Załącznik 2p. AUTOREFERAT Gdańsk Jacek Jan Sznurkowski Katedra i Klinika Chirurgii Onkologicznej Gdański Uniwersytet Medyczny

Transkrypt

1 Załącznik 2p. AUTOREFERAT Gdańsk Jacek Jan Sznurkowski Katedra i Klinika Chirurgii Onkologicznej Gdański Uniwersytet Medyczny Przebieg pracy naukowej Po ukończeniu III Liceum Ogólnokształcącego w Gdyni (klasa z wykładowym językiem angielskim o profilu matematyczno-fizycznym) i zdaniu egzaminów wstępnych w 1984 r., rozpocząłem studia wyższe na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej w Gdańsku - AMG (obecnie Gdański Uniwersytet Medyczny). Podczas studiów byłem finalistą konkursu anatomicznego Scapula, otrzymywałem coroczne stypendium za dobre wyniki w nauce oraz będąc zafascynowany immunologią wczytywałem się w podręczniki profesora Mackiewicza. Dyplom lekarza uzyskałem w roku Staż podyplomowy odbyłem w Szpitalu Miejskim im św. Adalberta na gdańskiej Zaspie i w 1992 uzyskałem prawo wykonywania zawodu lekarza. W 1997 roku po prawie 5-cio letniej przerwie (z powodów rodzinnych) wróciłem do medycyny otwierając specjalizację z zakresu położnictwa i ginekologii. Podczas stażu do I stopnia specjalizacji, który odbywałem w Klinice Ginekologii AM (GUMed) w Gdańsku, obudziły się we mnie uśpione od czasu studiów zainteresowania i aspiracje naukowe. Zrezygnowałem z dotychczasowego zatrudnienie i od 2001 podjąłem starania o etat na uczelni. Po blisko dwóch latach wolontariatu zostałem zatrudniony w GUMed na etacie asystenta w marcu 2003 roku. W trakcie wolontariatu zbierałem materiał kliniczno-patologiczny dotyczący kobiet chorych na endometriozę. Kontynuacją oraz uwieńczeniem badań nad tym schorzeniem była obroniona w roku 2005 praca doktorska pod tytułem Wieloczynnikowa analiza przebiegu endometriozy u kobiet leczonych w Klinice Ginekologii Instytutu Położnictwa i Chorób Kobiecych AMG. Promotorem pracy był prof. dr hab. Janusz Emerich. Strona 1 z 19

2 Najważniejszymi odkryciami przeprowadzonej analizy kliniczno-patologicznej w endometriozie było wykazanie że: Niecystyczne zmiany endometriotyczne znamiennie częściej niż torbiele endometrialne współistnieją z niepłodnością. Różnica statystyczna pomiędzy częstością występowania wszczepów endometriotycznych i torbieli endometrialnych u niepłodnych sugeruje, że endometriozę należy traktować, nie jak jednorodne schorzenie, lecz jako różne jednostki chorobowe o różnych maskach klinicznych, którym można przypisać odmienne typy morfologiczno-histopatologiczne zmian endometriotycznych. Torbiele endometrialne znamiennie częściej występują po stronie lewej. Odkrycie niesymetryczności w występowaniu endometriozy stanowi poważny argument przeciwko teorię metaplazji (prawdopodobieństwo metaplazji wynosi bowiem 50% dla każdej ze stron), która należy do jednej z dwóch fundamentalnych koncepcji powstawania tego schorzenia. Powyższe rezultaty opublikowane w formie oddzielnych artykułów w czasopismach krajowych i zagranicznych (załącznik 2 wykaz osiągnięć) były wielokrotnie cytowane w Human Reproduction i w innych pismach posiadających IF. Ponadto w badanym materiale pochodzącym od 284 chorych udokumentowano przypadek raka jajnika, który rozwinął się w bezpośrednim sąsiedztwie endometriozy jajnikowej, co w roku obrony rozprawy stanowiło pewien wyłom w powszechnie panującym w naszym kraju poglądzie o braku związku gruczolistości z nowotworami złośliwymi. Od 2007 roku wzrasta moje zainteresowanie naukowe biologicznymi aspektami powstawania i szerzenia się nowotworów złośliwych. W 2008 roku otwieram specjalizację z ginekologii onkologicznej i całkowicie oddaje się walce z rakiem. Własne obserwacje kliniczne oraz sięgające czasów studiów zainteresowanie immunologią owocują wnioskiem o finansowanie badania własnego pod tytułem Analiza ekspresji antygenów MAGE-A4, MAGE-A1, NY-ESO-1, w raku sromu wraz z oceną naciekania jego guzów limfocytami T: związek z czynnikami prognostycznymi, potencjalne cele dla immunoterapii. W 2008 roku wniosek uzyskuje aprobatę Ministerstwa Edukacji i Szkolnictwa Wyższego. Jako kierownik projektu (N ) w okresie od kwietnia 2009 do czerwca 2011 Strona 2 z 19

