RYNEK MLEKA VII/2013 Dorota Śmigielska Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Lipiec 2013
Sytuacja na rynku mleka 1. Pogłowie krów mlecznych Od wielu lat odnotowywany jest systematyczny spadek pogłowia krów mlecznych. Pod koniec roku kwotowego 2012/2013, hodowcy przyspieszyli swoje decyzje o brakowaniu krów. Spowodowane to było coraz większym zagrożeniem przekroczenia przyznanej kwoty mlecznej, a co za tym idzie karami za nadprodukcję. Według prognoz Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowego Instytutu Badawczego, liczba utrzymywanych krów będzie nadal się zmniejszać i na koniec roku 2013 może szacować się na poziomie 2280 tys. sztuk. Największe zmiany obserwowano w gospodarstwach indywidualnych, w których spadek pogłowia wyniósł 4,2%, mniejszy był w przypadku gospodarstw osób prawnych 1,8%. Zaznaczyć należy, że pogłowie krów pozostałych, do których zaliczamy mamki, prawie nie uległo zmianie. Spadek pogłowia krów mlecznych odnotowano prawie we wszystkich regionach Polski. Jedynie w trzech województwach: podlaskim, śląskim i małopolskim, zwiększono liczbę utrzymywanych sztuk o 1,7 7,5%. W pozostałych województwach pogłowie zmniejszyło się. Największy spadek był w województwach: zachodniopomorskim, pomorskim i opolskim o 13,2 14,7%. Rys.1 Wskaźniki dynamiki pogłowia krów mlecznych w grudniu 2012r. (grudzień 2011r. =100) (IERiGŻ - PIB)
Ogólne pogłowie krów na koniec 2012 roku wynosiło 2469 tys. sztuk i było o 109 tys. sztuk mniejsze w porównaniu z czerwcem 2012r. Przyczyniło się to do obniżenia obsady krów na 100 ha użytków rolnych do poziomu 16,4 szt. Największa obsada krów występuje w województwie małopolskim 17,3 szt./100 ha, najmniejsza natomiast w województwach: dolnośląskim, lubuskim oraz zachodniopomorskim i wynosi 4,5 4,7szt./100 ha. Spadek pogłowia krów mlecznych przyczynił się również do ograniczenia liczby producentów mleka. Na koniec roku kwotowego 2012/2013 produkcją tą zajmowało się 144,7 tys. dostawców hurtowych, spadek o 7,1%, oraz 11,7 tys. dostawców bezpośrednich, spadek o 13,1%. Pogłowie krów mlecznych w całej Unii Europejskiej wzrosło o 0,8% i na koniec roku 2012 liczyło ponad 23 mln szt. W starej Unii utrzymywano 17,7 mln szt. i tu pogłowie wzrosło o 1,8%, natomiast w nowej Unii, gdzie pogłowie zmalało, utrzymywanych było 5,31 mln szt. krów. Najwięcej krów przybyło we Włoszech, Hiszpanii i Holandii. Spadek natomiast odnotowany był w Bułgarii, na Litwie, w Polsce, Czechach. Tab.1. Pogłowie krów mlecznych w Unii Europejskiej (grudzień, tys. szt.) (EUROSTAT, IERiGŻ - PIB) Wyszczególnienie 2009 2010 2011 2012 UE - 15 17704 17573 17409 17714 UE - 12 5875 5550 5434 5314 w tym Polska 2585 2529 2446 2346 UE - 27 23579 23123 22843 23028 Pomimo znaczącej tendencji spadkowej pogłowia krów mlecznych, od wielu lat obserwujemy wzrost liczby krów ocenianych. Na koniec roku 2012 populacja aktywna liczyła 656 340 sztuk i była o 3,5% wyższa w porównaniu z rokiem 2011. Pogłowie krów ocenianych stanowi prawie 28% ogólnego pogłowia krów mlecznych występujących w Polsce. W 2012 roku najwięcej krów ocenianych pochodziło z gospodarstw mieszczących się w województwach mazowieckim, podlaskim i wielkopolskim. Najmniej natomiast w świętokrzyskim, podkarpackim i lubuskim. Związane jest to ze zróżnicowaniem regionalnym Polski. Mazowsze, wielkopolska i Podlasie uznawane są za zagłębie polskiego mleczarstwa, na terenie tych województw utrzymywanych jest najwięcej sztuk krów mlecznych, a co za tym idzie najwięcej mleka