WCZESNA DIAGNOSTYKA CHORÓB RZADKICH JAK MOŻESZ POMÓC? PRZEWODNIK DLA RODZICÓW
|
|
- Michał Sokołowski
- 9 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 WCZESNA DIAGNOSTYKA CHORÓB RZADKICH 1 JAK MOŻESZ POMÓC? PRZEWODNIK DLA RODZICÓW
2 2 CO TO ZNACZY ŻE CHOROBA JEST GENETYCZNA? 3 CHOROBA GENETYCZNA DLACZEGO WADA / CHOROBA WYSTĄPIŁA? CZY MOŻNA BYŁO TO PRZEWIDZIEĆ? CZY MOŻNA WYLECZYĆ TĘ WADĘ / CHOROBĘ? Odchylenie od stanu prawidłowego powstałe na skutek zmiany w zapisie lub realizacji informacji genetycznej zawartej w DNA. Może być ono przekazywane z pokolenia na pokolenie lub powstać de novo jako wynik nowej mutacji. CO TO OZNACZA DLA MNIE I MOJEJ RODZINY? CZY MOŻE SIĘ POWTÓRZYĆ U KOLEJNEGO DZIECKA? CZY MOŻNA JĄ ROZPOZNAĆ W CIĄŻY? JAKIE BADANIA TRZEBA I MOŻNA WYKONAĆ?
3 4 DIAGNOZA GENETYCZNA 5 Skutki choroby genetycznej ponosi nie tylko osoba chora, ale też cała rodzina i społeczeństwo, w którym żyje. Należy to rozpatrywać w kilku różnych aspektach: medycznym psychosocjalnym prawnym DOTYCZY OKRESU PRENATALNEGO I / LUB POSTNATALNEGO CHOROBA RZADKA diagnostyka prenatalna skrining noworodkowy identyfikacja nosicieli chorób genetycznych identyfikacja rodzin ryzyka genetycznego Rzadko spotykana choroba najczęściej o podłożu genetycznym o przewlekłym i ciężkim przebiegu. Istnieje ok różnych chorób rzadkich. W Polsce schorzenie uznaje się za rzadkie, gdy choruje na nią <5 na osób. PORADNICTWO GENETYCZNE Największym problemem jest czas od wystąpienia pierwszych objawów do rozpoznania schorzenia. Co więcej, społeczna świadomość na temat występowania tych chorób jest bardzo niska. poradnictwo przedkoncepcyjne diagnostyka prenatalna diagnostyka preimplantacyjna diagnostyka presymptomatyczna
4 6 SZACUJE SIĘ, ŻE NA CHOROBY RZADKIE CHORUJE: w Europie do 30 mln pacjentów; w Polsce ok. 2,3-3 mln; ok opisanych różnych RD (Rare Disease): głównie genetycznych, metabolicznych, autoimmunologicznych 70% ujawnia się do 2 roku życia 65% ma ciężki przebieg 50% cechuje się upośledzeniem rozwoju, niepełnosprawnością intelektualną 35% umiera w 1 roku życia CHOROBY RZADKIE: NAJWIĘKSZE BARIERY W ICH ROZPOZNANIU 7 12% między 1 a 15 rokiem życia Wśród chorób rzadkich wyróżnia się genetycznie uwarunkowane choroby metaboliczne. Grupy chorób metabolicznych uwarunkowanych genetycznie: DIAGNOSTYKA jest bardzo skomplikowana i wymaga wielu różnorodnych badań, biochemicznych, genetycznych, czasami molekularnych zaburzenia metabolizmu energetycznego (np. choroby mitochondrialne) zaburzenia metabolizmu aminokwasów i białek (np. fenyloketonuria) zaburzenia metabolizmu węglowodanów (np. galaktozemia, fruktozemia) choroby lizosomalne choroby peroksysomalne (np. choroba Zellwegera) zaburzenia metabolizmu steroli zaburzenia glikozylacji białek zaburzenia metabolizmu lipoprotein zaburzenia metabolizmu puryn i pirymidyn zaburzenia metabolizmu neurotransmiterów porfirie (zaburzenia biosyntezy hemu) zaburzenia metabolizmu metali (np. choroba Wilsona i choroba Menkesa obie dotyczą zaburzeń metabolizmu Cu OGRANICZONA WIEDZA WŚRÓD LEKARZY, RODZINNYCH I SPECJALISTÓW, opóźnia identyfikację choroby
5 8 WRODZONE WADY METABOLIZMU JAKO CHOROBY (ULTRA)RZADKIE 9 NIE CZEKAJ NA PIERWSZE OBJAWY CHOROBY RZADKIEJ DIAGNOSTYKA WRODZONYCH WAD METABOLIZMU. CO MOŻESZ ZROBIĆ? U OSÓB Z OBJAWAMI CHOROBY skrining selektywny poszukiwanie przyczyn objawów oraz defektów w metabolizmie tłuszczów, węglowodanów, białek U OSÓB PRZED UJAWNIENIEM SIĘ OBJAWÓW CHOROBY skrining populacyjny badania przesiewowe noworodków Opóźnienie rozpoznania choroby bywa wieloletnie, od momentu wystąpienia pierwszych objawów do postawienia prawidłowego rozpoznania mijają lata. SKRINING SELEKTYWNY Średni czas prawidłowej diagnozy choroby rzadkiej to 3 lata i 7 miesięcy. Często dopiero konsultacja 5-go lub 10-go lekarza kończy się postawieniem właściwej diagnozy. POSZUKIWANIE PRZYCZYNY OBSERWOWANYCH OBJAWÓW BADANIA W KIERUNKU METABOLICZNEGO PODŁOŻA KIEDY ROBIĆ TAKIE BADANIA? KIEDY SPRAWDZAĆ?
