Dwiczenie laboratoryjne nr 11: HOLTER, PULSOKSYMETRIA

Transkrypt

1 Dwiczenie laboratoryjne nr 11: HOLTER, PULSOKSYMETRIA Cel ćwiczenia: Zapoznanie się z nieinwazyjnymi metodami pomiaru ciśnienia tętniczego krwi, metodami Holterowskimi oraz pulsoksymetrią. A. ZAGADNIENIA DO PRZYGOTOWANIA 1. Zasada nieinwazyjnego pomiaru ciśnienia krwi. 2. Holter EKG, Holter ciśnienia. 3. Pulsoksymetria. B. LITERATURA 1. Sapioski A.: Sfigmomanometria. DNH-PAN Poznao Augustyniak P (2001) Przetwarzanie sygnałów elektrodiagnostycznych. AGH Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne, Kraków 3. Filipczyoski L., Torbicz W.: Biopomiary. W: Problemy Biocybernetyki i Inżynierii Biomedycznej. T 2. WKŁ Warszawa 1990 C. WPROWADZENIE TEORETYCZNE 1. Pomiar ciśnienia tętniczego krwi Rozróżnia się dwie główne metody pomiaru ciśnienia krwi: metodę bezpośrednią - jest to inwazyjna metoda, polegająca na umieszczeniu igły lub cewnika w świetle tętnicy i połączeniu ich z przetwornikiem ciśnienia, metody pośrednie, nieinwazyjne, wśród których można wymienid: o Metodę polegającą na zamknięciu światła tętnicy za pomocą mankietu (t.j. napompowaniu mankietu powyżej ciśnienia skurczowego), a następnie stopniowym obniżaniu ciśnienia powietrza w mankiecie. Pomiar ciśnienia wykonuje się metodą osłuchową, pletyzmograficzną, sfigmograficzną lub ultradźwiękową.

2 o Metodę mierzącą ciśnienie w trakcie ciągłego przepływu krwi w tętnicy jest to badanie fali tętna za pomocą np. piezosfigmometru (jedno z badao polikardiograficznych). 1.1 Charakterystyka metody osłuchowej Metoda osłuchowa jest standardową, powszechnie stosowaną metodą pośrednią mierzenia ciśnienia krwi. Wszystkie ogólne zasady pomiaru tą metodą, łącznie z wymiarami mankietów są obowiązujące dla pozostałych pośrednich metod mierzenia ciśnienia krwi. Aparat pomiarowy, który nazywa się sfigmomanometrem, składa się z mankietu, urządzenia pompującego i upuszczającego powietrze oraz z manometru (manometr rtęciowy, manometr sprężynowy lub manometr elektroniczny (wykonany najczęściej w postaci krzemowego czujnika ciśnienia)), słuchawki lekarskiej. Słuchawka lekarska służy do wysłuchiwania tonów Korotkowa, dla których wyróżnia się 5 faz: I faza pojawianie się słabych tonów o charakterze stuków, których głośnośd stopniowo wzrasta w miarę upuszczania powietrza z mankietu (pomiar ciśnienia skurczowego), II faza tony przybierają charakter szmeru lub świstu, III faza wzrasta intensywnośd słyszalnych tonów, IV faza oznacza moment, gdy tony nagle ulegają wyciszeniu, V faza oznacza poziom ciśnienia, przy którym słyszy się ostatni ton, po którym następuje całkowite zniknięcie tonów (pomiar ciśnienia rozkurczowego). Prawidłowe wartości ciśnienia skurczowego to około 130 mmhg (115 w czasie snu), a rozkurczowego 80 mmhg (65 w czasie snu). Nadciśnienie tętnicze jest uznawane od wartości przekraczających 140/90 mmhg oraz 125/75 mmhg w trakcie snu. 2. Pulsoksymatria Pulsoksymetr ręczy jest czujnikiem saturacji krwi tętniczej oraz pulsu. Działa wykorzystując zjawisko spektrofotometrii. Hemoglobina występująca w formie utlenowanej, jako oksyhemoglobina, ma barwę jasnoczerwoną i badana na spektrofotometrze wykazuje dwa piki absorpcyjne w żółtej i zielonej części widma (578 nm i 540 nm). Hemoglobina odtlenowana ma barwę czerwonofioletową i w spektrofotometrze obserwuje się pik adsorpcyjny przy długości fali równej 565 nm (Rys.1). Wykorzystując zjawisko różnego stopnia pochłaniania światła czerwonego i podczerwonego oraz tego, że objętośd krwi tętniczej zmienia się w trakcie faz tętnienia (pletyzmografia) można wyznaczyd saturację krwi. Pulsoksymetr zbudowany jest z diody oraz fotodetektora (detektor pn). Ponieważ w trakcie skurczu serca w tętnicach występuje maksimum objętośd krwi, a co za tym idzie maksimum absorpcji światła, a następnie, w trakcie rozkurczu, minimum absorpcji, możliwe jest na tej podstawie wyznaczenie dodatkowo tętna krwi.

