COPYRIGHT 1986-2006 IGE+XAO Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek

PIERWSZE KROKI

COPYRIGHT 1986-2006 IGE+XAO Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą kserograficzną, fotograficzną a także kopiowanie na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji Wydanie 7 Kraków, marzec 2006

SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie 4 2. Instalacja programu 6 2.1. Podstawowe informacje o wymaganiach programu SEE 6 2.2. Instalacja programu SEE 6 3. Przedstawienie programu 11 3.1. Eksplorator projektów 12 3.2. Edytor Schematów 13 3.3. Edytor Listew 13 3.4. Zestawienia Aparatów 13 3.5. Katalog Aparatów 13 3.6. Eksport, import DXF 13 3.7. Narzędzia i konfiguracja 14 3.8. Przygotowanie programu do pracy 14 4. Prosty przykład rysunkowy 16 4.1. Wyjaśnienie podstawowej terminologii 16 4.2. Założenie Projektu 17 4.3. Kreślenie schematu 19 4.4. Wstawianie połączeń 26 4.5. Wstawianie symboli 28 4.6. Kopiowanie schematu. Przenoszenie numeru połączenia 40 4.7. Wykorzystanie bloków 43 4.8. Numerowanie połączeń 47 4.9. Wstawianie zacisków i generowanie rysunku listew 49 4.10. Zestawienia aparatów 59 4.11. Wydruki rysunków 61 4.12. Zapis do plików graficznych. 63 4.13. Zmiana numeru schematu. Przesunięcie numeracji grupy schematów. Tworzenie spisu rysunków. 63 5. Import DXF. 66 5.1. Konfiguracja modułu wymiany DXF. 66 5.2. Importowanie plików DXF. 70 6. Edytor Symboli 74 7. Modyfikacja Arkuszy Formatowych 78 8. Konfiguracja programu 83 8.1. Konfiguracja pisaków 83 8.2. Formaty oznaczeń, adresacji krosowej i numeracji połączeń. 84 8.3. Typy kresek 85 8.4. Parametry wydruku 86 8.5. Rysowanie obiektów 89 8.6. Wstawianie tekstów 91 8.7. Wydruk próbny 92

4 1.Wprowadzenie 1. Wprowadzenie Programy SEE 2000 i SEE Electrical Expert nazwane wspólnym mianem SEE Worldwide, stanowią gamę produktów informatycznych skierowanych do branż elektrotechniki i automatyki (SOFTWARE FOR ELECTRICAL ENGINEERING). Poniższa publikacja zawiera instrukcje dotyczące instalacji programu SEE 2000 Grupy IGE+XAO oraz ćwiczenie ułatwiające rozpoczęcie pracy z programem wzbogacone objaśnieniami. Przedstawia ona również w skrócie najważniejsze możliwości wspomagania kreślenia schematów. Przedstawienie operacji wykonywanych w trakcie użytkowania programu wymaga zastosowania następującej konwencji typograficznej: Edycja Zmień Symbol Numery końcówek rys. 1.1 Wybór polecenia z menu programu Dla przedstawienia polecenia wybranego z menu, tak jak to pokazuje (rys. 1.1).

2.1. Podstawowe informacje o wymaganiach programu SEE 5 Wyróżnienie nawiasem <Zamknij> dla pokazania zatwierdzenia operacji w oknie dialogowym przyciskiem lub przycisku na klawiaturze: Wyróżnienie kursywą i cudzysłowem Numery zacisków dla nazw okien dialogowych lub zakładek oraz etykiet w oknach dialogowych Zacisk 4 (rys. 1.). rys. 1.2 Okno dialogowe

6 2.Instalacja programu 2. Instalacja programu 2.1. Podstawowe informacje o wymaganiach programu SEE Oto konfiguracja komputera, który zapewni wydajną i komfortową pracę z programem: Procesor Intel Pentium 4 1,5 GHz; Pamięć operacyjna 256 MB RAM; Dysk twardy 40 GB Ultra ATA/100 Typowa karta grafiki (np. z serii GeForce2) Dobry monitor 17 lub większy Nagrywarka CD ROM; System Windows 2000, Windows XP lub Windows NT; Ploter lub drukarka zarządzane przez system Windows. Mysz Microsoft lub kompatybilna; SEE dla AutoCAD a wymaga dodatkowo Programu AutoCAD R14, AutoCAD 2000 lub AutoCAD 2002 w pełnej wersji. 2.2. Instalacja programu SEE Program SEE zalecamy instalować na komputerach wyposażonych w system operacyjny Windows NT, Windows 2000 lub Windows XP. Osoba instalująca program powinna posiadać uprawnienia administratora komputera, na którym jest instalowany program i posiadać odpowiednie prawa dostępu do dysku przeznaczonego dla programu. Związane jest to z koniecznością uruchomienia obsługi klucza sprzętowego. Aby zainstalować program należy postępować w następujący sposób: 1. Włączyć komputer. Jeżeli komputer pracuje, należy pozamykać wszystkie pracujące w systemie Windows programy. 2. Włożyć płytę CD do napędu. Automatycznie włączy się ekran startowy programu instalacyjnego. Klikamy na przycisku <Instalacja> (rys. 2.1).

2.2. Instalacja programu SEE 7 Uwaga! rys. 2.1 Okno powitania instalacji programu SEE Jeżeli płyta CD zostanie włożona do napędu przed uruchomieniem systemu operacyjnego lub opcja automatycznego startu programów z płyty CD została wyłączona, to instalację należy uruchomić ręcznie. Należy uruchomić program launch.exe znajdujący się bezpośrednio na płycie CD. 3. W kolejnym oknie (rys. 2.2) potwierdzamy chęć zainstalowania programu klikamy przycisk <Zainstaluj program>. 4. W oknie Witamy klikamy na przycisk <Dalej>. W kolejnym wyświetlonym oknie można wybrać typ instalacji programu (rys. 2.3). Klikamy na przycisku <Standard>. W przypadku wybrania opcji <Dostosuj> istnieje możliwość wybrania składników instalowanego programu, zainstalowania klucza zabezpieczającego lub sterowników ODBC. Używanie tej opcji instalacji zalecane jest dla zaawansowanych użytkowników lub w przypadku potrzeby dodania poszczególnych składników.

8 2.Instalacja programu rys. 2.2 Instalacja programu 5. Wyświetlane jest okno (rys. 2.4) pozwalające na wybór katalogu, do którego zostanie zainstalowany program. Po naciśnięciu przycisku <Dalej> program instalowany jest na dysku. 6. Następnie wyświetlane jest okno pozwalające na wybór folderu, w którym będzie zainstalowany skrót do programu, standardowo jest to See 2000 v2.5 Grupa IGE+XAO, możemy też wprowadzić inną, własną nazwę.

2.2. Instalacja programu SEE 9 wybrać katalog, w którym zarys. 2.3 Wybór typu instalacji rys. 2.4 Wybór ścieżki instalacji 7. Na zakończenie instalacji należy zrestartować komputer. 8. Wersja programu przeznaczona do pracy w oknie graficznym programu AutoCAD w czasie pierwszego uruchomienia wyświetli okno dialogowe z rys. 2.5. W polu Ścieżka dostępu do programu AutoCAD należy podać lub przy pomocy przycisku

10 2.Instalacja programu instalowany jest program AutoCAD. W przypadku posiadania wersji bez modułu AutoCAD to pole nie będzie widoczne. Uwaga! rys. 2.5 Wybór środowiska programu SEE Zaznaczanie opcji Wymuszenie zapisu projektów... umożliwia szybsze uruchamianie Eksploratora projektów ponieważ program nie przeszukuje dysków lokalnych i otoczenia sieciowego a jedynie wybrany katalog projektów (z podkatalogami). Okno to możemy także uruchomić później korzystając z polecenia Opcje Środowisko w module startowym.

2.2. Instalacja programu SEE 11 3. Przedstawienie programu Program SEE 2000 uruchamiamy wybierając odpowiedni skrót z Menu Start. Uprzednio należy upewnić się czy w złączu LPT1 (lub USB) znajduje się klucz pozwalający użytkować oprogramowanie. rys. 3.1 Uruchamianie programu Start Programy SEE2000 V2.5 Grupa IGE+XAO SEE2000 V2.5 Program zgłasza się oknem pozwalającym rozpocząć pracę w dowolnym module. Można to wykonać przez wskazanie odpowiedniej ikony lub przez wybór polecenia z paska menu (rys. 3.2). Poszczególne moduły odpowiadają kolejnym etapom przygotowywania dokumentacji a także służą do zarządzania programem i dostosowania go do naszych potrzeb.

12 3.Przedstawienie programu rys. 3.2 Okno startowe. Uruchomienie programu przez wskazanie ikony lub wybór z listy Uruchom 3.1. Eksplorator projektów Moduł ten pozwala także na stworzenie nowego, bądź otwarcie już istniejącego projektu. Projekt taki ma strukturę bazy danych tak więc nie jest możliwe wyodrębnienie w nim pojedynczych rysunków. Następną ważną operacją możliwą do przeprowadzenia jest archiwizacja i dearchiwizacja projektu. Zalecamy systematycznie wykonywać archiwizację aby zabezpieczyć efekty naszej pracy. Ponadto możemy kopiować schematy z innego projektu a także dokonać naprawy projektu poprzez jego weryfikacje.

3.2. Edytor Schematów 3.2. Eksport, import DXF 13 Jest to edytor graficzny, w którym rysujemy graf połączeń, wstawiamy i opisujemy symbole. Jest to podstawowy i najczęściej używany moduł, za pośrednictwem którego wprowadzamy na rysunki techniczne najwięcej informacji i możemy wykonać najwięcej operacji. W edytorze tym są także dostępne polecenia wykorzystujące właściwości modułu Przetwarzanie CAE, pozwalające na zautomatyzowanie wprowadzania informacji na schematy. Możemy automatycznie przenumerowywać połączenia, nadawać oznaczenia a także otrzymywać adresy krosowe pomiędzy symbolami o tym samym oznaczeniu (np. cewki i jej zestyki). 3.3. Edytor Listew Kolejnym modułem jest Edytor Listew. Za jego pomocą możemy znacznie skrócić czas konieczny do przygotowania rysunku zacisków montażowych. Możemy przesuwać, sortować, numerować zaciski. Efektem końcowym pracy w Edytorze Listew jest wygenerowanie schematów montażowych, obrazujących połączenia pomiędzy listwami i pomiędzy listwami a aparatami. 3.4. Zestawienia Aparatów Moduł Zestawienia Aparatów tworzy zestawienia na podstawie informacji zawartej na schematach. Automatycznie generowane tabele są dołączane jako integralna część dokumentacji. Program posiada również możliwość wygenerowania zestawienia bezpośrednio na drukarkę lub w formie umożliwiającej przetworzenie danych w innym programie. 3.5. Katalog Aparatów Katalog Aparatów umożliwia połączenie wizerunku graficznego urządzenia, czyli symbolu z jego opisem technicznym. Program ten obsługuje i pozwala stworzyć od podstaw bazę danych zawierającą najważniejsze z punktu widzenia użytkownika informacje. Należą do nich: wymiary zewnętrzne, oznakowanie i przeznaczenie zacisków, parametry techniczne, dane wytwórcy oraz kod katalogowy danego produktu. Trzeba zaznaczyć, że pewna i poprawnie wprowadzona informacja w Katalogu Aparatury stwarza możliwość znacznej poprawy szybkości tworzenia dokumentacji. 3.6. Eksport, import DXF Program Eksport, import DXF służy do zapisu i odczytu rysunków w formacie *.dxf. Możliwy jest jednoczesny zapis jednego lub wielu rysunków wykonanych w SEE do pojedynczych plików *.dxf.