6 10 DIAGNOSTYKA CHORÓB RZADKICH. CZAS JEST KRYTYCZNY DIAGNOSTYKA. NA CO ZWRACAĆ UWAGĘ?*W 11 NAJLEPSZYM MOMENTEM NA ZDIAGNOZOWANIE JEST DIAGNOZA ZARAZ PO URODZENIU, KIEDY NIE WYSTĄPIŁY JESZCZE ŻADNE OBJAWY. Niektóre objawy są wykrywane jeszcze w okresie prenatalnym, w czasie okresowych badań ciążowych. IM WCZEŚNIEJSZA DIAGNOZA, TYM SZYBCIEJ MOŻNA WPROWADZIĆ LECZENIE. Jest bardzo duża różnorodność kliniczna tych chorób. Różny jest również przebieg choroby, objawy mogą się pojawić nagle w wyniku infekcji, szczepienia, pobytu w szpitalu lub przebieg postępujący od dłuższego czasu dziecko nie przybiera na wadze, nie rośnie, nie rozwija się intelektualnie. Najlepszy moment dla pacjenta, kiedy jeszcze nie pojawiają się objawy. Każdy żywy urodzony noworodek jest badany w ten sposób poprzez badanie suchej kropli krwi, pobieranej z piętki zaraz po urodzeniu lub w trzeciej dobie życia. Badanie to nie daje jednak rozpoznania choroby, daje sugestię jakiej grupy chorób może dotyczyć wykryta nieprawidłowość. To wstępna identyfikacja choroby, zanim wystąpią objawy kliniczne, ma to zapobiec nieodwracalnym powikłaniom ZAPACH MOCZU I CIAŁA (BADANIE PRZEDMIOTOWE) mysi fenyloketonuria, choroba syropu klonowego maggi choroba syropu klonowego spoconych stóp np. acyduria izowalerianowa moczu kociego samca np. deficyt wielu karboksylaz kapusty tyrozynemia t.1 zjełczałego masła tyrozynemia t.1 siarki np. cystynuria rybi np. trimetyloaminuria ZMIANA KOLORU MOCZU I PIELUSZEK brązowy lub czarny alkaptonuria, mioglobinuria, hemoglobinuria czerwony krwiomocz, porfirie, barwniki pokarmowe, zespół czerwonych pieluszek (bakterie) piasek pomarańczowy hiperurikozuria zielono-niebieski zaburzenia wchłaniania tryptofanu, żółtaczka zastoinowa, barwniki spożywcze NIEPRAWIDŁOWE WYNIKI BADAŃ BIOCHEMICZNYCH KRWI Glukoza Amoniak RKZ: kwasica Mleczany Ketony CPK, LDH * Na podstawie Vademecum Metabolicum, Zschocke, Hoffmann, wyd. II, Milupa.
7 12 GRUPY CHORÓB LIZOSOMALNYCH 13 LIZOSOMY CHOROBA LIZOSOMALNA MUKOPOLISACHARYDOZY (MPS 1-9) zaburzenia rozkładu glikozoaminoglikanów (GAG), które są długołańcuchowymi aminocukrami z resztami siarczanowymi i acetylowymi; GAG wchodzą w skład macierzy pozakomórkowej OLIGOSACHARYDOZY alfa i beta-mannozydoza, fukozydoza, aspartyloglikozaminuria (AGU), choroba Schindlera zaburzenia rozkładu kompleksowych węglowodanowych łańcuchów bocznych w glikozylowanych białkach (glikoproteinach) SFINGOLIPIDOZY gangliozydoza GM1, gangliozydoza GM2, leukodystrofia metachromatyczna, choroba Krabbego, choroba Niemanna-Picka t.a/b, choroba Gauchera, choroba Fabry ego, choroba Farbera, deficyty sapozyn zaburzenia rozkładu lipidów błonowych zwłaszcza w układzie nerwowym (cerebrozydy, sulfatydy, sfingomielina, gangliozydy i inne; wszystkie są pochodnymi ceramidu > sfingozyna + długołańcuchowy kwas tłuszczowy) W wyniku niektórych mutacji w genach kodujących białka enzymów lizosomalnych może wystąpić brak lub drastyczne obniżenie aktywności enzymu lizosomalnego. Pociąga to za sobą gromadzenie wielocząsteczkowych, nierozłożonych metabolitów we wnętrzu lizosomów, co powoduje ich proliferację, pęcznienie, a następnie pękanie i śmierć komórki. Spichrzane są nie tylko bezpośrednie substraty, lecz również ich toksyczne pochodne (np. Lizosulfatyd). MUKOLIPIDOZY choroba wtrętów komórkowych = I-cell = MLII/III, sjalidoza, ML IV łączą objawy MPS i sfingolipidoz LIPIDOWE CHOROBY SPICHRZENIOWE choroba Niemanna-Picka t.c, choroba Wolmana i CESD, Ceroidolipofuscynozy 1 3, 5 8, 10 GLIKOGENOZA T. II choroba Pompego zaburzenie metabolizmu glikogenu CHOROBA DANONA brak białka błony lizosomalnej LAMP2 Choroby lizosomalne dziedziczą się w sposób autosomalny recesywny z wyjątkiem choroby Fabry ego, choroby Huntera oraz choroby Danona, które dziedziczą się w sposób recesywny sprzężony z płcią. DEFICYTY AKTYWNOŚCI KATEPSYN galaktosjalidoza (catha), zespół Papillon-Lefevre (cathc), pyknodyzostoza (cathk) DEFEKTY TRANSPORTU LIZOSOMALNEGO cystynoza, spichrzanie wolnego kwasu sjalowego
8 14 DZIEDZICZENIE RECESYWNE DZIEDZICZENIE RECESYWNE 15 SPRZĘŻONE Z PŁCIĄ AUTOSOMALNE ALLEL PRAWIDŁOWY ALLEL ZMUTOWANY ALLEL PRAWIDŁOWY ALLEL ZMUTOWANY ZDROWY OJCIEC NOSICIELKA MATKA NOSICIEL OJCIEC NOSICIELKA MATKA X Y X X ZDROWY SYN ZDROWA CÓRKA NOSICIELKA CÓRKA CHORY SYN ZDROWE DZIECKO NOSICIEL ZDROWE DZIECKO NOSICIEL ZDROWE DZIECKO CHORE DZIECKO SZANSA 1 DO 4 SZANSA 1 DO 2 SZANSA 2 DO 4 SZANSA 1 DO 4 X Y X X X X X Y ISTNIEJE 75% (3:4) SZANS, ŻE DZIECKO URODZI SIĘ ZDROWE.
