PROGRAMOWANIE REH.KARDIOLOGICZNEJ I PULMONOLOGICZNEJ Choroby uk.oddechowego + fizjoterapia mgr Ewa Żak Physiotherapy & Medicine www.pandm.org
ASTMA Inna nazwa to dychawica oskrzelowa. Astma jest : - przewlekłą, - zapalną, - nawracającą chorobą dróg oddechowych,
http://www.sh.lsumc.edu/ Charakteryzującą się odwracalnym, czasowym skurczem oskrzeli z powodu nadreaktywności dróg oddechowych w stosunku do pewnych czynników stymulujących.
Alergeny
Czynniki ZEWNĘTRZNE WEWNĘTRZNE - alergeny wziewne - kurz, pyłki kwiatowe - sierść zwierząt - substancje : * białkowe, * lekowe alergia pokarmowa zakażenia : * wirusowe, * bakteryjne, * grzybicze
Astma jest wynikiem skojarzonego działania zmian immunologicznych, zaburzeń wegetatywnych, bodźców chemicznych i nerwowo-psychicznych.
Inny podział 1.Astma utajona - skurcz oskrzeli można wywołać jedynie przy prowokacji histaminą, metacholiną, niektórymi lekami np. NLPZ- astma aspirynowa środkami chemicznymi zimnym powietrzem wysiłkiem astma wysiłkowa wilgotnym mglistym powietrzem 2.Astma pełnoobjawowa
Objawy napady okresowej duszności, kaszel świst oskrzelowy (świszczący dźwięk przez zwężone drogi oddechowe) skurcz oskrzeli szybkie oddychanie (mniej powietrza do płuc dociera, aby uzupełnić deficyt) szybkie męczenie się podczas wykonywania czynności, wręcz uniemożliwiając je zmiany koloru skóry (sine zabarwienie wokół ust)
Stan astmatyczny napady duszności oddzielone krótkimi przerwami Dzieci i młodzież występuje Dorośli występuje astma oskrzelowa zewnątrzpochodna (wrażliwość na alergeny pochodzenia innego niż bakteryjne, wirusowe, grzybicze) astma oskrzelowa wewnątrzpochodna (wrażliwość na alergeny pochodzenia bakteryjnego, wirusowego i grzybiczego)
Leczenie Przyczynowe Objawowe Eliminacja alergenów Immunoterapia Leki rozszerzające oskrzela Leki kontrolujące p-zapalne
Rehabilitacja Program rehabilitacji powinien zawierać: 1. Edukację chorego (nauka przyjmowania pozycji w napadzie duszności)
2. Naukę efektywnego wydechu i kaszlu. 3. Ćwiczenia oddechowe (usprawnienie oddychania przeponowego)
4. Joga (stanowi ćw.oddechowe, relaksacyjne, poprawiające postawę ciała, wzmacniające mięśnie głębokie) 5.Pilates (stanowi poprawiające postawę ciała, wzmacniające mięśnie głębokie ćwiczenia wzmacniające przeponę wdech wydech
6. Ćwiczenia rozluźniające (umiejętność rozluźniania napiętych mięśni podczas ataku astmatycznego), 7. Ćwiczenia korekcyjne (poprawa postawy ciała, wzmocnienie mięśni brzucha), 8. Ćwiczenia ogólnousprawniające (poprawa wydolności krążeniowooddechowej), 9. Ćwiczenia czynne wolne,
10.Fizykoterapia (w celu rozluźnienia mięśni) - prądy interferencyjne - naświetlanie klatki piersiowej (bioptron) - inhalacje - nebulizacje (polega na podawaniu pacjentowi płynnych leków w postaci rozpylonej mgły (aerozolu) metodą inhalacji poprzez usta, rurkę intubacyjną lub przez otwór tracheotomijny - bezpośrednio do oskrzeli i płuc. - sauna parowa 11.Masaż 12.Basen (ćwiczenia w basenie lub pływanie) 13.Trening wytrzymałościowy na bieżni (ćwiczenia fizyczne mogą być prowadzone z obciążeniem submaksymalnym, tzn. takim, w którym tętno osiąga wartość 160-170 uderzeń na minutę, pod warunkiem stopniowego przygotowania do tak intensywnego wysiłku. O poziomie intensywności wysiłku decyduje reakcja bronchospastyczna na wysiłek i z tego też powodu należy go dobierać indywidualnie dla każdego chorego 14.Terapia manualna (PIR, Trigger Point, Taping, Myofascial release)
