badania porównawcze organizator procesów produkcyjnych Joanna DŁUGOKĘCKA Izabela KUTSCHENREITER-PRASZKIEWICZ * Beata NOWACZYK ** ZADANIA ZAWODOWE ORGANIZATORA PROCESÓW PRODUKCYJNYCH BADANIA PORÓWNAWCZE Streszczenie W artykule przedstawiono porównanie zadań zawodowych organizatora procesów produkcji, które obejmuje wyniki badania porównawczego uwzględniające zadania zawodowe organizatora procesów produkcji w 4 różnych krajach Unii Europejskiej: Polsce Grecji, Słowacji i Bułgarii. Badanie miało na celu uzyskanie opinii przedsiębiorców i ich pracowników na temat zadań zawodowych organizatora procesów produkcji, pod kątem określenia jak najbardziej adekwatnego opisu zadań zawodowych związanych z organizacją procesów produkcyjnych w przedsiębiorstwach. 1. WPROWADZENIE O rozwoju gospodarczym decydują posiadane kompetencje a w szczególności transfer umiejętności i wiedzy, stąd konieczność doskonalenia metod nauczania oraz ich oceny. Stosowane rozwiązania organizacyjne w zasadniczym stopniu decydują o rozwoju przedsiębiorstw To organizator procesów produkcyjnych, który może pracować na wielu różnych stanowiskach tj. specjalista ds. badania i normowania czasu pracy, kierownik kontroli jakości, kierownik logistyki, mistrz, brygadzista, lider, inżynier procesu, specjalista KAIZEN, dyrektor produkcji, itd. decyduje o tym, jakie rozwiązania organizacyjne są stosowane. Stąd umiejętności i wiedza z obszaru zarządzania i inżynierii produkcji są kluczowe dla rozwoju przedsiębiorstwa. mgr Joanna Długokęcka jest prezesem firmy IMPACT International Sp. z o.o.; e- mail: joanna. dlugokecka@impactinternational.pl. * dr inż. Izabela Kutschenreiter-Praszkiewicz jest adiunktem w Katedrze Inżynierii Produkcji w Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Białej, e-mail: ipraszkiewicz@ath.bielsko.pl ** mgr inż. Beata Nowaczyk jest prezesem Stowarzyszenia ds. Badania i Organizacji Pracy REFA Wielkopolska; e-mail: beata.nowaczyk@refa,poznan,pl
Porównanie zadań zawodowych organizatora procesów produkcyjnych w kontekście wybranych krajów europejskich jest punktem wyjścia do opracowania ram kwalifikacyjnych dla zawodu organizator procesu produkcyjnego. 2. PORÓWNANIE ZADAŃ ZAWODOWYCH ORGANIZATORA PROCESÓW PRODUKCJI W KONTEKŚCIE EUROPEJSKIM I BRANŻOWYM 2.1. Dane ogólne Porównanie zadań zawodowych organizatora procesów produkcji obejmuje wyniki badania porównawczego obejmującego zadania zawodowe organizatora procesów produkcji w 4 różnych krajach Unii Europejskiej: Polsce, Grecji, Słowacji i Bułgarii. Badanie miało na celu uzyskanie opinii przedsiębiorców i ich pracowników z tych krajów na temat zadań zawodowych organizatora procesów produkcji, pod kątem określenia jak najbardziej adekwatnego opisu zadań zawodowych związanych z organizacją procesów produkcyjnych w przedsiębiorstwach. Przeprowadzone badanie stanowi pierwszy etap projektu Europejskie Ramy Kwalifikacji narzędziem łączącym różne systemy kształcenia organizatorów procesów produkcyjnych nr EQF 2009-1-PL1-LEO05-05049, współfinansowanego ze środków Programu Unii Europejskiej Uczenie się przez całe życie. Kompletny opis przeprowadzonych badań został zamieszczony w Raporcie badawczym [1]. Niniejsze opracowanie prezentuje jedynie najistotniejsze fragmenty raportu. Głównym celem projektu jest opracowanie modułów szkoleniowych, zgodnie z międzynarodową metodologią MES (Modules of Employable Skills) dla pracowników zajmujących się organizacją produkcji oraz ich transfer do Europejskich Ram Kwalifikacji, rozwiązania rekomendowanego przez Komisję Europejską, umożliwiającego porównywanie kwalifikacji osób uczących się oraz pracowników w ramach krajów Unii Europejskiej. 2.2. Cele i kontekst badania Badanie porównawcze, miało następujące cele: uzyskanie opinii kadry kierowniczej i pracowników przedsiębiorstw produkcyjnych na temat zadań zawodowych organizatora procesów produkcji w krajach UE; identyfikację zadań zawodowych organizatora procesów produkcji w perspektywie porównawczej 5 krajów UE; identyfikację zadań zawodowych organizatora procesów produkcji w kontekście specyficznych branż takich jak: metalowa, budowlana, przetwórstwo drewna, motoryzacyjna oraz MSP (jako obszar wyodrębniony); określenie kluczowych elementów, składających się na specyfikę pracy organizatora procesów produkcji; określenie wpływu jaki może mieć wprowadzenie organizatora procesów produkcji, jako odrębnego zawodu lub stanowiska na doskonalenie organizacji procesu produkcji w przedsiębiorstwach. Główną intencją było opracowanie bardziej adekwatnego opisu zadań zawodowych związanych z organizacją procesów produkcyjnych w przedsiębiorstwach.
