Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego na podstawie modelu NECMOD

Transkrypt

1 Departament Analiz Ekonomicznych Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego na podstawie modelu NECMOD Warszawa / 1 marca 1

2 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego Plan prezentacji Plan prezentacji: Zmiany między rundami Projekcja 1 - Otoczenie zewnętrzne - Popyt konsumpcyjny - Popyt inwestycyjny - Handel zagraniczny - Inflacja 1 Zmiany pomiędzy rundami prognostycznymi Projekcja na lata 1 - Ocena niepewności Ocena niepewności

3 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego Plan prezentacji: Zmiany między rundami Projekcja 1 Zmiany między rundami - Otoczenie zewnętrzne - Popyt konsumpcyjny - Popyt inwestycyjny - Handel zagraniczny - Inflacja Ocena niepewności

4 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego Projekcja marcowa PKB na tle projekcji listopadowej Wyższy od oczekiwań odczyt PKB w 17 r. ze względu na wyższy niż prognozowano wkład eksportu netto. pkt. proc.,, Spożycie indywidualne Akumulacja brutto PKB Spożycie zbiorowe Eksport netto,, Wyższe prognozy PKB w latach 1-19 Inwestycje i zapasy - wzrost w odpowiedzi na poprawę koniunktury, wysoki popyt i wykorzystanie mocy produkcyjnych przedsiębiorstw oraz zbyt niski poziom zapasów.,,,, Spożycie indywidualne szybszy wzrost funduszu płac oraz optymizm gospodarstw domowych. -, -, Eksport netto ograniczona przestrzeń do dalszego wzrostu biorąc pod uwagę wysoką nadwyżkę handlową w 17 r. i prognozowaną aprecjację złotego. -, , PKB r/r, % Listopad 17,,, Marzec 1,,, Źródło: dane GUS, obliczenia NBP

5 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego Projekcja marcowa inflacji CPI na tle projekcji listopadowej pkt. proc., Inflacja bazowa Ceny energii Ceny żywności Inflacja CPI, Wyższe ceny żywności na przełomie lat 17-1, związane z niższą dostępnością niektórych produktów rolnych na rynku krajowym. Wzrost cen ropy naftowej i paliw, łagodzony umocnieniem kursu złotego względem dolara.,, Brak oczekiwanej podwyżki cen energii elektrycznej w styczniu 1 r. Niższa inflacja bazowa w IV kw. 17 r. i styczniu br. (mniejsza wrażliwość tempa zmian cen na aktywność gospodarczą w kraju oraz wysoka konkurencja na rynku krajowym). -, -, Umocnienie kursu złotego. Poprawa koniunktury. -, , CPI r/r, % Listopad 17 1,9,,7 Marzec 1,,1,7 Źródło: dane GUS, obliczenia NBP

6 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego Zmiany pomiędzy rundami prognostycznymi PKB r/r, % r/r, % 9% % % List 17 Mar 1 Inflacja CPI r/r, % r/r, % 9% % % List 17 Mar 1 cel inflacyjny q1 1q1 1q1 17q1 1q1 19q1 19q - - 1q1 1q1 1q1 17q1 1q1 19q1 19q Źródło: dane GUS, obliczenia NBP

7 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego 7 Plan prezentacji: Zmiany między rundami Projekcja 1 - Otoczenie zewnętrzne - Popyt konsumpcyjny - Popyt inwestycyjny - Handel zagraniczny - Inflacja Ocena niepewności Projekcja na lata 1- Koniunktura międzynarodowa Popyt konsumpcyjny Popyt inwestycyjny Handel międzynarodowy Inflacja

8 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego Dynamika PKB w II poł. 17 r. istotnie przyspieszyła, w IV kw. ub.r. przekraczając %. 17q 17q PKB (r/r) (%),9 (,),1 (,) 1 Produkcja przemysł. i budow. r/r Realny fundusz płac w SP r/r Sprzedaż detaliczna r/r PKB r/r 1 Popyt krajowy (r/r) (%),9 (,7), (,7) Spożycie indywidualne (r/r) (%), (,7),9 (,7) Spożycie publiczne (r/r) (%) 1,9 (,), (,) Nakłady brutto na śr. trwałe (r/r) (%), (,1) 11,9 (1,) Eksport (r/r) (%) 7, (,) 7, (,) Import (r/r) (%),7 (7,), (,1) - - Wkład eksportu netto (pkt. proc.) 1,1 (-,1), (-,) - - 9q1 1q1 11q1 1q1 1q1 1q1 1q1 1q1 17q117q W nawiasach podano wartości z projekcji listopadowej (17q wartości odsezonowane). Kolorem zielonym oznaczono wskaźniki o wartości wyższej niż w projekcji listopadowej, a czerwonym niższej. Źródło: dane GUS, obliczenia NBP

9 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego 9 W 1 r. tempo wzrostu utrzyma się powyżej %, a w kolejnych latach stopniowo obniży się 7 Spożycie ogółem Przyrost zapasów PKB Nakłady na środki trwałe Eksport netto 7 Głównym czynnikiem wzrostu PKB w horyzoncie projekcji będzie spożycie indywidualne, stymulowane przez dalszą poprawę sytuacji na rynku pracy i bardzo korzystne nastroje gospodarstw domowych. W dalszym horyzoncie projekcji, wraz z rosnącą inflacją dynamika konsumpcji spowolni. Wzrost gospodarczy będzie wspierać dodatnia dynamika nakładów brutto na środki trwałe związana z potrzebą odbudowy potencjału produkcyjnego polskiej gospodarki oraz napływem środków UE z perspektywy Negatywnie na wzrost PKB oddziaływać będzie stopniowe spowolnienie dynamiki PKB w strefie euro q1 1q1 19q1 q1 q - r/r, % PKB,,,, Źródło: dane GUS, obliczenia NBP

