ZAKŁAD PRODUKCJI URZDZE AUTOMATYKI Sp. z o.o., Wrocław ZAKŁAD AUTOMATYKI PRZEMYSŁOWEJ INTEC Sp. z o.o., Wrocław SIŁOWNIKI STEROWNICZE XS Ex I X-MATIK Ex INSTRUKCJA OBSŁUGI Wydanie 8 Padziernik 2011 r.
SPIS TRECI Strona 1. Informacje ogólne dotyczce siłowników i ich bezpiecznego stosowania 4 1.1. Zastosowanie 4 1.2. Opis techniczny 5 1.3. Oznaczanie siłownika 5 1.4. Instalowanie siłownika 5 1.5. Konserwacja 6 1.6. Uwagi i ostrzeenia dotyczce bezpieczestwa 6 2. Dane techniczne 7 2.1. Dane przeciwwybuchowe 7 2.2. Dane siłownika standardowego XS Ex 7 2.3. Dane sterownika dla siłownika X-MATIK Ex 9 2.4. Schematy połcze elektrycznych 9 3. Monta siłownika na armaturze 9 4. Podłczenie elektryczne 12 5. Uruchomienie 13 5.1. Przełczanie na tryb pracy rcznej 14 5.2. Stacyjka sterowania lokalnego 15 5.3. Uruchomienie siłownika gdy nie ma zagroenia wybuchem 15 5.3.1. Sprawdzenie działania wyłczników momentowych, gdy nie ma zagroenia wybuchem 15 5.3.2. Ustawienie wyłczników drogi, gdy nie ma zagroenia wybuchem 17 5.3.3. Ustawienie wskanika połoenia 19 5.3.4. Inne ustawienia 19 5.3.5. Ustawienie przetwornika połoenia 19 5.4. Uruchomienie siłownika w strefie zagroonej wybuchem 20 5.4.1. Sprawdzenie działania wyłczników momentowych w strefie zagroonej wybuchem 20 1
5.4.2. Ustawienie wyłczników drogi w strefie zagroonej wybuchem 21 5.4.3. Ustawienie wskanika połoenia 22 5.4.4. Inne ustawienia 22 5.4.5. Ustawienie przetwornika połoenia 22 5.4.6. Rozruch siłownika w strefie zagroonej wybuchem 23 6. Sterownik siłownika (wersja X-MATIK Ex) 23 6.1. Zastosowanie 23 6.2. Działanie siłownika 23 6.2.1. Sterowanie lokalne (opis stacyjki sterowania lokalnego) 24 6.2.2. Sterowanie zdalne 25 6.2.3. Sterowanie awaryjne 25 6.3. Konfigurowanie logiki sterowania 26 6.4. Podłczenie i aplikacja 29 7. Zabezpieczenia zewntrzne siłownika 29 8. Eksploatacja 30 9. Konserwacja 30 10. Podsumowanie zidentyfikowanych zagroe 31 11. Transport i przechowywanie 33 12. Kodowanie siłownika 33 13. Serwis naprawy 37 14. Czci zamienne 37 15. Utylizacja 38 16. Kontakt 38 2
SPIS RYSUNKÓW Rysunek 1. Schemat aplikacyjny siłownika XS Ex (wyłczanie od połoenia) Rysunek 2. Schemat aplikacyjny siłownika XS Ex (wyłczanie zamknicia od momentu) Rysunek 3. Schemat aplikacyjny siłownika X-MATIK Ex Rysunek 4. Listwa zaciskowa siłownika sterowniczego XS Ex Rysunek 5. Listwa zaciskowa siłownika sterowniczego X-MATIK Ex Rysunek 6. Przyłcze B1 ISO 5210 Rysunek 7. Przyłcze B3 ISO 5210 Rysunek 8. Przyłcze A ISO 5210 Rysunek 9. Wykaz złcz ognioszczelnych siłownika XS Ex Rysunek 10. Wykaz złcz ognioszczelnych siłownika XSM Ex Rysunek 11. Obwód ochrony siłownika XS Ex Rysunek 12. Obwód ochrony siłownika XSM Ex Rysunek 13. Obwód ochrony siłownika zewntrzny Rysunek 14. Wykaz czci zamiennych siłownika X Ex Rysunek 15. Wykaz czci zamiennych bloku sterowania XS Ex Rysunek 16. Wykaz czci zamiennych bloku sterowania XSM Ex ZAŁCZNIKI 1. Załcznik 1: Ustawianie modułu wahliwego siłownika X (dostarczany przy zamówieniu siłownika wahliwego) 2. Załcznik 2: Przetwornik połoenia ktowego PPT-02/C. Dokumentacja techniczno - ruchowa (dostarczany przy zamówieniu siłownika z przetwornikiem połoenia) 3
1. Informacje ogólne dotyczce siłowników i ich bezpiecznego stosowania 1.1 Zastosowanie Siłowniki sterownicze typu XS Ex i X-MATIK Ex s przeznaczone do napdu elementów wykonawczych takich jak zawory, zasuwy, klapy, przepustnice itp. w układach sterowania automatyki przemysłowej, w energetyce, przemyle chemicznym, petrochemicznym, gazowniczym, spoywczym, gazownictwie, oczyszczalniach cieków, instalacjach przesyłowych gazu, ropy, benzyny itp. Siłowniki XS Ex mog pracowa w pomieszczeniach przemysłowych i w terenie otwartym. Siłowniki X Ex nale do urzdze grupy II kategorii 2 do pracy w atmosferach wybuchowych spowodowanych obecnoci gazów, par lub mgieł (G) lub pyłów (D). Siłowniki s oznaczane symbolem: Dla temp. pracy -20 40º II 2G Exde IIC T4 II 2D Ex td A21 T135ºC II 2GD c 135ºC Dla temp. pracy -20 60º II 2G Exde IIC T155 ºC II 2D Ex td A21 T155ºC II 2GD c 155ºC co oznacza: II - Grupa II stanowi j urzdzenia i systemy ochronne przeznaczone do uytku w innych, ni zakłady górnicze miejscach zagroonych wystpowaniem atmosfer wybuchowych, 2 kategoria ochrony 2 obejmuje urzdzenia zaprojektowane tak, aby mogły funkcjonowa zgodnie z parametrami ruchowymi ustalonymi przez producenta, zapewniajc wysoki poziom zabezpieczenia, G praca w atmosferach wybuchowych spowodowanych obecnoci gazów, par lub mgieł, D praca w atmosferach wybuchowych spowodowanych obecnoci pyłów, d - osłona ognioszczelna, e - budowa wzmocniona, IIC najwysza grupa wybuchowoci gazów, T4 dopuszczalna temperatura powierzchni zewntrznych 135 C wynikajca z temperatury zapłonu mieszanki wybuchowej, td ochrona za pomoc obudowy td, A21 metoda A, strefa 21, c bezpieczestwo konstrukcyjne, T135ºC - maksymalna temperatura obudowy, Temperatura otoczenia podczas pracy wynosi -20 do +40 C Producent nie ponosi odpowiedzialnoci za szkody wynikajce z zastosowania siłownika niezgodnie z jego przeznaczeniem. Szczegółowe zapoznanie si z niniejsz Instrukcj Obsługi ułatwi prawidłowe wykorzystanie siłownika. Rysunki powoływane w 4
treci Instrukcji Obsługi, numerowane liczbowo (np. Rysunek 2.) s zamieszczane na kocu instrukcji. 1.2 Opis techniczny Stałoprdkociowe siłowniki sterownicze typu XS Ex i X-MATIK Ex posiadaj budow modułow. Podstawowym modułem (zespołem napdowym) siłownika jest moduł obrotowy zawierajcy silnik trójfazowy 3x400 V, przekładni główn, napd rczny, układ przeniesienia napdu, blok sterujcy i listw zaciskow. Moduł obrotowy stanowi samodzielny siłownik obrotowy, a w zestawieniu z modułem liniowym lub wahliwym siłownik liniowy lub wahliwy. róni si midzy sob blokiem sterujcym. Blok sterujcy jest oferowany w dwóch wykonaniach: standardowym i X-MATIK Ex. Blok sterujcy w wykonaniu standardowym zawiera wyłczniki drogi, wyłczniki momentowe układu przecieniowego i mechaniczny wskanik połoenia. Blok sterujcy w tym wykonaniu moe by opcjonalnie wyposaony w przetwornik połoenia lub generator migu do sygnalizacji ruchu elementu wykonawczego. Sterowanie siłownikiem XS odbywa si przez podanie napicia zasilajcego 3x400V. Blok sterujcy w wykonaniu X-MATIK Ex zawiera dodatkowo sterownik z układem załczania silnika i stacyjk sterowania lokalnego. Sterowanie siłownikiem X-MATIK odbywa si sygnałem sterujcym trójstawnym 24VDC. Wyłczniki układu przecieniowego (momentowe) dla siłowników sterowniczych XS Ex i X-MATIK Ex s ustawiane fabrycznie. Zalety mały ciar i dowolna pozycja pracy pozwalaj na monta siłownika bezporednio na elemencie wykonawczym, modułowa budowa siłownika zapewniajca szybki serwis, podwyszony stopie ochrony IP 67, trwało i niezawodno pracy, długie okresy midzyremontowe, wymiary przyłczeniowe kołnierzy typu F07, F10, F14 zgodne z ISO-5210, DIN-3210 i PN-88/M-42010. 