trafia do podmiotów skupujących. Procentowy udział populacji ocenianej w pogłowiu krów mlecznych, w tych gospodarstwach jest w granicach: mazowieckie i podlaskie 20,0 29,9%, wielkopolskie 40,0 49,9%. Przeciętna wielkość ocenianego stada w Polsce wynosi 32,8 sztuk i była większa o 2,82% niż w roku 2011. Poniżej 20 sztuk utrzymuje się na ternach województwa świętokrzyskiego, małopolskiego i podkarpackiego, najwięcej krów tj. w granicach 50,0 89,9 sztuk jest w województwie zachodniopomorskim, lubuskim, dolnośląskim i opolskim. Zróżnicowanie regionalne występuje również w przypadku przeciętnej wydajności dla kilograma mleka krów ocenianych. Największą wydajność, powyżej 8 tys. osiągają krowy z województw:
wielkopolskiego, lubuskiego, dolnośląskiego i opolskiego, poniżej 6 tys. dają krowy z małopolski i podkarpacia. Rys.2. Liczba stad i krów ocenianych (stan na 31 grudnia 2012r.) (PFHBiPM) Również w 2013 roku można zaurażyć rosnącą tendencję liczby ocenianych krów. Od stycznia do lipca odnotowano wzrost o 24 660 sztuk. Wyk.1. Liczba krów oceniachych w 2013r. (PFHBiPM) 685000 680000 675000 672031 676767 678842 680572 670000 665000 660000 655912 659693 664902 655000 650000 645000 640000 Styczeń Luty Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec
2. Produkcja i skup mleka surowego Produkcja mleka w 2012 roku wyniosła około 12,6 mln ton i była wyższa o 2,1% od roku 2011. Udział skupu w produkcji mleka w 2012 r. wyniósł 77,63% i był o 2,6% wyższy niż w roku poprzednim. Ograniczenie pogłowia krów mlecznych zostało zrekompensowane wciąż rosnącą wydajnością, na którą mimo wszystko wpływ miały ceny mleka, dostatek dobrych jakościowo pasz gospodarskich oraz postępujący postęp technologiczny produkcji. Od początku roku 2013 zauważalny jest stopniowy wzrost ilości mleka jaka trafia do podmiotów skupujących, jednak jest ona mniejsza niż w roku 2012. Delikatny spadek odnotowany był jedynie w lutym. Od stycznia do maja 2013 do podmiotów skupujących dostarczono 3 911,3 mln litrów mleka i jest to o 2% mniej, niż w analogicznym okresie poprzedniego roku. W kwietniu podaż mleka do skupu wyniosła 793,1 mln l (mniej o 4,4% niż w roku 2012, ale o 0,5% więcej niż w marcu 2013 r.). W maju do podmiotów skupujących trafiło 865 mln litrów, 2% mniej niż w analogicznym okresie 2012 r., ale o 9% więcej niż w kwietniu 2013. Wyk.2. Miesięczny skup mleka w latach 2011 2013 w mln l. (ARR) 900 850 800 750 700 2011 2012 2013 650 600 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII W maju według siedziby podmiotów skupujących, najwięcej mleka skupiono w województwie podlaskim (269 472 tys. l), mazowieckim (150 043 mln l), oraz wielkopolskim (103 627 mln l). Najmniejszy skup odnotowany był na terenie województwa zachodniopomorskiego (6 131 mln l), podkarpackiego (6 311 mln l), oraz dolnośląskiego (7 195 mln l). Od stycznia do maja największy skup mleka był na Podlasiu tj. 1 203 275 mln l, najmniejszy natomiast na Podkarpaciu 25 273 mln l. Spadek produkcji mleka został zaobserwowany również w Unii Europejskiej. W marcu do podmiotów skupujących na terenie Wspólnoty trafiło 11 977,6 tys. ton mleka, o 13% więcej niż w analogicznym okresie ubiegłego roku, ale o 2,5% mniej niż w miesiącu