3 przeprowadzam gruntowne badania nad ekspresją antygenów rak-jądro oraz oceniam ilościowo nacieki z komórek immunokompetentnych w tkance rakowej. W 2010 roku w wewnątrzuczelnianym konkursie uzyskuje środki na sfinansowanie badań nad ekspresją IDO (W66), co umożliwia dodatkowe zbadanie tzw. sieci immusupresyjnych w mikrośrodowisku vscc. Od lat jestem zafascynowany koncepcją immunoedycji zaproponowaną ponad 50 lat temu przez Burneta, która odżyła po publikacji Dunn i współpracowników w 2004 (Immunity 2004;21: ). Teoria ta zakłada, że relacje pomiędzy nowotworem a układem odpornościowym są plastyczne i mają trzy etapy. W pierwszym etapie (eliminacja) powstaje odpowiedź immunologiczna skierowana przeciwko guzowi określana jako nadzór immunologiczny. Przedłużająca się wybiórcza walka nadzoru immunologicznego z guzem prowadzi do drugiego etapu (equilibrium) podczas którego, komórki guza kontynuują podziały, ale układ immunologiczny jest wciąż w stanie utrzymać nowotwór pod kontrolą. Powstaje równowaga immunologiczna. W pierwszym i drugim etapie brak jest klinicznych objawów choroby i wykrycie jej może być wyłącznie przypadkowe. W trzecim, ostatnim etapie immunoedycji (escape) komórki nowotworowe osiągają stan, po którym mogą skutecznie uciekać, blokować i rozregulowywać układ odpornościowy. Następuje ucieczka immunologiczna nowotworu. Wówczas choroba staje się klinicznie widoczna. Uważam, że poznanie mechanizmu ucieczki immunologicznej nowotworu jest kluczowe dla zrozumienia jego patofizjologii w wymiarze klinicznym, ponieważ proces ten zamienia uśpione uszkodzenia komórek w objawową chorobę nowotworową. Stworzenie skutecznych metod walki z ucieczką immunologiczną daje nadzieję na nowe metody leczenia nowotworów zwłaszcza po zabiegach operacyjnych. Do swych analiz wybrałem raka płaskonabłonkowego sromu (vulvar Squamous Cell Carcinoma - vscc), gdyż jest to nowotwór bardzo jednorodny pod względem histopatologicznym, a poza tym jako jeden z nielicznych nie ma skutecznego leczenia uzupełniającego. Dlatego ocena zasadności podjęcia badań klinicznych nad nowymi metodami terapeutycznymi w leczeniu raka sromu stała się dla mnie priorytetem. Planując pracę badawczą w raku sromu postawiłem 3 główne pytania: 1. Czy w raku płaskonabłonkowym sromu stwierdza się obecność komórek z ekspresją antygenów rak-jądro (Cancer-Testis Antigens - C/TA) i czy mogą być one potraktowane jako potencjalne cele dla immunoterapii nowotworów? Strona 3 z 19

4 2. Jaka jest lokalna odpowiedź immunologiczna organizmu wyrażona profilem i liczebnością efektorowych komórek immunokompetentnych naciekających tkankę raka i czy są wśród nich populacje o znaczeniu prognostycznym? 3. Czy w mikrośrodowisku raka występują kluczowe elementy sieci immunosupresyjnych (IDO, T regs ), jaka jest ich wzajemna korelacja oraz znaczenie prognostyczne, a także czy mogą być w przyszłości wykorzystane w nowych strategiach terapeutycznych hamujących immunosupresję (np. inhibitory IDO, przeciwciała przeciwko receptorom GITR komórek T regs, przeciwciała anty-ctla4, Denileukin diftitox)? Odpowiedź na większość z tych pytań można obecnie znaleźć w cyklu prac opublikowanych w 2011 roku w czasopismach o najwyższym wskaźniku oddziaływania w ginekologii onkologicznej. Dotychczasowy sumaryczny impact factor publikacji prezentujących wyniki wynosi IF Pomimo krótkiego okresu czasu jaki upłynął od ich publikacji zostały zacytowane już 9 razy. Wnioski zawarte w dotychczas opublikowanych pracach są następujące: (1) Ekspresja antygenów rak-jądro jest częstą cechą tkanki rakowej, która nie zmienia się podczas przebiegu choroby. Komórki z ekspresją antygenów MAGE-A1 oraz MAGE-A4 nie są potencjalnymi celami dla immunoterapii, ponieważ nie odpowiadają morfologicznie komórkom macierzystym raka. Ekspresja antygenu MAGE-A4 pełni funkcję ochronną w grupie chorych bez przerzutów do układu limfatycznego. Sznurkowski JJ, Zawrocki A, Karczewska J, Emerich J, Biernat W. Should we consider cancer/testis antigens NY-ESO-1, MAGE-A4 and MAGE-A1 as potential targets for immunotherapy in vulvar squamous cell carcinoma? Histopathology Feb;58(3) IF (2) Limfocyty T CD4+ i CD8+ naciekające gniazda rakowe kooperują ze sobą, ale ta lokalna odpowiedź układu immunologicznego nie wpływa na czas przeżycia chorych Sznurkowski JJ, Zawrocki A, Emerich J, Biernat W. Prognostic Significance of CD4+ and CD8+ T Cell Infiltration within Cancer Cell Nests in Vulvar Squamous Cell Carcinoma. Int J Gynecol Cancer 2011 May;21(4): IF (3) Intensywność naciekania limfocytami FOXP3+ gniazd raka sromu jest indywidualną cechą pacjenta, która jest stabilna podczas przebiegu choroby i nie ma znaczenia prognostycznego. Silna ekspresja enzymu IDO w komórkach raka koreluje z krótszym Strona 4 z 19

