BILANS ZASOBÓW ZŁÓŻ KOPALIN W POLSCE

Transkrypt

1

2 PAŃSTWOWA SŁUŻBA GEOLOGICZNA BILANS ZASOBÓW ZŁÓŻ KOPALIN W POLSCE wg stnu n 31 XII 2014 r. PAŃSTWOWY INSTYTUT GEOLOGICZNY PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY WARSZAWA 2015

3 Bilns zkceptowny przez Ministr Środowisk pismem z dni 11 czerwc 2015 r. znk DGK-III-064-1/21623/15/MK Wykonno w Pństwowym Instytucie Geologicznym-Pństwowym Instytucie Bdwczym jko zdnie pństwowej służby geologicznej Prc zbiorow pod redkcją Mrcin SZUFLICKIEGO, Agnieszki MALON, Mrcin TYMIŃSKIEGO Oprcowli: R. BOŃDA, D. BRZEZIŃSKI, M. CZAPIGO-CZAPLA, G. CZAPOWSKI, J. DYLĄG, M. KOZERA, A. MALON, S. Z. MIKULSKI, W. MIŚKIEWICZ, S. OSZCZEPALSKI, D. SIEKIERA, L. SKRZYPCZYK, J. SOKOŁOWSKI, J. STAWIEREJ, K. SZAMAŁEK W. SZCZYGIELSKI, M. SZUFLICKI, M. TYMIŃSKI, A. WAŁKUSKA Prce obliczeniowe wykonno w Zkłdzie Informcji o Złożch i Obszrch Górniczych PIG-PIB n podstwie dnych systemu GOSPODARKI I OCHRONY BOGACTW MINERALNYCH POLSKI "M I D A S" ISSN PAŃSTWOWY INSTYTUT GEOLOGICZNY-PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY - WARSZAWA 2015 ul. Rkowieck 4, Wrszw, tel. (48-22) , fx (48-22) E-mil: biuro@pgi.gov.pl Wydnie I. Nkłd 625 Formt B5 Oprc. zk.: r. Druk zk.: lipiec 2015 r. Druk: Drukrni Brci Grodzickich S.J. Zm.:..

4 SPIS TREŚCI stron Przedmow Wstęp (M. Szuflicki) Zestwienie geologicznych zsobów bilnsowych i wydobyci wżniejszych koplin w Polsce w 2014 roku... 8 SUROWCE ENERGETYCZNE Azotowy gz ziemny (M. Czpigo-Czpl) Gz ziemny (M. Czpigo-Czpl) Hel (M. Czpigo-Czpl) Metn pokłdów węgl (MPW) (A. Mlon, M. Tymiński) Rop nftow (M. Czpigo-Czpl) Węgle bruntne (K. Szmłek, M. Tymiński) Węgle kmienne (A. Mlon, M. Tymiński) SUROWCE METALICZNE (A. Mlon, M. Tymiński, S. Z. Mikulski, S. Oszczeplski) Rudy cynku i ołowiu Rudy miedzi i srebr Rudy molibdenowo-wolfrmowo-miedziowe Rudy niklu Rudy złot, rsenu i cyny Rudy żelz, tytnu i wndu Surowce metliczne pozostłe pierwistki współwystępujące w rudch i innych koplinch SUROWCE CHEMICZNE Bryt i fluoryt (R. Bońd) Fosforyty (R. Bońd) Sirk (R. Bońd) Skł ditomitow (R. Bońd) Sole potsowo-mgnezowe (G. Czpowski) Sól kmienn (G. Czpowski) Surowce ilste do produkcji frb minerlnych (R. Bońd) Ziemi krzemionkow (R. Bońd) SUROWCE INNE (SKALNE) Bentonity i iły bentonitowe (D. Brzeziński) Bursztyny (K. Szmłek) Dolomity (M. Tymiński) Gips i nhydryt (G. Czpowski)... 90

5 29. Gliny cermiczne (M. Tymiński) Gliny ogniotrwłe (M. Tymiński) Klcyt (D. Brzeziński) Kmienie łmne i bloczne (D. Brzeziński, W. Miśkiewicz) Kred (W. Szczygielski) Krzemienie (D. Brzeziński) Kwrcyty ogniotrwłe (A. Mlon) Kwrc żyłowy (A. Mlon) Łupki fyllitowe, kwrcytowe i łyszczykowe (M. Tymiński) Mgnezyty (A. Mlon) Piski formierskie (A. Mlon) Piski i żwiry (W. Miśkiewicz, D. Brzeziński, J. Dyląg, M. Kozer, J. Stwierej, A. Włkusk) Piski kwrcowe do produkcji betonów komórkowych i cegły wpienno-piskowej (A. Mlon) Piski podsdzkowe (A. Mlon) Piski z minerłmi ciężkimi (K. Szmłek) Surowce dl prc inżynierskich (W. Szczygielski) Surowce ilste cermiki budowlnej (W. Szczygielski) Surowce ilste do produkcji cementu (W. Szczygielski) Surowce ilste do produkcji kruszyw lekkiego (W. Szczygielski) Surowce kolinowe (A. Mlon) Surowce skleniowe (A. Mlon) Surowce szklrskie (A. Mlon) Torfy (W. Szczygielski) Wpienie i mrgle dl przemysłu cementowego i wpienniczego (D. Brzeziński) Żwirki filtrcyjne (A. Mlon) WODY PODZIEMNE Solnki, wody lecznicze i termlne (L. Skrzypczyk, J. Sokołowski) Zsdy oprcowni mp rozmieszczeni złóż koplin w Polsce (D. Siekier)