2.3. Metodyka badania Badanie zostało przez nas przeprowadzone z zastosowaniem wywiadów indywidualnych oraz badań ankietowych, przeprowadzonych za pośrednictwem platformy on-line. Przeprowadzenie badania było poprzedzone badaniem pilotażowym, mającym na celu weryfikację kwestionariusza do badania, pod kątem jasności pytań, w tym szczególnie pytania dotyczącego identyfikacji zadań zawodowych organizatora procesów produkcji. Ankieta w wersji on-line składała się z 5 pytań, w tym 4 pytań zamkniętych oraz 1 pytania otwartego. Konstrukcja ankiety była następująca: przypisanie wag (niezbędne, przydatne oraz niekonieczne) dla wykazu zadań zawodowych dla organizatora procesów produkcji, opracowanego w ramach projektu. wskazanie zadań dodatkowych w stosunku do tych ujętych w wykazie zadań zawodowych, opracowanych w ramach projektu; wskazanie trzech najważniejszych elementów w pracy organizatora procesów produkcji; adekwatność zadań zawodowych organizatora procesów produkcji do celu jego pracy określonego jako usprawnianie i optymalizacja procesu produkcji oraz ciągła poprawa jakości i jego efektywności, przy jednoczesnym ograniczaniu kosztów ; możliwy wpływ wprowadzenia organizatora procesów produkcji, jako odrębnego zawodu lub stanowiska na doskonalenie organizacji procesu produkcji w przedsiębiorstwach. 2.4. Przebieg i wyniki badania 2.4.1 Struktura grupy badanej Badanie zostało przeprowadzone w lutym 2010 roku na grupie przedsiębiorców oraz ich pracowników w 4 krajach UE: Polsce, Bułgarii, Grecji, Słowacji. W badaniu ogółem wzięło udział 172 respondentów: Polska - 78 osób Bułgaria - 30 osób Grecja - 39 osób Słowacja - 25 osób Dzięki uzyskanemu bogatemu materiałowi badawczemu (tab.1) możliwe było dokonanie wnikliwej analizy zadań zawodowych organizatora procesów produkcji z różnych perspektyw, także poprzez wykorzystanie perspektywy triangulacji opinii respondentów.
