PODAś NA RYNKU PRACY ORAZ POZIOM BEZROBOCIA W POWIECIE CHRZANOWSKIM

Transkrypt

1 PODAś NA RYNKU PRACY ORAZ POZIOM BEZROBOCIA W POWIECIE CHRZANOWSKIM I. Osoby pracujące Prognoza rozwoju rynku pracy powiatu chrzanowskiego od strony podaŝowej musi uwzględniać generalne tendencje, dotyczące zmian proporcji pomiędzy grupami mieszkańców w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym 1 i poprodukcyjnym. Wykres 1. Ludność w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym w powiecie chrzanowskim w latach Ludność w wieku przedprodukcyjnym produkcyjnym XII ,40% 64,80% 16,70% poprodukcyjnym XII % 64,50% 16,40% XII ,70% 64,10% 16,20% XII ,40% 63,50% 16% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS W świetle danych statystycznych za lata zarysowały się korzystne zmiany: a) po pierwsze systematycznie rośnie odsetek w wieku produkcyjnym, które w roku 2006 stanowiły blisko dwie trzecie ogółu mieszkańców (64,8%), tj. o 1,3 punktu procentowego więcej niŝ w roku 2003 (63,5%). b) po drugie w porównywalnym okresie znacznie wolniej rosła liczba osób w wieku poprodukcyjnym, nie przekraczając w skali rocznej 0,3%. Jednak w całym porównywalnym okresie odsetek mieszkańców powiatu chrzanowskiego, którzy zakończyli aktywność zawodową wzrósł o 0,7% ( z 16% do 16,7%) 1 Wiek produkcyjny dla męŝczyzn wynosi lata, dla kobiet lat

2 NaleŜy równieŝ odnotować, Ŝe w efekcie przedstawionych zmian w relatywnie największym stopniu, o 2% zmniejszył się odsetek ludności w wieku przedprodukcyjnym (z 20,4% do 18,4%), co w dalszej perspektywie przy trwającym oŝywieniu gospodarczym moŝe negatywnie wpłynąć na rozwój regionalnego rynku pracy. Zgodnie z danymi GUS (stan na koniec XII 2006) w powiecie chrzanowskim było podmiotów gospodarki narodowej zarejestrowanych w rejestrze REGON, z czego 390 w sektorze publicznych a w sektorze prywatnym. Ponadto w podziale na rodzaje działalności liczba podmiotów gospodarczych przedstawiała się następująco : rolnictwo - 121, przemysł 1 127, budownictwo 1 285, handel i naprawy 3 891, hotele i restauracje 329, transport, gospodarka magazynowa i łączność 812, pośrednictwo finansowe 329, obsługa nieruchomości i firm Wśród ogółu zatrudnionych nieco ponad połowę stanowisk (52%) obsadzają męŝczyźni, przy czym zdecydowanie dominują w sektorze przemysłowym (75%), nieznacznie przewaŝają w sektorze rolniczym (51%), natomiast stanowią wyraźną mniejszość w sektorze usługowym (30%). PoniŜej zostały przedstawione dane ilustrujące zmiany w poziomie zatrudnienia czynnych zawodowo mieszkańców powiatu chrzanowskiego w poszczególnych działach gospodarki na przestrzeni XII 2004 do XII 2006 roku. Tabela 1. Pracujący w powiecie chrzanowskim według sektorów ekonomicznych Wyszczególnienie XII 2004 XII 2005 XII 2006 Ogółem Sektor rolniczy Sektor przemysłowy Usługi rynkowe Usługi nierynkowe Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS MoŜna zaobserwować niekorzystną tendencję do obniŝenia się poziomu zatrudnienia ogółem na koniec roku 2006 liczba pracujących ogółem wyniosła osób i w porównaniu do XII 2004 roku obniŝyła się o 8,6%. Na tą zmianę składa się przede wszystkim znaczne obniŝenie liczby osób pracujących w sektorze przemysłowym w porównaniu do roku 2004 na koniec XII 2006 liczba ta obniŝyła się o 17,3%. W zdecydowanie mniejszej skali nastąpiło ograniczenie w sektorze usług.

3 II. Struktura bezrobocia w powiecie chrzanowskim Analizując dane za okres XII 2000 XII 2007 moŝna stwierdzić, Ŝe w liczbach bezwzględnych bezrobocie rejestrowane zmniejszyło się w Małopolsce o osób, co stanowi 48% wartości pierwotnej. Wykres 2. Zmiany w liczbie osób bezrobotnych zarejestrowanych w powiatowych urzędach pracy województwa małopolskiego w latach MAŁOPOLSKA XII 2000 XII 2001 XII 2002 XII 2003 XII 2004 XII 2005 XII 2006 XII 2007 Analizując ten sam przedział czasowy dla powiatu chrzanowskiego moŝna jednoznacznie stwierdzić, Ŝe poziom bezrobocia takŝe uległ korzystnej zmianie. Wykres 3. Zmiany w liczbie osób bezrobotnych zarejestrowanych z terenu powiatu chrzanowskiego w latach POWIAT CHRZANOWSKI XII 2000 XII 2001 XII 2002 XII 2003 XII 2004 XII 2005 XII 2006 XII 2007

