Propozycje realizacji zadañ i æwiczeñ z podrêcznika oraz ksi¹ ki æwiczeñ WIR neu 1 w pracy z uczniem dyslektycznym

Propozycje realizacji zadañ i æwiczeñ z podrêcznika oraz ksi¹ ki æwiczeñ WIR neu 1 w pracy z uczniem dyslektycznym

dialog wprowadzaj cy do Lektion1 w. 8, s. 25 Technika: zaznaczanie trudno ci ortograficznych w wyrazach, wyja nianie pisowni i werbalizowanie zasad ortograficznych. Po drugim wys uchaniu tekstu nauczyciel prosi uczniów o zaznaczenie wybranych liter w nast puj cych wyrazach: dyftongu ei w wyrazie heißen, dwuznaku ch w wyrazach ich, dich, ß w wyra eniu Grüß dich! i w wyrazie heißen, przeg osu ü w wyra eniu Grüß dich!. Przed przyst pieniem do zadania nauczyciel powinien wyt umaczy uczniom, e jednej g osce mog odpowiada dwie litery lub wi cej znaków graficznych 1. Nast pnie nauczyciel kilkakrotnie czyta na g os podane wyrazy. Dzi ki temu uczniowie dyslektyczni uzmys awiaj sobie, jak wymawia si poszczególne g oski. Uczniowie zapisuj ww. wyrazy na dodatkowej kartce / we wk adce, na górze której umieszczaj podany przez nauczyciela prototypowy wyraz zawieraj cy dan g osk. Sposób realizacji: przygotowanie przez uczniów tzw. wk adki sk adaj cej si z kilku(nastu) kartek 2 i do czenie jej do ksi ki wicze. Kartki we wk adce s zarezerwowane dla poszczególnych g osek, np.: ei, ü itp. Na górze ka dej kartki znajduje si prototypowy wyraz zawieraj cy dan g osk, np. dla dyftonga ei s owo mein. Mo na poda równie opis jego wymowy, poniewa dla dyslektyków wskazane jest podawanie regu. Zadaniem uczniów b dzie dopisywanie do danej strony wyrazów, które pisze si w ten sam sposób. Dzi ki temu uczniowie dyslektyczni uzmys owi sobie, jakie znaki graficzne odpowiadaj poszczególnym g oskom. Wskazówka wyrazy zawieraj ce osobliwo ci ortograficzne mo na wybra ze s ownicz - dla nauczyciela: ka zamieszczonego z ty u podr cznika, koncentruj c si na leksyce o okre- lonej trudno ci (s. 100). 2 inne s owa zalecane do zapisania we wk adce: wohnen, Zahlen (cyfry zawieraj ce osobliwo ci ortograficzne, por. podr cznik, s. 17, w. 7), der Herr, die Frau, wie, Deutschland, Hobb ys, die Mode, die Musik, fotografieren, Österr ei ch, Ski, der Fußball, der Computer, sammeln, schreiben.

w. 5, s. 17 Technika: zaznaczanie najbardziej skomplikowanej cz ci wyrazu. Nauczyciel powinien zwróci uwag uczniów na osobliwo ci ortograficzne wyst puj ce w nowych s owach i poprosi o ich wyró nienie: der Herr zwrócenie uwagi na podwójn spó g osk 3, Frau Bauer zwrócenie uwagi na dyftong au. Technika: zaznaczanie najbardziej skomplikowanej cz ci wyrazu poprzedzone zapoznaniem si ze struktur d wi kow wyrazów. w. 7, s. 17 Nauczyciel zapisuje liczebniki (0 12) na tablicy i g o no wymawia ich nazwy. Nast pnie prosi uczniów o pokazanie okre lonej cyfry: Zeig auf zwei! Pó niej nauczyciel rozdaje dzieciom karteczki z zapisanymi na nich cyframi i wymawia ich nazwy w ró nej kolejno ci. Zadaniem uczniów jest odpowiednia reakcja (np. uniesienie karteczki z dan cyfr w gór ). Mog oni równie ustawi si w szeregu i po kolei przedstawia si : Ich bin vier!. W ten sposób dzieci poznaj obraz foniczny nowych s ów. Dopiero w kolejnym kroku s uchaj nazw liczebników przy otwartych podr cznikach 4. Nauczyciel zwraca uwag na zapis poszczególnych liczebników (Zahlen): null, eins, zwei, drei, vier, fünf, sechs, sieben, acht, neun, zehn, zwölf. Liczebniki wyst puj ce w pierwszej lekcji daj mo liwo zapoznania dzieci z zasadami wymowy i zapisu m.in. dyftongów ei i eu oraz przeg osów ü i ö. Technika: utrwalenie struktury d wi kowej liczebników i rozpoznawanie g osek w nag osie i wyg osie 5. Nauczyciel wypowiada wyraz. Natomiast ucze wymawia g osk, któr zaczyna si i ko czy ten wyraz, np.: eins = ei i s, drei = d i ei. Wskazówka przyczyn trudno ci w przetwarzaniu pisma wyst puj cych u uczniów dla nauczyciela: dyslektycznych nale y szuka g ównie w deficycie przetwarzania fonologicznego 6. Dlatego ju od pocz tku nauki nale y stosowa wiczenia na p aszczy nie fonologicznej. 3

