ANALIZA I OCENA PRZYGOTOWANIA ZAWODOWEGO KADR POMOCY SPOŁECZNEJ W POLSCE

Transkrypt

1 ANALIZA I OCENA PRZYGOTOWANIA ZAWODOWEGO KADR POMOCY SPOŁECZNEJ W POLSCE Raport z badania zrealizowanego na zamówienie Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej Instytut Rozwoju SłuŜb Społecznych Warszawa 2007

2 Spis treści Wstęp str. 3 I. Ogólne wyniki badania str. 7 II. Wyniki badania w podziale terytorialnym województwa str. 41 III. Wyniki badania w podziale instytucjonalnym placówki str. 61 Podsumowanie str. 84 Aneks 1 Kwestionariusz ankiet Aneks 2 Rozkłady wartości brzegowych 2

3 WSTĘP ZałoŜenia i cel badania Celem badania była analiza i ocena poziomu przygotowania pracowników zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej. Pod uwagę wzięto jedynie pracowników merytorycznych, czyli tych, którzy bezpośrednio realizują zadania pomocy społecznej, a pełnione przez nich role zawodowe wiąŝą się ze stałym kontaktem z klientami oraz kadrę kierowniczą placówek. Badaniem objęci zostali zatem pracownicy zatrudnieni na następujących stanowiskach: 1. kierownik jednostki 2. kierownik działu, zespołu 3. konsultant 4. psycholog 5. pedagog 6. terapeuta 7. główny specjalista 8. starszy specjalista pracy socjalnej 9. starszy specjalista pracy z rodziną 10. specjalista pracy socjalnej 11. specjalista pracy z rodziną 12. starszy pracownik socjalny 13. pracownik socjalny 14. aspirant pracy socjalnej 15. starszy wychowawca, koordynator 16. wychowawca 17. młodszy wychowawca 18. starszy opiekun kwalifikowany w DPS 19. opiekun kwalifikowany w DPS 20. starsza opiekunka dziecięca 21. opiekunka dziecięca 22. starszy opiekun 23. opiekun 3

4 24. młodszy opiekun 25. starsza opiekunka środowiskowa 26. opiekunka środowiskowa 27. starszy asystent osoby niepełnosprawnej 28. asystent osoby niepełnosprawnej 29. opiekun w OPS 30. młodszy opiekun w OPS Do badania włączono osoby zatrudnione w 11. typach jednostek organizacyjnych pomocy społecznej: 1. gminnych ośrodkach pomocy społecznej 2. miejsko-gminnych ośrodkach pomocy społecznej 3. miejskich ośrodkach pomocy społecznej 4. powiatowych centrach pomocy rodzinie 5. miejskich ośrodkach pomocy rodzinie 6. domach pomocy społecznej 7. środowiskowych domach samopomocy 8. domach dziecka 9. świetlicach środowiskowych 10. ośrodkach adopcyjno-opiekuńczych 11. pogotowiach opiekuńczych Zasady doboru próby Jako podstawową zasadę doboru próby przyjęto schemat losowania zespołowego (cluster sampling). Jednostką losowania była placówka, tj. jednostka organizacyjna pomocy społecznej; w wylosowanej placówce ankiety wypełniane były przez wszystkich pracowników zatrudnionych na wskazanych stanowiskach (pracownicy merytoryczni). Ze względu na nierówny rozkład terytorialny placówek pomocy społecznej, a więc i zatrudnionych w nich pracowników, zastosowano dobór warstwowo-losowy w odniesieniu do kaŝdego z województw. W kaŝdym województwie wylosowano ok. 10% placówek kaŝdego typu, bowiem przyjęto załoŝenie, iŝ próba badawcza liczyć będzie około 10% populacji pracowników pomocy społecznej. Warto dodać, iŝ jest to znacznie większy odsetek niŝ przy tradycyjnych reprezentatywnych badaniach dorosłej ludności Polski. Ze względu na brak danych lub ich niedokładność reguły tej nie zastosowano w odniesieniu do niektórych typów 4

5 placówek opiekuńczo-wychowawczych (np. ośrodki adopcyjno-opiekuńcze) losowano wówczas jedną placówkę z kaŝdego województwa. Z badania wyłączono te placówki, które prowadzone są przez podmioty niepubliczne (odnosi się to w największym stopniu do placówek opiekuńczo-wychowawczych, ale takŝe do ośrodków wsparcia). Jeśli chodzi o najliczniej reprezentowany typ jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, tj. ośrodki pomocy społecznej, dobór próby uwzględnia nierównomierną dystrybucję pracowników zatrudnionych róŝnych typach ośrodków. Wszystkie ośrodki zostały podzielone na trzy warstwy: gminne 1612 ośrodków miejsko-gminne 495 ośrodków miejskie 339 ośrodków (bez ośrodków w miastach mających status powiatów grodzkich) Następnie z kaŝdej warstwy w kaŝdym województwie losowano 10% placówek. Nieco inną procedurę zastosowano wobec powiatowych centrów pomocy rodzinie, które podzielono na dwie warstwy: placówki w powiatach ziemskich 314 placówki w powiatach grodzkich 65 Pcpr-y w powiatach ziemskich losowane były wedle podziału terytorialnego (ok. 10% z kaŝdego województwa), natomiast 10% mops-ów / mopr-ów w powiatach grodzkich wylosowano spośród ich ogólnej liczby. Ostatecznie do próby badawczej wylosowano: 162 gminne ośrodki pomocy społecznej 49 miejsko-gminnych ośrodków pomocy społecznej 34 miejskie ośrodki pomocy społecznej 32 powiatowe centra pomocy rodzinie 6 miejskich ośrodków pomocy społecznej / miejskich ośrodków pomocy rodzinie w powiatach grodzkich 62 domy pomocy społecznej 40 ośrodków wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi 69 placówek opiekuńczo-wychowawczych 5

6 W sumie ankiety skierowano do pracowników zatrudnionych w 454 placówkach pomocy społecznej. Narzędzia badawcze Z racji tak zaprojektowanej metodologii do realizacji badania zastosowano technikę ankiety pocztowej z dwoma rodzajami kwestionariusza. Pierwszy był w załoŝeniu swoista 'metryką placówki', adresowany do kierowników, zawierał pytania o liczbę osób zatrudnionych w placówce, ocenę ich kompetencji zawodowych oraz stopień finansowania ich rozwoju zawodowego. Drugi kwestionariusz, kierowany do pracowników zatrudnionych na wymienionych wcześniej stanowiskach, zawierał pytania o: poziom i rodzaj wykształcenia poziom wynagrodzenia posiadane specjalizacje udział w szkoleniach kontynuację nauki plany zawodowe na najbliŝszą przyszłość ocenę własnych kwalifikacji zawodowych Oba kwestionariusz ankiet w Aneksie 1. Realizacja badań Ankiety docierały do respondentów za pośrednictwem Wydziałów Polityki Społecznej Urzędów Wojewódzkich. Na ankietę odpowiedziało 2521 osób zatrudnionych w 362 placówkach, co oznacza niemal 80% (79,7%) zwrotów. Odsetek ten naleŝy uznać za bardzo wysoki zwaŝywszy na zastosowaną w badaniu technikę (ankieta pocztowa) oraz okres realizacji (okres urlopowy ankiety wysyłane były w lipcu). 6