14 3.Przedstawienie programu Ponadto możemy zapisać symbole jako bloki w pliku dxf. 3.7. Narzędzia i konfiguracja Ostatni z przedstawionych programów Konfiguracja służy do ustawienia odpowiadających nam kolorów edytora graficznego a także kolorów i grubości pisaków. 3.8. Przygotowanie programu do pracy W dalszej części publikacji znajdują się opisy ćwiczeń, które odnoszą się do wersji instalacyjnej programu i projektu przykładowego (C:\Program files\see2000 V2.5\PROJEKT\PRZYKLAD). Dla zapewnienia poprawnej interpretacji tekstu ćwiczeń pożądane jest wykorzystanie takiej właśnie konfiguracji. Ponadto aby zapewnić identyczne ustawienia programu prosimy zaimportować ustawienia wszystkich edytorów. Uruchamiamy Edytor schematów: Uruchom Edytor schematów lub klikamy ikonę: W Edytorze schematów wykonujemy polecenie: Opcje Dostosuj W oknie Dostosuj (rys. 3.3) klikamy na przycisku <Otwórz> w sekcji Konfiguracja wszystkich edytorów SEE. Wskazujemy plik Config_defaut.sws znajdujący się w katalogu...\see2000 V2.5\See_Starter\Standard\ i klikamy <Otwórz>. W przypadku zaistnienia wątpliwości prosimy o kontakt z Serwisem Technicznym (IGE+XAO POLSKA Sp. z o. o., 30-107 Kraków, Plac Na Stawach 3, tel. 012 630-30-30 wew. 431, e-mail: serwis@ige-xao.com.pl).

3.8. Przygotowanie programu do pracy 15 rys. 3.3 Import ustawień wszystkich edytorów

16 4.Prosty przykład rysunkowy 4. Prosty przykład rysunkowy 4.1. Wyjaśnienie podstawowej terminologii W trakcie opisu pracy z programem będziemy wykorzystywać charakterystyczną terminologię, którą się on posługuje. Aby uniknąć dwuznaczności i nieporozumień rozpoczniemy od wyjaśnienia podstawowych pojęć. Do najważniejszych należy Projekt. Jest to baza danych, składająca się ze zbioru określonych plików zawierających całą informację o rysunkach i ich zawartości, przechowywana w katalogu (folderze). Nazwa takiego katalogu jest również nazwą całego projektu. Projekt jest najszerszym obiektem, na którym pracuje program. Przez Środowisko rozumiemy wszystkie konieczne dla programu środki do umożliwienia realizacji Projektu. Dany projekt może być tworzony w oparciu o jedno środowisko. Istnieje zdefiniowany pewien minimalny zasób elementów środowiska, który zapewnia poprawne użytkowanie programu. Na środowisko składają się zbiory: arkuszy formatowych, rysunków parametrycznych, bloków, rodzin symboli, czcionek, kodów katalogowych aparatury Niektóre elementy środowiska mogą być rozwijane przez użytkownika, inne dostarczane są w gotowej formie wraz z programem i nie można ich później modyfikować. Zależy to także od wersji programu jaką posiada użytkownik. Kolejno omówimy wymienione nowe terminy. Arkusz formatowy jest to typ rysunku, przy pomocy którego deklarujemy obszar roboczy, na którym będziemy rysowali połączenia i symbole, jak również sposób oznaczenia ich położenia na nim. Arkusz formatowy zawiera także wzorzec tabelki rysunkowej. W programie SEE 2000 mamy gotowy zestaw arkuszy formatowych. Możemy je modyfikować jeśli posiadamy moduł Rozszerzenie Deski Kreślarskiej.

4.2. Założenie Projektu 17 Rysunek parametryczny to graficzny wzorzec operacji automatyzującej proces rysowania. Rozróżniamy kilka rodzajów tych rysunków ze względu na operacje których dotyczą. Tego elementu środowiska nie możemy modyfikować ani rozszerzać w SEE 2000. Bloki powstają przez wybór całego lub fragmentu narysowanego już schematu i zapisanie go pod oddzielną nazwą. Bloki wydatnie przyspieszają kreślenie powtarzających się standardowych rozwiązań. Przechowywane są one w odpowiednim folderze na dysku (przy standardowej instalacji C:\Program files\see2000 V2.5\See_env\See2000_standard\Block). Symbol reprezentuje od strony graficznej zgodność z określonymi normami elektrycznymi, automatyki i pomiarów czy budowlanymi. Ponadto zaopatrzony jest w zakończenia pozwalające deklarować połączenia z innymi symbolami. Dla zrealizowania funkcji wspomagających projektowanie symbol posiada logikę pozwalającą na relacje z innymi symbolami (cewka styki, listwa zacisk) i na pobieranie informacji z katalogu aparatury. W SEE 2000 z modułem Rozszerzenie Deski Kreślarskiej możemy samodzielnie utworzyć do 700 nowych symboli na podstawie istniejących modeli. Rodzina symboli to grupa maksymalnie dwudziestu symboli przygotowanych do pracy w Edytorze Schematów. Rodzina ma nazwę własną i pozwala na porządkowanie symboli i wyświetlanie ich podglądów, co jest szczególnie istotne, ponieważ skraca czas przeglądania biblioteki. Rodziny symboli przechowywane są w oddzielnym katalogu na dysku. W programie SEE dostępne są Czcionki w 20 zestawach znaków. Mogą one służyć alternatywnie z czcionkami systemowymi do składania opisów. Katalog aparatury to osobny folder, w którym znajdują się zbiory zawierające informacje o danych technicznych aparatury. Są one zawarte w bazie danych. Użytkownik może tą bazę rozszerzać o dodatkowe dane. 4.2. Założenie Projektu Program SEE automatycznie ustawia się na ostatnio otwieranym projekcie. Jego nazwa i cała ścieżka do niego widoczna jest u dołu menu startowego (rys. 3.2, s. 12). Przy pierwszym uruchomieniu program jest to C:\Program files\see2000 V2.5\PROJEKT\PRZYKLAD (jeżeli program został zainstalowany w proponowanej lokalizacji na dysku). Przystąpimy teraz do założenia projektu przeznaczonego do ćwiczeń. W tym celu uruchamiamy moduł Edytor Schematów. Z menu startowego wybieramy polecenie:

18 4.Prosty przykład rysunkowy Uruchom Edytor schematów lub klikamy na ikonie. Otwiera się Edytor Schematów. Wybieramy polecenie: Plik Projekt lub klikamy ikonę Pojawia się następujące okno: rys. 4.1 Okno tworzenia nowego projektu Klikamy prawym przyciskiem myszki na ikonie Katalog projektów. Wybieramy polecenie Nowy projekt.

4.3. Kreślenie schematu 19 W polu Nazwa projektu wpisujemy pkroki. Mamy do wyboru dwa projekty modelowe: Nowy_standard i Nowy_listwa_DIN, różnią się one sposobem generowania listew montażowych. Wybieramy zakładkę See2000_standard i zaznaczamy ikonę Nowy_standard i naciskamy <OK> lub wykonujemy na tej ikonie dwuklik lewym przyciskiem myszki. Projekt zostaje utworzony. 4.3. Kreślenie schematu Program automatycznie tworzy trzy schematy stronę tytułową, spis rysunków i pusty schemat. I właśnie ten pusty schemat o numerze 03 otwierany jest automatycznie. Schemat ten stworzony jest w oparciu o formatkę nr 6: Arkusz A3 - Poziomy 1. Uruchamiamy okno Eksploratora Projektu polecenie: Plik Otwórz schemat lub przycisk Pojawia się okno Eksploratora projektu pozwalające nadać projektowi tytuł i nazwę oraz tworzyć nowe schematy (rys. 4.2). W lewej części okna za-

20 4.Prosty przykład rysunkowy znaczamy myszką żółtą ikonę Projekt. W prawej części eksploratora wyświetlane są dane dotyczące projektu (ścieżka dostępu, ilość arkuszy, krok) a także atrybuty projektu (jego nazwa, tytuł, dane klienta, dane firmy). rys. 4.2 Okno Eksploratora projektu Za pomocą pionowego paska przewijania przeglądamy listę referencji zawierających dane o projekcie. Wypełniamy odpowiednie atrybuty projektu: PROJ_KOD PROJ_NAZWA 01/05/E Pierwsze kroki PROJ_NAZWA_2 w programie SEE 2000 Podane informacje zostaną wyświetlone w tabelce pod rysunkiem. Aby wpisać lub edytować zawartość danej referencji, ustawiamy kursor w odpowiedniej linijce i wprowadzamy tekst. Możemy wybrać czy chcemy wyświetlać numery schematów czy ich tytuły, służą do tego ikony i umieszczone u góry okna. Mamy ponadto zestaw 3 ikon do wyświetlenia podglądu schematu i usytuowania go na dole lub z prawej strony eksploratora. Zmienimy teraz ty-

4.3. Kreślenie schematu 21 tuł schematu nr 03 Schemat pierwszy, który został nadany automatycznie przez program. Zaznaczamy nazwę tego schematu lewym przyciskiem myszki. W prawej części okna wpisujemy referencje: Tytuł Podtytuł Projektował Sprawdził Schemat zasadniczy sterowania Maciej Klima Grzegorz Jurga rys. 4.3 Otwieranie rysunku do edycji. Opis arkusza W celu otwarcia danego arkusza wskazujemy jego nazwę (lub numer) w lewej części eksploratora i naciskamy <Enter> lub wykonujemy dwuklik. Ukazuje się okno edytora (rys. 4.4). Możemy wyróżnić w nim następujące części: 1. U góry wyświetla się Pasek Tytułu zawierający informację o numerze i nazwie schematu. 2. Poniżej wyświetla się rozwijalne Menu Główne edytora umożliwiające wybór wszystkich dostępnych poleceń. Aby wybrać polecenia, należy kliknąć lewym przyciskiem myszy na rozwinięcie menu. Jeśli polecenie jest niedostępne pojawia się w kolorze szarym. 3. Poniżej Menu Głównego znajdują się paski narzędzi Standardowy, Wstawianie i Tryb nadawania oznaczeń. Zawierają one przyciski uruchamiające wybrane polecenia. Jeżeli wskażemy myszką przycisk, po około sekundzie wyświetlana jest podpowiedź, jakie polecenie jest przez ten przycisk wywoływane. 4. Główną część ekranu stanowi Okno Graficzne służące do tworzenia schematów. 5. Na dole ekranu wyświetla się Pasek Stanu zawierający opis aktualnie wykonywanej funkcji (podpowiedź) i inne dodatkowe informacje.

22 4.Prosty przykład rysunkowy Przy przesuwaniu myszki w obrębie Okna Graficznego program wyświetla informację o pozycji kursora. Wyświetlana jest ona w dolnym prawym rogu ekranu w pasku stanu. Pozycja kursora jest określona względem dolnego lewego rogu rysunku w krokach - jednostkach specyficznych dla SEE, w milimetrach lub w jednostkach podziałki użytkownika. Uwaga! Krok schematowy służy do usprawnienia wstawiania połączeń i symboli. W programie SEE2000 jest to 2,5 mm. Oznacza to, że najmniejszy dopuszczany przez edytor odcinek połączenia równy 1 krokowi ma długość 2,5 mm. W programie SEE Electrical Expert wartość ta jest ustalana przez użytkownika przy tworzeniu nowego projektu. Obszar dostępny do rysowania otoczony jest linijką, na której przedstawiona jest szerokość i oznaczenie kolumn zgodne z przyjętą dla projektu podziałką. Ponadto z Oknem Graficznym związane są stałe klawisze funkcyjne: <P> aktualna pozycja kursora, a także wprowadzanie współrzędnych np. przy rysowaniu obiektów, wstawianiu połączeń, <R> wprowadzanie współrzędnych względem ostatniego punktu (przydatne np. przy rysowaniu prostokąta), < > przesunięcie kursora o krok w górę, < > przesunięcie kursora o krok w dół, < > przesunięcie kursora o krok w lewo, < > przesunięcie kursora o krok w prawo, <Enter> zatwierdzenie pozycji kursora, <PageUp> zwiększenie skoku kursora w trybie wolnym, <PageDown> zmniejszenie skoku kursora w trybie wolnym, <C> powoduje wyświetlenie podglądu arkusza formatowego, powtórne wciśnięcie powoduje usunięcie podglądu itd., <Spacja> zmiana paska skrótów i wywołanie poleceń Wstaw z Menu Głównego (w chwili użycia klawisza spacji kursor musi znajdować się w Oknie Graficznym), <Ctrl + A> przełączanie trybu automatycznego wstawiania połączeń przy wstawianiu symboli. <G> poruszanie kursora skokowo po siatce, <D> poruszanie kursora skokowo z ustalonym krokiem. Ponowne użycie <G> i <D> przywraca poruszanie w trybie wolnym. Krok kursora siatkę i wygląd linijki ustalamy w oknie Parametry edytora wywoływanym poleceniem: Opcje Parametry edytora klikamy przycisk Edycja i wybieramy zakładkę Skok kursora. Pojawia się następujące okno (rys. 4.5, s. 24).

