CZĘŚĆ OGÓLNA Podstawy budowy i czynności układu oddechowego w zdrowiu i chorobie... 25

SPIS TREŚCI CZĘŚĆ OGÓLNA Podstawy budowy i czynności układu oddechowego w zdrowiu i chorobie........................... 25 1. Podstawy patomorfologii klinicznej układu oddechowego Renata Langfort................................. 25 Funkcje i podział układu oddechowego..................... 25 Anatomia układu oddechowego......................... 25 Budowa histologiczna układu oddechowego.................. 29 Ob raz patomorfologiczny zmian w płucach.................. 36 Zmiany histopatologiczne towarzyszące chorob om płuc.......... 36 Nadciśnienie płucne............................. 51 Chorob y infekcyjne płuc........................... 53 Inne chorob y płuc przeb iegające z wytworzeniem ziarniniaków...... 56 Choroby płuc przebiegające z rozlanym uszkodzeniem pęcherzyków płucnych................................... 59 Organizujące się zapalenie płuc (COP). Zapalenie oskrzelików z organizującym się zapaleniem płuc (BOOP)...................... 60 Chorob y przeb iegające z rozlanym włóknieniem śródmiąższowym.... 61 Choroby przebiegające z obrazem śródmiąższowego złuszczającego zapalenia płuc.................................... 63 Choroby przebiegające z zajęciem naczyń krwionośnych i tworzeniem ziarniniaków zapalnych........................... 64 Chorob y o specyficznym ob razie mikroskopowym............. 66 Chorob y opłucnej............................... 69 2. Podstawy fizjologii i patofizjologii układu oddechowego Stefan Wesołowski................................ 71 Relacje wentylacja przepływ krwi (V A /Q)................... 75 Wymiana gazowa w płucach.......................... 76 7

Hipowentylacja................................ 77 Niedopasowanie wentylacji do przepływu.................. 77 Ograniczenie dyfuzji............................. 78 Przeciek.................................... 78 Mechanizmy i przyczyny hipoksemii.................... 78 Czynniki wpływające na PaO 2........................ 79 Czynniki wpływające na PaCO 2....................... 80 Badania czynności wentylacyjnej płuc..................... 80 Spirometria i krzywa przepływ ob jętość................... 80 Metody pomiaru oporu oskrzelowego.................... 84 Pomiary ob jętości płucnych......................... 85 Podatność płuc i ciśnienie skoku sprężystego................ 85 Dystryb ucja wentylacji............................ 86 Metody pomiaru utlenowania krwi...................... 87 Pomiary zdolności dyfuzyjnej płuc...................... 88 3. Mechanizmy obronne układu oddechowego i patogeneza stanu zapalnego Ewa Rowińska-Zakrzewska........................... 90 Mechanizmy ob ronne górnych dróg oddechowych i oskrzeli......... 91 Komórki nab łonkowe dróg oddechowych.................. 91 Śluz oskrzelowy................................ 92 Kolonizacja dolnych dróg oddechowych................... 93 Mechanizmy ob ronne w pęcherzykach płucnych................ 94 Makrofag płucny............................... 94 Amplifikacja odpowiedzi zapalnej....................... 95 Ustępowanie procesu zapalnego......................... 97 Immunologiczne odczyny ob ronne....................... 98 Komórki dendrytyczne............................ 99 Aktywacja limfocytów B i tworzenie przeciwciał.............. 100 Rola poszczególnych mechanizmów obronnych w zwalczaniu różnych typów zakażeń................................ 100 Skutki przedłużającego się lub nieprawidłowo przebiegającego stanu zapalnego.................................... 102 Objawy i diagnostyka chorób układu oddechowego..... 104 4. Rola badania podmiotowego i przedmiotowego w rozpoznawaniu chorób układu oddechowego Ewa Rowińska-Zakrzewska........................... 104 8 Wywiad..................................... 105 Informacje o charakterze ogólnym...................... 105 Chorob y przeb yte i leczenie......................... 105 Wywiad rodzinny............................... 107 Dolegliwości o charakterze ogólnym..................... 107 Ob jawy ze strony układu oddechowego................... 108 Badanie przedmiotowe.............................. 114 Badanie klatki piersiowej........................... 115