7 I. OGÓLNE WYNIKI BADANIA W badaniu wzięli udział pracownicy zatrudnieni w 11 typach jednostek organizacyjnych pomocy społecznej w sumie na ankietę odpowiedziało 2521 osób zatrudnionych w 362 placówkach. Liczba Nazwa jednostki placówek (%) Liczba osób (%) GOPS , ,0 MGOPS 33 9, ,3 MOPS 53 14, ,0 PCPR 29 8,0 40 1,6 MOPR brak danych* brak danych* 111 4,4 DPS 54 14, ,6 ŚDS 24 6, ,6 Dom dziecka 19 5, ,4 Świetlica środowiskowa 5 1,4 27 1,1 Ośrodek adopcyjno-opiekuńczy 16 4,4 73 2,9 Pogotowie opiekuńcze 14 3, ,2 suma , ,0 * w wylosowanej próbie znalazło się 6 miejskich ośrodków pomocy rodzinie; na ankietę odpowiedziało 111 pracowników tych placówek, natomiast Ŝaden z kierowników; mamy zatem do czynienia z taką sytuacją, Ŝe dysponujemy danymi o pracownikach MOPR-ów, ale nie dysponujemy Ŝadnymi informacjami o tych placówkach Na poniŝszym wykresie przedstawiono procentowy udział pracowników poszczególnych placówek biorących udział w badaniu. Na ankietę odpowiedziało najwięcej osób z ośrodków pomocy społecznej, co łącznie z trzech typów ośrodków (GOPS, MGOPS, MOPS) wynosi aŝ 45,3% respondentów. 30% badanych to pracownicy domów pomocy społecznej, a pozostałe typy placówek są reprezentowane przez 25% osób biorących udział w badaniu. 7

8 GOPS 6,6 4,4 1,1 2,9 4,2 15 7,3 MGOPS MOPS PCPR MOPR DPS ŚDS 29,6 23 Dom Dziecka Św ietlica środow iskow a 1,6 4,4 Ośrodek adopcyjno - opiekuńczy Pogotow ie opiekuńcze Wykres 1. Wśród placówek 40,9% to placówki mające swoje miejsce w gminach wiejskich, 22,1% z gmin miejsko-wiejskich, a 36,5% z gmin miejskich. Nieco inaczej przedstawia się rozkład gmin biorąc pod uwagę osoby, które odpowiedziały na ankietę: najwięcej osób pochodziło z gmin miejskich 1280 (50,8%), następnie z gmin miejsko-wiejskich 644 (25,5%) i gmin wiejskich 597 (23,7%). Wyniki te odzwierciedlają dość duŝą dysproporcję między liczbą pracowników w gminach miejskich i wiejskich. Nieco mniejsze róŝnice oddaje podział placówek i osób w nich badanych wg rodzaju powiatu. Powiat ziemski jest reprezentowany przez 56,4% osób z 69,9% placówek, a powiat grodzki przez 43,6% osób z 30,1% placówek. Średnio z jednej placówki w badaniu wzięło udział 7 pracowników. Płeć Rozkład płci w badaniu pokazuje potwierdzenie ciągle aktualnego poglądu o silnej feminizacji zawodów związanych z pomocą społeczną. Kobiety stanowią 86,8% badanych, męŝczyźni - 11,1% (53 osoby, czyli 2,1% badanych nie odpowiedziało na pytanie o płeć.) Wiek 8

9 Wiek N % do 20 lat 13 0, lat 195 7, lat , lat , lat , lat , lat , lat ,5 powyŝej 55 lat 77 3,1 brak danych 43 1,7 ogółem ,0 Wykres nr 2 przedstawia podział osób badanych wg przedziałów wiekowych. Jak moŝemy zauwaŝyć najbardziej równomiernie rozkładają się przedziały wiekowe od 26 do 50 lat, gdyŝ kaŝdy z tych przedziałów jest reprezentowany od 13 do 17%. 8% osób to osoby w wieku lat, a 11% w wieku lat. Tylko 3% to osoby powyŝej 55 roku Ŝycia, co jest prawdopodobnie spowodowane wykorzystywaniem moŝliwości przejścia na wcześniejszą emeryturę, a najmniejszy procent respondentów (1%) to osoby bardzo młode, które nie ukończyły 20 roku Ŝycia. Średni wiek badanych wynosi 39 lat. 1,7 11,5 3,1 0,5 7,7 15,4 do 20 lat , , ,7 pow yŝej 55 brak danych Wykres 2. StaŜ pracy 9

10 Podobnie jak wiek uczestników badań, dość równomierne rozkłada się staŝ pracy, gdzie w czterech przedziałach mieści się od 13 do 15% pracowników. Najmniej badanych osób (5%) pracuje niecały rok, a 9% powyŝej 31 lat. Natomiast najwięcej osób pracuje w przedziale od 21 do 30 lat. Badane osoby pracują średnio 16,5 lat. W ankiecie zapytaliśmy równieŝ o staŝ pracy na danym stanowisku, w danej instytucji i w pomocy społecznej. W tabel nr 2 zestawiono odpowiedzi na te pytania z odpowiedziami o staŝ pracy ogólnie. Zestawienie pokazuje, Ŝe osoby pracujące w badanych placówkach zarówno miały moŝliwość zmiany miejsca pracy pomiędzy instytucjami, jak równieŝ w obrębie jednej instytucji. Najlepiej pokazują to dane dotyczące najkrótszego i najdłuŝszego okresu pracy. 26,9 % badanych posiada ogólny staŝ pracy przedziale lat, a tylko 11,3% osób pracuje tyle lat w pomocy społecznej, 7,3% w danej instytucji i 6,8% na obecnym stanowisku. To oznacza, Ŝe więcej niŝ połowa osób posiadająca długi staŝ pracy pracowała nie tylko w instytucjach pomocy społecznej, jeszcze więcej osób zmieniło instytucję i stanowisko pracy. RównieŜ dane pokazują, Ŝe 15,6% osób pracuje na obecnym stanowisku tylko rok lub mniej, przy 4,6% które deklarują, Ŝe ich ogólny staŝ pracy wynosi mniej niŝ rok. Jest to potwierdzenie moŝliwości zmiany pracy w obrębie instytucji i resortów. Tą tezę potwierdzają równieŝ średnie lata pracy w poszczególnych kategoriach. Średni staŝ pracy dla osób badanych to 16,5 roku, na obecnie zajmowanym stanowisku 8,4 lat, w danej instytucji 9,9, a w instytucjach pomocy społecznej 10,9. StaŜ pracy Na obecnym W danej W pomocy ogółem (%) stanowisku (%) instytucji (%) społecznej (%) do 1 roku 4,6 15,6 11,9 10,1 1,1 5 lat 15,4 27,3 20,3 17,6 5,1 10 lat 13,7 19,5 20,3 21,3 10,1 15 lat 13,4 12,8 15,9 14,2 15,1 20 lat 14,0 9,0 13,5 10, lat 26,9 6,8 7,3 11,3 powyŝej 31 lat 9,4 0,9 1,0 1,5 brak danych 2,6 8,1 9,7 13,3 średnia lat pracy 16,5 8,4 9,9 10,9 Stanowisko Biorąc pod uwagę róŝnorodność badanych placówek wyróŝniliśmy 30 rodzajów stanowisk, na jakich zatrudnieni mogą być pracownicy merytoryczni w jednostkach organizacyjnych 10

11 pomocy społecznej. PoniŜsza tabela prezentuje liczbę oraz procentowy udział poszczególnych stanowisk w ogólnej populacji badanych. W związku z tym, Ŝe większość respondentów pracuje w ośrodkach pomocy społecznej, najwięcej badanych ponad 1/3 czyli 37,7% pracuje na stanowiskach praktyków pracy socjalnej. Najwięcej osób to pracownicy socjalni (14,3%), starsi pracownicy socjalni (12,5%), a takŝe specjaliści pracy socjalnej (8,1%). Kolejna duŝa grupa nieco ponad 21,8 % to opiekunowie, pełniący rozmaite funkcje w róŝnych placówkach stacjonarnych. Kadra kierownicza stanowi ponad 15,3% badanych. Wśród badanych nie znalazł się ani jeden młodszy opiekun z OPS (to jedyny typ stanowiska nie reprezentowany w badaniu) oraz tylko 2 osoby zatrudnione na stanowisku starszego asystenta osoby niepełnosprawnej. stanowisko N (%) 1. kierownik jednostki 209 8,3 2. kierownik działu, zespołu 176 7,0 3. konsultant 17 0,7 4. psycholog 54 2,1 5. pedagog 50 2,0 6. terapeuta 149 5,9 7. główny specjalista 13 0,5 8. starszy specjalista pracy socjalnej 33 1,3 9. starszy specjalista pracy z rodziną 3 0,1 10. specjalista pracy socjalnej 205 8,1 11. specjalista pracy z rodziną 17 0,7 12. starszy pracownik socjalny ,5 13. pracownik socjalny ,3 14. aspirant pracy socjalnej 17 0,7 15. starszy wychowawca, koordynator 11 0,4 16. wychowawca 112 4,4 17. młodszy wychowawca 59 2,3 18. starszy opiekun kwalifikowany w DPS 30 1,2 19. opiekun kwalifikowany w DPS 30 1,2 20. starsza opiekunka dziecięca 11 0,4 21. opiekunka dziecięca 5 0,2 22. starszy opiekun 112 4,4 23. opiekun ,7 24. młodszy opiekun 86 3,4 25. starsza opiekunka środowiskowa 8 0,3 26. opiekunka środowiskowa 47 1,9 11

