Tętno, Ciśnienie Tętnicze Fizjologia Człowieka
TĘTNO JEST TO SPOWODOWANE PRZEZ SKURCZ SERCA WYCZUWALNE UDERZENIE O ŚCIANĘ NACZYNIA FALI KRWI, KTÓRA PRZEPŁYNĘŁA PRZEZ UKŁAD TĘTNICZY.
TĘTNO WYCZUWA SIĘ TAM, GDZIE TĘTNICE PRZEBIEGAJĄ POWIERZCHOWNIE I GDZIE MOŻNA DOCISNĄĆ JE DO TWARDYCH STRUKTUR TKANKOWYCH.
POMIARU TĘTNA DOKONUJEMY W CELU WYKRYCIA ZABURZEŃ W ZAKRTESIE: LICZBY(CZĘSTOŚCI), NAPIĘCIA(SIŁY), MIAROWOŚCI(RYTMU) TĘTNA.
TĘTNO BADAMY METODĄ PALPACYJNĄ, ZA POMOCĄ STETOSKOPU- OSŁUCHUJĄC CZYNNOŚĆ SERCA, PO PODŁĄCZENIU CHOREGO DO APARATURY MONITORUJĄCEJ, METODĄ ELEKTRONICZNĄ.
miejsca badania tętna: Tętnica promieniowa, (typowo) Tętnica szyjna,udowa, ramienna, nad koniuszkiem serca(w stanach nagłych), Tętnica grzbietowa stopy, podkolanowa, piszczelowa tylna (w zaburzeniach krążenia obwodowego).
SZYBKOŚĆ TĘTNA CZYLI ILOŚĆ UDERZEŃ NA MINUTĘ, UZALEŻNIONA JEST OD WIEKU BADANEGO.
wiek Wartości prawidłowe tętna:. wart.uderzeń/min noworodek 140 1-6. m.ż 130 6-12.m.ż 115 1-2.r.ż 110 2-6.r.ż 103 6-10.r.ż 95 10-14.r.ż 85 dorośli 64-72
PRAWIDŁOWE TĘTNO CHARAKTERYZUJE: SIŁA I MIAROWOŚĆ CZYLI WSZYSTKIE UDERZENIA MAJĄ JEDNAKOWĄ SIŁĘ, A PRZERWY MIĘDZY NIMI SĄ RÓWNE. NAPIĘCIE PRAWIDŁOWE JEST WTEDY, GDY PULS W NACZYNIU TĘTNICZYM JEST DOBRZE WYCZUWALNY, PRZY CZYM TĘTNICA JEST ELASTYCZNA.
Czynniki powodujące wzrost szybkości tętna: FIZJOLOGICZNE: WIEK, STANY EMOCJONALNE, WYSIŁEK FIZYCZNY, SPOŻYCIE ALKOHOLU, NIKOTYNY U LUDZI MŁODYCH.
Czynniki powodujące wzrost szybkości tętna: PATOLOGICZNE: Choroby gorączkowe (wzrost temp. O 1ºC powoduje wzrost tętna o 10-20 u/min.), Choroby serca (niewydolność krążenia, nerwica), Hipowolemia.
Czynniki powodujące zwolnienie tętna: Fizjologiczne: Sen, Pozycja leżąca, U sportowców.
Czynniki powodujące zwolnienie tętna: Patologiczne: Wzmożone RR śródczaszkowe, Zatrucia pochodzenia wewnętrznego(mocznica), Zatrucia pochodzenia zewnętrznego ( np. grzybami), Hipotermia.
Niemiarowość tętna może być spowodowana: Przyśpieszaniem i zwalnianiem oddechów, Zmęczeniem, nadużywaniem kawy, alkoholu, Uszkodzeniem mięśnia sercowego.
NAPIĘCIE TĘTNA UWARUNKOWANE JEST STANEM NACZYŃ KRWIONOŚNYCH I ILOŚCIĄ KRĄŻĄCEJ KRWI!
OCENA TĘTNA SZYBKOŚĆ TĘTNA MIERZY SIĘ PRZEZ 15 SEK. A UZYSKANY WYNIK MNOŻY PRZEZ 4.
BRADYKARDIA TO ZWOLNIENIE CZYNNOŚCI SERCA PONIŻEJ 60 UDERZEŃ / MINUTĘ.
TACHYKARDIA TO PRZYŚPIESZENIE CZYNNOŚCI SERCA POWYŻEJ 100 UDERZEŃ /MINUTĘ.
ARYTMIA TO TĘTNO NIEMIAROWE. ABY OCENIĆ NIEMIAROWOŚĆ TĘTNA NALEŻY BADAĆ PRZEZ 1 MIN.