5. Rola badania radiologicznego w rozpoznawaniu chorób układu oddechowego Lilia Pawlicka.................................. 119 b b Zmiany w ob razie radiologicznym....................... 120 Cień okrągły pojedynczy........................... 120 Cień okrągły z rozpadem lub przejaśnieniem przypominającym rozpad.. 121 Cienie okrągłe mnogie............................ 122 Zmiany guzkowe i siateczkowo-linijne................... 123 Niesymetryczne zagęszczenia nieodnoszące się do segmentów płucnych. 123 Jednolite zagęszczenia ograniczone do płatów, segmentów lub płuca... 123 Zwapnienia w płucach............................ 124 Poszerzenie wnęk płuc............................ 125 Jasne płuco................................. 125 Radiografia wielokrotnego zrównania wiązki, czyli metoda Amber (advanced multiple beam equalisation radiography) i radiografia cyfrowa........ 126 Tomografia komputerowa............................ 126 Pozytronowa emisyjna tomografia (positron emission tomography, PET)... 134 Wirtualna ronchoskopia............................ 135 Rezonans magnetyczny............................. 135 Inne metody adań radiologicznych...................... 136 Badanie ultradźwiękowe............................ 139 Scyntygrafia perfuzyjna............................. 140 Scyntygrafia wentylacyjna........................... 140 6. Biopsje w rozpoznawaniu chorób układu oddechowego i śródpiersia Tadeusz M. Orłowski, Dariusz Dziedzic.................... 142 7. Inne metody w rozpoznawaniu chorób układu oddechowego Ewa Rowińska-Zakrzewska........................... 148 Płukanie oskrzelowo-pęcherzykowe...................... 148 Indukowana plwocina.............................. 151 Badanie wydychanego powietrza........................ 152 CHOROBY UKŁADU ODDECHOWEGO Choroby obturacyjne i choroby oskrzeli............. 156 8. Przewlekła obturacyjna choroba płuc Jan Zieliński................................... 156 b Definicja..................................... 156 Występowanie.................................. 157 Etiologia..................................... 157 Palenie tytoniu................................ 158 Zanieczyszczenia środowiska pracy i powietrza atmosferycznego..... 160 Infekcje układu oddechowego w dzieciństwie i palenie ierne....... 160 Nawracające infekcje oskrzelowo-płucne.................. 160 Uwarunkowania genetyczne......................... 161 9

Płeć...................................... 161 Czynniki klimatyczne i środowiskowe.................... 161 Patogeneza.................................... 161 Sekwestracja leukocytów w naczyniowym łożysku płucnym........ 162 Migracja granulocytów ob ojętnochłonnych................. 162 Naruszenie równowagi proteazy/antyproteazy................ 163 Stres oksydacyjny............................... 163 Rozpoznawanie................................. 164 Wywiad.................................... 164 Badanie przedmiotowe............................ 165 Powikłania.................................... 166 Niewydolność oddychania.......................... 166 Serce płucne................................. 166 Badania dodatkowe............................... 167 Prób a rozkurczowa.............................. 168 Badanie gazów krwi tętniczej (arterializowanej naczyń włosowatych)... 168 Badania radiologiczne.............................. 168 Badanie elektrokardiograficzne......................... 169 Echokardiografia................................. 170 Typy kliniczne choroby............................. 170 Różnicowanie.................................. 170 Astma..................................... 171 Rozstrzenie oskrzeli............................. 171 Mukowiscydoza................................ 171 Leczenie..................................... 171 Zapob ieganie postępowi chorob y....................... 171 Leki rozszerzające oskrzela.......................... 172 Glikokortykosteroidy............................. 175 Leczenie zaostrzeń choroby......................... 175 Wskazania do hospitalizacji......................... 176 Leczenie tlenem................................ 177 Leczenie niewydolności serca........................ 177 Upust krwi.................................. 178 Nieinwazyjne wspomaganie wentylacji................... 178 Domowe leczenie tlenem........................... 178 Rehabilitacja................................... 179 Chirurgiczne leczenie rozedmy......................... 180 9. Astma oskrzelowa Jan Kuś...................................... 181 10 Definicja..................................... 181 Występowanie.................................. 181 Patogeneza.................................... 182 Ob jawy...................................... 183 Nadreaktywność oskrzeli........................... 184 Rozpoznanie różnicowe............................. 185 Leczenie..................................... 185 Leki pobudzające receptory β 2........................ 186 Glikokortykosteroidy............................. 186

