Postępowanie przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

Postępowanie przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Dorota Sylwestrzak Wydanie 1 Warszawa 2012

Redaktor prowadzący: Anna Popławska Opracowanie redakcyjne: Agata Walkowska Redakcja techniczna: Agnieszka Dymkowska Projekt okładki i stron tytułowych: Michał Piotrowski Copyright by LexisNexis Polska Sp. z o.o. 2012 Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej książki nie może być powielana ani rozpowszechniana za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych bez pisemnej zgody Autorki i wydawcy. ISBN 978-83-7806-523-4 LexisNexis Polska Sp. z o.o. Ochota Office Park 1, Al. Jerozolimskie 181, 02-222 Warszawa tel. 22 572 95 00, faks 22 572 95 68 Infolinia: 22 572 99 99 Redakcja: tel. 22 572 83 26, 22 572 83 28, 22 572 83 11, faks 22 572 83 92 www.lexisnexis.pl, e-mail: biuro@lexisnexis.pl Księgarnia Internetowa: dostępna ze strony www.lexisnexis.pl

Spis treści Wykaz skrótów................................. 11 Wprowadzenie.................................. 15 ROZDZIAŁ I. Zakres postępowania przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów................. 19 1. Zakres przedmiotowy postępowania przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów........................ 19 1.1. Uwagi wstępne............................. 19 1.2. Praktyki ograniczające konkurencję................. 19 1.2.1. Zakaz porozumień ograniczających konkurencję..... 21 1.2.2. Zakaz nadużywania pozycji dominującej......... 32 1.3. Koncentracje przedsiębiorców.................... 42 1.4. Zakaz praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. 47 2. Zakres podmiotowy postępowania przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów........................ 54 2.1. Uwagi ogólne............................. 54 2.2. Pojęcie przedsiębiorcy......................... 55 2.3. Pojęcie konsumenta.......................... 58 3. Rynek właściwy................................ 61 4. Zakres terytorialny.............................. 68 ROZDZIAŁ II. Usytuowanie postępowania przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w systemie postępowania administracyjnego............. 71 1. Wyjaśnienie pojęcia postępowanie przed Prezesem Urzędu..... 71 2. Rodzaje postępowań przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów................................ 74 3. Postępowanie przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w systemie postępowania administracyjnego..... 87 4. Odesłanie do Kodeksu postępowania administracyjnego....... 92 5

Spis treści ROZDZIAŁ III. Przedmiot, cel i funkcje postępowania przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów..... 96 1. Przedmiot postępowania przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów................................ 96 2. Cel postępowania przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów................................ 98 2.1. Uwagi ogólne............................. 98 2.2. Dobra podlegające ochronie na gruncie ustawy antymonopolowej........................... 101 2.3. Pojęcie interesu publicznego w postępowaniu przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów........... 108 3. Funkcje postępowania przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów................................ 114 ROZDZIAŁ IV. Zasady postępowania przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów................ 118 ROZDZIAŁ V. Pozycja prawna podmiotów postępowania przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów........................ 141 1. Pozycja prawna organu prowadzącego postępowanie w sprawach ochrony konkurencji i konsumentów................... 141 1.1. Właściwość Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów............................. 143 1.2. Status prawny Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów............................. 145 2. Pozycja prawna strony w postępowaniu przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów................... 151 3. Pozycja prawna innych podmiotów postępowania w postępowaniu przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.... 158 3.1. Podmioty na prawach strony..................... 158 3.2. Uczestnicy postępowania przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów..................... 162 ROZDZIAŁ VI. Czynności procesowe podejmowane w postępowaniu przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów........................ 165 1. Wszczęcie postępowania przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów........................ 165 1.1. Zawiadomienie o podejrzeniu stosowania zakazanych praktyk. 168 1.2. Przesłanki warunkujące wszczęcie postępowania przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów........... 170 6 www.lexisnexis.pl

