WYKLUCZENIE FINANSOWE JAKO SKUTEK NIEUMIEJĘTNOŚCI ZARZĄDZANIA BUDŻETEM DOMOWYM

WYKLUCZENIE FINANSOWE JAKO SKUTEK NIEUMIEJĘTNOŚCI ZARZĄDZANIA BUDŻETEM DOMOWYM dr Arkadiusz Durasiewicz Warszawa, 9 kwietnia 2013 r.

Uzasadnienie podjęcia tematu badań Sytuacja ekonomiczna w kraju. Niewydolność finansowa Polaków. Nieracjonalne zarządzanie budżetem gospodarstw domowych. Niska świadomość edukacyjna w zarządzaniu finansami. 2

Cel badań Zdobycie wiedzy i jednocześnie odpowiedzi na pytanie: Czy wykluczenie finansowe jest spowodowane warunkami ekonomicznymi panującymi w kraju czy też nieumiejętnością zarządzania budżetem domowym? Jakie czynniki mogą przyczynić się do niewydolności finansowej Polaków, a przez to braku możliwości korzystania z usług finansowych?. 3

Główna teza badawcza Nieumiejętne zarządzanie budżetem domowym prowadzi w efekcie do wykluczenia finansowego. 4

Hipotezy badawcze wykluczenia finansowego Koszty usług bankowych, koszty prowadzenia rachunku bankowego. Niska świadomość edukacyjna i finansowa. Niski poziom dochodów, w tym brak stałego zatrudnienia lub bezrobocie. Miejsce zamieszkania: wieś lub mała miejscowość, gdzie nie ma dostępu do instytucji bankowych czy bankomatów. Brak efektywnej pomocy dla ludzi niezamożnych lub znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej. 5

Metody badawcze Metoda ilościowa określenie skali badanego zjawiska na terenach dotkniętych wykluczeniem społecznym w podziale na 5 województw. Możliwe było wyodrębnienie terenów najbardziej oraz najmniej dotkniętych problemem wykluczenia finansowego i ustalenie przyczyn zjawiska. Ankieta audytoryjna oszacowanie skali badanego zjawiska i opracowanie zebranych materiałów w sposób ilościowy. Analiza porównawcza analiza wyników badań niezbędna do opracowania raportu z badań. 6

Pytania badawcze Czy sytuacja ekonomiczna kraju jest kluczowym czynnikiem decydującym o wykluczeniu finansowym osób objętych programem pomocy społecznej? Czy nawyki oraz wzorce rodzinne i środowiskowe dot. zarządzania własnymi finansami mają wpływ na wyeliminowanie ludzi z grupy osób mających dostęp do usług finansowych? Czy wśród beneficjentów pomocy społecznej oraz studentów korzystających z programu pomocy socjalnej istnieje poczucie odpowiedzialności za własną sytuację finansową i skutki decyzji finansowych, w których biorą udział? Czy istnieje zależność między błędnie podejmowanymi decyzjami finansowymi (lekkomyślnymi inwestycjami finansowymi i zaciąganiem długów niewspółmiernych do dochodów), a pauperyzacją gospodarstw domowych? 7

Charakterystyka próby badawczej 75 osób (15 x 5 województw) z gospodarstw domowych pozostających w trudnej sytuacji finansowej, w szczególności tych gospodarstw domowych, których deklarowane przez badanych dochody nie przekraczają kwoty 461 zł w gospodarstwie domowym jednoosobowym lub 316 zł w gospodarstwie wieloosobowym, co uprawnia je do pobierania świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej, tj. beneficjenci pomocy społecznej. 75 studentów Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP w Warszawie, którzy objęci są programem pomocy socjalnej (otrzymują stypendia socjalne). W badaniu wzięli udział studenci w wieku 19-26 lat, których miesięczny dochód nie przekracza 782,60 zł. 8

Obszar realizacji badań W celu zachowania zróżnicowania przestrzennego, gospodarczego i demograficznego obszaru, który został objęty badaniem, dla przeprowadzenia analizy pod kątem problemów badawczych wyselekcjonowano 5 województw: woj. warmińsko-mazurskie, woj. mazowieckie, woj. śląskie, woj. zachodniopomorskie, woj. lubelskie. 9