10 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego 1 Plan prezentacji: Zmiany między rundami Projekcja 1 Koniunktura międzynarodowa - Otoczenie zewnętrzne - Popyt konsumpcyjny - Popyt inwestycyjny - Handel zagraniczny - Inflacja Ocena niepewności

11 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego 11 Projekcja marcowa zakłada wyższy wzrost PKB w otoczeniu polskiej gospodarki Lepsza od oczekiwań bieżąca koniunktura w gospodarce światowej Reforma podatkowa w Stanach Zjednoczonych Trwalsze podstawy ożywienia w strefie euro Niższa od oczekiwań skala spowolnienia w Chinach Niska dynamika produktywności i niekorzystne trendy demograficzne PKB r/r, % Strefa euro, (,), (1,9) 1, (1,) 1, (-) Niemcy, (,), (1,9) 1, (1,) 1, (-) USA, (,), (,), (,1), (-) Wlk. Brytania 1, (1,) 1,7 (1,) 1, (1,7) 1, (-) Źródło: prognozy NBP. W nawiasach dane z projekcji listopadowej 17. Kolorem zielonym oznaczono wskaźniki o wartości wyższej niż w projekcji listopadowej, a czerwonym niższej. Wskaźniki koniunktury firm sygnalizują utrzymanie relatywnie wysokiego wzrostu w gospodarce światowej w krótkim horyzoncie. Poprawa globalnego popytu inwestycyjnego wspiera wzrost handlu światowego. 1 MFW wyraźnie zrewidował w górę prognozy wzrostu PKB w gospodarce światowej na lata 17-.,,9,,7,,,,, Światowy handel towarami (pkt proc., odch. dynamiki r/r od średniej dla okresu 1-17, prawa oś) PMI w gospodarce światowej (lewa oś) paź-1 kwi-17 paź-17 sty-1 paź-1kwi-17 paź-17 sty-1 paź-1 kwi-17 paź-17 sty Źródło: prognozy MFW, dane CPB Netherlands oraz Thomson Reuters Datastream

12 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego 1 Gospodarka amerykańska rośnie szybciej niż wcześniej zakładano Ożywienie popytu w gospodarce światowej, deprecjacja dolara oraz odbudowa aktywności w sektorach wydobywczych wsparły inwestycje firm. Determinanty wzrostu spożycia indywidualnego (dynamika zatrudnienia, realnych dochodów do dyspozycji, wartość majątku) pozostają korzystne. W II poł. 17 r. amerykańska gospodarka utrzymała wysokie tempo wzrostu (powyżej oczekiwań projekcji listopadowej), mimo negatywnych skutków uderzenia huraganów.,,, 1, Utrzymującym się, relatywnie wysokim przyrostom zatrudnienia na przestrzeni ostatnich miesięcy towarzyszyło nieznaczne umocnienie dynamiki płac. 1 1,, 1, 1, Korekta, która miała miejsce na giełdach w ostatnich tygodniach, nie będzie miała istotnego wpływu na wzrost PKB Szacunek wpływu trwałego spadku cen akcji o 1% na PKB w Stanach Zjednoczonych (w proc. odchylenia od scenariusza bazowego), -1, 1 17P 1P 19P P Zatrudnienie w sektorze pozarolniczym (m/m, tys.) - prawa oś, -, Eksport netto Zmiana zapasów Spożycie indywidualne Spożycie zbiorowe Nakłady brutto na środki trwałe PKB Zatrudnienie w sektorze pozarolniczym (średnia roczna, tys. ) - prawa oś Przeciętne godzinowe wynagrodzenia brutto (%, r/r) - lewa oś -, Źródło: dane BEA, prognozy NBP. Źródło: dane BLS, obliczenia NBP. Źródło: szacunek oparty na modelu NIGEM, opracowanie NBP.

13 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego 1 W perspektywie najbliższych lat wzrost w Stanach Zjednoczonych będzie wspierać reforma podatkowa Oczekiwane efekty reformy podatkowej: wzrost inwestycji wskutek wyższych zysków netto firm, wzrost konsumpcji wskutek obniżki stawek podatku dla większości grup dochodowych, a także korzystnego wpływu obniżek podatków dla firm na wycenę aktywów oraz na perspektywy wzrostu płac, w krótkim okresie możliwy korzystny wpływ reformy na stronę podażową (podaż pracy, akumulacja kapitału, produktywność), ale w dłuższym okresie zrównoważą go niekorzystne efekty pogorszenia pozycji fiskalnej gospodarki Stanów Zjednoczonych. Umiarkowana na tle szacunków modelowych (NIGEM) skala wpływu reformy na wzrost gospodarczy założona w projekcji odzwierciedla bieżącą pozycję cykliczną gospodarki (domknięta luka popytowa = słabsze niż przeciętnie mnożniki fiskalne).,,,,, 1, 1,,, , 1, 1,,,,, NIGEM Projekcja marcowa PKB (%, r/r) Inwestycje prywatne (%, r/r) Projekcja listopadowa, Oczekiwane krótkookresowe pozytywne skutki reformy podatkowej są odzwierciedlone w wysokim poziomie optymizmu gospodarstw domowych i firm Zaufanie konsumentów (L) - lewa oś Zaufanie przedsiębiorstw (P) - prawa oś Były też jedną z głównych przyczyn rewizji w górę prognoz instytucji zewn. dot. wzrostu PKB w Stanach Zjednoczonych w ostatnim okresie.,9,7,,,1 1,9 1,7 1, 17Q1 17Q 17Q 17Q 1Q1 MFW Bloomberg NIGEM Projekcja marcowa Projekcja listopadowa Źródło: dane BEA, konsensus Bloomberg, prognozy MFW, symulacje z modelu NIGEM opracowane przez NBP.

