Więcej niż doradcy orzecznictwo 2017 10 najważniejszych wyroków w sprawach podatkowych
Szanowni Państwo, Z początkiem 2018 r. przedsiębiorcy musieli zmierzyć się z bardzo dużą dawką nowych przepisów podatkowych. Warto, abyśmy nie zapomnieli także o istotnej roli sądów, które dokonują interpretacji przepisów zarówno tych nowych, jak i już wcześniej obowiązujących. Bazując na naszej wiedzy oraz bieżącej współpracy z Państwem, przygotowaliśmy krótkie zestawienie dziesięciu najistotniejszych wyroków z perspektywy przedsiębiorców. Wybraliśmy te wyroki, które mają bądź mogą mieć znaczenie dla prowadzonej przez Państwa działalności. Oprócz omówienia poszczególnych wyroków, każdy z nich został opatrzony komentarzem naszych ekspertów, z którymi współpracują Państwo na co dzień. Zachęcamy do kontaktu z nami, gdyby przedstawione zagadnienia sprowokowały jakiekolwiek pytania. Mamy nadzieję, że nasz materiał będzie dla Państwa interesujący. Paweł Fałkowski doradca podatkowy partner Kamil Lewandowski doradca podatkowy partner 2
orzecznictwo 2017 10 najważniejszych wyroków w sprawach podatkowych Spis treści 4 Procedura: Interpretacja przepisów na korzyść podatnika działa VAT: Trzy miesiące na odliczenie niezgodne z dyrektywą 5 VAT: Zwolnienie z VAT również, gdy podatnik sam korzysta z budynku PIT: Delegowany za granicę pracownik nie uzyska przychodu 6 Procedura: Zawiadomienie musi trafić do pełnomocnika VAT: Organ dokona kwalifikacji PKWiU w interpretacji 7 PIT: Ulga mieszkaniowa dotyczy także umowy przedwstępnej VAT: Sprzedaż w zestawie nie zmniejszy obciążenia w VAT 8 Procedura: Interpretacja może dotyczyć korzyści podatkowych RET: Z budynku nie można zrobić budowli 3
4 Procedura: Interpretacja przepisów na korzyść podatnika działa wyrok WSA w Krakowie z 21.09.2017 r., I SA/Kr 709/17 Przedmiotem orzeczenia była kontrowersyjna kwestia związana z rozliczeniem PIT. W praktyce zagadnienie to było przedmiotem rozbieżnych stanowisk organów podatkowych oraz sądów administracyjnych. Sąd uznał, że w przypadku, gdy w toku wykładni nie jest możliwe wyeliminowanie wątpliwości w odniesieniu do treści przepisów podatkowych, konieczne jest zastosowanie zasady interpretacji wątpliwości na korzyść podatników (zasada in dubio pro tributario). Mariusz Kołacki, doradca podatkowy, menedżer w ALTO: Zasada rozstrzygania wątpliwości co do treści przepisów podatkowych na korzyść podatnika została włączona do Ordynacji podatkowej z początkiem 2016 r. NSA słusznie podkreślił jednak, że zasada ta wywodzi się z norm konstytucyjnych i może być stosowana również w przypadku obowiązków podatkowych powstałych wcześniej. Umieszczenie tej zasady wprost w przepisach było więc jedynie uznaniem jej znaczenia przez ustawodawcę oraz ułatwieniem powołania się na nią organom podatkowym, zobowiązanym do działania na podstawie i w granicach prawa. Choć wspomniana zasada została wielokrotnie potwierdzona w wyrokach sądów oraz znajduje się wprost w przepisach, organy podatkowe wciąż wstrzymują się od jej stosowania zarówno w postępowaniach, jak i w sprawach interpretacyjnych. VAT: Trzy miesiące na odliczenie niezgodne z dyrektywą wyrok WSA w Krakowie z 21.09.2017 r., I SA/Kr 709/17 Od 1 stycznia 2017 r. zostały wprowadzone restrykcyjne przepisy regulujące odliczenie podatku naliczonego w transakcjach importu usług, WNT oraz transakcjach krajowych dokonywanych w ramach odwrotnego obciążenia. Warunkiem