SCENARIUSZ ZAJĘĆ OTWARTYCH Temat: BYĆ ASERTYWNYM Cel ogólny: - kształtowanie postaw asertywnych; Cele szczegółowe: - kształcenie umiejętności odróżniania zachowań asertywnych od agresywnych i uległych - rozpoznawanie zachowań asertywnych - ćwiczenie umiejętności bycia asertywnym. Metody: - Miniwykład - Psychodrama - Praca z tekstem. Formy pracy: Praca indywidualna, grupowa Miejsce: sala lekcyjna Czas trwania: 2 godziny dydaktyczne. Pomoce: - Teksty opisy sytuacji - Scenariusze scenek - Prawa asertywne
PRZEBIEG ZAJĘĆ: 1. Rundka wstępna Uczestnicy zajęć określają swoje samopoczucie w skali od 1 do 10. 2. Ćwiczenie agresja, asertywność, uległość. Prowadzący pisze na tablicy trzy pojęcia: agresja, asertywność, uległość. Następnie daje uczestnikom do odczytania opisy trzech sytuacji (Załącznik 1). Prowadzący prosi o skomentowanie tych sytuacji oraz wspólnie z uczestnikami nazywa zaprezentowane w nich postawy: SYTUACJA 1 zachowanie uległe; można było grzecznie przeprosić córkę i powiedzieć, że pomoże się jej później. SYTUACJA 2 zachowanie agresywne; osoba proszona o pomoc zachowała się arogancko i zlekceważyła prośbę kolegi. SYTUACJA 3 zachowanie asertywne; osoba, od której pożyczono płytę CD z filmem wyjaśniła, co czuje oraz stanowczo poprosiła o jej zwrot. Przy tym nie była niemiła. 3. Miniwykład: Zachowanie uległe, asertywne i agresywne. I ULEGŁOŚĆ postawa charakteryzująca się respektowaniem praw innych osób i lekceważeniem praw własnych. Nie uwzględniamy więc swoich potrzeb, poglądów, odczuć. Ulegamy, bo chcemy być grzeczni, uniknąć konfliktów, boimy się relacji innych ludzi. Pozwalamy jednak, by nas lekceważono. Jesteśmy często nieuczciwi w stosunku do samych siebie, a to obniża naszą samoocenę. Przekaz brzmi: Liczą się swoje myśli, odczucia i potrzeby i nie ważne, czego chcę ja. II AGRESJA postawa charakteryzująca się uwzględnieniem praw własnych przy jednoczesnym lekceważeniu praw innych ludzi. Charakterystyczna jest tu postawa dominacji. Jesteśmy agresywni, bo chcemy zwrócić na siebie uwagę, zademonstrować swoją władze, wyładować złość. Nasza samoocena rośnie, ale otoczenie może nas odrzucić. Przekaz brzmi: Liczą się swoje myśli, odczucia i potrzeby i nie ważne, czego ty potrzebujesz. III ASERTYWNOŚĆ polega na bronieniu własnych praw, przy jednoczesnym uznawaniu praw innych osób. Ludzie asertywni potrafią powiedzieć nie bez wyrzutów sumienia i złości, gniewu i strachu. Asertywność to bardzo przydatna umiejętność, dzięki której możemy otwarcie wyrażać siebie, nie raniąc przy tym innych. Wzmacniamy poczucie własnej wartości, mamy szacunek dla siebie i innych. Otoczenie może nas jednak krytykować za to, że odważnie wyrażamy swe odczucia.
Przekaz brzmi: Ja to widzę w ten sposób, ale chciałbym wiedzieć, co ty o tym sadzisz. Może uda nam się znaleźć wspólne rozwiązanie. 4. Psychodrama. Prowadzący proponuje aby odegrać jedną z możliwych do wyboru scenek. Sugeruje przy tym, iż każda ze scenek ma charakteryzować asertywny sposób zachowania. Po odegraniu scenek prowadzący podaje pytania typu: - Czy to na pewno były zachowania asertywne (a nie agresywne, czy uległe)? - Czy łatwo być asertywnym?, itd. 5. Prawa asertywne Podsumowanie zajęć: Prowadzący przypomina, że jeśli nie korzystamy z tych praw, to tak, jak byśmy ich faktycznie nie posiadali.
(Załącznik 1) SYTUACJA 1 Córka prosi cię, abyś pomogła jej odrobić zadanie domowe z matematyki. Ty akurat przygotowujesz się do ważnego wystąpienia w pracy. Odpowiadasz jej: - No dobrze, właściwie mam dużo pracy, ale. SYTUACJA 2 Kolega z pracy ma pewien problem i prosi cię o radę. Odpowiadasz: - Skąd mam wiedzieć, jak ci pomóc? To jest twoja sprawa, daj mi spokój! SYTUACJA 3 Trzy tygodnie temu pożyczyłeś koledze płytę CD ze swoim ulubionym filmem i do tej pory ci jej nie oddał, chociaż obiecał zwrócić po tygodniu. Dzwonisz do niego i mówisz: - Przykro mi, że do tej pory nie oddałeś mi kasety. Czy możesz mi ją zwrócić jutro, bo ja też chętnie ją obejrzę?
(Załącznik 2) Scenka 1 Jesteś u koleżanki. Jest późno i musisz szybko wrócić do domu. Brat koleżanki proponuje, że cię zawiezie. Ty jednak wyczuwasz od niego zapach alkoholu. Odmów w sposób asertywny. Scenka 2 Koleżanka z pracy proponuje ci wyjście na papierosa, ale ty nie znosisz dymu papierosowego i nie palisz. Chciałabyś być miła. Co zrobisz, chcąc się asertywnie zachować? (Załącznik 3) PRAWA ASERTYWNE MASZ PRAWO: 1. Sam ustalać swoje cele i samodzielnie podejmować decyzje. 2. Posiadać i wyrażać własne opinie i odczucia. 3. Odpowiadać nie na prośby. 4. Prosić o różne rzeczy. 5. Popełniać błędy. 6. Zachowywać się asertywnie. 7. NIE zachowywać się asertywnie. 8. Zmieniać zdanie. 9. Zastanawiać się. 10. Odczuwać i wyrażać ból. 11. Być samemu. 12. Prosić o informacje osoby, które posiadają większą wiedzę. 13. Mówić nie wiem i nie rozumiem. 14. Protestować przeciw nieuczciwości i niesprawiedliwości. 15. Nie brać odpowiedzialności za problemy innych ludzi. 16. Być innym i akceptować siebie. Literatura: 1.M. Król Fijewska Stanowczo, łagodnie, bez lęku ; wyd. TNTRA Warszawa 1992 2. A. Wróbel Asertywność na co dzień. Czyli, jak żyć w zgodzie ze sobą i innymi. Warszawa 2011