1.3 Oznaczenie siłowników Siłowniki sterownicze typu XS Ex produkowane s jako obrotowe, liniowe i wahliwe. Przy siłowniku obrotowym naley zamawia tylko moduł obrotowy XS Ex. W przypadku siłowników liniowych i wahliwych naley zamawia moduł obrotowy i odpowiedni moduł liniowy lub wahliwy. Sposób zamawiania i oznaczania poszczególnych typów siłowników przedstawiono w punkcie 12. 1.4 Instalowanie siłownika Przy pracach instalacyjnych w przestrzeniach zagroonych wybuchem naley stosowa si do zalece i wymaga normy 5
PN-EN 60079-14 Urzdzenia elektryczne w przestrzeniach zagroonych wybuchem -- Cz 14: Instalacje elektryczne w obszarach ryzyka (innych ni zakłady górnicze). Prace uruchomieniowe przy siłowniku bdcym pod napiciem mog by wykonywane tylko w czasie gdy nie wystpuje zagroenie wybuchem. Siłowniki sterownicze mog pracowa w przestrzeniach zagroonych wybuchem, w pomieszczeniach przemysłowych i w terenie otwartym. Siłowniki nie mog pracowa w atmosferze silnie korodujcej. Dopuszczalne warunki otoczenia okrelone s w danych technicznych. Przed zainstalowaniem siłownika naley sprawdzi czy jest prawidłowo dobrany do elementu wykonawczego. 1.5 Konserwacja Prace konserwacyjne i przegldy w przestrzeniach zagroonych wybuchem naley wykonywa zgodnie z zaleceniami i wymaganiami normy PN-EN 60079-17 Atmosfery wybuchowe -- Cz 17: Kontrola i konserwacja instalacji elektrycznych. Przestrzeganie zalece konserwacyjnych podanych w punkcie 9. zapewni długotrwał i bezusterkow eksploatacj siłowników. 1.6 Uwagi i ostrzeenia dotyczce bezpieczestwa Uwane zapoznanie si z treci niniejszej Instrukcji Obsługi zapewni prawidłowe i bezpieczne zainstalowanie siłownika, jego uruchomienie i eksploatacj. Przy wszelkich pracach takich jak transport, składowanie, instalacja, podłczanie do instalacji elektrycznej, rozruch, konserwacja naley wykluczy ryzyko wybuchu. Wszelkie tego rodzaju prace w przestrzeniach zagroonych wybuchem powinny by przeprowadzane przez pracowników posiadajcych stosowne uprawnienia. Prace w przestrzeniach zagroonych wybuchem podlegaj specjalnym przepisom, okrelonym w normie PN-EN 60079-17, które musz by dotrzymane. Prace instalacyjne i uruchomieniowe mog by wykonywane wyłcznie przez wykwalifikowany personel zgodnie z obowizujcymi przepisami bezpieczestwa, poniewa siłownik jest zasilany napiciem niebezpiecznym. Ze wzgldów bezpieczestwa w Instrukcji Obsługi zaznaczono, w formie ostrzee lub uwag, czynnoci majce wpływ na bezpieczestwo pracowników obsługi oraz wyeliminowanie uszkodze siłowników czy układów technologicznych, na których s zamontowane. Ostrzeenia pojawiaj si w miejscach, w których czynnoci maj wpływ na bezpieczestwo pracowników w trakcie montau, uruchomienia i eksploatacji. Uwagi s umieszczone przy czynnociach decydujcych o prawidłowym działaniu siłownika mogcych mie wpływ na powstanie uszkodze. 6
2. Dane techniczne 2.1. Dane przeciwwybuchowe Lp Parametr 1 Ochrona przeciwwybuchowa siłownika obrotowego 2 Ochrona przeciwwybuchowa modułu liniowego i wahliwego Warto Dla temp. pracy -20 40º - II 2G Exde IIC T4, II 2D Ex td A21 T135ºC, II 2GD c T135ºC, Dla temp. pracy -20 60º - II 2G Exde IIC T155ºC, II 2D Ex td A21 T155ºC, II 2GD c T155ºC, znaczenie poszczególnych symboli opisano w p. 1.1 Dla temp. pracy -20 40º - II 2GD c 135ºC Dla temp. pracy -20 60º - II 2GD c 155ºC 3 Sposób ochrony Komora silnika - osłona d Komora bloku sterujcego - osłona d Komora listwy zaciskowej - budowa e Komora przekładni głównej bezpieczestwo konstrukcyjne c Moduł liniowy Moduł wahliwy - bezpieczestwo konstrukcyjne c - bezpieczestwo konstrukcyjne c 4 Certyfikat badania KDB 08ATEX290X Szczególne warunki stosowania: Jako elementy zastpcze mog zosta zastosowane wyłcznie te, które zostały wymienione w zatwierdzonej dokumentacji. Dopuszczalne przewity złcz ognioszczelnych cylindrycznokołnierzowych s mniejsze ni okrelono to w normie PN-EN 60079-1:2008 i nie mog przekracza wartoci podanych na Rysunkach 9 i 10. Do połcze mechanicznych osłony ognioszczelnej naley uywarub o wytrzymałoci mechanicznej nie mniejszej ni 8.8. 2.2. Dane techniczne siłownika standardowego XS Warto Lp. Parametr Siłownik obrotowy XS Siłownik liniowy XS / mod L Siłownik wahliwy XS / mod W 1 Znamionowa warto momentu Mn lub siły wyjciowej Fn siłownika przy napiciu zasilania 3x400V AC ±10%, f=50hz (1) Wysze wartoci momentu lub siły uzgadnia z dostawc. XSa0-30 Nm XSa1-60 Nm XSb0-60 Nm XSb1-120 Nm XSc0-120 Nm XSa0/La - 10 kn XSa1/La - 20 kn XSb0/Lb - 20 kn XSb1/Lb - 40 kn XSc0/L - 30 kn XSa0/Wa - 250 Nm XSa1/Wa - 500 Nm XSb0/Wb - 500 Nm XSb1/Wb - 1000 Nm (1) XSc1-240 Nm XSc1/L - 60 kn 7
2 Zakres ustawianego układu przeci- eniowego (nastawa fabryczna) 3 Napicie znamionowe zasilania silnika siłownika Obcienie zestyków mikrowyłczników 4 Znamionowa warto skoku 16; 22; 30; 45; 56; 80; 110 160;220;310; 500; 800; 1250 obr 5 Znamionowa prdko elementu wyjciowego 50-100 % Mn 50-100 % Fn 50-100 % Mn 16; 20; 32; 41; 63obr/min 3x400V AC, ±10%, 50 Hz 2,5A / 250V AC 0,3A / 220V DC 40; 50; 80; 100; 125;150; 200 mm 80; 100; 160; 200; 315 mm/min 90 ; 120 ; 160 1; 1,2; 1,9; 2,4; 3,7 obr/min 6 Rodzaj pracy Praca dorywcza S2 15min, dla siłownika liniowego S2 5min 7 Temperatura pracy -20 40 C lub -20 60 C (uwaga: zmiana oznaczenia przeciwwybuchowego) 8 Stopie ochrony siłownika IP66/67 9 Wilgotno Do 80% 10 Pozycja pracy Dowolna 11 Smarowanie Smar półpłynny 12 Przyłcze F07, F10, F14 F7, F10, F14 F10, F14, F25 13 Silnik Silnik asynchroniczny trójfazowy 14 Klasa izolacji silnika F 15 Zabezpieczenie silnika 3 termistory PTC 16 Grzałka antykondensacyjna PTC, 8W z termostatem 17 Podłczenie elektryczne Listwa zaciskowa, zaciski spryste Ex e 18 Wpusty kablowe Ex e, z dwóch stron komory listwy zaciskowej 3 gwintowane otwory: 2 x M32 i 1 x M25. Standardowo wszystkie 6 otworów z zalepkami 19 Wymiary: [mm] BxLxh1(h) - typ a XS (XSM) 360x595x230(340) 360x595x505(575) 610x595x595(710) - typ b XS (XSM) - typ c XS (XSM) (2) Wymiary zale od dobranego modułu liniowego lub wahliwego 20 Masa - typ a XS (XSM) max - typ b XS (XSM) max - typ c XS (XSM) max (3) Masa zaley od dobranego modułu liniowego lub wahliwego 390x630x230(340) 460x810x300(380) 38,5 (44,5) kg 44 (50) kg 80 (85) kg 390x630x545(615) (2) 44,5 (50,5) kg 54 (60) kg (3) 705x630x655(770) (2) 62 (68) kg 93,5 (99,5) kg (3) 8