odliczenia VAT naliczonego od wymienionych transakcji jest ich rozliczenie we właściwej deklaracji VAT, nie później jednak niż w terminie 3 miesięcy od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu do nabytych towarów lub usług powstał obowiązek podatkowy. WSA stwierdził, że 3-miesięczny termin narusza zasadę neutralności z unijnych przepisów. Rozliczenie WNT jest więc neutralne także w przypadkach (często pojawiających się w praktyce), gdy faktury dokumentujące WNT i import usług wpływają do firmy z opóźnieniem. Karolina Mazurkiewicz-Grzybowska, doradca podatkowy, menedżer w ALTO: Obecnie, jeżeli podatnicy nie zadeklarują podatku należnego w terminie 3 miesięcy, podatek należny musi zostać zadeklarowany w prawidłowym okresie poprzez korektę deklaracji, natomiast podatek naliczony może zostać uwzględniony wyłącznie na bieżąco. Powoduje to powstanie zaległości podatkowych i odsetek za zwłokę, a także dużych kosztów administracyjnych wynikających z monitorowania transakcji oraz licznych korekt deklaracji VAT. Powyższe regulacje naruszają przepisy unijne, gdyż odsuwają w czasie prawo do odliczenia i powodują naliczenie odsetek od zaległości podatkowych z przyczyn formalnych. Orzecznictwo TSUE jasno wskazuje, że prawo do odliczenia podatku naliczonego powinno być zależne tylko od spełnienia przesłanek materialnych.
VAT: Zwolnienie z VAT również, gdy podatnik sam korzysta z budynku wyrok TSUE z 16.11.2017 r., sygn. C-308/16 Spółka nabyła w drodze aportu budynek. Nieruchomość została przystosowana do celów działalności prowadzonej przez spółkę, potraktowana jako odrębny środek trwały, a 3 lata później sprzedana bez VAT. UKS uznał, że spółka bezpodstawnie nie uwzględniła w deklaracji VAT sprzedaży i określił kwotę zobowiązania z tytułu VAT. W swoim orzeczeniu TSUE uznał, że sprzedaż nieruchomości jest zwolniona z VAT także wtedy, gdy pierwszy właściciel budynku sam go używał na własne potrzeby przez co najmniej dwa lata. W takim wypadku bowiem budynek nie jest sprzedawany w ramach pierwszego zasiedlenia. Jednocześnie potwierdził, że jeden budynek może być pierwszy raz zasiedlony nawet kilkakrotnie po każdym istotnym ulepszeniu. Tobiasz Dolny doradca podatkowy, menedżer w ALTO: To ważne orzeczenie dla wszystkich podatników stron transakcji sprzedaży nieruchomości. Aktualna treść przepisów ustawy o VAT wskazuje, że generalnie sprzedaż budynku wykorzystywanego na własne potrzeby podatnika jest dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia i nie może być objęta zwolnieniem z VAT. Trybunał uznał, że polskie przepisy w tym zakresie są niezgodne z dyrektywą. Tym samym znacząco poszerzył się katalog sytuacji, w których może być zastosowane zwolnienie w przypadku sprzedaży nieruchomości. Pamiętajmy, że nowe podejście do definicji pierwszego zasiedlenia będzie miało wpływ również na rozliczenia nabywców nieruchomości może być konieczna dodatkowa analiza, mająca na celu potwierdzenie prawa do odliczenia VAT. PIT: Delegowany za granicę pracownik nie uzyska przychodu wyrok WSA w Warszawie z 29.11.2017 r., sygn. III SA/Wa 3577/16 Spółka delegowała swoich pracowników do pracy na rzecz swoich kontrahentów w Singapurze. W związku z wyjazdem, spółka finansowała pracownikom koszty przejazdów, noclegów oraz dodatkowego ubezpieczenia. Organ podatkowy uznał, że wartość wydatków poniesionych przez pracodawcę będzie stanowić przychód podatkowy. Sąd