Wstęp Rynek zmienia się coraz bardziej dynamicznie, a pracodawcy, aby sprostać jego wymaganiom, potrzebują najlepszej kadry. Coraz częściej jednak są zmuszeni borykać się z niedoborem talentów i rosnącymi trudnościami w pozyskaniu specjalistów i menedżerów. Dlatego zależy nam na dostarczeniu informacji, które pozwolą firmom bardziej świadomie kierować oferty pracy do wybranych grup zawodowych i częściej odnosić sukcesy w prowadzonych procesach rekrutacyjnych. Badanie Antal International Aktywność specjalistów i menedżerów na rynku pracy jest badaniem mającym na celu sprawdzenie, jaki procent specjalistów i menedżerów: aktywnie poszukuje pracy, jaki jedynie biernie, a jaki w ogóle nie jest zainteresowany zmianą zatrudnienia. Celem jest także uzyskanie wiedzy o gotowości do relokacji i faktycznej mobilności oraz motywacjach osób, które są związane silnie z obecną organizacją. Badanych poproszono również o wskazanie elementów oferty pracy koniecznych, aby została ona rozważona. Badanie objęło grupę 1157 respondentów z Polski. Mamy nadzieję, że niniejszy raport okaże się interesujący dla Państwa i pozwoli dowiedzieć się, jakie czynniki są ważne dla specjalistów i menedżerów, jak zadbać o ich satysfakcję i w efekcie przyczynić się do lepszych wyników firmy. Artur Skiba dyrektor zarządzający Antal International O Antal International Antal International jest międzynarodową firmą executive recruitment posiadającą 110 oddziałów w 35 państwach w Europie, Azji, Afryce i obu Amerykach. Firma powstała w 1993 roku i jako jedna z pierwszych w branży rekrutacyjnej wprowadziła podział zespołów na specjalizacje. Konsultanci koncentrują się na wąskich sektorach i dyscyplinach, co czyni ich ekspertami w swoich dziedzinach. Więcej informacji na www.antal.com. 2
1. Metodologia Badanie Antal International Aktywność specjalistów i menedżerów na rynku pracy przeprowadzone było metodą CAWI w terminie 19.06-08.07.2013. W badaniu udział wzięło 1157 respondentów z Polski, w tym 31% kobiet i 69% mężczyzn. 47% respondentów to specjaliści, a 53% - menedżerowie. Badanie było anonimowe. Skrócony kwestionariusz: 1. Czy poszukuje Pan/Pani pracy? 2. Jakie czynniki motywują Pana/Panią do pozostania w obecnej organizacji? 3. Czy rozważyłby Pan / rozważyłaby Pani ofertę podjęcia innego zatrudnienia złożoną przez rekrutera? 4. Prosimy o wskazanie koniecznych elementów, które musi zawierać oferta pracy, aby zdecydował się Pan / zdecydowała się Pani ją rozważyć. 5. Ile zaproszeń do udziału w procesie rekrutacyjnym otrzymał Pan / otrzymała Pani w ciągu ostatniego roku? 6. Czy zmienił Pan / zmieniła Pani pracę w ciągu ostatniego roku? 7. Jakie były Pana/Pani powody zmiany pracy? 8. Czy dla atrakcyjnej oferty pracy zdecydowałby się Pan / zdecydowałaby się Pani na relokację? 9. Czy w ciągu ostatniego roku relokował się Pan / relekowała się Pani w związku z pracą? 10. Jakie miasta pod kątem relokacji krajowej byłyby dla Pana/Pani najbardziej atrakcyjne? 11. Płeć 12. Wiek 13. Szczebel zatrudnienia 14. Osiągane średnie całkowite wynagrodzenie miesięczne brutto (PLN) 15. Dyscyplina (obszar specjalizacji) 4