6 PRZEDMOWA Z przyjemnością przekzuję Pństwu kolejne wydnie Bilnsu zsobów złóż koplin w Polsce. Niezmiennie, od 1986 r., Pństwowy Instytut Geologiczny - Pństwowy Instytut Bdwczy jest wydwcą tego cennego zbioru informcji o zsobch złóż koplin udokumentownych w nszym krju. Podobnie jk w ltch poprzednich, Bilns ukzuje się w czerwcu, co wynik z przepisów ustwy Prwo geologiczne i górnicze z dni 9 czerwc 2011 r. (Dz. U poz. 196 j.t.) i zostł zrelizowny jko zdnie pństwowej służby geologicznej. Podstwą sporządzeni oprcowni były dne zwrte w dokumentcjch geologicznych złóż koplin, przekznych przez orgny dministrcji geologicznej, tkże informcje z ewidencji zsobów ndesłne przez przedsiębiorców, zgodne ze stnem n 31 grudni 2014 r. Niniejsze wydnie Bilnsu to źródło wiedzy o krjowych udokumentownych ch koplin. Trdycyjnie, dne pogrupowno pod względem rodzju i przeznczeni kopliny, klsyczny ukłd tego wydwnictw w formie tbel i zestwień, którym towrzyszą zwięzłe informcje tekstowe, pozwl n łtwe odnlezienie wszystkich potrzebnych informcji. W przypdku złóż węgl kmiennego, ropy nftowej i gzu ziemnego informcje przedstwiono w podzile regionlnym, w przypdku pozostłych surowców w ukłdzie dministrcyjnym. Dl uzupełnieni informcji tbelryczno-tekstowych przygotowno również komplet mp z loklizcją większości złóż koplin w krju. Bilns publikowny jest od pond 60 lt i ndl cieszy się dużym zinteresowniem n krjowym rynku. Niezmiennie stnowi podstwowe źródło informcji, wykorzystywnych do relizcji zdń dministrcji publicznej. Jednocześnie służy tkże tym, którzy inwentryzowny potencjł postrzegją przez pryzmt biznesu. Dokłdn i sprwdzon informcj pochodząc z tej publikcji dje podstwę do podejmowni wżnych decyzji, dotyczących zgospodrowni i rcjonlnego wykorzystni krjowej bzy surowcowej, tym smym stwrz podstwy eń dl polityki surowcowej Pństw. Bilns spełni też wżną rolę w ochronie złóż koplin, jk również stnowi źródło informcji, wykorzystywnych przy sporządzniu plnów zgospodrowni przestrzennego. Zebrne dne są pożyteczną wskzówką dl potencjnych inwestorów krjowych i zgrnicznych, zinteresownych rozwojem głęzi przemysłu oprtych n wydobywniu i przetwórstwie koplin. Nleży podkreślić, że oprócz publikcji książkowej, przygotown zostł tkże elektroniczn wersj Bilnsu w postci PDF, dostępn n portlu PIG-PIB Czyni to tę publikcję powszechnie dostępną, tym smym poszerz grono jej odbiorców. Wspomnin witryn umożliwi wszystkim zinteresownym wgląd w dodtkowe informcje o grupch koplin, poszczególnych udokumentownych ch koplin, obszrch i terench górniczych orz ktulizownych n bieżąco dnych wektorowych. Wrto zznczyć, że mimo trudności i opóźnień w przekzywniu Instytutowi wszystkich niezbędnych dnych, PIG-PIB po rz kolejny w ustwowym terminie wywiązł się z powierzonego mu zdni. Prgnę zpewnić, iż w kolejnych ltch dołożymy wszelkich strń, by jkość i sposób prezentowni informcji w Bilnsie pozostły n wysokim, stysfkcjonującym odbiorców poziomie. mgr Romn Smółk Kierownik Pństwowego Instytutu Geologicznego Pństwowego Instytutu Bdwczego

7 1. WSTĘP Bilns zsobów złóż koplin w Polsce jest coroczną publikcją ukzującą się nieprzerwnie od roku Dostrcz on podstwowych informcji o udokumentownych zsobch złóż koplin, stnie ich zgospodrowni orz wielkości wydobyci. Pństwowemu Instytutowi Geologicznemu - Pństwowemu Instytutowi Bdwczemu, pełniącemu funkcję pństwowej służby geologicznej, ustwą z dni 9 czerwc 2011 r. Prwo geologiczne i górnicze, jko jedno z zdń, powierzono oprcowywnie Bilnsu. Źródłem informcji o zsobch złóż koplin, niezbędnych do sporządzeni Bilnsu..., są ztwierdzne, nstępnie przesyłne m.in. do Nrodowego Archiwum Geologicznego, dokumentcje geologiczne złóż koplin, przekzywne przez orgny dministrcji geologicznej - Ministr Środowisk, mrszłków województw orz strostów powitowych. Informcje dotyczące ruchu zsobów orz wielkości wydobyci przekzywne są przez użytkowników złóż, zgodnie z zpismi ww. ustwy. Wzory formulrzy sprwozdwczych orz objśnieni, dotyczące sposobu ich wypełnini, zostły określone w rozporządzeniu Ministr Środowisk z dni 15 listopd 2011 r. w sprwie opertu ewidencyjnego orz wzorów informcji o zminch zsobów kopliny (Dz. U. Nr 262, poz. 1568). Obliczeni i zestwieni, przedstwione w publikcji, wykonno przy wykorzystniu uzupełninego n bieżąco systemu gospodrki i ochrony bogctw minerlnych Polski MIDAS. Dne przekzywne przez przedsiębiorców, dotyczące wielkości zsobów złóż koplin stłych, przedstwione są w systemie z dokłdnością do 0,01 tys. t lub 0,01 tys. m 3. Wszystkie obliczeni wykonywne są z dokłdnością bzową, nstępnie zokrąglne zgodnie z ogólnie przyjętymi regułmi. System w momencie oprcowywni Bilnsu... zwierł informcje o udokumentownych ch. Opisn poniżej stosown od lt formuł przedstwini dnych ułtwi odbiorcom porusznie się po Bilnsie.... Podobnie jk w ltch poprzednich, udokumentowne poszczególnych koplin zostły przedstwione w Bilnsie wg klsyfikcji oprtej n ich zstosowniu, określonym n podstwie zkresu bdń jkościowych dl poszczególnych grup koplin. Przyjęty podził n grupy surowcowe ułtwi tylko wskznie głównego przeznczeni dnej kopliny, ustlonego w dokumentcji geologicznej kopliny, le nie decyduje o jej zstosowniu. Kżd z koplin omwin jest oddzielnie, niezleżnie od tego, czy występuje w postci smodzielnego, czy też, jko koplin towrzysząc w u innej kopliny. Stąd wielokoplinowe pojwiją się w Bilnsie... kilkukrotnie w różnych rozdziłch, tyle rzy, ile jest koplin w u. W związku z tym, niekiedy pojwiją się pozorne niekonsekwencje w prezentownych stnch zgospodrowni złóż, gdy w u eksplotownym, w którym występuje kilk koplin, jkiejś w roku sprwozdwczym nie wydobywno. Większość złóż koplin przedstwiono w podzile dministrcyjnym krju, wskzując ich loklizcję w województwch i powitch. Złoż ropy nftowej i gzu ziemnego zprezentowno w podzile n regiony, dodtkowo podjąc powit, ntomist węgl kmiennego pokzno w podzile n zgłębi.

