Duszność - Definicja

Transkrypt

1 Duszność Część I

2 Duszność - Definicja duszność jest to subiektywne odczucie braku tchu lub powietrza (uczucie uświadomionej" potrzeby wzmoŝonej czynności oddechowej) jest podmiotowym objawem, nie zawsze dającym się udokumentować wynikami badania przedmiotowego oraz badań laboratoryjnych najczęściej spowodowana niedostatecznym dopływem tlenu do tkanek w stosunku do ich potrzeb

3 Fizjologia i patofizjologia duszności W warunkach fizjologicznych = Bez wysiłku Bez bodźców psychicznych Bez bodźców fizycznych oddechów na minutę (automatycznie)

4 Fizjologia i patofizjologia duszności Główne mechanizmy regulacji procesu oddychania: 1) zmian ciśnienia cząstkowego dwutlenku węgla (pco 2 ), 2) zmian ciśnienia cząstkowego tlenu (po 2 ) 3) zmian stęŝenia jonów H + we krwi 4) zaburzeń nerwowej (odruchowej) regulacji procesu oddychania

5 Fizjologia i patofizjologia duszności Ośrodki regulacji procesu oddychania: 1. kompleks oddechowy pnia mózgu 2. baro- i chemoreceptory w zatoce tętnicy szyjnej i łuku aorty 3. receptory w tkance płuc (odruchu Heringa i Breuera) 4. termoreceptory (wzrost temperatury pobudza ośrodki oddechowe) 5. receptory bólowe

6 Fizjologia i patofizjologia duszności Kompleks oddechowy pnia mózgu: 1. wzrost ciśnienia cząsteczkowego dwutlenku węgla (pco 2 ), 2. spadek ciśnienia cząstkowego tlenu (po 2 ) 3. wzrost stęŝenia H + we krwi liczba i głębokość oddechów wzrastają 1. obniŝenie ciśnienia cząsteczkowego dwutlenku węgla (pco 2 ), 2. obniŝenie stęŝenia H + we krwi liczba i głębokość oddechów maleje

7 Fizjologia i patofizjologia duszności Chemoreceptory zatoki tętnicy szyjnej i łuku aorty Odbierane bodźce: zmiany stęŝenia jonów wodorowych spadek ciśnienia cząstkowego tlenu Stanowią one główny mechanizm regulacji oddychania u chorych z cięŝką hiperkapnią, u których zmiany ciśnienia cząstkowego dwutlenku węgla nie mają juŝ Ŝadnego wpływu na regulację oddychania. Ośrodki nerwowych w międzymózgowiu oraz korze mózgowej wpływają na ośrodki oddechowe w rdzeniu przedłuŝonym zaburzenia oddychania występujące u chorych z nerwicą lub ze zmianami zapalnymi, nowotworowymi lub zwyrodnieniowymi ośrodkowego układu nerwowego

8 Fizjologia i patofizjologia duszności Przyczyny duszności a) upośledzenie wymiany gazowej w płucach b) zmniejszenie stęŝenia we krwi hemoglobiny zdolnej do wiązania tlenu c) zmniejszenie perfuzji tkanek (niewydolność sercowonaczyniowa), d) wzrost zuŝycia tlenu przez tkanki e) niedostateczne stęŝenie tlenu w powietrzu oddechowym f) nadmierne pobudzenie kompleksu oddechowego pnia mózgu przez substancje

9 Fizjologia i patofizjologia duszności Przyczyny duszności a) upośledzenie wymiany gazowej w płucach: 1. zmniejszenie wentylacji płuc a. zmiany obturacyjne b. zmiany restrykcyjnymi 2. bloki pęcherzykowo-włośniczkowe 3. niedostateczna perfuzja płuc a. pierwotnymi chorobami naczyń płucnych b. upośledzoną czynnością serca, 4. uszkodzenie szkieletu kostnego klatki piersiowej, 5. niewydolność mięśni oddechowych, 6. uszkodzenie nerwów uczestniczących w procesie oddychania

10 b) zmniejszenie stęŝenia we krwi hemoglobiny zdolnej do wiązania tlenu 1. wszystkie rodzaje niedokrwistości 2. wiązanie hemoglobiny przez tlenek węgla lub cyjanki c) zmniejszenie perfuzji tkanek (niewydolność sercowonaczyniowa), d) wzrost zuŝycia tlenu przez tkanki 1. nadmierny wysiłek fizyczny 2. nadczynność gruczołu tarczowego e) niedostateczne stęŝenie tlenu w powietrzu oddechowym 1. praca w wysokich górach 2. loty na duŝych wysoko-ściach f) nadmierne pobudzenie kompleksu oddechowego pnia mózgu przez substancje 1. endogenne: a. kwaśne produkty pośredniej przemiany materii: kwas mlekowy, acetooctowy i beta-hydroksymasłowy b. retencja H + przez niewydolne nerki c. cerebrotoksyny jelitowe u chorych z encefalopatia wątrobową 2. egzogenne (jady przemysłowe, leki), 3. czynniki psychiczne 4. zmiany chorobowe ośrodkowego układu nerwowego