5 czasem przeżycia pacjentów. Jeżeli nadekspresja IDO promuje tolerancję immunologiczną organizmu wobec raka to nie odbywa to się poprzez zmianę liczebności supresorowych limfocytów T FOXP3+ naciekających jego gniazda. Podjęcie badań klinicznych nad zastosowanie inhibitorów IDO w leczeniu vscc jest mocno zasadne, ponieważ nadekspresja tego enzymu jest niezależnym czynnikiem prognostycznym skróconego czasu przeżycia pacjentów. Sznurkowski JJ, Zawrocki A, Emerich J, Sznurkowska K, Biernat W. Expression of indoleamine 2,3-dioxygenase predicts impaired survival of vulvar squamous cell carcinoma (vscc) patients not influencing on the recruitment of FOXP3-expressing regulatory T cells in cancer nests. Gynecol Oncol 2011; 122: IF Wszystkie powyższe odkrycia w mojej ocenie wnoszą znaczący wkład w rozwój wiedzy o immunologii nowotworów, a w szczególności ginekologii onkologicznej. W 2009 FIGO wprowadziło nowy system klasyfikacji klinicznej raka sromu. Ponieważ przed oznaczeniami immunohistochemicznymi antygenów rak-jądro wykonywałem weryfikację histopatologiczną zgromadzonych preparatów tkankowych, podjąłem decyzję o dodatkowym zebraniu niezbędnych danych potrzebnych do sklasyfikowanie chorych według kryteriów zarówno starego jak i nowego FIGO. W efekcie tych działań udało mi się porównać oba systemy klasyfikacji. Wyniki porównania (kwestionujące zasadność wprowadzonych zmian) miałem zaszczyt zaprezentować (praca zakwalifikowana do prezentacji ustnej na drodze konkursu) podczas 13-tego Światowego Kongresu Międzynarodowego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej /13th Biennial Meeting of the International Gynecologic Cancer Society (IGCS 2010)/, który odbył się w październiku 2010 roku w Pradze. Ponadto 2 miesiące później (XII 2010) przeciwstawiłem się kontrowersyjnej moim zdaniem pracy, opublikowanej przez grupę holenderskich badaczy, która przeciwnie do moich obserwacji, sugerowała trafność przyjętych modyfikacji systemu FIGO. Sznurkowski JJ. Letter to the Editor referring to the manuscript entitled: "New FIGO staging system of vulvar cancer indeed provides a better reflection of prognosis" recently reported by van der Steen S. et al., (Gynecol Oncol 2010;119: Epub 2010 Sep 28). Gynecol Oncol May 1;121(2):424-5 Epub 2010 Dec 26. IF Strona 5 z 19

6 Podczas staży w Mayo Clinic Rochester Minnesota USA zainspirowałem badaczy amerykańskich do przeprowadzenia wspólnego dużego badania, którego celem było znalezienie zupełnie nowych czynników prognostycznych w raku sromu i ewentualna ich implementacja do systemu klasyfikacji klinicznej. Efektem tych działań jest wspólna publikacja w Gynecologic Oncology (IF-3.888) Tabbaa ZM, Gonzlaes J, Sznurkowski JJ, Weaver AL., Mariani A, Cliby WA. Impact of the New FIGO 2009 Staging Classification for vulvar cancer on prognosis and stage distribution. Gynecol Oncol 2012 Jun DOI: /j.ygyno będąca największym do chwili obecnej badaniem kliniczno-patologicznym dotyczącym tej choroby. Wyniki były wcześniej prezentowane w formie ustnego wystąpienia podczas sesji plenarnej SGO 2012 Annual Meeting on Women's Cancer, Austin, USA, w marzec 24-27, (praca wyróżniona na drodze konkursu). Innym znaczącym sukcesem, ponownie związanym z badaniami nad antygenami rakjądro w raku sromu, był wykład zatytułowany "Are the cancer-testis (CT) antigens reliable markers of stem cells in squamous cell carcinoma of vulva? wygłoszony podczas 23 Europejskiego Kongresu Towarzystwa Patologów ESP /23rd European Congress of Pathology, Krakow, /. W przygotowaniu znajdują się dalsze publikacje dotyczące CT antygenów, Nieopublikowane dotąd wyniki sugerują, że odkryta wcześniej funkcja ochronna antygenów MAGE-A4 w grupie pacjentek bez przerzutów do układu limfatycznego ma związek z obniżaniem potencjału proliferacyjnego oraz nasilaniem procesu apoptozy w tkance rakowej. W latach , kierując już własnym projektem badawczym, 4-krotnie ubiegałem się o finansowanie innych moich pomysłów naukowych ze środków Ministerstwa Edukacji i Szkolnictwa Wyższego: N N konkurs 38 Analiza ekspresji antygenów FOXP3, IDO, IDO2 w guzach pierwotnych i wtórnych raka sromu w celu oceny tolerancji immunologicznej organizmu wobec komórek nowotworowych: związek z czynnikami prognostycznymi, potencjalne cele immunoterapii, Strona 6 z 19

7 N N konkurs 39 Porównanie skuteczności działania chemioterapii dożylnej i dootrzewnowej na tkanki surowiczego raka jajnika na podstawie analizy ekspresji markerów proliferacji (Ki67, cykliny-d1), śmierci (kaspazy-3) i przeżycia (Bcl-2), N N konkurs 40 Ocena wpływu chemioterapii I-go rzutu na apoptozę zależną od błonowych receptorów śmierci poprzez analizę ekspresji TRAIL, FASl, cflip, DR4, DR5, CD95, kaspazy 8 w tkance surowiczego raka jajnika. Nowe cele terapeutyczne. 2011/01/B/NZ4/00525 konkurs 41 Ekspresja B7-H1 i B7-DC w tkance raka płaskonabłonkowego sromu: związek z ekspresją IDO, PD-1-dodatnimi limfocytami naciekającymi guzy nowotworowe i przeżyciem pacjentów. Niestety mimo bardzo wysokich notowań wszystkich projektów nie udało mi się uzyskać pieniędzy na przeprowadzenie badań. Współpraca międzynarodowa W 2010 roku nawiązałem współpracę z Profesorem W. Cliby, z Mayo Clinic Rochester Minnesota USA w zakresie badań dotyczących immunologicznych aspektów terapii antyrakowych. Wspólne badania trwają do dnia dzisiejszego i mam nadzieję że w najbliższych miesiącach zaowocują kolejną wspólną publikacją. O współpracy z profesorem Andrea Marianim (również z Mayo Clinic) wspominałem wcześniej w kontekście prac nad implementacją nowych czynników prognostycznych do systemu klasyfikacji FIGO. W listopadzie 2010 roku uczestniczyłem w konferencji naukowej zorganizowanej przez Rząd Wielkiej Brytanii w Babraham Institute w Cambridge, której celem była wymiana poglądów w dziedzinie immunologii raka oraz integracja naukowców brytyjskich z polskimi. Od lipca 2011 uczestniczę w międzynarodowym wieloośrodkowym badaniu VULCAN, analizującym metody oraz wyniki leczenia raka sromu w Europie /The VULCAN study (VULvar CANcer) / Strona 7 z 19