8 WSTĘ P 7 Jko geologiczne zsoby bilnsowe złóż, w większości koplin figurują zsoby występujące jedynie poz filrmi ochronnymi. Wyjątek stnowią rud metli, węgl kmiennego, tkże brytu i fluorytu, gdzie przedstwiono wszystkie zsoby, łącznie z występującymi w filrch ochronnych. W tegorocznym wydniu, ze względu n udokumentownie w obrębie polskiej strefy ekonomicznej Błtyku w Ztoce Pomorskiej pisków kwrcowych z minerłmi ciężkimi, dodno nowy rozdził nr 43 - Piski z minerłmi ciężkimi. Dl złóż koplin objętych włsnością górniczą, z wyjątkiem wód podziemnych będących koplinmi, orz większości złóż pozostłych koplin oprcowno mpy rozmieszczeni złóż. Kryterium umieszczeni n mpch był wielkość zsobów udokumentownych w u. Pominięto loklizcję złóż brdzo młych o znczeniu loklnym. W osttnim rozdzile publikcji podno informcje, o zsdch oprcowni przedmiotowych mp i ich dostępności. W Bilnsie... znlzły się tkże njwżniejsze informcje o zsobch perspektywicznych i prognostycznych koplin Polski, które szczegółowo przedstwiono w wydnej w 2011 roku publikcji PIG-PIB pt.: Bilns perspektywicznych zsobów koplin Polski. Obecny Bilns..., w zkresie wód podziemnych, zwier dne o zsobch eksplotcyjnych i dyspozycyjnych orz o wielkości poboru jedynie wód podziemnych zliczonych do koplin (solnek, wód leczniczych i termlnych). Wiele z tych złóż nleży do grupy wód leczniczych termlnych. Klsyfikowno je jko wody lecznicze, do termlnych zliczono jedynie te, które są wykorzystywne w celch grzewczych, przyjmując ndrzędność klsyfikcji koplin dl potrzeb Bilnsu..., czyli wg zstosowni. Wszystkie prezentowne w Bilnsie dne orz m.in. informcje o wielkości, wrtości orz kierunkch importu i eksportu njwżniejszych surowców minerlnych orz ww. mpy prezentowne są n stronie www Pństwowego Instytutu Geologicznego - Pństwowego Instytutu Bdwczego pod dresem Skróty literowe stnu zgospodrowni zsobów w wykzch złóż oznczją: B - dl koplin stłych - koplni w budowie, dl ropy i gzu - przygotowne do wydobyci lub eksplotcj próbn E - e eksplotowne G - podziemny mgzyn gzu (PMG) M - e skreślone z bilnsu zsobów w roku sprwozdwczym P - e o zsobch rozpoznnych wstępnie (w kt. C 2 + D, dl ropy i gzu w kt. C) R - e o zsobch rozpoznnych szczegółowo (w kt. A+B+C 1, dl ropy i gzu w kt. A+B) Z - e, z którego wydobycie zostło zniechne T - e zgospodrowne, eksplotowne okresowo K - zmin rodzju kopliny w u

9 8

10 ZESTAWIENIE ZASOBÓW BILANSOWYCH 9 Kop lin loś łó G ologi n sob bil nsow gospod ow n st nn : 31.X.2014 wt sob gospod p ost ub t k W dob i iloś = % ow n iloś = % W , ,04 629,69 274,04 94,08 n on y y b n on o ,88 0,49 0,01 0,00 100,00 o o y ,48 236,15 68,98 3,13 110,60 p y nhyd y y ,03 128,24 1,21 1,06 96,36 ny n ,55 7,21 0,76 0,35 102,94 ny ogn o ,47 2,76 0,09 0,08 88,89 n n b o n , ,71 75,63 64,08 109,80 d ,88 6,56 0,24 0,15 88,24 y yogno 18 6,88 y o y ,56 3,83 0,00 0,01 gn y y ,11 4,08 0,27 0,09 90,00 k o k ,85 37,85 1,69 1,35 103,05 d pb onó ko ó k. g y p nno p ko 1,8* ,35 137,81 5,47 1,61 105,23 pod d ko 1,7* ,16 902,9 0 63,36 6,48 104,52 k y , ,82 388,40 146,53 84,57 u o k budo n 2,0* ,14 534,86 0,90 3,90 128,29 d p n u ,54 0,43 0,25 d p k u. kk go 2,0* ,52 32,86 0,14 0,20 100,00 u o k o no ,36 79,7 0 0,28 0,28 103,70 u o k n o ,39 14,50 0,06 0,07 175,00 u o k k ,05 204,76 29,57 2,07 98,10 o ,72 48,70 p n g p y u n. p nn go 14,51 1,24 103, , ,82 11,31 41,36 105,83 * oby ydoby p on n n n on, g g o p nn pod n n h.

11 S U R O W C E E N E R G E T Y C Z N E 3. A Z O T O W Y G A Z Z I E M N Y Obecnie w Polsce udokumentowne są 2 zotowego gzu ziemnego, w których zwrtość zotu wynosi pond 90 %, są to występujące n Niżu Polskim Cychry i Sulęcin. Azotowy gz ziemny może być przeznczony do produkcji ciekłego zotu, le częściej wykorzystywny jest do korekty skłdu chemicznego gzu ziemnego przesyłnego w krjowych gzociągch. Do tego celu szczególnie ndje się gz, w którym zwrtość zotu przekrcz 70 % tych złóż nie wydziel się w osobną grupę złóż zotowego gzu ziemnego. Złoż Sulęcin i Cychry występują w cechsztyńskim dolomicie głównym. Skłd chemiczny gzu ze Sulęcin przedstwi się nstępująco: 97,6 % zotu, 1,6 % metnu, tkże 0,4 % etnu, 0,36 % węglowodorów ciężkich i 0,04 % dwutlenku węgl, ze Cychry 91 % zotu, 5,2 % metnu, 1,3 % etnu i 0,22 % dwutlenku węgl. Ich zsoby zestwiono w tbeli 3.1. Tbel 3.1 bilnsowych zsobów wydobywlnych, przemysłowych i wielkości wydobyci zotowego gzu ziemnego (w mln m 3 ) ZŁOŻA UDOKUMENTOWANE złóż: 2; OGÓŁEM woj, lubuskie złóż: 1 wydobywlne bilnsowe Sulęcin R sulęciński woj, zchodniopomorskie złóż: Cychry E myśliborski Aktulnie wydobycie prowdzi się tylko ze Cychry. Wydobyty gz znjduje zstosownie do korekty skłdu gzu przesyłnego w krjowych gzociągch. W 2014 r. wydobycie zotowego gzu ziemnego wyniosło 14,39 mln m 3.

12

13 4. G A Z Z I E M N Y Głównym regionem występowni złóż gzu ziemnego w nszym krju jest Niż Polski. Złoż gzu ziemnego udokumentowno również n przedgórzu Krpt, niewielkie zsoby gzu występują tkże w młych ch obszru Krpt orz w polskiej strefie ekonomicznej Błtyku. Około trzy czwrte zsobów gzu znjduje się w utworch miocenu i czerwonego spągowc, pozostłe w osdch kmbru, dewonu, krbonu, cechsztynu, jury i kredy. N Niżu Polskim gzu ziemnego występują w regionie przedsudeckim i wielkopolskim w utworch permu, n Pomorzu Zchodnim w utworch krbonu i permu. Gz występuje w ch typu msywowego i blokowego o wodno- lub gzowo-nporowych wrunkch eksplotcji. W tym obszrze jedynie kilk złóż zwier gz wysokomentnowy, w pozostłych ch dominuje gz ziemny zzotowny zwierjący od 30 do pond 80 % metnu. Jest to ztem często miesznin metnowo-zotow lbo zotowo-metnow. Złoż, w których gz ziemny zwier pond 90 % zotu, określny nzwą zotowy gz ziemny zostły omówione w rozdzile 3. N przedgórzu Krpt gzu ziemnego występują w utworch jurjskich, kredowych i mioceńskich. Jest to njczęściej gz wysokometnowy, niskozotowy, jedynie w kilku ch występuje gz zzotowny. Złoż nleżą do strukturlno-litologicznych, wielowrstwowych, rzdziej msywowych, produkujących w wrunkch gzowo-nporowych. W Krptch gz ziemny występuje w utworch kredowych i pleogeńskich, zrówno w ch smodzielnych, jk i towrzysząc om ropy nftowej lub kondenstu. gzu ze złóż krpckich przebieg w wrunkch gzowo-nporowych. Gz jest wysokometnowy (przewżnie zwier powyżej 85 % metnu), niskozotowy (średnio jego zwrtość wynosi kilk procent). W Polskiej strefie ekonomicznej Błtyku gz ziemny występuje smodzielnie w ch B 4 i B 6 orz wrz z ropą nftową w ch B 3 i B 8. W udokumentownych ch Niżu Polskiego występuje obecnie 69 % wydobywlnych zsobów gzu ziemnego. N przedgórzu Krpt znjduje się 26 % tych zsobów. strefy morskiej Błtyku orz Krpt odgrywją rolę podrzędną (odpowiednio 4,0 % i 1,0 % zsobów krjowych). W tbeli 4.1 zestwiono wielkość zsobów wydobywlnych gzu ziemnego ze złóż gzowych orz złóż ropnych i kondenstowych, z uwzględnieniem stopni ich rozpoznni i stnu zgospodrowni. Podne wrtości dotyczą gzu zwykłego i nie oddją gzu w przeliczeniu n gz wysokometnowy. (Gz wysokometnowy = zsoby wydobyte x rzeczywiste ciepło splni/ciepło splni dl wysokiego metnu (ok. 34 MJ/m 3 ).