2. Aktywność specjalistów i menedżerów poszukiwanie pracy 39% specjalistów i menedżerów poszukuje aktywnie pracy, 46% biernie (cv jest dostępne na portalach rekrutacyjnych i społecznościowych i respondenci są otwarci na nowe propozycje zawodowe). Czy poszukuje Pan/Pani pracy? 39% 46% Tak, poszukuję pracy biernie Nie poszukuję pracy 15% Tak, cały czas aktywnie poszukuję pracy Źródło: 3. edycja ASM - badanie Antal International 15% pracowników średniego i wyższego szczebla w ogóle nie poszukuje nowego zatrudnienia. Kim są osoby nie poszukujące pracy? Nieznacznie częściej nieposzukiwanie pracy deklarują mężczyźni (15%) niż kobiety (14%). Wśród specjalizacji do grupy osób nie poszukujących pracy należą najczęściej specjaliści i menedżerowie z obszaru: IT (21%), HR (20%) oraz finansów i księgowości (16%). Najwyższy odsetek osób nie poszukujących pracy został odnotowany w grupie osób przed trzydziestym rokiem życia 17%. Najczęściej są to osoby zarabiające powyżej 7 500 zł brutto miesięcznie (16%). Odsetek osób nie poszukujących pracy w grupie respondentów zarabiających powyżej 15 000 zł wynosi już 17%. Kim są osoby szukające pracy biernie? Częściej poszukują pracy mężczyźni (49%), niż kobiety (40%) Specjaliści i menedżerowie w obszarze finansów są dobrze wynagradzani. Najlepsi nie maja zwykle powodów żeby zmieniać pracodawcę i rzadko decydują sie na samodzielne poszukiwanie nowego stanowiska. Charakter ich pracy nie wymaga tworzenia rozbudowanej sieci relacji, a co za tym idzie, rzadziej niz inne grupy zawodowe zakładają profile na portalach społecznościowych. Najskuteczniejszym sposobem dotarcia do takich osób są poszukiwania bezpośrednie. Anna Piotrowska-Banasiak, menedżer Antal Finance & Accountancy 5
Wśród specjalizacji do najczęściej poszukujących pracy biernie należą specjaliści i menedżerowie z obszaru: IT (57%) oraz inżynierii (53%). Najrzadziej poszukują pracy biernie prawnicy (29%), specjaliści z obszaru administracji (31%) oraz HR (35%). Najczęściej biernie poszukują pracy osoby przed trzydziestym rokiem życia. Jest to spowodowane m.in. powszechnością użytkowania internetu i portali społecznościowych w tej grupie wiekowej. Wśród osób o różnych dochodach nie odnotowano znaczących różnic w kontekście odsetka poszukujących pracy w sposób bierny. Kim są osoby szukające pracy aktywnie pracy? Aktywne poszukiwanie pracy częściej deklarowane jest przez kobiety (46%) niż mężczyzn (36%). Wśród specjalizacji do najczęściej aktywnie poszukujących pracy należą specjaliści i menedżerowie z obszaru: administracji (62%) oraz prawa (59%). Najrzadziej aktywnie poszukują pracy specjaliści i menedżerowie IT (23%). Najczęściej aktywnie poszukują pracy respondenci powyżej 50 roku życia spowodowane to jest trudniejszą sytuacją na rynku pracy tej grupy wiekowej, a także przywiązaniem do tradycyjnych form poszukiwań pracy. Aktywne poszukują pracy najczęściej osoby zarabiające poniżej 5 000 zł brutto miesięcznie. Specjaliści i menedżerowie w obszarze IT mają ciekawą i wysoko wynagradzaną pracę. Dlatego ich motywacja do zmiany miejsca zatrudnienia, tym samym aktywnego poszukiwania pracy jest niska. Jedynie w sytuacji, kiedy brakuje im w obecnym miejscu pracy szkoleń i możliwości rozwoju kompetencji są skłonni rozejrzeć się za nowym zajęciem. Aleksandra Kujawa menedżer Antal IT Services Czy poszukuje Pan / Pani pracy? I edycja II edycja III edycja 56% 51% 46% 39% 31% 33% 13% 16% 15% Tak, poszukuję pracy biernie Tak, cały czas aktywnie poszukuję pracy Nie poszukuję pracy Źródło: 3. edycja ASM - badanie Antal International 6