uznał jednak, że skoro prawidłowe, efektywne wykonywanie obowiązków pracowniczych wymaga od pracownika dotarcia do kontrahenta zagranicznego i w związku z tym konieczne jest poniesienie dodatkowych wydatków przez pracodawcę, to sfinansowanie przedmiotowych świadczeń przez pracodawcę nie stanowi korzyści pracownika. Aleksandra Kasińska-Skiba, doradca podatkowy i radca prawny, menedżer w ALTO: Chociaż ustawa o PIT nie odnosi się wprost do wydatków finansowanych pracownikom przez pracodawców w związku z delegacją, to nie powinno być wątpliwości, że kwoty te nie stanowią przychodu. Są one bowiem ponoszone przede wszystkim w interesie i na korzyść pracodawcy. Okoliczność ta wyklucza możliwość uznania, że poniesione przez pracodawcę wydatki stanowią przychód dla pracownika, co potwierdził już w przeszłości Trybunał Konstytucyjny. 5
Procedura: Zawiadomienie musi trafić do pełnomocnika wyrok NSA z 27.04.2017 r., sygn. I FSK 1806/15 Jednym ze sposobów na przedłużenie okresu przedawnienia podatku jest wszczęcie przez organy, obok postępowania podatkowego, podstępowania karnego skarbowego. Zawieszenie biegu przedawnienia dokonuje się w związku ze skutecznym zawiadomieniem o wszczęciu postępowania karnego skarbowego. Organy podatkowe często wysyłają takie zawiadomienia bezpośrednio do podatnika, a nie do pełnomocnika ustanowionego w toczącym się postępowaniu podatkowym. NSA uznał, że taka praktyka jest nieprawidłowa. Pominięcie pełnomocnika w toku czynności uniemożliwia stronie ochronę jej praw i interesów. Tym samym doręczenie zawiadomienia podatnikowi nie prowadzi do zawieszenia biegu przedawnienia. Piotr Wołkowicz, radca prawny, menedżer w ALTO: Postępowania karne skarbowe są w praktyce inicjowane przez organy podatkowe często w sposób instrumentalny. Wszczęcie postępowania następuje w grudniu danego roku i dotyczy rozliczeń przedawniających się właśnie z upływem tego roku. Jednocześnie, organy często nie podejmują żadnych czynności w ramach wszczętego postępowania karnego skarbowego. W kontekście powyższego, tym bardziej istotne jest właściwe doręczenie zawiadomienia o wszczęciu postępowania karnego skarbowego. Wyrok jest zdecydowanie korzystny dla podatników, gdyż potwierdza, że wadliwe doręczenie zawiadomienia może prowadzić do bezskuteczności zawieszenia biegu terminu przedawnienia, a w konsekwencji do wygaśnięcia zobowiązania podatkowego. VAT: Organ dokona kwalifikacji PKWiU w interpretacji wyrok NSA z 29.11.2017 r., sygn. I FSK 179/16 W trakcie postępowania interpretacyjnego organ podatkowy wymagał od podatnika, aby ten w stanie faktycznym określił właściwy symbol klasyfikacji statystycznej PKWiU dla sprzedawanych batonów. Pytanie podatnika dotyczyło właściwej stawki VAT. Sąd uznał, że jeżeli konkretny przepis podatkowy odwołuje się do klasyfikacji jako warunku zastosowania określonego sposobu opodatkowania, np. zastosowania obniżonej stawki VAT, to organ nie może się uchylić od oceny stanowiska wnioskodawcy co do prawidłowości zaklasyfikowania statystycznego. W takim wypadku we wniosku powinny być przedstawione informacje o składzie produktu, sposobie jego wytwarzania itp., czyli okoliczności, mające znaczenie dla przyporządkowania towarów lub usług w ramach klasyfikacji. Tobiasz Dolny doradca podatkowy, menedżer w ALTO: W przypadku wniosków o wydanie interpretacji, organy podatkowe klasyfikację w ramach PKWiU traktują jako element