4.3. Kreślenie schematu 23 rys. 4.4 Widok okna Edytora Schematów

24 4.Prosty przykład rysunkowy rys. 4.5 Ustawienie parametrów okna graficznego edytora schematów (wszystkie długości wyrażone w krokach SEE) Tryb przesuwania kursora - pozwala wybrać tryb: Wolny: Pozwala przesuwać (lub wstawiać) tekst lub obiekt o dowolną wartość, natomiast symbole i połączenia o wielokrotność kroku schematu. Po węzłach siatki: kursor myszki przesuwa się wg kroku ustalonego w oknie uruchamianym poleceniem Opcje Parametry edytora przycisk Widok zakładka Linijka, siatka (rys. 4.6). Według poniższych ustawień: Kursor myszki przesuwa się o wartości ustawione oddzielnie dla elementów elektrycznych oraz dla tekstów i obiektów.

4.3. Kreślenie schematu 25 rys. 4.6 Ustalanie parametrów linijki i siatki LINIJKA - pozwala wyświetlić: oznaczenie (podziałkę użytkownika), jest to powtórzenie informacji o podziałce będzie się ona zawsze pojawiać z lewej strony i na dole ekranu (niezależnie od wybranego miejsca na arkuszu). linijkę (linijka pionowa i pozioma z lewej strony i na dole ekranu, jest ona wyrażona w krokach schematu możemy zmienić odpowiednio krok poziomy i pionowy). SIATKA Pozwala wyświetlić siatkę a także określić krok siatki. Następnie możemy naciskając przycisk <G> przełączać tryb pracy po siatce. Skok w tym trybie zależy właśnie od tych ustawień.

26 4.Prosty przykład rysunkowy 4.4. Wstawianie połączeń Będziemy teraz wstawiać linie przedstawiające połączenia elektryczne. Uwaga! Proszę zwrócić uwagą na zawartość ilustracji przedstawiających paski narzędzi i przejrzeć ilustracje przedstawiające wydruki schematów znajdujące się na końcu publikacji. Współrzęd- OK Opcje Parametry edytora przycisk Widok ne, kursor W krokach schematu Uwaga! Program pracuje wg współrzędnych podanych w krokach. Nawet gdy jest ustawiony inny rodzaj współrzędnych, to i tak w czasie ręcznego wstawiania interpretuje wprowadzone dane jako podane w krokach. Ustawienie to ma na celu dostosować program do jednostek podanych w ćwiczeniach. Wybieramy polecenie Wstaw Połączenie Uwaga! Lub klikamy na ikonie. Ukazuje się pasek narzędzi pozwalający wybrać typ połączenia, sposób rysowania i sposób numeracji potencjałowej. Do wyboru służą odpowiednie przyciski i okna wyboru (rys. 4.7). Zaraz po uruchomieniu mamy na pasku Wstaw połączenie aktywną tylko listę wyboru typu połączenia. Pozostałe opcje możemy wyświetlić (polecenie Opcje Dostosuj, podświetlić nazwę odpowiedniego paska i nacisnąć <Zresetuj>). Uwaga! Z rozwijalnej listy wybieramy typ połączenia: 230V~[FF] Klikamy lewym przyciskiem myszki w punkcie o współrzędnych (8; 100) aby rozpocząć rysowanie. Współrzędne możemy także podawać bezpośrednio z klawiatury używając klawisza <P> i wpisując odpowiednią wartość.

4.4. Wstawianie połączeń 27 Typ połączenia Typ kreski Wskazujemy kolejno punkty o następujących współrzędnych (152; 100), (32; 100), (32; 20), (8; 20), (152; 20) Klikamy myszką w punkcie (32; 84) aby zaznaczyć początek następnego połączenia. Rysujemy ciąg połączeń o wierzchołkach w punktach o współrzędnych: (52; 84), (52; 84), (52; 60), (32; 60) Ostatni odcinek połączenia ma końce w punktach: (120; 100) i (120; 20). Schemat z narysowanymi połączeniami oraz ze współrzędnymi punktów widoczny jest na rysunku (rys. 4.8). Uwaga! rys. 4.7 Pasek narzędzi Wstaw połączenie Połączenia możemy rysować także linią łamaną, co znaczenie przyspiesza pracę. Należy uruchomić polecenie Opcje Parametry wstawiania Połączenie i włączyć opcję Ciągły (linią łamaną) w ramce Tryb rysowania połączeń. Wówczas każdy ostatnio wskazany punkt jest równocześnie punktem początkowym odcinka połączenia. Aby wskazać inny punkt początkowy połączenia należy użyć prawego przycisku myszki.

28 4.Prosty przykład rysunkowy rys. 4.8 Widok schematu po narysowaniu połączeń 4.5. Wstawianie symboli Wstawimy teraz kilka symboli. Wybieramy polecenie: Wstaw Symbol (lub klikamy na ikonie ) Pojawia się pasek narzędzi Wstaw symbol. rys. 4.9 Pasek narzędzi Wstaw symbol Za pomocą ikony (Nazwa/Opis symbolu) znajdującej się na pasku narzędzi Widoczność, możemy przełączać pomiędzy nazwą a pełnym opisem symboli w listach wyboru.

4.5. Wstawianie symboli 29 Uwaga! Klikamy na ikonie włączającej podgląd ikon symboli. Opcja ta wydatnie polepsza komfort pracy (ten sam efekt uzyskujemy po kliknięciu prawym przyciskiem myszki na schemacie). Z listy nazw rodzin symboli wybieramy rodzinę K-Cewki styczników i przekaźników (Rodzina K01) Natomiast z listy symboli wybieramy Cewka stycznika mocy (Symbol K02S0N) Wskazujemy punkt wstawienia o współrzędnych (32; 32) Aby nadać wstawionemu symbolowi oznaczenie i kod katalogowy przechodzimy do trybu wyboru - i wykonujemy dwuklik lewym przyciskiem myszki na symbolu (albo klikamy na nim prawym przyciskiem i z menu wybieramy polecenie Zmień atrybuty CAE...). Możemy także przed wstawianiem symboli włączyć ikonę (Użytkownika) na pasku narzędzi Tryb nadawania oznaczeń. Wtedy okno Symbol będzie się automatycznie pojawiać przy każdym wstawieniu symbolu. Ukazuje się okno dialogowe Symbol pozwalające nadać oznaczenie i przypisać kod katalogowy (rys. 4.10, s. 30). W polu Numer kolejny naciskamy przycisk tak, aby program nadał symbolowi oznaczenie KM1 (możemy też wpisać KM1 bezpośrednio w polu Oznaczenie albo kliknąć na przycisk <Następny> - program nada wtedy symbolowi następne wolne oznaczenie). Naciskamy przycisk aby powiązać grafikę symbolu z konkretnymi danymi technicznymi z katalogu aparatury. Pojawia się okno służące do wyboru typu aparatu (rys. 4.11, s. 31)

30 4.Prosty przykład rysunkowy Mamy dwie możliwości, możemy dobrać aparat z listy istniejących kodów katalogowych lub (jeżeli aparatu nie ma na liście) możemy dopisać nowy kod. W naszym ćwiczeniu uzupełnimy bazę danych nowym kodem katalogowym. Uwaga! rys. 4.10 Okno Symbol, w którym nadajemy najważniejsze informacje związane z symbolem. Naciskamy przycisk <Dodaj>. Pojawia się następujące okno (rys. 4.12, s. 31). W zależności od wybranego symbolu kod katalogowy będzie dobierany (lub dopisywany) z odpowiadającej mu klasy. W naszym przypadku z symbolem Cewka stycznika mocy skojarzona jest klasa Styczniki. Poszczególne klasy różnią się ilością i typem rubryk, jakie zawierają. Rubryki Kod materiałowy, Opis produktu i Producent są obowiązkowe, dodatkowo sortowanie odbywa się wg rubryki Kod materiałowy.

4.5. Wstawianie symboli 31 rys. 4.11 Okno wyboru typu aparatu rys. 4.12 Formularz wprowadzania informacji do katalogu

32 4.Prosty przykład rysunkowy Do kolejnych rubryk wprowadzamy następujące dane: Kod materiałowy Opis produktu Producent KOD PRZYKŁADOWY STYCZNIK, AC-3 7,5kW/400V, AC 230V, 50Hz SIEMENS Dx 45.00 Dy 80.00 Dz 91.00 Napięcie sterowania UEC 230 Częstotliwość sterowania HZC Zacisk wejściowy cewki Zacisk wyjściowy cewki Typ zestyku nr 1 AC50 A1 A2 MOC3 Numery końcówek zestyku 1 1-2 Typ zestyku nr 2 MOC3 Numery końcówek zestyku 2 3-4 Typ zestyku nr 3 MOC3 Numery końcówek zestyku 3 5-6 Typ zestyku nr 4 ZZ Numery końcówek zestyku 4 13-14 Typ zestyku nr 5 ZR Numery końcówek zestyku 5 21-22 Typ zestyku nr 6 ZR Numery końcówek zestyku 6 31-32 Typ zestyku nr 7 ZZ Numery końcówek zestyku 7 43-44 Uwaga! Potwierdzamy wpisane dane klikając na przycisku <OK>. Wracamy do okna Wybór kodu katalogowego. Za pomocą przycisków przewijamy listę aparatów, aby znaleźć wpisany przed chwilą kod: KOD PRZYKŁADOWY. Klikamy <Wybierz> i <OK>. Szybkim sposobem wyszukania aparatu na liście jest wpisanie początkowych liter w kolumnie Kod:

4.5. Wstawianie symboli 33 i naciśnięcie klawisza <Enter>. W naszym wypadku można wpisać KOD następnie wcisnąć <Enter> i potwierdzić <Wybierz>. Przyciskamy <OK>, aby wyjść z okna Symbol. Proszę zwrócić uwagę na to, że pod symbolem wyświetliły się automatycznie adresy krosowe zestyków przypisanych do cewki. Na razie są one niewykorzystane. Wstawiamy kolejny symbol. Wstaw Symbol Z rodziny K-Zestyki pomocnicze (rodzina K03) Wybieramy symbol Zestyk pionowy ZZ (symbol K41S0N) Wstawiamy go w punkcie (52; 76) W trybie wyboru wykonujemy dwuklik na wstawionym symbolu. Tak jak poprzednio ukazuje się okno dialogowe Symbol (rys. 4.10, s.30). W polu Oznaczenie wpisujemy KM1. W ten sposób (za pomocą oznaczenia) wiążemy cewkę ze stykiem. Naciskamy przycisk <OK>. Pojawia się okno:

34 4.Prosty przykład rysunkowy Za pomocą tego okna przypisujemy numery końcówek zestyku (zestyk 4- ZZ). Program wyszarzył te styki, które nie są kompatybilne z wstawionym symbolem. Dane są pobrane z bazy kodów katalogowych. Obok wstawionego symbolu program wyświetli adres krosowy informujący o tym, w którym miejscu wstawiamy cewkę (03-3) oraz numery końcówek (rys. 4.13). rys. 4.13 Adres krosowy przy zestyku Pod symbolem cewki zostaje uaktualniony adres krosowy informujący o tym, jakie numery końcówek ma zestyk ZZ (13-14) oraz w którym miejscu go wstawiliśmy (03-4). 03 schemat numer trzy, 4 kolumna. Uwaga! Numery końcówek możemy później zmienić ręcznie za pomocą polecenia Edycja Zmień Symbol Numery końcówek. Wskazujemy ponownie symbol z rodziny K-Cewki styczników i przekaźników (Rodzina K01) Z listy symboli wybieramy Cewka stycznika mocy (Symbol K02S0N) Wstawiamy go w punkcie (120; 32) W oknie Symbol nadajemy mu oznaczenie KM1 i naciskamy <OK>.

