WEGETARIANIZM jako sposób ywienia

WEGETARIANIZM jako sposób ywienia

SPOSOBY YWIENIA: z wyra przewag produktów ro linnych mieszany z wykorzystaniem ró nych produktów ro linnych i zwierz cych z wyra przewag produktów zwierz cych (Eskimosi)

WEGETARIANIZM Termin wegetarianizm pochodzi od s ów: vegetabilis ( ac) ro linny, vegetare ac) rosn, kwitn, rozwija si WEGETARIANIZM - JARSTWO - sposób ywienia polegaj cy na ograniczaniu si wy cznie do spo ywania pokarmów pochodzenia ro linnego (ro liny zbo owe, str czkowe, warzywa, owoce, orzechy, grzyby, ro liny oleiste) WEGETARIANIZM - sposób ywienia, polegaj cy na ograniczaniu lub wykluczaniu spo ywania produktów pochodzenia zwierz cego.

POWODY STOSOWANIA religijne (np. hinduizm, staro ydowska) wiatopogl dowe d enie do doskona ci i harmonii z przyrod, yj i daj innym filozoficzne zabijanie zwierz t - nieetyczne ekologiczne hodowla zwierz t, produkcja pasz stwarzaj problem utylizacji i zagro enie dla rodowiska ekonomiczne produkty ro linne ta sze ni zwierz ce, wymagaj ce znacznie wi kszych terenów moda ywieniowa w ród m odych ludzi

ODMIANY WEGETARIANIZMU radykalne KLASYCZNY (WEGANIZM) wy cznie po ywienie pochodzenia ro linnego (zbo owe, str czkowe, warzywa, owoce, orzechy, grzyby, ro liny oleiste, glony morskie) WITARIANIZM nieprzetwarzane, jedynie surowe owoce i warzywa FRUTARIANIZM tylko owoce surowe (1 posi ek 1 owoc bez pestek i skórki) DIETA MAKROBIOTYCZNA bardzo jednostronna, ascetyczna, oparta na ywno ci nieprzetworzonej, produkty zbo owe + owoce i warzywa (niewiele) g ównie

AGODNE ODMIANY WEGETARIANIZMU LAKTOWEGETARIANIZM z diety wyeliminowane s produkty pochodzenia zwierz cego, z wyj tkiem mleka i jego przetworów LAKTOOWOWEGETARIANIZM spo ywaj mleko i produkty mleczne, jaja oraz t uszcze zwierz ce LAKTOOWOPESCOWEGETARIANIZM w czenie do diety laktoowowegetaria skiej ryb i owoców morza SEMIWEGETARIANIZM agodna odmiana wegetarianizmu dopuszcza uzupe nianie pokarmów ro linnych mlecznymi, jajami, w ograniczonych ilo ciach rybami i drobiem

TYPY WEGETARIANIZMU A RYZYKO NIEDOBORÓW Laktowegetarianizm: warzywa, owoce, mleko i jego przetwory ryzyko: niedobory bia ka, sk adników mineralnych Owowegetarianizm: warzywa, owoce, jaja ryzyko: niedobory bia ka, witamin gr. B (B 1, B 2, kwas foliowy, B 12, D), sk adniki mineralne (cynk, elazo) Laktoowowegetarianizm: warzywa, owoce, jaja, produkty mleczne ryzyko: sk adniki mineralne (szczególnie cynk) Semiwegetarianie: warzywa, owoce, produkty mleczne, ryby, drób, owoce morza ryzyko: sk adniki mineralne Weganie: warzywa ryzyko: bia ko, witaminy (B 2, B 12, wit. D), sk adniki mineralne Makrobiotycy: nieprzetworzone zbo owe, str czkowe ryzyko: stan ogólnego niedoboru

ZALETY WEGETARIANIZMU wysoka g sto energetyczna ograniczona zawarto uszczu i nasyconych kwasów uszczowych zwi kszony udzia NNKT brak lub niska zawarto cholesterolu wy sza zawarto glowodanów z onych i b onnika pokarmowego wysoka zawarto witamin rozpuszczalnych w wodzie ównie witaminy C dzia anie alkalizuj ce korzystny stosunek sodu do potasu (4 : 3) ------------------------------------------------------- ZMNIEJSZENIE ZAGRO ENIA ZE STRONY: glowodorów aromatycznych, nitrozoamin, antybiotyków i leków weterynaryjnych, Salmonelli, w ni itp.