stanu faktycznego, który powinien być podany przez wnioskodawcę. W takim przypadku ryzyko uzyskania interpretacji pozbawionej praktycznej mocy ochronnej jest duże, bo organ w trakcie późniejszej kontroli może zakwestionować dokonaną przez podatnika klasyfikację. Omawiany wyrok to niewątpliwie krok w kierunku zwiększenia bezpieczeństwa rozliczeń podatkowych. Pozostaje mieć nadzieję, że organy wydające interpretacje zastosują się do orzecznictwa sądów i w końcu zaczną kompleksowo odnosić się do wniosków podatników, również w zakresie klasyfikacji PKWiU. 6
PIT: Ulga mieszkaniowa dotyczy także umowy przedwstępnej wyrok NSA z 22.11.2017 r., sygn. II FSK 2937/15 Podatnik zawarł umowę przedwstępną sprzedaży lokalu mieszkalnego i na jej podstawie uzyskał część ceny nieruchomości. Następnie zawarł umowę sprzedaży nieruchomości i otrzymał pozostałą część ceny. Wszystkie środki uzyskane ze sprzedaży przeznaczył na cele uprawniające do ulgi mieszkaniowej. Organ podatkowy zakwestionował uwzględnienie w ramach ulgi dochodu uzyskanego na podstawie umowy przedwstępnej. Uznał bowiem, że dochód ten nie stanowi dochodu z tytułu zbycia nieruchomości, gdyż zbycie nastąpiło później. Sąd nie zgodził się z takim stanowiskiem i uznał, że ulgą powinien być objęty zarówno dochód uzyskany na podstawie umowy przedwstępnej, jak i umowy ostatecznej. Aleksandra Kasińska-Skiba, doradca podatkowy i radca prawny, menedżer w ALTO: Uznawanie przez organy podatkowe, że zwolnieniem może być objęty dochód uzyskany wyłącznie po zawarciu umowy sprzedaży mieszkania, z pominięciem przedwstępnej umowy sprzedaży, wypaczało sens ustanowionych regulacji oraz istniejącą praktykę gospodarczą. To dobrze, że sąd dokonał interpretacji przepisów zgodnej z ich celem. Jednocześnie szkoda, że takie sprawy nie są rozstrzygane na korzyść podatników już na etapie postępowania przed organami podatkowymi. VAT: Sprzedaż w zestawie nie zmniejszy podatku wyrok NSA z 26.05.2017 r., sygn. I FSK 1944/15 Firma sprzedawała w zestawach produkty: jeden opodatkowany stawką 8%, natomiast drugi stawką 23%. Cena netto produktu opodatkowanego stawką 23% była znacząco niższa w porównaniu do jego wartości rynkowej. Jednocześnie, cena produktu opodatkowanego stawką 8% była dużo wyższa niż jego wartość rynkowa. Łączna cena za zestaw, a zatem też podstawa opodatkowania VAT była ukształtowana w sposób korzystny podatkowo. NSA uznał, celem takiego ustalania cen towarów było zmniejszenie podatku należnego od sprzedaży tych towarów. Manipulowanie podstawą opodatkowania przy sprzedaży towarów opodatkowanych różnymi stawkami VAT prowadziło do osiągnięcia przez podatnika nieuzasadnionej korzyści podatkowej. Piotr Wołkowicz, radca prawny, menedżer w ALTO: Wykorzystywanie zestawów do modyfikowania podstawy opodatkowania VAT miało zwykle na celu zmniejszenie łącznych obciążeń w VAT. Taka praktyka przez wiele lat nie była kwestionowana, a podatnicy uzyskiwali w tym zakresie korzystne interpretacje. Wyrok NSA zakwestionował takie działania, a w ślad za nim pojawiły się ostrzeżenia MF przed kształtowaniem w ten sposób cen w zestawach. Z naszej praktyki wynika, że aktualnie firmy sprzedające swoje produkty w zestawach (np. branża gastronomiczna) są na celowniku organów podatkowych. Ten sposób wpływania na wysokość obciążeń VAT jest obecnie obarczony znacznym ryzykiem podatkowym. 7