11 Stosowane podziały duszności czas trwania: duszność ostrą i przewlekłą fazę oddechową: duszność wdechową i wydechową stopień nasilenia objawów: spoczynkową i wysiłkową patofizjologiczny podział duszności

12 Podział patofizjologiczny duszności A. Duszność uwarunkowana głodem tlenowym tkanek prawdziwa" 1. Choroby układu oddechowego 2. Choroby serca B. Duszność bez głodu tlenowego tkanek rzekoma

13 Podział patofizjologiczny duszności A. Duszność uwarunkowana głodem tlenowym tkanek prawdziwa" 1. Choroby układu oddechowego a) choroby dróg oddechowych b) choroby miąŝszu płucnego (w tym równieŝ naczyń krwionośnych) c) choroby opłucnej d) choroby kośćca klatki piersiowej e) choroby mięśni oddechowych f) choroby nerwów zaopatrujących mięśnie oddechowe g) zaburzenia czynności kompleksu oddechowego pnia mózgu 2. Choroby serca a) Niedokrwistość i nadkrwistość, blokada Hb przez tlenek węgla lub cyjanki b) Nadmierne zuŝycie tlenu przez tkanki c) Niedostateczna zawartość tlenu w powietrzu oddechowym

14 Podział patofizjologiczny duszności B. Duszność bez głodu tlenowego tkanek rzekoma" 1. Toksyny endo- lub egzogenne, pobudzające ośrodek oddechowy 2. Leki pobudzające ośrodek oddechowy 3. Nerwica 4. Zaburzenia gospodarki kwasowo-zasadowej 5. Choroby ośrodkowego układu nerwowego a) Nowotwory b) stany zapalne c) zmiany naczyń mózgowych

15 Płucne i pozapłucne przyczyny niewydolności oddechowej(1) I. Przyczyny płucne A. Utrudniona wentylacja głównych oskrzeli B. Zwiększony opór w drobnych oskrzelach: 1) stany zapalne 2) przerost błony śluzowej i komórek kubko-wych 3) skurcz oskrzeli bez anatomicznej przyczyny C. Choroby miąŝszu płucnego: 1) rozedma płuc 2) pozapalne zwłóknienie miąŝszu płucnego 3) nacieczenie i zwłóknienie tkanki śródmiąŝ-szowej 4) zmiany toczące się w obrębie pęcherzyków płucnych (zmiany zapalne, proteinoza płuc) 5) nowotwory płuc D. Zmiany chorobowe w naczyniach płucnych: 1. zastój 2. zatory 3. zmiany zapalne 4. skurcz naczyń płucnych, spowodowany hipoksją 5. wzmoŝony przepływ krwi przez naczynia płucne E. Zmiany chorobowe opłucnej lub toczące się w jamie opłucnowej: 1) wysięk, przesięk, haemothorax 2) stwardnienie opłucnej 3) odma jamy opłucnowej

16 Płucne i pozapłucne przyczyny niewydolności oddechowej(2) II. Przyczyny pozapłucne A.Choroby śródpiersia 1) nowotwory B.Zmiany chorobowe ścian klatki piersiowej: 1) kifoskolioza 2) otyłość 3) zmiany pourazowe lub pooperacyjne (torakoplastyka) C.Choroby mięśni oddechowych: 1) myasthenia gravis 2) zatrucia kurarą lub substancjami kuraro-podobnymi 3) wysokie ustawienie przepony, poraŝenie przepony, pęknięcia przepony D.Choroby obwodowego układu nerwowego: 1) zespół Guillaina-Barrego 2) zapalenie wielonerwowe o innej przyczynie 3) poliomyelitis E.Uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego: 1) leki 2) zmiany zapalne (polio-myelitis bulbaris) 3) urazy 4) nowotwory 5) zmiany ciśnienia śródczaszkowego F.Zmniejszona zawartość tlenu w powietrzu oddechowym