Tabela 1. Struktura respondentów według stanowisk: wszystkie kraje razem Stanowisko Liczba respondentów % respondentów 1. Wyższa kadra kierownicza 25 18,11 2. Średnia kadra kierownicza 57 41,30 3. Specjaliści 33 23,92 4. Robotnicy 23 16,67 RAZEM 138 100 2.4.2. Wyniki badań Podsumowanie wyników pozwala na wyciagnięcie następujących wniosków: W obszarze Planowanie i organizacja pracy w procesie produkcji najwyższy odsetek wskazań uzyskało zadanie planowanie i organizacja procesów produkcji aż 97,53 % respondentów z wszystkich krajów uważa je za niezbędne. Dwa pozostałe zadania tj. doskonalenie i optymalizacja procesów produkcyjnych oraz kierowanie podległym zespołem uzyskały również relatywnie wysokie wskaźniki w tej kategorii odpowiednio: 76,88 % oraz 72,85 %. Najniższy natomiast wskaźnik został odnotowany dla zadania organizacja uruchomienia nowych technologii i maszyn na danym obszarze produkcji tylko 43,48 %. Po środku tej stawki sytuuje się zadanie dotyczące monitoringu wykonania bieżących planów produkcji 60,87 % odsetek wskazań Planowanie zasobów za zadanie niezbędne w pracy organizatora procesów produkcji uznało 85,09 % respondentów, co należy uznać za dość wysoki wskaźnik, wskazujący na wyraźny profil tego stanowiska/zawodu jako mocno związanego z alokacją i dysponowaniem zasobów w procesie produkcji. Z kolei, bilansowanie i optymalizacja zdolności produkcyjnych uzyskało wskaźnik jedynie na poziomie 62,66 % wskazań, co jest wynikiem dość średnim. Dwa kolejne zadania w tym obszarze uzyskały jeszcze niższe wskaźniki: zarządzanie zapotrzebowaniem materiałowym - 59,01 %, zaś zarządzanie stanem materiałowym - 54,19 %. W obszarze Badanie i normowanie pracy z kolei widać wyraźną preferencję dla zadania projektowanie optymalnej organizacji pracy oraz stanowisk pracy uzyskało ono 71,25 % wskazań respondentów. Dwa pozostałe zadania tj. usprawnianie oraz optymalizacja czasu pracy oraz usprawnianie procesów pracy oraz organizacji stanowisk pracy uzyskały zdecydowanie mniejsze odsetki wskazań respondentów odpowiednio: 57,50 % oraz 53,42 %. Najwyższy odsetek wskazań w obszarze Rachunek kosztów uzyskało zadanie zarządzanie kosztami związanymi z produkcją na poziomie 63,35 %.Pozostałe dwa zadania tj. optymalizacja i redukcja kosztów produkcji oraz dokonywanie analiz w zakresie opłacalności przedsięwzięć inwestycyjnych uzyskały bardzo niskie wskaźniki wskazań respondentów odpowiednio: 46,58 % oraz 46,25 %. Najwięcej wskazań w obszarze Zarządzanie jakością w procesie produkcyjnym jako zadanie niezbędne uzyskało planowanie jakości w procesie produkcji 61,88 % odsetek wskazań respondentów. Sterowanie jakością w procesie produkcji uzyskało 51,88 %
wskazań, zaś najniższy spośród w ogóle wszystkich zadań - stosowanie metod statystycznych w zarządzaniu jakością tylko 31,88 % wskazań jako zadanie niezbędne. 3. NAJWAŻNIEJSZE ELEMENTY W PRACY ORGANIZATORA PROCESÓW PRODUKCJI W ramach triangulacji opinii respondentów na temat specyfiki zadań zawodowych organizatora procesów produkcji, zebraliśmy także ich opinie na temat trzech kluczowych ich zdaniem elementów w jego pracy. Chodziło nam tutaj o zapewnienie możliwości swobodnej wypowiedzi respondentów na temat specyficznych cech pracy w tym zawodzie/stanowisku w celu zestawienia ich z opiniami na temat zadań zawodowych organizatora wyrażonych w pytaniu pierwszym naszej ankiety. Odpowiedzi na to pytanie dostarczyły nam ciekawych informacji z punktu widzenia budowy profilu zadań organizatora procesów produkcji. Wyniki zostały zsumowane i na tej podstawie został utworzony ranking najczęściej wskazywanych elementów w pracy organizatora. Tabela 2 przedstawia zestawienie uzyskanych wyników. Tabela 2. Kluczowe