GRUPA 5 EKSPERCI Podsumowanie drugiego warsztatu grupy eksperckiej [12.06.2014r.] 12 czerwca 2014 r. w godz. 13:00 16:00 odbyło się drugie z cyklu trzech spotkań warsztatowych grupy ekspertów, których celem jest wypracowanie koncepcji zagospodarowania terenu Osiedla Jazdów. Warsztaty odbywają się w ramach cyklu konsultacji społecznych ws. przyszłości i form funkcjonowania terenu Osiedla Jazdów, zorganizowanych przez m.st. Warszawę. Równolegle pracuje jeszcze 5 grup interesariuszy, z których każda opracowuje swoją koncepcję. We wrześniu 2014 roku odbędzie się spotkanie grupy mieszanej, w której wezmą udział przedstawiciele wszystkich sześciu zespołów, wybrani przez członków każdej z grup. Wypracują oni ostateczną koncepcję zagospodarowania terenu Osiedla Jazdów. Ta koncepcja zostanie przekazana jako wniosek o zmianę zapisów Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego m.st. Warszawy i/lub jako zestaw uwag do projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego rejonu Jazdowa część wschodnia. UCZESTNICY W drugim spotkaniu wzięło udział sześć osób reprezentujących instytucje miejskie, organizacje pozarządowe oraz ośrodki badawczo-dydaktyczne. Wśród uczestników spotkania znaleźli się: przedstawicielka Komisji Dialogu Społecznego ds. Środowiska Przyrodniczego architekt z Politechniki Warszawskiej urbanista z Politechniki Warszawskiej przedstawicielka Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego przedstawiciel Urzędu Dzielnicy Śródmieście (Wydział Kultury i Promocji) przedstawiciel Zarządu Gospodarowania Nieruchomościami dla Dzielnicy Śródmieście WSTĘPNE ZAŁOŻENIA Założono następujące efekty warsztatu: 1. Doprecyzowanie zaproponowanych przez uczestników tydzień wcześniej pomysłów na funkcjonowania terenu Osiedla Jazdów 2. Określenie: a. użytkowników terenu w przypadku realizacji ww. pomysłów b. dominujących przyszłych funkcji terenu c. ram proceduralnych, które muszą być brane pod uwagę przy realizacji ww. pomysłów Spotkanie rozpoczęto od przypomnienia sugestii i pomysłów wypracowanych podczas pierwszego warsztatu. Uczestnicy mieli okazję doprecyzować poszczególne wątki i zweryfikować czy ich intencje zostały właściwie zrozumiane. W efekcie podstawą do dalszej pracy były następujące propozycje (kolejność losowa nie odzwierciedlająca priorytetów uczestników): 1. Stworzenie centrum obywatelskiego z zespołem wypracowującym nowe procedury ciągłej nieinterwencyjnej partycypacji nowe modele działania dla rozwoju miasta, odwołującego się do demokracji bezpośredniej, solidarności międzyludzkiej, współpracy
2. Propozycja organizacji na tym terenie funkcji kulturalnej, mieszkalnej i przyrodniczej mieszkańcy mieliby na nim pozostać jako strażnicy terenu 3. Włączenie różnorodnych grup w użytkowanie terenu: artystów (bliskość instytucji kultury), dzieci, osób starszych, wolontariuszy 4. Organizacja procesów edukacyjnych (architektonicznych, varsavianistycznych) 5. Stworzenie ogrodu miejskiego 6. Rozwiązania proceduralne: a) wpisanie domków i starodrzewia do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego b) powołanie niezależnej komisji ws. stanu technicznego domków fińskich 7. rozwiązania systemowe dla tego typu sytuacji: a) przyjęcie Strategii Zrównoważonego Rozwoju za podstawę dla innych dokumentów b) dzielnicowa uchwała o zakazie grodzenia przestrzeni publicznej w Śródmieściu c) stworzenie nowej potencjalnej kategorii ochronnej dla tego terenu PRZEBIEG PRACY Praca grupowa w czasie drugiego warsztatu zakładała znalezienie odpowiedzi na 6 pytań, które wyniknęły z ww. propozycji