Spis treści 1.2.1. Wszczęcie postępowania wyjaśniającego......... 170 1.2.2. Pozytywne przesłanki wszczęcia postępowania przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 173 1.2.3. Negatywne przesłanki wszczęcia postępowania przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 176 1.3. Forma prawna wszczęcia postępowania przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów........... 183 1.4. Data wszczęcia postępowania przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów..................... 186 2. Prawna specyfika zawieszenia postępowania przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów................... 189 ROZDZIAŁ VII. Specyfika prawna przebiegu postępowania dowodowego w postępowaniu przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.... 192 1. Zasady rządzące postępowaniem dowodowym............. 192 2. Środki dowodowe w postępowaniu przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów........................ 198 3. Rola rozprawy w postępowaniu przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów........................ 208 ROZDZIAŁ VIII. Czynności orzecznicze w postępowaniu przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów....................... 212 1. Decyzje administracyjne w sprawach z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów................................ 212 1.1. Uwagi ogólne............................. 212 1.2. Decyzje w sprawach praktyk ograniczających konkurencję... 218 1.2.1. Decyzja w sprawie uznania praktyki za ograniczającą konkurencję i nakazująca zaniechanie jej stosowania.. 218 1.2.2. Decyzja w sprawie uznania praktyki za ograniczającą konkurencję i stwierdzająca zaniechanie jej stosowania 221 1.2.3. Decyzja zobowiązująca przedsiębiorcę do zapobieżenia naruszeniom zakazu praktyk ograniczających konkurencję.......................... 223 1.2.4. Decyzja w sprawie zastosowania środków tymczasowych......................... 227 1.3. Decyzje w sprawach koncentracji.................. 230 1.3.1. Decyzja w sprawie bezwarunkowej zgody na dokonanie koncentracji.......................... 230 1.3.2. Decyzja w sprawie warunkowej zgody na dokonanie koncentracji.......................... 230 7

Spis treści 1.3.3. Decyzja w sprawie wyrażenia zgody wyjątkowej..... 233 1.3.4. Decyzja w sprawie zakazu dokonania koncentracji.... 234 1.3.5. Decyzja w sprawie przywrócenia konkurencji na rynku. 235 1.3.6. Decyzja w sprawie przedłużenia terminu na odsprzedaż akcji lub udziałów nabytych lub objętych przez instytucję finansową............................ 236 1.3.7. Decyzja w sprawie podziału przedsiębiorcy........ 237 1.4. Decyzje w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.............................. 238 1.4.1. Decyzja w sprawie uznania praktyki za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów i nakazująca zaniechanie jej stosowania.................. 238 1.4.2. Decyzja w sprawie uznania praktyki za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów i stwierdzająca zaniechanie jej stosowania.................. 241 1.4.3. Decyzja zobowiązująca do podjęcia określonych działań zmierzających do zapobieżenia naruszeniom zbiorowych interesów konsumentów................... 242 1.5. Decyzje w sprawach nakładania kar pieniężnych......... 245 1.6. Decyzja w sprawie umorzenia postępowania przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów........... 246 2. Postanowienia w postępowaniu przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów........................ 251 3. Prawne kontrowersje dotyczące ugodowego rozstrzygania spraw z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów............. 252 ROZDZIAŁ IX. Szczególny tryb weryfikacji rozstrzygnięć wydawanych przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów........................ 256 1. Uwagi ogólne................................. 256 2. Samokontrola rozstrzygnięć wydanych przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów........................ 260 3. Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów jako sąd właściwy w sprawach weryfikacji rozstrzygnięć wydawanych przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.............. 263 4. Specyfika prawna odwołania od decyzji wydanych przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz procedury załatwiania tego odwołania......................... 265 5. Specyfika prawna zażalenia od postanowień wydanych przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz procedury załatwiania tego zażalenia......................... 271 8 www.lexisnexis.pl