MANKAMENTY (NEGATYWNE CECHY) opoty z pokryciem zapotrzebowania na energi niedostateczna poda bia ka niska warto biologiczna bia ka niedobór witaminy B 12 niedobór witaminy D niedostateczna poda wapnia, elaza i cynku oraz ich niska biodost pno obni ona strawno sk adników od ywczych ---------------------------------------------------------- ZWI KSZENIE ZAGRO ENIA ZE STRONY: substancji antyod ywczych (b onnik, szczawiany, fityniany, taniny, goitrogeny), pozosta ci rodków ochrony ro lin i nawozów

KONSEKWENCJE ZDROWOTNE zmniejszone ryzyko wyst pienia: oty ci nadci nienia t tniczego chorób uk adu kr enia cukrzycy (typu II) chorób nowotworowych (m.in. jelita grubego, sutka i p uc) kamicy nerkowej i p cherzyka ciowego zapar i hemoroidów próchnicy z bów

KONSEKWENCJE ZDROWOTNE ZWI KSZONE RYZYKO WYST PIENIA: niedokrwisto ci megablastycznej krzywicy, osteomalacji i osteoporozy niedo ywienia bia kowego woli tarczycowych zaburze neurologicznych zaburze miesi czkowania biegunek niedorozwóju fizycznego i umys owego marasmusa i kwashisorkoru

ZALECENIA YWIENIOWE 6 porcji produkty zbo owe 5 porcji - produkty bogate w bia ko (m.in. produkty str czkowe, orzechy) 4 porcje - warzywa (surowe, gotowane, soki warzywne) 2 porcje owoce wie e, gotowane, suszone, soki owocowe) 8 porcji produktów bogatych w wap (m.in. produkty mleczne, warzywa li ciaste, produkty z soi, produkty wzbogacone w wap, migda y, figi)

RÓD A SK ADNIÓW OD YWCZYCH W DIECIE WEGETARIA SKIEJ bia ko uszcze glowodany onnik witamina C witaminy z gr.b witamina A i ß- karoten witamina E wap elazo soja, soczewica, bób, groch, fasola, orzechy, pr.zbo owe, nasiona, mleko i przetwory*, sery*, jaja* oleje ro linne, margaryny mi kkie, orzechy pieczywo, kasze, makarony, ry, ziemniaki, ro liny str czkowe suche pieczywo z pe nego przemia u, warzywa, owoce, orzechy, ro liny str czkowe suche papryka, pietruszka (na ), pomidory, kapusta, brukselka, truskawki, czarna porzeczka, owoce cytrusowe, kiwi pieczywo z pe nego przemia u, ro liny str czkowe suche, warzywa dynia, broku y, glony morskie, jarmu oleje, orzechy, zielony warzywa li ciaste, ro liny str czkowe suche ro liny str czkowe suche, zielony warzywa li ciaste, glony, nasiona sezamu, orzechy, mleko i przetwory* ro liny str czkowe, nasiona, glony morskie * - dieta laktoowowegetaria ska

Wskazania: brak aprobaty dla radykalnych form wegetarianizmu (weganizm, witarianizm, frutarianizm, dieta makrobiotyczna) niebezpieczne dla organizmu cz owieka diety wegetaria skiej nie zaleca si dzieciom, odzie y, kobietom w ci y i karmi cym agodne formy diety wegetaria skiej mo na poleci okresowo osobom chorym na schorzenia cywilizacyjne