LUCYNA NAROJEK C iągłość i zmiana w postępowaniu dietetycznym w wybranych schorzeniach Wydawnictwo SGGW
Spis treści Wstęp... 7 1. Dieta w cukrzycy... 9 Era przedinsulinowa... 9 Ograniczenie węglowodanów w diecie, duża zawartość tłuszczu, diety ubogoenergetyczne... 9 Propozycja diety zbilansowanej Allana... 11 Era insuliny... 11 Lata 30. 40. XX wieku. Typ diety Adlersberga i Porgesa... 11 Dieta wysokotłuszczowa propozycja Grotta... 12 Zasady diety wysokowęglowodanowej według Węgierki... 13 Systematyzacja zasad leczenia dietetycznego w cukrzycy według Węgierki... 13 Cele leczenia dietetycznego w cukrzycy według Oszackiego... 14 Wysokotłuszczowe i niskowęglowodanowe diety w cukrzycy Bogerta, McLestera, Shorta... 14 Lata 50. XX wieku. Dieta w cukrzycy według Kiersta i Crausego... 15 Lata 60. 70. XX wieku. Niskowęglowodanowe, wysokotłuszczowe i wysokobiałkowe według Roota i Baileya... 17 Polskie propozycje diety w cukrzycy oparte na poglądach Kodejszki... 18 Propozycje diety w cukrzycy z lat 70. XX wieku według Kiersta... 18 Fizjologiczny charakter diety według Tatonia, ograniczenie spożycia tłuszczów zwierzęcych... 19 Żywienie w cukrzycy według zaleceń angielskich i amerykańskich... 20 Lata 80. XX wieku. Dieta w cukrzycy według Tatonia i Czech... 22 Wskazówki Czyżyka co do postępowania dietetycznego w cukrzycy... 23 Lata 90. XX wieku. Zalecenia ekspertów amerykańskich i europejskich... 24 Indywidualizacja zaleceń dietetycznych w cukrzycy zależna od parametrów metabolicznych Eschleman... 25 Rekomendacje Zespołu ds. Narodowego Programu Zwalczania Cukrzycy... 26 Zalecenia dietetyczne w cukrzycy według Czyżyka i Hasika. Wprowadzenie pojęcia indeksu glikemicznego... 28 Lata 2000. Zasady diety w cukrzycy proponowane przez EASD. Amerykańskie oraz angielskie towarzystwa diabetologiczne... 28 Polskie zalecenia żywieniowe dla chorych z cukrzycą (2004 2008)... 32 Zalecenia Amerykańskiego Towarzystwa Diabetologicznego (2006)... 33 Podsumowanie... 34 Piśmiennictwo... 35 3
2. Zalecenia dietetyczne w chorobach układu sercowo-naczyniowego... 37 Początek XX wieku. Ograniczenia w asortymencie produktów... 37 Lata 30. XX wieku. Postępowanie dietetyczne w chorobach układu sercowo-naczyniowego... 37 Dieta w wyrównanych i niewyrównanych stanach niewydolności układu krążenia... 38 Dieta w miażdżycy... 39 Lata 40. XX wieku. Kaloryczność diety, zawartość podstawowych składników, asortyment produktów... 39 Postępowanie dietetyczne w niewydolności krążenia... 40 Żywienie w miażdżycy i po zawale mięśnia sercowego... 41 Podsumowanie... 41 Lata 50. XX wieku. Zalecenia dietetyczne zależne od stanu wydolności układu krążenia... 42 Diety rygorystyczne w ciężkiej niewydolności krążenia... 44 Diety w hipercholesterolemii... 44 Dieta w zawale mięśnia sercowego... 45 Podsumowanie... 46 Lata 60. 70. XX wieku. Rola diety w leczeniu chorób sercowo-naczyniowych. Modyfikacja składu tłuszczu w diecie... 47 Diety w różnych typach hiperlipoproteinemii... 49 Lata 80. XX wieku. Zalecenia dietetyczne American Heart Association (AHA) zmniejszające czynniki ryzyka choroby wieńcowej (CHD)... 51 Lata 90. XX wieku. Rekomendacje dietetyczne w pierwotnej i wtórnej prewencji niedokrwiennej choroby serca. Propozycje zmniejszenia udziału w diecie wielonienasyconych kwasów tłuszczowych... 52 Dieta w hipercholesterolemii według National Cholesterol Education Program (NCEP)... 53 Zasady diety w hipertriglicerydemii... 54 Postępowanie dietetyczne w zawale mięśnia sercowego... 55 Podsumowanie... 56 Lata 2000. Zalecenia dietetyczne w prewencji chorób sercowo-naczyniowych. Diety obniżające poziom LDL-cholesterolu według ATP III... 56 Europejskie i amerykańskie zalecenia dietetyczne w pierwotnej prewencji chorób sercowo-naczyniowych... 58 Podsumowanie... 60 Diety w nadciśnieniu tętniczym... 61 Lata 30 40. XX wieku. Główne elementy diety w niepowikłanym nadciśnieniu tętniczym... 61 Diety niskosodowe... 62 4