funkcjonowania terenu Osiedla Jazdów, zgłoszonych tydzień wcześniej. Pytania dotyczyły: 1. przyszłości mieszkańców Osiedla warunków ich pozostania na Osiedlu, przywilejów i obowiązków związanych z zamieszkiwaniem tak specyficznego terenu 2. definiowania postulowanej przez uczestników otwartości przestrzeni Osiedla 3. znalezienia gospodarza otwartej przestrzeni (ogrodu, kolonii artystycznej) i warunków zarządzania 4. ram proceduralnych potrzebnych do realizacji takich pomysłów 5. opozycji różnego typu zieleni miejskiej (Osiedle Jazdów vs. Park Ujazdowski) 6. instytucjonalnych zapisów o ochronie nietypowych miejsc o wielu funkcjach Praca podczas warsztatu przebiegała wg schematu: 1. Praca w podgrupach. 2. Prezentacje 3. Dyskusja na forum. Dwie trzyosobowe grupy naprzemiennie prezentowały swoje odpowiedzi, które pozwoliły wyłonić wizje dotyczące trzech kluczowych wątków zaplanowanych na spotkanie pożądanych użytkowników, funkcji i ram proceduralnych realizacji poszczególnych działań. Sporne kwestie w obrębie każdego z wątków będą na ostatnim spotkaniu obudowywane bardziej szczegółową argumentacją. Użytkownicy W obrębie zagadnienia użytkowników, najwięcej dyskusji poświęcono mieszkańcom terenu Osiedla Jazdów. Użytkowników nienocujących na terenie Osiedla nie zdefiniowano precyzyjnie, ale dominujące w dyskusji uczestników przymioty otwartości i dostępności terenu sugerują pełną różnorodność przyszłych bywalców terenu. Uczestnicy są zgodni, że użytkownicy terenu w tym mieszkańcy nie mogą być elitarną grupą, musi on być jak najszerzej dostępny.
Poniższa tabela prezentuje debatowane wątki wraz z pytaniami i wątpliwościami, które będą dyskutowane na ostatnim warsztacie grupy. STANOWISKO WĄTPLIWOŚCI Rezygnacja z funkcji mieszkalnej Kto będzie strażnikiem tego terenu? Jaką inną funkcją ją zastąpić? Pozostawienie części mieszkańców Jakie zasady trzeba wprowadzić, by zapewnić otwartość i pełną dostępność terenu? Jak określić którzy mieszkańcy mieliby pozostać? Pełna ochrona status quo Czy wówczas uda się zapewnić postulowaną otwartość i dostępność? Dziś mieszkańcy nie mają szczególnych praw jak to rozwiązać? Wprowadzenie nowych mieszkańców Jak ich dobierać? Czy to oznacza nową inwestycję? Potrzeba otworzenia terenów szkoły i przedszkola (boisko, plac zabaw) Jak je wtedy chronić? Na jakich zasadach miałoby się to odbywać? Czy prawo na to pozwala? Sprawdźmy jakich użytkowników przyciągają i mają za zadanie przyciągać pobliskie instytucje Wprowadzenie nowych nienocujących najemców Czy kontynuować model wynajmu na cele kulturalne? Jaki typ najemców byłby interesujący? Co sądzimy o pomyśle kolonii artystów? Stosunek do kwestii pozostawienia na Osiedlu dotychczasowych mieszkańców można zobrazować na kontinuum, poczynając od najmniej popularnej wizji wysiedlenia obecnych lokatorów, kończąc na pełnej ochronie status quo. Obie skrajności w czystej postaci ustępują miejsca pośredniemu rozwiązaniu pozostawieniu mieszkańców (przynajmniej ich części) w domkach fińskich, jednak na innych niż do tej pory zasadach, które będą zbieżne z postulowaną funkcją otwartości i dostępności tego terenu. Pierwsza wizja zakładająca zupełną rezygnację z realizowania funkcji mieszkaniowej w obecnej formie zbudowana jest na przekonaniu o braku możliwości zapewnienia otwartości terenu (ogrodzone parcele przydomowe). Podkreśla się tu także arbitralność doboru mieszkańców na tak kluczowym i atrakcyjnym terenie, mówi się o zawłaszczeniu terenu przez obecnych mieszkańców. Z drugiej strony podkreśla się wagę mieszkańców dla utrzymywania bezpieczeństwa