Wyniki badań Kto według Pana / Pani odpowiada za obecną sytuację Pana / Pani gospodarstwa domowego? odpowiedzi studentów i beneficjentów pomocy społecznej Kto według Pana / Pani odpowiada za obecną sytuację finansową Pana / Pani gospodarstwa domowego? - studenci 1.33% Kto według Pana / Pani odpowiada za obecną sytuację finansową Pana / Pani gospodarstwa domowego? - klienci MOPS 1.33% 21.33% 41.33% Państwo 33.33% Państwo Rodzina 54.67% Rodzina 36.00% Ja 10.67% Ja Inne Inne Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań ankietowych 10

Wyniki badań Jakie działania podejmuje Pan / Pani, aby poprawić swoją sytuację finansową? odpowiedzi studentów i beneficjentów pomocy społecznej Jakie działania podejmuje Pan / Pani, aby p o p r a w ić sw o ją sy t u a cję f in a n so w ą? - st u d e n ci 1,87% 14,95% Jakie działania podejmuje Pan / Pani, aby p o p r a w ić sw o ją sy t u a cję f in a n so w ą? - k lie n ci 22,62% M O PS 26,19% 56,07% 27,10% 7,14% 5,95% Pracuję dodatkowo Szukam nowej pracy Uzupełniam wykształcenie Inne Pracuję dodatkowo Uzupełniam wykształcenie Nie podejmuję żadnych działań 38,10% Szukam nowej pracy Inne Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań ankietowych 11

Wyniki badań Czy zdarzyło się Panu / Pani nie uregulować rachunków w terminie? odpowiedzi studentów i beneficjentów pomocy społecznej Czy zdarzyło się Panu / Pani nie uregulować r a ch u n k ó w w t e r m in ie? - st u d e n ci 13,33% Czy zdarzyło się Panu / Pani nie uregulować r a ch u n k ó w w t e r m in ie? - k lie n ci M O PS 26,67% 52,00% 34,67% 52,00% 21,33% Tak, często Tak, czasami Nie, nigdy Tak, często Tak, czasami Nie, nigdy Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań ankietowych 12

Wyniki badań Jak procentowo rozkładają się wydatki w Pana / Pani gospodarstwie domowym? odpowiedzi studentów i beneficjentów pomocy społecznej Jak procentowo rozkładają się wydatki w Pana / Pa n i go sp o d a r st w ie d o m o w y m? - st u d e n ci 11,27% 8,48% 5,55% 1,77% 1,24% 33,13% Jak procentowo rozkładają się wydatki w Pana / Pa n i go sp o d a r st w ie d o m o w y m? - k lie n ci M O PS 8,44% 7,09% 1,93% 10,73% 0,13% 37,07% 9,36% 29,20% Opłaty bieżące Jedzenie Ubranie Oświata / Edukacja Używki Leki / Leczenie Oszczędności Inne 35,16% Opłaty bieżące Jedzenie Ubranie Oświata / Edukacja Używki Leki / Leczenie Oszczędności Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań ankietowych 13

Wyniki badań Czy zdarzają się Panu / Pani tzw. niespodziewane wydatki? odpowiedzi studentów i beneficjentów pomocy społecznej Czy zdarzają się Panu / Pani tzw. n ie sp o d zie w a n e w y d a t k i? - st u d e n ci 24,00% Czy zdarzają się Panu / Pani tzw. n ie sp o d zie w a n e w y d a t k i? - k lie n ci M O PS 28,00% 76,00% 72,00% Tak Nie Tak Nie Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań ankietowych 14

Wyniki badań Czy uważa Pan / Pani, że obecnie warto oszczędzać pieniądze na przyszłość? odpowiedzi studentów i beneficjentów pomocy społecznej Czy uważa Pan / Pani, że obecnie warto o szczę d za ć p ie n ią d ze n a p r zy szło ść? - st u d e n ci 28,00% Czy uważa Pan / Pani, że obecnie warto o szczę d za ć p ie n ią d ze n a p r zy szło ść? - k lie n ci 34,67% M O PS 13,33% 4,00% 5,33% 1,07% 61,33% Zdecydowanie tak Raczej tak Trudno powiedzieć 42,67% Zdecydowanie tak Raczej tak Trudno powiedzieć Raczej nie Zdecydowanie nie Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań ankietowych 15