Leki przeciwleukotrienowe.......................... 187 Metyloksantyny............................... 187 Leki cholinolityczne............................. 188 Zasady leczenia astmy przewlekłej....................... 188 Leczenie zaostrzeń astmy............................ 191 Leczenie wstępne zaostrzenia astmy w domu................ 192 Postępowanie w zaostrzeniu astmy w warunkach pomocy doraźnej lub oddziału szpitalnego............................. 193 Astma aspirynowa................................ 196 Astma zawodowa................................ 196 Zapob ieganie................................... 197 10. Rozstrzenie oskrzeli Ewa Rowińska-Zakrzewska........................... 198 Definicja..................................... 198 Epidemiologia.................................. 198 Etiologia i patogeneza.............................. 198 Ob jawy..................................... 200 Rozpoznanie i rozpoznanie różnicowe..................... 201 Leczenie..................................... 203 11. Choroby drobnych dróg oddechowych Elżbieta Wiatr.................................. 205 Anatomia, patomorfologia i fizjopatologia drobnych dróg oddechowych... 205 Klasyfikacja................................... 206 Ob jawy..................................... 207 Rozpoznanie................................... 208 Leczenie..................................... 208 Wyb rane chorob y drob nych dróg oddechowych................ 208 b 12. Wady wrodzone oskrzeli i tchawicy Lilia Pawlicka.................................. 213 Wrodzony rak i zwężenie tchawicy...................... 213 Odmiany rozwojowe oskrzeli.......................... 213 Wrodzone torb iele płuc............................. 214 Torb iele pojedyncze............................. 214 Torb iele mnogie............................... 219 Wrodzona rozedma płuc............................ 220 Wrodzone rozstrzenie oskrzeli......................... 220 Choroby śródmiąższowe......................... 221 13. Idiopatyczne śródmiąższowe zapalenia płuc Stefan Wesołowski................................ 221 Samoistne włóknienie płuc........................... 224 Wstęp i definicja............................... 224 Epidemiologia................................ 225 11

Patogeneza.................................. 225 Ob raz kliniczny................................ 226 Badania czynnościowe płuc......................... 226 Badania radiologiczne............................ 227 Płukanie oskrzelowo-pęcherzykowe..................... 228 Biopsja płuca i zmiany histologiczne..................... 228 Rozpoznanie i różnicowanie......................... 229 Leczenie.................................... 230 Przeb ieg chorob y i rokowanie........................ 231 Niespecyficzne śródmiąższowe zapalenie płuc................. 232 Złuszczające śródmiąższowe zapalenie płuc.................. 233 Choroba śródmiąższowa płuc związana z zapaleniem oskrzelików oddechowych................................... 234 Ostre śródmiąższowe zapalenie płuc...................... 234 Idiopatyczne organizujące się zapalenie płuc.................. 235 14. Sarkoidoza Ewa Rowińska-Zakrzewska........................... 238 Definicja..................................... 238 Epidemiologia.................................. 238 Etiologia i patogeneza.............................. 239 Ob raz kliniczny................................. 240 Sarkoidoza płuc i węzłów chłonnych..................... 241 Sarkoidoza narządu wzroku......................... 243 Sarkoidoza serca............................... 243 Sarkoidoza układu nerwowego........................ 244 Sarkoidoza skóry............................... 244 Sarkoidoza górnych dróg oddechowych................... 245 Sarkoidoza węzłów chłonnych........................ 245 Sarkoidoza gruczołów ślinowych....................... 245 Sarkoidoza wątrob y i śledziony....................... 246 Zmiany w nerkach.............................. 246 Zmiany w mięśniach, kościach i stawach.................. 246 Rozpoznanie................................... 246 Przeb ieg i rokowanie............................... 248 Leczenie..................................... 248 15. Układ oddechowy w przebiegu układowych chorób tkanki łącznej Maria Korzeniewska-Koseła........................... 250 12 Zmiany śródmiąższowe płuc........................... 251 Inne zmiany w układzie oddechowym..................... 254 Twardzina układowa............................... 255 Toczeń rumieniowaty układowy......................... 257 Reumatoidalne zapalenie stawów........................ 259 Zespół Sjögrena................................. 263 Zapalenie wielomięśniowe i zapalenie skórno-mięśniowe........... 264 Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa................. 265 Mieszana choroba tkanki łącznej........................ 265