9 16 PODSTAWOWE OBJAWY KLINICZNE CHORÓB LIZOSOMALNYCH 17 charakter przewlekły, postępujący w okresie noworodkowym często objawy mało wyraźne czasami obrzęk płodu dyzmorficzne rysy twarzy WRODZONE WADY METABOLIZMU zmiany w kośćcu zwłaszcza o charakterze dysostosis multiplex zmiany skórne np. angiokeratoma hipotonia mięśniowa opóźnienie rozwoju ruchowego a następnie umysłowego deformacja kości typu zlewki Erlenmayera postępująca organomegalia wątroba, śledziona, serce cechy leukodystrofii ataksja, nadpobudliwość, spastyczność, niedowład padaczka o niejasnej etiologii utrata słuchu, utrata wzroku występowanie w każdym wieku duża różnorodność kliniczna przebieg ostry, przewlekły, napadowy maski chorób częstych (nabytych) objawowo przypominają choroby częste, stąd trudno zdefiniować właściwe schorzenie; błędnie postawione rozpoznanie wiąże się z tym, że pacjent nie jest właściwie leczony wiśniowa plamka na dnie oka, zmętnienie rogówki, podwichnięcie soczewki trudności diagnostyczne zalecane badania przesiewowe (skriningowe)
10 18 AKTUALNE BADANIA EKSPANSJA PRZESIEWU 19 PRZESIEWOWE NOWORODKÓW NOWORODKOWEGO W KIERUNKU WRODZONYCH WAD jeden test wiele chorób (obecnie ok. 50) METABOLIZMU profilaktyka wtórna (II fazy) wykrycie choroby w okresie bezobjawowym / przedobjawowym niezbędne potwierdzenie podejrzenia choroby przesiew ujawnił większą częstość przypadków wrodzonych wad metabolizmu niż w diagnostyce objawowej brak diagnozy u objawowych pacjentów inne łagodne fenotypy wwm czasem bezobjawowe, nawet do końca życia szybkie ustalenie właściwego postępowania i wydanie zaleceń Stałe monitorowanie leczenia / przebiegu choroby (regularne kontrole kliniczne, biochemiczne, dietetyczne itp.) KIEDY PRZESIEW PRZYNOSI KORZYŚĆ? DEFINICJA PRZESIEWU (SKRININGU) GDY OBJAWY KLINICZNE WYSTĘPUJĄ TUŻ PO URODZENIU (np. acydurie organiczne) postępowanie profilaktyczne, polegające na wstępnej identyfikacji choroby przed wystąpieniem jej objawów klinicznych, tj. w fazie przed rozwojem nieodwracalnych powikłań od 2014 każdy noworodek w Polsce jest poddawany takim badaniom NOWORODKI BEZOBJAWOWE PO URODZENIU ale u których podstępny przebieg choroby doprowadza do nieodwracalnych zaburzeń (np. PKU, homocystynuria) GDY CHOROBA PRZEBIEGA W SPOSÓB NAPADOWY z ryzykiem nagłego pogorszenia klinicznego i zgonu (np. deficyt MCAD)
11 20 Przewodnik został opracowany pod opieką merytoryczną konsultantów i specjalistów z zakresu chorób rzadkich. GDZIE DIAGNOZOWAĆ? IP CENTRUM ZDROWIA DZIECKA ZAKŁAD BIOCHEMII, ZAKŁAD GENETYKI INSTYTUT MATKI I DZIECKA ZAKŁAD BIOCHEMII, ZAKŁAD GENETYKI INSTYTUT PSYCHIATRII I NEUROLOGII ZAKŁAD GENETYKI, CHOROBYMETABOLICZNE@IPIN.EDU.PL
WCZESNA DIAGNOSTYKA CHORÓB RZADKICH JAK MOŻESZ POMÓC? PRZEWODNIK DLA RODZICÓW
WCZESNA DIAGNOSTYKA CHORÓB RZADKICH 1 JAK MOŻESZ POMÓC? PRZEWODNIK DLA RODZICÓW 2 CHOROBA GENETYCZNA Odchylenie od stanu prawidłowego powstałe na skutek zmiany w zapisie lub realizacji informacji genetycznej
Choroby lizosomalne z komponentą neurodegeneracyjną
Choroby lizosomalne z komponentą neurodegeneracyjną Choroba Gangliozydoza GM2 -Ch Tay-Sachsa (GM2-B) -Ch Sandhoffa (GM2-0) Choroba Krabbego Leukodystrofia metachromatyczna Fukozydoza Alfa-mannozydoza Beta-mannozydoza
Noworodek z wrodzoną wadą metabolizmu - analiza przypadku klinicznego
Noworodek z wrodzoną wadą metabolizmu - analiza przypadku klinicznego Marcin Kalisiak Klinika Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka Kierownik Kliniki: prof. Ewa Helwich 1 Plan prezentacji co to
Terapeutyczne Programy Zdrowotne 2008 Leczenie choroby Hurler
Nazwa programu: LECZENIE CHOROBY HURLER ICD-10 E-76.0 - Mukopolisacharydoza typu I (MPS I) Dziedzina medycyny: pediatria załącznik nr 23 do zarządzenia Nr 36/2008/DGL Prezesa NFZ z dnia 19 czerwca 2008
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2016/2017
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Karta przedmiotu WydziałZdrowia i Nauk Medycznych obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 016/017 Kierunek studiów: Dietetyka
Genetyka kliniczna nowe wyzwanie dla opieki pediatrycznej. Jacek J. Pietrzyk Klinika Chorób Dzieci Katedra Pediatrii Collegium Medicum UJ
Genetyka kliniczna nowe wyzwanie dla opieki pediatrycznej Jacek J. Pietrzyk Klinika Chorób Dzieci Katedra Pediatrii Collegium Medicum UJ Kraków, czerwiec 2005 Genetyka kliniczna Kierunki rozwoju Choroby
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2014/2015
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Karta przedmiotu Wydział Zdrowia i Nauk Medycznych obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 014/015 Kierunek studiów: Dietetyka
Choroby ultra-rzadkie. Instytut Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka
Choroby ultra-rzadkie Instytut Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka Definicje, częstość występowania Podstawą definicji chorób rzadkich są dane epidemiologiczne dotyczące występowania choroby w całej populacji
Choroby ultra-rzadkie Warszawa, 12 marca Instytut Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka
Choroby ultra-rzadkie Warszawa, 12 marca 2010 Instytut Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka Definicje, częstość występowania Podstawą definicji chorób rzadkich są dane epidemiologiczne dotyczące występowania
AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Powikłania cukrzycy Retinopatia
AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Powikłania cukrzycy Retinopatia PRZEWLEKŁE POWIKŁANIA CUKRZYCY Cukrzyca najczęściej z powodu wieloletniego przebiegu może prowadzić do powstania tak zwanych
Częstotliwość występowania tej choroby to 1: żywych urodzeń w Polsce ok. 5-6 przypadków rocznie.