Wyniki badań Na przeznaczył/aby Pan / Pani otrzymane 5 tys. zł? odpowiedzi studentów i beneficjentów pomocy społecznej Na co przeznaczył/aby Pan / Pani otrzymane 5 tys. zł ( np. wygraną w grach losowych, spadek, nieoczekiwany 15,50% zarobek, nagrodę)? - studenci 9,22% 21,61% Na co przeznaczył/aby Pan / Pani otrzymane 5 tys. zł ( np. wygraną w grach losowych, spadek, nieoczekiwany 13,75% zarobek, nagrodę)? - klienci M OPS 9,06% 18,04% 24,99% 28,69% Zakupy Bieżące potrzeby Inwestycja w wykształcenie Kultura Oszczędności 21,16% 37,99% Zakupy Bieżące potrzeby Inwestycja w wykształcenie Kultura Oszczędności Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań ankietowych 16

Wyniki badań Czy ma Pan / Pani dług do spłacenia? odpowiedzi studentów i beneficjentów pomocy społecznej Czy ma Pan / Pani dług do spłacenia? - studenci Czy ma Pan / Pani dług do spłacenia? - klienci M O PS 30,67% 48,00% 52,00% 69,33% Tak Nie Tak Nie Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań ankietowych 17

Wyniki badań Na co zwrócił/aby Pan / Pani uwagę podczas korzystania z kredytu / pożyczki? odpowiedzi studentów i beneficjentów pomocy społecznej Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań ankietowych 18

Wyniki badań Czy kiedykolwiek zdarzyło się Panu / Pani wziąć pożyczkę tzw. chwilówkę? odpowiedzi studentów i beneficjentów pomocy społecznej Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań ankietowych 19

Wyniki badań Znajomość zasad korzystania z szybkiej pożyczki tzw. chwilówki Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań ankietowych 20

Wyniki badań Jaki był cel zaciągniętej przez Pana / Panią pożyczki? - odpowiedzi studentów i beneficjentów pomocy społecznej Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań ankietowych 21

Wyniki badań Czy jest Pan / Pani klientem banku? - odpowiedzi studentów i beneficjentów pomocy społecznej Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań ankietowych 22

Wyniki badań Czy korzysta Pan / Pani z: - odpowiedzi studentów i beneficjentów pomocy społecznej Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań ankietowych 23

Konkluzje z badań i analiz Sytuacja ekonomiczna w kraju w sposób pośredni jest czynnikiem decydującym o wykluczeniu finansowym osób objętych programem pomocy społecznej. Nawyki oraz wzorce rodzinne i środowiskowe dotyczące zarządzania własnymi finansami mają wpływ na wyeliminowanie ludzi z grupy osób mających dostęp do usług finansowych. Niski poziom dochodów przyczynia się w pierwszej kolejności do zaniedbań finansowych, które w większości przypadków prowadzą do wykluczenia finansowego. Brak efektywnej pomocy ludziom niezamożnym lub znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej. Zdolność badanych grup do oszczędzania jest znikoma. 24

Weryfikacja tezy Nieumiejętne zarządzanie budżetem prowadzi w efekcie do wykluczenia finansowego. Sytuacja ekonomiczna w kraju w sposób pośredni prowadzi do wykluczenia finansowego gospodarstw domowych (negatywne skutki finansowe). 25

Rekomendacje Wprowadzenie na terenach słabo zurbanizowanych, a w szczególności na obszarach wiejskich, dostępu do podstawowych usług finansowych ze względu na brak fizycznej sieci świadczących je placówek, czego nie jest w stanie zastąpić bankowość internetowa. Zwiększenie świadomości edukacyjnej i finansowej w zakresie wiedzy o instytucjach oferujących usługi finansowe oraz w zakresie racjonalnego zarządzania budżetem domowym. Zwiększenie zaufania w stosunku do instytucji oferujących usługi finansowe. Upowszechnianie dostępu do usług wśród osób mniej zamożnych, poprzez podjęcie znaczących działań dostosowawczych, pozwalających na wprowadzenie klientów niezamożnych w sferę obsługi bankowo-finansowej. Poprawa sytuacji ekonomicznej w kraju, która w sposób pośredni i bezpośredni może ograniczyć wykluczenie finansowe dużej liczby gospodarstw domowych, a z drugiej strony może zachęcić instytucje sektora finansowego do ograniczania wykluczenia finansowego. 26

