Odszkodowanie z tytułu naruszenia prawa konkurencji

Transkrypt

1 Odszkodowanie z tytułu naruszenia prawa konkurencji walka dla idei, czy o realne wyrównanie szkód? Bernadeta M. Kasztelan-Świetlik Listopad 2010

2 Biała księga KaŜdy, kto z powodu naruszenia prawa konkurencji poniósł szkodę, musi mieć moŝliwość dochodzenia jej naprawienia. Poszkodowany powinien otrzymać pełne odszkodowanie odzwierciedlające (1) rzeczywistą wartość poniesionej szkody, (2) utracone korzyści, (3) prawo do odsetek

3 Kodeks cywilny KaŜdy, kto z winy swej wyrządził drugiemu krzywdę obowiązany jest do jej naprawienia (art. 415 k.c.) Naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby szkody nie wyrządzono (art k.c.)

4 Warunki powstania obowiązku naprawienia szkody Zdarzenie (naruszenie prawa konkurencji) Powstanie szkody Istnienie związku przyczynowego pomiędzy szkodą a zdarzeniem, które ją spowodowało, przy czym dla oceny istnienia normalnego związku przyczynowego nie ma znaczenia, czy dane zdarzenie moŝe być przez sprawcę przewidziane (przewidywalność nie jest kategorią związku przyczynowego, lecz winy)

5 Ewolucja orzecznictwa (1) Wyrok SN z dn r., I CRN 238/93 Stwierdzenie wystąpienia praktyki monopolistycznej, a w konsekwencji niewaŝność w całości lub w części umowy, moŝe nastąpić równieŝ w sprawie między stronami umowy, jako przesłanka rozstrzygnięcia o roszczeniu z niej wynikającym.

6 Ewolucja orzecznictwa (2) Postanowienie SN z dn r., III CZP 135/95 Stwierdzenie niewaŝności umowy z uwagi na naruszenie przepisów ustawy z dnia r. o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym moŝe nastąpić jako przesłanka rozstrzygnięcia w sprawie, z tym, Ŝe wymaga uprzedniego formalnego stwierdzenia przez organy wymienione w tej ustawie, Ŝe praktyka ma charakter monopolistyczny.

7 Ewolucja orzecznictwa (3) Wyrok SN z dn r., III CK 521/02 Stwierdzenie niewaŝności umowy będące konsekwencją naruszenia zakazu wynikającego z art. 8 ust. 1 i 2 ustawy 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów moŝe nastąpić jako przesłanka rozstrzygnięcia w sprawie z tym, Ŝe wymaga uprzedniego formalnego stwierdzenia przez organy wymienione w ustawie, Ŝe doszło do niedozwolonej praktyki.

8 Ewolucja orzecznictwa (4) Wyrok SN z dn r., I CSK 83/05 W sytuacji, kiedy postępowanie przed UOKiK nie zostało wszczęte lub postępowanie wszczęte nie zakończyło się wydaniem decyzji, o których stanowią art. 9 i 10 ustawy z 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, sąd władny jest dokonać samodzielnych ustaleń odnośnie stosowania praktyk ograniczających konkurencję przy zawieraniu umowy, jako przesłanki stwierdzenia jej niewaŝności.

9 Ewolucja orzecznictwa (5) Wyrok SN z dn r., I CSK 83/05 Argumenty: SN nie podziela wcześniejszego stanowiska SN, Ŝe Ŝaden inny organ poza organem antymonopolowym nie jest uprawniony do stwierdzenia istnienia praktyki monopolistycznej, Czynności prawne, będące następstwem praktyk ograniczających konkurencję, są niewaŝne z mocy samego prawa decyzja UOKiK ma jedynie charakter deklaratoryjny i w sferze prawa cywilnego nie tworzy nowego stanu prawnego, Inny jest przedmiot ochrony UOKiK w postępowaniu administracyjnym, a inny w postępowaniu sądowym. Pierwszy dotyczy interesu publicznoprawnego, drugi praw podmiotowych stron. To powoduje, Ŝe nie kaŝda praktyka ograniczająca konkurencję musi zakończyć się decyzją z art. 9 ustawy antymonopolowej właśnie ze względu na interes publicznoprawny

10 Ewolucja orzecznictwa (6) Uchwała SN z dn r., III CZP 52/08 JeŜeli do ustalenia niewaŝności umowy jest to niezbędne, JeŜeli do ustalenia niewaŝności umowy jest to niezbędne, sąd moŝe samodzielnie stwierdzić naruszenie zakazu naduŝywania pozycji dominującej, chyba Ŝe została juŝ wydana ostateczna decyzja Prezesa UOKiK stwierdzająca naduŝycie pozycji dominującej.