14 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego 1 Ożywienie inwestycji i eksportu poprawiło perspektywy wzrostu strefy euro W 1 r. wzrost PKB pozostanie wysoki za sprawą: utrzymania się relatywnie silnego popytu na eksport krajów strefy euro, przyspieszenia inwestycji (korzystne warunki finansowania i oczekiwania firm dotyczące popytu, perspektywa dalszego wzrostu inwestycji publicznych, trwające ożywienie na rynkach nieruchomości mieszkaniowych), postępującej poprawy sytuacji na rynku pracy, stabilizującej dynamikę konsumpcji. Lepsze perspektywy wzrostu na świecie oraz mocniejsze od oczekiwań ożywienie popytu w krajach członkowskich wpłynęły na rewizję w górę prognoz EBC dot. dynamiki eksportu strefy euro*.,,,, 17P 1P 19P P Dynamika importu partnerów handlowych strefy euro - wrz'17 Dynamika importu partnerów handlowych strefy euro - gru'17 Eksport strefy euro - wrz'17 Eksport strefy euro - gru'17 Źródło: prognozy EBC. *Z uwzględnieniem handlu wewnątrz strefy euro. Firmy w strefie euro wskazują na relatywnie wysoki poziom wykorzystania mocy produkcyjnych i nasilające się bariery związane z niewystarczającym poziomem kapitału produkcyjnego, co powinno wspierać wzrost inwestycji. Źródło: dane Eurostat i Komisji Europejskiej, obliczenia NBP. *Bariery wzrostu produkcji wg ocen firm z sektora przemysłu. Wysokie przyrosty zatrudnienia najprawdopodobniej nie utrzymają się w przyszłym roku w związku z nasilającymi się barierami podaży pracy w części krajów. Oczekuje się natomiast utrzymania umiarkowanej wzrostowej tendencji dynamiki płac Zatrudnienie (%, r/r) Wynagrodzenia nominalne (%, r/r) Źródło: dane Eurostat, obliczenia NBP.

15 P 1P 19P Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego 1 W średnim okresie nadal oczekiwane jest osłabienie wzrostu PKB w strefie euro Począwszy od 19 r. wzrost PKB będzie spowalniał odzwierciedlając stopniowe słabnięcie cyklicznego ożywienia, przy niskim szacowanym tempie wzrostu potencjalnego w strefie euro, związanym z niekorzystnymi trendami demograficznymi i słabym wzrostem produktywności. Od 19 r. dynamikę PKB będą obniżać głównie słabnący wkład konsumpcji prywatnej oraz inwestycji. Mimo bardzo korzystnych prognoz dotyczących stopy zatrudnienia, w średnim okresie wzrost konsumpcji i inwestycji będą coraz silniej ograniczane przez spadającą podaż pracy. Długotrwale niskie tempo wzrostu produktywności w strefie euro uprawdopodobnia scenariusz spowolnienia PKB w średnim okresie P 1P 19P P Eksport netto Zmiana stanu zapasów Nakłady brutto na środki trwałe Spożycie indywidualne Spożycie zbiorowe PKB,,1, -,1 -, -, -, 17P 1P 19P P 1P P Liczba aktywnych zawodowo (%, r/r, lewa oś) Stopa zatrudnienia (prawa oś) 1, 1,,, 79, 79, 7, 7, 77, 77, 7, Łączna produktywność czynników produkcji w krajach członkowskich strefy euro (%, r/r) Mediana Minimum Maksimum Źródło: dane Eurostat, prognozy i obliczenia NBP. Źródło: prognozy Komisji Europejskiej, obliczenia NBP. Źródło: prognozy Komisji Europejskiej, obliczenia NBP.

16 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego 1 Poprawa globalnej koniunktury wsparła krótkookresowe perspektywy wzrostu gospodarek krajów BRIC Chiny: Oczekiwane kontrolowane spowalnianie wzrostu gospodarczego w następstwie umiarkowanego osłabienia inwestycji mieszkaniowych i infrastrukturalnych. Jego skalę ograniczać będzie relatywnie wysoki wzrost w gospodarce światowej (krótki okres), a w razie potrzeby także ewentualne stabilizacyjne działania rządu. Rosja: Ożywienie będzie wspierane przez dobrą koniunkturę w otoczeniu zewnętrznym, niższe stopy procentowe i niską inflację. Dynamika PKB pozostanie jednak dość niska ze względu na problemy strukturalne i sankcje. Brazylia: Umiarkowany na tle historycznym wzrost będą wspierać: dość niska inflacja i dokonane obniżki stóp procentowych oraz dobra koniunktura w otoczeniu zewnętrznym. Wzrost ograniczany będzie przez nadal podwyższone ryzyko polityczne i fiskalne. 7,,9,,7,,,,,,1, Źródło: prognozy NBP. Prognozy wzrostu PKB (%), Prognozy wzrostu PKB (%), Prognozy wzrostu PKB (%) lis mar lis mar lis mar Chiny 1, 1, 1, 1, 1,,,,,, lis mar lis mar lis mar Rosja,, 1, 1,,, lis mar lis mar lis mar Brazylia

17 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego 17 Plan prezentacji: Zmiany między rundami Projekcja 1 Popyt konsumpcyjny - Otoczenie zewnętrzne - Popyt konsumpcyjny - Popyt inwestycyjny - Handel zagraniczny - Inflacja Ocena niepewności

18 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego 1 Popyt konsumpcyjny głównym czynnikiem wzrostu PKB w projekcji Spożycie indywidualne: Korzystna sytuacja na rynku pracy. r/r, % 1 Spożycie publiczne (r/r, %) Spożycie indywidualne (r/r, %) 1 Optymistyczne nastroje konsumentów. Możliwość finansowania konsumpcji kredytem (niskie stopy proc.). Wzrost inflacji, ograniczający siłę nabywczą konsumentów. Spożycie publiczne: Relatywnie niskie tempo wzrostu wydatków bieżących jednostek budżetowych oraz dotacji celowych dla innych jednostek w UB1, w tym utrzymanie zamrożenia funduszu płac części pracowników w br. Brak szczegółowych informacji o kontynuacji ograniczania wydatków SFP od 19 r q1 1q1 1q1 1q1 1q1 1q1 17q1 1q1 19q1 q1q r/r, % Spoż. indywidualne,,1,9,7 Spoż. publiczne,,,9,9 Źródło: dane GUS, obliczenia NBP.