elementy w pracy organizatora procesów produkcji: wszystkie kraje razem Lp. Kluczowe elementy w pracy organizatora procesów produkcji Liczba wskazań 1. Optymalne planowanie i organizacja procesów produkcji 85 2. Planowanie zasobów 27 3. Kierowanie zespołem 24 4. Kształtowanie stanowisk pracy 22 5. Zarządzanie kosztami 20 Wyniki zestawienia można podsumować w następujący sposób: Zdecydowanie najwyższą preferencję uzyskało zadanie optymalne planowanie i organizacja procesów produkcji, co nie jest zaskakującym wynikiem, gdyż jest to exdefinitione podstawowe zadania pracy na stanowisku/w zawodzie organizatora procesów produkcji; zdecydowana przewaga wskazania tego elementu, z wyjątkiem Grecji, we wszystkich krajach na pierwszym miejscu, pokazuje wyraźnie jak jest postrzegana rola organizatora. Jest to też zbieżne ze wskazaniami tego zadania jako niezbędnego przez 97,53 % respondentów ze wszystkich krajów w pytaniu 1 przeprowadzonej ankiety. Preferencje respondentów pokazują wyraźnie 4-elementowy model, w który układają się zadania zawodowe organizatora: planowanie i organizacja produkcji planowanie zasobów kształtowanie stanowisk pracy - zarządzanie kosztami. Jest to o tyle ważne, w naszej opinii, iż akcentuje ona czynnik optymalizacji i maksymalizacji wykorzystania dostępnych zasobów, przy jednoczesnym redukowaniu kosztów jako kluczowy niemalże aspekt pracy organizatora procesów produkcji. Relatywnie wysoka preferencja dla planowania zasobów, wyrażona poprzez 27 wskazań potwierdza także tę preferencję wyrażoną w pytaniu 1, w którym 85,09 % respondentów ze wszystkich krajów uznało to zadanie za niezbędne. Z kolei, kierowanie zespołem wypada nieco gorzej w porównaniu do planowania zasobów w tym zestawieniu uzyskało 24 wskazania wobec uznania tego zadania za niezbędne w pytaniu 1 przez 72,85 % respondentów ze wszystkich krajów razem.
Innym interesującym zjawiskiem jest fakt, iż wskazania dla pozycji zarządzanie kosztami na poziomie 20, nie do końca odpowiadają natężeniu preferencji respondentów dla tego zadania, wyrażonych w pytaniu 1, w którym tylko 63,35 % respondentów ze wszystkich krajów uznało je za niezbędne, przy dużym wpływie opinii respondentów z Grecji (94,47 % wskazań) na poziom tej wartości średniej. Uwagę zwraca w zestawieniu wyników kluczowych elementów w pracy organizatora procesów produkcji brak aspektów związanych z zarządzaniem jakością. 4. ORGANIZATOR PROCESÓW PRODUKCJI JAKO ODRĘBNY ZAWÓD/STANOWISKO A DOSKONALENIE ORGANIZACJI PROCESÓW PRODUKCJI W PRZEDSIĘBIORSTWACH Inna kluczową kwestią, która była przedmiotem naszej analizy była odpowiedź na pytanie na ile wprowadzenie organizatora procesów produkcji, jako odrębnego zawodu/stanowiska może wpłynąć na doskonalenie organizacji procesów produkcji w przedsiębiorstwie. W tabeli 3 przedstawiono wyniki badań. Wyniki wykazują dość jasno wyrażoną preferencję respondentów na temat zdecydowanie dodatniego wpływu, jaki może mieć wprowadzenie organizatora procesów produkcji jako odrębnego zawodu lub stanowiska na doskonalenie organizacji procesu produkcji w przedsiębiorstwach. Dużo inspiracji dostarczają wypowiedzi badanych na ten temat najciekawsze z nich przedstawiamy poniżej (dla wszystkich krajów z wyjątkiem Grecji, gdyż respondenci tego kraju nie zawarli w ankietach żadnych komentarzy na ten temat). Tabela 3. Wpływ organizatora procesów produkcji na doskonalenie organizacji procesu produkcji Kraj Tak (częstość w %) Nie (częstość w %) Razem (w %) Polska 72,22 27,78 100 Bułgaria 93,33 6,67 100 Grecja 94,59 5,41 100 Słowacja 86,67 13,33 100 WSZYSTKIE KRAJE RAZEM 83,12 16,88 100 Polska atrakcyjne stanowisko w małych firmach - jest to szczególnie atrakcyjne stanowisko w małych firmach, w których nie są rozwinięte działy zarządzania jakością oraz przygotowania produkcji; zapewnienie spojrzenia z szerszej perspektywy na organizację procesu produkcji w przedsiębiorstwie stworzenie odrębnego stanowiska organizatora procesów produkcji daje możliwość szerszego spojrzenia oraz z pewnym dystansem na kwestie organizacji