4.5. Wstawianie symboli 35 Ukaże się okno (rys. 4.15) z komunikatem informującym, że w naszym projekcie istnieje już oznaczenie KM1. Program SEE nie pozwala nadać powtórnie tego samego oznaczenia symbolom typu master. Wybieramy <Dalej> i <Anuluj> (albo kasujemy wstawiony przed chwilą dla przykładu stycznik jeżeli pracowaliśmy w trybie bez oznaczeń). Z rodziny K-Zestyki pomocnicze (rodzina K06) Wybieramy symbol Zestyk pionowy PRZ (symbol K61S0N) Wstawiamy go w punkcie (52; 76) W oknie Symbol nadajemy mu oznaczenie KM1 i naciskamy <OK>. Ukaże się okno (rys. 4.15a) z komunikatem informującym, że styk jest niekompatybilny z kodem katalogowym cewki. Program SEE kontroluje poprawność nadawania zestyków symbolom typu master(np. cewki). Wybieramy <OK> i <Anuluj> (albo kasujemy wstawiony przed chwilą zestyk). rys. 4.14 Adres krosowy i grafika styku poniżej symbolu cewki

36 4.Prosty przykład rysunkowy rys. 4.15 Okno informujące o powtarzającym się oznaczeniu rys. 4.15a Okno informujące o błędzie przypisania zestyku Wstawiamy dalsze symbole. Ponieważ zostało to już opisane w punkcie 4.5 (s. 28) ograniczymy się do skróconego przedstawienia działań. Wybieramy polecenie Wstaw Symbol Z rodziny S01 wybieramy symbol S05S0N i wstawiamy go w punkcie (32; 94) Nadajemy mu oznaczenie S32 i naciskamy <Kod>. Na liście kodów katalogowych znajdujemy typ 3SB3201-0AA21. Naciskamy na <Wybierz>, a następnie <OK> i jeszcze raz <OK>. Następnie zmieniamy numerację końcówek symbolu. Z menu wybieramy Edycja Zmień Symbol Numery końcówek Wskazujemy kursorem myszy ostatnio wstawiony symbol i naciskamy lewy przycisk. Program wyświetla okno przedstawione na rys. 4.16. W kolumnie Numer wpisujemy nowe numery. Zmieniamy 11 na 21 a 12 na 22. Zamykamy okno przyciskając na <OK>.

4.5. Wstawianie symboli 37 rys. 4.16 Okno do podglądu i zmiany numerów zacisków aparatu Wstawiamy następne symbole: Rodzina S01 Symbol S06S0N Położenie (32; 76) Oznaczenie S31 Kod 3SB3201-0AA21 Numery końcówek 13-14 Rodzina F03 Symbol F54S0N Położenie (32; 48) Oznaczenie F1 Numery końcówek 95-96 Rodzina Q01 Symbol Q17M1 Położenie (16; 100) Oznaczenie Q31 Kod A910-218002 Wstawiamy symbol lampki (rodzina H01, symbol H10S0N) w punkcie (120; 32). Nadajemy mu oznaczenie H31.

38 4.Prosty przykład rysunkowy Klikamy na przycisk <Kod>, klikamy na przycisk obok napisu Klasa -rys. 4.17. Z listy wybieramy klasę Urządz. ster. i sygn. (LAMPKI) [UCSLAMPE] <OK> - rys. 4.18. Wybieramy kod 024986. rys. 4.17 Zmiana klasy aparatu rys. 4.18 Wybór klasy z lampkami Następnie kopiujemy symbol zestyku zwiernego Edycja Kopiuj Symbol Lewym przyciskiem myszki wskazujemy zestyk KM1 (w punkcie (52; 76)). Przenosimy symbol klikając ponownie lewym przyciskiem myszki w punkcie (120; 76). Program wyświetla okno Ilość powieleń, potwierdzamy liczbę 1 klawiszem <Enter>.

Uwaga! 4.5. Wstawianie symboli 39 W oknie symbol wpisujemy oznaczenie KM1 i jeszcze raz klawisz <Enter>. Symbol (lub inny element np. tekst lub połączenie) możemy także skopiować w trybie wyboru. Klikamy prawym przyciskiem myszki i wybieramy z menu polecenie Kopiuj a następnie Wklej na pustym miejscu na schemacie. Możemy także po prostu przeciągnąć element do skopiowania trzymając wciśnięty klawisz <Ctrl>. Przy włączonej ikonie (lub polecenie Opcje Parametry edytora Edycja, opcja Wyświetl pytanie o ilość kopii ) program wyświetla okno z pytaniem o ilość powieleń. Program automatycznie przypisał wolne numery końcówek zestyku zwiernego do symbolu. Zamykamy okno przyciskając na <OK> lub <Enter>. Wstawimy teraz symbole zacisków listwy X0. Wykonujemy polecenie Wstaw Symbol Wybieramy z rodziny X02 symbol X021. Wstawiamy go w punkcie (32; 97). W trybie wyboru nadajemy oznaczenie zaciskowi (rys. 4.19) Rdzeń oznaczenia X0 Zacisk 1 Rdzeń oznaczenia jest jednocześnie nazwą listwy. Wstawiamy kolejne zaciski: Punkt wstawienia (38; 84) (32; 66) Rdzeń oznaczenia X0 X0 Zacisk 2 3

40 4.Prosty przykład rysunkowy rys. 4.19 Nadawanie zaciskowi oznaczenia 4.6. Kopiowanie schematu. Przenoszenie numeru połączenia Zakończyliśmy kreślenie zawartości schematu nr 03. Stworzymy teraz następny rysunek na tym samym arkuszu formatowym, będzie on nosił numer 04. Wybieramy z menu głównego polecenie Plik Otwórz schemat Pojawia się okno Eksploratora projektu. Aby nie wpisywać nazwisk osób przy tworzeniu każdego nowego schematu, nazwiska te ustalimy dla całego projektu. Zaznaczamy lewym przyciskiem myszki żółtą ikonę Projekt i w prawej części okna Eksploratora projektu wypełniamy poniższe referencje: Projektant Sprawdzający Maciej Klima Grzegorz Jurga Klikamy prawym przyciskiem myszki na żółtej ikonie Projekt: PKROKI i z menu kontekstowego wybieramy polecenie Utwórz schemat zasadniczy.

4.6. Kopiowanie schematu. Przenoszenie numeru połączenia 41 Zgłasza się okno Schemat służące do nadania schematowi numeru. Klikamy na przycisku <Następny>. Program wyświetla listę arkuszy formatowych wraz z ich podglądem. Z listy wybieramy pozycję 6 Arkusz A3 Poziomy 1. Po naciśnięciu <OK> wracamy do okna Eksploratora Projektu. W oknie referencji wpisujemy dane: Tytuł Podtytuł Schemat zasadniczy sterowania Otwieramy ten schemat wskazując go w lewej części eksploratora i naciskając <Enter>. Wykonujemy polecenie Okno Pionowo lub klikamy na ikonie Na ekranie widzimy otwarte obok siebie oba schematy. Aktywujemy schemat nr 03 (klikamy gdziekolwiek w jego wnętrzu). Wybieramy polecenie: Edycja Kopiuj Strefę Naciskamy klawisz <G> i zaznaczamy przeciwległe narożniki strefy: (6; 16) i (156; 104) a potem punkt odniesienia: (8; 100) Wskazujemy myszą okno schematu 04 (klikając na niebieskim pasku) a następnie wybieramy punkt wstawienia zaznaczonego obszaru: (8; 100) przez wskazanie myszą lub poprzez okno dialogowe położenia, które wywołujemy klawiszem <P>. W oknie Ilość powieleń <OK>. Widzimy, że skopiowane na schemat 04 symbole straciły oznaczenia. Związane jest to z unikalnością oznaczeń w projekcie i zależy także od aktywnego trybu wstawiania oznaczeń. Tryb oznaczeń Następne wolne dostępny

42 4.Prosty przykład rysunkowy na pasku Tryb nadawania oznaczeń pozwala na automatyczne numerowanie wstawianych symboli. Uzupełniamy oznaczenia symboli cewki i styku. Wykonujemy polecenie: Edycja Zmień Atrybuty CAE symbolu lub wykonujemy dwuklik na odpowiednim symbolu. Uwaga! Wskazujemy kolejno symbole i oznaczamy je odpowiednio jako KM2, S41, S42, F2, H41, Q41, F2. Wprowadzamy także kolejne numery zacisków listwy X0. Adresy krosowe przy cewce i zestykach są uzupełniane automatycznie. Schemat możemy także skopiować w prostszy sposób: - W Eksploratorze projektu klikamy prawym przyciskiem na schemacie nr 03 i wybieramy Kopiuj. - Klikamy prawym przyciskiem myszy na żółtej ikonie Projekt: PKROKI i wybieramy Wklej z przenumerowaniem. Powiążemy schematy pomiędzy sobą specjalnymi symbolami przenoszącymi numer połączenia pomiędzy schematami. Otwieramy schemat numer 04 Z menu głównego wybieramy Wstaw Połączenie Przy naciśniętym klawiszu <Ctrl> na klawiaturze wskazujemy myszką punkt wstawienia o współrzędnych (8; 100) Naciskamy lewy klawisz myszki kolejno 2 razy aż do momentu wyświetlenia rysunku strzałek (przytrzymujemy klawisz <Ctrl>). Wybieramy wejście od lewej tak jak to ilustruje (rys. 4.20a). Wstawionemu wejściu adresowemu nadajemy oznaczenie 1 i potwierdzamy. Powtarzamy operacje w celu wstawienia wejścia strzałki w punkcie (8; 20) i nadajemy mu oznaczenie 2. Przechodzimy na rysunek 03.

4.7. Wykorzystanie bloków 43 a) b) rys. 4.20 Wybór symbolu we/wy adresowego Analogicznie jak poprzednio wybieramy polecenie Wstaw Połączenie (152; 100) Przytrzymując klawisz <Ctrl> na klawiaturze naciskamy lewy klawisz myszki kolejno 2 razy w punkcie (152; 100) aż do momentu wyświetlenia rysunku strzałek. Wybieramy wyjście w prawo (rys. 4.20b). Dla tego symbolu z listy wybieramy oznaczenie 1. Widzimy, że obok symboli przenoszących potencjał ukazały się adresy krosowe - rys. 4.21. rys. 4.21 Adresy krosowe przy symbolach we/wy. Uwaga! Powtarzamy całą operację dla następnego wyjścia adresowego. Wstawiamy go w punkcie (152; 20) i z listy wybieramy oznaczenie 2 Symbole wejść/wyjść adresowych możemy także wstawiać korzystając z polecenia Wstaw Symbol. Symbole te znajdują się w rodzinach 001 i 000. 4.7. Wykorzystanie bloków Dodajemy kolejny rysunek numer 05. Otwieramy Eksplorator projektu

44 4.Prosty przykład rysunkowy Plik Otwórz schemat Zaznaczamy żółtą ikonę Projekt a następnie klikamy na ikonie W oknie Schemat klikamy przycisk <Następny>. Z listy arkuszy formatowych wybieramy pozycję 6 Arkusz A3 Poziomy 1. Po zatwierdzeniu wyboru - klawisz <Enter>, w prawej części okna wpisujemy następujące dane: Tytuł Podtytuł Schemat zasadniczy zasilania Proszę zwrócić uwagę, że nazwiska osób są już automatycznie wstawione Otwieramy utworzony przed chwilą schemat. Przed wstawianiem symboli wyłączymy automatyczne tworzenie połączeń. Polecenie: Opcje Parametry wstawiania Klikamy przycisk Symbol, wyłączamy Automatyczne tworzenie połączeń (klikamy opcję Nie). Wybieramy polecenie Wstaw Symbol Wstawiamy następujące symbole: Rodzina Q05 Symbol Q87M3N Położenie (16; 80) Oznaczenie Q1 Rodzina K02 Symbol K27M3N Położenie (16; 64) Oznaczenie KM1 Rodzina F02 Symbol F29M3N Położenie (16; 50) Oznaczenie F1

4.7. Wykorzystanie bloków 45 Rodzina M01 Symbol M09M3N Położenie (16; 35) Oznaczenie M1 Proszę zwrócić uwagę na adres krosowy przy grafice zestyku mocy KM1. Zestyk ten został powiązany z cewką KM1. Podobnie jest z przekaźnikiem cieplnym F1. Teraz połączymy symbole odcinkami połączeń Wstaw Połączenie Uwaga! Wybieramy typ połączenia 400V L[F] Naciskamy klawisz <Enter>. Rysujemy odcinek od punktu (16; 35) do punktu (16; 96) Domyślnie mamy włączone rysowanie połączeń odcinkami. Jeżeli zmienimy ten tryb na rysowanie łamaną (Opcje Parametry wstawiania Połączenie, opcja Ciągły), wówczas aby rozpocząć rysowanie od nowego punktu należy przenieść kursor do tego punktu i nacisnąć prawy klawisz myszy lub klawisz <Esc>. Następny odcinek od punktu (20; 35) do punktu (20; 92) Ostatni odcinek od punktu (24; 35) do punktu (24; 88) Aby ułatwić sobie rysowanie zdefiniujemy nowy blok na podstawie już narysowanego fragmentu obwodów. Wykonujemy polecenie Wstaw Blok Pojawia się okno (rys. 4.22) Eksplorator bloków i schematów typowych. Naciskamy ikonę myszki na ikonie lub klikamy prawym przyciskiem i wybieramy polecenie Utwórz blok.