19 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego 19 Dobra sytuacja finansowa gospodarstw domowych Oczekiwane jest dalsze obniżanie się stopy bezrobocia oraz przyspieszenie dynamiki wynagrodzeń, choć siłę nabywczą gospodarstw domowych będzie zmniejszać wzrost inflacji. Dekompozycja dochodów do dysp. (ceny stałe) (r/r, %) Transf. netto i podatki bez plus plus Fundusz płac Dochody z własności Nadwyżka operacyjna Dochody do dysp. ogółem (r/r,%) 1 1 r/r, % Spożycie indywidualne (r/r, %) Dochody do dysp. (ceny stałe) (r/r, %) q1 1q1 1q1 1q1 1q1 1q1 17q1 1q1 19q1 q1 q q1 1q1 19q1 q1 q - - Źródło: dane GUS, obliczenia NBP, Eurostat.

20 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego Konsumpcji sprzyjają korzystne nastroje konsumentów i dobra sytuacja na rynku pracy 17q 17q ULC (r/r, %) 1,9 (,1), (,) Wydajność pracy (r/r,%), (,), (,) Płace (r/r, %),9 (,) 7,1 (,) Ocena sytuacji finansowej gospodarstw domowych - lut 1 sie 1 lut 1 sie 1 lut 1 sie 1 lut 17 sie 17 Bieżąca sytuacja finansowa GD Sytuacja finansowa GD w horyzoncie 1 miesięcy Pracujący BAEL (r/r, %) 1, (,) 1, (1,) Stopa bezrobocia BAEL (%), (,),1 (,) Stopa aktywności zawodowej (%), (,7), (,) 1 Obawy przed bezrobociem W nawiasach podano wartości z projekcji listopadowej (odsezonowane). Kolorem zielonym oznaczono wskaźniki o wartości wyższej niż w projekcji listopadowej, a czerwonym niższej. Źródło: dane GUS, obliczenia NBP lut 1 sie 1 lut 1 sie 1 lut 1 sie 1 lut 17 sie 17

21 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego 1 Liczba ofert pracy bije kolejne rekordy, ale prawdopodobieństwo znalezienia odpowiedniego pracownika wśród osób bezrobotnych spadło 1, 1, 1, 1,,,,,, sty 7 sty 9 sty 11 sty 1 sty 1 sty 17 Od 1 roku dynamicznie wzrasta liczba ofert pracy. W połowie 17 roku wzrost liczby ofert pracy nieznacznie wyhamował, ale w II połowie roku ponownie wzrósł. Wyhamowanie wzrostu liczby ofert pracy zbiegło się w czasie z wyraźnym spadkiem prawdopodobieństwa znalezienia pracy przez osobę bezrobotną. Warto jednak zwrócić uwagę, że jednocześnie wyraźnie rośnie prawdopodobieństwo znalezienia pracy przez osobę nieaktywną. Sugeruje to, że firmy coraz częściej szukają alternatywy do poszukiwania kandydatów wśród osób bezrobotnych. Źródło: dane GUS, obliczenia NBP. Liczba ofert w ciągu miesiąca, sa - lewa oś Liczba ofert w ciągu miesiąca bez miejsc subsydiowanych, sa - lewa oś Odwrotność WRP - prawa oś Prawdopodobieństwa przepływów pomiędzy zatrudnieniem (E) i bezrobociem (U) % 1% 1% % U->E (sa) lewa oś E->U (sa) prawa oś % Napływy i odpływy do nieaktywności (N) (w tysiącach osób w ciągu kwartału) E->N U->N N->E N->U ,%,% 1,% 1,%,%,%

22 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego Czynniki wpływające na zmiany aktywności zawodowej Współczynnik aktywności zawodowej i jego zmiany,, 1, 1,,, -, -1, -1, / / Przed podniesieniem wieku emerytalnego aktywność zawodowa osób w wieku przedemerytalnym i emerytalnym wzrastała zarówno ze względu na stare regulacje, bardzo dobrą sytuację na rynku pracy, jak i coraz większą aktywność zawodową kolejnych generacji osób starszych. Zmiana r/r I kwartal Zmiana r/r III kwartał Poziom IV kwartał (prawa oś) Zmiana r/r II kwartał Zmiana r/r IV kwartał Źródło: dane GUS (BAEL), obliczenia NBP.

23 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego Efekty obniżenia wieku emerytalnego w IV kw. zbliżone do oczekiwań z projekcji z listopada 17 roku Liczba emerytów i rencistów (w tys.) 1Q1 1Q1 1Q1 1Q1 Q1 Projekcja NECMOD listopad 17 Projekcja NECMOD marzec 1 Dane GUS nieskorygowane o wyrównania świadczeń Projekcja bez obniżenia wieku emerytalnego (1.11) Bardzo dobra sytuacja na rynku pracy spowolniła wzrost liczby emerytów, który ze względów demograficznych powinien nastąpić nawet bez obniżania wieku emerytalnego. Źródło: dane GUS i ZUS, obliczenia NBP. Wnioski o emeryturę w IV kw. 17 r. tys. % Łączna liczba osób w wieku / 1, Złożone wnioski o emeryturę, w tym: 1, Przyznane emerytury 1, Wnioski odrzucone, Emerytury przyznane i zawieszone 1, Wnioski rozpatrywane 9, Brak złożonego wniosku 9 1, Wnioski złożone przez dotychczas pracujących Wnioski złożone przez dotychczas bezrobotnych zarejestrowanych w UP 17,9, 9,7,7 Istotna część osób uprawnionych po 1 października 17 zdecydowała się od razu zawiesić emeryturę lub po jej przyznaniu powrócić do pracy pobierając już jednocześnie świadczenie (w 17 r. wzrost liczby pracujących emerytów o 9, tys. r-r, wobec, tys. w 1 r.)

