-Bałam się także reakcji całego otoczenia, rówieśników, szkoły i rodziny, że będą mnie wytykać palcami, że w tak młodym wieku zaczęłam współżyć.

Transkrypt

1 Scenariusz lekcji Temat: Antykoncepcja masz prawo wiedzieć (1 i 2) Cele Uczniowie: zapoznają się z metodami i środkami antykoncepcji; omawiają sposoby ich działania i zasady doboru; zakładają prezerwatywę na fantom; formułują argumenty przemawiające za i przeciw stosowaniu metod antykoncepcji; dyskutują o tym, dlaczego w międzynarodowych aktach prawnych podpisanych przez Polskę oraz przepisach krajowych znalazły się zapisy gwarantujące prawo do wiedzy o antykoncepcji. Metody pracy: burza mózgów, miniwykład, praca w grupach, dyskusja. Czas trwania zajęć 2 razy po 45 minut Materiały dla nauczyciela, zawierające dodatkowe informacje, przykładowe tabele lub instrukcje, znajdują się w załącznikach dostępnych na stronie internetowej Związku Nauczycielstwa Polskiego Lekcja pierwsza Wprowadzenie. Przedstaw temat lekcji, uzasadnij znaczenie, jakie ma wspólne przedyskutowanie problemów związanych z antykoncepcją dla zdrowia seksualnego i życia młodych ludzi. Przytocz kilka cytatów z książki (Zbyt)młodzi rodzice, Z. Izdebskiego, T. Niemca i K. Węża (inne cytaty znajdziesz w załączniku 1), np.: - Byłam tak wystraszona, że chciałam uciec z domu. Bałam się reakcji rodziców, tego, że będę musiała zrezygnować ze szkoły. Wstydziłam się reakcji środowiska na to, że jestem w ciąży. -Bałam się także reakcji całego otoczenia, rówieśników, szkoły i rodziny, że będą mnie wytykać palcami, że w tak młodym wieku zaczęłam współżyć. -Gdy ja w 3. miesiącu dowiedziałam się o ciąży, to nie byłam już wtedy z ojcem dziecka, bo na krótko przed tym już mnie opuścił[ ]. -Byłem wściekły, że akurat nam się to przytrafiło, nie chciałem, aby moja dziewczyna była w ciąży. 1

2 -Nie ma takich ludzi, którzy mówią, że chcieli tego dziecka w liceum, bo to jest pier o Chopinie. Co powiedziała? Powiedziała, że jest w ciąży i się popłakała. Ja na to cha, cha, cha, bo myślałem, że jest prima aprilis, bo to w kwietniu było. Krok pierwszy. Sposoby i metody zapobiegania ciąży burza mózgów a) Zapytaj uczniów i uczennice, jakie znają metody i środki antykoncepcji lub o jakich słyszeli. Zapisz na flipcharcie wszystkie propozycje. Powtarzające się różne nazwy tych samych metod lub środków zapisuj obok siebie (np. pigułki, tabletki antykoncepcyjne ). b) Po skompletowaniu listy wyjaśnij wątpliwości, wynikające ze stosowania potocznego nazewnictwa (np. zapytaj: Jak nazywa się fachowo gumka?). Sprawdź czy wszyscy wiedzą, o czym mowa (np. zapytaj: Co to jest kalendarzyk małżeński? A co to jest spirala?) Krok drugi. Czym są metody antykoncepcyjne? miniwykład. Zapoznaj uczniów i uczennice z definicją metod antykoncepcyjnych Światowej Organizacji Zdrowia (World Health Organization WHO), według której są to metody zapobiegania ciąży (anty- + łac. conceptio poczęcie ), która nie wymaga od partnerów zaniechania współżycia seksualnego. Powróć do listy stworzonej na początku zajęć. Poproś, by uczniowie ocenili, czy każda pozycja z listy spełnia definicyjne cechy metody antykoncepcyjnej. Te, które nie odpowiadają tej definicji, ujmij w nawias (więcej informacji: załącznik 1) Krok trzeci. Kategoryzacja metod i środków antykoncepcyjnych. Narysuj na tablicy tabelę składająca się z trzech kolumn, zatytułuj je odpowiednio: M metody mechaniczne; Ch metody i środki chemiczne; H środki hormonalne. Odczytuj z listy nazwy metod i środków antykoncepcyjnych, każdą pozycję nie ujętą w nawias. Pytaj, jakiego typu jest to metoda. Następnie dopytaj o brakujące na liście pozycje i dopisz je, jeśli uczniowie nie zgłoszą innych propozycji, uzupełnij listę (pełna lista: załącznik 2). Metody mechaniczne: prezerwatywa, Metody i środki chemiczne: globulka dopochwowa, Metody hormonalne: pigułka hormonalna (antykoncepcyjna) dwuskładnikowa, Krok czwarty. Tradycyjne metody regulacji płodności. Powiedz, że w nawiasy wzięte zostały metody, które nie są metodami antykoncepcyjnymi. WHO nazywa je metodami świadomości własnej płodności, naturalnymi metodami planowania rodziny, tradycyjnymi metodami sterowania płodnością. Opierają się one na czasowym powstrzymywaniu się od współżycia abstynencji przez kilka dni lub unikania wytrysku w pochwie kobiety. Przeczytaj pozycje z listy w nawiasach, wyjaśnij ewentualne niejasności i uzupełnij listę metod świadomości własnej płodności (pełna lista: załącznik 3): 2