14 12 GAZ ZIEMNY GAZ ZIEMNY - mln m 3 Rzem ze złóż ropnych i kondenstowych ze złóż gzowych ze złóż PMG Tbel 4.1 Wyszczególnienie wydobywlne Ilość bilnsowe przemyzłóż pozbi- Rzem A+B C lnsowe słowe ZASOBY OGÓŁEM w tym - zsoby złóż zgospodrownych Rzem Błtyk (off shore) Krpty Niż Przedgórze w tym - zsoby złóż niezgospodrownych Rzem Błtyk (off shore) Krpty

15 GAZ ZIEMNY 13 Wyszczególnienie wydobywlne Ilość bilnsowe przemyzłóż pozbi- Rzem A+B C lnsowe słowe Niż Przedgórze w tym -, których eksplotcji zniechno Rzem Krpty Niż Przedgórze W 2014 r. stn wydobywlnych zsobów gzu ziemnego wynosił 129,75 mld m 3 (zsoby bilnsowe i pozbilnsowe) i w porównniu z rokiem poprzednim zsoby zmniejszyły się o 4,55 mld m 3. Ubytek zsobów powstł głównie w wyniku wydobyci. W 2014 roku udokumentowno nstępujące nowe : Btycze (udokumentowne zsoby wydobywlne 21,10 mln m 3 ), Komorze (340,05 mln m 3 ) orz Potok Górny (37 mln m 3 ). wydobywlne zgospodrownych złóż gzu ziemnego wynoszą 106,80 mld m 3, co stnowi 82 % ogólnej ilości zsobów wydobywlnych. złóż gzu ziemnego w 2014 r. wyniosły 57,30 mld m 3. W bilnsie ujęto również zsoby gzu ze złóż przeznczonych n podziemne mgzyny gzu ziemnego, pozostłe w nich zsoby gzu są trktowne jko poduszk gzow (pojemność buforow) i nie będą wydobyte w okresie istnieni mgzynu. N mgzyny podziemne przeznczono Bonikowo (328,63 mln m 3 ), Brzeźnic (45,59 mln m 3 ), Dszewo (27,72 mln m 3 ), Husów (372,88 mln m 3 ), Strchocin (121,50 mln m 3 ), Swrzów (28,80 mln m 3 ) i Wierzchowice (5728,12 mln m 3 ). Łączne zsoby gzu w poduszkch buforowych wynoszą 6,65 mld m 3. W 2012 r. udzielono koncesji n bezzbiornikowe mgzynownie gzu ziemnego w skreślonym w 2003 r. z krjowego bilnsu zsobów, u gzu ziemnego Henrykowice E.

16 14 GAZ ZIEMNY Do mgzynowni węglowodorów wykorzystuje się również soli. Obecnie funkcjonują trzy kwernowe podziemne mgzyny, podziemne mgzyny gzu ziemnego Mogilno II i Koskowo (rok rozpoczęci eksplotcji ) orz podziemny mgzyn ropy nftowej i pliw płynnych Gór. Łącznie n koniec 2014 r. obowiązywło 11 koncesji n podziemne bezzbiornikowe mgzynownie gzu ziemnego, ropy nftowej i pliw płynnych. W 2014 r. wydobycie gzu ziemnego ze złóż o zsobch udokumentownych (tb. 4.2) wynosiło 5,258 mld m 3 i było o 0,230 mld m 3 mniejsze niż w roku Tbel 4.2 gzu ziemnego - mln m 3 Z udokumentownych zsobów Wyszczególnienie Ogółem bilnsowych pozbiln- Rzem A+B C sowych OGÓŁEM w tym: ze złóż gzowych ze złóż ropy nftowej ze złóż kondenstu Błtyk (off shore) w tym: ze złóż gzowych ze złóż ropy nftowej ze złóż kondenstu Krpty w tym: ze złóż gzowych ze złóż ropy nftowej ze złóż kondenstu Niż w tym: ze złóż gzowych ze złóż ropy nftowej ze złóż kondenstu Przedgórze w tym: ze złóż gzowych ze złóż ropy nftowej ze złóż kondenstu Pństwowy Instytut Geologiczny Pństwowy Instytut Bdwczy we współprcy z Amerykńską Służbą Geologiczną (USGS U.S. Geologicl Survey), w oprciu o dne rchiwlne z lt , oszcowł zsoby gzu ziemnego i ropy nftowej w formcjch łupkowych dolnego pleozoiku w bsenie błtycko - podlsko - lubelskim. Łączne zsoby wydobywlne dl lądowej i szelfowej części bsenu mogą wynosić mksymlnie 1920 mld m 3 gzu ziemnego orz 535 mln t ropy nftowej. Biorąc pod uwgę prmetry oszcowni, zsoby 1