produkcji poprzez brak angażowania w bieżącą działalność operacyjną - w odróżnieniu od brygadzistów. wpływ na decyzje dotyczące usprawnienia i optymalizacji procesów - w tej chwili pracownicy działów zajmujących się badaniem pracy są postrzegani jako pracownicy ustalający normy, natomiast organizacją procesów zajmują się inni pracownicy. Utworzenie stanowiska/zawodu łączącego funkcje badania pracy, zbierania danych i organizowania procesów, da możliwość do poprawy funkcjonowania stanowisk pracy w procesie produkcji. możliwe nakładanie zakresu zadań z inżynierem procesu wielu respondentów wskazało na taką możliwość. organizator procesów produkcji jako lider projektu - organizator mógłby w pełni wykorzystywać swoje umiejętności skupiając się właśnie tylko na organizacji produkcji, jego udoskonalenia wprowadzając np. wnioski racjonalizatorskie, mając ciągły kontakt z działem kontroli jakości, utrzymaniem ruchu oraz działem zaopatrzenia. Należy wprowadzić w firmie pewne schematy zarządzania, analiz jakościowych by ciągle usprawniać produkcję i obniżać jej koszty. koncentracja na usprawnieniu produkcji i redukcji kosztów wprowadzenie tego stanowiska/zawodu daje możliwość wdrożenia jako stałego procesu doskonalenia produkcji w przedsiębiorstwie w sposób systemowy (inwestowanie, modernizacja, doskonalenie); ponadto ponieważ organizator stale monitorowałby cały przebieg procesu produkcyjnego i mógłby wprowadzać ulepszenia produkcji (parametry: koszty, czas, jakość), wiązałoby się to ze zmniejszeniem kosztów produkcji. nieopłacalność tworzenia takiego stanowiska jako odrębnego w wielu firmach orientacja na cel i optymalizację - mógłby on czuwać nad całym procesem produkcyjnym i skupić się na newralgicznych potrzebach, które należałoby poprawić, aby proces produkcji przebiegał sprawniej. Mógłby on przeprowadzać różne wdrożenia, testować je, aby znaleźć najlepsze rozwiązanie. wprowadzenie takiego stanowiska/zawodu korzystne przede wszystkim w dużych firmach - pozwoliłoby na odciążenie zarządzających procesami pracy oraz stworzyłoby możliwość uzyskania innej perspektywy; osoba taka zajmowałaby się prawie wyłącznie organizacją i doskonaleniem procesów produkcyjnych, co w efekcie może przynieść wymierne efekty. wprowadzenie takiego stanowiska usprawni harmonogramowanie produkcji i przepływy materiałowe relacji magazyn-produkcja oraz przepływ informacji i koordynowanie wprowadzania nowych zleceń na produkcję wprowadzenie takiego stanowiska/zawodu usprawni pracę całego przedsiębiorstwa - zbyt duża liczba obowiązków spływająca na działy inżynierii produkcji oraz procesu zamazuje granice między tymi działami (przykład z branży motoryzacyjnej). Organizator procesów w ramach swojego zakresu zadań zajmowałby się optymalizacją i doskonaleniem procesu produkcji, a działy inżynierii produkcji i procesu mogłyby się skoncentrować na doskonaleniu w zakresie swoich specjalności. Bułgaria dzięki organizatorowi procesów produkcji zostanie wprowadzony jasny podział zadań i obowiązków, co przyczyni się do usprawnienia procesu produkcji;