4 W latach sytuacja na rynku pracy pogarszała się systematycznie. Z jednej strony wzrastało bezrobocie, a z drugiej pogłębiały się niekorzystne zmiany w strukturze tego zjawiska. Jak widać na powyŝszym wykresie rok 2003 był pod tym względem najtrudniejszy. Liczba bezrobotnych z terenu powiatu chrzanowskiego osiągnęła najwyŝszą wartość od początku transformacji i wyniosła ponad 10 tysięcy. Począwszy od roku 2004 sytuacja na rynku pracy w powiecie chrzanowskim zaczęła się systematycznie poprawiać. W grudniu 2004 roku w ewidencji Urzędu figurowało w przypadku powiatu chrzanowskiego 9631 osób. W porównaniu do roku 2003 liczba bezrobotnych zmniejszyła się o 5 %. Kolejne lata przyniosły dalszą poprawę. Na koniec 2005 roku liczba bezrobotnych ukształtowała się w powiecie chrzanowskim na poziomie 8808 osób oznacza to dalszy spadek o 8,5 % w porównaniu do roku Na koniec roku 2006 w powiecie chrzanowskim w rejestrach PUP figurowało 6758 osób. Po raz ostatni tak niski poziom bezrobocia odnotowano w roku Rok 2007 to dalszy spadek poziomu bezrobocia w powiecie chrzanowskim. Na koniec grudnia 2007 roku liczba bezrobotnych wyniosła 5402 osób w porównaniu do roku 2006 oznacza to spadek aŝ o 20 %. Na przestrzeni sześciu lat bezrobocie znacznie spadło w powiecie chrzanowskim (o 43%). Według informacji podawanych na stronie Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, utrzymanie spadku bezrobocia moŝliwe było dzięki dobrej koniunkturze na rynku pracy oraz duŝą liczbą wyłączeń z rejestrów dzięki podejmowaniu pracy subsydiowanej z Funduszu Pracy i Europejskiego Funduszu Społecznego. Wykres 4. Stopa bezrobocia w Małopolsce oraz w powiecie chrzanowskim 25,00% 20,00% 15,00% 10,00% 5,00% 12,10% 10,20% 17,80% 14,90% 14,10% 12,20% 19,40% 13,80% 21,20% 13,90% 21,20% 15% 19,40% 13,80% 16,20% 11,30% 13,30% 8,80% 0,00% XII 99 XII 00 XII 01 XII 02 XII 03 XII 04 XII 05 XII 06 XII 07 Małopolska Powiat chrzanowski

5 Analiza porównawcza stopy bezrobocia w skali całego województwa małopolskiego i dla powiatu chrzanowskiego w okresie od XII 1999 do XII 2007 roku (dane na koniec grudnia) pozwala na sformułowanie kilku wniosków: a) po pierwsze w omawianym okresie wskaźniki bezrobocia w powiecie chrzanowskim były kaŝdorazowo wyŝsze niŝ dla Małopolski, a największą róŝnicę odnotowujemy na koniec 2003 roku, wynoszącą 7,3 punktu procentowego. b) po drugie - w obu przypadkach, na przestrzeni lat , obserwujemy analogiczne tendencje w zakresie wzrostu i spadku bezrobocia c) po trzecie po okresie wzrostu, od XII 2004 do XII 2007 roku bezrobocie w Małopolsce i na terenie powiatu chrzanowskiego sukcesywnie maleje, przy czym dynamika korzystnych zmian jest większa w skali powiatu chrzanowskiego, bowiem róŝnica pomiędzy wskaźnikami stopy bezrobocia na korzyść powiatu z kaŝdym rokiem maleje (od 21,2% na koniec 2004 roku do 13,3% na koniec 2007 roku). Warto zwrócić uwagę, Ŝe na relatywnie niski wskaźnik stopy bezrobocia w skali całej Małopolski składają się diametralnie rozbieŝne wartości tego wskaźnika w poszczególnych powiatach. Na dzień 31 grudnia 2007 roku zdecydowanie najkorzystniejszą sytuację obserwujemy na obszarze działania GUP w Krakowie, gdzie stopa bezrobocia kształtuje się na poziomie charakterystycznym dla krajów, które skutecznie rozwiązały problem osób biernych zawodowo (3,8%).