2.3. Dane sterownika dla siłownika X-MATIK Ex Napicie zasilania Załczenie mocy Wejcia sterujce Napicie na styki drogowe i momentowe Styki drogowe i momentowe Wyjcia przekanikowe (styki) Wyjcie analogowe (opcja) Ruch awaryjny Przyłcze elektryczne 3x400VAC, 50Hz Tyrystorowe, max 2,2kW (S2 3min), stycznikowe max 5,5 kw 24V DC, z separacj galwaniczn (ZDALNE, OTWÓRZ, ZAMKNIJ, STOP, RUCH AWARYJNY) napicie zasilajce moe pochodzi z zasilacza z X-MATIKA 48V, galwanicznie odizolowane - OTWARTE - ZAMKNITE - moment na OTWÓRZ - moment na ZAMKNIJ 230VAC / 0,5A - GOTOWO ELEKTRYCZNA - ZDALNE - LOKALNE Połoenie siłownika 4-20mA - dostpne w wykonaniu z przetwornikiem połoenia - ruch w kierunku na OTWÓRZ, lub - ruch w kierunku na ZAMKNIJ lub STOP w zalenoci od ustawienia mikroprzełczników Listwa zaciskowa, zaciski spryste Ex e 2.4. Schematy połcze elektrycznych Połczenia elektryczne siłownika standardowego naley wykona zgodnie z projektem technicznym w oparciu o schematy aplikacyjne. Schemat aplikacyjny dla sterowania z wyłczaniem w pozycji ZAMKNITE wyłcznikiem drogi przedstawiono na Rysunku 1. Schemat aplikacyjny dla sterowania z wyłczaniem w pozycji ZAMKNITE wyłcznikiem momentowym (sterowanie z dociskiem) pokazano na Rysunku 2. Schemat aplikacyjny siłownika X-MATIK Ex został zamieszczony na Rysunku 3. 3. Monta siłownika na armaturze Uwaga Przed zamontowaniem siłownika sprawdzi czy jest on prawidłowo dobrany do elementu wykonawczego (np. zaworu). Sposób sprawdzenia zaley od rodzaju elementu wykonawczego i wynikajcego z tego, typu dostarczonego siłownika. W kadym przypadku sprawdzi czy podczas transportu siłownik nie został uszkodzony. W przypadku stwierdzenia uszkodze skontaktowa si z dostawc i uzgodni sposób naprawy z producentem. Siłowniki mog pracowa w dowolnej pozycji pracy. Stosownie 9
do pozycji pracy dla siłowników w wersji X-MATIK Ex mona obróci stacyjk sterowania lokalnego. Siłowniki naley montowa tak, aby zapewni swobodny dostp do stacyjki sterowania lokalnego i kółka napdu rcznego. Do celów serwisowych naley zapewni woln przestrze około 50 cm wokół siłownika. Monta siłownika obrotowego lub wahliwego W przypadku siłownika obrotowego lub wahliwego montowanego bezporednio na elemencie wykonawczym, sposób sprzgnicia siłownika z trzpieniem elementu wykonawczego zaley od tego, czy element sprzgajcy przenosi tylko moment obrotowy, czy dodatkowo ma przenosi sił wzdłun. Przyłcze typu B1/B3 Dla przypadku przenoszenia tylko momentu obrotowego, zgodnie z norm ISO 5210, dla przyłcza typu B1 wałek wyjciowy siłownika jest bezporednio nakładany na trzpie zaworu z wpustem. Ten sposób połczenia pokazano na Rysunku 6. Dla przyłcza typu B3 w wale wyjciowym siłownika znajduje si tuleja przyłczeniowa z wybraniem pod wpust i z t tulej siłownik jest montowany na trzpie z wpustem. Ten sposób połczenia pokazano na Rysunku 7. W obydwu tych przypadkach przy montau siłownika na elemencie wykonawczym naley: Sprawdzi czy kołnierz przyłczeniowy jest dopasowany do elementu wykonawczego. Sprawdzi czy otwór oraz kanałek pod wpust odpowiadaj wymiarom trzpienia i wpustu w urzdzeniu nastawczym. Pokry lekko smarem trzpie armatury i wpust. Nałoy siłownik na element wykonawczy i starannie wycentrowa otwory mocujce w kołnierzach przyłczeniowych. Mocowa rubami o klasie wytrzymałoci nie gorszej ni 8.8 zwracajc uwag na dokrcanie metod na krzy. Przyłcze typu A Dla przypadku przenoszenia przez siłownik momentu obrotowego i siły wzdłunej siłownik jest dostarczany z przyłczem typu A pokazanym na Rysunku 8. Przyłcze typu A moe by dostarczone z gwintem odpowiadajcym gwintowi trzpienia elementu wykonawczego lub z tulej do wykonania gwintu przez zamawiajcego. W tym przypadku przed montaem siłownika naley wymontowa tulej z przyłcza typu A i wykona właciwy gwint. Wykonanie otworu i gwintu w tulei wymaga szczególnego zwrócenia uwagi na centryczno otworu oraz zapewnienie jego prostopadłoci do powierzchni współpracujcych z łoyskami wzdłunymi. Przy montau siłownika z przyłczem typu A na element 10
Uwaga Uwaga wykonawczy naley: Sprawdzi czy kołnierz przyłczeniowy jest dopasowany do elementu wykonawczego. Sprawdzi czy gwint w przyłczu typu A odpowiada gwintowi trzpienia armatury, zwróci szczególn uwag na skok i kierunek uzwoje. Pokry lekko smarem trzpie armatury. Wkrci siłownik na armatur i starannie wycentrowa otwory mocujce w kołnierzach przyłczeniowych. Mocowa rubami o klasie wytrzymałoci nie gorszej ni 8.8 zwracajc uwag na dokrcanie metod na krzy. Jeeli do siłownika dostarczona jest równie rura ochronna, odkrci blaszan pokrywk znajdujc si po przeciwnej stronie wałka wyjciowego i przykrci do siłownika rur ochronn. Uzupełni smar w przyłczu przez smarowniczk znajdujc si na obudowie przyłcza. Stosowa smar stały do łoysk. Przy zabudowie siłownika wahliwego naley zwróci uwag na poluzowanie w module wahliwym elementów zderzaka. Sposób wykonania tej czynnoci opisano w Załczniku 1 (dostarczanym przy zamówieniu siłownika wahliwego). Monta siłownika liniowego Przy montau siłownika liniowego na elemencie wykonawczym (zaworze) naley: Sprawdzi czy kołnierz przyłczeniowy jest dopasowany do kołnierza zaworu. Sprawdzi czy gwint(y) w łczniku odpowiadaj gwintom w module liniowym siłownika i na trzpieniu zaworu. Sprawdzi czy na gwincie modułu liniowego znajduje si przeciwnakrtka. Pokry lekko smarem gwinty modułu liniowego i trzpienia zaworu. Nałoy siłownik na element wykonawczy (zawór) i starannie wycentrowa otwory mocujce w kołnierzach przyłczeniowych. mocowa rubami o klasie wytrzymałoci nie gorszej ni 8.8 zwracajc uwag na dokrcanie metod na krzy, Przy łczeniu przyłcza modułu liniowego z trzpieniem zaworu przy pomocy łcznika zwróci uwag, aby ograniczenie ruchu zwizane ze skokiem modułu liniowego siłownika nie ograniczało skoku trzpienia zaworu oraz na dokrcenie przeciwnakrtki. Unika montau poziomego modułu liniowego. W razie koniecznoci takiego montau stosowa podpor siłownika. 11