Niemcy Francja Wlk. Brytania Holandia Włochy Polska Hiszpania Dania Irlandia Belgia Austria Szwecja Czechy Finlandia Portugalia Węgry Litwa Słowenia Rumunia Estonia Grecja Łotwa Słowacja Bułgaria Luksemburg Cypr poprzednim. Skup mleka od stycznia do marca wyniósł 33 998,18 tys. ton i był o 2,8% mniejszy niż w roku 2012. Pod względem wielkości skupu, Polska znajduje się na 6 miejscu w Unii. Miejsca wcześniejsze zajmują: Francja, Niemcy, Wielka Brytania, Holandia i Włochy. Wyk.3. Skup mleka w UE od stycznia do marca 2013r. w tys. ton (EUROSTAT) 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 Przyznana Polsce krajowa kwota mleczna na rok kwotowy 2013/2014 wynosi ok. 10,1 mln ton, w tym: Krajowa kwota dostaw 9,9 mln ton Krajowa kwota sprzedaży bezpośredniej około 148 tys. ton Według danych opublikowanych przez Agencję Rynku Rolnego, skup mleka w roku kwotowym 2012/2013 wyniósł 9,821 mld kg. Krajowa kwota dostaw została przekroczona o 0,14%, tj. o 13 mln kg. Liczba dostawców hurtowych, którzy przekroczyli swoje kwoty wynosi 57 tys. Kara jaką Polska będzie musiała zapłacić za nadprodukcję wynosi około 15,5 mln zł, tj. około 3,7 mln euro. Szacunkowa stawka opłaty z tytułu przekroczenia kwoty wyniesie ok. 3,2 gr za 1 kg. Jest to drugi przypadek przekroczenia przez Polskę, przyznanej kwoty. Pierwszy raz miało to miejsce w roku kwotowym 2005/2006, przekroczenia wyniosło wtedy 2,36%. 3. Ceny skupu mleka Po bardzo trudnej sytuacji w 2012 r. od stycznia 2013 r., ceny mleka charakteryzują się tendencją wzrostową. Pomimo to, sytuacja polskich hodowców nadal pozostaje bardzo ciężka. Wciąż rosnące koszty produkcji, warunki klimatyczne nie przyczyniają się do poprawy sytuacji finansowej producentów mleka. Od stycznia do maja ceny mleka były o 2% wyższe niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. W kwietniu za 100 l mleka hodowcy średnio otrzymywali 126,34 zł tj. o 0,8% więcej
niż w marcu i o 5,8% więcej niż w kwietniu 2012. W maju ceny mleka minimalnie spadły do poziomu 125,71 zł/100l (7,9% więcej niż w analogicznym okresie poprzedniego roku). Sytuacja poprawiła się w czerwcu, kiedy to cena skupu mleka wyniosła 127,50 zł/100l. Była ona wyższa o 1,4% od ceny wypłacanej miesiąc wcześniej i aż o 11,9 % wyższa niż przed rokiem. Wyk.4. Ceny skupu mleka 2012 2013 (ARR, GUS) 130 125 120 115 110 2012 2013 105 W czerwcu najwyższe ceny otrzymali producenci w województwach: lubuskim (137,57 zł/100l), podlaskim (133,35 zł/100l), oraz zachodniopomorskim (133,17 zł/100l). Najniższe natomiast w małopolskim (114,17 zł/100l), podkarpackim (114,34 zł/100l) oraz łódzkim (119,48 zł/100l). Wyk.5. Ceny skupu mleka wg województw w czerwcu 2013 (GUS) 160,00 140,00 120,00 100,00 80,00 60,00 40,00 20,00 -
4. Produkcja wybranych artykułów mleczarskich W 2013 roku produkcja artykułów mleczarskich została zmniejszona w porównaniu z rokiem ubiegłym. Przyczyniła się do tego ograniczona podaż surowca. W kwietniu produkcja masła wyniosła 14,4 tys. ton i była o ponad 5% mniejsza niż w marcu, jednak o 2,4% większa niż w analogicznym okresie 2012 roku. Jeszcze bardziej produkcja została ograniczona w maju. Produkcja była o 6% mniejsza niż miesiąc wcześniej i aż o 5,7% mniejsza niż w maju 2012 r. osiągając 13,5 tys. ton. Ogólnie od maja do stycznia wyprodukowano 70,5 tys. ton masła tj. o 0,9% mniej niż przed rokiem. Wyk.6. Produkcja masła w tys. ton (ARR) 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 14,8 15,2 14,4 13,5 12,7 15,5 13,9 14,1 14,2 14,6 15 14,7 14,6 14,4 14 15,2 13,1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 2012 2013 Również produkcja odtłuszczonego mleka w proszku w roku 2013 jest o 12% mniejsza niż w 2012. Od początku roku wyprodukowano 40,4 tys. ton OMP. W kwietniu produkcja wyniosła 9,2 tys. ton ( 31,3% więcej niż w marcu ale o 14,9% mniej niż przed rokiem). W maju sytuacja się nieznacznie poprawiła, mianowicie wyprodukowano 11,7 tys. ton tj. 27,3 % więcej niż w kwietniu i o 3,4% mniej niż w analogicznym okresie roku poprzedniego. Wyk.7. Produkcja odtłuszczonego mleka w proszku tys. ton (ARR, GUS) 16 14 12 10 8 6 4 2 0 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 2011 2012 2013