Rekomendacje Nowoczesna edukacja dzieci oraz osób, które pracują z osobami wykluczonymi w zakresie: warsztatów, szkoleń i kursów, studiów podyplomowych (zarządzanie finansami), racjonalne zarządzanie budżetem domowym, nowoczesne usługi biznesowe. Stworzenie sieci placówek z doradztwem dotyczącym zarządzania finansami osobistymi w ramach poradnictwa obywatelskiego. Wprowadzenie medialnych kampanii reklamowych dotyczących oszczędzania za pomocą obecnie obowiązujących, nowoczesnych narzędzi bankowych. Wprowadzenie programów edukacyjnych wiążących kwestie wykluczenia finansowego oraz wykluczenia cyfrowego, które zwracają uwagę na powiązania między tymi zjawiskami. 27

Zakończenie W polskich warunkach niekorzystna sytuacja ekonomiczna w kraju, która wprowadza niepewność oraz brak zaufania społeczeństwa do instytucji finansowych w sposób pośredni przyczynia się do wykluczenia finansowego obywateli. Oznacza to, że niekorzystna sytuacja ekonomiczna może mieć przełożenie na niekorzystną sytuację finansową w gospodarstwach domowych. Brak edukacji w zakresie zarządzania budżetem domowym, niska świadomość w zakresie finansów i nieumiejętne nimi gospodarowanie prowadzi do zadłużania gospodarstw domowych, czego bezpośrednim skutkiem jest wykluczenie finansowe. 28

Dziękuję za uwagę! 29

KAMPANIA SPOŁECZNA Nie daj się nabrać! Sprawdź zanim podpiszesz! Marcin Kaszuba Dyrektor Departamentu Komunikacji i Promocji NBP Warszawa, 9 kwietnia 2013 r.

Założenia kampanii: Cel kampanii: Poinformowanie Polaków o ryzykach związanych z zaciąganiem pożyczek tzw. chwilówek poza sektorem bankowym oraz z lokowaniem pieniędzy w firmach nie podlegających specjalnemu nadzorowi państwa. Charakter kampanii: kampania ma charakter informacyjno-edukacyjny, dotyczy zjawiska, a nie konkretnych podmiotów działających na rynku, jest neutralna: ufaj instytucjom finansowym ale je sprawdzaj. 31

Współorganizatorzy: Narodowy Bank Polski, Bankowy Fundusz Gwarancyjny, Komenda Główna Policji, Komisja Nadzoru Finansowego, Ministerstwo Finansów, Ministerstwo Sprawiedliwości, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. 32

Partnerzy medialni: Telewizja Polska, Polskie Radio, Katolicka Agencja Informacyjna. Partnerzy społeczni: Grupa PKP, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Związek Biur Porad Obywatelskich, Związek Harcerstwa Polskiego. 33

Pierwsza odsłona kampanii: stworzenie dedykowanej strony www, udostępnienie infolinii konsumenckiej, spoty tv i radiowe, spoty w komunikacji miejskiej, wysyłka materiałów informacyjnych, skoordynowane działania komunikacyjne, działania edukacyjne. 34

Efekty pierwszej odsłony kampanii: dotarcie do ponad 20 mln obywateli; materiały informacyjne dostarczono bezpośrednio do 7 000 000 osób; stronę internetową kampanii odwiedziło ok. 30 000 internautów; ekwiwalent reklamowy materiałów wyemitowanych w ciągu 5 pierwszych tygodni akcji wielokrotnie przewyższył koszty poniesione przez organizatorów akcji; w dalszych etapach kampanii w 2013 r. wykorzystywane będą materiały opracowane wcześniej. ponad dwukrotny wzrost zainteresowania infolinią KNF; 35

Efekty medialne pierwszej odsłony kampanii: Telewizja: 110 materiałów w stacjach ogólnopolskich i regionalnych (m.in. TVP, TVN, Polsat, Superstacja, TV Biznes), 1 500 spotów tv (m.in. 1 000 TVP, 240 TV Biznes, 70 TVN, liczne stacje lokalne). Radio: 180 materiałów redakcyjnych (m.in. Polskie Radio, Radio ZET, RMF FM, TOK FM, stacje lokalne i katolickie), 500 emisji spotów radiowych. Prasa: 154 materiały redakcyjne w prasie ogólnopolskiej i regionalnej, oraz materiały zamieszczone przez KAI. Internet: 350 serwisów internetowych pisało o kampanii, 700 000 emisji billboardu na 34 serwisach on-line, 1 500 000 odsłon bannerów z kampanią na stronach internetowych partnerów. 36

Kampania doceniona na międzynarodowym forum NBP został poproszony o zaprezentowanie kampanii w trakcie prestiżowego Praskiego Festiwalu Reklamy (PIAF Conference 2013 in Prague). Kampania została doceniona za: wzorcowy przykład holistycznego podejścia do problemu, rzadko spotykaną współpracę wielu instytucji publicznych, efektywność we współpracy z mediami. 37

Dziękuję za uwagę! Marcin.Kaszuba@nbp.pl 38

PUŁAPKI I ZAGROŻENIA NADMIERNEGO KONSUMPCJONIZMU. JAK UNIKNĄĆ SPIRALI ZADŁUŻENIA I PRZERWAĆ BŁĘDNE KOŁO? Mariusz Hildebrand Prezes Zarządu BIG InfoMonitor S.A. Warszawa, 9 kwietnia 2013 r.