4. Podłczenie elektryczne Prace elektryczne mog by wykonywane wyłcznie przez Ostrzeenie wykwalifikowanych elektryków, zgodnie z obowizujcymi przepisami bhp, posiadajcych stosowne dopuszczenia do wykonywania prac w przestrzeniach zagroonych wybuchem. Przy pracach instalacyjnych w przestrzeniach zagroonych wybuchem naley stosowa si do zalece i wymaga normy PN-EN 60079-14 Urzdzenia elektryczne w przestrzeniach zagroonych wybuchem -- Cz 14: Instalacje elektryczne w obszarach ryzyka (innych ni zakłady górnicze). Prace instalacyjne przy siłowniku naley wykonywa bez podanego napicia i mog by prowadzone tylko w czasie gdy nie wystpuje zagroenie wybuchem. Połczenie siłownika naley przeprowadzi zgodnie z dokumentacj techniczn w oparciu o schemat elektryczny siłownika pokazany na Rysunkach 1, 2 lub 3, łczc odpowiednio obwody zasilania i sterowania siłownika. Siłownik jest zasilany napiciem trójfazowym 3x400 V AC, a obwody sterownicze zgodnie z danymi technicznymi siłownika. Połczenia elektryczne siłownika do obwodów zewntrznych s realizowane poprzez złczki przeznaczone do stref zagroonych wybuchem budowy wzmocnionej e. Tworz one listw zaciskow znajdujc si w osłonie wzmocnionej. Obudowa listwy zaciskowej posiada sze zalepionych otworów, po trzy z kadej strony o rozmiarach M25x1,5 1 szt. i M32x1,5 2 szt. Mona stosowa korki zalepiajce budowy wzmocnionej e typu V-Ex firmy HUMMEL lub SE8290/3- firmy STAHL. Do wprowadzenia kabli łczcych siłownik z obwodami zewntrznymi naley zastosowa dławice kablowe o budowie wzmocnionej e M32x1,5 (rednica kabla 13 21mm) lub M25x1,5 (rednica kabla 7 17 mm) typu SL8161/5- firmy STAHL lub typu HSK-K-Ex firmy HUMMEL.. Po wykrceniu korka zalepiajcego w jego miejsce mona zamocowa dławice kablowe według potrzeb. W strefach bez agresywnych oparów do zacisków mona podłcza nastpujce przewody miedziane: jednodrutowe, wielodrutowe, linkowe. W strefach agresywnych korozyjnie linkowe z zacinit gazoszczeln tulejk. Przewody podłczane do zacisków naley odizolowa na długoci 8-9mm i montowa narzdziami przeznaczonymi do ich montau w zaciskach. Do zacisku mona łczy tylko 1 przewód. W przypadku koniecznoci podłczenia 2 przewodów naley je wczeniej zacisn w jednej kocówce tulejkowej. Przewody ochronne wprowadzanych kabli do siłownika naley podłczy do zacisków PE listwy zaciskowej. Ochrona przeciwporaeniowa siłownika, wymaga właciwego jego uziemienia, przez podłczenie zewntrznego zacisku uziemiajcego znajdujcego si na korpusie siłownika do instalacji uziomowej wykonanej według projektu instalacji elektrycznej siłownika. Przewody ochronne kabli naley łczy do zacisków PE na listwie 12
Ostrzeenie Uwaga zaciskowej. Sposób podłczenia obwodu ochronnego wewntrz siłownika pokazano na Rysunkach 11 i12 a obwodu ochronnego zewntrznego na Rysunku 13. Po zakoczeniu montau elektrycznego sprawdzi prawidłowo połcze na zgodno wyprowadze ze schematem aplikacyjnym. Sprawdzi skuteczno ochrony przeciwporaeniowej zgodnie z norm PN-IEC 60364-4-41 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona dla zapewnienia bezpieczestwa. Ochrona przeciwporaeniowa. Zwróci szczególn uwag na prawidłowe dokrcenie dławic kablowych dla zapewnienia stopnia ochrony IP67. Jeeli dławica kablowa nie jest wykorzystana, sprawdzi czy s dokrcone zalepki otworów Ex e do wprowadzania kabli. 5. Uruchomienie Prace elektryczne mog by wykonywane wyłcznie przez Ostrzeenie wykwalifikowanych elektryków zgodnie z obowizujcymi przepisami bhp. Prace uruchomieniowe przy siłowniku bdcym pod napiciem mog by wykonywane tylko w czasie gdy nie wystpuje zagroenie wybuchem. Naley stosowa si do zalece i wymaga normy PN-EN 60079-14 Urzdzenia elektryczne w przestrzeniach zagroonych wybuchem -- Cz 14: Instalacje elektryczne w obszarach ryzyka (innych ni zakłady górnicze). Po zamontowaniu siłownika na elemencie wykonawczym, wykonaniu i sprawdzeniu połcze elektrycznych mona przystpi do uruchomienia siłownika. Uruchomienie siłownika ma na celu sprawdzenie prawidłowego i bezpiecznego otwierania i zamykania elementu wykonawczego zgodnie z projektem. Uwaga Jeeli jest uruchamiany siłownik z modułem wahliwym naley sprawdzi czy został poluzowany zderzak modułu wahliwego w sposób opisany w Załczniku 1. (dostarczanym w przypadku zamówienia siłownika wahliwego). Zaleca si przed przystpieniem do uruchomienia siłownika ustawi zderzaki modułu wahliwego zgodnie z opisem w Załczniku 1. Dla siłownika liniowego zwróci uwag, aby po zamontowaniu siłownika na zaworze, skok zaworu był zawarty w obszarze skoku modułu liniowego. Generalnie proces uruchomienia polega na sprawdzeniu działania wyłczników momentowych oraz prawidłowym ustawieniu wyłczników drogi w siłowniku, aby sterowanie elektryczne do połoe OTWARTE i ZAMKNITE odpowiadało otwarciu i zamkniciu elementu wykonawczego. W procesie uruchomienia naley równie ustawi mechaniczny wskanik połoenia i ewentualnie zderzaki stanowice dodatkowe ograniczenie ruchu siłownika. Uruchomienie ma na celu równie ostateczn weryfikacj połcze elektrycznych zarówno w obwodach sterowania jak 13
Ostrzeenie Uwaga i sygnalizacji na zgodno z projektem. Poniej opisano uruchomienie siłownika sterowniczego w wersji standard. Uruchomienie siłownika w wersji X-MATIK Ex (M, MO) jest analogiczne. Sterowanie w tej wersji mona wykonywa przy pomocy stacyjki sterowania lokalnego. Naley równie skonfigurowa sterownik X-MATIK Ex zgodnie z opisem zawartym w p. 6. Ze wzgldu na monta siłownika w przestrzeni zagroonej wybuchem, prace uruchomieniowe mona przeprowadza tylko przy odłczonym napiciu, korzystajc z trybu pracy rcznej. Prace nad otwartym i bdcym pod napiciem siłowniku wolno przeprowadza tylko wtedy, gdy jest zapewnione, e na czas trwania prac nie panuje adne zagroenie wybuchowe. Przedstawiona procedura ustawiania siłownika dotyczy siłownika, w którym zamykanie elementu wykonawczego odbywa si przy krceniu kółkiem napdu rcznego w prawo. W przypadku gdy zamykanie odbywa si przy krceniu kółkiem napdu rcznego w lewo funkcja opisanych wyłczników ulega zamianie. Przy uruchamianiu siłownika sterowniczego XS Ex lub X-MATIK Ex, aby uzyska dostp do nastawianych elementów naley zdj pokryw bloku sterujcego. Pokryw zdejmuje si poprzez odkrcenie 8 rub imbusowych kluczem 5. Widok zespołu sterujcego pokazano na Rys. B. 5.1. Przełczanie na tryb pracy rcznej W procesie uruchamiania wykorzystuje si zarówno tryb pracy rcznej (moliwo otwierania i zamykania elementu wykonawczego przez krcenie kółkiem napdu rcznego) jak i tryb pracy elektrycznej (otwieranie i zamykanie elementu wykonawczego przez sterowanie silnikiem elektrycznym siłownika). Uwaga Przełczanie na tryb pracy rcznej moe by dokonywany wyłcznie przy wyłczonym silniku siłownika. Przełczanie przy silniku bdcym w ruchu moe grozi uszkodzeniem siłownika. Rys. A. 14