Procedura: Interpretacja może dotyczyć korzyści podatkowych wyrok WSA w Gliwicach z 16.11.2017 r., sygn. I SA/Gl 773/17 Przedmiotem orzeczenia było ustalenie, czy organy podatkowe mogą odmówić wydania interpretacji indywidualnej, jeśli opisane przez podatnika zdarzenie wiąże się z osiągnięciem korzyści podatkowych przez podatnika, a zatem w danej sprawie może znaleźć zastosowanie klauzula o unikaniu opodatkowania. Sąd uznał, że do odmowy wydania interpretacji w związku z możliwością zastosowania klauzuli może dojść wyłącznie, jeżeli przesłanki warunkujące zastosowanie klauzuli zostaną uprawdopodobnione. Ponadto, organ nie może bez upewnienia się założyć, że kwota ewentualnych oszczędności podatkowych związanych z działaniami objętymi wnioskiem przekroczy próg zastosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania (100 000 zł). Mariusz Kołacki, doradca podatkowy, menedżer w ALTO: Uprawnienie do odmowy wydania interpretacji, w przypadku czynności do której może być zastosowana klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania, jest nadużywane przez organy. W szczególności, organy podatkowe niesłusznie odmawiają wydania interpretacji, gdy działania planowane przez podatnika mogą powodować wystąpienie korzyści podatkowych, jednak bez spełnienia przesłanek zastosowania klauzuli. Dobrym przykładem tego zjawiska jest odmawianie wydania interpretacji, gdy zgodnie z opisanym we wniosku zdarzeniem ewentualna korzyść podatkowa nie przekroczy 100 000 zł (próg zastosowania klauzuli). Ponieważ do tego rodzaju zdarzeń klauzula nie może być zastosowana, organy podatkowe nie powinny odmówić wydania interpretacji. RET: Z budynku nie można zrobić budowli wyrok TK z 13.12.2017 r., sygn. SK 48/15 Organy podatkowe prezentowały stanowisko zakładające, że obiekt spełniający warunki uznania za budynek, może być opodatkowany jako budowla, jeżeli nie pełni funkcji przypisywanych budynkom. W konsekwencji, obiekty uznane za budowle były opodatkowane od wartości, a nie jak budynki od powierzchni. Kwota podatku była zatem wyższa. TK uznał, że uznanie budynku za budowlę, przy uwzględnieniu innych przesłanek niż wynikających wprost z ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, np. przesłanki przeznaczenia obiektu jest nieuprawnione. Karolina Mazurkiewicz-Grzybowska, doradca podatkowy, menedżer w ALTO: TK rozstrzygnął w końcu wieloletni spór podatników i organów podatkowych na korzyść podatników. Wyrok znajdzie zastosowanie przede wszystkim do obiektów typu stacje transformatorowe czy telekomunikacyjne, które umieszczone są w budynkach przeznaczonych do tego celu. Zastosowanie wyroku doprowadzi do zmniejszenia obciążenia podatkiem od nieruchomości, gdyż obiekty będą opodatkowane od powierzchni, a nie od wartości. 8
Piotr Wołkowicz menedżer, radca prawny pwolkowicz@altoadvisory.pl tel. 604 997 312 Tobiasz Dolny menedżer, doradca podatkowy tdolny@altoadvisory.pl tel. 539 090 745 Aleksandra Kasińska- Skiba menedżer, radca prawny, doradca podatkowy akasinska@altoadvisory.pl tel. 608 515 225 Karolina Mazurkiewicz-Grzybowska menedżer, doradca podatkowy kmazurkiewicz@altoadvisory.pl tel. 570 991 909 Mariusz Kołacki menedżer, doradca podatkowy mkolacki@altoadvisory.pl tel. 539 090 732 Piotr Siwiecki menedżer psiwiecki@altoadvisory.pl tel. 664 841 165 9
ALTO Tax Sp. z o.o. Bitwy Warszawskiej Business Center ul. Bitwy Warszawskiej 1920 r. 7 02-366 Warszawa e-mail: alto@altoadvisory.pl www.altoadvisory.pl