GALAKTOZEMIA Częstotliwość występowania tej choroby to 1:60 000 żywych urodzeń w Polsce ok. 5-6 przypadków rocznie. galaktoza - cukier prosty (razem z glukozą i fruktozą wchłaniany w przewodzie pokarmowym),
BADANIA GENETYCZNE W HODOWLI KOTÓW: CHOROBA SPICHRZENIOWA GLIKOGENU TYPU IV (GLYCOGEN STORAGE DISEASE TYPE IV - GSD IV)
BADANIA GENETYCZNE W HODOWLI KOTÓW: OBOWIĄZKOWE CHOROBA SPICHRZENIOWA GLIKOGENU TYPU IV (NFO) GANGLIOZYDOZA (KOR, BUR) ZALECANE RDZENIOWY ZANIK MIĘŚNI (MCO) NIEDOBÓR KINAZY PIROGRONIANOWEJ (ABY, SOM) POSTĘPUJĄCY
MUTACJE GENETYCZNE. Wykonane przez Malwinę Krasnodębską kl III A
MUTACJE GENETYCZNE Wykonane przez Malwinę Krasnodębską kl III A Mutacje - rodzaje - opis Mutacje genowe powstają na skutek wymiany wypadnięcia lub dodatnia jednego albo kilku nukleotydów. Zmiany w liczbie
Opieka nad chorymi z Dystrofią Mięśniową Duchenne a
Opieka nad chorymi z Dystrofią Mięśniową Duchenne a Opis potrzeb i koniecznych usprawnień w procesach badawczych i diagnostycznoterapeutycznych. Jolanta Wierzba Ośrodek Chorób Rzadkich UCK Gdańsk Gdański
Choroby uwarunkowane genetycznie i wady rozwojowe
Choroby uwarunkowane genetycznie i wady rozwojowe dr n. med. Jolanta Meller Ogólne zasady dziedziczenia Dziedziczność przekazywanie cech z pokolenia na pokolenie Genotyp zasób informacji genetycznej zawarty
LECZENIE CHOROBY GAUCHERA ICD-10 E
załącznik nr 19 do zarządzenia Nr 36/2008/DGL Prezesa NFZ z dnia 19 czerwca 2008 r. Nazwa programu: LECZENIE CHOROBY GAUCHERA ICD-10 E 75 Zaburzenia przemian sfingolipidów i inne zaburzenia spichrzania
POTRZEBY DZIECKA Z PROBLEMAMI -DYSTROFIA MIĘŚNIOWA DUCHENNE A NEUROLOGICZNYMI W SZKOLE
POTRZEBY DZIECKA Z PROBLEMAMI NEUROLOGICZNYMI W SZKOLE -DYSTROFIA MIĘŚNIOWA DUCHENNE A Klinika Neurologii Rozwojowej Gdański Uniwersytet Medyczny Ewa Pilarska Dystrofie mięśniowe to grupa przewlekłych
Zaburzenia metaboliczne u dzieci. Agnieszka Wegner Klinika Neurologii Dziecięcej WUM
Zaburzenia metaboliczne u dzieci Agnieszka Wegner Klinika Neurologii Dziecięcej WUM Wrodzone błędy metaboliczne 1. Błędy na szlakach metabolicznych, spowodowane błędami genetycznymi 2. Należą do chorób
Mechanizmy chorób dziedzicznych
Mechanizmy chorób dziedzicznych Podział chorób dziedzicznych Choroby jednogenowe Autosomalne Dominujące achondroplazja, neurofibromatoza Recesywne fenyloketonuria, mukowiscydioza Sprzężone z płcią Dominujące
Temat 6: Genetyczne uwarunkowania płci. Cechy sprzężone z płcią.
Temat 6: Genetyczne uwarunkowania płci. Cechy sprzężone z płcią. 1. Kariotyp człowieka. 2. Determinacja płci u człowieka. 3. Warunkowanie płci u innych organizmów. 4. Cechy związane z płcią. 5. Cechy sprzężone
KURS PATOFIZJOLOGII WYDZIAŁ LEKARSKI
KURS PATOFIZJOLOGII WYDZIAŁ LEKARSKI CELE KSZTAŁCENIA Patologia ogólna łączy wiedzę z zakresu podstawowych nauk lekarskich. Stanowi pomost pomiędzy kształceniem przed klinicznym i klinicznym. Ułatwia zrozumienie
INTERPRETACJA WYNIKÓW BADAŃ MOLEKULARNYCH W CHOROBIE HUNTINGTONA
XX Międzynarodowa konferencja Polskie Stowarzyszenie Choroby Huntingtona Warszawa, 17-18- 19 kwietnia 2015 r. Metody badań i leczenie choroby Huntingtona - aktualności INTERPRETACJA WYNIKÓW BADAŃ MOLEKULARNYCH
Acyduria mewalonianowa (gorączka okresowa związana z hipergammaglobulinemią D)
www.printo.it/pediatric-rheumatology/pl/intro Acyduria mewalonianowa (gorączka okresowa związana z hipergammaglobulinemią D) Wersja 2016 1. CO TO JEST ACYDURIA MEWALONIANOWA 1.1 Co to jest? Acyduria mewalonianowa
KURS PATOFIZJOLOGII WYDZIAŁ LEKARSKI
KURS PATOFIZJOLOGII WYDZIAŁ LEKARSKI CELE KSZTAŁCENIA Patologia ogólna łączy wiedzę z zakresu podstawowych nauk lekarskich. Stanowi pomost pomiędzy kształceniem przed klinicznym i klinicznym. Ułatwia zrozumienie
Choroby genetycznie uwarunkowane edukacja i diagnostyka
Instytut Matki i Dziecka realizuje projekt Choroby genetycznie uwarunkowane edukacja i diagnostyka współfinansowany z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój
Urząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: /14:10: listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą
14 listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą Cukrzyca jest chorobą, która staje się obecnie jednym z najważniejszych problemów dotyczących zdrowia publicznego. Jest to przewlekły i postępujący proces
Składniki jądrowego genomu człowieka
Składniki jądrowego genomu człowieka Genom człowieka 3 000 Mpz (3x10 9, 100 cm) Geny i sekwencje związane z genami (900 Mpz, 30% g. jądrowego) DNA pozagenowy (2100 Mpz, 70%) DNA kodujący (90 Mpz ~ ok.