8 Szczególne osiągnięcie naukowe wynikające z art. 16, ust. 2 Ustawy z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011 r. Nr 84, poz. 455) stanowi cykl 4 publikacji: 1. Sznurkowski JJ, Zawrocki A, Emerich J, Sznurkowska K, Biernat W. Expression of indoleamine 2,3-dioxygenase predicts impaired survival of vulvar squamous cell carcinoma (vscc) patients not influencing on the recruitment of FOXP3-expressing regulatory T cells in cancer nests. Gynecol Oncol 2011; 122: IF Sznurkowski JJ, Zawrocki A, Emerich J, Biernat W. Prognostic Significance of CD4+ and CD8+ T Cell Infiltration within Cancer Cell Nests in Vulvar Squamous Cell Carcinoma. Int J Gynecol Cancer 2011 May;21(4): IF Sznurkowski JJ, Zawrocki A, Karczewska J, Emerich J, Biernat W. Should we consider cancer/testis antigens NY-ESO-1, MAGE-A4 and MAGE-A1 as potential targets for immunotherapy in vulvar squamous cell carcinoma? Histopathology Feb;58(3). IF Sznurkowski JJ. Letter to the Editor referring to the manuscript entitled: "New FIGO staging system of vulvar cancer indeed provides a better reflection of prognosis" recently reported by van der Steen S. et al., (Gynecol Oncol 2010;119: Epub 2010 Sep 28). Gynecol Oncol May 1;121(2): IF TYTUŁ CYKLU: Analiza ekspresji antygenów MAGE-A4, MAGE-A1, NY-ESO-1 oraz IDO w raku sromu wraz z oceną naciekania jego guzów limfocytami T: związek z czynnikami prognostycznymi, potencjalne cele dla immunoterapii. STRESZCZENIE /Zbiorcze zestawienie celu, metod, wyników badań oraz wniosków opublikowanych w cyklu prac naukowych będących podstawą do ubiegania się o tytuł doktora habilitowanego/. Podłoże badań: Zachorowalność na raka sromu wynosi 1 2 przypadki na kobiet, co stanowi 3-5% wszystkich nowotworów złośliwych żeńskich dróg rodnych. Najczęstszą postacia histopatologiczną jest rak płaskonabłonkowy, który stwierdzany jest w 85-90% przypadków tej choroby. Strona 8 z 19

9 Obowiązujący standard leczenia raka sromu jest zbyt rozległy dla wczesnych stadiów choroby (FIGO I, FIGO II), gdzie rzeczywista częstość występowania przerzutów do węzłów chłonnych nie przekracza 20% i niewystarczający dla zaawansowanych (FIGO III, FIGO IV), dla których brak jest skutecznego leczenia uzupełniającego. Uwzględniając wszystkie powyższe fakty, należy poszukiwać całkowicie nowych metod terapeutycznych, które mogłyby poprawić wyniki leczenia. W ostatnim czasie szczególnego znaczenia w onkologii nabiera immunoterapia. Odkrywane są nowe antygeny i coraz doskonalsze sposoby immunoterapii. Antygenami kandydującymi do nowych terapii są antygeny rak jądro C/TA, które za wyjątkiem jąder męskich nie występują w zdrowych tkankach ludzkich. Antygeny C/TA grupy MAGE oraz NY-ESO-1 są uważana za najbardziej atrakcyjne cele dla przyszłych szczepień przeciwrakowych. W immunologii nowotworów szczególną uwagę zwraca się na limfocyty T z bezpośredniego otoczenia guza tzw. limfocyty naciekające guz, czyli komórki TILs (Tumor Infiltrating Lymphocytes). TILs mogą rozpoznawać antygeny raka i powodować bezpośrednio jego lizę, bądź też doprowadzać do niej za pośrednictwem uwalnianych cytokin. Zalicza się do nich limfocyty T (cytotoksyczne) CD8+, limfocyty T CD4+ oraz NK (Natural Killers). Regulatorowe komórki T (T regs ) odgrywają kluczową rolę w zapewnieniu obwodowej tolerancji wobec własnych i obcych antygenów. Stanowią podgrupę limfocytów T CD4+, a ich najbardziej specyficznym markerem jest regulator transkrypcji forkhead box P3 (FOXP3). 2,3-dioksygenaza indoleaminy (IDO) jest enzymem katalizującym tryptofan. Uważa się, że komórka nowotworowa z nadekspresją IDO zużywa duże ilości egzogennego tryptofanu w swoim mikrośrodowisku, przez co hamuje proliferację alloreaktywnych limfocytów T oraz może odgrywać kluczową rolę w konwersji limfocytów CD4+CD25- do CD4+CD25+FOXP3+. Alternatywnie, nadekspresję IDO mogą wykazywać komórki APC, które migrując do regionalnych węzłów chłonnych indukują w populacji naiwnych limfocytów tolerancję wobec pobranych antygenów nowotworowych. Strona 9 z 19