12 27. starszy asystent osoby niepełnosprawnej 2 0,1 28. asystent osoby niepełnosprawnej 29 1,2 29. opiekun w OPS 29 1,2 30. młodszy opiekun w OPS 0 0 brak odpowiedzi 62 2,5 ogółem ,0 Kariera MoŜliwości zmiany pracy lub stanowisk w obszarze pomocy społecznej pokazują równieŝ dane zebrane w odpowiedziach na pytanie o zajmowane stanowisko i wysokość wynagrodzenia 5 lat temu. stanowisko wynagrodzenie 5 lat temu N (%) 5 lat temu N (%) bez zmiany ,6 bez zmiany 36 1,4 zmiana porównywalne na ,2 zmiana na wyŝsze 139 5,5 zmiana na wyŝsze ,9 zmiana na niŝsze 32 1,3 zmiana na niŝsze 54 2,1 brak odp ,4 brak odp ,6 ogółem ,0 ogółem ,0 Mniej niŝ połowa osób, bo 44,6% odpowiedziała, Ŝe w przeciągu 5 lat nie zmieniło stanowiska pracy, 12,2% zmieniło na porównywalne, a 5,5% na wyŝsze. Nieznaczny procent osób (1,3%) zmienił stanowisko na niŝsze. NaleŜy zauwaŝyć, Ŝe na pytanie to nie odpowiedziało 36,4% osób są wśród nich zarówno ci, których staŝ pracy w pomocy społecznej wynosi mniej niŝ 5 lat (17,6%), jak i ci, którzy z róŝnych przyczyn odmówili udzielenia odpowiedzi (18,8%). Jeśli chodzi o wynagrodzenie, to większość osób (54,9%) przyznała, Ŝe ich wynagrodzenie wzrosło w ciągu 5 lat, tylko dla 2,1% poziom wynagrodzenia obniŝył się. RównieŜ w tym pytaniu zanotowaliśmy duŝy odsetek braku odpowiedzi (41,6%), co moŝe wynikać z tego, Ŝe część osób nie pamięta wysokości wynagrodzenia 5 lat temu. 12

13 Wynagrodzenie Średnie wynagrodzenie brutto badanych osób wynosi 2012,33 zł, a 48% zarabia od 1000 do 2000 zł brutto. Wykres nr 3 pokazuje rozkład wynagrodzeń w badanej grupie. Warto zauwaŝyć, Ŝe największe podane wynagrodzenie wyniosło 7040 zł. 1,8% 0,8% 0,2% 7,8% 6,7% 4,8% do ,0% 49,0% pow yŝej 6000 brak odp. Wynagrodzenie a wykształcenie wyŝsze wyŝsze zawodowe policealne, pomaturalne średnie ogólne średnie zawodowe zasadnicze zawodowe podstawowe brak danych ogółem do 1000 N % 43,8 9,1 13,2 7,4 11,6 8,3 5,8 0,8 100, N % 37,0 9,4 25,8 6,5 13,3 3,3 3,0 1,7 100, N % 43,6 6,6 45,7 1,2 2,1 0,3 0,0 0,5 100, N % 68,5 4,8 22,0 0,6 3,6 0,0 0,0 0,6 100, N % 84,4 8,9 4,4 2,2 0,0 0,0 0,0 0,0 100, N % 85,0 10,0 5,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 100, N % 100,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 100,0 ponad 7000 N % 100,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 100,0 brak danych N % 48,5 7,7 19,4 3,6 9,7 3,6 4,1 3,6 100,0 ogółem N

14 % 43,6 8,1 29,6 4,2 8,7 2,4 2,1 1,3 100,0 Wysokość wynagrodzenia a stanowisko Zwróćmy teraz uwagę na wysokość wynagrodzenia na poszczególnych stanowiskach. RóŜnica między najniŝszym a najwyŝszym średnim wynagrodzeniem wynosi 2946,5 zł; najniŝsze średnie wynagrodzenie wynoszące 680 zł zanotowano na stanowisku starszego asystenta osoby niepełnosprawnej, najwyŝsze, w wysokości 3626,5 zł na stanowisku kierownika jednostki. Do informacji o najniŝszym wynagrodzeniu naleŝy jednak podchodzić z pewnym sceptycyzmem, bowiem informacja ta dotyczy tylko 1. osoby, przy jednoczesnym braku danych co do wymiaru czasu pracy respondenta. PoniŜsza tabela prezentuje wysokość średniego wynagrodzenia na wszystkich stanowiskach: stanowisko średnie wynagrodzenie 1 kierownik jednostki 3626,5 2 kierownik działu, zespołu 2775,7 3 konsultant 1818,1 4 psycholog 1586,0 5 pedagog 1999,4 6 terapeuta 1483,0 7 główny specjalista 2001,8 8 starszy specjalista pracy socjalnej 2482,7 9 starszy specjalista pracy z rodziną 2250,5 10 specjalista pracy socjalnej 2303,5 11 specjalista pracy z rodziną 1898,2 12 starszy pracownik socjalny 2264,4 13 pracownik socjalny 1775,1 14 aspirant pracy socjalnej 1395,0 15 starszy wychowawca, koordynator 2087,3 16 wychowawca 2148,1 17 młodszy wychowawca 1375,8 18 starszy opiekun kwalifikowany w DPS 1712,0 19 opiekun kwalifikowany w DPS 1366,5 20 starsza opiekunka dziecięca 1544,2 21 opiekunka dziecięca 1288,2 22 starszy opiekun 1582,7 23 opiekun 1339,5 24 młodszy opiekun 1198,8 14

15 25 starsza opiekunka środowiskowa 1441,9 26 opiekunka środowiskowa 1354,2 27 starszy asystent osoby niepełnosprawnej 680,0 28 asystent osoby niepełnosprawnej 1277,7 29 opiekun w OPS 1501,1 ogółem 2012,3 Hierarchia stanowisk według wysokości średniego wynagrodzenia: stanowisko średnie wynagrodzenie 1 kierownik jednostki 3626,5 2 kierownik działu, zespołu 2775,7 3 starszy specjalista pracy socjalnej 2482,7 4 specjalista pracy socjalnej 2303,5 5 starszy pracownik socjalny 2264,4 6 starszy specjalista pracy z rodziną 2250,5 7 wychowawca 2148,1 8 starszy wychowawca, koordynator 2087,3 9 główny specjalista 2001,8 10 pedagog 1999,4 11 specjalista pracy z rodziną 1898,2 12 konsultant 1818,1 13 pracownik socjalny 1775,1 14 starszy opiekun kwalifikowany w DPS 1712,0 15 psycholog 1586,0 16 starszy opiekun 1582,7 17 starsza opiekunka dziecięca 1544,2 18 opiekun w OPS 1501,1 19 terapeuta 1483,0 20 starsza opiekunka środowiskowa 1441,9 21 aspirant pracy socjalnej 1395,0 22 młodszy wychowawca 1375,8 23 opiekun kwalifikowany w DPS 1366,5 24 opiekunka środowiskowa 1354,2 25 opiekun 1339,5 26 opiekunka dziecięca 1288,2 27 asystent osoby niepełnosprawnej 1277,7 28 młodszy opiekun 1198,8 15

