PRZEDMIOT: HISTORIA TYP SZKOŁY: KLASA VIII POLONIJNEJ SZKOŁY PODSTAWOWEJ W STANACH ZJEDNOCZONYCH Imię i nazwisko autora scenariusza: Sylwia Nowak Szkoła: Polska Szkoła Dokształcająca Holy Rosary Church, Passaic, New Jersey Czas realizacji: 1 godzina lekcyjna Temat: Misja Jana Karskiego wciąż aktualną lekcją dla ludzkości. CELE: Po skończonej lekcji uczeń wie: Zna pojęcia: ludobójstwo, Holokaust, getto, segregacja rasowa, eksterminacja, sprawiedliwy wśród narodów świata, kawaler Orderu Orła Białego, doktorat honoris causa, honorowy obywatel Izraela, Nagroda im. Jana Karskiego i Poli Nireńskiej, kurier, emisariusz. Zna daty i miejsca urodzenia oraz śmierci Jana Karskiego. Zna prawdziwe imię (Jan Kozielewski) oraz pseudonim (Jan Karski) omawianej postaci historycznej. Zna najważniejsze etapy z biografii Jana Karskiego: studia, II wojna światowa świadek zagłady Żydów, niewola, misje we Francji, Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych, emigracja (praca naukowa na Uniwersytecie Georgetown w Waszyngtonie), ostatnie lata życia (powrót do niedokończonej misji, wyróżnienia, nagrody). Jaką rolę pełnił Jan Karski jako kurier Polskiego Państwa Podziemnego w czasie II wojny światowej. Jaką rolę pełnił Jan Karski jako świadek holokaustu i emisariusz sprawy żydowskiej. Gdzie znajdują się miejsca-pomniki upamiętniające postać Jana Karskiego (Konsulat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Nowym Jorku, Uniwersytet Georgetown w Waszyngtonie, Łódź, Kielce, Tel-Awiw). 1
Po skończonej lekcji uczeń rozumie: Jaki był stosunek Polaków oraz przedstawicieli rządów innych państw do Żydów/sprawy żydowskiej w czasie II wojny światowej. Interpretację słowa holokaust", odnosząc się zarówno do realiów historycznych II wojny światowej, jak też do kontekstu współczesnego. Po skończonej lekcji uczeń potrafi: Przeprowadzić interpretację tekstu źródłowego. Pracować ze źródłami pierwotnymi, w szczególności z relacjami audiowizualnymi. Odpowiedzieć na pytania dotyczące prezentacji multimedialnej traktującej o postaci Jana Karskiego. Przedstawić wnioski będące efektem pracy w grupach. Opowiedzieć o własnych wrażeniach, jakie wywarły na nim materiały dotyczące postaci Jana Karskiego zaprezentowane podczas lekcji. Po skończonej lekcji uczeń jest przekonany: O konieczności kontynuowania misji Jana Karskiego w celu rozwijania i umacniania świadomości społeczeństwa o gehennie narodu żydowskiego w czasie II wojny światowej. O konieczności pamięci o dawnych tragediach ludzkości ku przestrodze, by świat ich nigdy więcej nie powtórzył. O wartości postawy tolerancji wobec innych kultur i narodowości. Terminy: Holokaust, Szoah, getto, obozy zagłady, ludobójstwo, segregacja rasowa, eksterminacja, sprawiedliwy wśród narodów świata, kawaler Orderu Orła Białego, doktorat honoris causa, honorowy obywatel Izraela, Nagroda im. Jana Karskiego i Poli Nireńskiej, kurier, emisariusz. Metody: Elementy wykładu z wykorzystaniem portretów/wizerunków Jana Karskiego; Praca pod kierunkiem na podstawie prezentacji multimedialnej; Praca w grupach w oparciu o teksty źródłowe; Dyskusja; Elementy burzy mózgu; Mapa mentalna. 2