17 GAZ ZIEMNY 15 te mieszczą się z njwiększym prwdopodobieństwem w przedzile mld m 3 dl gzu ziemnego orz mln t dl ropy nftowej 2. W roku 2014 w rmch relizcji zdń Pństwowej Służby Geologicznej sporządzono pierwszy, wstępny rport 3 dotyczący oceny prognostycznych zsobów gzu zmkniętego w wybrnych njbrdziej perspektywicznych zwięzłych kompleksch zbiornikowych Polski. Przenlizowno trzy kompleksy geologiczne: permskie piskowce czerwonego spągowc strefy poznńsko-kliskiej, piskowce krbonu strefy wielkopolsko-śląskiej orz piskowce kmbru w zchodniej części bsenu błtyckiego. W oprciu o mteriły rchiwlne orz njnowsze dne udostępnione przez firmy poszukiwwcze dziłjące n terenie Polski, oszcowno iż njbrdziej prwdopodobn wrtość prognostycznych zsobów geologicznych gzu zmkniętego w Polsce dl wyżej wymienionych obszrów, jest rzędu mld m 3. Autorzy rportu zkłdją, że zsoby technicznie wydobywlne możn oszcowć hipotetycznie, przyjmując współczynnik wydobyci 5-15 % (średnio 10 %) dl kżdego z rejonów. Stopień rozpoznni zsobów i stn zgospodrowni, tkże wielkość wydobyci z poszczególnych złóż zestwiono w tbeli 4.3. Tbel 4.3 Wykz złóż gzu ziemnego - mln m 3 ZŁOŻA UDOKUMENTOWANE złóż: 291; OGÓŁEM Błtyk (off shore) wydobywlne bilnsowe złóż: 4 1 B 3 E Błtyk (off shore) 2 B 4 P Błtyk (off shore) 3 B 6 P Błtyk (off shore) 4 B 8 T Błtyk (off shore) Krpty złóż: 36 1 Bednrk E tylko pzb gorlicki 2 Biecz R tylko pzb. - - gorlicki 3 Bóbrk-Rogi E krośnieński 4 Czrn E bieszczdzki 5 Dąbrówk Tuchowsk E trnowski 6 Dominik.-Kob.-Kryg Z gorlicki 2 Pństwowy Instytut Geologiczny Pństwowy Instytut Bdwczy, 2012 Ocen zsobów wydobywlnych gzu ziemnego i ropy nftowej w formcjch łupkowych dolnego pleozoiku w Polsce (bsen błtycko podlsko lubelski). Rport pierwszy. Wrszw. 3 Wójcicki A., Kiersnowski H., Dyrk I., Admczk-Biły T., Becker A., Głuszyński A., Jns M., Kozłowsk A., Krzemiński L., Kubersk M., Pcześn J., Podhlńsk T., Romn M., Skowroński L., Wksmundzk M.I., Prognostyczne zsoby gzu ziemnego w wybrnych zwięzłych skłch zbiornikowych Polski. PIG-PIB, Wrszw.

18 16 GAZ ZIEMNY wydobywlne bilnsowe 7 Drgnow P krośnieński 8 Dwernik E tylko pzb bieszczdzki 9 Folusz-Pielgrzymk E tylko pzb jsielski 10 Gorlice E gorlicki 11 Gorlice-Glinik E gorlicki 12 Grbownic E brzozowski 13 Hrklow E jsielski 14 Iskrzyni Z tylko pzb. - - krośnieński 15 Iwonicz-Zdrój E krośnieński 16 Jszczew E jsielski, krośnieński 17 Jurowce-Srogów E snocki 18 Krościenko E krośnieński, m.krosno 19 Lchowice- Stryszw R suski 20 Łodyn E bieszczdzki 21 Mgdlen Z tylko pzb. - - gorlicki 22 Osobnic E jsielski 23 Potok E krośnieński 24 Rej. Grbownic Wieś E brzozowski, snocki 25 Roztoki E jsielski 26 Snok-Zbłotce E snocki 27 Słopnice Z limnowski 28 Strchocin G brzozowski, snocki 29 Strzeszyn E gorlicki 30 Szlow E gorlicki 31 Turze Pole- Zmiennic E brzozowski 32 Wńkow E bieszczdzki, leski 33 Wetlin P tylko pzb. - - leski 34 Węglówk Z krośnieński 35 Wol Jsienick E tylko pzb brzozowski, krośnieński 36 Ztwrnic E bieszczdzki Niż złóż: Aleksndrówk E górowski 2 Antonin 1 T ostrowski, 3 Bbimost P ostrzeszowski wolsztyński, zielonogórski 4 Biłogrd E biłogrdzki 5 Biłogór-E Z tylko pzb pucki 6 Błotno E goleniowski

19 GAZ ZIEMNY 17 wydobywlne bilnsowe 7 BMB (Brnówko - gorzowski, E Mostno - Buszewo) myśliborski 8 Bogdj-Uciechów E milicki, ostrowski 9 Bonikowo G grodziski, kościński 10 Borowo P kościński 11 Borzęcin E trzebnicki 12 Breslck-Kosrzyn T krośnieński 13 Brońsko E grodziski, kościński 14 Brzostowo E milicki, oleśnicki 15 Brzózk P krośnieński 16 Buk E nowotomyski, poznński 17 Bukowiec E grodziski, nowotomyski 18 Cerdz Dolny Z poznński, szmotulski 19 Ciechnowo E świdwiński 20 Ciecierzyn E lubelski, m.lublin 21 Czeklin P krośnieński 22 Czeszów E milicki, oleśnicki, trzebnicki 23 Dszewo G biłogrdzki 24 Dszewo N E kołobrzeski 25 Dębin R głogowski, wschowski 26 Dębki E pucki 27 Duszniki E Z szmotulski 28 Dzieduszyce E gorzowski 29 Elżbieciny E grodziski 30 Gjewo B gorzowski, myśliborski 31 Glinnik E lubrtowski, lubelski 32 Gorzyce P tylko pzb. - - kościński 33 Gorzysłw N E gryficki 34 Gorzysłw S E gryficki 35 Gór E górowski 36 Górzyc E słubicki 37 Grbówk E E milicki 38 Grbówk W P milicki, trzebnicki 39 Grochowice E głogowski, nowosolski 40 Grodzisk-26 P grodziski

20 18 GAZ ZIEMNY wydobywlne bilnsowe 41 Grotów E czrnkowskotrzcinecki, międzychodzki, strzeleckodrezdenecki 42 Gryżyn R krośnieński, świebodziński 43 Jbłonn E grodziski 44 Jbłonn S E grodziski 45 Jbłonn W E grodziski 46 Jnkowice Z poznński, szmotulski 47 Jrocin E jrociński, pleszewski 48 Jstrzębsko R nowotomyski 49 Jeniniec E gorzowski 50 Kleje E średzki, śremski 51 Kleje-E E średzki 52 Kmień Mły B gorzowski, sulęciński 53 Kmień Pomorski E kmieński 54 Kndlewo R górowski, wschowski 55 Krgow R wolsztyński, zielonogórski 56 Kąkolewo R leszczyński 57 Kije E zielonogórski 58 Kije NE Z tylko pzb. - - zielonogórski 59 Klęk E Z jrociński 60 Komorze P jrociński, wrzesiński 61 Kosrzyn (E) Z krośnieński 62 Kosrzyn N Z krośnieński, słubicki 63 Kosrzyn (S) Z krośnieński 64 Kościn S E kościński 65 Kościn S-C2 P tylko pzb. - - kościński 66 Kromolice E średzki 67 Kromolice S E poznński, średzki 68 Kulów R głogowski 69 Lipowiec R górowski 70 Lipowiec el. E T górowski 71 Lisewo E jrociński, wrzesiński 72 Lubitów E międzychodzki, międzyrzecki, strzeleckodrezdenecki