16 29 starszy asystent osoby niepełnosprawnej 680,0 ogółem 2012,3 Wysokość wynagrodzenia a specjalizacje W rozkładzie obu zmiennych zaobserwowano wyraźną prawidłowość: wraz ze wzrostem wynagrodzenia zwiększa się odsetek respondentów posiadających specjalizacje. Wśród zarabiających najmniej do 1000 zł jest 13,2% osób z ukończoną specjalizacją; odsetek ten zwiększa się nieco do 15,9% w grupie zarabiających w granicach zł. Potem rośnie ponad dwukrotnie wśród zarabiających od 2001 do 3000 zł respondentów z dyplomami specjalizacji jest juŝ 37,9%. W kolejnej grupie zarobkowej zł osoby posiadające specjalizacje stanowią juŝ większość, niemal 2/3 62,5% i jeszcze więcej duŝo ponad ¾, bo 84,4% wśród zarabiających zł., 85,0% wśród zarabiających zł. I wreszcie wynagrodzenia najwyŝsze: ponad 6001 zł zarabiają 4 osoby, wszystkie są kierownikami placówek i wszystkie maja ukończoną specjalizację. ukończona specjalizacja ogółem tak nie bd do 1000 N % 13,2% 86,8% 0,0% 100,0% N % 15,9% 83,9% 0,2% 100,0% N % 37,9% 62,1% 0,0% 100,0% N % 62,5% 37,5% 0,0% 100,0% N % 84,4% 15,6% 0,0% 100,0% N % 85,0% 15,0% 0,0% 100,0% N % 100,0% 0,0% 0,0% 100,0% ponad 7000 N % 100,0% 0,0% 0,0% 100,0% brak danychd N % 17,3% 81,1% 1,5% 100,0% ogółem N

17 % 27,3% 72,5% 0,2% 100,0% Kolejna kwestia to wysokość wynagrodzenia wśród respondentów mających ukończone poszczególne rodzaje specjalizacji. Stawiamy zatem pytanie: jaki jest rozkład wynagrodzenia wśród osób posiadających specjalizację z organizacji pomocy społecznej, I i II stopnia w zawodzie oraz innych specjalizacji. Dokładny rozkład zmiennych prezentuje poniŝsza tabela: do pond brak ogółem 1000 zł danych organizacja N pomocy % 0,7 14,9 34,6 26,0 12,5 5,5 1,0 0,3 4,5 100,0 społecznej I stopień N w % 0,9 25,9 63,4 6,5 0,0 0,0 0,0 0,0 3,2 100,0 zawodzie II stopień N w % 0,0 38,5 46,2 7,7 0,0 0,0 0,0 0,0 7,7 100,0 zawodzie inne N % 9,0 55,9 19,3 7,6 0,0 0,0 0,0 0,0 8,3 100,0 nie N dotyczy % 5,6 56,7 24,6 3,6 0,5 0,2 0,0 0,0 8,8 100,0 suma N % 4,8 49,0 29,0 6,7 1,8 0,8 0,1 0,0 7,8 100,0 Wysokość średniego wynagrodzenia wśród osób posiadających poszczególne rodzaje specjalizacji: średnie wynagrodzenie specjalizacja z organizacji pomocy społecznej 3114,49 specjalizacja I stopnia w zawodzie pracownik socjalny 2234,08 specjalizacja II stopnia w zawodzie pracownik socjalny 2193,50 inne specjalizacje 1769,44 nie dotyczy (brak specjalizacji) 1820,67 ogółem 2012,34 17

18 NajwyŜsze średnie wynagrodzenie wiąŝe się z posiadaniem specjalizacji z organizacji pomocy społecznej jest to o tyle oczywiste, Ŝe dotyczy osób pełniących funkcje kierownicze, a więc zajmujących stanowiska najwyŝej wynagradzane, co zaprezentowano juŝ wcześniej. Warto jednakŝe podkreślić dwie kwestie wynikające z dokonanych porównań. Po pierwsze, więcej (średnio) zarabiają osoby posiadające specjalizacje I stopnia w zawodzie niŝ osoby posiadające specjalizacje II stopnia. Po drugie, więcej (średnio) zarabiają osoby nieposiadające Ŝadnej specjalizacji niŝ ci, którzy ukończyli specjalizacje 'inne', a więc nieokreślone aktami prawnymi regulującymi funkcjonowanie pomocy społecznej. Wysokość wynagrodzenia a wiek i staŝ pracy W rozkładzie tych zmiennych zaobserwowane prawidłowości są dość oczywiste: im wyŝsze wynagrodzenia tym wyŝszy średni wiek respondentów i ich staŝ pracy. Mówiąc inaczej więcej zarabiają osoby starsze wiekiem i staŝem pracy. Największe róŝnice średnich zanotowano między osobami zarabiającymi zł a zł. staŝ staŝ pracy staŝ na staŝ w pomocy wiek ogółem stanowisku instytucji społ. do 1000 zł 34,4 9,8 4,3 4,2 4, zł. 36,2 13,4 6,6 7,5 7, zł. 42,5 20,8 11,4 13,7 15, zł. 45,7 24,1 10,8 14,6 16, zł. 47,7 26,3 10,4 13,9 17, zł. 48,8 26,4 11,7 13,1 15, zł. 51,7 33,7 10,7 14,3 22,3 ponad 7000 zł. 50,0 30,0 10,0 10,0 28,0 ogółem 39,1 16,6 8,5 9,9 11,0 w Wykształcenie Pytanie w kwestionariuszu ankiety sformułowane było tak, by moŝliwe było oszacowanie zarówno poziomu, jak i rodzaju wykształcenia badanych. Dokładne dane zawiera poniŝsza tabela: N (%) 18

19 WyŜsze magisterskie pedagogiczne ,1 WyŜsze magisterskie psychologiczne 97 3,8 WyŜsze magisterskie socjologiczne 84 3,3 WyŜsze magisterskie politologiczne 29 1,2 WyŜsze magisterskie nauki o rodzinie 10 0,4 WyŜsze magisterskie prawnicze 19 0,8 WyŜsze magisterskie medyczne 29 1,2 WyŜsze magisterskie ekonomiczne 30 1,2 WyŜsze magisterskie inne 66 2,6 wykształcenie wyŝsze magisterskie ogółem ,6 WyŜsze zawodowe pedagogiczne 123 4,9 WyŜsze zawodowe socjologiczne 22 0,9 WyŜsze zawodowe politologiczne 13 0,5 WyŜsze zawodowe nauki o rodzinie 1 0,0 WyŜsze zawodowe ekonomiczne 16 0,6 WyŜsze zawodowe inne 29 1,2 wykształcenie wyŝsze zawodowe ogółem 204 8,1 Ukończona szkoła policealna / pomaturalna / kolegium pedagogiczne 20 0,8 Ukończona szkoła policealna / pomaturalna / kolegium słuŝby społeczne ,3 Ukończona szkoła policealna / pomaturalna / kolegium ekonomiczne 20 0,8 Ukończona szkoła policealna / pomaturalna / kolegium medyczne 85 3,4 Ukończona szkoła policealna / pomaturalna / kolegium inne 17 0,7 Ukończona szkoła policealna / pomaturalna / kolegium ogólne ,7 wykształcenie policealne / pomaturalne ogółem ,7 Średnie ogólnokształcące 107 4,2 Średnie zawodowe 219 8,7 Zasadnicze zawodowe 60 2,4 Podstawowe 52 2,1 brak danych 34 1,3 ogółem ,0 Jak widać najwięcej osób (43,6%) posiada wykształcenie wyŝsze magisterskie. Spośród tych osób większa część tj. 29,1% (ogółu) ukończyła studia pedagogiczne, pozostałe reprezentowane kierunki to: psychologia (3,8%), socjologia (3,3%), politologia, medycyna, ekonomia (po 1,2%). 2,6% osób wymieniło inne ukończone kierunki, m.in. teologię, fizjoterapię, administrację. Wśród osób, które posiadają wykształcenie wyŝsze zawodowe ponad połowa ma wykształcenie pedagogiczne. Natomiast wśród 30% osób posiadających 19