16. Eozynofilie płucne Ewa Rowińska-Zakrzewska........................... 267 Definicja..................................... 267 Patogeneza.................................... 267 Podział i charakterystyka eozynofilii płucnych................. 269 Eozynofilie o znanej etiologii.......................... 269 Zakażenia pasożytnicze........................... 269 Alergiczna aspergiloza oskrzelowo-płucna................. 272 Eozynofilie o nieznanej etiologii........................ 275 Zespół Löfflera................................ 275 Przewlekłe kwasochłonne zapalenie płuc.................. 275 Ostre kwasochłonne zapalenie płuc..................... 277 Zespół hipereozynofilii............................ 278 Eozynofilowe zapalenie oskrzeli....................... 279 17. Rzadkie śródmiąższowe choroby płuc Elżbieta Radzikowska.............................. 280 Histiocytoza z komórek Langerhansa...................... 280 Etiologia i patogeneza............................ 280 Ob jawy.................................... 281 Rozpoznanie................................. 282 Rokowanie i leczenie............................. 285 Limfangioleiomiomatoza............................ 286 Etiologia i patogeneza............................ 286 Ob jawy.................................... 287 Rozpoznanie................................. 287 Rokowanie i leczenie............................. 289 Proteinoza pęcherzykowa............................ 290 Etiologia i patogeneza............................ 290 Ob jawy.................................... 292 Rozpoznanie................................. 294 Rokowanie i leczenie............................. 295 Mikrolitiaza pęcherzykowa........................... 296 Etiologia i patogeneza............................ 296 Ob jawy.................................... 296 Rozpoznanie................................. 297 Rokowanie i leczenie............................. 298 Amyloidoza................................... 298 Ob jawy.................................... 299 Rozpoznanie................................. 300 Rokowanie i leczenie............................. 300 Rozlane krwawienie pęcherzykowe (RZK)................... 301 Zespół Goodpasture a.............................. 302 Ob jawy.................................... 302 Rozpoznanie................................. 303 Rokowanie i leczenie............................. 303 Samoistna hemosyderoza płuc......................... 303 Etiologia i patogeneza............................ 303 13

Ob jawy.................................... 304 Rozpoznanie................................. 304 Rokowanie i leczenie............................. 305 Zmiany płucne w przeb iegu chorób monogenowych.............. 306 Choroby naczyń płucnych........................ 307 18. Nadciśnienie płucne Adam Torbicki, Marcin Kurzyna......................... 307 Definicja..................................... 307 Etiologia..................................... 307 Patogeneza.................................... 310 Tętnicze nadciśnienie płucne......................... 310 Żylne nadciśnienie płucne.......................... 312 Nadciśnienie płucne związane z chorobami układu oddechowego i(lub) hipoksją.................................... 313 Zakrzepowo-zatorowe nadciśnienie płucne................. 313 Ob jawy...................................... 314 Rozpoznanie................................... 315 Ocena ciężkości nadciśnienia płucnego..................... 320 Leczenie..................................... 322 Tętnicze nadciśnienie płucne......................... 323 Zakrzepowo-zatorowe nadciśnienie płucne................. 328 19. Zator tętnicy płucnej Witold Zbyszek Tomkowski............................ 331 Definicja..................................... 331 Występowanie.................................. 331 Etiologia..................................... 332 Patogeneza.................................... 333 Ob jawy...................................... 335 Rozpoznanie i różnicowanie........................... 336 Leczenie..................................... 340 Leczenie wspomagające........................... 341 Leczenie przeciwzakrzepowe......................... 341 Leczenie trombolityczne........................... 344 Profilaktyka wtórna............................... 345 Emb olektomia tętnicy płucnej.......................... 346 Filtry żylne.................................... 347 Zapob ieganie................................... 347 20. Samoistne zapalenia naczyń płucnych Elżbieta Wiatr.................................. 349 14 Klasyfikacja................................... 349 Występowanie.................................. 350