21 GAZ ZIEMNY 19 wydobywlne bilnsowe 73 Lubiszyn E gorzowski 74 Łęki E grodziski 75 Mełgiew A i Mełgiew B E lubelski, świdnicki 76 Michorzewo E nowotomyski 77 Międzychód E międzychodzki, strzeleckodrezdenecki 78 Międzyzdroje E P kmieński 79 Międzyzdroje W P kmieński, m.świnoujście 80 Młodsko E poznński, szmotulski 81 Mozów S E zielonogórski 82 Nmyślin R myśliborski 83 Nrtów E górowski 84 Niechlów E górowski 85 Niemierzyce Z grodziski 86 Now Sól R tylko pzb. - - nowosolski 87 Nowy Tomyśl E nowotomyski 88 Ołobok E świebodziński 89 Pkosłw R rwicki 90 Pproć E grodziski, nowotomyski 91 Pproć W E nowotomyski 92 Podrzewie E szmotulski 93 Porżyn E nowotomyski 94 Przytór P m.świnoujście 95 Rdlin E jrociński, średzki 96 Rdoszyn E świebodziński 97 Rdziądz E trzebnicki 98 Rdziądz-W R trzebnicki 99 Rwicz-dolomit główny P rwicki, trzebnicki 100 Rwicz-wp.podst.- cz.spąg. P rwicki 101 Rekowo E kmieński 102 Retno E tylko pzb krośnieński 103 Roszków E jrociński 104 Różńsko T myśliborski 105 Ruchocice E grodziski 106 Sędziny P szmotulski 107 Słwoborze E świdwiński 108 Słwoborze E świdwiński 109 Solec P śremski 110 owice P gorzowski

22 20 GAZ ZIEMNY wydobywlne bilnsowe 111 Stęszew Z poznński 112 Stężyc E grwoliński, rycki 113 Strykowo Z poznński 114 Szewce E Z poznński 115 Szewce W Z nowotomyski, poznński 116 Szlichtyngow E wschowski 117 Ślubów E górowski 118 Środ Wielkopolsk E średzki 119 Trchły (d.g.+cz.s.) E ostrowski 120 Trzebusz E gryficki 121 Turkowo P nowotomyski 122 Ujzd E grodziski 123 Uników P sierdzki, wieruszowski 124 Wielichowo E grodziski 125 Wierzchowice G milicki 126 Wierzchowice E Z milicki 127 Wierzchowice W Z milicki 128 Wierzchowo E koszliński, szczecinecki 129 Wierzowice E górowski 130 Wiewierz E E górowski 131 Wiewierz-element W E górowski 132 Wilcze-czerw.spąg. R wolsztyński, zielonogórski 133 Wilcze-dolomit główny P nowosolski, wolsztyński, zielonogórski 134 Wilg Z otwocki 135 Wilków E głogowski, wschowski 136 Winn Gór E średzki, wrzesiński 137 Wrzosowo P kmieński 138 Wysocko E ostrowski 139 Wysocko Młe E E ostrowski 140 Wysok Kmieńsk E goleniowski 141 Zkrzewo P rwicki 142 Złęcze E górowski, rwicki 143 Zniemyśl T średzki, śremski 144 Zbąszyń P nowotomyski, wolsztyński 145 Zielin E gryfiński 146 Żkowo R leszczyński

23 GAZ ZIEMNY 21 wydobywlne bilnsowe 147 Żrnowiec E pucki 148 Żrnowiec W E pucki 149 Żuchlów E górowski Przedgórze złóż: Btycze B przemyski 2 Biłoboki P przeworski 3 Biszcz E biłgorjski 4 Blizn-Ociek P mielecki 5 Brzezowiec I,II E brzeski 6 Brzezówk E ropczyckosędziszowski 7 Brzeźnic G dębicki 8 Brzóz Królewsk R leżjski 9 Buszkowiczki (Przemyśl) E przemyski 10 Chłupki Dębnińskie E leżjski, przeworski 11 Chotyniec P jrosłwski 12 Cierpisz E ropczyckosędziszowski 13 Czrn ropczyckosędziszowski T Sędziszowsk 14 Dąbrówk E bocheński 15 Dębowiec Śląski E cieszyński 16 Dzików E lubczowski 17 Gór Ropczyck E ropczyckosędziszowski 18 Grbin- Nieznnowice E bocheński, wielicki 19 Grbin- Nieznnowice S E bocheński, wielicki 20 Grądy Bocheńskie T bocheński, brzeski 21 Grobl E bocheński 22 Grodzisko Dolne E leżjski 23 Gruszów T dąbrowski 24 Guberni E jrosłwski, przemyski 25 Husów G łńcucki 26 Husów-Albigow- łńcucki, E Krsne rzeszowski 27 Jdowniki P brzeski 28 Jrosłw E jrosłwski 29 Jsionk E rzeszowski 30 Jstrząbk Str E dębicki 31 Jśniny Północ E trnowski

24 22 GAZ ZIEMNY rzeszowski m.rzeszów, rzeszowski wydobywlne bilnsowe 32 Jeżowe NW E niżński 33 Jodłówk E jrosłwski 34 Kczyce I P cieszyński 35 Kńczug E przeworski 36 Kąty Rkszwskie E łńcucki, 37 Kielnówk- Rzeszów E Korzeniów Z dębicki 39 Korzeniów (gz) Z tylko pzb. - - dębicki 40 Kowle E bielski 41 Księżpol E biłgorjski 42 Kupno E kolbuszowski, rzeszowski 43 Kuryłówk E leżjski 44 Lipnic-Dzikowiec R kolbuszowski 45 Lubczów E lubczowski 46 Lubliniec - biłgorjski, E Ciesznów lubczowski 47 Łpnów E bocheński 48 Łpczyc E tylko pzb bocheński 49 Łzy Z brzeski 50 Łąkt E bocheński 51 Łękwic E trnowski 52 Łętowice- Bogumiłowice E brzeski, trnowski 53 Łukow E biłgorjski 54 Mrkowice R biłgorjski 55 Mirocin E jrosłwski, przeworski 56 Mołodycz E jrosłwski 57 Morwsko E jrosłwski 58 Niwisk Z tylko pzb. - - kolbuszowski 59 Nosówk E rzeszowski 60 Nosówk (gz) E ropczyckosędziszowski, rzeszowski 61 Nowosielec E niżński 62 Plikówk E łńcucki, rzeszowski 63 Pilzno Południe E dębicki 64 Podole E dębicki, mielecki 65 Pogórsk Wol Z tylko pzb. - - dębicki, trnowski 66 Pogórz E cieszyński 67 Pogwizdów E łńcucki 68 Potok Górny B biłgorjski

25 GAZ ZIEMNY 23 wydobywlne bilnsowe 69 Pruchnik- jrosłwski, E Pntlowice przeworski 70 Przemyśl E jrosłwski, przemyski 71 Przeworsk E przeworski 72 Rciborsko E wielicki 73 Rjsko E brzeski 74 Rączyn E jrosłwski, przeworski 75 Rokietnic P jrosłwski, przemyski 76 Rudk E leżjski, przeworski 77 Rudołowice P przeworski 78 Rylow E brzeski 79 Rysie E bocheński 80 Srzyn E leżjski, niżński 81 Smolrzyny E łńcucki 82 Sokołów P rzeszowski 83 Stobiern E rzeszowski 84 Swrzów G dąbrowski 85 Szczepnów E brzeski 86 Trnogród-Wol biłgorjski, E Różnieck przeworski 87 Trnów (jur) E m.trnów, trnowski 88 Trnów (miocen) E m.trnów, trnowski 89 Terliczk E rzeszowski 90 Tryńcz P przeworski 91 Trzebownisko E rzeszowski 92 Uszkowce Z lubczowski 93 Wierzchosłwice E trnowski 94 Wol Obszńsk E biłgorjski, lubczowski 95 Wol Rokietnick E jrosłwski, przemyski 96 Wol Zrczyck P leżjski, rzeszowski 97 Wygod E dębicki 98 Zgorzyce E ropczyckosędziszowski 99 Zlesie E m.rzeszów 100 Złęże P m.rzeszów, rzeszowski 101 Żołyni-Leżjsk E leżjski, przeworski 102 Żukowice T dębicki, trnowski