11 Ewolucja orzecznictwa (7) Uchwała SN z dn r., III CZP 52/08 Argumenty: po wejściu Polski do Unii uzaleŝnienie stwierdzenia niewaŝności umowy przez sąd od wcześniejszego stwierdzenia przez odpowiedni organ stosowania praktyk monopolistycznych, moŝe być sprzeczne z prawem wspólnotowym, które przewiduje moŝliwość bezpośredniego stosowania przez sądy art. 82 TWE (obecnie 102 TFUE), umowa zawarta w warunkach stosowania praktyk ograniczających konkurencję jest niewaŝna ex lege, a decyzja UOKiK ma jedynie charakter deklaratoryjny, UOKiK prowadzi postępowania wyłącznie z urzędu i dotyczy najpowaŝniejszych naruszeń konkurencji, natomiast poszkodowane osoby indywidualne (przedsiębiorcy, konsumenci) powinny dochodzić ochrony swoich prawa przed sądami cywilnymi,

12 Ewolucja orzecznictwa (8) Uchwała SN z dn r., III CZP 52/08 Argumenty (cd) : UOKiK prowadzi postępowania wyłącznie z urzędu i dotyczy najpowaŝniejszych naruszeń konkurencji, natomiast poszkodowane osoby indywidualne (przedsiębiorcy, konsumenci) powinny dochodzić ochrony swoich prawa przed sądami cywilnymi, dualizm w stosowaniu tej samej ustawy przez organ administracji oraz sąd, sąd jest związany wydaną wcześniej na podstawie art. 9 i 10 ustawy antymonopolowej decyzją UOKiK

13 Ewolucja orzecznictwa (9) Wyrok SN z dn r., IV CSK 441/07 Prawomocna decyzja Prezesa UOKiK, uznająca za ograniczającą konkurencję praktykę powoda, polegającą na narzucaniu uciąŝliwych warunków umów przynoszących nieuzasadnione korzyści, ma charakter prejudykatu. Związanie orzeczeniem oznacza niedopuszczalność przeprowadzenia postępowania dowodowego w tej kwestii.

14 Egzekwowanie prawa konkurencji (1) Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów: Z urzędu Z urzędu (na skutek zawiadomienia poszkodowanego) Rodzaje decyzji: Stwierdzająca stosowanie praktyk ograniczających konkurencję Niestwierdzająca stosowania praktyk ograniczających konkurencję Art. 12 Ustawy (zobowiązująca )

15 Egzekwowanie prawa konkurencji (2) Sądy: Z inicjatywy poszkodowanego W odpowiedzi na pozew naruszającego prawo konkurencji RóŜnice w postępowaniu sądowym ze względu na: Decyzję stwierdzającą wydaną przez Prezes UOKiK Decyzję zobowiązaniową Decyzję niestwierdzającą Postępowanie w toku Brak decyzji Prezesa UOKiK

16 Szkoda (1) straty poniesione rzeczywiście przez poszkodowanego, obejmują faktyczne zmniejszenie się majątku poszkodowanego lub zwiększenie jego zobowiązań (damnum emergens) utracone korzyści - korzyści, które poszkodowany mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono, obejmują elementy, które nie zasiliły majątku poszkodowanego, choć hipotetycznie powinny (lucrum cessans)

17 Szkoda (2) Ustalenie szkody w postaci utraconych korzyści ma ze swej natury charakter hipotetyczny. Dlatego akcentuje się konieczność wykazania realności tej postaci szkody z takim prawdopodobieństwem, które uzasadnia przyjęcie wniosku, Ŝe utrata korzyści rzeczywiście nastąpiła (wyrok SN z dn r. II CSK 259/06)

18 Szacowanie szkody Metoda obiektywna pozwala na określenie minimum szkody poniesionej przez poszkodowanego poniewaŝ ustala jedynie bezpośrednie następstwa zdarzenia Metoda dyferencyjna polega na porównaniu stanu majątkowego poszkodowanego z hipotetycznym stanem jego majątku jaki istniałby, gdyby nie nastąpiło zdarzenie, wyrządzające szkodę

19 Wysokość odszkodowania (1) Przyznanie poszkodowanemu odszkodowania nie moŝe prowadzić do sytuacji, w której poszkodowany otrzyma od zobowiązanego do naprawienia szkody świadczenie przenoszące rozmiar doznanego uszczerbku

20 Wysokość odszkodowania (2) Przyczynienie się poszkodowanego do powstania szkody Przyczynienie się poszkodowanego do zwiększenia szkody Wystąpienie obok szkody takŝe korzyści związanych z jej wyrządzeniem

21 Pozew zbiorowy Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym z dn r., weszła w Ŝycie dn r. co najmniej 10 osób/przedsiębiorców, przymus adwokacki i obowiązek publikacji, roszczenia związane są z naruszeniem praw konsumentów, szkodą roszczenia związane są z naruszeniem praw konsumentów, szkodą wyrządzoną przez produkt niebezpieczny oraz czynami niedozwolonymi, z wyjątkiem dóbr osobistych, pozew powinien zawierać m.in. wniosek o rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym oraz określenie wysokości roszczenia kaŝdego z poszkodowanych koszt złoŝenia pozwu - 2% wartości przedmiotu sporu, nie mniej niŝ 30 zł i nie więcej niŝ zł.

22 Dziękujemy za uwagę GESSEL Kancelaria Prawna ul. Sienna Warszawa tel. +48 (22) fax. +48 (22)