TERAPEUTYCZNE ASPEKTY ŻYWIENIA PACJENTÓW W SZPITALACH czy obecne stawki na żywienie są wystarczające
TERAPEUTYCZNE ASPEKTY ŻYWIENIA PACJENTÓW W SZPITALACH czy obecne stawki na żywienie są wystarczające dr hab. inż. Monika Bronkowska, prof. nadzw. UP Konferencja firm cateringowych - CATERING SZPITALNY
NIEDOBÓR ALFA-1 ANTYTRYPSYNY
NIEDOBÓR ALFA-1 ANTYTRYPSYNY Diagnoza. I co dalej? POMOC CHORYM LECZENIE PROFILAKTYKA CO TO JEST NIEDOBÓR A1AT OBJAWY NIEDOBORU A1AT DZIEDZICZENIE CHOROBY NIEDOBÓR A1AT Niedobór alfa-1 antytrypsyny (A1AT)
PAMIĘTAJ O ZDROWIU! ZBADAJ SIĘ
PAMIĘTAJ O ZDROWIU! ZBADAJ SIĘ Przewodnik po programach profilaktycznych finansowanych przez NFZ Lepiej zapobiegać niż leczyć Program profilaktyki chorób układu krążenia Choroby układu krążenia są główną
STAN ZDROWIA POLSKICH DZIECI. Prof. nadzw. Teresa Jackowska Konsultant Krajowy w dziedzinie pediatrii
STAN ZDROWIA POLSKICH DZIECI Prof. nadzw. Teresa Jackowska Konsultant Krajowy w dziedzinie pediatrii W trosce o młode pokolenie. Jak wychować zdrowe dziecko? Konferencja prasowa 09.09.2015 Sytuacja demograficzna
Jednostka chorobowa. 235200 HFE HFE 235200 Wykrycie mutacji w genie HFE odpowiedzialnych za heterochromatozę. Analiza mutacji w kodonach: C282Y, H63D.
Jednostka chorobowa Jednostka Oznaczenie Chorobowa testu OMIM TM Badany Gen Literatura Gen OMIM TM Opis/cel badania Zakres analizy Materiał biologiczny Czas analizy [dni roboczych] Cena [PLN] HEMOCHROMATOZA
NIFTY TM Nieinwazyjny, Genetyczny Test Prenataly określający ryzyko wystąpienia zespołu Downa, Edwardsa i Patau
NIFTY TM Nieinwazyjny, Genetyczny Test Prenataly określający ryzyko wystąpienia zespołu Downa, Edwardsa i Patau Nieinwazyjne badania prenatalne, polegające na ocenia parametrów biochemicznych, takie jak
Pamiętając o komplementarności zasad azotowych, dopisz sekwencję nukleotydów brakującej nici DNA. A C C G T G C C A A T C G A...
1. Zadanie (0 2 p. ) Porównaj mitozę i mejozę, wpisując do tabeli podane określenia oraz cyfry. ta sama co w komórce macierzystej, o połowę mniejsza niż w komórce macierzystej, gamety, komórki budujące
Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid
http://www.maggiedeblock.be/2005/11/18/resolutie-inzake-de-klinischebiologie/ Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Obecna Minister Zdrowia Maggy de Block wraz z Yolande Avontroodt, i Hilde Dierickx
POSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH
POSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH CUKRZYCA.? cukrzyca to grupa chorób metabolicznych charakteryzujących się hiperglikemią (podwyższonym poziomem cukru we krwi) wynika
Dziedziczenie recesywne
12 Zakład Genetyki Medycznej Instytut "Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka" telefon 022 815 74 50 (sekretariat) 022 815 74 51 (poradnia) Dziedziczenie recesywne, Szpital Dziecięcy, Dziekanów Leśny k/o Warszawy
50% pacjentów z chorobą onkologiczną nie uczestniczy w żadnej formie poradnictwa dietetycznego 50% pacjentów z chorobą onkologiczną nie uczestniczy w żadnej formie poradnictwa dietetycznego 20-50% sięga
u Czynniki ryzyka wystąpienia zakrzepicy? - przykłady cech osobniczych i stanów klinicznych - przykłady interwencji diagnostycznych i leczniczych
1 TROMBOFILIA 2 Trombofilia = nadkrzepliwość u Genetycznie uwarunkowana lub nabyta skłonność do występowania zakrzepicy żylnej, rzadko tętniczej, spowodowana nieprawidłowościami hematologicznymi 3 4 5
SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Wykł. Ćw. Konw. Lab. Sem. ZP Prakt. GN Liczba pkt ECTS
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2018-2020 (skrajne daty) 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Genetyka Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2016/2017 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2016/2017 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Diagnostyka i leczenie wrodzonych zaburzeń metabolizmu 2. NAZWA
Badania przesiewowe z krwi włośniczkowej noworodka
Badania przesiewowe z krwi włośniczkowej noworodka W pierwszym tygodniu życia Twojego dziecka, zostanie Ci zaproponowane przeprowadzenie badania przesiewowego z jego krwi włośniczkowej. Dlaczego należy
Badania predyspozycji dziedzicznych do nowotworów złośliwych
Badania predyspozycji dziedzicznych do nowotworów złośliwych Onkologiczne Poradnictwo Genetyczne Profilaktyka, diagnostyka i leczenie Postęp, jaki dokonuje się w genetyce, ujawnia coraz większy udział
UWAGA SPECJALIZUJĄCY!