tego terenu, jednak niekoniecznie muszą to robić osoby od lat tam mieszkające. Podstawą pogodzenia funkcji mieszkaniowej z otwartością terenu jest zbudowanie nowego modelu zamieszkiwania, opartego na regulaminie, który zapewniałby otwartość terenu i korzystanie z unikatowej przestrzeni przez wszystkich warszawiaków. Nowym mieszkańcom byłoby łatwiej zaakceptować takie warunki, obecnym niczego nie można narzucić, ale można zachęcać do otwierania się na świat dookoła. Taki regulamin mogliby też przyjąć nienocujący najemcy (równoległy pomysł do wprowadzenia nowych mieszkańców). W dalszych dyskusjach należy jasno postawić akcenty pomiędzy proporcjami obecnych i ewentualnych nowych mieszkańców, a także ustalić jak nowi mieliby się wpisać w obecną
architekturę. Zdaniem części uczestników, struktura mieszkańców powinna być zróżnicowana. Na jakiej zasadzie mieliby tu się pojawić nowi mieszkańcy, jeśli domki znikają? W kontekście użytkowników, trzeba jeszcze zidentyfikować instytucje działające na tym terenie i sprawdzić jak wywiązują się ze swoich zadań i funkcji potencjalnie można by je wzmocnić, aby realizować pewne funkcje i przyciągać konkretne pożądane grupy użytkowników. Można byłoby też pomyśleć o otworzeniu terenu szkoły czy przedszkola, tak by umożliwić szersze korzystanie z boiska i placu zabaw. Podważony natomiast został pomysł lokowania kolonii artystów na terenie Osiedla Jazdów. Funkcje terenu W obrębie zagadnienia funkcji terenu Osiedla, podkreślany jest przede wszystkim aspekt maksymalnej otwartości i dostępności przestrzeni dla ogółu mieszkańców Warszawy. Kontrastuje to z obecnie realizowaną funkcją mieszkalną, ich pogodzenie które nie dla wszystkich uczestników spotkania jest wykluczone trzeba będzie w szczegółach przedyskutować na następnym spotkaniu. Ideowo, otwartość ta jest wyrazem wolności, która wyróżnia Warszawę i Warszawiaków. STANOWISKO WĄTPLIWOŚCI Organizacja przestrzeni piknikowej, Jeśli ogród kto miałby nim zarządzać? ogrodu miejskiego Związek merytoryczny ze Skarpą Być może warto kilka domków przeznaczyć na zaplecze Alei na Skarpie (gastronomiczne, sportowe)? Miejsce rozmów, edukacji, konsultacji Kto miałby je organizować? Zapraszający charakter nowych Jakie inwestycje w ogóle dopuszczamy? Którą z inwestycji niewykluczające partery, funkcji miałyby realizować? zakaz grodzenia Połączenie zieleni z usługami i zabudową Jakie usługi dopuszczamy? Ochrona unikalnej przyrody terenu Osiedla Muzeum Historii Polski jako szansa i zagrożenie Szansa na pozostawienie domków (wszystkich? części?) jako eksponatu. Zagrożenie z względu na zwiększony ruch pieszy i samochodowy Zaproponowano by teren Osiedla Jazdów był przestrzenią piknikową, z otwartym boiskiem i placem zabaw (już zorganizowanych na zamkniętych terenach szkoły i przedszkola), co jest rozwinięciem idei stworzenia na tym terenie ogrodu miejskiego. Wokół takiej idei budując na symbolicznej wartości terenu Osiedla warto zaproponować ofertę rozmów, edukacji, konsultacji. Podkreślono potrzebę merytorycznego związku ze Skarpą Warszawską (przykład Drogi kultury na Skarpie ), kilka domków warto byłoby pozostawić jako zaplecze tej Drogi kultury (gastronomiczne, sportowe). Jakiekolwiek nowe inwestycje muszą mieć zapraszający charakter (np. niewykluczające partery), wykluczone miałoby być ich grodzenie. Otwartym pytaniem pozostaje jak chronić teren Osiedla, jeśli trzeba byłoby zrezygnować z ogrodzeń. Pojawiła się sugestia, by w imię otwartości przestrzeni mieszkalnej zorganizować ażurowe ogrodzenia, zapewniające wgląd w ogród i migracje zwierząt.