Reakcja bronchospastyczna W czasie wysiłkowej hiperwentylacji dochodzi do oziębienia dróg oddechowych (im zimniejsze i bardziej suche powietrze, tym reakcja ta jest bardziej nasilona). W reakcji wysiłkowej wyróżnia się tzw. fazę rozkurczu i skurczu oskrzeli. Faza rozkurczu ujawnia się zaraz po wstępnym wysiłku i trwa ok.1-3 min, a następnie pojawia się faza skurczowa, która osiąga szczyt swojego nasilenia w 5-6 min wysiłku. Po samoistnym ustąpieniu skurczu oskrzeli (najczęściej po 30-60 min) każdy następny wysiłek wywołuje mniejszą reakcję bronchospastyczną. Korzystne jest przyjęcie przed wysiłkiem leków rozkurczowych łagodzących znacznie powysiłkowy skurcz oskrzeli.
Trening sportowy zasady charakter krótkotrwały interwałowy (1-3 min), jeśli bardziej intensywny to przeplatany okresami wypoczynku gry sportowe, niektóre formy ćwiczeń lekkoatletycznych (skoki, krótkie biegi) każdy wysiłek powinien być poprzedzony 10-15-minutową rozgrzewką i zakończony stopniowo przy wystąpieniu obturacji oskrzeli przed planowanym wysiłkiem lub wystąpienia skurczu oskrzeli po wysiłku należy podać beta-mimetyki. Przeciwwskazane wysiłki o charakterze długotrwałej pracy mięśniowej, biegi średnio i długodystansowe czy kolarstwo
Terapia manualna U chorującego na astmę oskrzelową klatka piersiowa ma tendencje do ustawienia wdechowego. Problem biomechaniczny Słabe i sztywne mięśnie oddechowe nie potrafią utrzymać prawidłowego ustawienia klatki piersiowej, ruchomości dolnych żeber, amplitudy ruchu przepony, a tym samym właściwej techniki oddychania. Innym, równie ważnym objawem na który należy zwrócić uwagę, jest napięcie klatki piersiowej (tzw. sztywność) występujące często u chorych z ciężką postacią astmy. W tych przypadkach wskazane jest prowadzenie terapii, ćwiczeń rozciągających ukierunkowanych na mięśnie klatki piersiowej, głównie : - mięśnie międzyżebrowe, - piersiowe duże, - pochyłe szyi - mięsień czworoboczny grzbietu - dźwigacz łopatki
Cele rehabilitacji Fizjoterapia w astmie oskrzelowej ma na celu: zapobiec utracie prawidłowej czynności oddychania zapobiec deformacjom w układzie oddechowym oraz w układzie mięśniowo-podporowym mającym pośredni wpływ na mechanikę oddychania, przywrócić w miarę możliwości funkcję prawidłowego oddychania, nauczyć pacjenta żyć z powstałą niewydolnością oddechową i skompensować ją w możliwie największym stopniu, zwiększenie siły mięśni wdechowych, zmniejszenie odczucia duszności, podwyższenie progu metabolizmu beztlenowego poprawa jakości życia
Bibliografia Milanowska Podstawy rehabilitacji ruchowej Rosławski Lecznicze ćwiczenia oddechowe w chorobach płuc Droszcz W - Rehabilitacja w chorobach układu oddechowego Orlik T Choroby układu oddechowego. Portal internetowy www.pandm.org