17 Przyczyny zespołu ostrej niewydolności oddechowej A.Przyczyny płucne: 1. Infekcje płucne (wirusowe, bakteryjne, gronkowcowe, paciorkowcowe lub pneumokokowe, legioneloza, gruźlica prosówkowa) 2. Zachłyśnięcie się kwaśną zawartością Ŝołądkową (zespół Mendelsona) lub wodą (u topielców) 3. Wdychanie gazów draŝniących (fosgen, chlor, ozon, duŝe stęŝenie O2 w powietrzu oddechowym, pary niektórych kwasów itd.) 4. Stłuczenie płuc 5. Zatory tłuszczowe, powietrzne, płynem owodniowym lub skrzeplinami 6. Przebywanie na duŝych wysokościach 7. Popromienne zapalenie płuc

18 B. Przyczyny pozapłucne: 1. Wstrząs (pokrwotoczny, septyczny, anafilaktyczny, kardiogenny, neurogenny) 2. Uraz wielonarządowy (polytrauma) 3. Zespól krzepnięcia śródnaczyniowego (DIC) 4. Masywne przetaczanie krwi lub płynów 5. Zatrucia (salicylany, heroina, methadone, morfina) 6. Białaczki Przyczyny zespołu ostrej niewydolności oddechowej

19 Przyczyny ostrej niewydolności oddechowej występującej u chorych z pierwotnie zdrowym miąŝszem płucnym 1. Zamknięcie światła dróg oddechowych (poraŝenie strun głosowych, krup, krup rzekomy, obrzęk nagłośni, ciała obce, nowotwory, uraz krtani lub tchawicy, kurcz krtani, zachłyśnięcie się treścią pokarmową, przetoki przełykowo-tchawicze) 2. Niedodma większych obszarów płucnych 3. Odma opłucnowa, krwiak śródopłucnowy, wysięk w jamach opłucnowych 4. Zator tętnicy płucnej 5. Rozległy zawał mięśnia sercowego z ostrą niewydolnością lewego serca 6. Odma śródpiersia 7. Uszkodzenie nerwowo-mięśniowego aparatu układu od-dechowego (zapalenie nerwów, miastenia) 8. Pourazowe uszkodzenie kośćca klatki piersiowej lub prze-pony 9. Uszkodzenie nerwowej regulacji procesu oddychania (zmiany urazowe, zapalne, nowotworowe lub zwyrodnie-niowe o.u.n., działanie leków na kompleks oddechowy pnia mózgu)

20 Ostra dekompensacja przewlekłych chorób płuc jako przyczyna ostrej niewydolności oddechowej A.Zaporowe choroby oskrzeli: 1. Dychawica oskrzelowa 2. Zapalenie oskrzeli lub oskrzelików 3. Inne przewlekłe choroby oskrzeli prowadzące do zaporowych bronchopneumopatii

21 Ostra dekompensacja przewlekłych chorób płuc jako przyczyna ostrej niewydolności oddechowej B. ŚródmiąŜszowe zapalenie płuc: 1. Wywołane wziewnymi szkodliwościami: a) pylice płuc wywołane pyłami organicznymi (płuca farmera lub hodowców ptaków oraz pracowników zatrudnionych przy przeróbce trzciny cukrowej) b) pylice płuc wywołane pyłami nieorganicznymi (pylica krzemowa lub azbestowa) c) pneumopatie wywołane parami lub gazami (zatrucie O2, gazy bojowe, beryloza) d) przewlekłe zakaŝenia bakteryjne, grzybicze, pasoŝytnicze lub wirusowe 2. Wywołane czynnikami niewziewnymi: a) zatrucie herbicydami, insektycydami, b) zaburzenie spowodowane promieniowaniem jonizu-jącym, c) przewlekłe choroby układu krąŝenia (przewlekły zastój Ŝylny, zatory tłuszczowe lub środkami cieniującymi)

22 Ostra dekompensacja przewlekłych chorób płuc jako przyczyna ostrej niewydolności oddechowej B. ŚródmiąŜszowe zapalenie płuc: 3. O niejasnej etiologii: a) hemosyderoza samoistna b) rodzinne, samoistne zwłóknienie płuc c) zwłóknienie płuc nierodzinne (syndrom Hamman-Rich) 4. Towarzyszące chorobom ogólnoustrojowym: a) kolagenozy (toczeń trzewny, zapalenie skóry i mięśni, twardzina, guzkowe zapalenie tętnic) b) stany zapalne naczyń płucnych (ziarnica Wegenera, pneumonia eosinophilica) c) histiocytoza i choroby spichrzeniowe d) sarkoidoza e) mukowiscydoza C. Nowotwory płuc