krążenia. 7. Układ oddechowy: oddychanie wewnętrzne i zewnętrzne, drogi oddechowe, mechanika oddychania, wymiana gazowa w płucach, transport gazów, nerwowa i chemiczna regulacja oddychania. 8. Żywienie: podstawowa przemiana materii, piramida żywieniowa, witaminy, minerały. 9. Wysiłek fizyczny: deficyt i dług tlenowy, wydolność i tolerancja wysiłkowa u człowieka, metody pomiaru wydolności, trening wysiłkowy. 10. Układ wydalniczy: rola nerek w tworzeniu moczu, gospodarka kwasowo zasadowa, zagęszczanie moczu, czynność wewnątrzwydzielnicza. Inne: Przygotowanie prezentacji Formy i metody dydaktyczne Forma i warunki zaliczenia Literatura podstawowa Literatura uzupełniająca Wykłady, seminaria i ćwiczenia Wykłady i ćwiczenia: test sprawdzający wiedzę i umiejętności. Egzamin: test wielokrotnego wyboru (MCQ). 1.Traczyk W.Z. Fizjologia człowieka w zarysie, WL PZWL, Warszawa. 2. Krauss H. Fizjologia człowieka. Skrypt UM w Poznaniu 1.Traczyk W., Trzebski A.: Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej, WL PZWL, Warszawa. 2. Kozłowski S., Nazar K.: Wprowadzenie do Fizjologii Klinicznej, WL PZWL Warszawa. Numer efektu kształcenia W01 Efekty kształcenia Wykazuje znajomość anatomii i fizjologii człowieka ze szczególnym uwzględnieniem układu pokarmowego oraz procesów trawienia i wchłaniania. Rozumie i potrafi wyjaśnić wzajemne zależności pomiędzy Odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia P6S_WG P6S_WG 7
W02 układem pokarmowym a układem nerwowym, krążenia i oddychania, moczowym i dokrewnym. Rozumie i potrafi wyjaśnić wzajemne zależności pomiędzy W02a układem pokarmowym a układem nerwowym i P6S_WG dokrewnym. Zna zasady i podstawy fizjologiczne dietetyki pediatrycznej W15 oraz zasady żywienia kobiet w okresie ciąży i w okresie P6S_WG karmienia piersią. U15 Potrafi w oparciu o znajomość fizjologii wysiłku zaplanować i wdrożyć żywienie dostosowane do rodzaju uprawianej P6S_UW dyscypliny sportowej. U16 Potrafi zaplanować prawidłowe żywienie kobiety w ciąży i karmiącej. P6S_UW U24 Posiada umiejętność wykorzystywania wiedzy o budowie chemicznej, właściwościach i funkcji podstawowych P6S_UW składników żywności w dietoterapii. K01 Posiada świadomość własnych ograniczeń i wie kiedy zwrócić się do innych specjalistów. P6S_KK K03 Posiada umiejętność stałego dokształcania się. P6S_KK K04 Przestrzega zasad etyki zawodowej. P6S_KK Nakład pracy studenta: Liczba godzin: Data opracowania sylabusa: 20.11.2017 r. Osoba przygotowująca sylabus: Henryk Witmanowski 15. Szczegółowy rozkład zajęć: WYKŁADY Dzień tygodnia Daty w których odbywają się wykłady Godzina Wtorek Katedra Fizjologii, sala 21 Wtorek Katedra Fizjologii, sala 21 Wtorek Katedra Fizjologii, sala 21 Sala SEMINARIA Grupa Dni tygodnia Daty Godziny w których odbywają Nr Sali Jednostka przeprowadzająca zajęcia się zajęcia seminaryjne 1 2 3 4 5 6 Poniedziałek 02.10.2017 16-18.15 5,6 04.12.2017 11.12.2017 GRUPA 1 Wtorek Środa Czwartek Piątek Poniedziałek 02.10.2017 16-18.15 5,6 04.12.2017 11.12.2017 GRUPA 2 Wtorek Środa Czwartek Piątek 8
ĆWICZENIA Grupa Grupa 1 Grupa 2 Podgrupy Dni tygodnia Daty Poniedziałek 9,16,23.10.2017 6,13,20,27.11.2017 18.12.2017 8,15,22,29.01.2018 Wtorek Środa Czwartek Piątek Poniedziałek 9,16,23.10.2017 6,13,20,27.11.2017 18.12.2017 8,15,22,29.01.2018 Wtorek Środa Czwartek Piątek Godziny w których odbywają się ćwiczenia 16-18.15 5,6 16-18.15 5,6 Nazwa, nr sali Jednostka przeprowadzająca zajęcia 16. Podpis osoby odpowiedzialnej za nauczanie przedmiotu lub koordynatora Dr hab. med. Henryk Witmanowski, Prof. UMK 17. Podpisy osób współodpowiedzialnych za nauczanie przedmiotu ( w przypadku przedmiotów koordynowanych) Nie dotyczy UWAGA: wszystkie tabele i ramki można powiększyć w zależności od potrzeb. 9