w. 9, s. 18 Technika: identyfikacja wyj tków. Po zapoznaniu si z form foniczn liczebników (patrz: proponowana realizacja w. 7, s. 17) uczniowie rozmawiaj z nauczycielem o sposobie tworzenia liczebników od 13 20. Nast pnie ich zadanie sprowadza si do wskazania liczebników, w zapisie których mogliby pope ni b d, np.: sechzehn / sechszehn, siebzehn / siebenzehn. w. 15, s. 20 Technika: dba o o czytelny charakter pisma. Nauczyciel powinien zwróci uwag uczniów z dysleksj na fakt, e dba o o czytelny charakter pisma ma znaczenie priorytetowe. Dlatego podczas wykonywania wicze wymagaj cych zapisu s ów, zwrotów czy zda, nale y zach ca uczniów do wolniejszego pisania, dzi ki czemu pisz oni automatycznie staranniej. W ten sposób mo na w pewnym stopniu niwelowa skutki dysgrafii. Poza tym dba o o czytelny charakter pisma pozwoli nauczycielowi unikn ewentualnych problemów z rozszyfrowaniem wybranych s ów w czasie ewaluacji prac pisemnych. Zanim uczniowie przyst pi do rozwi zywania w. 15 na s. 20, warto poprosi ich, aby najpierw zaznaczyli w tek cie na kolorowo wyrazy potrzebne do uzupe nienia tabelki. Wyró nienie s ów pozwoli ograniczy b dy pope niane podczas przepisywania. Deutschland zwrócenie uwagi na utrat d wi czno ci w wyg osie d [t], Österr ei ch. 4

Hör zu und sprich nach!, s. 21 Hör zu und sprich nach!, s. 27 Hör zu und sprich nach!, s. 34 Technika: przyporz dkowanie znaków graficznych reprezentuj cych wybrane g oski do grup wyrazów je zawieraj cych. Nauczyciel zwraca uwag uczniów na zaznaczone pogrubion czcionk znaki graficzne reprezentuj ce wybrane g oski. Je li wykonanie wiczenia fonetycznego ograniczy si jedynie do s uchania i powtarzania wybranych jednostek leksykalnych, wtedy nie przyniesie to zamierzonych efektów, w szczególno ci w pracy z uczniami z dysleksj. Je li nie zwróci si uwagi uczniów na pewne regularno ci wynikaj ce z przedstawionych konstelacji, b dziemy mieli do czynienia z tzw. nie wiadomym treningiem wybranych elementów j zykowych, co z pewno ci nie stanowi efektywnej strategii uczenia si. Sposób realizacji: nauczyciel prezentuje sposób wykonania polecenia, obja niaj c zasady wymowy i relacji grafem-fonem. Kolejn prób przyporz dkowania znaków graficznych reprezentuj cych wybrane g oski do podanych grup wyrazów podejmuj uczniowie. W tym celu na karteczkach w jednym kolorze zapisujemy znaki graficzne reprezentuj ce dane g oski, a na karteczkach w innym kolorze odpowiadaj ce im grupy wyrazów. Uczniowie dobieraj karteczki w pary. Technika ta pozwoli na systematyczne kojarzenie fonemów z grup liter i przyczyni si do eliminowania b dów ortograficznych. Hör zu und sprich nach!, s. 42 Wskazówka wydaj c polecenie przeczytania podanych wyrazów na g os, nale y dla nauczyciela: zadba o to, aby wyrazy by y najpierw powtarzane w chórze, potem z podzia em na grupy lub rz dy, a na ko cu indywidualnie. Taka kolejno niweluje zahamowania w mówieniu. Patrz tak e: Hör zu und sprich nach!, s. 61, 68, 76 i 85. 5