Sposób przełczania w tryb pracy rcznej pokazano na Rys. A. Naley odcign dwigni znajdujc si w osi kółka napdu rcznego. W przypadku wyczuwania oporu naley lekko obraca kółkiem napdu rcznego w lewo i prawo do momentu prawidłowego zazbienia si sprzgła napdu rcznego. Zwolni dwigni, która powinna wróci do połoenia spoczynkowego (jak na Rys. A). Krcc kółkiem napdu rcznego czujemy opór zaleny od obcienia trzpienia elementu wykonawczego i obserwujemy ruch trzpienia. Przy duych obcieniach zaleca si po przesterowaniu obróci kółkiem napdu rcznego lekko w stron przeciwn. Przełczanie w tryb pracy elektrycznej odbywa si automatycznie w momencie załczenia silnika elektrycznego siłownika. Przy otwieraniu lub zamykaniu armatury kółkiem napdu rcznego, nie przykłada nadmiernej siły przy krceniu kółkiem, poniewa moe to spowodowa kilkakrotne przekroczenie momentu lub siły znamionowej co moe skutkowa zarówno uszkodzeniem podzespołów siłownika jak i armatury. Dla siłowników a przyłoona siła do kółka rcznego nie powinna przekroczy 35N (3,5kG), dla b 70N (7kG), a dla c 90N (9kG). 5.2. Stacyjka sterowania lokalnego Dla siłownika sterowniczego w wersji XSM Ex (X-MATIK Ex) siłownik jest wyposaony w stacyjk sterowania lokalnego, która znajduje si na siłowniku w obudowie zespołu sterujcego. Wygld stacyjki, opis jej elementów i obsług opisano w punkcie 6. Sterownik siłownika (wersja X-MATIK Ex). Siłownik sterowniczy XS Ex nie posiada stacyjki sterowania lokalnego. 5.3. Uruchomienie siłownika gdy nie ma zagroenia wybuchem Ostrzeenie Prace nad otwartym i bdcym pod napiciem siłowniku wolno przeprowadza tylko wtedy, gdy jest zapewnione, e na czas trwania prac nie panuje adne zagroenie wybuchowe. 5.3.1. Sprawdzenie działania wyłczników momentowych gdy nie ma zagroenia wybuchem Układ przecieniowy (wyłczniki momentowe) jest ustawiany fabrycznie na moment znamionowy lub okrelony w zamówieniu. Procedura sprawdzania wyłczników polega na funkcjonalnym sprawdzeniu ich prawidłowego działania, aby zapewni wyłczenie siłownika przy mechanicznym zablokowaniu 15
moliwoci ruchu siłownika w kierunku otwierania lub zamykania. Przystpujc do sprawdzenia działania wyłczników momentowych naley: Przełczy na tryb pracy rcznej. Sprawdzi pokrcajc kółkiem napdu rcznego, czy siłownik prawidłowo współpracuje z elementem wykonawczym. Okreli kierunek zamykania elementu wykonawczego i sprawdzi czy tabliczka na kółku napdu rcznego prawidłowo pokazuje ten kierunek. W ustawieniu fabrycznym przyjmuje si, e krcenie kółkiem napdu rcznego w prawo jest kierunkiem zamykania. Jeeli jest odwrotnie odkrci tabliczk Z-O i obróci aby wskazywała prawidłowo kierunki otwierania i zamykania. Krcc kółkiem napdu rcznego przestawi element wykonawczy w połoenie porednie. Poluzowa wkrty dociskowe (1) Rys. B w polu zielonym i czerwonym na bbnie krzywek w celu odblokowania krzywek. Sprawdzi czy krzywki drogi (3) i (4) Rys. B nie najechały na wyłczniki drogi (5) lub (6). W razie potrzeby odsun krzywki drogi (3), (4) od wyłczników drogi. Włczy na chwil sterowanie elektryczne siłownika w kierunku zamykanie (przełczenie ze sterownia rcznego na elektryczne odbywa si automatycznie) i zatrzyma. Jeeli siłownik przestawia element wykonawczy w kierunku przeciwnym wyłczy zasilanie i zamieni kolejno faz zasilajcych siłownik. W siłowniku XSM Ex (X-MATIK Ex) zmiana faz nie zmienia kierunku obrotów siłownika. Okreli czy wyłczniki W5/W7 (12) Rys. B zabezpieczaj kierunek zamykania czy otwierania. Uwaga W przypadku gdy krcenie kółkiem napdu rcznego zgodnie z ruchem wskazówek zegara (w prawo) powoduje zamykanie elementu wykonawczego, o układu momentowego (11) Rys. B pokonujc opór elementu wykonawczego obraca si w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara (w lewo) i krzywka górna najeda na wyłczniki W5/W7 (12) Rys. B. Oznacza to, e w tym siłowniku wyłczniki W5/W7 zabezpieczaj kierunek zamykania a wyłczniki W6/W8 (13) Rys. B zabezpieczaj kierunek otwierania. W przypadku gdy krcenie kółkiem napdu rcznego zgodnie z ruchem wskazówek zegara (w prawo) powoduje otwieranie elementu wykonawczego, krzywka górna układu momentowego równie najeda na wyłczniki W5/W7 (5) Rys. B. Oznacza to, e w tym siłowniku wyłczniki W5/W7 zabezpieczaj kierunek otwierania a wyłczniki W6/W8 (13) Rys. B zabezpieczaj kierunek zamykania. 16
Ustalenie tej zalenoci i sprawdzenie działania tych wyłczników jest istotne ze wzgldu na prawidłowe i bezpieczne działanie siłownika i elementu wykonawczego. Jeeli mamy sytuacj, e krcenie kółkiem napdu rcznego zgodnie z ruchem wskazówek zegara (w prawo) powoduje zamykanie elementu wykonawczego naley: Uruchomi siłownik z połoenia poredniego (około 50% otwarcia) w kierunku zamykania i przy pomocy dwigni kontroli układu przecieniowego (14) Rys. B spowodowa zadziałanie wyłczników W5/W7. Czynno ta powinna spowodowa zatrzymanie siłownika. Jeeli siłownik si nie zatrzymał sprawdzi połczenia elektryczne w układzie sterowania na zamknij. Powtórzy t czynno dla kierunku otwierania i przy pomocy dwigni kontroli układu przecieniowego (15) Rys. B spowodowa zadziałanie wyłczników W6/W8. Powinno nastpi zatrzymanie siłownika. Jeeli siłownik si nie zatrzymał sprawdzi połczenia elektryczne w układzie sterowania na otwórz. 5.3.2. Ustawienie wyłczników drogi gdy nie ma zagroenia wybuchem Zaleca si nastpujc procedur ustawiania wyłczników drogi: Przełczy na tryb pracy rcznej. Krcc kółkiem napdu rcznego przestawi element wykonawczy w połoenie porednie. Przy poluzowanych wkrtach dociskowych (1) Rys. B na bbnie krzywek, włczy sterowanie elektryczne siłownika w kierunku zamykanie (przełczenie ze sterowania rcznego na elektryczne odbywa si automatycznie) i zatrzyma w pobliu połoenia ZAMKNITE. Przełczy siłownik na sterowanie rczne. Krcc kółkiem napdu rcznego ustawi element wykonawczy w połoeniu ZAMKNITE. Standardowo ruch w kierunku zamykanie nastpuje przy krceniu kółkiem napdu rcznego zgodnie z ruchem wskazówek zegara (w prawo). W tym przypadku ruch bbna krzywek drogi (2) Rys. B jest równie zgodny z ruchem wskazówek zegara. Krzywka czerwona (3) Rys. B ustala w tym przypadku połoenie ZAMKNITE a zielona (4) Rys. B OTWARTE. Uwaga Jeeli kierunek zamykania odbywa si przy krceniu kółkiem napdu rcznego przeciwnie do wskazówek zegara (w lewo) ustawienia krzywek naley dokona odwrotnie zielona kierunek zamykanie i czerwona otwieranie. 17