Lata 50. XX wieku. Różnorodność zaleceń dietetycznych w nadciśnieniu tętniczym... 63 Lata 70. XX wieku. Ograniczone stosowanie diet rygorystycznych w nadciśnieniu tętniczym Zalecenia dietetyczne według Kiersta... 64 Lata 80. XX wieku. Angielskie rekomendacje dietetyczne według Thomasa... 64 Lata 90. XX wieku. Polskie (Januszewicz i in.) i amerykańskie (Eschleman) zalecenia dietetyczne w nadciśnieniu tętniczym... 65 Dieta DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension) w leczeniu nadciśnienia tętniczego... 66 Lata 2000. Zalecenia Europejskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego i Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego... 66 Uwagi końcowe... 68 Piśmiennictwo... 69 3. Postępowanie dietetyczne w chorobie wrzodowej... 73 Koniec XIX i wczesne lata XX wieku. Postępowanie dietetyczne w powikłaniach i stanach przewlekłych choroby wrzodowej (lewatywy odżywcze, dieta Jarockiego)... 73 Lata 20. 40. XX wieku. Różnorodność w postępowaniu dietetycznym w stanach ostrych i przewlekłych choroby wrzodowej (dieta Andressena, Sippyego, Meulengrachta)... 74 Zastosowanie diety oszczędzającej (bland diet) w chorobie wrzodowej... 75 Zastosowanie sondy dwunastniczej w trudno gojącym się wrzodzie... 77 Lata 50. XX wieku. Leczenie dietetyczne w różnych etapach choroby wrzodowej... 77 Rodzaje diet stosowanych w chorobie wrzodowej w Anglii... 78 Propozycje dietetyczne według Kiersta... 78 Dieta w chorobie wrzodowej według Committee on Nutrition (1952)... 80 Lata 60. 70. XX wieku. Diety w chorobie wrzodowej stosowane w USA... 80 Liberalizacja diety w chorobie wrzodowej... 81 Krytyczne stanowisko American Dietetic Association (ADA) w kwestii leczenia dietetycznego choroby wrzodowej. Propozycje Welsha i Davidsona... 81 Lata 80. XX wieku. Dieta oszczędzająca jako wspomagająca leczenie farmakologiczne choroby wrzodowej... 83 Zalecenia dietetyczne Dzieniszewskiego... 83 Lata 90. XX wieku. Postępowanie w powikłaniach choroby wrzodowej i w stanach przewlekłych. Propozycje polskich autorów odnośnie roli diety w chorobie wrzodowej... 84 Poglądy gastrologów amerykańskich na temat roli diety w leczeniu choroby wrzodowej... 85 Lata 2000. Opinie na temat małej roli diety w leczeniu choroby wrzodowej... 85 Podsumowanie... 86 Piśmiennictwo... 86 5
4. Leczenie żywieniowe... 89 Żywienie dojelitowe... 89 Wiek XIX. Skład lewatyw odżywczych... 89 Wiek XX (do lat 40.). Kontynuacja stosowania lewatyw odżywczych... 90 Początek stosowania innych dróg enteralnego odżywiania chorych (przełyk, żołądek, dwunastnica)... 91 Nowy typ mieszaniny Stengela i Ravdina do żywienia enteralnego... 92 Możliwość utrzymania zerowego lub dodatniego bilansu azotu (w żywieniu enteralnym)... 93 Lata 50. XX wieku. Stosowanie mieszanin odżywczych z produktów naturalnych i składników pokarmowych półsyntetycznych i syntetycznych... 93 Lata 60. 70. XX wieku. Skład mieszanin przemysłowych w żywieniu enteralnym. Diety z wyodrębnionych składników odżywczych... 95 Lata 80. 90. XX wieku. Kategoryzacja i charakterystyka diet stosowanych w żywieniu enteralnym... 96 Lata 2000. Wytyczne European Society for Nutrition and Metabolism dotyczace żywienia enteralnego... 98 Diety domowe... 99 Miejsce podawania diet w żywieniu enteralnym... 99 Podsumowanie... 100 Próby odżywiania drogą injekcji podskórnych (naturalne produkty i składniki odżywcze)... 100 Żywienie parenteralne... 101 Injekcje dożylne naturalnych produktów... 101 Źródła węglowodanów w żywieniu parenteralnym (XIX wiek, początki XX)... 101 Stosowanie dożylne aminokwasów pochodzących z hydrolizy kazeiny oraz syntetycznych... 102 Badania nad zastosowaniem emulsji tłuszczowych... 102 Zastosowanie 30-procentowego roztworu glukozy podawanej do żyły głównej... 103 Źródła energii i składników pokarmowych w aktualnie prowadzonym żywieniu parenteralnym... 104 Upowszechnienie leczenia żywieniowego... 106 Podsumowanie... 108 Piśmiennictwo... 108 Aneks... 110 6