Środki dydaktyczne: PREZENTACJA MULTIMEDIANLA TEKSTY ŹRÓDŁOWE Marta Tychmanowicz, Legendarny emisariusz przegranej sprawy [w:] Wirtualna Polska,13.07.2010r. ks. Adam Boniecki, Lekcja Karskiego [w:] Tygodnik Powszechny, 20.07.2010 r. Michał Cichy, Bartosz Węglarczyk, Jan Karski nie żyje. Pożegnanie kuriera [w:] Gazeta Wyborcza, 14.07.2000 r. Marcin Dzierżanowski, Jerzy Ziemacki, Jan Karski, bohater nieromantyczny [w:] Wprost, nr 28/2010 GALERIA ZDJĘĆ/PORTRETÓW PRZEDSTAWIAJĄCYCH POSTAĆ JANA KARSKIEGO KARTA PRACY UCZNIA/UCZENNICY Co widzę? Co czuję? Co myślę? PLANSZE ZAWIERAJĄCE SŁOWA (POJĘCIA)-KLUCZE: holokaust (Holocaust / Shoah), emisariusz (emissary), kurier (courier), getto (ghetto), obóz koncentracyjny (concentration camp), eksterminacja (extermination), kawaler orderu (awarded the Order of), honorowy obywatel (honorary citizen), doktor honoris causa (Doctor honoris causa ), sprawiedliwy wśród narodów świata (rigtheous amoung the nations of the world), niewola (slavery), zagłada (annihilation). Plansze z pojęciami mają za zadanie ułatwić i ukierunkować samodzielną pracę uczniów zarówno podczas oglądania prezentacji mulitmedialnej, jak również interpretacji tekstów źródłowych. 3
PLAN LEKCJI: CZYNNOŚCI POCZĄTKOWE Nauczyciel sprawdza obecność. Uczniowie wyjmują zeszyty i przybory szkolne. REKAPITULACJA WTÓRNA Przypomnienie wiadomości z lekcji poprzedniej (Temat Lekcji : Holokaust - jak dokonano zagłady Żydów europejskich.) Nauczyciel zadaje uczniom pojedyńcze pytania (poniżej znajdują się pytania wzorcowepomocnicze): I) Wyjaśnij pojęcie holokaust? II) Co znaczy eksterminacja rasowa? III) Od kiedy hitlerowskie władze okupacyjne zaczęły stosować represje wobec ludności żydowskiej i jaki one miały charakter? IV) Jak wygladało życie ludności żydowskiej w gettcie warszawskim? V) W jakim celu naziści tworzyli obozy koncentracyjne? Uczniowie zgłaszają się do odpowiedzi. Czas: około 5 minut. 4
OPRACOWANIE NOWEGO MATERIAŁU Wprowadzenie do nowego materiału. Nauczyciel zapisuje na tablicy temat lekcji (uczniowie zapisują go w zeszytach): MISJA JANA KARSKIEGO WCIĄŻ AKTUALNĄ LEKCJĄ DLA LUDZKOŚCI. Wykład nauczyciela z wykorzystaniem galerii zdjęć Jana Karskiego. Nauczyciel krótko przedstawia postać Karskiego, zapisuje na tablicy jego prawdziwe imię (Jan Kozielewski) i pseudonim (Jan Karski) wyjaśnia uczniom, jakie były powody tej zmiany; podaje daty i miejsca jego urodzenia i śmierci (zapisuje to na tablicy); kreśli zarys jego działalności jako kuriera Polskiego Państwa Podziemnego oraz emisariusza narodu żydowskiego; akcentuje jego zaangażowanie i ofiarność w pełnieniu powierzonej mu misji; wspomina o etapie życia, kiedy poświęcił się pracy naukowej oraz zaznacza, jakie nagrody i wyróżnienia zostały mu przyznane. Nauczyciel rozdaje uczniom KARTY PRACY oraz PLANSZE SŁOWA(POJĘCIA)-KLUCZE. Nauczyciel prosi ucznia, aby każde pojęcie-klucz zostało Uczniowie zapisują temat lekcji w zeszytach. Wskazani przez nauczyciela uczniowie zawieszają zdjęcia na tablicy (potrzebne są magnesy). Uczniowie słuchają wykładu nauczyciela. Uczniowie zapisują w zeszytach: Jan Kozielewski (pseudinim: Jan Karski): urodzony 24 czerwca 1914r. W Łodzi; zmarł 13 lipca 2000r. w Waszyngtonie. Uczeń przyczepia na tablicy PLANSZE SŁOWA(POJĘCIA)- KLUCZE. Czas wykładu: około 5 minut. Notatka. 5