Patogeneza.................................... 351 Ob jawy i rozpoznanie.............................. 353 Rokowanie i leczenie.............................. 354 Ziarniniakowatość Wegenera.......................... 355 Ob jawy chorob y............................... 355 Różnicowanie................................. 359 Rokowanie.................................. 359 Leczenie................................... 359 Zespół Churga Strauss. Alergiczne zapalenie naczyń z ziarniniakowatością. 359 Ob jawy.................................... 360 Rokowanie i leczenie............................. 361 Mikroskopowe zapalenie naczyń........................ 361 Zapalenie tętnic Takayasu............................ 362 Patomorfologia................................ 362 Ob raz kliniczny................................ 362 Rozpoznanie................................. 362 Leczenie................................... 363 Krioglob ulinemia................................ 363 Patomorfologia................................ 363 Ob raz kliniczny................................ 363 Leczenie................................... 364 Chorob a Behçeta................................ 364 Patomorfologia................................ 364 Ob raz kliniczny................................ 364 Zapalenie drob nych naczyń........................... 364 Plamica Schönleina Henocha.......................... 365 21. Zespół wątrobowo-płucny Ewa Rowińska-Zakrzewska........................... 367 Definicja..................................... 367 Etiologia..................................... 367 Częstość występowania............................. 368 Patogeneza.................................... 368 Ob jawy..................................... 369 Rozpoznanie i różnicowanie.......................... 369 Rokowanie i leczenie.............................. 370 22. Wady wrodzone naczyń płuc Lilia Pawlicka.................................. 371 Wady wrodzone tętnicy płucnej......................... 371 Agenezja, aplazja i hipoplazja........................ 371 Sekwestracja płuca............................... 374 Przetoka tętniczo-żylna............................. 376 Samoistne rozszerzenie pnia tętnicy płucnej.................. 378 Nieprawidłowy przeb ieg lewej tętnicy płucnej................. 378 Częściowe nieprawidłowe ujście żył płucnych................. 378 Zwężenie żył płucnych............................. 378 15

Przerwanie ciągłości żyły głównej dolnej.................... 379 Płat żyły nieparzystej.............................. 379 Choroby opłucnej.............................. 380 23. Choroby opłucnej Janusz Grymiński................................ 380 Wstęp...................................... 380 Metody wykrywania płynu w jamie opłucnej.................. 384 Badanie płynów opłucnowych.......................... 387 Biopsja opłucnej............................... 389 Etiologia wysiękowych zapaleń opłucnej.................... 389 Nowotwory opłucnej............................... 390 Zapalenie opłucnej wywołane przez czynniki zakaźne............. 390 Wysięki opłucnowe w przeb iegu zatorowości płucnej............. 392 Wysięki opłucnowe w przeb iegu chorób immunologicznych.......... 392 Inne przyczyny wysięków w jamie opłucnej.................. 393 Fib rothorax.................................... 394 Suche (włóknikowe) zapalenie opłucnej.................... 394 Inne płyny w jamie opłucnej.......................... 394 Płyny przesiękowe w jamie opłucnej...................... 396 Odma opłucnowa................................ 397 Choroby śródpiersia............................ 398 24. Choroby śródpiersia Lilia Pawlicka.................................. 398 16 b Metody adania................................. 398 Tomografia komputerowa........................... 399 Rezonans magnetyczny............................ 399 Guzy śródpiersia................................. 399 Ob jawy.................................... 399 Podział.................................... 400 Torb iele śródpiersia............................... 400 Guzy pochodzenia limfatycznego........................ 402 Guzy grasicy................................... 402 Tłuszczaki śródpiersia.............................. 403 Guzy tarczycy.................................. 403 Guzy pochodzenia łącznotkankowego...................... 404 Guzy wywodzące się z układu nerwowego................... 405 Śródpiersiowa przepuklina oponowa...................... 405 Tętniaki aorty.................................. 406 Tętniak tętnicy ramienno-głowowej..................... 411 Inne nieprawidłowości.............................. 411 Zapalenie śródpiersia.............................. 412 Ostre zapalenie śródpiersia i ropień śródpiersia............... 413 Przewlekłe zapalenie śródpiersia....................... 413