3 Rys.1 Widmo spektrofotometryczne hemoglobiny. 3. Metody Holterowskie 3.1 Holter EKG Badanie EKG metodą Holtera to całodobowe (lub 48-godzinne) monitorowanie elektrycznej pracy serca. Rejestracja sygnału matodą Holtera (nazwa pochodzi od pomysłodawcy, Normana Holtera) jest dokonywana za pomocą przenośnych rejestratorów zasilanych bateryjnie, z użyciem zmodyfikowanych odprowadzeo dwubiegunowych. Rys. 2 Holter EKG

4 Badanie metodą Holtera zleca się w przypadku: zaburzeo rytmu serca, bloku serca (nieprawidłowo wolnej pracy), choroby niedokrwiennej serca, omdleo i zasłabnięd, kontroli pracy wszczepionego rozrusznika serca. 3.2 Holter ciśnieo Holter ciśnieo to urządzenie do całodobowego monitorowania ciśnienia tętniczego krwi. Składa się z mankietu na ramię, oraz sprzężonego z nim rejestratora. Wykorzystuje się go do sprawdzenia przebiegu ciśnienia krwi w trakcie fazy dziennej i nocnej. Rys.2 Holter ciśnieo D. INSTRUKCJA DO DWICZENIA LABORATORYJNEGO 1. Elementy stanowiska pomiarowego Holter ciśnieo EnviteC Physio Quant

5 Ciśnieniomierz nadgarstkowy Tensoval mobil Półautomatyczny ciśnieniomierz Tensoval compact Ciśnieniomierz na palec LabTron Ciśnieniomierz naramienny viscor OM40 2x Ciśnieniomierz mechaniczny microlife Puls oksymetr OxiMax N-65 Rejestrator długotrwałych zapisów EKG AsPEKT 702 Rejestrator długotrwałych zapisów EKG AsPEKT 712 komputer stacjonarny Holter ciśnieo EnviteC Physio Quant 1-podłączenie mankietu 2-przycisk START/STOP 3-przycisk informacyjny 4-przycisk dzieo/noc służy do zmiany interwału pomiarowego pomiędzy dniem a nocą 5-ekran 6- przełącznik do włączenia/wyłączenia 7-pokrywka baterii 8-wejście na kabel USB 2. Przebieg eksperymentu pomiarowego Zadanie 1 Zaprogramuj Holter ciśnieo EnviteC Physio Quant na pomiar godzinny w następujący sposób (Uwaga: interwały możesz ustalid dowolnie, ale nie mniejsze niż 5 minut):