3 stosunek przerywany (coitus interruptus), Krok piąty. Kryteria wyboru metody antykoncepcyjnej. Poproś, by każdy z uczniów i każda z uczennic uporządkowali według hierarchii ważności kryteria stosowane przy wyborze metody antykoncepcji i/lub naturalnego planowania rodziny: metoda powinna być skuteczna, metoda nie powinna wywoływać problemów zdrowotnych, metoda powinna mieć jak najmniej działań niepożądanych, metoda powinna być prosta i łatwa w stosowaniu, metoda powinna nie przeszkadzać w stosunku, metoda nie powinna ograniczać spontaniczności, metoda powinna być tania, metoda powinna być zgodna z moim systemem wartości, metoda powinna być zaakceptowana przez moją partnerkę/mojego partnera. Następnie uczniowie i uczennice powinni odpowiedzieć sobie na pytanie, czy jest takie kryterium, którego niespełnienie wyklucza daną metodę, nawet gdyby spełniała ona inne ważne dla niego/dla niej kryteria. Jeśli tak powinni odrzucić te metody, które nie spełniają warunku mającego dla nich wartość nadrzędną. Zachęć uczniów do wymiany poglądów na ten temat. Krok szósty. Pierwszą lekcję zakończ, dzieląc uczniów na pięć grup. Poniższe zadanie będzie ich pracą domową, którą mogą wykonać, korzystając z informacji zamieszczonych na stronie internetowej projektu, gdzie znajdą szczegółowy opis metod antykoncepcji oraz tradycyjnych metod sterowania płodnością Jeśli obie lekcje dotyczące antykoncepcji odbywają się w póltoragodzinnym bloku, należy zadbać, by wykonując to zadanie, uczniowie mieli dostęp do internetu. Analiza wad i zalet metod antykoncepcyjnych i naturalnych praca w grupach. Każda z grup ma usiąść w takim miejscu, by nie przeszkadzać innym. Zadaniem zespołów ma być analiza wad i zalet czterech grup metod zapobiegania ciąży. Pierwsze cztery grupy zająć się mają wybranymi metodami i środkami antykoncepcyjnymi (mechanicznymi, chemicznymi, hormonalnymi). Grupa piąta natomiast ma przeanalizować jedną z tradycyjnych metod sterowania płodnością: grupa 1.: prezerwatywa, grupa 2.: wkładka domaciczna, grupa 3.: globulki dopochwowe, grupa 4.: pigułki antykoncepcyjne lub plaster antykoncepcyjny, grupa 5.: metoda objawowo-termiczna. Uczniowie i uczennice mają odpowiedzieć na następujące pytania: Jakie potwierdzone zalety ma metoda? Jakie wady, ograniczenia ma metoda i jakie są co do niej przeciwwskazania? Czy i co przemawia za lub przeciw poleceniu tej metody młodym ludziom, jeśli zdecydowali się na wczesne podjęcie współżycia seksualnego? 3