PUŁAPKI I ZAGROŻENIA NADMIERNEGO KONSUMPCJONIZMU. JAK UNIKNĄĆ SPIRALI ZADŁUŻENIA I PRZERWAĆ BŁĘDNE KOŁO? Decydując się na kredyt finansowy musimy zawsze pamiętać o podstawowej, choć nadzwyczaj często zapominanej zasadzie: BIORĄC KREDYT OBLIGUJEMY SIĘ RÓWNIEŻ DO JEGO SPŁATY NA OKRESLONYCH WARUNKACH Nieprzestrzeganie warunków zawartych w umowie kredytowej to najprostszy sposób do tego, aby wpaść w SPIRALĘ ZADŁUŻENIA, z której niestety trudno jest się wydostać. MECHANIZM PUŁAPKI KREDYTOWEJ, zwany potocznie spiralą zadłużenia, to bardzo częsty problem osób, które zaciągają kredyt, po to, aby spłacić inne zadłużenie. 40

PUŁAPKI I ZAGROŻENIA NADMIERNEGO KONSUMPCJONIZMU. JAK UNIKNĄĆ SPIRALI ZADŁUŻENIA I PRZERWAĆ BŁĘDNE KOŁO? Badania przeprowadzone na potrzeby Raportu InfoDług pokazują, że: 2,25 mln to liczba klientów podwyższonego ryzyka w Polsce; 38,52 mld zł łączna kwota zaległych płatności Polaków we wrześniu 2012 r.; 5,9% Polaków nie reguluje zobowiązań terminowo; 102,27 mln zł na taką kwotę zalega największy dłużnik zanotowany w bazach BIK, BIG InfoMonitor i ZBP. 41

JAK WPADAMY W SPIRALĘ ZADŁUŻENIA? UWAGA! WYSTARCZY 6 KROKÓW! DOKONUJEMY NIEPRZEMYŚLANYCH ZAKUPÓW dużych i małych kupujemy niepotrzebne urządzenia RTV/AGD, ubrania, wydajemy na inne przyjemności WSZYSTKIE DOCHODY WYDAJEMY NA BIEŻĄCO nie oszczędzamy i nie myślimy o przyszłości i zabezpieczeniu finansowym PRZESTAJEMY PŁACIĆ W TERMINIE PODSTAWOWE ZOBOWIĄZANIA czynsz za mieszkanie, telefon, kablówka NIEUMIEJĘTNIE POSŁUGUJEMY SIĘ KARTAMI KREDYTOWYMI przekroczenie okresu bezodsetkowego, drogie wypłaty z bankomatów NADMIERNE KORZYSTANIE Z KREDYTÓW GOTÓWKOWYCH I SAMOCHODOWYCH lepiej poczekać kilka miesięcy i zaoszczędzić, niż wszystko kupować na raty. Za duży udział kredytu w stosunku do wkładu własnego, odsetki okazują się nie do spłacenia ZACIĄGAMY NOWE DŁUGI NA SPŁATĘ STARYCH zaciąganie kolejnych zobowiązań po to, aby spłacić poprzednie, wpadamy w spiralę zadłużenia 42

Z długami można sobie poradzić 62% wszystkich zaległych płatności to kwoty poniżej 5 tysięcy złotych 62,32% 1 100 000 24,95% 930 262 22,43% 900 000 18,72% 15,25% 836 337 700 000 698 048 11,34% 568 717 500 000 7,30% 422 954 300 000 272 255 100 000 <= 500zł 501-1 000zł 1 001-2 000zł 2 001-5 000zł 5 001-10 000zł > 10000zł Źródło: BIG InfoMonitor, raport InfoDług 43