Biuro Oddziału Kształcenia Podyplomowego Wydziału Farmaceutycznego informuje, iż kurs Kurs: Wybrane zagadnienia z genetyki chorób metabolicznych Moduł IV: Biochemiczne badania genetyczne z Laboratoryjnej
Wysokie CK. Anna Kostera-Pruszczyk Klinika Neurologii Warszawski Uniwersytet Medyczny
Wysokie CK Anna Kostera-Pruszczyk Klinika Neurologii Warszawski Uniwersytet Medyczny Podwyższona CK czyli jaka Podwyższona CK czyli jaka AST, ALT CK w/n CK podwyższone Choroba wątroby Choroba mięśni (?)
II WYDZIAŁ LEKARSKI, II ROK
II WYDZIAŁ LEKARSKI, II ROK PRZEDMIOT: BIOLOGIA MEDYCZNA (CZĘŚĆ 1 GENETYKA) PROGRAM ĆWICZEŃ 2009/2010 L.p. Data zajęć Temat zajęć 1. 15.02 18.02 Podstawy genetyki klasycznej (podstawowe pojęcia i definicje
Dr hab. n. med. Aneta Gawlik
Dr hab. n. med. Aneta Gawlik Katedra i Klinika Endokrynologii i Pediatrii SUM Dr hab. n. med. Iwona Maruniak- Chudek Klinika Intensywnej Terapii i Patologii Noworodka SUM Konsultant wojewódzki ds. Neonatologii
Niepełnosprawność intelektualna
Niepełnosprawność intelektualna stan badań a możliwości diagnostyki molekularnej Agnieszka Charzewska Zakład Genetyki Medycznej Instytut Matki i Dziecka Niepełnosprawność intelektualna (NI, ID) zaburzenie
Jaskra nie boli kradnie wzrok. społeczna kampania edukacyjna
Jaskra nie boli kradnie wzrok społeczna kampania edukacyjna O kampanii Jaskra nie boli kradnie wzrok Kampania zainaugurowana w marcu 2015 r. podczas Światowego Tygodnia Jaskry Odpowiedź na niską wykrywalność
Znaczenie wczesnego wykrywania cukrzycy oraz właściwej kontroli jej przebiegu. Krzysztof Strojek Śląskie Centrum Chorób Serca Zabrze
Znaczenie wczesnego wykrywania cukrzycy oraz właściwej kontroli jej przebiegu Krzysztof Strojek Śląskie Centrum Chorób Serca Zabrze Czynniki ryzyka rozwoju i powikłania cukrzycy Nadwaga i otyłość Retinopatia
Genetyka kliniczna - opis przedmiotu
Genetyka kliniczna - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Genetyka kliniczna Kod przedmiotu 12.9-WL-Lek-GK Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Lekarski Profil praktyczny Rodzaj
Przykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji
PROGRAM POPRAWY WCZESNEGO WYKRYWANIA I DIAGNOZOWANIA NOWOTWORÓW U DZIECI W PIĘCIU WOJEWÓDZTWACH POLSKI Przykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji
Podłoże molekularne NF1 i RASopatii. Możliwości diagnostyczne.
Podłoże molekularne NF1 i RASopatii. Możliwości diagnostyczne. MONIKA G O S Z AKŁAD G ENETYKI MEDYCZ NEJ, I N STYTUT MATKI I DZIECKA SYMPOZJUM A LBA - JULIA WARSZAWA, 2-3.12.2017 Czym jest gen? Definicja:
powtarzane co rok w sezonie jesiennym. W przypadku przewlekłej niewydolności
Postępowanie w dystrofiach mięśniowych u młodych dorosłych Anna Kostera-Pruszczyk Klinika Neurologii AM w Warszawie Wiele chorób prowadzących do niepełnosprawności rozpoczyna się w pierwszych latach Ŝycia.
PROGRAM WCZESNEGO WYKRYWANIA ZABURZEŃ WIDZENIA PROWADZĄCYCH DO INWALIDZTWA WZROKOWEGO SKIEROWANY DO DZIECI W WIEKU 1-6 LAT
PROGRAM WCZESNEGO WYKRYWANIA ZABURZEŃ WIDZENIA PROWADZĄCYCH DO INWALIDZTWA WZROKOWEGO SKIEROWANY DO DZIECI W WIEKU 1-6 LAT Joanna Sowińska-Szkocka Zespół Poradni Okulistycznych SPS ZOZ ZDROJE Cele programu
Informacje dla pacjentów i rodzin
12 Zakład etyki Medycznej Instytut "Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka" telefon 022 815 74 50 (sekretariat) 022 815 74 51 (poradnia) Dziedziczenie sprzężone z chromosomem X, Szpital Dziecięcy, Dziekanów Leśny
ZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ ( )
ZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ (2015-08-03) PROFILAKTYKA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA ADRESACI - Osoby zadeklarowane do lekarza POZ, w wieku 35, 40, 45,
S YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) I nformacje ogólne. Biochemia kliniczna
Załącznik Nr 3 do Uchwały Senatu PUM 14/2012 S YLABUS MODUŁU (PRZDMIOTU) Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok studiów Nazwa modułu Biochemia
Leczenie doustną insuliną w celu prewencji cukrzycy o podłożu autoimmunizacyjnym
Badanie POInT (Primary Oral Insulin Trial) Leczenie doustną insuliną w celu prewencji cukrzycy o podłożu autoimmunizacyjnym Drodzy Rodzice/Opiekunowie Chcemy objąć Państwa dziecko troskliwą, specjalistyczną
Pilotażowy Program Profilaktyki Zakażeń HCV
Pilotażowy Program Profilaktyki Zakażeń HCV HCV zidentyfikowany w 1989 roku należy do rodziny Flaviviridae zawiera jednoniciowy RNA koduje białka strukturalne i niestrukturalne (co najmniej 10) ma 6 podstawowych
10 FAKTÓW NA TEMAT CUKRZYCY
10 FAKTÓW NA TEMAT CUKRZYCY FAKT 1. Około 347 mln ludzi na świecie choruje na cukrzycę. Istnieje rosnąca globalna epidemia cukrzycy, u której podłoża leży szybki przyrost przypadków nadwagi i otyłości
Anna Linkowska Instytut Psychologii UKSW, Warszawa O FAS DLA RODZICÓW
Anna Linkowska Instytut Psychologii UKSW, Warszawa O FAS DLA RODZICÓW Co to jest FAS? FAS czyli Alkoholowy Zespół Płodowy (Fetal Alkohole Syndrome) to zespół zaburzeń występujących u dziecka, będący wynikiem
Przedmowa do wydania polskiego 11 Wstęp 13 Podziękowania 14
Spis treści Przedmowa do wydania polskiego 11 Wstęp 13 Podziękowania 14 1. Wstęp i ustalanie rozpoznania 15 Co to jest mukowiscydoza? 15 Skąd nazwa mukowiscydoza? 16 Kiedy można podejrzewać występowanie
Spis treści Wykaz skrótów Wstęp Rozdział I. Status prawny podmiotu chronionego Rozdział II. Rodzice a dziecko poczęte
Wykaz skrótów... 11 Wstęp... 15 Rozdział I. Status prawny podmiotu chronionego... 23 1. Uwagi wstępne... 23 2. Sytuacja dziecka poczętego w polskim prawie... 32 3. Status prawny dziecka poczętego de lege
As zdolny do zajęć bez ograniczeń, uprawiający dodatkowo sport; B zdolny do zajęć WF z ograniczeniami; Bk zdolny do zajęć WF z ograniczeniami,
Pielęgniarka szkolna Pielęgniarka szkolna od 1992 roku jest jedynym profesjonalnym pracownikiem ochrony zdrowia na terenie placówki szkolno-wychowawczej. Pełni ona główną rolę w profilaktycznej opiece
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Diagnostyka laboratoryjna w pediatrii 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek
Testy dla kobiet w ciąży. Zakażenie HIV i AIDS u dzieci.