Ksi¹ ka æwiczeñ WIR neu 1 w. 1, s. 4 w. 4, s. 6 Technika: powolne odwzorowywanie zapisu graficznego pyta i odpowiedzi. Nauczyciel powinien zwróci uwag uczniów z dysleksj na zapis form 1. i 2. osoby lp. czasownika heißen, pojawiaj cych si kilkakrotnie w wiczeniu. Poniewa uczniowie dyslektyczni pope niaj liczne b dy równie w trakcie przepisywania (mylenie liter o podobnym kszta cie, nieprawid owe odtworzenie po o enia liter 7 ), nale y ich zach ci do wolniejszego, a zarazem staranniejszego odwzorowywania zapisu graficznego s ów. Poniewa pisanie, zarówno o charakterze reproduktywnym, jak i produktywnym, zajmuje uczniom dyslektycznym wyj tkowo du o czasu 8, zaleca si wykonanie wiczenia jako pracy domowej. Uczniów, u których wyst puj problemy z pisaniem i poziomem graficznym pisma, nie nara a si wtedy na stres zwi zany z limitem czasowym. Wskazówka uczniowie z dysleksj maj problem z poprawnym odtwarzaniem kszta tu dla nauczyciela: liter alfabetu. W alfabecie niemieckim myl g ównie a : ä, o : ö, u : ü, ale równie O : Q, p : q, v : w, ß : B 9. Mylenie podobnych liter wynika z zaburze funkcji wzrokowych wyst puj cych u uczniów z dysleksj 10. Dlatego od samego pocz tku nauki nale y zwraca uwag uczniów na litery charakterystyczne dla j zyka niemieckiego. W celu lepszego zapami tania zapisu graficznego przeg osów ä, ü i ö uczniowie dyslektyczni mog nada kropkom nad samog oskami rozmiar niewspó miernie du y w stosunku do litery lub zaznaczy je na kolorowo. Technika: zwrócenie uwagi na znaki interpunkcyjne i du e litery. wiczenie nale y wykona w klasie, dobieraj c uczniów w pary. Zaleca si taki dobór par, aby ucze z dysleksj móg liczy na wsparcie ucznia bez dysfunkcji. Zdania 2 5 nale y skopiowa w wi kszym formacie. Uczniowie oddzielaj poszczególne wyrazy liniami pionowymi i je wycinaj. Po u o eniu rozsypanki zamieniaj ma e litery na du e i dorysowuj znaki interpunkcyjne. Na koniec przepisuj zdania. Wskazówka wykonywanie wicze tego typu jest wa ne, poniewa uczniowie dla nauczyciela: z dysleksj nie uwzgl dniaj w ogóle zasad interpunkcji lub uwzgl dnia j je w niewielkim stopniu 11. 6

Ksi¹ ka æwiczeñ WIR neu 1 w. 5, s. 6 Technika: wykorzystanie memory do zapami tania zapisu graficznego s ów. Poniewa poprawny zapis liczebników mo e sprawia uczniom z dysleksj trudno ci, zaleca si nast puj cy sposób wykonania wiczenia (jako praca domowa): uczniowie przygl daj si uwa nie zapisowi s ownemu liczebników na karteczkach do gry w memo (ksi ka wicze, s. 13). Po rozwi zaniu dzia ania uczniowie odnajduj karteczk z wynikiem i próbuj zapisa go s ownie na osobnej kartce, po czym sprawdzaj poprawno zapisu. Nast pnie wynik zapisuj z pami ci w ksi ce wicze. w. 13, s. 10 Technika: wykorzystanie wzorcowego przyk adu w wiczeniach wymagaj cych umiej tno ci pisania reproduktywnego. wiczenie charakteryzuje si wi kszym stopniem trudno ci, poniewa wymaga od uczniów, ju w pierwszym etapie nauki, umiej tno ci pisania reproduktywnego. Dlatego nale y zwróci uwag uczniów, szczególnie uczniów z dysleksj, na mo liwo pos u enia si przyk adem wzorcowym z w. 9 na s. 9, który u atwi im odtworzenie obrazu graficznego poszczególnych wyrazów. Je li dzieci radz ju sobie z pisaniem na komputerze, mog zapisa dialogi, korzystaj c z tego urz dzenia. Równie w czasie lekcji lub w trakcie nauki ucze z dysleksj powinien sporz dza notatki na komputerze 12. U ywana do poprawiania b dów pisowni autokorekta umo liwi uczniom ich natychmiastowe dostrze enie. 7