JAK WYJŚĆ ZE SPIRALI ZADŁUŻENIA? WYSTARCZY 5 KROKÓW! 1. UŁÓŻ PLAN dokonaj analizy wydatków i dochodów (zrób zestawienie w Excel lub na kartce papieru i spisuj każdy wydatek). Odejmij od dochodów wszystkie stałe koszty i oblicz jaką kwotę możesz wydać dziennie na bieżące wydatki, aby starczyło Ci do kolejnej wypłaty. 2. USTAL PRIORYTETY ustal, które wydatki są niezbędne i które trzeba spłacić w pierwszej kolejności. Zastanów się z czego możesz zrezygnować lub co ograniczyć. Wybieraj tańsze oferty i rób to bardzo drobiazgowo (np. tankuj samochód na tańszej stacji). Ziarnko do ziarnka, uzbiera się miarka. 3. POWIEDZ RODZINIE O SWOJEJ SYTUACJI wsparcie bliskich zmniejszy stres, pozwoli działać, a z drugiej strony da pozytywną motywację. 4. ZMNIEJSZ LICZBĘ KREDYTÓW postaraj się skonsolidować posiadane kredyty i pożyczki, powinno to obniżyć oprocentowanie i co za tym idzie obniżyć wysokość miesięcznej raty. 5. SKONTAKTUJ SIĘ Z BANKIEM/DORADCĄ/FIRMĄ WINDYKACYJNĄ jeśli nadal nie jesteś w stanie spłacać swoich zobowiązań skontaktuj się z wierzycielem lub firmą windykacyjną. Nie unikaj kontaktu. Wspólnie ustalcie jak można dokonać spłaty np. poprzez rozłożenie spłaty na niższe raty, wydłużenie okresu spłaty itp. 44

SPRAWDŹ, CZY NIE WIDNIEJESZ W REJESTRZE DŁUŻNIKÓW! Raport o Sobie informuje o niepłaconych należnościach konsumenta, które widnieją w Rejestrze Dłużników prowadzonym przez BIG InfoMonitor. W przypadku: nieregularnych opłat rachunków nieterminowych spłat kredytów konsument może zostać wpisany do Rejestru Dłużników BIG InfoMonitor. Każda osoba fizyczna może BEZPŁATNIE sprawdzić, czy widnieje w Rejestrze Dłużników BIG InfoMonitor. 45

DZIAŁANIA EDUKACYJNE BIG InfoMonitor Treści edukacyjne w serwisach społecznościowych oraz na stronie www. big.pl 46

DZIAŁANIA EDUKACYJNE BIG InfoMonitor www.big.pl Już od 2 lat współpracuję z BIG InfoMonitor. Zaczynaliśmy od kilku pojedynczych raportów, aż zdecydowaliśmy się na współpracę w ramach abonamentu. Mamy wielu podwykonawców, dostawców i klientów. Kilkakrotnie mieliśmy problem z odzyskaniem zapłaty. Dlatego teraz sprawdzamy wszystkich partnerów biznesowych przed podpisaniem umowy oraz monitorujemy ich stan zobowiązań niezależnie od czasu współpracy. Każdemu może się noga powinąć. Dzięki stałej współpracy z BIG InfoMonitor nie mam problemu z zaległymi płatnościami. Porady dla konsumentów i przedsiębiorców Propagowanie wiarygodności finansowej w kontekście współpracy biznesowej Zwiększanie świadomości konsumentów i przedsiębiorców dotyczącej możliwości: postępowania z dłużnikami ograniczenia ryzyka przy zawieraniu umów z kontrahentami Mam niewielką drukarnię. Kilka tygodni temu, dostałam duże zlecenie od znanej firmy. Dostałam 10% zaliczki, a reszta miała wpłynąć na konto po zrealizowaniu zlecenia. Zamówiliśmy specjalny papier, odmówiliśmy kilku małym klientom, żeby zdążyć z produkcją. To zamówienie było dla nas naprawdę ważne. Zdążyliśmy. Klient był zachwycony, ale ja do dziś nie otrzymałam pieniędzy za wykonaną usługę. Dopiero teraz sprawdziłam tą firmę w Rejestrze Dłużników BIG i wiem, że ma zadłużenie na ponad 700 tys. zł. Szkoda, że nie sprawdziłam jej wcześniej. Teraz także ja wpiszę ją dobig. 47

DZIAŁANIA EDUKACYJNE BIG InfoMonitor Facebook Edukacja dla młodych konsumentów przyszłych przedsiębiorców Jak budować własną wiarygodność finansową Spirala zadłużenia - jak uniknąć i co zrobić, by się z nią uporać BIG InfoMonitor jako ekspert i jako doradca www.facebook.com/bigpl 48

Dziękuję za uwagę! 49

ROLA FIRMY WINDYKACYJNEJ W KSZTAŁTOWANIU ŚWIADOMOŚCI FINANSOWEJ OSÓB ZADŁUŻONYCH Wojciech Andrzejewski Wiceprezes Zarządu P.R.E.S.C.O. GROUP S.A. Warszawa, 9 kwietnia 2013 r.