Na powyższym wykresie można zauważyć wzrost odsetka osób aktywnie poszukujących pracy. Wynika on m.in. ze znacznie zwiększonej podaży kandydatów, szczególnie w obszarze prawa. 59% badanych prawników prowadzi aktywne poszukiwania pracy. Dla porównania w obszarze IT aktywnie poszukuje pracy 23% respondentów. Warto zwrócić uwagę, że większość badanych osób (96%) jest gotowa rozważyć ofertę otrzymaną bezpośrednio od rekrutera. Również w grupie osób w ogóle nie poszukujących pracy chęć kontaktu z rekruterem jest wysoka 80% deklaruje rozważenie bezpośredniej oferty. 96% specjalistów i menedżerów jest gotowych rozważyć ofertę otrzymaną od rekrutera 7
3. Co motywuje do pozostania w dotychczasowej organizacji? Dane przedstawione w rozdziale 2. wskazują, że duży odsetek specjalistów i menedżerów (61%) nie szuka aktywnie pracy. To pozwala wnioskować, że są to osoby przywiązane do organizacji, w której obecnie wykonują obowiązki zawodowe. Dlatego warto przyjrzeć się, jakie czynniki motywują specjalistów i menedżerów do pozostania w obecnej organizacji. Jakie czynniki motywują Pana/Panią do pozostania w obecnej organizacji? atmosfera i relacje personalne w firmie 54% wynagrodzenie 52% brak ciekawych/atrakcyjnych ofert pracy na rynku 46% lokalizacja 43% atrakcyjny pakiet szkoleń i możliwości rozwoju oferowane 22% obawa, że w inna firma nie spełni moich oczekiwań 20% obawa przed utratą zatrudnienia w przypadku 16% Źródło: 3. edycja ASM - badanie Antal International Dla największego odsetka respondentów (54%) czynnikiem motywującym do pozostania w obecnej organizacji jest atmosfera i relacje personalne w firmie. Również często istotne jest otrzymywane wynagrodzenie (52%). Prawie, co drugi badany zwraca uwagę również na brak atrakcyjnych ofert pracy na rynku. Eksperci Antal International zwracają jednak uwagę, że duża część najciekawszych ofert związana jest z tajnymi projektami i nie jest ujawniana np. na portalach z ogłoszeniami. Dlatego jedyną drogą, aby dotrzeć do takich ofert jest bezpośredni kontakt z rekruterem. Pomimo, że specjaliści i menedżerowie często deklarują brak satysfakcji z otrzymywanego wynagrodzenia, jest ono jednak na tyle wysokie, że to właśnie pieniądze są jednym z głównych czynników motywujących do pozostania w organizacji. To dobra wiadomość dla pracodawców świadczy o racjonalności polskich specjalistów i menedżerów i braku konieczności znacznego podnoszenia stawek. Jest to również wskazówka, że warto położyć większy nacisk na budowanie atmosfery w pracy, pomyśleć o spotkaniach integracyjnych i wspólnych aktywnościach budujących lepszą współpracę w organizacji. Artur Skiba, dyrektor zarządzający Antal International 8