Ksi¹ ka æwiczeñ WIR neu 1 w. 15, s. 11 Technika: sprawdzenie stopnia automatyzacji zapisu wybranych s ów. wiczenie mo e mie charakter kontrolny, sprawdzaj cy poziom opanowania relacji grafem-fonem w wyrazach, na które nauczyciel powinien zwróci ju wcze niej baczn uwag. w. 2, s. 12 Technika: alternatywna forma dyktanda. Zw aszcza w pocz tkowym etapie nauki odwzorowywanie zapisu graficznego s ów mo e przysparza uczniom dyslektycznym sporych trudno ci. Dlatego zaleca si stosowanie tzw. dyktanda optycznego. Uczniowie wykonuj wiczenie w klasie. W czasie pierwszego s uchania uczniowie wymieniaj us yszane s owo, a nauczyciel zapisuje je na tablicy 13. Uczniowie staraj si zapami ta obraz graficzny wybranego s owa. Nast pnie nauczyciel wymazuje s owo, a uczniowie odtwarzaj je z pami ci. Podobnie post pujemy z pozosta ymi wyrazami. W ten sposób aktywizujemy w trakcie przetwarzania informacji nie tylko kana foniczny, ale i optyczny. 8

Tekst wprowadzaj cy do Lektion 2. Technika: zaznaczanie trudno ci ortograficznych w wyrazach, wyja nianie pisowni i werbalizowanie zasad ortograficznych. Nauczyciel prosi uczniów o wyró nienie kolorem dyftongu ei, z wymow którego uczniowie zostali zapoznani ju w Lektion 1 w wyrazach: meine, mein, heißen itd., a nast pnie czyta te wyrazy na g os. Nast pnie uczniowie zapisuj ww. wyrazy na dodatkowej kartce / we wk adce, na górze której umieszczaj prototypowy wyraz nein lub mein. Sposób realizacji: wk adka w ksi ce wicze. Wskazówka wyrazy zawieraj ce wybrane osobliwo ci ortograficzne mo na zaczerpn dla nauczyciela: ze s owniczka zamieszczonego z ty u podr cznika, koncentruj c si na leksyce o okre lonej trudno ci (s. 100). inne s owa zalecane do zapisania we wk adce 14 : der Bruder, die Familie, der Freund, die Freundin, die Lehrerin, der Mechaniker, die Mutter, die Nummer, die Oma, der Opa, der Rentner, sie, das Schach, die Schülerin, die Schwester, die Sekretärin, der Student, studieren, der Taxifahrer, der Vater. Technika: katalogowanie s ownictwa w portfolio (zapisywanie s ów w okre lonych kolorach). w. 8, s. 25 9 Nale y zach ci uczniów do systematyzowania s ownictwa zwi zanego z wybranymi kr gami tematycznymi, kataloguj c je w formie portfolio. W zwi zku z tym zaleca si, aby uczniowie zapisali nazwy cz onków rodziny w kolorach odpowiadaj cych zastosowanym w podr czniku kolorom niemieckich rodzajników (der = kolor niebieski, die = kolor czerwony, das = kolor zielony, die (lm.) = kolor pomara czowy). Zapisywanie nowych s ów w wi kszym formacie i w podanych kolorach u atwi uczniom z dysleksj zapami tanie ich znaczenia, rodzaju i sposobu zapisu. Je li dzieci radz ju sobie z pisaniem na komputerze, mog katalogowa s ownictwo w a nie przy u yciu komputera. Równie w czasie lekcji lub w trakcie nauki ucze z dysleksj powinien sporz dza notatki na komputerze. U ywana do poprawiania b dów pisowni autokorekta umo liwi uczniom ich natychmiastowe dostrze enie.