Zewnątrzpochodne choroby układu oddechowego...... 415 25. Zawodowe choroby płuc Kazimierz Marek................................ 415 b Zawodowe chorob y płuc wywołane działaniem pyłu.............. 416 Działanie iologiczne pyłu przemysłowego................. 416 Pylice płuc.................................... 417 Rozpoznanie pylic.............................. 417 Pylica krzemowa............................... 420 Pylica górników kopalń węgla........................ 426 Zespół Caplana................................ 429 Pylica grafitowa............................... 430 Pylica spawaczy elektrycznych....................... 430 Pylica azb estowa............................... 430 Nowotwory wywołane działaniem azb estu................. 433 Pylica talkowa................................ 434 Pylica aluminiowa.............................. 435 Pylice niekolagenowe............................ 435 Chorob y płuc wywołane przez metale twarde................. 436 Chorob y płuc wywołane działaniem włókien sztucznych........... 436 Beryloza..................................... 436 Astma oskrzelowa pochodzenia zawodowego................. 438 Definicja................................... 438 Występowanie................................ 438 Etiologia................................... 438 Ob jawy.................................... 438 Rozpoznawanie................................ 439 Leczenie i zapob ieganie........................... 439 Choroby układu oddechowego wywołane działaniem pyłów organicznych.. 440 Zespół toksyczny w wyniku narażenia na pyły organiczne.......... 440 Byssinoza.................................... 440 Definicja................................... 440 Występowanie................................ 440 Etiologia................................... 440 Patogeneza.................................. 441 Ob jawy.................................... 441 Zapob ieganie................................. 441 Przewlekłe zapalenie oskrzeli jako chorob a zawodowa............ 441 Zawodowe nowotwory układu oddechowego.................. 442 26. Alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych Elżbieta Radzikowska.............................. 445 Etiologia i patogeneza.............................. 445 Ob jawy..................................... 447 Rozpoznanie................................... 451 Rokowanie i leczenie.............................. 454 Płuco rolnika.................................. 455 Płuco hodowców ptaków............................ 456 17

27. Niepożądane reakcje polekowe w układzie oddechowym Elżbieta Wiatr.................................. 457 Wstęp...................................... 457 Ob jawy ze strony dróg oddechowych...................... 459 Śródmiąższowa chorob a płuc.......................... 461 Zmiany opłucnowe................................ 463 Zmiany w śródpiersiu.............................. 468 Zmiany naczyniowe............................... 468 Zmiany dotyczące mięśni oddechowych.................... 468 Toksyczność tlenu................................ 469 Zespół popromiennego uszkodzenia płuc.................... 471 Choroby infekcyjne............................. 473 28. Zapalenie płuc Jan Kuś...................................... 473 18 Występowanie.................................. 473 Patofizjologia.................................. 474 Ob jawy...................................... 476 Pozaszpitalne zapalenie płuc......................... 476 Aspiracyjne zapalenie płuc.......................... 478 Wewnątrzszpitalne zapalenia płuc...................... 481 Zapalenie płuc u chorych w immunosupresji................ 481 Rozpoznawanie................................. 482 Badanie radiologiczne............................ 482 Badanie mikrob iologiczne.......................... 484 Badanie mikroskopowe i posiew plwociny.................. 485 Posiew krwi.................................. 485 Wykrywanie antygenu............................ 485 Wykrywanie przeciwciał........................... 486 Metody genetyczne.............................. 486 Diagnostyka inwazyjna............................ 486 Rozpoznanie różnicowe............................. 488 Rak płuca................................... 488 Rak oskrzelikowo-pęcherzykowy....................... 488 Gruźlica.................................... 488 Zatorowość płucna.............................. 489 Sarkoidoza.................................. 489 Chłoniak.................................... 490 Organizujące się zapalenie płuc....................... 490 Krwawienie wewnątrzpęcherzykowe..................... 491 Lipoproteinoza pęcherzyków płucnych.................... 491 Eozynofilowe zapalenie płuc......................... 491 Ostre śródmiąższowe zapalenie płuc..................... 491 Zmiany polekowe w płucach......................... 492 Leczenie..................................... 492 Antybiotyki β-laktamowe........................... 493 Makrolidy................................... 493