4. Kogo chcą pozyskać pracodawcy? O popycie na określony profil pracowników świadczy przede wszystkim liczba zaproszeń do udziału w projektach rekrutacyjnych złożonych badanym w ciągu ostatniego roku. Średnia liczba zaproszeń do udziału w procesie rekrutacyjnym otrzymanych w ciągu ostatniego roku 11 IT 6 Sprzedaż i marketing, Logistyka, Kadra zarządzająca, Inżyniera, HR, Finanse i Księgowość 5 Prawo, Administracja Do tradycyjnie najczęściej obleganych przez pracodawców specjalistów i menedżerów należą osoby z obszaru IT średnio otrzymują oni 11 zaproszeń do udziału w projektach rekrutacyjnych. Pozostałe grupy zawodowe otrzymują średnio 6 takich zaproszeń, z wyjątkiem przedstawicieli obszaru administracji i prawa. Najwięcej zaproszeń do udziału w procesie rekrutacyjnym przekazywanych jest specjalistom i menedżerom zarabiającym między 10 000 zł a 15 000 zł brutto miesięcznie średnio 9 rocznie. Również wiele zaproszeń (8) otrzymują osoby zarabiające ponad 15 000 zł brutto miesięcznie. Dla porównania specjaliści z zarobkami niższymi niż 5 000 zł brutto miesięcznie otrzymują rocznie średnio 5 takich zaproszeń. Prawnicy średnio otrzymują 5 zaproszeń do udziału w procesach rekrutacyjnych rocznie wynika to ze stosunkowo niskiej rotacji na tych stanowiskach. Pamietajmy też, że prawnik to bardzo szerokie pojęcie. Konkurencja jest duża i młodsi prawnicy sami muszą aktywnie poszukiwać pracy. Jednak już doświadczony prawnik in-house może liczyć na nawet dwukrotnie wyższą liczbę propozycji udziału w rekrutacji. Agnieszka Pastuła menedżer Antal Legal Antal HR & Admin 9
5. Jak pozyskać specjalistów i menedżerów? Jakie elementy powinny znaleźć się w ofercie pracy, aby specjaliści i menedżerowie zdecydowali się ją rozważyć? W tym obszarze dużo zależy od indywidualnych oczekiwań, natomiast respondenci wskazali elementy konieczne. Jakie elementy musi zawierać oferta pracy, aby zdecydował się Pan / zdecydowała się Pani ją rozważyć? wyższe od dotychczasowego wynagrodzenie umowa o pracę jasno określona ścieżka kariery ceniona przeze mnie marka pracodawcy nowoczesne narzędzia pracy (laptop, telefon,samochód) pakiet medyczny elastyczne godziny pracy elastyczna forma zatrudnienia/współpracy karta fitness inne, jakie Źródło: 3. edycja ASM - badanie Antal International 16% 13% 11% 47% 42% 39% 34% 32% 74% 69% Należy do nich wyższe od dotychczasowego wynagrodzenie (74%) i umowa o pracę (69%). Warto zwrócić jednak uwagę, że dla 16% respondentów to właśnie elastyczna forma zatrudnienia jest warunkiem koniecznym. W kategorii inne natomiast często pojawiała się możliwość pracy zdalnej. Dla co drugiego respondenta istotna jest również jasno określona ścieżka kariery (47%), ceniona marka pracodawcy (42%) oraz nowoczesne narzędzia pracy (32%). Choć umowa o pracę jest wciąż istotna dla pokaźnej części specjalistów i menedżerów obserwujemy, że traci na znaczeniu w przypadku najbardziej obleganych ekspertów. Coraz częściej specjaliści IT, ale także wysoko cenieni pracownicy z innych branż decydują się na elastyczną formę zatrudnienia. Artur Skiba Dyrektor zarządzający Antal International 10
6. Gotowość do relokacji, czyli jakie lokalizacje pracodawców skuszą specjalistów i menedżerów najbardziej? Na dzisiejszym rynku pracy od wielu specjalistów i menedżerów wymagana jest mobilność. Dotyczy to zwłaszcza obszaru inżynierii czy handlu. 