24 Tysiące Tysiące Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego Imigracja z Ukrainy rosnąca skala, ale nieznacznie niższe tempo wzrostu Liczba imigrantów na polskim rynku pracy (głównie z Ukrainy) Liczba zezwoleń na pracę (lewa oś) Liczba oświadczeń (lewa oś) Liczba wiz wydanych Ukraińcom w związku z oświadczeniami Przekroczenia granicy PL-UA przez cudzoziemców (do PL, bez MRG) 7 1% % % % % % Zmiany w strukturze oświadczeń % % % % % % 1% 1% % 7% % 1% % 7% % % 9% 1% 1% % % 1% 1% % 7% 1% 1% 17% rolnictwo przemysł budownictwo usługi Dane za rok 17 wskazują, że wydano blisko tys. zezwolenia na pracę dla cudzoziemców oraz zarejestrowano 1 tys. oświadczeń stanowiących podstawę ubiegania się o wizę. Tylko niecałe % rejestracji oświadczeń kończyło się otrzymaniem wizy pobytowej ( dublowanie oświadczeń). Utrzymanie tendencji wzrostowej imigracji potwierdzają dane dot. ruchu osobowego na granicy z Ukrainą % % % % % % % % % % % % % % % 19% 1% 1% 1% 1% 19% % Wyraźne zmiany struktury sektorowej miejsc pracy dla imigrantów w latach Większość obecnie przyjeżdżających imigrantów pracuje w usługach, ale rośnie znaczenie zatrudnienia w przemyśle. Dominują nadal umowy zlecenia, ale coraz częstsza praca na podstawie umów o pracę, w sektorach z mniejszą szarą strefą niż rolnictwo i budownictwo. 1% % % % % Umowa o pracę Umowa zlecenie Umowa o dzieło Inne Źródło: dane Straży Granicznej, MRPiPS, obliczenia NBP.

25 tys. Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego Wyhamowanie wzrostu liczby wydanych wiz na skutek zmian w ich strukturze Wizy oraz zezwolenia na pobyt wydane obywatelom Ukrainy Wizy Schengen (< M) Wizy krajowe (>M) Zezwolenia na pobyt czasowy Zezwolenia na pobyt stały Wizy do pracy, prowadzenia dział. gosp., Karty Polaka, zezw. na pobyt 7 1 Od 11 czerwca 17 obywatele Ukrainy są zwolnieni z konieczności posiadania wiz na krótkoterminowe pobyty turystyczne nie oznacza to wprawdzie zniesienia ograniczeń w podejmowaniu legalnego zatrudnienia na terenie UE praca - oświadczenia praca - inne działalność gospodarcza Karta Polaka działalność kulturalna odwiedziny turystyka pozostałe Struktura wiz wydanych obywatelom Ukrainy (wg celu pobytu),% 1,7%,9% 1,7%,% 17,%,%,%,7%,%,%,%,% 1,%,1%,% jednak wpłynęło na zmiany w strukturze wydawanych wiz, w której wyraźnie zmniejszył się udział wiz krótkoterminowych (<M) związanych z podejmowaniem w Polsce aktywności niezarobkowych (np. zakupy). Zarówno zmiany w strukturze oświadczeń, jak i dokumentów pobytowych sugerują stopniowe zmiany charakteru imigracji w kierunku bardziej długookresowego. 1,%,%,% 1,%,% 1,1% 11,% 17,% Źródło: Dane MSZ, obliczenia NBP.

26 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego Ograniczona podaż pracy będzie prowadzić do wyhamowania wzrostu liczby pracujących Pracujący (r/r, %) Stopa aktywności zawodowej (%, prawa oś) 7 Zmiana zasobu siły roboczej, tys. r/r Struktura demograficzna Ludność Stopa aktywności zawodowej osób w wieku /+ lata Stopa aktywności zawodowej osób w wieku -9/ lata Stopa aktywności zawodowej osób w wieku - lata Stopa aktywności zawodowej osób w wieku 1- lata Ludność aktywna zawodowo q1 1q1 1q1 1q1 1q1 1q1 17q1 1q1 19q1 q1 q - 17q1 1q1 19q1 q1 q Odsetek ankietowanych przedsiębiorstw zgłaszających problemy ze znalezieniem pracowników jako barierę rozwoju Stopa bezrobocia (w %), Źródło: dane GUS, obliczenia NBP, Szybki Monitoring NBP Stopa bezrobocia BAEL s.a. Stopa bezrobocia rejestrowanego s.a.

27 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego 7 W II połowie 17 r. nastąpił szybszy wzrost płac Roczne tempo wzrostu wynagrodzeń nominalnych (w %) % 7% % % % % % 1% % Roczne tempo wzrostu płac realnych vs. wydajność pracy (w %) % % % % % Sektor publiczny Ogółem Sektor prywatny Sektor przedsiębiorstw Wynagrodzenia realne w GN Wydajność pracy -% Wpływ korekt przedsiębiorstw na dane wstępne z SP % Dane po korekcie Dane kwartalne publikowane przez GUS I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV Systematyczny wzrost dynamiki płac nominalnych, głównie w sferze prywatnej gospodarki. Jednocześnie wzrostowa tendencja dynamiki wydajności pracy. W rzeczywistości podniesienie dynamiki płac w GN rozłożone było na dwa ostatnie kwartały 17, na co wskazują dane skorygowane z SP., 7,, 7, Źródło: GUS, obliczenia NBP.