Firmy inwestujące w wierzytelności jako nieodzowny element obrotu gospodarczego przeciwdziałanie powstawaniu zatorów płatniczych i problemów z płynnością finansową przedsiębiorstw oraz osób fizycznych zapobieganie wzrostowi cen usług dla konsumentów regularnie spłacających swoje zobowiązania średnia oszczędność na gospodarstwo domowe w roku 2012 81 zł 1 usprawnianie obiegu pieniądza w gospodarce tylko w roku 2012 firmy inwestujące w wierzytelności przywróciły do obiegu 1,1 mld zł 2 1 Wartość nabytych portfeli wierzytelności / liczba gospodarstw domowych w Polsce w roku 2012 2 Bez usług inkaso (windykacja na zlecenie), źródło dane i analizy P.R.E.S.C.O. GROUP S.A. 51

15 lat doświadczenia P.R.E.S.C.O. GROUP we współpracy z Osobami Zadłużonymi OBSŁUGA WIERZYTELNOŚCI W LICZBACH 1 1 mln 727 tys. liczba osób wobec których toczyły się postępowania 65% w ciągu 15 lat działalności współpracowaliśmy z osobami, które mogłyby stanowić ludność Warszawy najczęściej Osobą Zadłużoną jest mężczyzna mężczyźni 35% kobiety 381 tys. na 645 tys. (60%) liczba zakończonych spraw, w których postępowanie zakończyło się na drodze polubownej z konsekwencjami zadłużenia muszą mierzyć się kobiety, dysponując ograniczoną kwotą budżetu domowego od początku działalności P.R.E.S.C.O. nastawione jest na model windykacji polubownej 1 Dane i statystyki P.R.E.S.C.O. GROUP 52

Specjalizacja w obsłudze zadłużenia konsumenckiego PROFIL OSOBY ZADŁUŻONEJ 1 1 Dane i statystyki P.R.E.S.C.O. GROUP, 2013 r. 53

Najczęstsze przyczyny nadmiernego zadłużenia Polaków brak świadomości związanej z konsekwencjami podejmowanych czynności prawnych (nieczytanie umów, niezrozumienie wiążących postanowień) brak umiejętności oceny własnych możliwości finansowych nieuczciwość (zamierzone unikanie spłaty, przenoszenie ciężaru ponoszenia zobowiązania na osoby trzecie, itp.) dążenie do szybkiego wyrównania standardu życia do obserwowanego w społeczeństwach zachodnioeuropejskich przy niewspółmiernych dochodach zdarzenia losowe (utrata pracy, choroba, zmiana sytuacji rodzinnej) długi przedsiębiorców wynikające z ryzyk związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej 54

Windykacja polubowna jako preferowany model współpracy z Osobami Zadłużonymi Z PERSPEKTYWY WIERZYCIELA większa skuteczność windykacji stabilna sytuacja Osoby Zadłużonej lepsza atmosfera współpracy większa satysfakcja ze współpracy dla wierzycieli pierwotnych mniejsze koszty administracyjne niższe koszty postępowania windykacyjnego Z PERSPEKTYWY OSOBY ZADŁUŻONEJ możliwość spłaty zadłużenia w ratach uzgodnienie terminu spłaty ustalenie raty spłaty nieponoszenie dodatkowych kosztów postępowania sądowego postępowania egzekucyjnego odsetek karnych profesjonalne doradztwo w zakresie indywidualnej sytuacji finansowej i możliwości uregulowania zobowiązań także wobec innych wierzycieli uwzględnienie sytuacji życiowej Osoby Zadłużonej i możliwość umorzenia części zadłużenia w uzasadnionych przypadkach oferta dodatkowego finansowania na potrzeby uregulowania zadłużenia (na preferencyjnych warunkach) 55