4 Wyniki prac każda z grup powinna umieścić na plakacie oraz przygotować się do jego krótkiego zaprezentowania (najwyżej 2 minuty) na początku następnej lekcji. Lekcja druga Krok siódmy. Po przedstawieniu wyników pracy w grupie, przypomnijcie sobie wspólnie wskazane na poprzedniej lekcji kryteria wyboru metody antykoncepcyjnej. Poproś, by uczniowie i uczennice zagłosowali na najlepszą, ich zdaniem, metodę, stawiając krzyżyk na plakacie, który ją prezentuje. Podliczcie wyniki głosowania. Krok ósmy. Nie polecamy! burza mózgów. Zachęć uczniów i uczennice do wskazania takich metod, których nie polecaliby żadnej parze, chcącej uniknąć zajścia w niepożądaną ciążę. Poproś, by podali argumenty dyskwalifikujące daną metodę, jako godną polecenia, zapisz je na tablicy. Krok dziewiąty. Stosowanie prezerwatywy ćwiczenie. Powiedz, że jeśli młoda osoba decyduje się na rozpoczęcie współżycia seksualnego, to jak widać z efektów pracy grup i z poprzedniego ćwiczenia metodą najbardziej dostępną, stosunkowo tanią, o zadowalającej skuteczności i nie wpływającą na funkcjonowanie organizmu jest prezerwatywa. Jednak, aby prezerwatywa była skuteczna, musi być prawidłowo dobrana, zakładana i zdejmowana. Powiedz, że w Polsce dostępne są prezerwatywy w trzech rozmiarach: L, M, S. Nie ma znaczenia, czy prezerwatywę na penis mężczyzny zakłada on sam czy kobieta. Najważniejsze jest, by była założona prawidłowo i na czas czyli przed stosunkiem. Rozdaj uczniom fantomy penisa lub przedmioty, które mogą je zastąpić, oraz odpowiednią liczbę prezerwatyw wraz z instrukcją zakładania prezerwatywy (załącznik 4). Krok dziesiąty. Przeprowadź dyskusję na temat antykoncepcji: Dlaczego dostęp do wiedzy o antykoncepcji został zapisy w międzynarodowych i krajowych aktach prawnych. Co przemawia za stosowaniem metod antykoncepcyjnych, a co przeciw ich stosowaniu? dyskusja. Zadbaj o to, by uczennice i uczniowie podczas dyskusji usiedli tak, by mogli widzieć się wzajemnie. Moderuj dyskusję, zadając pytania pomocnicze: Dlaczego prawo do wiedzy o antykoncepcji zostało zapisane w aktach prawnych wysokiej rangi? Co myślicie na temat stosowania metod antykoncepcyjnych, skoro nie są skuteczne w 100% zastosowań? Jakie są alternatywy dla metod antykoncepcyjnych? Co przemawia za nimi, a co przeciw nim? Co przemawia za, a co przeciw opóźnianiu inicjacji seksualnej? Czy i co przemawia za stosowaniem metod antykoncepcyjnych, jeśli ktoś rozpoczyna współżycie seksualne w młodym wieku, mimo odradzania mu tego? Co powoduje, że nawet osoby posiadające wiedzę o metodach antykoncepcji nie stosują się do nich? Co można zrobić, by osoby podejmujące współżycie seksualne były świadome konsekwencji wynikającej z takiej decyzji. Krok jedenasty. Podziękuj uczniom i uczennicom za podzielenie się swoimi przemyśleniami. Podsumowując dyskusję, zapytaj, czy uczennice i uczniowie chcieliby 4

5 zachęcić do udziału w podobnych lekcjach i rozmowach swoje koleżanki i kolegów. Zastanówcie się, jak mogliby to zrobić. 5

6 Załączniki: Załącznik 1 W tym załączniku znajdą się dodatkowe informacje, uzasadniające znaczenie wiedzy o antykoncepcji oraz cytaty zawierające reakcje nastolatków i ich rodziców na wiadomość o ciąży. Załącznik 2 Do metod i środków antykoncepcyjnych zaliczamy: metody mechaniczne prezerwatywa femidom (prezerwatywa dla kobiet) diafragma ( kapturek ) wkładka domaciczna ( spirala ) metody i środki chemiczne globulka dopochwowa żel antykoncepcyjny prezerwatywa ze środkiem plemnikobójczym metody hormonalne pigułka hormonalna (antykoncepcyjna) dwuskładnikowa pigułka hormonalna (antykoncepcyjna) jednoskładnikowa ( minipigułka ) hormonalna wkładka domaciczna, (antykoncepcyjny) plaster hormonalny (antykoncepcyjny) pierścień dopochwowy ( ring, krążek ) zastrzyk antykoncepcyjny pigułka po stosunku (awaryjna; pigułka po ) Załącznik 3 Metody świadomości własnej płodności, zwane też naturalnymi metodami planowania rodziny lub tradycyjnymi metodami sterowania płodnością, to: stosunek przerywany (coitus interruptus) karezza/stosunek bez wytrysku/ stosunek powstrzymywany (coitus reservatus) metoda Billingsów (ocena śluzu szyjkowego) metoda termiczna metody objawowo-termiczne Do wysoce zawodnych prób zapobiegania ciąży należy zaliczyć także płukanie pochwy po stosunku i metodę laktacyjnej niepłodności poporodowej. Załącznik 4 Instrukcja zakładania prezerwatywy 6

7 1. Wyjmij prezerwatywę z opakowania. Uwaga! To ważne! Nigdy nie otwieraj prezerwatywy zębami, bo możesz ją niechcący uszkodzić 2. Ściśnij czubek gumki dwoma palcami, by usunąć zgromadzone tam powietrze. 3. Rozwiń prezerwatywę na całą długość członka, cały czas ściskając jej czubek. 4. Tuż po wytrysku przytrzymaj gumkę u nasady członka i wysuń go z pochwy. Opakowanie zawiń w papier i wyrzuć do kosza (nie do WC!) 7