Produktami, których na rynku pojawia się więcej niż w 2012 roku są sery podpuszczkowe dojrzewające. W kwietniu wyprodukowano 25,2 tys. ton (0,1% mniej niż w marcu, 0,3% więcej niż w 2012 r.). W maju produkcja została zmniejszona o 3,2% w porównaniu z analogicznym okresem 2012 roku i o 5% w porównaniu z kwietniem. Od stycznia do maja na rynek trafiło 124 tys. ton serów podpuszczkowych dojrzewających tj. o 1,7% więcej niż w 2012 roku. Wyk.8. Produkcja serów podpuszczkowych dojrzewających tys. ton (ARR) 30 25 26 26,9 25,4 28,9 25,5 25,2 24 25,4 24,7 25,1 25,4 26,2 24 24,2 23,7 2012 2013 20 15 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 5. Ceny artykułów mleczarskich Od początku roku ceny wszystkich artykułów mleczarskich są wyższe w porównaniu z rokiem poprzednim. Wpływa na to bardzo dobra koniunktura i ograniczona produkcja mleka w Polsce. Największy wzrost odnotowany był w przypadku odtłuszczonego mleka w proszku, bo aż o ponad 23%. Średnia cena masła w blokach za pięć miesięcy 2013 roku wynosi 15,14 zł/kg i jest o 4,6 % wyższa niż przed rokiem. W kwietniu za kilogram masła trzeba było zapłacić 15,15 zł tj. o ponad 10 % więcej niż rok temu. W maju ceny osiągnęły jeszcze wyższe poziomy 16,09 zł/kg i była to najwyższa cena jaką trzeba było zapłacić w 2013 roku. W przypadku masła konfekcjonowanego sytuacja wygląda trochę gorzej, średnia cena jest o prawie 3 % niższa niż w analogicznym okresie 2012 roku (16,08 zł/kg). Mimo wszystko od lutego, cena tego produktu systematycznie rośnie osiągając w maju 16,55 zł/kg. Jak już wcześniej wspomniano, największe równice w cenie w porównaniu z rokiem ubiegłym, odnotowano w przypadku odtłuszczonego mleka w proszku. Średnia cena tego artykułu za pierwsze pięć miesięcy wynosi 11,93 zł/kg. W kwietniu ukształtowała się na poziomie 12,22 zł/kg i była o 6,4 % wyższa niż w marcu i aż o 32,8 % wyższa niż w analogicznym okresie 2012 roku. W maju sytuacja stała się jeszcze bardziej korzystna, ponieważ cena osiągnęła najwyższy poziom od początku 2012 roku. Za kilogram
odtłuszczonego mleka w proszku trzeba było zapłacić 13,05 zł tj. o 6,8 % więcej niż miesiąc wcześniej i o 46,5 % więcej niż w tym samym okresie 2012 roku. W przypadku serów podpuszczkowych dojrzewających ceny są również wyższe niż w 2012 roku. Bardziej znaczące równice są widoczne w cenie sera Edamskiego niż Gouda. W kwietniu cena sera Gouda wynosiła 14,72 zł/kg i była o 2,7 % wyższa niż przed rokiem, a Edamskiego 15,04 zł/kg tj. o 5,2 % więcej niż w 2012 roku. Maj charakteryzował się jeszcze bardziej znaczącymi różnicami. Kilogram Gouda kosztował 14,99 zł i był i 7 % droższy niż w analogicznym okresie ubiegłego roku, natomiast cena Edamskiego wyniosła 15,22 zł/kg i była o 10,5 % wyższa niż przed rokiem. Wyk. 9. Ceny artykułów mleczarskich w zł/kg (ARR, GUS) 17 16 15 14 13 12 11 10 1 2 3 4 5 ser Gouda ser Edamski OMP masło w blokach masło konfekcjonowane Według danych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, w czerwcu nastąpił kolejny wzrost cen masła, OMP oraz serów podpuszczkowych dojrzewających. 