Rola i możliwości konsultanta w kształtowaniu świadomości finansowej Osób Zadłużonych uświadomienie przyczyn powstania zadłużenia analiza źródeł dochodów oraz podstawowych potrzeb finansowych Osoby Zadłużonej analiza ogółu zobowiązań Osoby Zadłużonej konsultacja w zakresie sposobów optymalizacji wydatków konsultacja w odniesieniu do możliwej konsolidacji zadłużenia doradztwo w odniesieniu do sposobów pozyskania środków na pokrycie zobowiązań aktywizacja zawodowa - prace sezonowe, kursy i szkolenia zawodowe alternatywne sposoby pozyskania środków finansowych na spłatę zobowiązań przez osoby zagrożone wykluczeniem finansowym wskazanie zagrożeń wynikających z pozyskania finansowania w instytucjach niepodlegających kontroli KNF omówienie możliwości bezpiecznego pozyskania środków finansowych u wskazanych podmiotów 56

Wnioski geneza koncepcji programu edukacyjnego Wydatki kontrolowane prognozy wzrostu zadłużenia Polaków w kolejnych latach łatwy dostęp do dóbr i towarów konsumpcyjnych, dalsze dążenie do podnoszenia standardu życia dostępność niekorzystnych dla konsumenta produktów finansowych (chwilówki, itp.) niższy poziom świadomości finansowej i prawnej niż w społeczeństwach zachodnioeuropejskich brak podstawowej wiedzy i nawyków związanych z zarządzaniem osobistymi finansami KONIECZNOŚĆ ZAPEWNIENIA PODSTAWOWEJ EDUKACJI W ZAKRESIE ZARZĄDZANIA WŁASNYM BUDŻETEM 57

Warsztaty edukacyjne grupy docelowe założenia warsztatów studenci i uczniowie szkół średnich grupy dotknięte problemami finansowymi (m.in. beneficjenci Ośrodków Pomocy Społecznej, osoby zadłużone) pierwsze warsztaty: 11 maja 2013 r. Katowice 25 maja 2013 r. Olsztyn 8 czerwca 2013 r. - Lublin edukacja i informacja finansowa i prawna zapobieganie wykluczeniu finansowemu oraz wpadaniu w spiralę zadłużenia zarządzanie budżetem własnym zarządzanie budżetem domowym metody aktywizacji zawodowej i dodatkowe źródła utrzymania psychologiczne aspekty zadłużenia 58

Dziękuję za uwagę! 59

PSYCHOLOGICZNE ASPEKTY ZADŁUŻANIA I RADZENIA SOBIE Z NIEWYPŁACALNOŚCIĄ dr Marzena Mazur Warszawa, 9 kwietnia 2013 r.

DLACZEGO SIĘ ZADŁUŻAMY? Zaspokojenie podstawowych potrzeb. Zapobieganie wykluczeniu społecznemu. Walka z ubóstwem. Brak wiedzy o finansach i zarządzaniu domowym budżetem. Niechęć do oszczędzania. Konsumpcjonizm. Życie ponad stan. Nieplanowane, impulsywne wydatki. Uzależnienia (hazard, zakupoholizm, alkoholizm, narkomania). Choroby psychiczne. 61

CHCIWOŚĆ CZY STRACH? Chęć podniesienia standardów życia, zaimponowania otoczeniu, uregulowania długów i wyjścia na prostą. Strach przed wykluczeniem, obniżeniem standardów życia, przyznania się do porażki, sądem, komornikiem, dezaprobatą rodziny, opinią środowiska. 62

SPIRALA DŁUGÓW Zaciągnięcie kolejnego zobowiązania Zaciągnięcie kolejnego zobowiązania Zaciągnięcie zobowiązania Szukanie rozwiązania Szukanie rozwiązania Szukanie rozwiązania Kłopoty ze spłatą Kłopoty ze spłatą Kłopoty ze spłatą 63

PSYCHOLOGIA ZADŁUŻENIA Poczucie kontroli (sprawstwa) w chwili zaciągania zobowiązania i w sytuacji niemożności spłaty. Wyuczona bezradność jako wynik pułapki zadłużenia. Deficyty motywacyjne, poznawcze i emocjonalne osoby zadłużonej i ich wpływ na funkcjonowanie w sytuacji zadłużenia. 64

WSPARCIE OSÓB ZADŁUŻONYCH Wsparcie merytoryczne: Analiza sytuacji Propozycje rozwiązań Nauka zarządzania finansami Wsparcie psychologiczne: Wsparcie emocjonalne Zmiana postaw i zachowań ekonomicznych 65

Dziękuję za uwagę! 66