Rys. B. Po ustawieniu elementu wykonawczego w połoeniu ZAMKNITE, przy poluzowanym wkrcie dociskowym w polu czerwonym przestawi krzywk czerwon, współpracujc z wyłcznikami kracowymi oznaczonymi W1B/W1A (5) Rys. B, aby spowodowa przełczenie wyłczników kracowych i zablokowa krzywk poprzez dokrcenie wkrtu dociskowego. Zwróci uwag na poprawno działania wyłczników poprzez pokrcenie kółkiem napdu rcznego w kierunku otwierania i ponowny powrót do połoenia ZAMKNITE. W razie braku wyłczenia skorygowa ustawienie krzywki. Krcc kółkiem napdu rcznego przestawi element wykonawczy w połoenie porednie. Przesterowa elektrycznie siłownik w poblie połoenia OTWARTE elementu wykonawczego. Przełczy siłownik na sterowanie rczne. Krcc kółkiem napdu rcznego ustawi element wykonawczy w połoeniu OTWARTE. Przy poluzowanym wkrcie dociskowym w polu zielonym przestawi krzywk zielon, współpracujc z wyłcznikami kracowymi oznaczonymi W2B/W2A (6) Rys. B, aby spowodowa przełczenie wyłczników kracowych i zablokowa krzywk poprzez dokrcenie wkrtu dociskowego. Zwróci uwag na poprawno działania wyłczników poprzez krcenie kółkiem napdu rcznego 18
w kierunku zamykanie i ponowny powrót do połoenia OTWARTE. W razie braku wyłczenia skorygowa ustawienie krzywki. Krcc kółkiem napdu rcznego przestawi element wykonawczy w połoenie porednie. Przesterowa elektrycznie siłownik w połoenie około 50% otwarcia. Włczy siłownik w kierunku zamykania i poprzez nacinicie dwigni wyłcznika ZAMKNITE, np. wkrtakiem sprawdzi czy nastpuje wyłczenie siłownika. T sam czynno powtórzy dla kierunku otwierania naciskajc dwigni wyłcznika OTWARTE. Jeeli nie nastpiło zatrzymanie siłownika wyłczy zasilanie siłownika i sprawdzi czy w aplikacji nie zastosowano sterowania z dociskiem, w którym sterowanie jest wyłczane przez wyłczniki momentowe. W tym przypadku przed prób sterowania siłownika do połoe kracowych sprawdzi działanie wyłczników momentowych wg procedury opisanej w punkcie 5.3.1. Jeeli podczas opisanej wyej próby wyłczniki drogowe wyłczaj siłownik i jest to zgodne z aplikacj mona sterowa elektrycznie w kierunku zamykania i otwierania do momentu zatrzymania si siłownika w połoeniach ZAMKNITE i OTWARTE. 5.3.3. Ustawienie wskanika połoenia W celu ustawienia wskanika połoenia naley: Sprowadzi element wykonawczy do połoenia OTWARTE (do samoczynnego wyłczenia). Poluzowa nakrtk (7) Rys. B blokujc tarcz wskanika (8) i obracajc tarcz ustawi jej połoenie tak, aby strzałka na tarczy znalazła si pod nieruchoma wskazówk (9) Rys. B. Przesterowa element wykonawczy do połoenia ZAMKNITE i ustawi wskazówk ruchom (10) Rys. B pod wskazówk nieruchom. Zablokowa tarcz i wskazówk przez dokrcenie nakrtki. Przestawi element wykonawczy w połoenie porednie. 5.3.4. Inne ustawienia W przypadku gdy na element wykonawczy jest montowany siłownik z modułem wahliwym naley korzystajc z Załcznika 1 wykona ustawienie zderzaków modułu wahliwego i wskanika połoenia na module wahliwym. Załcznik 1 jest dostarczany do siłowników wahliwych. 5.3.5. Ustawienie przetwornika połoenia W szczególnych przypadkach siłownik XS Ex lub X-MATIK Ex moe by wyposaony w przetwornik połoenia PPT-02C. Sposób ustawiania przetwornika połoenia jest opisany 19
w Załczniku 2 dostarczanym przy zamówieniu siłownika z przetwornikiem połoenia. Po zakoczeniu ustawienia siłownika naley załoy pokryw bloku sterujcego i zamocowa omioma rubami. Jeeli w siłowniku X-MATIK Ex były zmieniane ustawienia sterownika, sprawdzi, czy ruby mocujce stacyjk sterowania lokalnego s dokrcone. 5.4. Uruchomienie siłownika w strefie zagroonej wybuchem Ostrzeenie Ze wzgldu na przestrze zagroon wybuchem, prace uruchomieniowe mona przeprowadza tylko przy odłczonym napiciu, korzystajc z trybu pracy rcznej. 5.4.1. Sprawdzenie działania wyłczników momentowych w strefie zagroonej wybuchem Układ przecieniowy (wyłczniki momentowe) jest ustawiany fabrycznie na moment znamionowy lub okrelony w zamówieniu. Procedura sprawdzania wyłczników polega na funkcjonalnym sprawdzeniu ich prawidłowego działania, aby zapewni wyłczenie siłownika przy mechanicznym zablokowaniu moliwoci ruchu siłownika w kierunku otwierania lub zamykania. Przystpujc do sprawdzenia działania wyłczników momentowych naley: Przełczy na tryb pracy rcznej. Sprawdzi pokrcajc kółkiem napdu rcznego, czy siłownik prawidłowo współpracuje z elementem wykonawczym. Okreli kierunek zamykania elementu wykonawczego i sprawdzi czy tabliczka na kółku napdu rcznego prawidłowo pokazuje ten kierunek. W ustawieniu fabrycznym przyjmuje si, e krcenie kółkiem napdu rcznego w prawo jest kierunkiem zamykania. Jeeli jest odwrotnie odkrci tabliczk Z-O i obróci aby wskazywała prawidłowo kierunki otwierania i zamykania. Krcc kółkiem napdu rcznego przestawi element wykonawczy w połoenie porednie. Okreli czy wyłczniki W5/W7 (12) Rys. B zabezpieczaj kierunek zamykania czy otwierania. Uwaga W przypadku gdy krcenie kółkiem napdu rcznego zgodnie z ruchem wskazówek zegara (w prawo) powoduje zamykanie elementu wykonawczego, o układu momentowego (11) Rys. B pokonujc opór elementu wykonawczego obraca si w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara (w lewo) i krzywka górna najeda na wyłczniki W5/W7 (12) Rys. B. Oznacza to, e w tym siłowniku wyłczniki W5/W7 zabezpieczaj kierunek zamykania a wyłczniki W6/W8 (13) Rys. B zabezpieczaj kierunek otwierania. 20