Spis treści 6. Rozstrzygnięcia oraz procedura ich wydawania przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów........................ 273 7. Nadzwyczajne tryby wzruszania rozstrzygnięć wydawanych przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów..... 278 ROZDZIAŁ X. Charakter prawny postępowania przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów podsumowanie rozważań................. 283 Bibliografia.................................... 297

Wykaz skrótów Akty prawne dyrektywa 98/27/WE dyrektywa 98/27/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 19 maja 1998 r. w sprawie nakazów zaprzestania szkodliwych praktyk w celu ochrony interesów konsumentów, Dz.Urz. WE L 166/51, obecnie nie obowiązuje dyrektywa dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/22/WE 2009/22/WE z 23 kwietnia 2009 r. w sprawie nakazów zaprzestania szkodliwych praktyk w celu ochrony interesów konsumentów, Dz.Urz. UE 2009 L 110/30 k.c. ustawa z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm. k.p.a. ustawa z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego, tekst jedn. Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm. k.p.c. ustawa z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego, Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm. Konstytucja RP Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm. obwieszczenie KE obwieszczenie Komisji Europejskiej w sprawie definicji rynku właściwego do celów wspólnotowego prawa konkurencji, Dz.Urz. WE 1997 C 372/5 p.p.s.a. ustawa z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 270 rozporządzenie rozporządzenie Rady (WE) nr 1/2003 z 16 grudnia 2002 r. nr 1/2003 w sprawie wprowadzenia w życie reguł konkurencji ustanowionych w art. 81 i 82 Traktatu, Dz.Urz. UE 2003 L 1/1 ze zm. rozporządzenie rozporządzenia Rady (WE) nr 139/2004 z 20 stycznia nr 139/2004 2004 r. w sprawie kontroli koncentracji przedsiębiorstw (rozporządzenie WE w sprawie kontroli łączenia przedsiębiorstw), Dz.Urz. UE 2004 L 24/1 11

Wykaz skrótów rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 Parlamentu Europej- skiego i Rady z 27 października 2004 r. w sprawie współpracy między organami krajowymi odpowiedzialnymi za egzekwowanie przepisów prawa w zakresie ochrony konsumentów ( Rozporządzenie w sprawie współpracy w dziedzinie ochrony konsumentów ), Dz.Urz. UE 2004 L 364/1 zarządzenie nr 146 Prezesa Rady Ministrów z 23 grudnia 2008 r. w sprawie nadania statutu Urzędowi Ochrony Konkurencji i Konsumentów, M.P. Nr 97, poz. 846 ze zm. Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, tekst skonsolidowany: Dz.Urz. UE 2010 C 83/1, Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/2 ze zm. Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą, Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/31 ze zm. Dz.Urz. UE 2002 C 325/13 ustawa z 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 244, poz. 2080 ze zm., obecnie nie obowiązuje ustawa z 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, Dz.U. Nr 50, poz. 331 ze zm. ustawa z 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowych, Dz.U. Nr 171, poz. 1206 ustawa z 24 lutego 1990 r. o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym i ochronie interesów konsumentów, tekst jedn. Dz.U. z 1999 r. Nr 52, poz. 547 ze zm., obecnie nie obowiązuje ustawa z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, tekst jedn. Dz.U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 ze zm. rozporządzenie nr 2006/2004 statut UOKiK TFUE TWE u.o.k.k. z 2000 r. u.o.k.k. u.p.n.p.r. u.p.p.m. u.z.n.k. Organy, instytucje i organizacje KE Komisja Europejska NSA Naczelny Sąd Administracyjny SA Sąd Apelacyjny SAM Sąd Antymonopolowy SN Sąd Najwyższy SOKiK Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów TK Trybunał Konstytucyjny TSUE Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej UE Unia Europejska UKE Urząd Komunikacji Elektronicznej UOKiK Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów WSA Wojewódzki Sąd Administracyjny Publikatory Dz.U. Dziennik Ustaw Dz.Urz. UE Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 12 www.lexisnexis.pl