20 wykształcenie pomaturalne lub policealne ponad 1/3 (12,3% ogółu) ma ukończoną szkołę słuŝb społecznych / szkołę pracowników socjalnych, a 11,7% podaje wykształcenie pomaturalne ogólne lub nie zaznaczyło kierunku ukończonej szkoły. 8,1% 29,6% 4,2% 8,7% 2,4% w yŝsze magisterskie w yŝsze zaw odow e policealne / pomaturalne średnie ogólnokształcące średnie zaw odow e zasadnicze zaw odow e podstaw ow e 2,1% brak danych 1,3% 43,6% Specjalizacje Biorąc pod uwagę fakt, Ŝe duŝa część badanych ma wykształcenie wyŝsze, to tylko 13,6% ma ukończone studia podyplomowe, a 27,3% posiada specjalizację: tak nie N % N % ukończone studia podyplomowe , ,0 ukończona specjalizacja , ,5 brak danych 37 1,4 6 0,2 Rodzaj posiadanej specjalizacji: rodzaj specjalizacji N % specjalizacja z organizacji pomocy społecznej ,5 specjalizacja I stopnia w zawodzie pracownik socjalny 216 8,6 specjalizacja II stopnia w zawodzie pracownik socjalny 26 1,0 inne specjalizacje 145 5,8 20

21 nie dotyczy (brak specjalizacji) ,1 suma ,0 11,5% badanych ukończyło specjalizację z organizacji pomocy społecznej, 8,6% specjalizację I stopnia w zawodzie pracownik socjalny i tylko 1% II stopień. Ok. 6% osób wymieniało inne rodzaje specjalizacji zawodowych, np. pracę socjalną z rodziną, ścieŝki terapeutyczne, zarządzanie placówkami oświatowymi, pedagogika specjalna. Największy procent osób z wykształceniem wyŝszym (8,3%) posiada specjalizację z organizacji pomocy społecznej, a z wykształceniem policealnym/pomaturalnym specjalizację I stopnia w zawodzie pracownik socjalny (7%). Specjalizacje a wiek i staŝ pracy specjalizacja z organizacji pomocy wiek staŝ pracy staŝ na stanowisku staŝ w instytucji staŝ pomocy społ. społecznej 44,3 22,3 9,5 12,8 15,1 specjalizacja I stopnia w zawodzie pracownik socjalny 43,1 22,0 11,8 15,0 18,2 specjalizacja II stopnia w zawodzie pracownik socjalny 37,7 15,6 5,1 9,8 11,0 inne specjalizacje 39,3 17,0 8,7 9,0 9,9 nie dotyczy (brak specjalizacji) 37,8 15,0 7,9 8,9 9,4 ogółem 39,1 16,6 8,5 9,9 11,0 w Specjalizacje a ocena własnych kompetencji Zwróćmy uwagę na to, jak oceniane są własne kwalifikacje przez osoby posiadające poszczególne rodzaje specjalizacji. W kaŝdej grupie największy odsetek badanych ocenia swoje kompetencja jako wystarczające w stosunku do aktualnie pełnionych obowiązków: wystarczające wysokie zbyt zbyt niskie brak danych N

22 specjalizacja z organizacji N pomocy społecznej specjalizacja I z stopnia organizacji w % N ,2 4,2 5,9 2,8 100,0 pomocy zawodzie społecznej % 90,7 4,6 1,9 2,8 100,0 specjalizacja II stopnia w N zawodzie % 96,2 0,0 3,8 0,0 100,0 inne specjalizacje N % 81,4 4,1 11,7 2,8 100,0 nie dotyczy (brak specjalizacji) N % 86,6 6,3 4,2 2,8 100,0 suma N % 86,8 5,8 4,6 2,8 100,0 Jako oczywisty naleŝy potraktować rozkład opinii o zbyt niskich własnych kompetencjach relatywnie najwięcej takich odpowiedzi (6,3%) padło za strony osób nieposiadających Ŝadnej specjalizacji. Postrzeganie swoich kwalifikacji jako zbyt wysokich jest natomiast częstsze wśród posiadaczy 'innych' specjalizacji oraz specjalistów w zakresie organizacji pomocy społecznej. Co ciekawe, większy odsetek badanych nieposiadających Ŝadnej specjalizacji ocenia swoje kompetencje jako zbyt wysokie niŝ odsetek specjalistów I oraz II stopnia w zawodzie. Szkolenia Choć tylko nieco ponad jedna czwarta badanych posiada specjalizację, to juŝ ponad 2/3 respondentów uczestniczyło w kursach, szkoleniach w ciągu ostatniego roku. Uczestnictwo w szkoleniach N (%) w ciągu ostatniego roku tak ,1 nie ,2 bark danych 93 3,7 ogółem ,0 PoniŜsza tabela zestawia rodzaje szkoleń i kursów, w jakich brali udział respondenci, wraz z danymi procentowymi dotyczącymi liczby szkoleń. 22

23 Tematyka szkolenia / kursu Osoby uczestniczące w podanej liczbie szkoleń (%) więcej niŝ 3 Praca z róŝnymi grupami klientów / 24,2 4,4 1,6 1,7 podopiecznych; metodyki pracy socjalnej / wychowawczej / opiekuńczej Problemy społeczne i ich rozwiązywanie 20,3 2,3 1,3 0,7 Rozwój i doskonalenie umiejętności 17,0 1,5 0,4 0,1 interpersonalnych Pozyskiwanie środków finansowych, funduszy 12,3 2,3 0,7 0,4 strukturalnych, tworzenie projektów Współpraca z organizacjami pozarządowymi 5,2 0,6 0,3 0 Organizacja, zarządzanie, kierowanie 4,8 0,7 0,1 0,1 Kursy komputerowe 6,1 0,5 0 0,1 Kursy językowe 5, inne 11,9 3,6 1,3 1,2 We wszystkich rodzajach szkoleń najczęściej respondenci uczestniczyli tylko raz. Najwięcej osób (łącznie 31,7%) szkoliła się z zakresu pracy z róŝnymi grupami klientów i metodyki pracy socjalnej (wychowawczej, opiekuńczej). Dość duŝo osób uczestniczyło równieŝ w ogólnych szkoleniach dotyczących problemów społecznych i ich rozwiązywania (aŝ 20,3% uczestniczyła w szkoleniu przynajmniej raz w ciągu roku), a takŝe rozwijało i doskonaliło swoje umiejętności interpersonalne (17% raz w ciągu roku). Dość duŝy odsetek osób (18%) uczestniczył równieŝ w szkoleniach o tematyce niewymienionej w kafeterii pytania zamkniętego. Wśród przywoływanych przez nich tematach kursów znalazły się np. mediacje w pomocy społecznej, kontrakt socjalny (sic! problematyka kontraktu socjalnego bez wątpienia naleŝy do zagadnień metodyki pracy socjalnej), program POMOST, szkolenie z KPA, itp. Warto zauwaŝyć, Ŝe najmniej osób uczestniczyło w kursach językowych (tylko 5% ogółu badanych) oraz w kursach komputerowych (łącznie 6,7%). Spójrzmy, jak wygląda "aktywność szkoleniowa" respondentów w zaleŝności od ich stanowiska i miejsca pracy. Wśród wszystkich osób, które brały udział w jakichkolwiek szkoleniach w ciągu ostatniego roku mamy: stanowisko udział wśród wszystkich szkolących się % 23