6. Handel zagraniczny Od stycznia utrzymuje się duże zainteresowanie unijnymi produktami, głównie serami i masłem. Jak podaje Komisja Europejska, przez pierwsze cztery miesiące poza celny obszar Unii wywieziono 33 tys. ton masła tj. o 14 % więcej niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Wzrósł również eksport serów do 259 tys. ton (o 11%). Produktami, które cieszą się mniejszym zainteresowaniem jest mleko w proszku. Eksport OMP zmniejszył się o 35 % osiągając poziom 129 tys. ton, natomiast pełnego mleka w proszku o 16 % i osiągnął 109 tys. ton. Polska również od początku roku wyeksportowała większe ilości masła i serów niż w zeszłym roku. Do krajów Unii i krajów trzecich od stycznia wywieziono 13 tys. ton masła tj. o 20 % więcej niż w tym samym czasie 2012 roku i 14 % więcej serów podpuszczkowych
dojrzewających (46 tys. ton). Wzrost eksportu zanotowano również w przypadku serwatki. W ciągu pierwszych czterech miesięcy eksport wyniósł 73 tys. ton i był o 18 % większy niż w 2012 r. Podobnie jak w przypadku całej Unii Europejskiej, również w Polsce zmniejsza się eksport mleka w proszku. Odtłuszczonego mleka w proszku wyeksportowano o 22% mniej niż w roku ubiegłym. W Unii import mleka w proszku jak również masła i serów jest na znikomym poziomie. Od stycznia do kwietnia do Unii przywieziono zaledwie 2 tys. ton mleka w proszku, 13 tys. ton masła ( o 63 % mniej), oraz 26 tys. ton serów ( o 5 % mniej). Inaczej sytuacja przedstawia się w Polsce. Od stycznia do kwietnia zaimportowano 3 tys. ton masła ( o 9% więcej niż w analogicznym okresie ubiegłego roku), 2 tys. ton pełnego mleka w proszku ( o 3 % więcej), 6,5 tys. ton serwatki, co daje 55 % więcej niż w zeszłym roku, a także 13 tys. ton serów ( o 24 % więcej niż w 2012 r.). Jedynym produktem, którego import spadł było odtłuszczone mleko w proszku, spadek o 11 %, 6 tys. ton. 7. Działania wspierające rynek Dopłaty do prywatnego przechowywania masła Tak jak to bywało w latach ubiegłych, również w roku 2013, można korzystać z dopłat do prywatnego przechowywania masła. Mechanizm działa w okresie od 1 marca do 15 sierpnia. Do dnia 30 czerwca 2013 r. umowy zostały podpisane na 66 tys. ton masła (o 37% mniej niż w analogicznym okresie ubiegłego roku). Około 71% zgłoszonego masła znajduje się w Holandii, Niemczech i we Francji, pozostała część została zmagazynowana w Belgii, Danii, Hiszpanii, Szwecji, Wielkiej Brytanii, na Litwie, w Irlandii i Austrii. W pierwszym tygodniu lipca 2013 r. Agencja Rynku Rolnego wystawiła 44 certyfikaty tj. na 1,1 tys. ton masła do wykorzystania w Niemczech i Holandii. Program Szklanka mleka W zakończonym już roku szkolnym 2012/2013 z programu Szklanka mleka skorzystało 2,4 mln dzieci i uczniów. Agencja na ten cel łącznie ze środków unijnych i krajowych wydała 102,5 mln zł i 941 tys. zł z Funduszu Promocji Mleka. Program ma zachęcać dzieci z przedszkoli, szkół podstawowych i gimnazjalnych do konsumpcji mleka i jego przetworów. 8. Wspólna Polityka Rolna 2014 2020 W dniu 26 czerwca 2013 r. Rada Unii Europejskiej, Parlament i Komisja Europejska osiągnęły porozumienie w sprawie wspólnej polityki rolnej. Dotyczy ono czterech projektów rozporządzeń: płatności bezpośrednie, wsparcie rozwoju obszarów wiejskich, wspólna organizacja rynków rolnych oraz finansowanie, zarządzanie i monitorowanie WPR. Reforma wejdzie w życie, kiedy zostaną zatwierdzone teksty legislacyjne, nastąpi to prawdopodobnie jesienią. Płatności bezpośrednie Do 2020 r. zapewniono możliwość kontynuowania uproszczonego systemu płatności bezpośrednich SAPS.