Wykaz skrótów Dz.Urz. UOKiK Dziennik Urzędowy Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Dz.Urz. WE Dziennik Urzędowy Wspólnoty Europejskiej M.P. Monitor Polski Oficjalne wydawnictwa z orzecznictwem Apel W-wa Apelacja. Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Warszawie BSN Biuletyn Sądu Najwyższego OG Orzecznictwo Gospodarcze ONSA Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego ONSAiWSA Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego i Wojewódzkich Sądów Administracyjnych OSN Orzecznictwo Sądu Najwyższego OSNAPiUS Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych OSNC Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna OSNP Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych OSP Orzecznictwo Sądów Polskich OSPiKA Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych OTK Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego OTK-A Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, Zbiór Urzędowy, Seria A POP Przegląd Orzecznictwa Podatkowego Zb.Orz. Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich Czasopisma AUWr Acta Universitatis Wratislaviensis Biul.Skarb. Biuletyn Skarbowy KPP Kwartalnik Prawa Prywatnego KPPubl. Kwartalnik Prawa Publicznego MoP Monitor Prawniczy NP Nowe Prawo OMT Organizacja Metody Technika PB Prawo Bankowe PiP Państwo i Prawo PPE Przegląd Prawa Ekonomicznego PPEur Przegląd Prawa Europejskiego PPH Przegląd Prawa Handlowego PS Przegląd Sądowy PUG Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego PZ Problemy Zarządzania R.Pr. Radca Prawny RPEiS Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny SPE Studia Prawno-Ekonomiczne 13

Wykaz skrótów ST Samorząd Terytorialny St.Praw. Studia Prawnicze TPP Transformacje Prawa Prywatnego ZNSA Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego ZNUJ Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego ZNUŁ Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego Inne Lex LexPolonica system informacji prawnej Wolters Kluwer Polska Serwis Prawniczy LexisNexis Polska Sp. z o.o. www.lexisnexis.pl

Wprowadzenie Wolna konkurencja jest mechanizmem, który najskuteczniej wymusza efektywność gospodarowania, a także stanowi gwarancję ochrony interesów przedsiębiorców i konsumentów. W wyniku przemian ustrojowych na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych wolna konkurencja stała się dobrem chronionym prawnie. To spowodowało konieczność stworzenia odpowiednich norm materialnego oraz proceduralnego prawa ochrony konkurencji (prawa antymonopolowego). Bez istnienia odpowiednich instytucji oraz procedur trudna byłaby realizacja ochrony konkurencji jako mechanizmu rynkowego. Ochrona konkurencji i konsumentów wymaga ingerencji ze strony organów władzy publicznej. Istotny wpływ na rozwój polskiego prawa konkurencji miało przystąpienie Polski do Unii Europejskiej oraz wynikające stąd dla państwa polskiego obowiązki dostosowania istniejącego prawa w zakresie ochrony wolnej konkurencji do prawa obowiązującego w Unii Europejskiej 1. Obowiązująca ustawa z 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów 2 to efekt wieloletniego doświadczenia orzecznictwa antymonopolowego zarówno 1 Przede wszystkim uregulowania zawarte w art. 101 i 102 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, tekst skonsolidowany: Dz.Urz. UE 2010 C 83/1, Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/2 ze zm. dalej jako TFUE (dawny art. 81 i 82 TWE Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Gospodarczą, zmieniony przez Traktat z Lizbony zmieniający Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską podpisany 13 grudnia 2007 r., Dz.Urz. UE 2007 C 306/1 ze zm. dalej traktat lizboński) oraz w aktach prawa wtórnego, głównie w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1/2003 z 16 grudnia 2002 r. w sprawie wprowadzenia w życie reguł konkurencji ustanowionych w art. 81 i 82 Traktatu (Dz.Urz. WE 2003 L 1/1) dalej rozporządzenie nr 1/2003 oraz w rozporządzeniu Rady (WE) nr 139/2004 z 20 stycznia 2004 r. w sprawie kontroli koncentracji przedsiębiorstw (rozporządzenie WE w sprawie kontroli łączenia przedsiębiorstw), Dz.Urz. UE 2004 L 24/1 dalej rozporządzenie nr 139/2004. 2 Dz.U. Nr 50, poz. 331 ze zm. dalej u.o.k.k., ustawa antymonopolowa z 2007 r. 15