28 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego Wysoka dynamika płac utrzyma się w horyzoncie projekcji q1 1q1 1q1 1q1 1q1 1q1 17q1 1q1 19q1 q1 q 1 1 Wynagrodzenia nominalne (r/r) (%) Wynagrodzenia realne (r/r) (%) Prognozy podwyżek płac Odsetek przedsiębiorstw Odsetek zatrudnionych Źródło: Szybki Monitoring NBP, obliczenia NBP. Naciski na wzrost płac (odsetek przedsiębiorstw) presja ogółem (lewa oś) w tym wzrost presji (prawa oś) Wzrost presji płacowej oraz szybszy wzrost płac niż wydajności pracy (odsetek przedsiębiorstw) płace wzrosły w większym stopniu niż wydajność wzrost presji płacowej

29 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego 9 Plan prezentacji: Zmiany między rundami Projekcja 1 Popyt inwestycyjny - Otoczenie zewnętrzne - Popyt konsumpcyjny - Popyt inwestycyjny - Handel zagraniczny - Inflacja Ocena niepewności

30 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego Od 17 r. przewidywany wzrost inwestycji Przedsiębiorstw Mieszkaniowe Publiczne Nakłady brutto na śr. trwałe 11q1 1q1 1q1 1q1 1q1 1q1 17q1 1q1 19q1 q1q Inwestycje przedsiębiorstw: Rosnące wykorzystanie środków z perspektywy UE 1-. Poprawa prognoz dotyczących popytu, zamówień i produkcji. Poprawa nastrojów wśród inwestorów. Niskie stopy procentowe. Korzystna rentowność i płynność finansowa przedsiębiorstw Najwyższy od r. poziom wykorzystania zdolności produkcyjnych. Inwestycje publiczne: Rosnące wykorzystanie środków z perspektywy UE 1-. Inwestycje mieszkaniowe: Dobra sytuacja na rynku pracy. Niskie stopy procentowe. Wprowadzone lub planowane zmiany regulacyjne (m.in. wygaśnięcie programu Mieszkanie dla młodych po 1 r.) r/r, % Źródło: dane GUS, obliczenia NBP. Nakłady brutto na środki trwałe,,,,

31 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego 1 Ankiety wśród przedsiębiorstw wskazują na niskie bariery popytu, wysokie wykorzystanie mocy i rosnące niedobory zapasów Wkład sekcji PKD w stopę wzrostu inwestycji (w pp.) budownictwo energetyka górnictwo handel przetw. przem. transport usługi woda Odsetek przedsiębiorstw deklarujących, że moce produkcyjne są bliskie pełnego wykorzystania (%) Budownictwo Handel Przemysł Transport Usługi Źródło: F1, Szybki Monitoring NBP, obliczenia NBP. 7,, 9, 1, 7, Stopień wykorzystania mocy produkcyjnych i odsetek firm deklarujących popyt jako barierę rozwoju (w %) Wykorzystanie mocy (L) Bariera popytu (P) Wskaźnik niedoboru zapasów (saldo odpowiedzi: za małe zapasy za duże zapasy, w pp.) Produkty gotowe Towary

32 Źródło: dane GUS, Szybki Monitoring NBP, obliczenia NBP.. Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego oraz rosnący optymizm wśród przedsiębiorców, oczekiwany wzrost popytu i produkcji Ogólna ocena optymizmu inwestorów (syntetyczny wskaźnik OPTIN, w %) Kwartalne prognozy popytu i produkcji (dane s.a.) OPTIN s.a. F1 - inwestycje r/r (P) Popyt Produkcja Analiza cykliczna dynamiki inwestycji (r/r, ceny stałe, w %) trend komponent cykliczny wahania nieregularne komponent sezonowy W dekompozycji cyklicznej dynamiki inwestycji przedsiębiorstw w III kw. 17 r., po raz pierwszy od wielu kwartałów, odnotowano dodatni wkład komponentu cyklicznego.

33 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego Przedsiębiorstwa planują dalsze zwiększanie nakładów inwestycyjnych Odsetek firm planujących rozpoczęcie inwestycji w perspektywie kwartału oraz w całym bieżącym roku (s.a., w %) Prywatne - plany kwartalne Prywatne - plany roczne Publiczne - plany kwartalne Publiczne - plany roczne Planowana roczna zmiana wielkości nakładów inwestycyjnych w planach rocznych sektory o znaczącym wykorzystaniu funduszy UE F1 - inwestycje r/r pozostałe sektory F1 - inwestycje r/r Źródło: Szybki Monitoring NBP, dane GUS.

34 realizacja realizacja realizacja realizacja lis 17 mar 1 lis 17 mar 1 lis 17 mar 1 mar 1 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego Rozpoczęte w 17 r. ożywienie inwestycji publicznych będzie kontynuowane w kolejnych latach Przyspieszenie dynamiki inwestycji publicznych w 17 r. wynikało w znacznej mierze ze wzrostu nakładów inwestycyjnych JST Wkłady do tempa wzrostu inwestycji publicznych, % r/r Inwestycje publiczne, mld PLN P JST pozostałe Inwestycje publiczne P 1P 19P P krajowe unijne P prognoza DAE Źródło: dane: Eurostat, MF, obliczenia własne

35 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego W 1 r. znaczący wzrost inwestycji planowany jest przez wszystkie kluczowe podmioty SFP Wydatki majątkowe JST, % PKB Wydatki inwestycyjne KFD, mld PLN Wydatki inwestycyjne PKP PLK, mld PLN, 7, 1 1, 1 1, 1 1 1,, 1, NBP 1 plan IV 1 I 17 I 1 planowane przetargi w toku realizacja plan w realizacji zakończone Pomimo znacznej liczby podpisanych kontraktów rośnie prawdopodobieństwo opóźnień w ich realizacji w związku z trudnościami ze znalezieniem podwykonawców (przy założonych kosztach wykonania) oraz przedłużeniem fazy projektowania przy znacznie większej niż w poprzedniej perspektywie finansowej liczbie projektów wykonywanych w formule Projektuj i Buduj. Źródło: dane GUS, MF, MI, PKP PLK, obliczenia własne