10 Cel badania: 1. Analiza ekspresji antygenów rak-jądro (C/T antigens) MAGE-A1, MAGE-A4 i NY- ESO-1 w raku płaskonabłonkowym sromu oraz zbadanie ich korelacji ze znanymi czynnikami kliniczno-patologicznymi, a także ocena znaczenia prognostycznego. 2. Określenie miejscowej odpowiedzi immunologicznej z uwzględnieniem profilu fenotypowego (limfocyty CD8+, CD4+, FOXP3+) i liczebności komórek immunokompetentnych naciekających tkankę raka wraz z oceną ich związku z czynnikami kliniczno-patologicznymi oraz z przeżyciem chorych. 3. Ocena ekspresji IDO w tkance raka oraz w innych komórkach obecnych w jego mikrośrodowisku (ze szczególnym uwzględnieniem komórek prezentujących antygen Antygen Presenting Cells - APC) oraz zbadanie korelacji z liczebnością subpopulacji limfocytów T regs (FOXP3+) i ze znanymi czynnikami kliniczno-patologicznymi jak również z czasem przeżycia pacjentów. 4. Porównanie starego i nowego systemu klasyfikacji FIGO (2009 rok) w badanej grupie chorych. Materiał i metoda: Do badań immunohistochemicznych włączono 76 pacjentek z kompletnym, zweryfikowanym histopatologicznie materiałem tkankowym, a także z całkowicie znanym przebiegiem klinicznym choroby. Zgromadzono: 76 bloczków z guzem pierwotnym, 35 bloczków z węzłami chłonnym zawierającymi przerzuty raka, 13 bloczków ze wznową miejscową oraz 3 bloczki ze wznową węzłową. Do barwień immunohistochemicznych zostały wybrane przeciwciała wykrywające: ludzkie antygeny: MAGE-A1, MAGE-A4, NY-ESO-1, CD4, CD8, IDO, FOXP3. Jakościową metodę oceny odczynów zastosowano wobec przeciwciał MAGE-A1, MAGE-A4, NY-ESO-1, IDO. Metodą ilościową oceniano komórki immunokompetentne CD4, CD8, oraz FOXP3 naciekających gniazda komórek sromu. Dla każdego przypadku przeanalizowano 10 pól widzenia (HPF) w ogniskach raka, z których sfotografowano 3 5 o najbardziej licznej ekspresji badanego markera. Za pomocą programu komputerowego Multiscan podliczono komórki dodatnie i obliczono ich wartość średnią lub medianę (zależnie od rozkładu) dla każdego przypadku. Strona 10 z 19

11 W celu weryfikacji czy badana cecha posiada rozkład normalny zastosowano test Kolmogorova-Smirnova. Cechy nie wykazujące rozkładu Gaussa były oceniane przy pomocy testów nieparametrycznych. Do określenia różnicy pomiędzy zmiennymi ilościowymi w różnych podgrupach nowotworu wykorzystano test U-Manna-Whitneya, natomiast pomiędzy zmiennymi jakościowymi testy Fishera. Korelację oceniano za pomocą współczynnika korelacji rang Spearmana z oceną wiarygodności. Do oceny wpływu poszczególnych klinicznych, morfologicznych i immunohistochemicznych czynników na przeżycie pacjentów zastosowano analizę Kaplana-Mayera z testem F-Coxa oraz log rank dla zbadania wiarygodności. Ponadto dla zmiennych, znamiennie wpływających na przeżycie, obliczono jednoczynnikowe modele regresji proporcjonalnego ryzyka Coxa. Testy nieparametryczne, analiza przeżyć Kaplana-Mayera, modele regresji, opracowanie wykresów wykonano za pomocą pakietu Statystyka 8.0 StatSoft Inc. Dla wszystkich zastosowanych testów przyjęto obustronny poziom istotności p<0,05. Wyniki: W badanym materiale tkankowym stwierdzono częstą ekspresję antygenów rak jądro MAGE oraz brak ekspresji antygenu NY-ESO-1. Obecność MAGE-A1 odnotowano w 13%, a MAGE-A4 w 65% guzów pierwotnych oraz odpowiednio w 19% i w 69% zajętych przez nowotwór węzłów chłonnych. Ekspresja przynajmniej jednego antygenu MAGE była stwierdzona w 61% guzów pierwotnych, w 69% przerzutów do węzłów chłonnych, w 54% wznów miejscowych oraz w jednej z trzech wznów węzłowych (33%). Stwierdzono znamienną korelację pomiędzy ekspresją obu antygenów MAGE, a stopniem zróżnicowania nowotworu według GOG (p=0,006). Odnotowano istotną statystycznie korelacje średniej siły pomiędzy profilem ekspresji MAGE-A4 w guzie pierwotnym, a profilem ekspresji tego antygenu w przerzucie do węzła chłonnego(r=0,52, p=0,0025) oraz w nawrocie miejscowym choroby (r=0,61, p=0,027). Podobną zjawisko zaobserwowano również dla antygenu MAGE- A1 za wyjątkiem relacji ze wznową miejscową. Ekspresja antygenów MAGE-A4 korelowała pozytywnie z całkowitym czasem przeżycia chorych we wczesnym stadium choroby (łącznie I oraz II stopień zaawansowania klinicznego według FIGO2009) (p=0,045). Mediana limfocytów CD4+, CD8+, FOXP3+ naciekających gniazdo raka, przypadająca na pojedyncze pole widzenia (HPF) wynosiła odpowiednio: 0,25 (zakres 0-22), 19,67 (zakres 0-213) oraz 15 (zakres 0-66). Strona 11 z 19