24 1. kierownik jednostki 10,8 2. kierownik działu, zespołu 7,9 3. konsultant 0,8 4. psycholog 2,4 5. pedagog 2,0 6. terapeuta 5,6 7. główny specjalista 0,4 8. starszy specjalista pracy socjalnej 1,7 9. starszy specjalista pracy z rodziną 0,1 10. specjalista pracy socjalnej 9,2 11. specjalista pracy z rodziną 0,9 12. starszy pracownik socjalny 14,1 13. pracownik socjalny 16,3 14. aspirant pracy socjalnej 0,7 15. starszy wychowawca, koordynator 0,5 16. wychowawca 4,6 17. młodszy wychowawca 1,6 18. starszy opiekun kwalifikowany w DPS 1,1 19. opiekun kwalifikowany w DPS 1,0 20. starsza opiekunka dziecięca 0,4 21. opiekunka dziecięca 0,1 22. starszy opiekun 3,1 23. opiekun 7,6 24. młodszy opiekun 2,3 25. starsza opiekunka środowiskowa 0,2 26. opiekunka środowiskowa 1,2 27. starszy asystent osoby niepełnosprawnej 0,1 28. asystent osoby niepełnosprawnej 1,7 29. opiekun w OPS 0,5 brak odpowiedzi 1,2 ogółem 100,0 Największą grupę wśród respondentów "aktywnych szkoleniowo" stanowią praktycy pracy socjalnej. Osoby pracujące na stanowisku specjalisty i starszego specjalisty pracy socjalnej i pracy z rodziną, pracownika socjalnego, starszego pracownika socjalnego oraz aspiranta pracy socjalnej to niemal połowa 43% wszystkich osób uczestniczących w minionym roku w szkoleniach; 30,4% to pracownicy socjalni i starsi pracownicy socjalni. Druga co do wielkości grupa osób to kadra kierownicza kierownicy placówek oraz kierownicy działów 24

25 czy zespołów to 18,7% wśród wszystkich szkolących się. I trzecia w końcu grupa, którą warto wyodrębnić to respondenci pełniące funkcje opiekuńcze, a więc zatrudnione na stanowiskach opiekunów, opiekunów kwalifikowanych, opiekunek dziecięcych, opiekunek środowiskowych. Osoby te to 17,5% spośród wszystkich biorących udział w szkoleniach. stanowisko udział wśród wszystkich szkolących się % praktycy pracy socjalnej: starszy specjalista pracy socjalnej, starszy specjalista pracy z rodziną, specjalista pracy socjalnej, specjalista pracy z rodziną, starszy pracownik socjalny, pracownik socjalny, aspirant pracy socjalnej kadra kierownicza kierownik jednostki, kierownik działu, zespołu opiekunowie starszy opiekun kwalifikowany w DPS, opiekun kwalifikowany w DPS, starsza opiekunka dziecięca, opiekunka dziecięca, starszy opiekun, opiekun, młodszy opiekun, starsza opiekunka środowiskowa, opiekunka środowiskowa, opiekun w OPS wychowawcy młodszy koordynator wychowawca, wychowawca, starszy wychowawca, 43,0 18,7 17,5 6,7 terapeuta 5,6 psycholog 2,4 pedagog 2,0 starszy / asystent osoby niepełnosprawnej 1,8 konsultant 0,8 główny specjalista 0,4 Dodatkowo warto zwrócić uwagę na proporcje osób biorących udział w szkoleniach do nieszkolących się w ramach poszczególnych stanowisk. stanowisko liczba respondentów odsetek respondentów szkolących się wśród zatrudnionych na danym stanowisku 1. kierownik jednostki ,1 25

26 2. kierownik działu, zespołu ,6 3. konsultant 17 82,4 4. psycholog 54 74,1 5. pedagog 50 68,0 6. terapeuta ,8 7. główny specjalista 13 53,8 8. starszy specjalista pracy socjalnej 33 87,9 9. starszy / specjalista pracy z rodziną 20 85,0 10. specjalista pracy socjalnej ,1 12. starszy pracownik socjalny ,9 13. pracownik socjalny ,7 14. aspirant pracy socjalnej 17 64,7 15. starszy wychowawca, koordynator 11 72,7 16. wychowawca ,8 17. młodszy wychowawca 59 45,8 18. starszy opiekun kwalifikowany w DPS 30 60,0 19. opiekun kwalifikowany w DPS 30 56,7 20. starsza / opiekunka dziecięca 16 43,7 22. starszy opiekun ,4 23. opiekun ,8 24. młodszy opiekun 86 45,3 25. starsza / opiekunka środowiskowa 55 43,6 27. starszy / asystent osoby niepełnosprawnej 31 96,8 29. opiekun w OPS 29 31,0 Analiza danych zawartych w powyŝszej tabeli pozwala zbudować hierarchię stanowisk ze względu na aktywność szkoleniową osób na tych stanowiskach zatrudnionych: 1. starszy / asystent osoby niepełnosprawnej 96,8 2. starszy specjalista pracy socjalnej 87,9 3. kierownik jednostki 87,1 4. starszy / specjalista pracy z rodziną 85,0 5. konsultant 82,4 6. pracownik socjalny 76,7 7. specjalista pracy socjalnej 76,1 8. starszy pracownik socjalny 75,9 9. kierownik działu, zespołu 75,6 26

27 10. psycholog 74,1 11. starszy wychowawca, koordynator 72,7 12. wychowawca 68,8 13. pedagog 68,0 14. aspirant pracy socjalnej 64,7 15. terapeuta 63,8 16. starszy opiekun kwalifikowany w DPS 60,0 17. opiekun kwalifikowany w DPS 56,7 18. główny specjalista 53,8 19. opiekun 47,8 20. starszy opiekun 46,4 21. młodszy wychowawca 45,8 22. młodszy opiekun 45,3 23. starsza / opiekunka dziecięca 43,7 24. starsza / opiekunka środowiskowa 43,6 25. opiekun w OPS 31,0 Szkolenia a wiek Jeśli chodzi o wiek osób uczestniczących w szkoleniach w ciągu ubiegłego roku, to widać równomierny rozkład, niemal dokładnie oddający generalny podział respondentów ze względu na wiek w całej próbie: udział wśród wszystkich Wiek szkolących się % do 20 lat 0, lat 6, lat 16, lat 18, lat 13, lat 13, lat 16, lat 10,9 powyŝej 55 lat 2,8 brak danych 1,4 ogółem 100,0 27

28 Kontynuacja nauki Kolejne pytania w kwestionariuszu ankiety dotyczyły kontynuacji nauki. Zdecydowana większość 82,3% badanych nie kontynuuje nauki podnoszącej formalny poziom wykształcenia, jedynie15,9% osób jest w trakcie podnoszenia kwalifikacji na studiach wyŝszych, zawodowych lub w trakcie kursu specjalizacyjnego. Na studiach wyŝszych jest obecnie 8,6% badanych (najwięcej na studiach pedagogicznych 4,6%), 2,8% na studiach zawodowych (równieŝ najwięcej na pedagogicznych 1,7%), 2,9% jest w trakcie specjalizacji (w tym 1% na specjalizacji I stopnia), 2,1% jest na studiach podyplomowych, 1,4% w szkołach policealnych (w tym równieŝ w kolegium pracowników socjalnych). Z zebranych danych wynika, Ŝe 5,2% osób jest jednocześnie na w trakcie dwóch ścieŝek edukacyjnych. Kontynuacja nauki a stanowisko tak nie 1. kierownik jednostki 7,7% 90,9% 2. kierownik działu, zespołu 16,5% 81,8% 3. konsultant 11,8% 82,4% 4. psycholog 25,9% 74,1% 5. pedagog 12,0% 88,0% 6. terapeuta 24,8% 72,5% 7. główny specjalista 15,4% 84,6% 8. starszy specjalista pracy socjalnej 15,2% 84,8% 9. starszy specjalista pracy z rodziną 0% 100,0% 10. specjalista pracy socjalnej 11,7% 85,9% 11. specjalista pracy z rodziną 17,6% 76,5% 12. starszy pracownik socjalny 14,9% 84,1% 13. pracownik socjalny 17,2% 82,2% 14. aspirant pracy socjalnej 35,3% 64,7% 15. starszy wychowawca, koordynator 9,1% 81,8% 16. wychowawca 13,4% 84,8% 17. młodszy wychowawca 22,0% 78,0% 18. starszy opiekun kwalifikowany w DPS 10,0% 90,0% 28