46 4.Prosty przykład rysunkowy Zaznaczamy dwa przeciwległe narożniki obszaru, który chcemy zapisać jako blok: (12; 100) i (28; 25) Ustalamy punkt wstawienia bloku w położeniu (16; 96) W oknie Nazwa bloku wpisujemy: Moc1. Program powraca do okna Eksplorator bloków (rys. 4.22) i wyświetla podgląd bloku. Klikamy na przycisk edycji schematu. <Wstaw blok>. Powracamy do okna Skorzystamy teraz z definicji bloku wstawiając go, poprzez kliknięcie lewym przyciskiem myszki, w następującym punkcie: (76; 96) rys. 4.22 Okno zarządzania blokami Przyciskamy prawy klawisz myszki, wracamy w ten sposób do okna Eksplorator bloków a następnie zamykamy je ikona. Wykonujemy polecenie Edycja Zmień atrybuty CAE symbolu

4.8. Numerowanie połączeń 47 Wskazujemy kolejno symbole i wstawiamy, bądź też zmieniamy ich oznaczenia: Q2, KM2, F2, M2 Wybieramy polecenie Wstaw Połączenie Dorysowujemy trzy odcinki połączeń obwodem typu 400V L[F] od punktu (8; 88) do punktu (124; 88) od punktu (8; 92) do punktu (124; 92) od punktu (8; 96) do punktu (124; 96) 4.8. Numerowanie połączeń Wykonamy teraz automatyczną numerację połączeń. Każde połączenie otrzyma swój numer. Numeracja zostanie wykonana na podstawie wzorca. Uruchamiamy polecenie Przetwarzanie Obwody Ukaże się okno Przetwarzanie CAE. Potwierdzamy przyciskiem <Uruchom> (rys. 4.23) chęć wykonania numeracji i wracamy do rysunku <Zamknij>. Na środkach odcinków połączeń ukazały się numery. Numery te przenoszą się na wszystkie rysunki połączone symbolami adresacji obwodów. rys. 4.23 Okno automatycznej numeracji obwodów

48 4.Prosty przykład rysunkowy Możliwe jest także numerowanie ręczne. Otwieramy schemat numer 03. Wybieramy z menu polecenie Edycja Zmień Numer połączenia Kursorem wskazujemy punkt połączenia (80; 20) i naciskamy lewy klawisz, co powoduje wyświetlenie okna o nazwie Numer potencjału (rys. 4.24), w którym wprowadzamy nazwę: N Potwierdzamy naciskając klawisz <OK>. rys. 4.24 Określanie numeru połączenia Numer ten jest przenoszony poprzez symbole we/wy adresowych. Taki numer połączenia, nadany ręcznie, nazywamy Narzuconym. Program SEE2000 kontroluje unikalność numeru połączenia w obrębie jednego typu obwodu. W celu przedstawienia tej funkcjonalności narysujemy odcinek połączenia. Wybieramy Wstaw Połączenie Z listy połączeń na pasku narzędzi wybieramy typ obwodu 220V~[FF] Rysujemy odcinek połączenia od punktu (60; 108) do punktu (100; 108) Następnie wybieramy polecenie Edycja Zmień Numer połączenia Wskazujemy punkt połączenia (80; 108) W oknie Numer potencjału wprowadzamy: N

4.9. Wstawianie zacisków i generowanie rysunku listew 49 Naciskamy klawisz <OK>. Program wyświetla komunikat informujący o istnieniu obwodu o takim numerze (rys. 4.25). rys. 4.25 Kontrola unikalności numeru obwodu Usuwamy wstawiony przed chwilą fragment połączenia, wybieramy poleceniem Edycja Usuń Połączenie Wskazujemy punkt o współrzędnych (80; 108). 4.9. Wstawianie zacisków i generowanie rysunku listew Wstawimy pozostałe zaciski i następnie przystąpimy do przygotowania rysunku listwy montażowej. Otwieramy schemat nr 05. Wykonujemy polecenie: Wstaw Symbol Po kliknięciu prawym przyciskiem myszki wybieramy symbol zacisku X002 z rodziny X01 Pierwszy z zacisków umieszczamy w punkcie (16; 40) W trybie wyboru zmieniamy jego Atrybuty CAE. Wpisujemy oznaczenie listwy X1 Oraz numer zacisku 1 Akceptujemy przyciskiem <OK>. Analogicznie wprowadzamy kolejne dwa zaciski tej samej listwy o numerach 2 i 3 w położeniu (20; 40) oraz (24; 40) Przy zacisku nr 2 wykonujemy dwuklik na nazwie listwy - X1 i w okienku Referencja odznaczamy pola Widoczna i Drukowana (rys. 4.26). Analogiczną operację powtarzamy dla zacisku nr 3.

50 4.Prosty przykład rysunkowy rys. 4.26 Wygaszanie referencji Powielimy symbole w pozostałych gałęziach pionowych obwodu. Przechodzimy do trybu wyboru Na pasku Tryb wyboru odznaczamy wszystkie przyciski poza przyciskiem służącym do wyboru symboli (rys. 4.27). rys. 4.27 Ustawienia trybu wyboru W trybie wyboru zaznaczamy strefę dookoła trzech wstawionych uprzednio zacisków lewym przyciskiem myszki - rys. 4.28. Klikamy na zaznaczonych zaciskach i trzymając wciśnięty klawisz <Ctrl> przesuwamy je w pożądane miejsce. Zwalniamy przycisk myszki. rys. 4.28 Kopiowanie zacisków W oknie Ilość powieleń wpisujemy 1 i naciskamy klawisz <Enter>.

Uwaga! 4.9. Wstawianie zacisków i generowanie rysunku listew 51 Przy tej operacji dogodnie jest włączyć tryb oznaczania Następne wolne ikona. W razie potrzeby uzupełniamy oznaczenia zacisków nadając im kolejne numery. Następnym krokiem będzie wygenerowanie listwy montażowej. Wybieramy polecenie Przetwarzanie Edytor listew Uwaga! W oknie Eksploratora listew (rys. 4.29) wskazujemy listwę X1 i otwieramy ją wykonując dwuklik lub naciskając klawisz <Enter>. W następnym oknie (rys. 4.30) naciskamy <Sortuj całość>. W oknie Eksploratora listew mamy możliwość usunięcia listwy lub zmiany jej oznaczenia. Operacje te wykonujemy za pomocą prawego przycisku myszki. Eksplorator uruchamiamy poleceniem Plik Otwórz rys. 4.29 Okno eksploratora listew

52 4.Prosty przykład rysunkowy rys. 4.30 Okno sortowania zacisków Do wyświetlonej w Edytorze Listew listwy X1 wstawimy zacisk uziemienia poleceniem Wstaw Zacisk ochronny Wskazujemy na zacisk numer 4, w oknie Ilość zacisków wpisujemy 1 <OK>. Następny zacisk uziemienia wstawiamy klikając na puste miejsce pod zaciskiem numer 6. Wybieramy polecenie Wstaw Zacisk rezerwowy Uwaga! Wskazujemy na zacisk numer 1 zacisk rezerwowy zostanie wstawiony powyżej niego, w oknie Ilość zacisków wpisujemy 1. (rys. 4.31) W razie potrzeby wstawionym zaciskom możemy nadać numery za pomocą polecenia Edycja Zmień Zacisk Atrybuty CAE lub wykonując w trybie wyboru dwuklik na zacisku. rys. 4.31 Dodawanie zacisku uziemienia i rezerwowego

4.9. Wstawianie zacisków i generowanie rysunku listew 53 Zajmiemy się teraz listwą X0. Z menu wybieramy Plik Otwórz Wskazujemy X0 i naciskamy <OK>. W oknie Uwaga klikamy <Sortuj całość> (zaciski są sortowane wg ich położenia na schemacie). Posortujemy zaciski wg ich numerów: Narzędzia Sortuj zaciski według Numeru zacisku Dla zacisków, do których na schemacie podpięty jest więcej niż jeden aparat, możemy wybrać który z tych aparatów ma być wyświetlony na schemacie montażowym. Wykonujemy polecenie Wstaw Połączenia zacisków (źródłowe-docelowe) Klikamy po prawej stronie zacisku nr 1. Pojawia się okno - rys. 4.32. Wskazujemy aparat o oznaczeniu Q31 i klikamy na <OK>. rys. 4.32 Wybór wyświetlanego oznaczenia W analogiczny sposób wypełniamy pozostałe wolne miejsca. Klikamy na zacisku nr 1 a następnie na zacisku nr 4 W celu zamiany oznaczeń aparatów na wejściu i wyjściu zacisków należy skorzystać z polecenia:

54 4.Prosty przykład rysunkowy Edycja Przesuń Zamień aparat wejściowy z wyjściowym Po wybraniu polecenia klikamy na wybrany zacisk. Rysunek gotowej, wyedytowanej listwy przedstawiony jest na rys. 4.33. rys. 4.33 Widok uporządkowanej listwy X0 Uwaga! Jeżeli z jednej strony zacisku na schemacie ideowym podłączone są dwa lub więcej symbole tak jak na rysunku poniżej: W Edytorze listew jest to sygnalizowane za pomocą żółtego kwadratu z czerwonym trójkątem: Możemy wybrać jaki symbol wyświetlić (jaki aparat podpiąć do zacisku). W tym celu wybieramy polecenie Wstaw Połączenia do zacisku i klikamy z lewej

4.9. Wstawianie zacisków i generowanie rysunku listew 55 strony zacisku. W poniższym oknie zaznaczamy wybrany symbol i klikamy <OK>. Po zakończeniu modyfikacji listew przechodzimy do ich generowania, czyli stworzenia schematu montażowego. Wykonujemy polecenie Przetwarzanie Generuj na schemat Bieżącą listwę (lub ikona ) Automatycznie tworzony jest schemat montażowy z kolejnym numerem, w naszym przypadku schemat będzie miał numer 06. Pojawia się okno informujące o pomyślnym wygenerowaniu schematu - rys. 4.34, klikamy <Dalej>. rys. 4.34 Komunikat o zakończeniu przetwarzania Wracamy do widoku listwy X1 i ją także generujemy. Wracamy do Edytora Schematów: Przetwarzanie Edytor schematów (lub ikona )

56 4.Prosty przykład rysunkowy Otwieramy wygenerowany schemat Plik Otwórz schemat W oknie Eksplorator projektu (rys. 4.35) zaznaczamy wygenerowany schemat montażowy nr 06 i otwieramy go. Uwaga! rys. 4.35 Eksplorator projektu z zaznaczonym rysunkiem montażowym Uzupełniamy bieżący rysunek o opis podłączonego kabla. Przed przystąpieniem do tej części ćwiczenia przydatne jest zapoznanie się z rysunkami przykładowymi zamieszczonymi na ostatnich stronach. Wykonujemy polecenie Wstaw Symbol Z rodziny W02 wybieramy symbol W03 i wstawiamy go w punkcie (94; 102) Wykonujemy dwuklik na symbolu i w oknie Symbol (rys. 4.36) wpisujemy: KOD YDY 3x1,5 OZNACZ W1