26 5. H E L Hel występuje w wielu ch gzu ziemnego n Niżu Polskim, gdzie jego zwrtość w gzie wh się od 0,02 do 0,45 % He. helu udokumentowno w szesnstu ch, gdzie średni koncentrcj helu w gzie wh się od 0,22 % do 0,42 %. Występują one w południowej części monokliny przedsudeckiej, w obszrze Zielon Gór - Rwicz - Odolnów. Złoż loklizują się w utworch górnego czerwonego spągowc, wpieni cechsztyńskiego i dolomitu głównego. Stopień zgospodrowni zsobów helu przedstwiono w tbeli 5.1. Tbel 5.1 zgospodrowni zsobów wydobywlnych helu - mln m 3 wydobywlne Ilość Wyszczególnienie bilnsowe pozbizłóż Rzem A+B C lnsowe ZASOBY OGÓŁEM w tym: eksplotowne nieeksplotowne W 2014 r. odzysk helu wyniósł 0,81 mln m 3. Stopień rozpoznni zsobów i stn zgospodrowni, tkże wielkość wydobyci z poszczególnych złóż zestwiono w tbeli 5.2. Tbel 5.2 Wykz złóż helu - mln m 3 ZŁOŻA UDOKUMENTOWANE Niż złóż 16 złóż: 16 ; OGÓŁEM wydobywlne bilnsowe Rzem A+B C Bogdj - Uciechów E Czeszów E Dębin R Gór E Grbówk E E Grochowice E Kndlewo R Kulów R

27 HEL 25 wydobywlne bilnsowe Rzem A+B C 9 Nrtów E Niechlów E Pkosłw R Ślubów E Trchły (d.g.+cz.s.) E Wilcze - czerwony 14 spąg. R Wilków E Wysocko Młe E E

28 6. M E T A N P O K Ł A D Ó W W Ę G L A Metn pokłdów węgl (MPW) udokumentowny zostł jedynie w ch Górnośląskiego Zgłębi Węglowego. Rozpoznnie wrunków metnowych Dolnośląskiego Zgłębi Węglowego orz Lubelskiego Zgłębi Węglowego jest brdzo słbe, stwierdzone koncentrcje metnu są zncznie mniejsze, stąd trudno jest obecnie ocenić ich znczenie gospodrcze. Wykorzystnie metnu pokłdów węgl podyktowne jest z jednej strony względmi bezpieczeństw prowdzeni robót górniczych, z drugiej strony, trktowne jest jko pozyskiwnie gzu z niekonwencjonlnych źródeł, ze względu n formę jego występowni, któr wymg zstosowni specjlnych desorpcyjnych technologii odzysku. Udokumentowne zsoby bilnsowe wydobywlne MPW występują w 58 ch w obszrze Górnośląskiego Zgłębi Węglowego i według stnu n r. wynoszą mln m 3. W stosunku do zeszłego roku przybyło 5 nowych złóż metnu, zsoby bilnsowe wzrosły o mln m 3. W 2014 r. ztwierdzone zostły nstępujące dokumentcje nowych złóż metnu: trzy dl metnu jko kopliny towrzyszącej w ch węgl kmiennego Brbr-Chorzów 2 (+25,33 mln m 3 ), Brzezink 3 (+134,05 mln m 3 ) i Bzie- Dębin 2 (+645,72 mln m 3 ) orz dwie dokumentcje metnu jko kopliny głównej Jnkowice-Wschód i Mszn (+57,40 mln m 3 ). Trzy nowe metnu jko kopliny towrzyszącej wyodrębnione zostły ze złóż, odpowiednio: Brbr-Chorzów (-28,18 mln m 3 ), Brzezink-2 (-134,06 mln m 3 ), Bzie-Dębin 1 (-518,52 mln m 3 ), co spowodowło zmniejszenie zsobów metnu w tych ch poprzez ztwierdzenie dodtków do dokumentcji geologicznych, przy czym zsoby metnu Brbr-Chorzów zostły cłkowicie nulowne, e skreślone z bilnsu. Poz wymienionymi powyżej dokumentcjmi i dodtkmi do dokumentcji, w 2014 r. zostły ztwierdzone jeszcze: dodtek nr 2 dl Jnkowice i dodtek nr 2 dl Knurów. W u Jnkowice zsoby metnu zostły skorygowne w niewielkim stopniu, ntomist w u Knurów nstąpił duży przyrost zsobów - z 71,60 mln m 3 do 1 768,28 mln m 3, co było główną przyczyną wzrostu cłkowitych zsobów bilnsowych wydobywlnych metnu w stosunku do ubiegłego roku. Ubytki zsobów w poszczególnych ch spowodowne były wydobyciem orz emisją metnu poprzez wentylcję koplń. metnu wyniosło 293 mln m 3. Jest to wielkość, oznczjąc odmetnownie, czyli ilość metnu ujmownego przez stcje odmetnowni poszczególnych koplń węgl kmiennego orz metn eksplotowny smodzielnie, n zsdzie smowypływu gzu z otworów wiertniczych, sięgjących do zrobów zlikwidownych koplń węgl kmiennego. Ilość metnu, wyemitownego wrz z powietrzem koplninym systemem wentylcji podn zostł w tbeli 6.1 jko "emisj z wentylcją" (w ch udokumentownych) i wyniosł 471,17 mln m 3. W przypdku kilku złóż (ze względu n możliwości techniczne koplń) wielkość emisji obejmuje tkże metn pochodzący ze strefy niskometnowej - części węgl kmiennego, w której stwierdzon zostł obecność metnu, jednk ze względu n jego niską zwrtość nie udokumentowno zsobów tej kopliny. W 2014 r. rozpoczęto eksplotcję metnu ze Knurów, ntomist zkończono w u Silesi Głębok. określone zostły dl 26 złóż i wynoszą mln m 3. Główną przyczyną spdku ilości zsobów były ubytki spowodowne wydobyciem i emisją metnu.