organizator procesu produkcji jako koordynator działań i łącznik między różnymi funkcjami i zadaniami w procesie pracy - organizator powinien być koordynatorem zespołu, który będzie realizował zadania zawodowe alokowane dla organizatora, gdyż jest ich za dużo dla jednej osoby; organizator powinien zajmować się planowaniem doskonalenia procesu produkcji, ale bezpośrednia praca operacyjna z tym związana oraz bieżąca kontrola powinny być zapewnione przez odpowiednich menedżerów działów; doskonalenie organizacji procesu produkcji będzie możliwe dzięki nadzorowaniu wszystkich procedur przez organizatora; organizator jako odrębny zawód, z zadaniami zawodowymi zdefiniowanymi w taki sposób jak w naszym projekcie, powinien dawać gwarancję optymalnej; wprowadzenie jednej osoby koordynującej organizację procesu produkcji wpłynie na usprawnienie tego procesu i przyczyni się do realizacji jego celów; Słowacja organizator procesów produkcji może stać się liderem zmian w organizacji; koncentracja zadań i odpowiedzialności alokowane do jednej osoby; poprawa koordynacji działań w obszarze produkcji; organizacja procesu produkcji jako suma koordynacji wielu sekwencji wzajemnie powiązanych procesów organizator procesu produkcji dba o optymalizację procesu produkcji jako całości poprzez odpowiednie alokowanie i wykorzystywanie zasobów pod kątem zapewnienia odpowiedniej efektywności kosztowej produkcji (obniżenie kosztów produkcji); wprowadzenie takiego stanowiska/zawodu będzie miało wpływ na podniesienie poziomu świadomości na temat ról i zadań na różnych stanowiskach w ramach procesu produkcji oraz może mieć znaczenie dla poprawy komunikacji w organizacji pracy i procesów produkcji; wpływ na wprowadzenie zintegrowanego systemu zarządzania procesami produkcyjnymi. 5. WNIOSKI I REKOMENDACJE Przeprowadzone badanie porównawcze zadań zawodowych organizatora procesów produkcji w 4 krajach UE pozwala na wyciągnięcie następujących wniosków i rekomendacji: 5.1. Wnioski Zadania zawodowe organizatorów procesów produkcji są ocenianie w zróżnicowany sposób w zależności od kraju: o najmniejsza rozbieżność występuje w zakresie obszaru planowania i organizacji pracy w procesie produkcji: tylko w przypadku monitoringu wykonania bieżących planów produkcji można mówić o istotnej rozbieżności: 86,67 % respondentów z Bułgarii uważa to zadanie za niezbędne podobnie jak 82,35 % respondentów ze Słowacji wobec, 55,26 % z Polski oraz 42,11 % z Grecji; również w przypadku organizacji uruchomienia
nowych maszyn i technologii w obszarze produkcji występuje pewne zróżnicowanie opinii: tylko 36 % respondentów z Polski i 35,29 % respondentów ze Słowacji uważają to zadanie za niezbędne wobec nieco ponad 53 % z Bułgarii i Grecji. o W przypadku obszaru planowanie zasobów generalnie występuje zbieżność w przypadku podstawowego zadania, jakim jest planowanie zasobów. Duże różnice występują w przypadku opinii na temat wagi zadania bilansowanie i optymalizacja zdolności produkcyjnych: w Polsce 59,46 % respondentów, zaś w Grecji 43,24 % uznało je za niezbędne wobec aż 80 % respondentów z Bułgarii i 88,24 % ze Słowacji. Podobnie duże zróżnicowanie można odnotować w przypadku zadania zarządzanie zapotrzebowaniem materiałowym: tylko 47,37 % respondentów z Polski oraz 56,67 % z Bułgarii i 52,94% ze Słowacji uznało je za niezbędne wobec aż 86,84 % respondentów z Grecji. o W przypadku obszaru badanie i normowanie pracy występuje dość duże zróżnicowanie opinii w zasadzie we wszystkich zadaniach: projektowanie optymalnej organizacji pracy oraz stanowisk pracy za niezbędne uważa aż 92,11 % respondentów z Grecji wobec 62,67 % respondentów z Polski, 64,71 % respondentów ze Słowacji oraz 70 % - z Bułgarii; usprawnianie procesów pracy oraz organizacji stanowisk pracy za niezbędne zadanie uznaje 70 % respondentów z Bułgarii, 64,71 % respondentów ze Słowacji wobec tylko 36,84 % wskazań respondentów z Grecji oraz 52,63 % wskazań respondentów z Polski; usprawnianie oraz optymalizacja