63% badanych wyraziło gotowość do relokacji po otrzymaniu atrakcyjnej oferty pracy. Gotowość relokacji dla atrakcyjnej oferty pracy Prawo Wyższa kadra zarządzająca Logistyka Sprzedaż i Marketing Inżynieria Administracja IT Finanse i ksiegowość HR 77% 72% 71% 65% 64% 61% 60% 57% 55% Źródło: 3. edycja ASM - badanie Antal International 19% specjalistów i menedżerów relokowało się w ciągu ostatniego roku. Do deklarujących największą mobilność grup należą: prawnicy (77%), przedstawiciele wyższej kadry zarządzającej (72%) oraz logistycy (71%). Odsetek osób faktycznie relokujących się w ciągu ostatniego roku jest również stosunkowo wysoki i wynosi 19%. Faktycznie najczęściej relokują sie inżynierowie (28%), wyższa kadra zarządzająca (23%) oraz prawnicy (22%). 11
Fakt, że największą grupa skłonną do relokacji są logistycy może wynikać z kilku względów: w wielu firmach logistycznych trwa bądź została zakończona restrukturyzacja. To powoduje, że kandydaci są bardziej otwarci na migrację w poszukiwaniu ciekawej i stabilnej pracy. Powodem może być również "szklany sufit", który tworzą osoby od lat piastujące wyższe stanowiska, blokując rozwój kariery specjalistom, którzy czują, że są gotowi na awans. Informacja mówiąca, że to inżynierowie byli najbardziej mobilną grupą na rynku pracy, nie jest zaskakująca. W końcu to grupa stanowisk najbardziej poszukiwanych na rynku pracy. Polski inżynier to osoba, która nie narzeka na brak ofert pracy płynących zarówno z kraju, jak i zagranicy. Artur Migoń, partner w Antal International i dyrektor Antal Engineering & Operations Czy w ciągu ostatniego roku relokował się Pan / relekowała się Pani w związku z pracą? Inżynieria Wyższa kadra zarządzająca Prawo Logistyka Finanse i Księgowość Sprzedaż i Marketing Administracja HR IT 28% 23% 22% 18% 18% 18% 17% 16% 16% Źródło: 3. edycja ASM - badanie Antal International Z perspektywy pracodawców, szczególnie nowych inwestorów, istotne jest również to, które miasta są atrakcyjne dla grupy specjalistów i menedżerów pod kątem relokacji. 12
Wrocław Warszawa Kraków Gdańsk Poznań Gdynia Katowice Inne Łódź Toruń Bydgoszcz Szczecin Lublin Białystok Częstochowa Sosnowiec Kielce Radom Jakie miasta pod kątem relokacji krajowej byłyby dla Pana / Pani najbardziej atrakcyjne? 52% 51% 46% 41% 40% 30% 22% 19% 15% 13% 9% 9% 7% 7% 6% 6% 5% 4% Źródło: 3. edycja ASM - badanie Antal International Co ciekawe, w rankingu miast najbardziej atrakcyjnych pod kątem relokacji awansowała nieco Warszawa (51%), wyprzedzając Kraków (46%) w stosunku do ubiegłej edycji badania. 13
7. Podsumowanie Aktywność specjalistów i menedżerów poszukiwanie pracy 39% specjalistów i menedżerów poszukuje aktywnie pracy, 46% biernie (cv jest dostępne na portalach rekrutacyjnych i społecznościowych i respondenci są otwarci na nowe propozycje zawodowe. 15% pracowników średniego i wyższego szczebla w ogóle nie poszukuje nowego zatrudnienia. Co motywuje do pozostania w dotychczasowej organizacji? Dla największego odsetka respondentów (54%) czynnikiem motywującym do pozostania w obecnej organizacji jest atmosfera i relacje personalne w firmie. Również często istotne jest otrzymywane wynagrodzenie (52%). Prawie, co drugi badany zwraca uwagę również na brak atrakcyjnych ofert pracy na rynku. Kogo chcą pozyskać pracodawcy? Do tradycyjnie najczęściej obleganych przez pracodawców specjalistów i menedżerów należą osoby z obszaru IT średnio otrzymują oni 11 zaproszeń do udziału w projektach rekrutacyjnych. Pozostałe grupy