29 19. opiekun kwalifikowany w DPS 16,7% 76,7% 20. starsza opiekunka dziecięca 18,2% 81,8% 21. opiekunka dziecięca 40,0% 60,0% 22. starszy opiekun 6,3% 90,2% 23. opiekun 18,9% 79,6% 24. młodszy opiekun 25,6% 72,1% 25. starsza opiekunka środowiskowa 25,0% 75,0% 26. opiekunka środowiskowa 19,1% 74,5% 27. starszy asystent osoby niepełnosprawnej 0,0% 100,0% 28. asystent osoby niepełnosprawnej 3,4% 93,1% 29. opiekun w OPS 3,4% 93,1% Kontynuacja nauki a wynagrodzenie średnie wynagrodzenie kontynuujący naukę 1806,83 niekontynuujący nauki 2049,56 ogółem 2012,34 Średnia wysokość wynagrodzenia osób kontynuujących naukę jest wyraźnie niŝsza, o 242,73 zł, od średniej wysokości wynagrodzenia osób nieuczących się. Kontynuacja nauki a wiek i staŝ pracy wiek staŝ pracy staŝ na staŝ w staŝ stanowisku instytucji pomocy społ. kontynuujący naukę 34,4 12,0 6,2 7,4 8,0 niekontynuujący nauki 39,9 17,4 8,9 10,4 11,6 ogółem 39,1 16,6 8,5 9,9 11,0 w Podobnie jest z wiekiem i staŝem pracy respondentów kontynuujących naukę są to osoby młodsze, z krótszym staŝem pracy w kaŝdym z wymiarów. Konstatacja dotycząca poziomu wynagrodzenia, wieku i staŝu pracy osób kontynuujących naukę jest dość oczywista podnosi się poziom wykształcenia i zwiększa własne kompetencje po to między innymi, by zwiększyć swoje zarobki. 29

30 Ocena własnych kwalifikacji Respondenci proszeni byli o ocenę własnych kompetencji w stosunku do aktualnie pełnionych obowiązków; kafeteria pytania zamkniętego składała się z 3. odpowiedzi: (1) kwalifikacje wystarczające, (2) zbyt niskie, (3) zbyt wysokie. Ocena własnych kwalifikacji N (%) Wystarczające do wykonywania aktualnie pełnionych obowiązków ,8 Zbyt niskie w stosunku do aktualnie pełnionych obowiązków 145 5,8 Zbyt wysokie w stosunku do aktualnie pełnionych obowiązków 117 4,6 brak danych 70 2,7 ogółem ,0 Zdecydowana większość badanych 86,8% ocenia swoje kompetencje jako wystarczające, co oznacza, Ŝe nie napotykają w swojej praktyce zawodowej takich problemów, z którymi nie byliby sobie w stanie poradzić. Odsetki pozostałych wyborów są zbliŝone: Ocena własnych kwalifikacji a stanowisko PoniŜsza tabela zawiera rozkład zmiennej 'ocena własnych kwalifikacji' w zaleŝności od zajmowanego stanowiska kwalifikacje wystarczające kwalifikacje za niskie kwalifikacje za wysokie brak danych ogółem 1. kierownik placówki 2. kierownik działu, zespołu 3. konsultant 4. psycholog 5. pedagog 6. terapeuta N % 8,4 11,0 3,4 7,1 8,3 N % 7,3 4,8 6,0 2,9 N % 0,6 0,7 1,7 0,0 N % 2,0 2,1 5,1 1,4 N % 2,0 3,4 0,9 0,0 N % 6,2 2,1 7,7 2,9 30

31 7. główny specjalista N % 0,5 0,0 0,0 1,4 8. starszy specjalista pracy socjalnej N % 1,3 2,1 0,9 0,0 9. starszy specjalista pracy z rodziną N % 0,1 0,0 0,0 0,0 10. specjalista pracy socjalnej N % 8,4 6,2 7,7 4,3 11. specjalista pracy z rodziną N % 0,6 0,7 0,9 1,4 12. starszy pracownik socjalny N % 12,7 14,5 5,1 15,7 13. pracownik socjalny N % 14,4 16,6 10,3 11,4 14. aspirant pracy socjalnej N % 0,5 2,8 0,9 1,4 15. starszy wychowawca, koordynator N % 0,5 0,0 0,9 16. wychowawca N % 4,8 1,4 5,1 0,0 17. młodszy wychowawca N % 2,1 4,1 4,3 1,4 18. starszy opiekun kwalifikowany w DPS N % 1,1 0,7 1,7 2,9 19. opiekun kwalifikowany w DPS N % 1,1 0,7 1,7 2,9 20. starsza opiekunka dziecięca N % 0,4 0,0 1,7 0,0 21. opiekunka dziecięca N % 0,2 0,0 0,0 0,0 22. starszy opiekun N % 4,6 0,0 6,8 5,7 23. opiekun N % 10,3 13,8 13,7 11,4 24. młodszy opiekun N % 3,2 6,2 3,4 5,7 25. starsza opiekunka środowiskowa N % 0,2 0,0 1,7 1,4 26. opiekunka środowiskowa N

32 27. starszy asystent osoby niepełnosprawnej 28. asystent osoby niepełnosprawnej 29. opiekun w OPS brak danych ogółem % 1,4 5,5 2,6 8,6 N % 0,1 0,0 0,0 0,0 N % 1,2 0,0 0,0 2,9 N % 1,1 0,0 3,4 1,4 N % 2,5 0,7 2,6 5,7 N % 100,0 100,0 100,0 100,0 Jeśli porównamy odpowiedzi na pytanie o kontynuację nauki z odpowiedziami na pytanie o ocenę własnych kwalifikacji zauwaŝymy, Ŝe prawie taki sam odsetek badanych ocenia swoje kwalifikacje jako "wystarczające do wykonywania aktualnie pełnionych obowiązków" (86,8%) i nie kontynuuje nauki (82,3%). PowyŜsze wyniki warto zestawić z odpowiedziami kierowników i dyrektorów badanych placówek na pytania dotyczące kwalifikacji ich pracowników. N (%) PodwyŜszyć swoje kwalifikacje powinno ok. 25% pracowników ,0 PodwyŜszyć swoje kwalifikacje powinno ok. 50% pracowników 55 15,2 PodwyŜszyć swoje kwalifikacje powinno ok. 75% pracowników 27 7,5 PodwyŜszyć swoje kwalifikacje powinni wszyscy pracownicy 28 7,7 Kwalifikacje wszystkich zatrudnionych osób są 99 wystarczające 27,3 brak danych 1 0,3 ogółem ,0 Jako wystarczające ocenia kwalifikacje swoich pracowników 27,3% szefów placówek; największa grupa kierowników 42,0% uznaje, Ŝe mniej więcej 1/4 osób zatrudnionych w 32

33 ich placówkach powinna podwyŝszać swoje kwalifikacje. MoŜna zatem stwierdzić, opierając się na opiniach kierowników, iŝ w 69,3% badanych placówek przygotowanie zawodowe pracowników jest bardzo dobre i dobre. 15,2% kierowników ocenia tę sytuacje jako średnią uznają, Ŝe podwyŝszyć swoje kwalifikacje powinna mniej więcej połowa zatrudnionych osób. Dokładnie taka sama grupa szefów placówek ocenia przygotowanie zawodowe swoich pracowników jako złe i bardzo złe: 7,5% twierdzi, Ŝe podnieść swoje kompetencje powinno około 3/4 zatrudnionych osób, zaś w opinii 7,7% kierowników podnieść swoje kwalifikacje powinni wszyscy. Wykres nr przedstawia wszystkie odpowiedzi na to pytanie. kw alifikacje w szystkich zatrudnionych osób są w ystarczające 27,3 podw yŝszyć sw oje kw alifikacje pow inny w szystkie zatrudnione osoby podw yŝszyć sw oje kw alifikacje pow inno ok. 75% zatrudnionych 7,7 7,5 podw yŝszyć sw oje kw alifikacje pow inno ok. 50% zatrudnionych 15,2 podw yŝszyć sw oje kw alifikacje pow inno ok. 25% zatrudnionych 42 liczba w skazań (%) Jako główne obszary deficytów w kompetencjach zawodowych swoich pracowników kierownicy wskazywali nieco częściej niedostateczny poziom umiejętności w pracy z klientami / podopiecznymi (26,7%) niŝ niedostateczny zasób wiedzy (25,6%). Jeszcze mniej kierowników (12,4%) problemy dostrzega w niedostatecznym poziomie umiejętności kooperacyjnych, a więc współpracy i współdziałania z innymi pracownikami, zaś najmniej szefów (6,3%) jako główne deficyty kompetencji wskazało niewłaściwe postawy przyjmowane przez ich pracowników wobec klientów / podopiecznych. N (%) Niedostateczny zasób wiedzy 93 25,6 Niedostateczny poziom umiejętności w pracy z 97 26,7 33