12 Liczebność limfocytów CD4+, CD8+ oraz FOXP3+ nie korelowała z wiekiem chorych w momencie operacji pierwotnej, pt, głębokością naciekania podścieliska, stopniem zróżnicowania histologicznego, ze stanem klinicznym węzłów chłonnych pachwinowoudowych, z nawrotem choroby oraz nie wykazała znaczenia prognostycznego w populacji ogólnej jak i przy podziale chorych na wczesne i późne stadia zaawansowania. Z pośród wszystkich komórek TILs jedynie nacieki limfocytów CD8+ oraz CD4+ były ze sobą znamiennie skorelowane (r= 0,282, p= 0,014). Korelacja ta była wybitnie silna we wczesnych stopniach zaawansowania choroby (I i II stopień według FIGO 2009) (r= 0,331, p= 0,037). Ekspresja IDO w guzie pierwotnym raka sromu była w 21 przypadkach ogniskowa (występowała w<50% komórek), w 38 przypadkach jednorodnie rozlana oraz w 14 przypadkach rozlana z wyspami komórek o nasilonej (wzmocnionej) ekspresji. Tylko w 3 przypadkach guzów pierwotnych nie stwierdzono ekspresji IDO w komórkach raka (3,95%). Nie wykazano istotnych różnic w ekspresji IDO (ogniskowa, rozlana jednorodnie, rozlana niejednorodnie z wyspami wzmocnionej ekspresji) w zależności od wieku chorych, głębokości nacieku, stanu klinicznego węzłów chłonnych pachwinowo-udowych, stopnia zróżnicowania histologicznego oraz liczby nawrotów w badanej populacji. Ekspresja IDO w komórkach raka nie korelowała z limfocytami FOXP3+ naciekającymi jego gniazda. Pacjentki z najwyższym poziomem ekspresji IDO żyją znamiennie krócej od pozostałych chorych (p=0,017). Wieloczynnikowa analiza zmiennych prognostycznych w płaskonabłonkowym raku sromu wykazała, że niezależną wartość prognostyczną posiadają zmienne: wiek (p=0,0321), stopień złośliwości (p=0,0057), stopień zaawansowania wg FIGO1994 (p=0,0061) oraz ekspresja IDO (p=0,00358). Stratyfikacja pacjentów w poszczególnych stopniach zaawansowania określonych według zasad FIGO z 1994 roku przedstawiało się następująco: stopień IA 2 pacjentki (2,63%), stopień IB 12 (15,79%), stopień II 25 (32,89%), stopień III 24 (31,58%) i stopień IV 13 (17,11%). Skumulowane pięcioletnie przeżycie pacjentów różniło się znamiennie w poszczególnych stopniach FIGO z 1994 (p=0,00253) i wynosiło odpowiednio: 83% w stopniu pierwszym, 47% w stopniu drugim, 41% w stopniu trzecim oraz 23% w stopniu czwartym. Strona 12 z 19

13 W klasyfikacji FIGO z 2009 roku rozmieszczenie pacjentów w stopniach zaawansowania uległo zmianie i przedstawiało się następująco: stopień IA 2 pacjentki (2,63%), stopień IB 37 (48,68%), stopień II 2 (2,63%), stopień III 31 (40,79%) i stopień IVA 4 (5,26%). Skumulowane pięcioletnie przeżycie pacjentów również różniło się znamiennie w poszczególnych stopniach (p=0,117) i wynosiło w nowym podziale wg FIGO odpowiednio: 61% w stopniu pierwszym, 0% w stopniu drugim, oraz 36% w stopniu trzecim. Dla pacjentów z czwartym stopniem zaawansowania (IVA) okres obserwacji był zbyt krótki, aby ustalić pięcioletnie przeżycie. Odnotowano brak różnic pomiędzy całkowitym czasem przeżycia chorych, zakwalifikowanych według kryteriów nowego FIGO z 2009 roku do stopnia I i IIIA (p=0,441). Przeprowadzone porównanie systemów klasyfikacji FIGO z 1994 i 2009 roku sugeruje, że stary system lepiej odzwierciedla prognozę od nowego oraz wykazuje lepszą dystrybucję poszczególnych stopni zaawansowania ponieważ jest ona zbliżona do rozkładu normalnego. Wnioski: (1) Ekspresja antygenów rak-jądro (C/TA) jest częstą cechą tkanki rakowej, która nie zmienia się podczas przebiegu choroby. Komórki z ekspresją antygenów MAGE-A1 oraz MAGE-A4 nie są potencjalnymi celami dla immunoterapii, ponieważ nie odpowiadają morfologicznie komórkom macierzystym raka. Ekspresja antygenu MAGE-A4 koreluje z dłuższym czasem przeżycia w grupie chorych bez przerzutów do układu limfatycznego. (2) W utkaniu raka sromu obecne są nacieki z komórek zarówno efektorowych (limfocyty T CD8+, CD4+) jak i regulatorowych (FOXP3+). Żadna z subpopulacji TILs nie koreluje ze znanymi czynnikami kliniczno patologicznymi i nie posiada znaczenia prognostycznego. (3) Silna ekspresja enzymu IDO w komórkach raka posiada negatywne znaczenie prognostyczne. Nadekspresja IDO promując tolerancję immunologiczną organizmu nie wpływa na liczebność limfocytów T supresorowych FOXP3+ naciekających gniazda vscc. Podjęcie badań klinicznych nad zastosowanie inhibitorów IDO w leczeniu vscc jest mocno zasadne, ponieważ nadekspresja tego enzymu jest niezależnym czynnikiem prognostycznym skróconego czasu przeżycia pacjentów. (4) System klasyfikacji zaproponowany dla raka sromu przez FIGO w 2009 roku wymaga dalszych istotnych modyfikacji. Strona 13 z 19