4.9. Wstawianie zacisków i generowanie rysunku listew 57 rys. 4.36 Opisywanie kabla W1 Ten sam symbol wstawiamy w punkcie (94; 96) i opisujemy go w następujący sposób: KOD YDY 3x1,5 OZNACZ W2 Otwieramy schemat z wygenerowaną listwą X1. Wstawiamy następujące symbole: Rodzina W02 Symbol W04 Kąt obrotu 0 Punkt wstawienia (94; 100) KOD YDY żo 4x2,5 OZNACZ W3 Rodzina W02 Symbol W04 Kąt obrotu 0

58 4.Prosty przykład rysunkowy Punkt wstawienia (94; 92) KOD YDY żo 4x2,5 OZNACZ W4 Rodzina W02 Symbol W04 Kąt obrotu 180 Punkt wstawienia (65; 94) KOD YDY żo 4x2,5 OZNACZ W5 Rodzina W02 Symbol W04 Kąt obrotu 180 Punkt wstawienia (65; 86) KOD YDY żo 4x2,5 OZNACZ W6 Jak widzimy opisy przy kablach wstawionych z lewej strony są do góry nogami. Obrócimy je o 180 stopni. Na pasku Tryb wyboru odznaczamy wszystkie przyciski poza przyciskiem służącym do wyboru referencji (rys. 4.27). rys. 4.37 Ustawienia trybu wyboru W trybie wyboru wykonujemy dwuklik na pierwszej od góry referencji YDY żo 4x2,5. Pojawia się okno (rys. 4.38). W polu Kąt wpisujemy 0 i zatwierdzamy <OK>. Tą samą operację wykonujemy dla pozostałych odwróconych referencji. Uwaga! Program SEE Electrical Expert posiada możliwość doboru kabli i wspomaga ich przyłączanie do listew. Wygenerowane rysunki listew zaciskowych zawierają już okablowanie.

4.10. Zestawienia aparatów 59 rys. 4.38 Zmiana orientacji referencji W ten sposób przygotowaliśmy minimum danych potrzebnych do wykonania rysunku zestawień aparatury. 4.10. Zestawienia aparatów Zestawienia wykonywane są na podstawie symboli posiadających przypisane kody katalogowe. Uwaga! Wygląd i zawartość zestawienia zależy od rysunku parametrycznego typu lista, w programie SEE 2000 jest on z góry określony. Modyfikować możemy zestawienie przeznaczone na drukarkę.

60 4.Prosty przykład rysunkowy Wybieramy polecenie Przetwarzanie Utwórz zestawienie aparatów Po zgłoszeniu się okna Zestawienia Aparatów (rys. 4.39) klikamy myszką w lewej części okna na Zestawienie, obok zielonej ikony. Naciskamy prawy klawisz myszy i z menu kontekstowego wybieramy <Ekstrakcja>. Utworzona zostanie struktura zestawień, która dla programu SEE 2000 składa się z jednej pozycji Indeks 1. Ostatnią czynnością jest naciśnięcie myszką na przycisk <EKSTRAKCJA I GENEROWANIE> znajdujący się w prawej części okna. W prawej części okna, w linii SCHEMATY WYGENEROWANE podana jest informacja ile schematów i o jakich numerach zostało stworzonych (w naszym przypadku jest to schemat nr 08) Opuszczamy okno Zestawienia aparatów poleceniem: Plik Koniec rys. 4.39 Przygotowanie zestawienia aparatury Otwieramy wygenerowany schemat nr 08 aby przejrzeć jego zawartość. W programie istnieje również funkcjonalność pozwalająca przygotowywać zestawienia na drukarkę. W tym celu: Uruchamiamy polecenie Przetwarzanie Utwórz zestawienie aparatów Po ponownym zgłoszeniu się okna (rys. 4.39) wybieramy Opcje Zestawienie na drukarkę Powtarzamy poprzednie operacje. Klikamy prawym przyciskiem myszki w lewej części okna na Zestawienie druk obok ikony. Z menu kontekstowego wybieramy Ekstrakcja.

4.11. Wydruki rysunków 61 Następnie w prawej części okna klikamy myszką przycisk <EKSTRAKCJA I GENEROWANIE>. Ukazuje się podgląd pliku tekstowego (rys. 4.40). Możemy go wydrukować <Drukuj> lub zamknąć <Zamknij>. Wychodzimy z okna Zestawienia Aparatów : Plik Koniec rys. 4.40 Podgląd zestawienia Wygenerowane zestawienie dostępne jest także na dysku twardym w pliku _Zestawienie druk_0001.prn. Plik ten znajduje się w podkatalogu Projektu o nazwie List. Można go przeglądać lub edytować np. w Notatniku. Uwaga! Możemy samodzielnie określić jakie dane mają zostać przetworzone za pomocą zestawienia na drukarkę. W tym celu używamy polecenia Narzędzia Określ format dla drukarki w oknie Zestawienia aparatów i modyfikujemy istniejący format ZEST_2. 4.11. Wydruki rysunków Pracę z programem zakończymy wydrukowaniem stworzonych rysunków. Wykonujemy polecenie

62 4.Prosty przykład rysunkowy Plik Drukuj W oknie Konfiguracja drukarki w części Zakres wydruku zaznaczamy opcję Schematy i naciskamy przycisk <Wybór>. Wyświetlona zostanie lista wszystkich schematów (rys. 4.41). Możemy wybrać poszczególne schematy poprzez wskazanie ich myszką przy jednoczesnym wciśnięciu klawisza <Ctrl>. Akceptujemy wybór ikona (OK). Wysyłamy na urządzenie drukujące <OK>. rys. 4.41 Lista schematów do wydruku Po wybraniu schematów program wraca do menu głównego drukowania. Klikamy <Drukuj>. Pojawia się następujące menu: Pierwsza ikona z lewej oznacza zezwolenie na druk wyświetlonego rysunku. W przypadku drukowania kilku schematów należy kliknąć na ten przycisk przed drukiem każdego schematu. Środkowa ikona oznacza pominięcie danego schematu. Prawa ikona przerywa druk pozostałych do druku elementów. Na ostatnich stronach przedstawione są wydruki wybranych schematów.

4.12. Zmiana numeru schematu, przesunięcie numeracji grupy schematów. Tworzenie spisu rysunków.63 4.12. Zapis do plików graficznych. Program See 2000 umożliwia zapis schematów do formatu popularnych plików graficznych takich jak *.jpg, *.bmp, *.pcx i innych. Możliwy jest także zapis do formatu DWG oraz DXF. Funkcja ta jest przydatna w sytuacji gdy chcemy pokazać efekty naszej pracy osobie, która nie posiada programu See 2000. Wykonujemy polecenie Plik Drukuj przycisk Zapis do pliku W oknie konfiguracyjnym w polu Właściwości wybieramy typ pliku do jakiego chcemy zapisać schematy oraz rozdzielczość. W polu Zapis do plików graficznych wybieramy rodzaj kolorów. Pozostałe ustawienia są analogiczne jak dla drukowania. Po zakończeniu konfiguracji klikamy <Generuj>. Pliki są zapisywane w katalogu Slide bieżącego projektu. 4.13. Zmiana numeru schematu, przesunięcie numeracji grupy schematów. Tworzenie spisu rysunków. Na zakończenie tworzenia projektu w programie SEE 2000 można automatycznie wygenerować spis rysunków. Schematy powstaną na stronie numer 2. W przypadku większych projektów powstaną dodatkowe strony spisu z indeksem literowym, np. 2A. Tworzenie automatycznego spisu rysunków jest dostępne w Eksploratorze schematów (Plik Otwórz schemat). Klikamy prawym przyciskiem myszy na żółtej ikonie Projekt Wybieramy polecenie Spis schematów Po wybraniu polecenia uruchamia się przetwarzanie i po chwili na schemacie 2 tworzy się spis rysunków.

64 4.Prosty przykład rysunkowy Zmiana numeru schematu w Eksploratorze schematów na dowolny wolny (opcja dostępna w menu kontekstowym). Należy uaktywnić wcześniej wyświetlanie numerów schematów a nie ich tytułów (patrz rysunek poniżej). Klikamy prawym przyciskiem myszy na żółtej ikonie Projekt Klikamy polecenie Zmień numer Numer podświetla się jak na rysunku poniżej Wprowadzamy nowy numer Przesunięcie schematów - to polecenie kontekstowe umożliwia przenumerowanie grupy schematów rozmieszczonych kolejno po wskazanym schemacie, określając nowy numer początkowy dla tej grupy. Dzięki temu można tworzyć przerwy w numeracji istniejących schematów. Klikamy prawym przyciskiem myszy na schemacie początkowym Klikamy polecenie Przesunięcie schematów Wyświetla się komunikat: Wprowadzamy nowy numer początkowy dla grupy.

4.13. Zmiana numeru schematu, przesunięcie numeracji grupy schematów. Tworzenie spisu rysunków.65

66 5.Import DXF. 5. Import DXF. Program See 2000 umożliwia wymianę danych między programami typu CAD za pomocą formatu DXF. Jest to uniwersalne i bardzo popularne rozwiązanie, stosowane np. w celu wczytywania podkładów budowlanych utworzonych w programie AutoCAD do programów przeznaczonych do rysowania schematów elektrycznych, jak See 2000 czy Planelec. 5.1. Konfiguracja modułu wymiany DXF. Zanim przejdziemy do opisu importu uruchomimy moduł wymiany DXF poleceniem w oknie startowym: Uruchom Eksport, Import DXF. lub w Edytorze schematów albo Edytorze listew: Narzędzia Eksport, Import DXF Przed importem warto sparametryzować przetwarzanie plików DXF. Odpowiednie narzędzia znajdują się w poleceniu Opcje. Omówimy w tym miejscu menu tego polecenia. rys. 6.1 Widok okna modułu DXF.

5.1. Konfiguracja modułu wymiany DXF. 67 o Katalog importu... służy do zdefiniowania domyślnego katalogu od którego użytkownik rozpoczyna poszukiwanie plików do importu. Domyślnie nie jest wskazany żaden folder. o Katalog eksportu... analogicznie jak poprzednio, definiujemy miejsce na dysku do którego będą zapisywane pliki DXF. o Tryb przetwarzania... sposób przetwarzania pliku DXF. Po wybraniu pojawia się okno Tryb przetwarzania : Plik jeden plik DXF odpowiada jednemu schematowi Warstwa Plik DXF zawiera kilka warstw; możliwe jest zaimportowanie wybranych warstw do jednego schematu a pozostałe na inne schematy. Blok Plik zawiera definicje kilku bloków; jeden blok odpowiada jednemu schematowi. Ta funkcja jest dostępna tylko w przypadku eksportu do DXF. o 2000. Przypisz kolory... przypisujemy kolory DXF kolorom w See o Parametryzuj import w tym menu zawarte są opcje przetwarzania elementów pliku DXF na części schematu programu See 2000. Odpowiedniki Warstwa - Przypisujemy standardowym warstwom See 2000 Standardowe warstwy pliku DXF, na zasadzie pierwsza zdefiniowana w DXF odpowiada pierwszej w See 2000 etc. Możemy ustalić, że wszystkie warstwy DXF są zapisywane na jednej konkretnej warstwie. Czcionki... - Kilku standardowym czcionkom używanym w DXF możemy przypisać czcionki używane w See 2000 Typ kreski... - Znając nazwy kresek używanych w pliku DXF (a wcześniej w np. AutoCAD-zie) i ich wygląd możemy przypisać na stałe odpowiadające im kreski w See 2000. Kreskowanie - Definiujemy sposób kreskowania Numer połączenia... - Umożliwia odczytanie numerów połączeń zdefiniowanych wcześniej w DXF-ie

68 5.Import DXF. Przetwarzanie Oblicz wymiary... - Pozwala określić wymiary rysunku po imporcie oraz metodę przetwarzania wymiarów rysunku. Współczynnik skali pozwala ustalić ile kroków schematu odpowiada jednostce podstawowej DXF. W polu Ograniczenia użytkownik wybiera metodę obliczania rozmiarów rysunku. Zalecane jest używanie Przyjmij granice rysunku ze zmiennych LIMMAX i LIMMIN pliku DXF. Obszar przetwarzania - Wybieramy zakres przetwarzania rysunku. Symbol - W czasie przetwarzania może się zdarzyć, że w pliku znajdują się bloki niezdefiniowane przez program See 2000. W takiej sytuacji te bloki zastają zaimportowane do programu jako nowe symbole. Możemy zweryfikować każdy symbol przed importem. Ze względu na to że w pliku takich symboli może być bardzo dużo, zaleca się wybranie Nie. Program nie będzie się pytał o weryfikację w czasie importu tylko od razu dokona importu potrzebnych elementów.