Wprowadzono nowe komponenty systemu płatności: zazielenianie - płatność za praktyki rolnicze korzystne dla klimatu i środowiska, płatności dla małych gospodarstw, płatności dla młodych rolników, płatności związane z produkcją, płatności z tytułu obszarów o ograniczeniach naturalnych. Zazielenianie Praktyki rolnicze korzystne dla klimaty i środowiska Obejmuje obowiązkowe praktyki: dywersyfikację upraw, utrzymanie TUZ, utrzymanie obszarów proekologicznych (EFA) Praktyki równoważne, które będą określone w załączniku do rozporządzenia. Mogą one obejmować: elementy programu rolno-środowiskowo-klimatycznego albo krajowe lub regionalne systemy certyfikacji jakościowej. Obszary proekologiczne Gospodarstwa do 15 ha gruntów ornych są zwolnione z obowiązku utrzymywania obszarów proekologicznych W 2015 roku odsetek ich ma wynosić 5% i może zostać zwiększony po przedstawieniu przez Komisje Europejską raportu, najpóźniej do marca 2017, do 7% Grunty traktowane jako proekologiczne obejmują: uprawy wiążące azot (motylkowate), międzyplony, grunty ugorowane, tarasy, elementy krajobrazu, włączając elementy położone na obszarze przylegającym do gruntu ornego, strefy buforowe, włączając strefy buforowe pod TUZ oddzielone od przylegającego gruntu rolnego, systemy rolno leśne, pokrywę zieloną, obszary pod zagajniki o krótkiej rotacji, na których nie stosuje się nawozów mineralnych i/lub środków ochrony roślin, czy pasy działki przylegającej do krawędzi lasu. Państwa członkowskie muszą wybrać kategorie gruntów, które będą obowiązywać na ich terenie Przy określaniu procentowej powierzchni obszarów proekologicznych, państwa członkowskie będą mogły stosować odpowiednie współczynniki ważenia uwzględniające znaczenie poszczególnych kategorii gruntów dla środowiska Dywersyfikacja upraw Gospodarstwa do 10 ha powierzchni gruntów ornych będą zwolnione z dywersyfikacji upraw Gospodarstwa pomiędzy 10 a 30 ha wymagane 2 różne uprawy, przy czym uprawa główna nie powinna zajmować więcej niż 75% gruntów ornych Gospodarstwa powyżej 30 ha wymagane minimum 3 uprawy, przy czym dwie uprawy główne nie powinny zajmować więcej niż 95% gruntów ornych. Trwałe użytki zielone Obowiązek utrzymania TUZ na poziomie gospodarstwa ograniczono do wyznaczonych przez państwa członkowskie TUZ cennych przyrodniczo na obszarach Natura 2000, obejmujących gleby torfowe i podmokłe Jeśli w danym kraju lub regionie udział TUZ w całkowitej powierzchni użytków rolnych nie zmniejszył się o więcej niż 5%, będzie możliwa kontrola utrzymania TUZ na poziomie kraju lub regionu (pierwotna propozycja kontrola na poziomie gospodarstwa)
Płatności dla małych gospodarstw Zastępują wszystkie pozostałe komponenty płatności bezpośrednich System dobrowolny dla państw członkowskich i rolników Wysokość pomocy może zostać określona jako kwota ryczałtowa (średnia płatności na hektar pomnożona przez maksymalnie 5 ha lub 25% średniej płatności krajowej na beneficjenta wtedy łączna kwota tych płatności nie może przekroczyć 10% koperty krajowej) lub jako kwota odpowiadająca sumie wszystkich płatności, które otrzymywał rolnik w standardowym systemie Maksymalna wysokość wsparcia nie może przekroczyć 1250 euro na gospodarstwo Rolnik korzystający z tej płatności zostanie zwolniony z kontroli spełniania wymogów wzajemnej zgodności, zwolniony zostanie także z konieczności stosowania praktyk w zakresie zazieleniania Płatność dla młodych rolników Działanie obowiązkowe dla państw członkowskich Można przeznaczyć 2% z krajowej koperty Stawka płatności będzie podwyższona o 25% Udzielana do powierzchni od 25 do 90 ha Państwo członkowskie ustali limit hektarów w gospodarstwie do jakiego będzie płatność stosowana Rolnik nie może mieć skończonych 40 lat i nie może gospodarować dłużej niż 5 lat Płatności związane z produkcją Do 10% krajowej koperty płatności bezpośrednich (8% + 2% na rośliny strączkowe) Niektóre kraje (m.in. te, które stosowały SAPS, również Polska) do 15% koperty (13% + 2% na rośliny strączkowe) Płatność obejmuje sektory: zboża, nasiona oleiste, rośliny wysokobiałkowe, rośliny strączkowe, len, konopie, ryż, orzechy, ziemniaki skrobiowe, mleko i przetwory mleczne, mięso baranie, mięso kozie, wołowina i cielęcina, oliwa z oliwek, jedwabniki, susz paszowy, chmiel, burak cukrowy, trzcina cukrowa i cykoria, owoce i warzywa oraz zagajniki o krótkiej rotacji Płatność ta ma się przyczyniać