36 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego Plan prezentacji: Zmiany między rundami Projekcja 1 Handel zagraniczny - Otoczenie zewnętrzne - Popyt konsumpcyjny - Popyt inwestycyjny - Handel zagraniczny - Inflacja Ocena niepewności

37 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego 7 Wkład eksportu netto do wzrostu czynnikiem ograniczającym dynamikę PKB Eksport: Wkład eksportu netto (pkt.proc., prawa oś) Eksport (r/r) (%) Import (r/r) (%) Wysoki poziom rentowności eksporterów (wysoka opłacalność cenowa). Oczekiwane spowolnienie ożywienia w strefie euro. 1 Aprecjacja kursu złotego. 1 1 Import: W 1 r. przyspieszenie dynamiki inwestycji W dalszym horyzoncie stopniowy spadek wzrostu popytu krajowego q1 1q1 1q1 1q1 1q1 1q1 17q1 1q1 19q1 q1 q r/r pp Wkład eksportu netto do wzrostu,1 -, -, -, Źródło: dane GUS, obliczenia NBP.

38 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego Drugi rok z rzędu rekordowo wysokie saldo obrotów towarami i usługami Saldo rachunku bieżącego towarów i usług wg stat. bilansu płatniczego, w % PKB towary usługi łącznie Źródło: Bilans płatniczy NBP, Eurostat, GUS, Szybki Monitoring NBP. Zmiany eksportu w podziale na towary i usługi, wg stat. bilansu płatniczego (% r/r; ceny bieżące) Kurs euro, przy którym eksport i import stają się nieopłacalne oraz kurs rzeczywisty (w zł),,,,,,, towary usługi eksport łącznie I II III IV I II III IV I II III IV , kurs opłacal. eksportu +/-, odch. std. rzeczywisty kurs euro kurs opłacal. importu +/-, odch. std Struktura geograficzna zmian wolumenu polskiego eksportu (% r/r; ceny stałe) kraje spoza UE inne kraje UE strefa euro I II III IV I II III IV I II III Struktura produktowa zmian polskiego importu towarów (% r/r; ceny bieżące) Towary przemysłowe sklasyfikowane głównie wg surowca Chemikalia i produkty pokrewne Paliwa mineralne, smary i materiały pochodne Maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy Pozostałe sekcje SITC Ogółem I II III IV I II III IV I II III IV

39 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego 9 Stopniowe umocnienie złotego, przybliżające kurs efektywny do kursu równowagi Saldo rachunku bieżącego i kapitałowego dodatnie w horyzoncie projekcji, Realny kurs efektywny, Dochody z pracy za granicą Dochody pierwotne (bez wynagrodzeń pracowników) Dochody wtórne (bez przekazów zarobków) i kapitałowe Towary i usługi Saldo rachunku bieżącego i kapitałowego (% PKB),,,,,,,,,1,1,9,9 - -,,7,,7 - -,, 11q1 1q1 1q1 1q1 1q1 1q1 17q1 1q1 19q1 q1 q Źródło: dane GUS, obliczenia NBP.

40 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego Plan prezentacji: Zmiany między rundami Projekcja 1 Inflacja - Otoczenie zewnętrzne - Popyt konsumpcyjny - Popyt inwestycyjny - Handel zagraniczny - Inflacja Ocena niepewności

41 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego 1 Pod koniec 17 r. inflację podwyższył wzrost cen żywności wynikający z niższej dostępności niektórych surowców i produktów rolnych Dekompozycja CPI (wkład głównych grup w pkt. proc., dane miesięczne) r/r, % 17q Żywność i napoje bezalkoholowe Energia Inflacja bazowa CPI Inflacja CPI, (,) Inflacja bazowa Inflacja cen żywności Inflacja cen energii,9 (1,1), (,), (1,) W nawiasach podano wartości z projekcji listopadowej (odsezonowane). Kolorem zielonym oznaczono wskaźniki o wartości wyższej niż w projekcji listopadowej, a czerwonym niższej. Źródło: dane GUS, obliczenia NBP.

42 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego Wskaźnik inflacji CPI w horyzoncie projekcji będzie stopniowo rosnąć i w latach 19- jego wzrost ukształtuje się na poziomie ok. % r/r Inflacja bazowa Ceny energii Ceny żywności Inflacja CPI Stopniowe wygaśnięcie w 1 r. czynników o charakterze przejściowym podwyższających ceny żywności. Zmiana presji kosztowej: przyspieszenie dynamiki jednostkowych kosztów pracy, relatywnie niska inflacja w strefie euro, aprecjacja kursu złotego spadek cen surowców energetycznych na rynkach światowych. Wzrost presji popytowej dodatnia rosnąca luka popytowa (przy czym wrażliwość dynamiki cen na zmiany krajowej koniunktury zmniejszyła się w ostatnich latach) q1 1q1 1q1 1q1 1q1 1q1 17q1 1q1 19q1 q1 q r/r, % Źródło: dane GUS, obliczenia NBP. Inflacja CPI,,1,7,

43 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego Stopniowe wygaśnięcie w 1 r. czynników podażowych podwyższających ceny żywności. Dekompozycja cen żywności i napojów bezalkoholowych, w pkt. proc. r/r, % Inflacja cen żywności (r/r, %) Oleje i tłuszcze Mleko, sery i jaja Owoce, warzywa Mięso Pozostała żywność (ryby, pieczywo, wyroby cukernicze, napoje) Żywność i napoje bezalkoholowe q1 1q1 1q1 1q1 1q1 1q1 17q1 1q1 19q1 q1 q Źródło: dane GUS, obliczenia NBP.

44 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego W II połowie 17 r. nastąpiło domknięcie ujemnej od 1 r. luki popytowej. W kolejnych latach dodatnia luka popytowa wzrośnie i w końcu horyzontu projekcji będzie kształtować się na poziomie 1,% produktu potencjalnego. TFP Kapitał NAWRU Aktywni zawodowo Produkt potencjalny Luka popytowa (% PKB pot.) PKB (r/r, %) Produkt potencjalny (r/r, %) q1 1q1 1q1 1q1 1q1 1q1 17q1 1q1 19q1 - q1 q Źródło: dane GUS, obliczenia NBP.