5.1. Konfiguracja modułu wymiany DXF. 69 Weryfikacja widoków aparatów... - Ta funkcja umożliwia kontrolę i weryfikację widoków aparatów. Zastąp - W przypadku tworzenia widoku o takiej samej nazwie jak istniejący, nadpisuje istniejący blok. Dodaj - W zależności od wybranej opcji w polu Weryfikacja nadpisuje istniejący widok bądź nie. Wyświetl pytanie - Za każdym razem gdy tworzony widok ma identyczną nazwę jak już istniejący, program pyta się użytkownika czy zastąpić istniejący. Referencję... - Umożliwia wybranie atrybutów bloków DXF, które mają zostać wczytane do See 2000. Typy kresek... - Ta opcja umożliwia przypisanie typów kresek użytych w pliku DXF do kresek istniejących w programie See 2000. Nie uruchamiaj parametryzacji - W tym wypadku parametryzacja nie zostanie uruchomiona, program przypisze standardowe typy kresek. Parametryzuj przed przetwarzaniem pierwszego pliku - W czasie przetwarzania pierwszego pliku z całej grupy, zostanie wyświetlone okno parametryzacji. Parametryzuj przed przetwarzaniem każdego pliku - Przed przetwarzaniem każdego pliku jest uruchamiane okno parametryzacji. Pole Standardowy umożliwia ustalenie czy te ustawienia są standardowe. Importuj numery połączeń - Jeśli opcja Numer połączeń jest aktywna, blok odpowiedników dla numeru połączeń będzie brany pod uwagę podczas przetwarzania. o Parametryzuj eksport Menu to służy sparametryzowania eksportu schematów z See 2000 do formatu DXF.

70 5.Import DXF. 5.2. Importowanie plików DXF. Poprawne wykonanie importu jest możliwe dla plików wykonanych z obiektów zdefiniowanych w programie See 2000. Schematy te nie powinny być wykonane z użyciem bloków, polilinii i innych elementów nierozpoznawalnych przez program. Przed zapisem do formatu DXF warto więc wykonać operacje rozbicia bloków i usunięcia niezdefiniowanych elementów np. w programie AutoCAD. Pliki muszą być zapisane w formacie programu AutoCAD w wersji R14 lub 2000. Importowanie wywołujemy poleceniem: Przetwarzanie Importuj DXF... Mamy okno Katalog DXF/Środowisko. Menu Środowisko służy do wybrania środowiska do którego będą się importowały bloki symboli. Klikamy na. Uruchamia się okno Wybór katalogu. W eksploratorze wskazujemy katalog w którym znajdują się interesujące nas pliki DXF. Po wybraniu zatwierdzamy wybór przyciskiem <OK.>. Wybieramy jeden lub kilka plików do importu. Po wybraniu zatwierdzamy wybór <OK.>

5.2. Importowanie plików DXF. 71 Każdy plik w zależności od trybu przetwarzania zapisze się na oddzielnych schematach. W tym miejscu należy wybrać numer dla nowo tworzonego schematu. Wybieramy numer (obowiązkowo) i tytuł. Pamiętać należy, że numer powinien być wybrany z pośród nieprzypisanych do żadnego istniejącego schematu. W przeciwnym wypadku program nadpisze istniejący schemat. Po wyborze zatwierdzamy <OK.> W przypadku pozostawienia ustawień domyślnych, program wyświetli kilka zapytań. Możemy pozostawić domyślne wartości zatwierdzając przyciskiem <OK.>. Użytkownik może je także dostosować do własnych potrzeb klikając na odpowiednie komórki i wybierając z listy odpowiednią wartość. rys. 6.2 Okno umożliwiające zmianę czcionek pliku DXF na czcionki programu See 2000.

72 5.Import DXF. rys 6.3 Okno przypisania warstw pliku DXF odpowiednim warstwom w See 2000. Znając zawartość pliku DXF np. z podglądu w programie AutoCAD lub przeglądarki plików DXF możemy także przypisać typy kresek typom połączeń używanych w See 2000, dzięki temu będzie można bezproblemowo schemat elektryczny rozbudować o nowe elementy. W oknie Import DXF. Przypisanie kresek DXF i połączeń klikając na przycisk <Żaden> odpowiedniej kresce można przypisać odpowiedni typ połączenia. rys 6.4. Okno przypisania kreski DXF do połączeń. W przypadku natrafienia na niezdefiniowane wcześniej bloki pojawia się komunikat: Klikamy na <Nie>. Po zakończeniu przetwarzania pojawia się komunikat:

5.2. Importowanie plików DXF. 73 Klikamy <Dalej>. Może się zdarzyć komunikat: Końcówka symbolu znajduje się poza obszarem przetwarzania. W takim razie należy przerobić plik w programie Auto- CAD lub zmienić metodę w: Opcje Parametryzacja importu Przetwarzanie Oblicz wymiary.

74 6.Edytor Symboli 6. Edytor Symboli W SEE 2000 z modułem Rozszerzenie Deski Kreślarskiej istnieje możliwość tworzenia własnych symboli w oparciu o istniejące symbole modelowe. Z modułu startowego uruchamiamy polecenie: Środowisko Edytor symboli A następnie Plik Otwórz Pojawia się okno Eksplorator symboli (rys. 6.1). rys. 6.1 Eksplorator symboli Klikamy na przycisku (Wyświetl symbole modelowe). Rozwijamy symbole modelowe i klikamy prawym przyciskiem myszki na symbolu K01S0N z rodziny K01 z menu wybieramy polecenie Utwórz symbol na podstawie modelu.

5.2. Importowanie plików DXF. 75 rys. 6.2 Tworzenie symbolu na podstawie modelu Wpisujemy nazwę symbolu UA01 i nazwę rodziny U-A (nazwa rodziny musi się rozpoczynać od U-), klikamy <OK>. Symbol zostanie dodany do grupy symboli użytkownika. Otwieramy go wykonując na nim dwuklik (lub prawy przycisk myszki i polecenie Otwórz symbol). Polecenie: Wstaw Obiekt Wybieramy wstawianie odcinków oraz kreskę Symbol-S. Rysujemy trzy odcinki o następujących współrzędnych początku i końca: Wybieramy polecenie Wstaw Referencję Od Do (-1; -0.8) (-1; -3.2) (-2.5; -0.8) (-1; -3.2) (-1; -0.8) (-2.5; -3.2) Pokazuje się pasek narzędzi Wstaw referencję. Wybieramy parametry jak na rysunku (rys. 6.3).

76 6.Edytor Symboli Wpisujemy nazwę PRODUC, Rozmiar 1.6, Współczynnik 0.4, Czcionkę Arial CE, Pisak 25. Zaznaczamy Wyrównaj do prawej, resztę przycisków dezaktywujemy. rys. 6.3 Ustalanie parametrów referencji Wybieramy miejsce wstawienia (-3.5; -4). Uruchamiamy Edytor schematów aby sprawdzić jak nowy symbol wygląda po wstawieniu. Przetwarzanie Edytor schematów Program pyta czy chcemy zapisać symbol w standardowym środowisku odpowiadamy <Tak>. Wykonujemy polecenie Wstaw Symbol Utworzona przez nas rodzina będzie na samym końcu listy rozwijalnej. Po wstawieniu symbolu na schemat wykonujemy na nim dwuklik aby nadać mu właściwości elektryczne. Pojawia się poniższe okno:

5.2. Importowanie plików DXF. 77 Wpisujemy Oznaczenie K10 a referencję PRODUC: LEGRAND Widzimy, że symbol jest zgodny z wprowadzonymi modyfikacjami. Tworząc swoje symbole możemy także (oprócz zmiany grafiki i tworzenia nowych referencji użytkownika) dodawać końcówki, teksty stałe lub zmieniać atrybuty już istniejących referencji.

78 7.Modyfikacja Arkuszy Formatowych 7. Modyfikacja Arkuszy Formatowych Dysponując modułem Rozszerzenie Deska Kreślarska użytkownik ma także możliwość modyfikacji istniejących arkuszy formatowych. Modyfikacje te mogą polegać na rysowaniu innej tabelki, wstawieniu logo firmy lub też wstawieniu innych (lub też nowych) makropodstawień. Przed przystąpieniem do modyfikacji arkuszy formatowych radzimy je zarchiwizować. W Edytorze Schematów wykonujemy polecenie Plik Otwórz Klikamy na ikonie (Pokaż arkusze formatowe) - rys. 7.1. rys. 7.1 Podgląd dostępnych arkuszy formatowych Przed przystąpieniem do edycji arkusza utworzymy nowe makropodstawienia: Zaznaczamy lewym przyciskiem myszki żółtą ikonę Projekt: PKROKI, w prawej części eksploratora klikamy prawym przyciskiem

5.2. Importowanie plików DXF. 79 myszki na jednej z referencji i wybieramy z menu Utwórz atrybut (rys. 7.2). rys. 7.2 Tworzenie nowego makropodstawienia W okienku Tworzenie atrybutu wpisujemy dane wg poniższej tabelki, kolejno dla trzech nowych makropodstawień: Nazwa atrybutu Opis atrybutu WYKON Nazwa wykonawcy WYKON_AD1 Adres wykonawcy 1 WYKON_AD2 Adres wykonawcy 2 Wybieramy do edycji jeden z arkuszy formatowych - Arkusz A4 Poziomy. Wykonujemy na nim dwuklik aby go otworzyć. Powiększamy lewą część tabelki (rys. 7.3)

80 7.Modyfikacja Arkuszy Formatowych Usuwamy w trybie wyboru (lub poleceniem Edycja Usuń tekst) makropodstawienia $:NAZWA_FIRMY, $:ADRES_FIRMY_1, $:ADRES_FIRMY_2, $:TELEFON_FIRMY, $:FAX_FIRMY, $:ADRES_EMAIL_FIRMY. Wstawimy teraz w tym miejscu logo naszej firmy. Wybieramy polecenie: Wstaw Obiekt rys. 7.3 Powiększona część oryginalnej tabelki Zaznaczamy przyciski Wstaw obraz graficzny oraz Wstaw obraz graficzny bez zachowania proporcji oryginału: Wskazujemy dwa przeciwległe narożniki: (5.60; 24.4) i (48.4; 14) Wybieramy obraz graficzny, który chcemy wstawić w wybranym miejscu. Wstawimy teraz utworzone wcześniej makropodstawienia. Wybieramy polecenie: Narzędzia Listy Makropodstawienia Arkusz formatowy Pojawia się okno (rys. 7.4)

5.2. Importowanie plików DXF. 81 Zaznaczamy makropodstawienie WYKON i klikamy <OK>. Wybieramy polecenie Wstaw Tekst rys. 7.4 Lista makropodstawień Na pasku narzędzi ustawiamy następujące atrybuty tekstu: Rozmiar 2.50 Współczynnik szer. do wys. 0.4 Kursywa 0 Kąt 0 Czcionka Arial CE Pisak 1 Wyrównanie Wyśrodkowany Pogrubienie, odwrócenie kolorów, Nieaktywne podkreślenie, obra- mowanie, tło Wskazujemy punkt wstawienia (27; 13.5). Analogicznie wstawiamy dwa kolejne makra wg tabelki: Makropodstawienie Punkt wstawienia WYKON_AD1 (27; 10.5) WYKON_AD2 (27; 7.5) Sprawdzimy teraz wprowadzone przez nas zmiany na schemacie ideowym.