do utrzymania produkcji a nie do jej wzrostu Inne rozwiązania w systemie płatności bezpośrednich Definicja aktywny rolnik czynny zawodowo Wykluczone są z płatności obszary, na których nie prowadzi się działalności typowo rolniczej: lotniska, koleje, obiekty sportowe itp.). Możliwość przesunięcia środków finansowych między filarami do 25% z filaru II na filar I w latach 2015 2020 Kraje, które stosują SAPS mogą kontynuować do 2020 roku płatności z budżetu krajowego dla sektorów wspieranych obecnie w ramach płatności uzupełniających. Wysokość wsparcia ma być stopniowo zmniejszana o 5 % w stosunku do 2013 roku, zaczynając od 75% w roku 2015, do 50% w 2020 r. Możliwość płatności redystrybucyjnej do 30% koperty krajowej na dodatkową płatność do jednolitej liczby pierwszych hektarów w każdym gospodarstwie, nie
większej jednak niż 30 ha lub niż średnia powierzchnia gospodarstwa w kraju. Wysokość płatności nie może przekroczyć 65% średniej stawki krajowej W państwach członkowskich, w których są zróżnicowane wartości uprawnień, co do zasady, wartość uprawnień powinna być równa w kraju lub regionie do 2019 r. konwergencja wewnętrzna. Państwa członkowskie będą mogły zadecydować również o takim wyliczeniu tej wartości, aby w 2019 roku każdy rolnik otrzymał stawkę powierzchniową odpowiadającą co najmniej 60% średniej w kraju lub regionie. Państwo członkowskie będzie mogło wprowadzić również mechanizm ograniczający straty pojedynczego gospodarstwa do poziomu nie wyższego niż 30% Dyscyplina finansowa (obniżenie płatności bezpośrednich przy przekroczeniu limitów budżetowych na I filar WPR ustalonych dla budżetu wieloletniego) obejmie tylko te gospodarstwa rolne, które otrzymują ponad 2 tys. euro. Obowiązkowe zmniejszenie płatności (degresywność), dotyczyć będzie rolników otrzymujących płatności bezpośrednie w kwocie większej niż 150 tys. euro rocznie po wyżej tego progu kwota wsparcia, po odjęciu kosztów pracy najemnej, będzie redukowana liniowo o 5%. Państwa członkowskie mogą zadecydować, że płatności powyżej 300 tys. euro nie będą wypłacane. Środki uzyskane z redukcji będą wykorzystywane w ramach II filaru danego państwa. Wsparcie rozwoju obszarów wiejskich przez EFRROW Państwa członkowskie lub regiony mogą decydować o kształtowaniu programów rozwoju obszarów wiejskich w oparciu o pewien katalog działań. Nowe przepisy dotyczące II filara są bardziej elastyczne państwa członkowskie będą podejmować decyzje, jakie działania zastosować, aby osiągnąć cele ustanowione na bazie 6 priorytetów oraz podpriorytetów Polityka rozwoju obszarów wiejskich będzie prowadzona w ścisłej koordynacji z innymi politykami rozwojowymi, będzie się to odbywało za pośrednictwem unijnych wspólnych ram strategicznych oraz tzw. umowy o partnerstwie, zawieranej pomiędzy państwem członkowskim a Komisją Europejską, która obejmuje wszelkie rodzaje wsparcia z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych (EFRROW, EFRR, Fundusz Spójności, EFS, EFMR) Państwa członkowskie będą mogły opracować tematyczne podprogramy, ukierunkowane na młodych rolników, niewielkie gospodarstwa rolne, obszary górskie, kobiety na obszarach wiejskich, łagodzenie skutków zmian klimatu, dostosowanie się do skutków zmiany klimatu, różnorodność biologiczną, krótkie łańcuchy dostaw. W ramach niektórych z tych podprogramów stosowane będą wyższe poziomy wsparcia Utrzymane zostały działania związane z restrukturyzacją, modernizacją i inwestycjami w rolnictwie, również płatności dla młodych rolników i małych gospodarstw, wsparcie dywersyfikacji działalności gospodarczej, odnowy wsi i usług podstawowych Innowacje będą motywem przewodnim w działaniach związanych z transferem wiedzy, współpracą oraz inwestycjami w środki trwałe. Odrębnym działaniem będzie rolnictwo ekologiczne