Testy dla kobiet w ciąży. Zakażenie HIV i AIDS u dzieci. dr n. med. Agnieszka Ołdakowska Klinika Chorób Zakaźnych Wieku Dziecięcego Warszawski Uniwersytet Medyczny Wojewódzki Szpital Zakaźny w Warszawie
Uwarunkowania genetyczne. w cukrzycy
Uwarunkowania genetyczne Kliknij, aby edytować styl wzorca podtytułu w cukrzycy Lek. Sylwia Wenclewska Klinika Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Farmakologii Klincznej Kliknij, aby edytować format tekstu
WIRUSOWE ZAPALENIE WĄTROBY TYPU C PROGRAM PROFILAKTYKI ZAKAŻEŃ HCV
WIRUSOWE ZAPALENIE WĄTROBY TYPU C PROGRAM PROFILAKTYKI ZAKAŻEŃ HCV Wątroba to największy i bardzo ważny narząd! Produkuje najważniejsze białka Produkuje żółć - bardzo istotny czynnik w procesie trawienia
Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta
Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta CHOROBY DIETOZALEŻNE W POLSCE 2,150,000 osób w Polsce cierpi na cukrzycę typu II 7,500,000 osób w Polsce cierpi
Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta
Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta CHOROBY DIETOZALEŻNE W POLSCE 2,150,000 osób w Polsce cierpi na cukrzycę typu II 7,500,000 osób w Polsce cierpi
Rodzinna gorączka śródziemnomorska
www.printo.it/pediatric-rheumatology/pl/intro Rodzinna gorączka śródziemnomorska Wersja 2016 2. DIAGNOZA I LECZENIE 2.1 Jak diagnozuje się tę chorobę? Zasadniczo stosuje się następujące podejście: Podejrzenie
Pytania z zakresu położnictwa
Pytania z zakresu położnictwa - 2017 1. Proszę omówić zapotrzebowanie na składniki mineralne i witaminowe u kobiet ciężarnych i karmiących piersią ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia profilaktyki jodowej.
WZW co to jest? Wirusowe Zapalenie Wątroby (WZW) to bardzo groźna i jedna z najczęstszych chorób zakaźnych na świecie.
WZW co to jest? Wirusowe Zapalenie Wątroby (WZW) to bardzo groźna i jedna z najczęstszych chorób zakaźnych na świecie. Ma zasięg globalny. Wywołana jest zakażeniem wirusowym czynnikami sprawczymi zarówno
INFORMATOR Uprawnienia przysługujące w ramach ustawy o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin Za życiem
INFORMATOR Uprawnienia przysługujące w ramach ustawy o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin Za życiem Informacje o przysługujących uprawnieniach można otrzymać: 1. w przychodni, 2. w szpitalu, 3. w ośrodkach
HIPERCHOLESTEROLEMIA RODZINNA Jak z nią żyć i skutecznie walczyć?