przyczepione do tablicy. Nauczyciel włącza uczniom prezentację multimedialną o Janie Karskim, celu poszerzenia i utrwalenia wiadomości o jego życiu. Po obejrzeniu prezentacji nauczyciel prosi uczniów, aby zapisali wyniki swojej pracy na tablicy. Uczniowie oglądają prezentację multimedialną. W trakcji projekcji uzupełniają swoje KARTY PRACY. Uczniowie mają za zadanie zapisać istotne, ich zdaniem, wydarzenia z życia Jana Karskiego oraz własne spostrzeżenie i wrażenia. Uczniowie zapisują na tablicy wyniki swojej pracy. MAPA MENTALNA JAN KARSKI Czas przeznaczony na prezentację: 15 minut. Tworzenie notatki zeszycie. w Czas: 5 minut. Nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy (A, B, C, D). Każda grupa otrzymuje inny tekst źródłowy wraz z pytaniami, na które uczniowie mają udzielić odpowiedzi. W celu ułatwienia uczniom pracy oraz skrócenia jej czasu, nauczyciel zaznacza fragmenty (akapity), na które uczniowie mają w szczególności zwrócić uwagę. Poniżej mapy uczniowie wklejają swoje karty pracy. Praca w grupach w oparciu o teksty źródłowe. A) Jan Karski, bohater nieromantyczny [w:] Wprost : I) Czy Jan Karski uważał się za bohatera? Uzasadnij swoją odpowiedź. II) Czy Jan Karski miał poczucie spełnienia swojej misji polegającej na zawiadomieniu czołowych polityków ówczesnego świata o sytuacji ludności żydowskiej na terenie Polski? B) Legendarny emisariusz przegranej sprawy [w:] Wirtualna Polska : I) Wymień najważniejsze odznaczenia i nagrody, jakimi został uhonorowany Praca w grupach na podstawie tekstów źródłowych. Czas: około 10 minut. 6
Jan Karski. II) Jaki wpływ na Jana Karskiego wywarł udział w filmie Shoah i o czym to świadczy? C) Lekcja Karskiego [w:] Tygodnik Powszechny : I) Jak rozumiesz pojęcie sumienie świata w kontekście misji pełnionej przez Jana Karskiego? D) Jan Karski nie żyje. Pożegnanie kuriera [w:] Gazeta Wyborcza I) W oparciu o tekst źródłowy dokonaj krótkiej charakteryzacji postaci Jana Karskiego, wymieniając jego cechy osobowiści, umiejętności i talenty. Wybrane osoby (liderzy grup) prezentują efekty wypracowane przez grupy. REKAPITULACJA PIERWOTNA PODSUMOWANIE Nauczyciel zachęca uczniów do wypowiedzenia się na temat: Czy ludzkość wyciągnęła wnioski z holokaustu? Czy dzisiaj mógłby się powtórzyć? Uczniowie prowadzą dyskusję. Dyskusja pod kierunkiem nauczyciela. Czas: około 5 minut. CZYNNOŚCI KOŃCOWE Nauczyciel zadaje pracę domową: Uczniowie zapisują w zeszytach, Zadanie i 7
1) Napisz list otwarty do ludzkości potępiający ludobójstwo i terroryzm. 2) Uczniowie mają za zadanie udanie się wraz z rodzicami (opiekunami) pod Konsulat Generalny w Nowym Jorku w celu zrobienia sobie zdjęcia przy pomniku Ławeczka Karskiego zdjęcia to ma być wklejone do zeszytu. co mają za zadanie domowe. wyjaśnienie pracy domowej. 8