czasu pracy otrzymało 46,67 % wskazań respondentów z Polski w kategorii niezbędne oraz 50 % wskazań respondentów z Bułgarii wobec aż 70,59 % wskazań respondentów ze Słowacji i 78,95 % wskazań respondentów z Grecji. Wyniki badania wskazują, że zadania w obszarze badania i normowania pracy nie są postrzegane jednoznacznie we wszystkich krajach: relatywnie za najmniej istotne uznali je respondenci z Polski, natomiast podobny poziom ważności przypisali mu respondenci z Bułgarii i Grecji, z różnicami w obrębie zadań usprawnienie procesów pracy oraz usprawnienie i optymalizacja czasu pracy. o W zakresie obszaru rachunek kosztów, we wszystkich zadaniach w tym obszarze występują dość duże różnice opinii respondentów między krajami: za niezbędne zadanie zarządzanie kosztami związanymi z produkcją uznało 60,53 % respondentów z Polski wobec tylko 40 % wskazań respondentów z Bułgarii i 47,06 % wskazań respondentów ze Słowacji i aż 94,74 % z Grecji; z kolei optymalizacja i redukcja kosztów produkcji uzyskała wskazania na poziomie 57,33 % jeżeli chodzi o Polskę i 52,94 % jeżeli chodzi o Słowację wobec 36,67 % wskazań respondentów z Bułgarii i tylko 28,95 % wskazań respondentów z Grecji. Podobnie ostatnie zadanie w bloku tj. dokonywanie analiz w zakresie opłacalności przedsięwzięć inwestycyjnych uzyskało rozbieżne wyniki, jeżeli porównamy Grecję 89,47 % wskazań tego zadania jako niezbędnego wobec 41,18 % wskazań dla Słowacji, 34,21 % wskazań dla Polski oraz 26,67 % wskazań dla Bułgarii. Jak wynika z zestawienia wyników, szczególnie odpowiedzi Greków wykazują dużą rozbieżność opinii w odniesieniu do w/w zadań. o Zarządzanie jakością w procesie produkcyjnym to podobnie jak w przypadku poprzednich obszarów, kolejny obszar, w zakresie którego respondenci wykazali stosunkowo dużą rozbieżność w ocenie zakresu zadań zawodowych: planowanie jakości w procesie produkcji aż 97,44 % respondentów z Grecji uznało za niezbędne, przy jednoczesnym wskazaniu przez 58,82 % respondentów ze Słowacji, 46,67 % respondentów z Bułgarii oraz 50 % wskazaniu respondentów z Polski tego zadania za niezbędne. Z kolei sterowanie jakością w procesie produkcji za niezbędne zostało uznane przez 45,95 % respondentów z Polski oraz 43,59 % z Grecji wobec 60 %
wskazań respondentów z Bułgarii i aż 82,35 % respondentów ze Słowacji. Stosowanie metod statystycznych w zarządzaniu jakością to zadanie, które uzyskało największą rozbieżność opinii spośród wszystkich zadań, bowiem tylko 16 % respondentów z Polski, 13,33 % respondentów z Bułgarii oraz 23,53 % respondentów ze Słowacji uznało je za niezbędne wobec 81,58 % wskazań respondentów z Grecji! Wskazuje to na nieco inne pojmowanie roli i zadań zawodowych organizatora procesów produkcji w Grecji w porównaniu z innymi krajami. Ranking zadań zawodowych uznanych za niezbędne w pracy organizatora procesów produkcji według zestawienia sumarycznego dla wszystkich krajów wskazuje na zadania, które powinny zostać zmodyfikowane, bądź usunięte. W tabeli 4 przedstawiono ranking od zadania z najwyższym odsetkiem wskazań do zadania o najniższym odsetku: Tabela 4. Ranking zadań zawodowych Lp. Rodzaj zadań Niezbędne (w %) 1. Planowanie i organizacja procesów produkcji 97,53 2. Planowanie zasobów (ludzie, maszyny, materiały) 85,09 3. Doskonalenie oraz optymalizacja procesów produkcyjnych 76,88 4. Kierowanie podległym zespołem 72,85 5. Projektowanie optymalnej organizacji pracy oraz stanowisk pracy; 71,25 6. Zarządzanie kosztami związanymi z produkcją; 63,35 7. Bilansowanie i optymalizacja zdolności produkcyjnych 62,66 8. Planowanie jakości w procesie produkcji 61,88 9. Monitoring wykonania bieżących planów produkcji 60,87 10. Zarządzanie zapotrzebowaniem materiałowym 59,01 11. Usprawnianie oraz optymalizacja czasu pracy 57,50 12. Zarządzanie stanem materiałowym 54,19 13. Usprawnianie procesów pracy oraz organizacji stanowisk pracy; 53,42 14. Sterowanie jakością w procesie produkcji 51,88 15. Dokonywanie analiz w zakresie opłacalności przedsięwzięć inwestycyjnych. 46,58 16. Optymalizacja i redukcja kosztów produkcji; 46,25 17. Organizacja uruchomienia nowych technologii i maszyn na danym obszarze produkcji 43,48 18. Stosowanie metod statystycznych w zarządzaniu jakością 31,88