zawodowe otrzymują średnio 6 takich zaproszeń, z wyjątkiem przedstawicieli obszaru administracji i prawa. Jak pozyskać specjalistów i menedżerów? Jakie elementy powinny znaleźć się w ofercie pracy, aby specjaliści i menedżerowie zdecydowali się ją rozważyć? W tym obszarze dużo zależy od indywidualnych oczekiwań, natomiast respondenci wskazali elementy konieczne. Należy do nich wyższe od dotychczasowego wynagrodzenie (74%) i umowa o pracę (69%). Warto zwrócić jednak uwagę, że dla 16% respondentów to właśnie elastyczna forma zatrudnienia współpracy jest warunkiem koniecznym. W kategorii inne natomiast często pojawiała się możliwość pracy zdalnej. Dla co drugiego respondenta istotna jest również jasno określona ścieżka kariery (47%), ceniona marka pracodawcy (42%) oraz nowoczesne narzędzia pracy (32%). Gotowość do relokacji, czyli jakie lokalizacje pracodawców skuszą specjalistów i menedżerów najbardziej? Na dzisiejszym rynku pracy od wielu specjalistów i menedżerów wymagana jest mobilność. Dotyczy to zwłaszcza obszaru inżynierii czy handlu. 63% badanych wyraziło gotowość do relokacji po otrzymaniu atrakcyjnej oferty pracy. Do deklarujących największą mobilność grup należą: prawnicy (77%), przedstawiciele wyższej kadry zarządzającej (72%) oraz logistycy (71%). Odsetek osób faktycznie relokujących sie w ciągu ostatniego roku jest również stosunkowo wysoki i wynosi 19%. Faktycznie najczęściej relokują sie inżynierowie (28%), wyższa kadra zarządzająca (23%) oraz prawnicy (22%). Z perspektywy pracodawców, szczególnie nowych inwestorów, istotne jest również, które miasta są atrakcyjne dla grupy specjalistów i menedżerów pod kątem relokacji. W rankingu miast najbardziej atrakcyjnych pod kątem relokacji awansowała nieco Warszawa (51%), wyprzedzając Kraków (46%) w stosunku do ubiegłej edycji badania. 14
Antal International Antal International jest międzynarodową firmą executive recruitment posiadającą 107 oddziałów w 33 państwach w Europie, Azji, Afryce i obu Amerykach. Firma powstała w 1993 roku, a obecnie zatrudnia ponad 550 konsultantów. Specyfiką Antal International są międzynarodowe kontakty, dostęp do rekrutacyjnego know-how oraz nowoczesnych narzędzi dostosowanych do rynku lokalnego. Więcej informacji na www.antal.com. Prowadzone przez nas regularne badania rynku pracy pozwalają dogłębnie poznać jego specyfikę, dzięki czemu nasze działania są szybsze i skuteczniejsze. Antal Global Snapshot to kwartalne badanie dynamiki zatrudniania i zwalniania specjalistów i menedżerów na rynkach, które należą do najbardziej dynamicznych gospodarek świata. Badanie Najbardziej Pożądani Pracodawcy, prowadzone, co roku, ukazuje preferencje polskich specjalistów i menedżerów odnośnie potencjalnego miejsca zatrudnienia. Badanie Wynagrodzeń Antal International, prowadzone, co roku, zawiera informacje dotyczące poziomu wynagrodzeń specjalistów i menedżerów na polskim rynku. Więcej informacji znajdziesz na Aby na bieżąco śledzić nasze działania dołącz do grupy Antal International na www.goldenline.pl Antal International Sp. z o. o. Warszawa, ul. Skorupki 5 Wrocław, ul. Wita Stwosza 1 Kraków, ul. Lubelska 29 Tel: 22 483 50 00 Tel: 71 736 50 00 Tel: 12 446 50 00 warsaw@antal.com wroclaw@antal.com krakow@antal.com 15