W przypadku gdy krcenie kółkiem napdu rcznego zgodnie z ruchem wskazówek zegara (w prawo) powoduje otwieranie elementu wykonawczego, krzywka górna układu momentowego równie najeda na wyłczniki W5/W7 (5) Rys. B. Oznacza to, e w tym siłowniku wyłczniki W5/W7 zabezpieczaj kierunek otwierania a wyłczniki W6/W8 (13) Rys. B zabezpieczaj kierunek zamykania. Ustalenie tej zalenoci i sprawdzenie działania tych wyłczników jest istotne ze wzgldu na prawidłowe i bezpieczne działanie siłownika i elementu wykonawczego. Sprawdzi schemat połcze elektrycznych w projekcie, czy właciwe wyłczniki momentowe s włczone we właciwe obwody kierunku zamykania i otwierania oraz porówna te połczenia ze schematami aplikacyjnymi siłownika przedstawionymi na Rysunkach 1 i 2. Podanie napicia zasilania L1, L2 i L3 zgodnie ze schematem aplikacyjnym powoduje ruch siłownika obrotowego w kierunku standardowo przyjtym jako zamykanie (obraca trzpieniem elementu wykonawczego w prawo). 5.4.2. Ustawienie wyłczników drogi w strefie zagroonej wybuchem Zaleca si nastpujc procedur ustawiania wyłczników drogi: Przełczy na tryb pracy rcznej. Krcc kółkiem napdu rcznego przestawi element wykonawczy w połoenie porednie. Przy poluzowanych wkrtach dociskowych (1) Rys. B na bbnie krzywek, krci kółkiem napdu rcznego i ustawi element wykonawczy w połoeniu ZAMKNITE. Standardowo ruch w kierunku zamykanie nastpuje przy krceniu kółkiem napdu rcznego zgodnie z ruchem wskazówek zegara (w prawo). W tym przypadku ruch bbna krzywek drogi (2) Rys. B jest równie zgodny z ruchem wskazówek zegara. Krzywka czerwona (3) Rys. B ustala w tym przypadku połoenie ZAMKNITE a zielona (4) Rys. B OTWARTE. Uwaga Jeeli kierunek zamykania odbywa si przy krceniu kółkiem napdu rcznego przeciwnie do wskazówek zegara (w lewo) ustawienia krzywek naley dokona odwrotnie zielona kierunek zamykanie i czerwona otwieranie. Po ustawieniu elementu wykonawczego w połoeniu ZAMKNITE, przy poluzowanych wkrcie dociskowym w polu czerwonym przestawi krzywk czerwon, współpracujc z wyłcznikami kracowymi oznaczonymi W1B/W1A (5) Rys. B, aby spowodowa przełczenie wyłczników kracowych i zablokowa krzywk poprzez dokrcenie wkrtu dociskowego. Zwróci uwag na poprawno działania 21
wyłczników poprzez pokrcenie kółkiem napdu rcznego w kierunku otwierania i ponowny powrót do połoenia ZAMKNITE. W razie braku wyłczenia (kliknicia mikrowyłcznika) skorygowa ustawienie krzywki. Krcc kółkiem napdu rcznego przestawi element wykonawczy w połoenie OTWARTE. Przy poluzowanym wkrcie dociskowym w polu zielonym przestawi krzywk zielon, współpracujc z wyłcznikami kracowymi oznaczonymi W2B/W2A (6) Rys. B, aby spowodowa przełczenie wyłczników kracowych i zablokowa krzywk poprzez dokrcenie wkrtu dociskowego. Zwróci uwag na poprawno działania wyłczników poprzez krcenie kółkiem napdu rcznego w kierunku zamykanie i ponowny powrót do połoenia OTWARTE. W razie braku wyłczenia (kliknicia mikrowyłcznika) skorygowa ustawienie krzywki. Przej do ustawienia wskanika połoenia. Krcc kółkiem napdu rcznego przestawi element wykonawczy w połoenie porednie. 5.4.3. Ustawienie wskanika połoenia W celu ustawienia wskanika połoenia naley: Sprowadzi element wykonawczy do połoenia OTWARTE (do samoczynnego wyłczenia). Poluzowa nakrtk (7) Rys. B blokujc tarcz wskanika (8) i obracajc tarcz ustawi jej połoenie tak, aby strzałka na tarczy znalazła si pod nieruchoma wskazówk (9) Rys. B. Przesterowa element wykonawczy do połoenia ZAMKNITE i ustawi wskazówk ruchom (10) Rys. B pod wskazówk nieruchom. Zablokowa tarcz i wskazówk przez dokrcenie nakrtki. Krcc kółkiem napdu rcznego przestawi element wykonawczy w połoenie porednie. 5.4.4. Inne ustawienia W przypadku gdy na element wykonawczy jest montowany siłownik z modułem wahliwym naley korzystajc z Załcznika 1 wykona ustawienie zderzaków modułu wahliwego i wskanika połoenia na module wahliwym. Załcznik 1 jest dostarczany do siłowników wahliwych. 5.4.5. Ustawienie przetwornika połoenia w strefie zagroonej wybuchem W szczególnych przypadkach siłownik XS Ex lub X-MATIK Ex moe by wyposaony w przetwornik połoenia PPT-02C. Ze wzgldu na to, e przy ustawianiu siłownika jest potrzebne podanie napicia na przetwornik połoenia oraz dostp do jego 22
przycisków, przetwornik moe by ustawiany tylko poza stref zagroon wybuchem. Sposób ustawiania przetwornika połoenia jest opisany w Załczniku 2 dostarczanym przy zamówieniu siłownika z przetwornikiem połoenia. 5.4.6. Rozruch siłownika w strefie zagroonej wybuchem Po zakoczeniu ustawienia siłownika naley: Załoy pokryw bloku sterujcego i zamocowa omioma rubami. Jeeli w siłowniku X-MATIK Ex były zmieniane ustawienia sterownika, sprawdzi, czy ruby mocujce stacyjk sterowania lokalnego s dokrcone. Przed podaniem napicia zasilania zaleca si sprawdzenie połcze elektrycznych (obwodów sterowania i zasilania) z pomieszczenia nastawni, przestawiajc siłownik rcznie w połoenie ZAMKNITE oraz OTWARTE i obserwujc przerwanie właciwego obwodu sterowania. Po sprawdzeniu przestawi napd rcznie w połoenie porednie (około 50%). Po podaniu napicia zasilania sterowa zdalnie w kierunku zamykanie i sprawdzi, czy kierunek obrotu mechanicznego wskanika połoenia jest zgodny z załoonym przy ustawianiu połoe kracowych w siłowniku. W przypadku niezgodnoci odłczy całkowicie napicie, przeanalizowa przyczyn niezgodnoci i w razie potrzeby powtórzy procedur ustawiania siłownika w strefie zagroonej wybuchem. 6. Sterownik siłownika (wersja X-MATIK Ex) 6.1 Zastosowanie Sterownik MTC jest elektronicznym sterownikiem napdów sterowniczych X-MATIK Ex. Charakteryzuje si bezstykowym załczaniem i wyłczaniem silnika. Automatycznie wykrywa i koryguje kolejno faz zasilajcych. Sterownik MTC umoliwia bezporedni współprac siłownika z nowoczesnymi systemami automatyki, regulatorami i sterownikami PLC. Umoliwia lokalne i zdalne sterowanie napdem oraz sterowanie awaryjne. Sterowanie w trybie zdalnym odbywa si za pomoc sygnału trójstawnego. Dostpne s styki drogowe, momentowe, sygnał gotowoci oraz potwierdzenia trybu pracy LOKALNE i ZDALNE. W wykonaniu z zabudowanym dwuprzewodowym przetwornikiem połoenia, siłownik udostpnia prd zwrotny w zakresie 4-20mA. 6.2 Działanie siłownika Niniejszy opis dotyczy ogólnego algorytmu sterowania siłownika X-MATIK Ex w konfiguracji standardowej. Sterowanie moe by realizowane w trybie zdalnym lub miejscowym. Miejsce sterowania zaley od pozycji przełcznika trzypozycyjnego i sygnału ZDALNE z systemu. Dokładny opis ustawie znajduje si w rozdziale 6.3 23