Ważną funkcją wskazaną przez uczestników spotkania jest ochrona unikalnej przyrody terenu Osiedla. Docelowo można byłoby połączyć zieleń z usługami i zabudową, ale należy doprecyzować jaki typ usług i zabudowy miałby przeważać (przede wszystkim realizujący ideę otwartości). Park Ujazdowski nie stanowi konkurencji ani argumentu na rzecz ograniczenia zieleni na terenie Osiedla Jazdów bowiem mamy do czynienia ze strefowaniem terenów zieleni, ich różną chłonnością i intensywnością użytkowania (park-szczyt Skarpy-Skarpa-Dolina Wisły). W temacie funkcji Osiedla pojawił się także temat budowy Muzeum Historii Polski. Pojawia się zarówno jako szansa, jak i zagrożenie dla terenu Osiedla. Z jednej strony, domki mogłyby stać się eksponatem MHP, jednocześnie zwiększony ruch pieszy i samochodowy zaburzy funkcję mieszkalną terenu. Koncepcja Muzeum nie przewiduje wprawdzie lokalizacji parkingów terenowych wokół ulicy Jazdów są one planowane u podnóża Skarpy (pod estakadą Trasy Łazienkowskiej) ale uczestnicy zgłaszali obawę, że teren Osiedla może jednak przekształcić się w parking. Pojawiła się sugestia budowy parkingów podziemnych na Skarpie. Ramy proceduralne W obrębie zagadnienia ram proceduralnych, wskazano kilka pomysłów na formalną realizację wyszczególnionych wyżej pomysłów: Terenem powinny formalnie zajmować się jednostki miejskie (Zarząd Terenów Publicznych, Zarząd Gospodarowania Nieruchomościami przy czym konieczne jest wypracowanie nowych metod pracy i zarządzania tych jednostek miejskich oraz rozważenia możliwości i procedur ew. przekazania części terenu pod zarząd społeczny) Odrzucono potrzebę tworzenia nowej kategorii ochronnej dla terenu Osiedla wystarczy działanie w ramach planu miejscowego, który dobrze przygotowany wystarczy do obrony wartości, które w procesie konsultacji wyłonią się jako te, które należy chronić Odradzano tworzenie z terenu Osiedla Jazdów obszaru przyrodniczo-krajobrazowego z uwagi na biurokratyczny i sztywny sposób podchodzenia do najmniejszych ingerencji w taki teren (casus Podkowy Leśnej) Podczas spotkania dyskutowano także o zupełnej przemianie procedur planistycznych, która choć inspirująca nie mieści się w ramach procesu konsultacji Podczas kolejnego warsztatu uczestnicy będą: doprecyzowywać stanowisko w sprawie domków fińskich i obecnych/nowych mieszkańców; tworzyć konkretne zasady otwartości terenu; budować argumentację dla różnych stanowisk; nadawać priorytet zaproponowanym funkcjom. Ostatnie spotkanie grupy odbędzie się 27 czerwca 2014 roku (piątek), w godzinach 13-16 w domku fińskim przy ul. Jazdów 10/6.