Fluorochinolony............................... 494 Aminoglikozydy............................... 494 Tetracykliny................................. 494 Klindamycyna................................ 494 Glikopeptydy................................. 495 Oksazolidynony............................... 495 Empiryczne leczenie zapaleń płuc...................... 495 Leczenie amb ulatoryjne pozaszpitalnych zapaleń płuc........... 496 Pozaszpitalne zapalenie płuc leczenie w szpitalu............. 496 Leczenie aspiracyjnego zapalenia płuc................... 498 Leczenie zapalenia płuc nab ytego w szpitalu................ 499 Leczenie empiryczne zapalenia płuc u chorych w immunosupresji..... 500 Zapalenia płuc według czynników przyczynowych.............. 500 Pneumokokowe zapalenie płuc........................ 500 Zapalenie płuc wywołane przez Moraxella (Branchamella) catarrhalis.. 502 Zapalenie płuc wywołane przez Haemophilus influenzae......... 503 Gronkowcowe zapalenie płuc........................ 504 Zapalenie płuc wywołane przez Pseudomonas aeruginosa......... 506 Zapalenie płuc wywołane przez Klebsiella pneumoniae.......... 507 Promienica płuc............................... 508 Legionelowe zapalenie płuc......................... 509 Zapalenie płuc wywołane przez Mycoplasma pneumoniae......... 511 Zapalenie płuc wywołane przez Chlamydia pneumoniae.......... 513 Grypowe zapalenie płuc........................... 514 Ciężki ostry zespół oddechowy SARS (severe acute respiratory syndrome).................................. 515 Ropień płuca................................. 517 Zapalenia płuc u chorych w immunosupresji.................. 519 Zapalenie płuc wywołane przez Pneumocystis carinii........... 519 Zapalenie płuc wywołane przez Aspergillus................. 521 Przewlekła martwicza aspergiloza płuc................... 522 Grzyb niak kropidlakowy........................... 523 Zapalenie płuc wywołane przez Candida (kandydiaza).......... 524 Zapalenie płuc wywołane przez wirus cytomegalii............. 524 Zapob ieganie zapaleniom płuc......................... 526 Zapob ieganie wewnątrzszpitalnym zapaleniom płuc............ 527 29. Gruźlica Ewa Rowińska-Zakrzewska........................... 529 Definicja..................................... 529 Występowanie.................................. 529 Etiologia..................................... 530 Patogeneza.................................... 530 Zakażenie................................... 530 Losy prątka w organizmie rozwój zjawisk odporności.......... 531 Skutki zakażenia prątkiem.......................... 532 Czynniki decydujące o rozwoju choroby po zakażeniu........... 532 Ob jawy..................................... 533 Gruźlica układu oddechowego........................ 534 19

b b b b Gruźlica pozapłucna............................. 537 Gruźlica opłucnej............................... 538 Gruźlica węzłów chłonnych ob wodowych.................. 539 Gruźlica układu moczowo-płciowego.................... 539 Gruźlica ośrodkowego układu nerwowego.................. 540 Gruźlica kości i stawów........................... 541 Gruźlica rozsiana............................... 541 Gruźlica narządów jamy rzusznej...................... 542 Gruźlica osierdzia............................... 543 Gruźlica krtani................................ 544 Rozpoznanie................................... 544 Uwagi ogólne................................. 544 Rozpoznanie akteriologiczne........................ 545 Rozpoznanie gruźlicy ez potwierdzenia akteriologicznego........ 546 Rola odczynu tub erkulinowego w ustalaniu rozpoznania.......... 546 Leczenie..................................... 548 Leki przeciwprątkowe............................ 548 Leczenie przeciwprątkowe.......................... 549 Leczenie gruźlicy opornej na wiele leków.................. 551 Zapob ieganie................................... 552 Organizacja walki z gruźlicą.......................... 552 30. Mikobakteriozy Ewa Rowińska-Zakrzewska........................... 554 Definicja..................................... 554 Występowanie.................................. 554 Etiologia..................................... 555 Patogeneza.................................... 556 Ob jawy...................................... 557 Rozpoznanie................................... 560 Leczenie..................................... 561 Zapob ieganie................................... 562 Choroby nowotworowe układu oddechowego.......... 563 31. Nowotwory płuc Kazimierz Roszkowski.............................. 563 20 Łagodne nowotwory płuc............................ 563 Brodawczak.................................. 564 Gruczolak................................... 564 Odpryskowiak................................. 564 Chrzęstniak.................................. 564 Mięśniak gładkokomórkowy......................... 565 Naczyniak................................... 565 Nerwiakowłókniak.............................. 565 Tłuszczak................................... 565 Włókniak................................... 565 Nowotwory złośliwe płuc............................ 566