Konfigurowanie logiki sterowania. Ograniczenie ruchu siłownika zalenie od specyfikacji armatury nastpuje w momencie otrzymania sygnału z wyłcznika drogowego lub momentowego. Sterownik ma wyprowadzone oddzielne napicie 24VDC, które moe posłuy do zasilania obwodów sterowania zdalnego, Nie naley uywa go do zasilania innych obwodów. Przekanik GOTOWO, a właciwie jego styk NO jest dokładnym odwzorowaniem logiki lampki GE na stacyjce sterowania miejscowego. Styk jest zwierany gdy lampka wieci. Oprócz tego wyprowadzony jest styk NC przekanika GOTOWO. 6.2.1 Sterowanie lokalne (opis funkcjonalny stacyjki sterowania lokalnego) Na Rys. C przedstawiono widok stacyjki sterowania lokalnego siłownika X-MATIK Ex. W zalenoci od wykonania stacyjka ta jest zabudowana w siłowniku (M X-MATIK Ex ze sterownikiem w siłowniku) lub jest montowana jako oddzielny element w pewnej odległoci od siłownika (MO X-MATIK Ex ze sterownikiem odsunitym). Rys. C. Widok stacyjki sterowania lokalnego Sterowanie. Do wyboru miejsca sterowania słuy trzypozycyjny przełcznik trybu pracy. Przełcznik ten mona zablokowa w kadym połoeniu za pomoc np. kłódki. W pozycji LOKALNE mona sterowa siłownikiem ze stacyjki sterowania lokalnego za pomoc przycisków OTW, STOP, ZAM. W pozycji ZDALNE, kontrol nad siłownikiem ma system nadrzdny zazwyczaj sterownik PLC, nastawnia itp.. Zdalnie mona równie przełczy siłownik w sterowanie lokalne. Sposób wyboru miejsca sterowania jest nastpujcy: Jeli tryb sterowania lokalnego jest wymuszony przełcznikiem trybu pracy "lub" sygnałem z systemu wówczas siłownik jest w sterowaniu 24
lokalnym. Siłownik jest natomiast w sterowaniu zdalnym wtedy i tylko wtedy, gdy przełcznik trybu pracy jest w połoeniu ZDALNE "i" sygnał zdalnego wyboru miejsca sterowania ZDALNE jest aktywny (24V na zacisk 30 listwy zaciskowej). W pozycji 0 sterowanie lokalne, sterowanie zdalne oraz standardowe sterowania awaryjne (SW4-ON) nie powoduje ruchu siłownika. Jeli jednak uytkownik uzna, e istnieje potrzeba sterowania awaryjnego siłownikiem nawet przy ustawieniu przełcznika trybu pracy w pozycj 0 to moe tak funkcj włczy poprzez ustawienie SW4 w pozycji OFF. Ostrzeenie Naley miewiadomo, e o takiej konfiguracji powinna by poinformowana obsługa i serwis, armatury i siłownika przed przystpieniem do jakichkolwiek prac przy napdzie. Sterowanie siłownikiem jest moliwe gdy sygnalizowana jest gotowo elektryczna - GE Sygnalizacja. Zapalona lampka niebieska wiadczy o gotowoci elektrycznej siłownika do pracy. Ruch siłownika w kierunku otwieranie sygnalizowany jest miganiem lampki zielonej. Po osigniciu połoenia OTWARTE lampka zielona wieci wiatłem cigłym. Ruch siłownika w kierunku zamykanie sygnalizowany jest miganiem lampki pomaraczowej. Po osigniciu połoenia ZAMKNITE lampka pomaraczowa wieci wiatłem cigłym. Gotowo elektryczna GE jest tracona w nastpujcych przypadkach: brak co najmniej jednej z faz zasilajcych, zadziałanie wyłcznika termicznego (bimetalu) w silniku, przekroczenie momentu gdy nie zostało osignite połoenie kracowe (konfigurowalne przełcznikiem SW6 i SW7), gotowo ganie równie przy ustawieniu przełcznika wyboru w pozycj 0. 6.2.2 Sterowanie zdalne Sterowanie trójstawne. Standardowym trybem sterowania zdalnego w przypadku siłownika X-MATIK Ex jest sterowanie sygnałem trójstawnym. 6.2.3 Sterowanie awaryjne (ruch awaryjny) W siłowniku przewidziano moliwo awaryjnego ruchu siłownika do połoe kracowych. Moliwy jest ruch w kierunku otwieranie, zamykanie lub zatrzymywanie siłownika w zalenoci od konfiguracji. Ruch awaryjny odbywa si zarówno w trybie pracy lokalnej jak i zdalnej, nie jest natomiast standardowo aktywny przy ustawieniu przełcznika trybu pracy w połoenie 0. 25
6.3 Konfigurowanie logiki sterowania Konfiguracja odbywa si za pomoc mikroprzełczników znajdujcych si na module elektroniki wewntrz siłownika. Dostp do nich uzyskuje si przez wyjcie osłony stacyjki po odkrceniu 4 rub imbusowych kluczem 5. Widok modułu wraz z rozmieszczeniem przełczników pokazuje Rys. D. Ostrzeenie Przed wysuniciem osłony stacyjki naley bezwzgldnie odłczy zasilanie siłownika. Podtrzymanie sterowania (SW5, SW8). Opcja dotyczy dla SW5 sterowania zdalnego z systemu (trójstawnego) a dla SW8 sterowania lokalnego ze stacyjki. Domylnie (ustawienie fabryczne) czyli przy ustawieniu SW5 w połoeniu OFF ruch siłownika nastpuje ju po chwilowym (min. 0,2s) trwaniu sygnału zdalnego z systemu, zatrzymanie po podaniu sygnału zdalnego STOP. Dla SW8 w połoeniu OFF ruch siłownika nastpuje ju po chwilowym naciniciu przycisku OTW lub ZAM na stacyjce. Przerwanie ruchu nastpi po osigniciu warunków ograniczenia ruchu lub po naciniciu przycisku STOP, ewentualnie po przełczeniu przełcznika wyboru w pozycj inn ni sterowanie LOKALNE. Przy ustawieniu SW5 w połoeniu ON sterowanie zdalne z systemu trwa tak długo jak długo trwa sygnał zdalny z systemu a dla SW8 w połoeniu ON wyglda tak, e aby sterowa silnikiem naley trzyma nacinity przycisk OTW lub ZAM na stacyjce sterowania lokalnego. Ograniczenie ruchu (SW1, SW6, SW7). Sposób wyłczania wyłcznikiem drogowym lub momentowym musi by okrelony przez producenta armatury. Wyboru sposobu ograniczenia ruchu siłownika dokonuje si mikroprzełcznikami. Przełcznik SW7 dotyczy kierunku otwieranie a SW6 kierunku zamykanie. Połoenie mikroprzełcznika w pozycji OFF oznacza ograniczenie ruchu na połoenie a w pozycji ON oznacza ograniczenie ruchu na moment. Przy ograniczeniu ruchu na połoenie zadziałanie wyłcznika momentowego powoduje zatrzymanie silnika i zgłoszenie Braku Gotowoci Elektrycznej. Przy ograniczeniu ruchu na moment zadziałanie wyłcznika momentowego oczekiwane jest nie wczeniej ni zadziałanie wyłcznika drogowego. Taka sekwencja jest poprawna. Wczeniejsze zadziałanie wyłcznika momentowego spowoduje zgłoszenie Braku Gotowoci Elektrycznej. Jeli uytkownik nie yczy sobie takiego sposobu działania w powyszej sytuacji to powinien przestawi mikroprzełcznik SW1 w połoenie ON. 26
Ruch awaryjny (SW2, SW3, SW4). Sygnał podany na wejcie RUCH AWARYJNY powoduje ruch siłownika w kierunku otwieranie gdy mikroprzełcznik SW3 jest w pozycji ON a mikroprzełcznik SW2 w pozycji OFF lub ruch w kierunku na zamykanie przy odwrotnym ustawieniu w/w przełczników. Ustawienie obydwu przełczników w pozycj OFF powoduje zatrzymywanie siłownika w chwili podania sygnału RUCH AWARYJNY. Tak samo bdzie skutkowało ustawienie obydwu przełczników w połoenie ON. Ustawienie SW4 w połoenie OFF spowoduje, e sterowanie awaryjne bdzie si odbywało nawet przy ustawieniu przełcznika trybu pracy w połoeniu wyłczenia 0. Ponisza tabela przedstawia wszystkie moliwe ustawienia przełczników. Wytłuszczonym drukiem zaznaczono fabryczne ustawienia. 1 ZL4 SW1 1 ZL5 SW8 - STER. LOK. BEZ PODTRZYMANIA SW7 - MOMENT-O SW6 - MOMENT-Z SW5 - STER. ZDAL. BEZ PODTRZYMANIA SW4 - RUCH AWARYJNY L/Z SW3 - RUCH AWARYJNY - O SW2 - RUCH AWARYJNY - Z SW1 - MOMENT NIE GASI GE 1 ZL6 Rys. D. Rozmieszczenie złczy i mikroprzełczników na płytce elektroniki 27