Wprowadzenie polskiego, jak i zagranicznego, w szczególności europejskiego. Ustawa antymonopolowa z 2007 r. została uchwalona w związku z koniecznością wdrożenia rozwiązań instytucjonalno-proceduralnych przewidzianych w rozporządzeniu nr 2006/2004 3 oraz zmiany postępowania przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej Prezes UOKiK, Prezes Urzędu ) 4. Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów z 2007 r. obok przepisów ustrojowych i materialnoprawnych zawiera również rozbudowane przepisy proceduralne normujące tryb załatwiania spraw z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów w postępowaniu przed Prezesem UOKiK. Istniejące unormowanie wzbudza zainteresowanie ze względu na złożoność problematyki związanej z określeniem charakteru tego postępowania. Jest to bowiem postępowanie w sprawach szczególnie skomplikowanych, łączących w sobie złożone kwestie prawne i ekonomiczne, postępowanie wymagające skutecznych środków dowodowych i efektywnych instrumentów ochrony praw podstawowych przedsiębiorców oraz konsumentów. Postępowanie przed Prezesem UOKiK prowadzone jest jako postępowanie wyjaśniające, postępowanie antymonopolowe w sprawach praktyk ograniczających konkurencję i w sprawach koncentracji, postępowanie w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów oraz postępowanie w sprawach nałożenia kar pieniężnych. Ponadto ustawodawca przewidział możliwość prowadzenia postępowania kontrolnego. Niniejsze opracowanie dotyczy charakteru prawnego jurysdykcyjnego postępowania toczącego się przed Prezesem UOKiK, który jest pozaresortowym, centralnym organem administracji rządowej. Zatem poza zakresem rozważań pozostaje problematyka postępowania służącego wyegzekwowaniu wykonania rozstrzygnięć Prezesa Urzędu oraz postępowania kontrolnego, a także postępowania w sprawach skarg i wniosków. Powyższe pozwoliło skoncentrować uwagę badawczą na jurysdykcyjnym postępowaniu przed Prezesem Urzędu obejmującym postępowanie anty- 3 Rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z 27 października 2004 r. w sprawie współpracy między organami krajowymi odpowiedzialnymi za egzekwowanie przepisów prawa w zakresie ochrony konsumentów ( Rozporządzenie w sprawie współpracy w dziedzinie ochrony konsumentów ), Dz.Urz. UE 2004 L 364/1 dalej rozporządzenie nr 2006/2004. 4 Zob. uzasadnienie projektu ustawy, Sejm RP V kadencji, nr druku 1110 (http://orka. sejm.gov.pl/proc5.nsf/opisy/1110.htm). 16 www.lexisnexis.pl

