WYBRANE ZACHOWANIA ŻYWIENIOWE OSÓB LECZONYCH PRZECIWNOWOTWOROWO Ewa Lange, Jolanta Krusiec, Bronisława Tymolewska-Niebuda, Aleksandra Skrzypkowska Katedra Dietetyki, Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji, SGGW Celem pracy była ocena wybranych zachowań żywieniowych oraz wpływu prowadzonego leczenia na zmiany masy ciała osób z chorobą nowotworową
MATERIAŁ I METODYKA Do badania zakwalifikowano 150 pacjentów (92 kobiety, 58 mężczyzn) pozostających przez min. 6 miesięcy pod opieką Oddziału Chemioterapii Dziennej w Centrum Onkologii-Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie Osoby uczestniczące w badaniu podzielono w zależności od zmian masy ciała: < 5% (n=34; 28 kobiet, 6 mężczyzn; BMI=24,3±3,4) 5-10 % (n=31; 18 kobiet, 13 mężczyzn; BMI=22,7±2,2) 11-15 % (n=37; 24 kobiet, 13 mężczyzn; BMI=22,7±2,5) > 15 % (n=48; 22 kobiet, 26 mężczyzn; BMI=22,5±2,2) oraz lokalizacji nowotworu: nowotwór płuc (n=38; 26 kobiet, 12 mężczyzn; BMI=23,5±2,4) nowotwory przewodu pokarmowego (n=47; 22 kobiet, 25 mężczyzn; BMI=24,3±3,4) nowotwór prostaty (n=21 mężczyzn; BMI=24,1±3,2) nowotwór piersi (n=28 kobiet; BMI=22,5±2,5) nowotwór skóry (n=16 kobiet; BMI=22,3±1,3) Ocenę zachowań żywieniowych wykonano na podstawie autorskiego kwestionariusza ankiety, a ocenę występowania objawów i preferencji smakowych w oparciu o 10 punktową wizualną skalę analogową. Pomiary antropometryczne wykonano z wykorzystaniem standardowych metod. W celu oceny zależności między zmianami masy ciała, lokalizacją nowotworu a badanymi czynnikami wykorzystano jednoczynnikową analizę wariancji ANOVA i test LSD oraz test zgodności Chi 2, przy poziomie istotności p 0,05. Ryc. 1. Lokalizacja nowotworu w zależności od wielkości zmian masy ciała u osób leczonych przeciwnowotworowo Ryc. 2 Stosowane modyfikacje dietetyczne w zależności od lokalizacji nowotworu u osób leczonych przeciwnowotworowo
Ryc. 3. Liczba zwyczajowo spożywanych dziennie posiłków w zależności od lokalizacji nowotworu u osób leczonych przeciwnowotworowo Ryc. 4. Zwyczajowo spożywane przekąski w zależności od lokalizacji nowotworu u osób leczonych przeciwnowotworowo Ryc. 5. Częstotliwość zwyczajowo wypijanych napoi zawierających kofeinę w zależności od zmian masy ciała osób leczonych przeciwnowotworowo Ryc. 6. Częstotliwość zwyczajowo wypijanych alkoholowych w zależności od lokalizacji nowotworu u osób leczonych przeciwnowotworowo
Ryc. 7. Występowanie objawów ubocznych terapii przeciwnowotworowej w zależności od lokalizacji nowotworu Ryc. 8. Nasilenie objawów ubocznych terapii przeciwnowotworowej w zależności od zmian masy ciała ok. 50% chorych, szczególnie z nowotworem płuc i piersi, stosowało suplementy diety Ryc. 9. Zmiany preferencji smaków w zależności od zmian masy ciała u osób leczonych przeciwnowotworowo Ryc. 10. Stosowanie suplementów diety w zależności od zmian masy ciała u osób leczonych przeciwnowotworowo
a) b) b) Prowadzenie edukacji i kontroli dietetycznej w trakcie trwania terapii przeciwnowotworowej może zmniejszyć nasilenie objawów, poprawić stan odżywienia i efektywność stosowanego leczenia Ryc. 11. Wartość odżywcza racji pokarmowych osób leczonych przeciwnowotworowo w zależności od lokalizacji nowotworu: a) makroskładniki diety; b) mikroskładniki diety SPOSTRZEŻENIA I WNIOSKI Lokalizacja nowotworu była jednym z czynników determinujących stan zdrowia badanych pacjentów. Zmiany nowotworowe zlokalizowane w przewodzie pokarmowym, związane były z dużą utratą masy ciała Lokalizacja nowotworu miała wpływ na zmiany apetytu u pacjentów onkologicznych. Osoby z nowotworami układu pokarmowego oraz prostaty i piersi zauważyły największe zmniejszenie łaknienia. Efekty uboczne terapii przeciwnowotorowej były powiązane z lokalizacją nowotworu. Największe problemy związane z występowaniem objawów dyspeptycznych, biegunek, zaparć i dolegliwości bólowych deklarowali pacjenci z nowotworami przewodu pokarmowego, płuc i piersi. Połowa pacjentów, szczególnie z nowotworami płuc, piersi i prostaty, stosowała suplementację diety, jednak wartość odżywcza racji pokarmowej kobiet z nowotworami piersi w najmniejszym stopniu realizowała zalecenia dietetyczne.