TACHYARYTMIA TO TĘTNO NIEMIAROWE I PRZYŚPIESZONE
BRADYARYTMIA TO TĘTNO NIEMIAROWE I ZWOLNIONE.
WYRÓŻNIAMY NIEMIAROWOŚĆ: Ekstrasystoliczną (skurcze dodatkowe, zanim skończy się faza rozkurczu), Oddechową( okresowe zwalnianie i przyśpieszanie akcji serca zależnie od fazy oddychania, Całkowitą(zupełnie niemiarowe tętno występujące w migotaniu przedsionków wskutek wad mitralnych).
TĘTNO NITKOWATE to tętno słabe ledwo wyczuwalne pod palcami np. w krwotoku, TWARDE, drutowate, mocno wyczuwalne pod palcami występuje np. w miażdżycy, nadciśnieniu tętniczym.
Najczęstsze błędy przy badaniu tętna to: Niewłaściwe ułożenie opuszek palców nad tętnicą, Wyczucie własnego tętna przez osobę badającą, Niedokładne określenie czasu pomiaru.
CIŚNIENIE TĘTNICZE
CIŚNIENIE TĘTNICZE KRWI : JEST SIŁĄ, JAKĄ PRZEPŁYWAJĄCY STRUMIEŃ KRWI WYWIERA NA ŚCIANY ELASTYCZNYCH NACZYŃ KRWIONOŚNYCH.
POMIAR RR TĘTNICZEGO WYKONUJE SIĘ ZWYKLE NA TĘTNICY RAMIENNEJ! ZA POMOCĄ APARATÓW (RTĘCIOWE, SPRĘŻYNOWE, ELEKTRONICZNE).
WYRÓŻNIA SIĘ : CIŚNIENIE MAKSYMALNE CZYLI SKURCZOWE, CIŚNIENIE MINIMALNE CZYLI ROZKURCZOWE.
CIŚNIENIE TĘTNICZE KRWI ZALEŻY OD: SIŁY SKURCZOWEJ SERCA, ILOŚCI KRĄŻĄCEJ KRWI, OPORÓW, JAKIE STAWIAJĄ ŚCIANY NACZYŃ, PORY DNIA, NASILENIA CZYNNOŚCI ODDCHOWEJ, AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ I UMYSŁOWEJ.
WARTOŚCI PRAWIDŁOWE RR TĘTNICZEGO WG RIVA-ROCCI: NOWORODKI (SKURCZ.) Niemowlęta (skurcz.) Małe dzieci(skurcz) 60-80 mmhg, 80-85 mmhg, 80-100 mmhg, Nastolatki(skurcz/rozk.) 120/80 mmhg, dorośli(skurcz/rozkur) 110-139/65-94 mmhg.
Według WHO granicę oddzielającą ciśnienie prawidłowe od podwyższonego u dorosłych stanowi wartość 140/90 mmhg.
Czynniki podwyższające wartość RR: Fizjologiczne: Reakcje emocjonalne badanego, Wysiłek fizyczny przed badaniem, Wypicie kawy, herbaty,wypalenie papierosa przed badaniem.
Czynniki podwyższające wartość RR: Patologiczne: Zaburzenia wewnątrzwydzielnicze, Choroby kłębuszków nerkowych, Zatrucia ciążowe, Prawostronna niewydolność krążenia, Otyłość, Ból.
Czynniki obniżające wartość RR: Fizjologiczne: Spożycie posiłku przed badaniem, Wysoka temperatura otoczenia, Wahania ciśnienia atmosferycznego.
Czynniki obniżające wartość RR: Patologiczne: Odwodnienie, Wstrząs.
Ciśnienie krwi mierzy się Metodą opracowaną przez uczonego włoskiego RIVA-ROCCI, Za pomocą sfignomanometru, Można też dokonywać pomiarów za pomocą ultradźwięków (Dopplerechosonda) lub metodą Holtera.
Metody pomiaru RR: palpacyjną, bez słuchawek (tylko wartość skurczowa), osłuchową, za pomocą ciśnieniomierza rtęciwego, sprężynowego, Automatyczną ( monitor), Inwazyjną (za pomocą cewnika umieszczonego wewnątrz naczynia).
OCENA RR: HIPOTONIA TO NIEDOCIŚNIENIE, HIPERTONIA TO NADCIŚNIENIE.
Błędy techniczne przy badaniu: Niesprawny sprzęt, badaniu : Ograniczony słuch badającego, Nieprawidłowa technika np.: mankiet nie znajduje się na wysokości poziomu serca pacjenta, mankiet założony na rękaw, niewłaściwy rozmiar mankietu, niepodparte przedramię pacjenta, zbyt szybkie wypuszczanie powietrza z mankietu, zaokrąglanie odczytów, niezachowanie krótszych niż 2-3 min. odstępów czasowych między kolejnymi pomiarami.