14 PODSUMOWANIE AKTYWNOŚCI NAUKOWEJ PO DOKTORACIE W podsumowaniu mojej aktywności naukowej mogę powiedzieć że jestem pracownikiem uczelni ze świadomego wyboru i pomimo wielu lat opóźnienia (pracuję zaledwie 9 rok) udało mi się nadrobić stracony czas. 1. Publikacje Łączna liczba wszystkich publikacji po doktoracie wynosi w chwili obecnej 35 pozycji z czego w 29 jestem pierwszym autorem (załącznik 2 wykaz publikacji po doktoracie). Sumaryczna wartość IF z tego okresu wynosi 22,955 (jestem pierwszym autorem prac z IF= ), a suma punktów KBN wynosi Kierowanie międzynarodowymi lub krajowymi projektami badawczymi lub udział w takich projektach. W latach byłem kierownikiem projektu N Ministerstwa Edukacji i Szkolnictwa Wyższego. Temat: "Analiza ekspresji antygenów MAGEA4; MAGEA1; NY-ESO-1 w guzach pierwotnych raka sromu i jego przerzutach do węzłów chłonnych oraz ocena naciekania limfocytami sąsiedztwa raka: związek z czynnikami prognostycznymi, potencjalne cele immunoterapii" 3. Wystąpienia ustne na międzynarodowych lub krajowych konferencjach tematycznych. Konferencje międzynarodowe o zasięgu światowym i europejskim (3 prace zostały zakwalifikowane na drodze konkursu do wystąpienia ustnego): a. Comparison of staging systems for vulvar squamous cell carcinoma (VSCC) podczas Kongresu Miedzynarodowego Towarzystwa Ginekologiii Onkologicznej IGCS /13th Biennial Meeting of the International Gynecologic Cancer Society (IGCS 2010), Prague, Czech Republic, October 23-26, 2010/. b. Are the cancer-testis (CT) antigens reliable markers of stem cells in squamous cell carcinoma of vulva? podczas Europejskiego Kongresu Patologów ESP /23rd European Congress of Pathology, Krakow, /. Strona 14 z 19

15 c. New FIGO 2009 Staging Classification for vulvar cancer on prognosis and stage distribution podczas 2012 Annual Meeting on Women's Cancer, Austin, [USA], March 24-27, 2012 Konferencje krajowe o zasięgu ogólnopolskim (15 wygłoszonych referatów) a. Rola Limfadenektomii w nowotworach ginekologicznych podczas III Ogólnopolskiej Konferencji Nowe Trendy w Ginekologii Onkologicznej pod Patronatem PTG oraz PTGO. Warszawa Kwietnia b. Niepowodzenia leczenia operacyjnego raka sromu podczas III Ogólnopolskiej Konferencji Nowe Trendy w Ginekologii Onkologicznej pod Patronatem PTG oraz PTGO. Warszawa Kwietnia c. Porównanie cech kliniczno-patologicznych kobiet płodnych i niepłodnych z endometriozą podczas Polsko-Niemieckiego Kongresu Nowe perspektywy w diagnostyce i leczeniu niektórych schorzeń ginekologicznych pod Patronatem Konsula Generalnego Republiki Federalnej Niemiec, Kraków, 1-3 Grudnia d. Limfadenektomia w leczeniu raka błonu śluzowej trzonu macicy kontrargumenty podczas II Ogólnoposkiego Kongresu PTGO, Poznań, Listopad e. Zasady stosowania chemioterapii u kobiet w ciąży podczas I Ogólnopolskiej Konferencji Nowe Trendy w Ginekologii Onkologicznej pod Patronatem PTGO. Ciechocinek Marca f. Zasady leczenia operacyjnego pierwotnego raka sromu podczas I Ogólnopolskiej Konferencji Nowe Trendy w Ginekologii Onkologicznej pod Patronatem PTGO. Ciechocinek Marca g. Antygeny rakowo-jądrowe. Potencjalne cele do immunoterapii podczas I Ogólnopolskiej Konferencji Nowe Trendy w Ginekologii Onkologicznej pod Patronatem PTGO. Ciechocinek Marca h. Zasady leczenia operacyjnego nawrotowego raka sromu podczas I Ogólnopolskiej Konferencji Nowe Trendy w Ginekologii Onkologicznej pod Patronatem PTGO. Ciechocinek Marca i. Czy nowy system klasyfikacji raka sromu według. FIGO jest lepszy od starego Ogólnopolskie Sympozjum Stany Zapalne i Nowotwory Sromu pod Patronatem PTD i PTG sekcja ginekologii onkologicznej. Sopot 5-7 Maja Strona 15 z 19

16 j. Wznowy nowotworowe po leczeniu operacyjnym raka sromu. Ogólnopolskie Sympozjum Stany Zapalne i Nowotwory Sromu pod Patronatem PTD i PTG sekcja ginekologii onkologicznej. Sopot 5-7 Maja k. Limfadenektomia w nowotworach ginekologicznych ze szczególnym uwzględnieniem raka szyjki macicy podczas II Ogólnopolskiej Konferencji Nowe Trendy w Ginekologii Onkologicznej pod Patronatem PTG oraz PTGO. Kołobrzeg Września l. Mięsaki macicy nowa klasyfikacja i leczenie podczas II Ogólnopolskiej Konferencji Nowe Trendy w Ginekologii Onkologicznej pod Patronatem PTG oraz PTGO. Kołobrzeg Września m. Wznowy procesu nowotworowego u chorych po leczeniu chirurgicznym raka sromu. XII Konferencja Naukowo-Szkoleniowa Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej "Gdzie jesteśmy, dokąd zmierzamy w ginekologii onkologicznej", Ustroń, maja 2006 r. n. Kliniczna analiza wznów nowotworowych w leczeniu zaawansowanego raka sromu. XXIX Kongres Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, Poznań, września 2006 o. VIN i wczesne postacie raka sromu : nowe trendy w diagnostyce i leczeniu. II Międzynarodowy Kongres Kolposkopii i Patofizjologii Dolnego Odcinka Żeńskiego Narządu Płciowego dla Krajów Europy Środkowej i Wschodniej i Europejski Kurs Kolposkopii, Kraków, Uczestnictwo w programach europejskich i innych programach międzynarodowych lub krajowych. Uczestniczę w międzynarodowym wieloośrodkowym badaniu VULCAN, którego celem jest przeanalizowanie metod oraz wyników leczenia raka sromu w Europie. 5. Uczestnictwo w konferencjach naukowych Brałem udział w 4 międzynarodowych oraz 7 ogólnopolskich konferencjach naukowych: The 17th International Meeting of the European Society of Gynaecological Oncology (ESGO), Milan, Italy, September 11-14, th Biennial Meeting of the International Gynecologic Cancer Society (IGCS 2010), Prague, Czech Republic, October 23-26, rd European Congress of Pathology, Krakow, /. Strona 16 z 19