29 METAN POKŁ ADÓW WĘ GLA 27 Górnośląskie Zgłębie Węglowe (GZW) chrkteryzuje się njwiększym potencjłem owych koncentrcji MPW. Geologiczne zsoby prognostyczne i perspektywiczne ) metnu pokłdów węgl w GZW ocenine były n koniec 2009 r. n ok. 107 mld m 3. Zncznie mniejsze perspektywy są w Lubelskim Zgłębiu Węglowym - zsoby perspektywiczne ok. 15 mld m 3 orz Dolnośląskim Zgłębiu Węglowym - zsoby perspektywiczne ok. 1,75 mld m 3. Stopień rozpoznni zsobów, stn zgospodrowni, tkże wielkość wydobyci zestwiono w tbeli 6.1. Tbel 6.1 Wykz złóż metnu pokłdów węgl (MPW) - mln m 3 Emisj wydobywlne przemy- z wen- (odmetno bilnsowe pozbilnsowe słowe tylcją wnie) ZŁOŻA UDOKUMENTOWANE złóż: 58 ; OGÓŁEM w tym: w obszrch eksplotownych złóż węgl kmiennego: złóż: 31 1 Ann 1 R Boryni E Brzeszcze E Budryk E Bzie-Dębin 2 - Zchód R Chudów Pniowy 1 E Chwłowice E Dębieńsko 1 R Hlemb E Hlemb II E Jnkowice E Js-Mos E ) Knurów E Krupiński E Łzisk P Mrcel E Moszczenic E ** ) Murcki E Pwłowice 1 B Pniówek E Rydułtowy E Silesi E Sośnic E J. Kwrciński, 2011 "Metn pokłdów węgl" w "Bilns perspektywicznych zsobów koplin Polski wg stnu n 31 XII 2009 r." pod red. S. Wołkowicz, T. Smkowskiego, S. Speczik. PIG-PIB Wrszw. ** emisj metnu ze złóż Js-Mos i Moszczenic podn zostł łącznie: mln m 3

30 28 METAN POKŁ ADÓW WĘ GLA Emisj wydobywlne przemy- z wen- (odmetno bilnsowe pozbilnsowe słowe tylcją wnie) 24 Stszic E Szczygłowice E Wesoł E Wieczorek E Wujek-część Str Ligot E Zbrze-Bielszowice E Ziemowit P Zofiówk E w tym: poz obszrmi eksplotcji złóż węgl kmiennego: złóż: 17 1 Brbr-Chorzów M Brbr - Chorzów 2 P Brzezink-2 P Brzezink 3 P Bzie-Dębin P Bzie-Dębin 1 R Bzie-Dębin 1 - Zchód R Bzie-Dębin 2 P Lędziny R Mrcel-Ruch 1 Mj Z Mikołów R Morcinek Z Morcinek 1 P Śmiłowice R Wrszowice-Pwłowice Płn. P Żory P Żory-Wrszowice P w tym: metnu jko kopliny głównej w u: złóż: 10 1 Hlemb II R Jnkowice-Wschód P Kczyce I E Lędziny R Mszn P Murcki (głębokie) P Pniowy-Mikołów-Pnewniki P Silesi Głębok Z Zebrzydowice P Żory 1 E

31 METAN POKŁ ADÓW WĘ GLA 29

32 7. R O P A N A F T O W A W Polsce w roku 2014 było udokumentownych 85 złóż ropy nftowej, w tym w Krptch 29 złóż, n ich przedgórzu (w zpdlisku przedkrpckim) - 12, n Niżu Polskim 42 orz w obszrze polskiej strefy ekonomicznej Błtyku - 2. Złoż występujące w Krptch i n ich przedgórzu mją długą historię, jest to rejon njstrszego świtowego górnictw ropy nftowej. Obecnie zsoby tych złóż są n wyczerpniu. W Polsce, njwiększe znczenie gospodrcze mją ropy nftowej występujące n Niżu Polskim. W 2014 r. wydobywlne zsoby złóż n Niżu stnowiły blisko 74 %, zsoby złóż polskiej strefy ekonomicznej Błtyku 20 % zsobów krjowych. przedgórz Krpt orz Krpt odgrywją rolę podrzędną (odpowiednio 4 % i 2 % zsobów krjowych). Złoż ropy nftowej n Niżu Polskim występują w utworch permu, krbonu i kmbru. Są to ropy średnioprfinowe o zwrtościch 4,3-7,4 % prfiny, sirki nieco powyżej 1 % i gęstości w grnicch 0,857-0,870 g/cm 3. Złoż te w większości nleżą do msywowych, z psywną wodą podścieljącą, o gzowo-ekspnsywnych wrunkch produkcji. Njwiększym em jest BMB (skrót od nzw miejscowości Brnówko-Mostno-Buszewo) koło Gorzow Wielkopolskiego. tego były pond dwukrotnie większe od stnu zsobów ropy nftowej w Polsce przed jego odkryciem. N Niżu występują również inne znczące zsobowo ropy nftowej jk: Lubitów, Grotów i Cychry. W Krptch ropy nftowej występują w kilku jednostkch tektonicznych, le większość w jednostce śląskiej. Są to głównie strukturlne, rzdziej strukturlnolitologiczne, głównie typu wrstwowego z wodą okljącą. nstępuje początkowo wskutek ekspnsji rozpuszczonego w ropie gzu, później wskutek grwitcji. Krpckie ropy nftowej są głównie mi ropno gzowymi. Gęstość ropy nftowej wh się od 0,750 do 0,943 g/cm 3 i zlicz się ją do rop bezsirkowych. Zwrtości prfiny whją się od 3,5 do 7 % prfiny. złóż krpckich są niewielkie, uzleżnione od wielkości i chrkteru struktur, w których występują. W wyniku wieloletniej eksplotcji nstąpiło znczne wyczerpnie się zsobów tego regionu. W zpdlisku przedkrpckim ropy nftowej występują w utworch mioceńskich, w osdowych utworch mezozoicznych typu pltformowego (głównie w węglnowych utworch jury, rzdziej w piskowcch kredy), przewżnie pod uszczelnijącymi utwormi ilstymi miocenu. Są to w większości typu wrstwowego, ekrnowne strtygrficznie, litologicznie lub tektonicznie. Ropy tego regionu nleżą do lekkich i średnich (o gęstości 0,811-0,846 g/cm 3 ). Zwrtość prfiny wh się w nich od 2,32 do 9,37 %, sirki - średnio od 0,45 do 0,85 %. W ch zgospodrownych występuje 96 % zsobów krju. W omwinych regionch w niektórych ch ropy nftowej rozpuszczone są skłdniki gzowe tworzące kondenst ropny. N Niżu Polskim kondenst ropny występuje przede wszystkim w u Cychry, tkże w mniejszych ilościch w ch: Bbimost, Jstrzębsko i Antonin 1. N Przedgórzu kondenst występuje w u Łąkt, w Krptch w niewielkich ilościch współwystępuje w u Słopnice. Wielkość udokumentownych zsobów ropy nftowej i kondenstu orz stopień ich rozpoznni i zgospodrowni przedstwiono w tbeli 7.1.

33 30 ROPA NAFTOWA ROPA NAFTOWA - tys. t Wyszczególnienie Ilość złóż Rzem rop nftow kondenst ropny wydobywlne bilnsowe pozbi- Rzem A+B C lnsowe Tbel 7.1 ZASOBY OGÓŁEM w tym - zsoby złóż zgospodrownych Rzem Błtyk (off shore) Krpty Niż Przedgórze w tym - zsoby złóż niezgospodrownych Rzem Niż Przedgórze w tym -, których eksplotcji zniechno Rzem Krpty Niż Przedgórze