Zadania zawodowe organizatora procesów produkcji zostały uznane za przejrzyste i spójne przez znaczną większość respondentów. Preferencje respondentów pokazują wyraźnie 4-elementowy model, w który układają się zadania zawodowe organizatora: planowanie i organizacja produkcji planowanie zasobów kształtowanie stanowisk pracy - zarządzanie kosztami. Jest to o tyle ważne, iż akcentuje ona czynnik optymalizacji i maksymalizacji wykorzystania dostępnych zasobów, przy jednoczesnym redukowaniu kosztów jako kluczowy aspekt pracy organizatora procesów produkcji. Model ten dobrze pasuje do celu pracy organizatora określonego jako usprawnianie i optymalizacja procesu produkcji oraz ciągła poprawa jakości i jego efektywności przy jednoczesnym ograniczaniu kosztów. Wprowadzenie organizatora procesów produkcji jako odrębnego zawodu lub stanowiska wpłynie na doskonalenie organizacji procesu produkcji w przedsiębiorstwach. 5.2. Rekomendacje Na tle wniosków z badania rekomendujemy: Zmodyfikowanie zakresu zadań zawodowych organizatora procesów produkcji poprzez zmniejszenie liczby zadań zawodowych (tabela 5). Zachowanie jednolitego profilu zadań zawodowych organizatora procesów produkcji dla wszystkich krajów oraz niezależnie od branży. Tabela 5. Rekomendowany zakres zadań zawodowych Rodzaj zadań Planowanie i organizacja pracy w procesie produkcji Planowanie i organizacja procesów produkcji Monitoring wykonania bieżących planów produkcji Doskonalenie oraz optymalizacja procesów produkcyjnych Kierowanie zespołem Planowanie zasobów Planowanie zasobów (ludzie, maszyny, materiały) Bilansowanie i optymalizacja zdolności produkcyjnych Zarządzanie zapotrzebowaniem materiałowym Zarządzanie stanem materiałowym Badanie i normowanie pracy Projektowanie optymalnej organizacji pracy oraz stanowisk pracy; Usprawnianie procesów pracy oraz organizacji stanowisk pracy;
Usprawnianie oraz optymalizacja czasu pracy Rachunek kosztów Zarządzanie kosztami związanymi z produkcją, w tym ich optymalizacja i redukcja Zarządzanie jakością w procesie produkcyjnym Planowanie jakości w procesie produkcji Sterowanie jakością w procesie produkcji Literatura [1] Długokęcka J.: Raport badawczy. Projekt UE Leonardo da Vinci,, Europejskie Ramy Kwalifikacji narzędziem łączącym różne systemy kształcenia organizatorów procesów produkcyjnych. Warszawa, marzec 2010 [2] Pöttering H., Lenami J.: Europejskie Ramy Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie (ERK). Komisja Europejska Edukacja i Kultura, Urząd Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich Luksemburg, 2008. SYSTEMS OF TEACHING PRODUCTION PROCESS ORGANIZERS COMPARATIVE STUDIES Abstract The article presented herein comprises the results of comparative survey regarding professional tasks of a production processes organizer in four European Union states: Poland, Bulgaria, Greece and Slovakia. The objective of the survey was to obtain opinions of entrepreneurs and their employees from these states on professional tasks of a production processes organizer, to define the most adequate description of professional tasks, that are connected with organization of production processes in companies.