17 15th International Meeting of the European Society of Gynaecological Oncology (ESGO), Berlin, Germany, October 28 - November 1, 2007 I Ogólnopolska Konferencja Nowe Trendy w Ginekologii Onkologicznej pod Patronatem PTGO. Ciechocinek Marca Ogólnopolskie Sympozjum Stany Zapalne i Nowotwory Sromu pod Patronatem PTD i PTG sekcja ginekologii onkologicznej. Sopot 5-7 Maja II Ogólnopolska Konferencja Nowe Trendy w Ginekologii Onkologicznej pod Patronatem PTG oraz PTGO. Kołobrzeg Września XXX Jubileuszowy Ogólnopolski Kongres Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego 120 lat PTG. Lublin, września 2009 Ogólnopolska Konferencja Naukowa Rak szyjki macicy. Wybierz Życie. Gdańsk września XXIX Kongres Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, Poznań, września 2006 II Międzynarodowy Kongres Kolposkopii i Patofizjologii Dolnego Odcinka Żeńskiego Narządu Płciowego dla Krajów Europy Środkowej i Wschodniej. Kraków, Otrzymane nagrody i wyróżnienia: 2006 Nagroda im Prof. Henryka Gromadzkiego za aktywność naukową na posiedzeniach PTG oddział Gdańsk 2009 Nagroda im Prof. Henryka Gromadzkiego za aktywność naukową na posiedzeniach PTG oddział Gdańsk. 7. Kierowanie projektami realizowanymi we współpracy z naukowcami z innych ośrodków polskich i zagranicznych. Jestem koordynatorem wspólnego projektu z naukowcami z Mayo Clinic Rochester Minnesota USA, którego celem jest ocena wpływu nowotworowego Egfl7 na diapedezę w tkance surowiczego raka jajnika. 8. Członkostwo w międzynarodowych lub krajowych organizacjach i towarzystwach naukowych; Strona 17 z 19

18 Członek Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego PTG Członek Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej PTGO Członek Europejskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej ESGO Członek Polskiego Towarzystwa Immunologii Doświadczalnej i Klinicznej PTIDiK 9. Osiągnięcia dydaktyczne w zakresie popularyzacji nauki Wygłosiłem referaty popularno naukowe: 1. Czy szczepienia przeciw HPV 16 i 18 są skuteczną profilaktyką pierwotną CIN2? Konferencja II Gdańskie Dni Medycyny Perinatalnej. Gdańsk 21 listopada Zakażenia dróg moczowo-płciowych u kobiet Konferencja PTG oddziła Gdański Aktualne problemy w ginekologii i położnictwie. Gdańsk 20 października Profilaktyka pierwotna CIN2+ jeden cel, dwie szczepionki. Zebranie PTP. Sopot 17 października Czy szczepienia przeciw HPV 16 i 18 są skuteczną profilaktyką pierwotną CIN2? Zebranie oddziału gdańskiego PTG Gdańsk 23 styczeń Wpływ oceny histopatologicznej na postępowanie terapeutyczne w nowotworach narządów płciowych żeńskich. Posiedzenie Gdańskiego Oddziału PTPat 6. Profilaktyka raka szyjki macicy w świetle zakażeń HPV. Posiedzenie PTG oddział Olsztyński. Olsztyn Jestem twórcą i redaktorem naczelnym portalu internetowego Brałem udział w licznych kursach specjalizacyjnych organizowanych przez Klinikę jako wykładowca. Prowadzone przez mnie wykłady dotyczyły ginekologii onkologicznej oraz zakażeń układu moczowo - płciowego 10. Staże w zagranicznych lub krajowych ośrodkach naukowych lub akademickich 2 miesięczny staż w Mayo Clinic Rochester Minnesota, USA. Pion Naukowy Departamentu Ginekologii Onkologicznej pod kierownictwem prof Wiliama Cliby. oraz prof Larry Pease (Szef Departamentu Immunologii Klinicznej). Staż naukowy w celu nawiązania współpracy w zakresie badań dotyczących immunologicznych aspektów terapii antyrakowych. Sierpień 2010 oraz Maj/czerwiec tygodnie Czechy, Uniwersytet Medyczny im Karola w Pradze Katedra i Klinika Ginekologii Onkologicznej, staż naukowy pod opieką prof. Davida Cibuli. marzec Strona 18 z 19

19 11. Jestem aktywnym recenzentem w dwóch zagranicznych czasopismach naukowych posiadających IF Journal of Cancer Science Therapy IF-4.03 (1 recenzja) Tumor Biology IF (1 recenzja) Archives of Gynecology and Obstetrics IF (2 recenzje) 12. Nie pełniłem funkcji promotora pomocniczego w przewodach doktorskich Strona 19 z 19