45 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego Dynamika jednostkowych kosztów pracy przyśpieszy, w latach 1- kształtując się na poziomie pow. % r/r. Wpływ wysokiej presji kosztowej w kraju będzie ograniczany przez umiarkowaną dynamikę cen importu. Wynagrodzenia (r/r, %) Wydajność pracy (r/r, %) ULC (r/r, %) - 11q1 1q1 1q1 1q1 1q1 1q1 17q1 1q1 19q1 - q1 q Ceny importu bez cen ropy i gazu (r/r) (%) r/r, % Ceny importu (r/r, %) q1 1q1 1q1 1q1 1q1 1q1 17q1 1q1 19q1 q1 q Źródło: dane GUS, obliczenia NBP.

46 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego Oczekiwana stabilizacja cen ropy naftowej Ceny ropy Brent (USD/b) notowania dzienne średnia w miesiącu średnia w kwartale Źródło: Departament Energii USA, Bloomberg, OPEC. Rynkowe zapasy ropy naftowej w USA (mln b) zapasy średnia z poprzednich pięciu lat Ceny ropy WTI i liczba aktywnych wiertni w USA cena ropy WTI (przesunięta o cztery miesiące) liczba aktywnych wiertni (P) 1 1 Światowa produkcja, konsumpcja i zmiany zapasów ropy naftowej (mln b/d) 1, 1, 11, 11, 1, 1, 1 1 9, 9, zmiana zapasów (P) światowa podaż (L) światowy popyt (L) Prognozy wydobycia ropy naftowej w USA (mln b/d), wydobycie ropy w USA prognoza EIA z X 17 prognoza z II 1 1, 1,,, -, -1, -1,

47 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego 7 Ceny surowców energetycznych na rynkach światowych po wzrostach w ostatnich miesiącach, w horyzoncie projekcji będą się stopniowo obniżać. 1, Indeks światowych cen surowców energetycznych (USD, 11=1) Ropa (prawa oś) 1 r/r, % 1 Inflacja cen energii (r/r, %) 1 1, 1 1 1,,,,, 11q1 1q1 1q1 1q1 1q1 1q1 17q1 1q1 19q1 q1 q q1 1q1 1q1 1q1 1q1 1q1 17q1 1q1 19q1 - q1 q Źródło: dane GUS, Bloomberg, Reuters, obliczenia NBP.

48 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego Plan prezentacji: Zmiany między rundami Projekcja 1 - Otoczenie zewnętrzne - Popyt konsumpcyjny - Popyt inwestycyjny - Handel zagraniczny - Inflacja Ocena niepewności Obszary niepewności Wykresy wachlarzowe Ocena niepewności

49 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego 9 Obszar niepewności Opis Wpływ Skala wpływu Pogorszenie perspektyw wzrostu w gospodarce globalnej Osłabienie koniunktury w USA (silniejsza korekta rynku akcji ograniczająca także konsumpcję prywatną, ze względu na niską stopę oszczędności gospodarstw domowych i wysoki udział aktywów finansowych w ich majątku, utrzymywanie się obniżonego tempa wzrostu produktywności w warunkach niskiej dynamiki nakładów inwestycyjnych). Pogorszenie nastrojów i silniejsze spowolnienie aktywności gospodarczej w strefie euro (przyszłe dostosowanie na rynku mieszkaniowym, warunki Brexitu). Wyhamowanie procesów integracyjnych w światowej gospodarce. Inflacja PKB ** Poprawa globalnej koniunktury Wyższy wzrost gospodarczy w USA (silniejszy niż przyjęto w projekcji pozytywny wpływ stymulacji fiskalnej na wydatki konsumpcyjne i inwestycyjne podmiotów prywatnych, korzystniejsze uwarunkowania podażowe spadek dynamiki potencjalnego PKB w Stanach Zjednoczonych po kryzysie finansowym mniejszy od założeń projekcyjnych). Wyższy wzrost gospodarczy w strefie euro (wyższa dynamika inwestycji, silniejsza poprawa konkurencyjności w wyniku reform strukturalnych wprowadzanych w części krajów członkowskich). Inflacja PKB ** Zmiana podaży pracy Wpływ ustawy o obniżeniu wieku emerytalnego na aktywność zawodową niepewność co do liczby osób przechodzących do nieaktywności uzależniona od rozwoju sytuacji na rynku pracy. Kontynuacja wzrostu aktywności zawodowej osób w grupie wiekowej -9/ lat Inflacja PKB * Ceny ropy naftowej na rynkach światowych Zaburzenia podaży ropy na rynkach światowych: - nieznany kształt polityki podażowej OPEC w przyszłości, - niepewność co do prognoz podaży ropy ze złóż łupkowych w Stanach Zjednoczonych (krótka historia eksploatacji dostępnych obecnie złóż oraz dynamiczny rozwój technologii ich wydobycia). Perspektywy popytu na ropę ze strony azjatyckich gospodarek wschodzących. Inflacja PKB * Podsumowanie Inflacja PKB

50 Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego Inflacja CPI r/r, % PKB r/r, % 7 9% % % proj. centralna cel inflacyjny 7 9% % % proj. centralna q1 1q1 17q1 1q1 19q1 q1 q q1 1q1 17q1 1q1 19q1 q1 q CPI r/r, % poniżej 1,% poniżej,% poniżej,% poniżej centr. przedział 1,-,% CPI r/r, % ścieżka centralna przedział % PKB r/r, % ścieżka centralna przedział % 1 % 7% 9% % 7% 19 1% % 7% 1% % 19% 9% % 1% % 1,1 1,, 19,7 1,7,, 1,9,1 1,,, 19,,,,,, Źródło: dane GUS, obliczenia NBP.

51