Rak płuca................................... 566 Rak drobnokomórkowy........................... 591 Inne złośliwe nowotwory płuc......................... 594 Mię sakorak płuca............................... 594 Rakowiaki oskrzela.............................. 594 Raki z gruczołów typu ślinianki....................... 595 Mię sak płuca................................. 596 Mię dzybłoniak opłucnej........................... 596 32. Chłoniaki złośliwe o dominującym umiejscowieniu w klatce piersiowej Kazimierz Roszkowski.............................. 598 Wystę powanie i etiologia............................ 598 Patologia..................................... 599 Obraz kliniczny................................. 603 Rozpoznanie................................... 604 Ocena stopnia zaawansowania........................ 605 Leczenie..................................... 606 33. Przerzuty do płuc nowotworów o pierwotnym umiejscowieniu pozapłucnym Kazimierz Roszkowski.............................. 612 Nowotwory najczę ściej dające przerzuty do płuc............... 612 Obraz kliniczny................................. 619 Rozpoznawanie................................. 620 Leczenie..................................... 622 34. Niewydolność oddychania Paweł Śliwiński................................. 624 Definicja..................................... 624 Podział...................................... 624 Patogeneza.................................... 627 Mechanizmy zaburzeń wymiany gazowej................... 629 Rozpoznawanie................................. 633 Badanie gazów krwi tętniczej.......................... 633 Próba wysiłkowa................................ 636 Leczenie przewlekłej niewydolności oddychania w okresie stabilnym.... 637 Leczenie przewlekłej niewydolności oddychania w okresie zaostrzenia.... 638 Leczenie tlenem w szpitalu........................... 638 Domowe leczenie tlenem............................ 641 Nieinwazyjne wspomaganie wentylacji..................... 642 35. Zaburzenia oddychania w czasie snu Robert Pływaczewski.............................. 645 Definicja..................................... 645 Wystę powanie.................................. 645 Etiologia..................................... 646 Fizjologia snu.................................. 646 21

b Oddychanie w czasie snu........................... 647 Patogeneza.................................... 647 Następstwa ezdechów............................. 648 Ob jawy...................................... 649 Badanie przedmiotowe.............................. 651 Powikłania.................................... 651 Rozpoznanie................................... 652 Różnicowanie.................................. 652 Leczenie..................................... 655 Zapob ieganie................................... 656 36. Przeszczepianie płuca Monika Szturmowicz, Tadeusz Orłowski..................... 658 Wstęp...................................... 658 Wskazania ogólne................................ 659 Współistniejące chorob y........................... 660 Dob ór dawców................................ 660 Przeszczepienie płuca u chorych na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc. 660 Przeszczepienie płuca u chorych na mukowiscydozę............ 662 Przeszczepienie płuca u chorych z włóknieniem płuc............ 663 Przeszczepienie płuca u chorych na nadciśnienie płucne.......... 663 Technika zab iegu chirurgicznego........................ 665 Przeszczepienie płuca............................. 665 Przeszczepienie serca i płuc......................... 666 Leczenie immunosupresyjne po przeszczepieniu................ 667 Powikłania po przeszczepieniu płuc....................... 670 Zespół po reperfuzji (poperfuzyjna niewydolność przeszczepu)....... 670 Zab urzenia drożności dróg oddechowych.................. 670 Odrzucanie przeszczepu........................... 670 Zakażenia u chorego po przeszczepieniu płuca................. 674 Choroby nowotworowe u chorych po przeszczepieniu płuca.......... 676 Rokowanie.................................... 676 37. Metody odzwyczajania od palenia papierosów Dorota Górecka................................. 679 Rozpoznanie uzależnienia od nikotyny..................... 680 Leczenie..................................... 683 Farmakoterapia.................................. 683 Nikotynowa terapia zastępcza........................ 684 Leki przeciwdepresyjne............................ 685 Minimalna interwencja............................ 686 Ważniejsze skróty używane w książce...................... 689 Skorowidz...................................... 696 22