6 Podłącz Holter kablem USB do komputera, włącz program PhysioquantWIn, PhysioquantWIn -> START ->Nowy->Zapisz->wybierz-> ustaw ilośd interwałów, czas pomiaru, częstośd pomiarów, max.ciśnienie pompy -> START, Załóż Holter zgodnie z poniższym rysunkiem (Uwaga: kabel ma wychodzid pionowo w górę wzdłuż tętnicy ramiennej), W trakcie godziny pomiarów wykonaj przynajmniej jedno dwiczenie wysiłkowe (np. jazda rowerkiem). W trakcie samego pomiaru nie wolno się ruszad. Wczytaj dane do komputera: Czytaj-> Analiza ->wybierz pacjenta->wybierz badanie-> Przegląd Poszczególne wartości, średnia godzinowa->drukuj Wynik wydrukuj do PDF i dołącz do sprawozdania. Zadanie 2 Pomiar ciśnienia: Każdy z wykonawców dwiczenia proszony jest o wybranie dowolnego ciśnieniomierza i wykonanie 10 pomiarów ciśnienia w trakcie zajęd. W przypadku badania ciśnienia zwród uwagę na następujące rzeczy: ułożenie ramienia powinno byd w pozycji poziomej (ramię powinno byd wygodnie podparte na poziomie serca, czyli środkowej części mostka), mankiet powinien byd założony w taki sposób, żeby jego środek przypadał na tętnicę

7 ramieniową, a więc po wewnętrznej stronie ramienia; dolny brzeg mankietu powinien znajdowad się 1-2 cm powyżej dołu łokciowego, w przypadku metody osłuchowej wymagane jest: przyłożenie fonendoskopu w miejscu maksymalnego tętnienia tętnicy ramieniowej w zgięciu łokciowym, szybkie napompowanie mankietu do poziomu około 30 mmhg powyżej stwierdzonego palpacyjnie ciśnienia skurczowego, powolne upuszczanie powietrze z mankietu z szybkością 2-3 mmhg/s, oznaczenie ciśnienia skurczowego w momencie wysłuchania dwóch pierwszych następujących bezpośrednio po sobie tonów Korotkowa, oznaczenie ciśnienia rozkurczowego w momencie ściszenia tonów Korotkowa. zanotuj ciśnienie skurczowe i rozkurczowo z zaznaczeniem ramienia, na którym dokonano pomiaru. Zadanie 3 Pomiar pulsoksymetryczny: Włącz pulsoksymetr, Wykonaj pomiar zgodnie z rysunkiem: Zapisz otrzymany wynik. Zadanie 4 Oglądnij Holtery EKG znajdujące się na stanowisku.

8 E. WZORZEC SPRAWOZDANIA Dwiczenie laboratoryjne nr 11: HOLTER, PULSOKSYMETRIA Grupa (1-7): Grupa (A-D): Skład osobowy grupy (Imię i Nazwisko): Data wykonania ćwiczenia: Data oddania sprawozdania: a) pomiar ciśnienia: POMIIAR Osoba I Osoba II Osoba III Osoba IV Rodzaj ciśnieniomierza Wartośd średnia Odchylenie standardowe 95 % przedział ufności dla średniej

9 b) Pulsoksymetria: tętno Saturacja krwi SpO 2 Osoba I Osoba II Osoba III Osoba IV c) Narysuj wykres pudełkowy dla każdego z ciśnieniomierzy (np. funkcją boxplot w Matlabie), który z nich jest najlepszy? Odpowiedź uzasadnij: d) Załącz przebieg ciśnienia tętniczego krwi zmierzonego za pomocą Holtera ciśnieo EnviteC Physio Quant. Do jakich wartości wzrosło ciśnienie w trakcie wysiłku? e) Jakie inne mierniki pulsu jesteś w stanie znaleźd w laboratorium? Jaka jest zasada pomiaru pulsu w każdym z nich? f) Czym musi się różnid Holter EKG w porównaniu do standardowego 12-odprwadzeniowego EKG aby można nim było wykonad 24-godzinny pomiar w zmiennych warunkach?