Do PROW wprowadzono działania związane z zarządzaniem ryzykiem m.in. ubezpieczenia, fundusze wzajemne, instrumenty stabilizacji dochodów 5% z koperty na II filar przeznaczone będzie na LEADER. W ramach tego działania możliwe będzie korzystanie z innych funduszy rozwojowych UE: fundusze polityki spójności, fundusz rybacki Rozszerzenie działań związanych z celami środowiskowo klimatycznymi, które wypełniają minimalny próg alokacji wydatków EFRROW ustalony na poziomie 30%. Obejmują one: rolnictwo ekologiczne, działania rolno środowiskowo klimatyczne, wsparcie dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi i innymi szczególnymi ograniczeniami, inwestycje w środki trwałe o pozytywnych efektach środowiskowo klimatycznych, działania leśne, płatności związane z obszarami NATURA 2000. Wsparcie przetwórstwa rolno spożywczego (priorytet poprawa funkcjonowania łańcucha żywnościowego) Wsparcie działań informacyjno promocyjnych realizowanych przez grupy producentów, w ramach systemów jakości żywności Wyznaczenie obszarów o ograniczeniach naturalnych w oparciu o 8 nowych kryteriów biofizycznych do 2018 roku Niektóre działania z II filaru będą ukierunkowane tylko na rolników aktywnych: rolnictwo ekologiczne, płatności dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi i innymi szczególnymi ograniczeniami, płatności dla młodego rolnika, płatności w ramach systemów jakości żywności, płatności w ramach zarządzania ryzykiem, działania związane z dobrostanem zwierząt. W ramach płatności dla młodych rolników, uzyskanie statusu aktywnego rolnika jest możliwe w ciągu 18 miesięcy od rozpoczęcia działalności. Wspólna organizacja rynków rolnych Przedłużenie kwotowania produkcji cukru do 30.09.2017 r. Po zakończeniu kwotowania produkcji cukru, będzie nadal funkcjonował mechanizm dopłat do prywatnego przechowywania Refundacje wywozowe będą stosowane jedynie jako środek zarządzania kryzysowego oraz przy rozwiązywaniu szczególnych problemów Rozwiązanie pakietu mlecznego dotyczące uznawania organizacji producentów, ich zrzeszeń, organizacji międzybranżowych, negocjacji umów, zostały włączone do rozporządzenia w niezmienionej formie. Wprowadzono możliwość rozszerzenia reguł i obowiązkowych składek finansowych na podmioty nie będące członkami grup producentów i ich zrzeszeń. Sektor mleka objęto przepisami dotyczącymi reguł konkurencji. Limit skupu masła interwencyjnego ma być zwiększony z 30 tys. do50 tys. ton Możliwość objęcia obowiązkowymi umowami każdej dostawy produktów rolnych we wszystkich sektorach. W sytuacji istotnej nierównowagi rynkowej, organizacje producentów lub organizacje międzybranżowe będą mogły wspólnie podejmować działania, polegające np. na wycofaniu z rynku lub wspólnym przechowywaniu.
W ramach poprawy pozycji przetargowej producentów rolnych w łańcuchu żywnościowym, producenci rolni, będący członkami organizacji producentów lub międzybranżowych będą mogli wspólnie negocjować warunki umów. Roczny budżet na program Owoce w szkole ma być zwiększony o 60 mln euro do wysokości 150 mln euro. System autoryzacji do nasadzeń winorośli będzie funkcjonował w okresie 2016 2030. Ważność aktualnych praw do nasadzeń w ramach obecnego systemu, będzie przedłużona o 3 5 lat. Wzrost liczby nasadzeń ograniczono do 1% rocznie Rozporządzenie horyzontalne Państwa spoza strefy euro, w uzasadnionych przypadkach będą mogły dla wyliczenia wysokości płatności bezpośrednich wypłacanych rolnikom w ich walucie krajowej stosować kurs wymiany określany na podstawie średnich kursów wymiany Europejskiego Banku Centralnego z okresu 1 miesiąca przed 1 października danego roku. Obniżenie wymogów kontroli w regionach, w których poprzednie kontrole dały dobre wyniki. Zasady wzajemnej zgodności będą obejmować kwestie zazieleniania płatności bezpośrednich, warunków utrzymania gruntów uprawnionych do płatności bezpośrednich, ramową dyrektywę wodną i dyrektywę o zrównoważonym stosowaniu pestycydów. Do zasad wzajemnej zgodności nie będzie wliczona norma dotycząca ochrony gleb podmokłych i gleb zasobnych w węgiel, będzie włączona natomiast ramowa dyrektywa wodna Rezerwa kryzysowa, w wysokości 400 mln euro, będzie tworzona corocznie przez zmniejszenie ogólnych limitów płatności. Niewykorzystane środki z rezerwy, będą wypłacane rolnikom w roku następnym w formie płatności bezpośrednich. Sankcje za niewypełnienie zazieleniania w pierwszych dwóch latach będą wynosić 100% kwoty przeznaczonej na zazielenianie, w kolejnym roku wzrosną do 120%, a od lat następnych mają wynosić 125% kwoty płatności zielonej Komisja jest zobowiązana do przedstawienia sprawozdania na temat wyników WPR w odniesieniu do jej głównych celów. Wskaźniki oceny i monitorowania WPR zostaną określone w przepisach wykonawczych Państwa członkowskie zobowiązane są do ujawniania wszystkich informacji o beneficjentach w ramach wsparcia WPR, z wyjątkiem informacji dotyczących rolników korzystających z uproszczonego systemu płatności bezpośrednich dla małych gospodarstw.