34 klientami / podopiecznymi Niedostateczny poziom umiejętności współpracy z innymi pracownikami 45 12,4 Niewłaściwe postawy wobec klientów / podopiecznych 23 6,3 brak danych ,7 Suma ,0 Dyrektorzy / kierownicy odpowiadali równieŝ na pytanie o to, w jakim stopniu finansują podnoszenie kwalifikacji swoich pracowników. Zdecydowana większość szefów placówek niemal 2/3, czyli 61,8% finansuje rozwój zawodowy swoich pracowników w niewielkiej części lub wcale. Na całkowite finansowanie doskonalenia zawodowego mogą liczyć pracownicy zatrudnieni jedynie w 15,7% placówek. PoniŜszy wykres ilustruje uzyskane dane: w róŝnym stopniu 3,2 w cale 24 w niew ielkiej części 37,8 w połow ie całkow icie 16,3 15,7 brak odp. 3 liczba w skazań (%) Podsumowując, z jednej strony mamy gotowych do podwyŝszania swoich kwalifikacji pracowników, szczególnie zainteresowanych udziałem w szkoleniach, a z drugiej strony ich pracodawcy widzą generalną potrzebę zwiększania kompetencji pracowników w róŝnych obszarach. Jednak ta gotowość i potrzeby nie są w pełni odzwierciedlone w deklaracjach finansowania podwyŝszania kwalifikacji. Plany zawodowe 34

35 Jedno z końcowych pytań ankiety dotyczyło planów respondentów na najbliŝszą przyszłość, przy czym moŝna było wskazać więcej niŝ 1 odpowiedź (najwięcej osób dokonało 1 wyboru, ale byli takŝe tacy 3 osoby którzy udzielili 6 odpowiedzi) Plany zawodowe liczba wskazań % wskazań % osób Brać udział w szkoleniach w ciągu najbliŝszego ,5 74,4 roku Rozpocząć specjalizację zawodową 302 9,3 12,0 Rozpocząć specjalizację z organizacji pomocy 126 3,9 5,0 społecznej Rozpocząć studia zawodowe lub magisterskie 192 6,0 7,8 Rozpocząć studia podyplomowe ,5 13,5 Zmienić stanowisko pracy 145 4,4 5,7 Zmienić placówkę / instytucję na inną, ale w 77 2,4 3,1 pomocy społecznej Zmienić pracę na inną, nie w pomocy społecznej 196 6,0 7,7 suma odpowiedzi ,0 brak odpowiedzi ,7 Jak widać najwięcej osób zamierza brać udział w szkoleniach (74,5%). NaleŜy sądzić, Ŝe chodzi tu o krótkie kursy poświęcone bardzo konkretnym zagadnieniom. Bardziej wszechstronne podnoszenie swoich kwalifikacji i poziomu wykształcenia poprzez rozpoczęcie studiów zawodowych, magisterskich czy podyplomowych planuje 23,3% osób. Bardziej specjalistyczne podnoszenie kwalifikacji poprzez rozpoczęcie specjalizacji zawodowych lub z organizacji pomocy społecznej leŝy w zamiarach 17,0% badanych. I w końcu plany, które zdają się być jasnym wyrazem braku satysfakcji ze swej pracy. Zmienić stanowisko lub miejsce pracy (placówkę) zamierza 8,8% badanych, natomiast 7,7% osób nie wiąŝe swojej przyszłości z pomocą społeczną. 35

36 zmienić pracę na inną, ale nie w pomocy społ 196 zmienić placów kę / instytucję na inną, ale w pomocy społ. 77 zmienić stanow isko pracy 145 rozpocząć studia podyplomow e 340 rozpocząć studia zaw odow e lub magisterskie 192 rozpocząć specjalizację z organizacji pomocy społecznej 126 rozpocząć specjalizację zaw odow ą 302 brać udział w szkoleniach w najbliŝszym roku 1876 liczba w skazań Plany a wiek i staŝ pracy Porównując badanych ze względu na ich wiek, moŝna powiedzieć, Ŝe nieznacznie róŝnią się, jeśli chodzi o uczestnictwo i chęć uczestnictwa w szkoleniach, gdyŝ większość z nich w ciągu ostatniego roku uczestniczyła w róŝnych szkoleniach i chce w nich uczestniczyć w ciągu najbliŝszego roku. RóŜnice są natomiast widoczne wówczas, gdy weźmiemy pod uwagę pozostałe zamierzenia zawodowe wskazywane przez respondentów: rozpocząć specjalizację zawodową rozpocząć specjalizację z organizacji pomocy społ rozpocząć studia zawodowe lub magisterskie rozpocząć studia podyplomowe zmienić stanowisko pracy zmienić instytucję na inną w pomocy społ. zmienić pracę na inną, nie w pomocy społ ogółem do 20 lat

37 powyŝej ogółem O rozpoczęciu specjalizacji zawodowej nie myślą osoby bardzo młode, tj. do 20 lat, oraz powyŝej 55 lat, a najwięcej, bo ponad 50 osób z grup wiekowych: 41-45, i blisko 50 osób z grupy lat, chciałoby rozpocząć taką specjalizację w ciągu najbliŝszego roku. Bardzo mało osób poniŝej 25 lat i powyŝej 51 lat myśli o specjalizacji z organizacji pomocy społecznej, w innych grupach liczba osób z takimi planami wynosi od 18 do 25. Z kolei dość duŝa liczba badanych chciałaby podjąć studia zawodowe lub magisterskie: szczególnie widać to u ludzi młodych między 21 a 35 rokiem Ŝycia (po ok. 40 osób z kaŝdej grupy wiekowej). Tego rodzaju studiami w bardzo małym stopniu zainteresowane są osoby najmłodsze (do 20 lat) i najstarsze (po 50 roku Ŝycia). Z kolei najwięcej spośród badanych ma w planach rozpoczęcie studiów podyplomowych, a szczególnie duŝo z grup wiekowych i lat. Stosunkowo duŝy odsetek osób myśli o zmianie pracy, zarówno w obrębie jednej instytucji, w obrębie pomocy społecznej lub teŝ poza instytucjami pomocy społecznej. Podobną liczbę wskazań dotyczących chęci zmiany stanowiska widać w grupach wiekowych od 21 do 50 lat, która wynosi od 14 do 28. W tych samych grupach wiekowych równieŝ podobna liczba osób chce zmienić instytucję (od 10 do 16 wskazań). Osoby w tym samym wieku są równieŝ zainteresowane zmianą pracy na pracę poza pomocą społeczną, przy czym najwięcej wskazań odnotowano w grupie lat. 37

38 pow yŝej do 20 lat liczba w skazań rozpocząć specjalizację zaw odow ą rozpocząć studia zaw odow e lub magisterskie zmienić stanow isko pracy zmienić pracę na inną, nie w pomocy społ. rozpocząć specjalizację z organizacji pom. społ. rozpocząć studia podyplomow e zmienić instytucję na inną w pomocy społ. 38