Wprowadzenie monopolowe w sprawach praktyk ograniczających konkurencję oraz w sprawach koncentracji, postępowanie w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, postępowanie w sprawach nałożenia kar pieniężnych oraz poprzedzającym je postępowaniu wyjaśniającym. Z uwagi na szeroki i sporny charakter podejmowanej problematyki konieczne było dokonanie ustaleń terminologicznych oraz określenie pola badawczego. Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów nie zawiera legalnej definicji pojęcia postępowanie przed Prezesem Urzędu. Na potrzeby opracowania przyjęłam wąskie znaczenie tego pojęcia, uznając, że jest to postępowanie w indywidualnych sprawach z zakresu ochrony konkurencji (sprawach antymonopolowych) oraz ochrony konsumentów. W ten sposób rozumiane postępowanie przed Prezesem Urzędu nie obejmuje wszystkich działań tego organu oraz podmiotów postępowania, lecz tylko postępowanie ukierunkowane na wydanie decyzji administracyjnej. Problematyka postępowania przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów została wybrana z kilku względów, zarówno natury obiektywnej, jak i subiektywnej. Podstawową inspiracją stała się polemika prowadzona od wielu lat odnośnie do charakteru postępowania przed tym organem oraz liczne zmiany przepisów normujących postępowanie przed Prezesem UOKiK. Ponadto należy podkreślić, że w literaturze polskiej brak monografii ujmujących w sposób kompleksowy i porównawczy postępowanie przed organem antymonopolowym. Liczne opracowania dotyczą przede wszystkim materialnego prawa antymonopolowego. Postępowanie w sprawach ochrony konkurencji i konsumentów jako postępowanie administracyjne charakteryzuje wiele odmienności względem postępowania ogólnego (jurysdykcyjnego), uregulowanego w przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego 5. Celem opracowania jest analiza podstawowych instytucji prawnych postępowania przed Prezesem UOKiK, takich jak: zasady postępowania, strony, organ, wszczęcie postępowania, przebieg, rozstrzygnięcia, środki prawne. Rozważania skoncentrowane są głównie na analizie porównawczej odmienności proceduralnych postępowania przed Prezesem Urzędu w stosunku do administracyjnego postępowania jurysdykcyjnego uregulowanego w Kodeksie postępowania administracyjnego oraz ustaleniu różnic i podobieństw po- 5 Ustawa z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego, tekst jedn. Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm. 17

Wprowadzenie równywanych postępowań, jak również rozwiązań prawnych przyjętych w prawie Unii Europejskiej. Struktura pracy została dostosowana do jej celu, a zatem do wyczerpującego przedstawienia postępowania przed Prezesem Urzędu na tle regulacji zawartej w Kodeksie postępowania administracyjnego. Analiza materiału normatywnego, orzecznictwa, poglądów doktryny pozwoliła na udzielenie odpowiedzi na pytanie: jaki jest charakter prawny postępowania przed Prezesem Urzędu. Praca składa się z trzech części. Część pierwsza poświęcona została zagadnieniom materialnoprawnym z zakresu ochrony konkurencji. Przedstawiono w niej przesłanki warunkujące odpowiedzialność z tytułu naruszenia ustawy antymonopolowej. W części drugiej dokonano analizy zagadnień procesowych. W rozdziale II omówiono podstawowy zakres pojęć oraz ustalono usytuowanie postępowania przed Prezesem UOKiK w systemie postępowania administracyjnego. Rozdział III poświęcono rozważaniom dotyczącym celu, przedmiotu oraz funkcji postępowania przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. W dalszej części pracy poddano analizie podstawowe instytucje prawne postępowania w sprawach ochrony konkurencji i konsumentów, takie jak: zasady postępowania, podmioty biorące udział w postępowaniu, stadia postępowania, podejmowane rozstrzygnięcia oraz tryb ich weryfikacji. Zagadnienia dotyczące administracyjnego postępowania przed Prezesem UOKiK zostały scharakteryzowane poprzez prezentację odrębności tego postępowania względem ogólnego postępowania administracyjnego. W części trzeciej zawarto rozważania dotyczące charakteru prawnego postępowania przed Prezesem Urzędu. Praca powstała na podstawie rozprawy doktorskiej obronionej w kwietniu 2011 r. na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Serdeczne podziękowania kieruję do Promotora niniejszej rozprawy Pana Profesora dr hab. Eugeniusza Ochendowskiego za pełną życzliwości opiekę naukową, inspirację oraz nieocenioną pomoc w powstaniu rozprawy. Podziękowania kieruję do Recenzentów rozprawy doktorskiej Pani dr hab. Małgorzaty Jaśkowskiej, prof. UKSW oraz nieodżałowanej pamięci Pana Profesora dr hab. Janusza Borkowskiego. Dziękuję za bardzo cenne i życzliwe uwagi oraz spostrzeżenia, których uwzględnienie pozwoliło nadać pracy ostateczny kształt. 18 www.lexisnexis.pl