HIPERCHOLESTEROLEMIA RODZINNA Jak z nią żyć i skutecznie walczyć? KIM JESTEŚMY JESTEŚMY GRUPĄ, KTÓRA ZRZESZA PACJENTÓW Z ZABURZENIAMI GOSPODARKI LIPIDOWEJ Z CAŁEJ POLSKI HIPERCHOLESTEROLEMIA RODZINNA FAKTY:
Załącznik nr 5 do zarządzenia Nr 53/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program badań prenatalnych
Program badań prenatalnych 1 I. UZASADNIENIE CELOWOŚCI WDROŻENIA PROGRAMU BADAŃ PRENATALNYCH, zwanego dalej Programem. 1. Opis problemu zdrowotnego W ostatnich latach wzrasta systematycznie średni wiek
MAM HAKA NA CHŁONIAKA
MAM HAKA NA CHŁONIAKA CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA Chłoniaki są to choroby nowotworowe, w których następuje nieprawidłowy wzrost komórek układu limfatycznego (chłonnego). Podobnie jak inne nowotwory, chłoniaki
Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko. Syllabus przedmiotowy 2016/ /2019
Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko Syllabus przedmiotowy 2016/2017-2018/2019 Wydział Fizjoterapii Kierunek studiów Fizjoterapia Specjalność ----------- Forma studiów Stacjonarne / Niestacjonarne
Dziedziczenie dominujące
12 Zakład Genetyki Medycznej Instytut "Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka" telefon 022 815 74 50 (sekretariat) 022 815 74 51 (poradnia) Dziedziczenie dominujące, Szpital Dziecięcy, Dziekanów Leśny k/o Warszawy
Przedszkole Miejskie Nr 12 Integracyjne w Jaworznie CUKRZYCA
Cukrzyca CUKRZYCA Cukrzyca jest przyczyną niedomagania i cierpienia około 60 mln. osób, które żyją z tą chorobą w Europejskim Regionie WHO. Stanowi również poważne obciążenie dla gospodarki i systemu ochrony
GENODIET ZDROWIE ZAPISANE W GENACH
GENODIET ZDROWIE ZAPISANE W GENACH Rodzaje testów Genodiet Test Genodiet składają się z 3 uzupełniających się modułów, stanowiących 3 kroki do poznania indywidualnych zasad zdrowia. Identyfikacja typu
l.p CBM CBM s. Rydygiera SPSK
Molekularne podstawy chorób narządu ruchu Kierunek: Fizjoterapia Rok:II - licencjat Tryb: stacjonarny opiekun kierunku: mgr Piotr Białas (pbialas@ump.edu.pl) Ilość seminariów: 40 godzin Forma zaliczenia:
PROGRAM PROFILAKTYKI I WCZESNEGO WYKRYWANIA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA
PROGRAM PROFILAKTYKI I WCZESNEGO WYKRYWANIA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA - 2006 1. UZASADNIENIE POTRZEBY PROGRAMU Choroby układu krążenia są główną przyczyną zgonów w Polsce i na świecie. Umieralność z tego
Spis treści. śelazo... 46 Wapń i witamina D... 47 Cynk... 47
Spis treści Przedmowa... 9 1. Ustalanie zapotrzebowania energetycznego w róŝnych stanach chorobowych (Danuta Gajewska)... 11 Wiadomości ogólne... 11 Całkowita przemiana materii... 12 Wprowadzenie... 12
LECZENIE CHOROBY GAUCHERA ICD-10 E
Nazwa programu: Terapeutyczne Programy Zdrowotne 2012 Załącznik nr 18 do Zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia10 października2011 roku LECZENIE CHOROBY GAUCHERA ICD-10 E 75 Zaburzenia przemian
ZARZĄDZANIE POPULACJAMI ZWIERZĄT
ZARZĄDZANIE POPULACJAMI ZWIERZĄT Ćwiczenia 1 mgr Magda Kaczmarek-Okrój magda_kaczmarek_okroj@sggw.pl 1 ZAGADNIENIA struktura genetyczna populacji obliczanie frekwencji genotypów obliczanie frekwencji alleli
Doustne środki antykoncepcyjne a ryzyko wystąpienia zakrzepicy. Dr hab. Jacek Golański Zakład Zaburzeń Krzepnięcia Krwi Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Doustne środki antykoncepcyjne a ryzyko wystąpienia zakrzepicy Dr hab. Jacek Golański Zakład Zaburzeń Krzepnięcia Krwi Uniwersytet Medyczny w Łodzi Żylna choroba zakrzepowozatorowa (ŻChZZ) stanowi ważny
GIMNAZJUM SPRAWDZIANY SUKCES W NAUCE
GIMNAZJUM SPRAWDZIANY BIOLOGIA klasa III SUKCES W NAUCE II GENETYKA CZŁOWIEKA Zadanie 1. Cechy organizmu są warunkowane przez allele dominujące i recesywne. Uzupełnij tabelę, wykorzystując poniższe określenia,
PAKIET KONSULTACJI GENETYCZNYCH GENODIET ZDROWIE ZAPISANE W GENACH
PAKIET KONSULTACJI GENETYCZNYCH GENODIET ZDROWIE ZAPISANE W GENACH Rodzaje pakietów Genodiet Pakiet konsultacji genetycznych Genodiet składaja się z 3 uzupełniających się modułów, stanowiących 3 kroki
Przedmiot: GENETYKA. I. Informacje ogólne Jednostka organizacyjna
Przedmiot: GENETYKA I. Informacje ogólne Jednostka organizacyjna Nazwa przedmiotu Kod przedmiotu Język wykładowy Rodzaj przedmiotu kształcenia (obowiązkowy/fakultatywny) Poziom (np. pierwszego lub drugiego
Źródła i zasady zbierania danych o stanie zdrowia populacji
Źródła i zasady zbierania danych o stanie zdrowia populacji Źródła informacji, którymi dysponuje epidemiologia dzielimy na: pierwotne (bezpośrednie) wtórne (pośrednie) Za pierwotne źródła informacji uznaje
Światowy Dzień Zdrowia 2016 - Pokonaj cukrzycę!
Światowy Dzień Zdrowia 2016 - Pokonaj cukrzycę! Cukrzyca logo -międzynarodowy symbol walki z cukrzycą Tło slajdów: http://www.scitecnutrition.com/pl/catalog/guide_to_vitamins/images/guide_to_vitamins-07.jpg?v=2
Aneks III. Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotkach dla pacjenta
Aneks III Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotkach dla pacjenta Uwaga: Konieczna może być późniejsza aktualizacja zmian w charakterystyce produktu leczniczego i ulotce
GRYPA CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ NA TEN TEMAT? CZY WYKORZYSTAŁŚ WSZYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI BY USTRZEC SIĘ PRZED GRYPĄ?
GRYPA CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ NA TEN TEMAT? CZY WYKORZYSTAŁŚ WSZYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI BY USTRZEC SIĘ PRZED GRYPĄ? ZDOBĄDŹ INFORMACJE! ZASZCZEP SIĘ! ZDOBĄDŹ OCHRONĘ! SZCZEPIONKA PRZECIW GRYPIE CZYM JEST
ZAJĘCIA Z PEDIATRII ROK IV SEMESTR LETNI 2018/ Endokrynologia/ Nefrologia
ZAJĘCIA Z PEDIATRII ROK IV SEMESTR LETNI 2018/ 2019 Endokrynologia/ Nefrologia Obowiązujące podręczniki: 1. Kawalec W., Grenda R., Ziółkowska H. (red.), Pediatria, wyd. I, Warszawa, PZWL, 2013. 2. Pediatria
LECZENIE WTÓRNEJ NADCZYNNOŚCI PRZYTARCZYC U PACJENTÓW HEMODIALIZOWANYCH ICD-10 N
Załącznik nr 42 do zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 roku Nazwa programu: LECZENIE WTÓRNEJ NADCZYNNOŚCI PRZYTARCZYC U PACJENTÓW HEMODIALIZOWANYCH ICD-10 N 25.8 Inne zaburzenia