82 7.Modyfikacja Arkuszy Formatowych Wykonujemy polecenie Plik Otwórz schemat Wypełniamy zawartość naszych nowych makropodstawień: Makropodstawienie Zawartość WYKON IGE+XAO Polska sp. z o.o. WYKON_AD1 Pl. Na Stawach 3 WYKON_AD2 30-107 Kraków Tworzymy nowy schemat na podstawie zmodyfikowanego arkusza formatowego nr 2 (Arkusz A4 Poziomy). Sprawdzamy wygląd i prawidłowość wypełnienia tabelki. Możemy w każdej chwili dokonać dalszych modyfikacji formatki. rys. 7.5 Wygląd wypełnionej tabelki na schemacie ideowym Możemy oczywiście dokonywać także dalej idących zmian arkusza formatowego włącznie z narysowaniem całej tabelki od początku i zmianą obszaru roboczego. UWAGA! Możemy także zmodyfikować inne parametry Arkusza formatowego, jak wielkość obszaru roboczego, miejsce wyświetlania podziałki kolumnowej i atrybuty tekstu. Zmiany te są dostępne poleceniem Narzędzia Listy

8.1. Konfiguracja pisaków 83 8. Konfiguracja programu SEE 2000 jest programem, który posługuje się tak zwaną grafiką wektorową. W praktyce oznacza to, że każdy elementu rysunku składa się z odcinków. Chcąc otrzymać pożądany rezultat na drukarce musimy określić kolory i grubości linii. 8.1. Konfiguracja pisaków Kolor i grubość linii używanych przez program SEE określone są poprzez zestaw pisaków. Każdy z pisaków ma przyporządkowany kolor z jakim będzie wyświetlany na ekranie, kolor z jakim będzie drukowany i grubość. Zarówno kolory jak i grubość możemy modyfikować. W tym celu uruchamiamy program Edytor Schematów i otwieramy Eksplorator projektu: Plik Otwórz schemat Po ukazaniu się okna Eksploratora projektu klikamy prawym przyciskiem myszki na żółtej ikonie Projekt i z menu kontekstowego wybieramy polecenie Parametry projektu...: Pojawi się okno (rys. 8.1) umożliwiające przypisanie umownemu pisakowi koloru na ekranie, koloru na wydruku, grubości na wydruku. Przykładowo jeśli chcemy aby Pisak 3 był reprezentowany na ekranie kolorem szafirowym wybieramy go z listy kolorów w kolumnie Kolor na ekranie (pisak nr 9). Następnie wybieramy z listy kolorów w kolumnie Kolor na wydruku kolor zielony (pisak nr 2). Oznacza to nakazanie wydruku w kolorze zielonym. Pozostaje wpisanie grubości pisaka w milimetrach w kolumnie Szerokość: 0.5. W celu zachowania tych ustawień wskazujemy myszką przycisk <OK>.

84 8.Konfiguracja programu Po zapisie zaktualizowany zostanie zestaw pisaków (grubości i kolory) dostępny w całym projekcie. Jest przechowywany w pliku pen.ini znajdującym się w katalogu projektu C:\PROGRAM FILES\SEE2000 1 2 3 rys. 8.1 Okno konfiguracji pisaków. 1- lista wyboru koloru na ekranie, 2 lista wyboru koloru na wydruku, 3 pole do wprowadzenia grubości kreski w mm. V2.5\PROJEKT\PKROKI. 8.2. Formaty oznaczeń, adresacji krosowej i numeracji połączeń. W programie SEE 2000 istnieje możliwość modyfikowania, metod według których program przetwarza oznaczenia i numery połączeń. Możliwa jest również modyfikacja formatu wyświetlania adresów krosowych. Wszystkie te operacje dostępne w menu opisanym w poprzednim punkcie na zakładce Przetwarzanie. Po dostaniu się do menu, należy wybrać z listy rozwijalnej wybrać jedną z metod i zatwierdzić <OK>.

8.3. Typy kresek 85 rys. 8.1a Okno konfiguracji metod przetwarzania projektu. 8.3. Typy kresek W rysunku technicznym mamy do czynienia nie tylko z grubościami linii rysunkowych (np.: gruba, średnia, cienka) ale także z ich typami: przerywana, punktowa, itd. Informacje te są przechowywane w pliku definiującym kreski (lines.ini w katalogu C:\PROGRAM FILES\SEE2000 V2.5\START). W programie SEE 2000 nie jest możliwa modyfikacja domyślnego zestawu kresek (rys. 8.2).

86 8.Konfiguracja programu 8.4. Parametry wydruku rys. 8.2 Domyślny zestaw kresek Ostatnią fazą przygotowywania dokumentacji elektrycznej jest wydruk stworzonego projektu. W tym celu konieczne jest ustalenie, z jakiego urządzenia drukującego będziemy korzystać. Jest to oczywiste, jeżeli drukarka stoi tuż przy biurku. Jeśli drukujemy z użyciem drukarki sieciowej lub zamierzamy skorzystać z plotera obsługującego większe formaty papieru, musimy postarać się o odpowiedni sterownik do tego urządzenia i zainstalować w użytkowanym systemie. Przykładowy widok foldera drukarek pokazuje rys 7.3. Wskazujemy myszką odpowiednią drukarkę, prawym przyciskiem myszki rozwijamy menu i zaznaczamy ją jako domyślną. Program SEE umożliwia drukowanie na dowolnym urządzeniu posiadającym zainstalowany sterownik w systemie Windows. rys. 8.3 Folder drukarek. Wybór drukarki domyślnej. W Edytorze Schematów wybieramy polecenie

8.4. Parametry wydruku 87 Plik Drukuj Zgłasza się okno (Rys. 8.4) pozwalające na zmianę bieżących parametrów wydruku. W części nazwanej Ograniczenia mamy do wyboru trzy opcje: Urządzenie, Arkusz formatowy, Użytkownika. Dla każdej z nich wyświetlane są wymiary obszaru możliwego do zadrukowania i rozmiar marginesów wolnych od druku. Poszczególne opcje mają następujące działanie: Urządzenie Jeśli ta opcja jest aktywna, program wyświetla domyślne wartości wymiarów i marginesów określone przez producenta drukarki dla danego arkusza papieru. Aby upewnić się, jakie są minimalne wartości marginesów należy ustawić kursor w polu Margines Y i wyczyścić jego zawartość, następnie poprzez wciśnięcie klawisza <Tab>.Wracamy ponownie do pola Margines Y naciskając klawisze <Shift+Tab>. Wymiary marginesów automatycznie przyjmą najmniejsze możliwe wartości. Drukowanie z tą opcją powoduje dopasowanie rysunku do obszaru wydruku z zachowaniem proporcji. Arkusz formatowy Dla tej opcji program wyświetla wymiary obszaru kartki konieczne do zachowania założonego rozmiaru rysunku. Jeśli nasze urządzenie nie obsługuje takiej wielkości, rysunek zostanie wydrukowany we fragmencie. W praktyce ta opcja może być używana na ploterach pobierających papier z rolki, gdzie najczęściej zapewniony jest dostateczny obszar wydruku lub na drukarkach, gdy będziemy chcieli drukować arkusz A3 na kartce A2, arkusz A4 na kartce A3 itd. Program SEE daje również możliwość deklaracji rozmiaru arkusza dopasowanego do danej drukarki. Przykładowo dla większości drukarek laserowych formatu A4 wystarczy założyć 6mm marginesy, co daje arkusz o wymiarach 285 198 mm. Użytkownik Ostatnia z opcji pozwala na ustalenie rozmiaru, do jakiego program ma dopasować drukowany rysunek i jego ułożenie na kartce względem lewego górnego narożnika. Rysunek skalowany jest z zachowaniem proporcji do krótszego z boków. W polach Rozmiar Y i Rozmiar X wpisujemy docelowy rozmiar schematu, natomiast w polach Margines Y i Margines X ustalamy położenie schematu na kartce papieru.

88 8.Konfiguracja programu Po zapoznaniu się z opcjami wydruku wracamy do Edytora Schematów naciskając przycisk <Zamknij>. Wykonamy teraz próbny wydruk, aby sprawdzić ustawienia pisaków i parametrów drukarki. Wykonujemy polecenie: Plik Otwórz schemat Rys. 8.4 Okno parametrów wydruku. Pojawia się okno Eksplorator Projektu. Rozwijamy strukturę projektu klikając na ikonie. Klikamy na żółtej ikonie projekt i następnie na pasku narzędziowym naciskamy na. Drugim sposobem jest kliknięcie prawym przyciskiem myszki na żółtej ikonie Projekt i wybranie z menu kontekstowego polecenia Utwórz schemat zasadniczy (Rys. 8.5).

8.5. Rysowanie obiektów 89 Pojawia się okno wyboru numeru schematu. Wpisujemy 09 lub klikamy <Następny> i potwierdzamy przyciskiem <OK>. Możemy przejrzeć widoki wszystkich dostępnych wzorów arkusza formatowego (Rys. 8.6) wybieramy 6 Arkusz A3 POZIOMY 1 i <OK>. Został stworzony nowy schemat. Możemy go otworzyć klikając prawym przyciskiem myszki na jego numerze i wybierając z menu podręcznego Otwórz schemat lub zaznaczając go w lewej części eksploratora i wciskając klawisz <Enter>. Rys. 8.5 Tworzenie nowego schematu Rys. 8.6 Wybór arkusza z listy arkuszy formatowych 8.5. Rysowanie obiektów Narysujemy teraz proste figury geometryczne. W tym celu wykonujemy polecenie:

90 8.Konfiguracja programu Wstaw Obiekt Polecenie to pozwala na kreślenie odcinków, prostokątów, okręgów... (Rys. 8.7). Klikamy na ikonie Wstaw prostokąt i z listy wybieramy kreskę B- Gruba. Rysujemy wewnątrz otwartego schematu prostokąt o dowolnych wymiarach. Odbywa się to poprzez wskazanie myszką dwóch przeciwległych wierzchołków prostokąta. Po wybraniu polecenia: Opcje Tryb wyboru Rys. 8.7 Wybór obiektu i typu kreski lub po naciśnięciu ikony przechodzimy do pracy w trybie wyboru. Pracując w tym trybie możemy w łatwy sposób edytować wstawiony obiekt. Klikając dwukrotnie na prostokącie możemy zmienić typ kreski, jaką został on narysowany. Ponadto możemy zmienić rozmiar obiektu poprzez przeciągnięcie jego wierzchołka w nowe miejsce (Rys. 8.8). W analogiczny sposób, korzystając z polecenia Wstaw Obiekt, możemy narysować inne figury geometryczne.

8.6. Wstawianie tekstów 91 Rys. 8.8 Zmiana kształtu obiektu 8.6. Wstawianie tekstów Następną operacją, jaką przeprowadzimy jest wstawianie tekstów. W tym celu wybieramy polecenie: Wstaw Tekst Na ekranie pojawia się pasek narzędzi Wstaw tekst (Rys. 8.9), wykorzystując ikony z tego paska możemy kolejno zmienić rozmiar, szerokość, pochylenie, obrót tekstu, krój czcionki, kolor, wyrównanie tekstu, pogrubienie, podkreślenie, odwrócenie kolorów, tło lub obramowanie a także warstwę, na którą tekst zostanie wstawiony. Rys. 8.9 Pasek narzędzi Wstaw tekst

92 8.Konfiguracja programu Wybieramy odpowiadające nam parametry i klikamy lewym przyciskiem myszki w dowolnym punkcie schematu (lub naciskamy <Enter>). Pojawia się okno Tekst, w którym wpisujemy dowolny tekst. Akceptujemy jego wstawienie klikając na <OK>. 8.7. Wydruk próbny Kolejnym wykonywanym przez nas etapem będzie wydruk próbny. Wybieramy polecenie: Plik Drukuj Rys. 8.10 Okno do wprowadzania tekstu Pojawia się okno (Rys. 8.4, s.88) Sprawdzamy rozmiar i orientację kartki w drukarce przyciskiem <Drukarka>. W standardowym oknie systemowym (Rys. 8.11) ustawiamy rozmiar A4 i orientację pionową. Rys. 8.11 Ustawianie orientacji i rozmiaru papieru przed wydrukiem.