6 Wykres 5. Stopa bezrobocia w poszczególnych powiatach województwa małopolskiego wg stanu na dzień r. 0,00% 2,00% 4,00% 6,00% 8,00% 10,00% 12,00% 14,00% 16,00% 18,00% 20,00% Polska Województwo małopolskie 8,80% 11,40% PUP Bochnia PUP Brzesko PUP Chrzanów 7,40% 11,80% 13,30% PUP Dąbrowa Tarnowska PUP Gorlice 17,40% 16,40% GUP Kraków 3,80% UPP Kraków PUP Limanowa PUP M iechów PUP M yślenice 7,60% 7,70% 8,20% 16,60% M iasto Nowy Sącz Powiat nowosądecki-ziemski PUP Nowy Targ PUP Olkusz PUP Oświęcim 9,80% 9,20% 10,60% 12,70% 18,50% PUP Proszowice PUP Sucha Beskidzka M iasto Tarnów 7,70% 7,90% 6,80% Powiat tarnowski-ziemski PUP Wadowice PUP Wieliczka PUP Zakopane 9,20% 9,50% 7,80% 11,30% Ponadto wskaźniki poniŝej przeciętnej dla całego województwa odnotowały Powiatowe Urzędy Pracy: dla miasta Tarnów (6,8%), w Bochni (7,4%), dla powiatu krakowskiego (7,6%), w Miechowie, Proszowicach (po 7,7%) i Zakopanem (7,9%). Natomiast na drugim biegunie znalazły się powiaty, gdzie stopa bezrobocia jest wyraźnie wyŝsza niŝ przeciętna nie tylko dla Małopolski, ale takŝe w skali całego kraju. Najtrudniejszą sytuację obserwujemy na lokalnych rynkach pracy, w kolejności w powiecie nowosądeckim ziemskim (18,5%), w Dąbrowie Tarnowskiej (17,4%), w Limanowej (16,6%) oraz w Gorlicach (16,4%). Stopa bezrobocia w powiecie chrzanowskim na koniec roku 2007 ukształtowała się na poziomie 13,3% ludności aktywnej zawodowo i przewyŝszała zarówno średnią wojewódzką (8,8%), jak i krajową (11,4%). Na dzień 31 XII 2007 roku w Małopolsce zarejestrowanych było osób bezrobotnych, co stanowi 6,48% ogółu bezrobotnych zarejestrowanych w całej Polsce, których łączna liczba wynosiła osób. Natomiast w powiecie chrzanowskim na koniec roku 2007 zarejestrowanych było 5402 osoby, co stanowi 4,8% ogółu bezrobotnych zarejestrowanych w Małopolsce.

7 W kolejnej tabeli prezentujemy wskaźniki statystyczne, charakteryzujące strukturę bezrobocia w powiecie chrzanowskim na przestrzeni lat Tabela 2. Struktura bezrobocia w powiecie chrzanowskim w latach (wg stanu na koniec IV kwartału) Wyszczególnienie Rok Płeć Kobiety 53,1 53,8 55,6 58,7 64,1 64,7 bezrobotnych MęŜczyźni 46,9 46,2 44,4 41,3 35,9 35, , , ,1 22,5 Wiek ,4 28,4 29, ,3 28,7 bezrobotnych ,9 21, ,1 19,7 18,3 Ponad 44 16,5 17,5 19,9 22,9 26,9 30,5 wyŝsze 4, ,9 7,9 8,4 Policealne i średnie Poziom zawodowe 26,3 25,1 25,4 24,3 24,4 23,6 wykształcenia Średnie bezrobotnych ogólnokształcące 8,1 8, ,5 12,4 12,2 Zasadnicze zawodowe 36,4 35,8 33,2 31, ,2 Gimnazjalne i poniŝej 25,1 25,6 25,5 26,1 26,3 27,6 Do 6 m-cy 37,1 34,5 31, ,5 38,8 Od 6 do 12 m-cy 21,9 18,7 18,1 15,8 15,8 15,7 Czas pozostawiania bez pracy StaŜ pracy Ponad 12 m-cy 41 46,8 50,1 49,2 48,7 45,5 Do 1 roku 9,8 9,7 9,8 9,9 9,4 10,6 1-5 lat ,6 16,9 16, lat 14,9 14,5 14,4 13,4 13,4 13, lat 19, ,4 17,9 18,4 17,9 Ponad 20 lat 10,5 10,5 10,8 11,7 12,5 13,5 Bez staŝu pracy 29 30, ,2 29,4 27,9 Opracowanie własne na podstawie danych PUP Chrzanów Porównując odsetek bezrobotnych ze względu na płeć moŝemy stwierdzić, Ŝe w latach systematycznie zwiększała się liczba bezrobotnych kobiet, które w ostatnim kwartale roku 2007 stanowiły blisko dwie trzecie ogółu osób pozostających bez pracy. Analizując zmiany struktury wiekowej bezrobotnych moŝemy dostrzec kilka wyraźnych tendencji: - z kaŝdym rokiem sukcesywnie maleje odsetek najmłodszych, pomiędzy 18 a 24 rokiem Ŝycia, który w całym badanym okresie zmniejszył się o 12,7% (z 35,2% do 22,5%), - odsetek osób z przedziału wiekowego lata uległ nieznacznemu wzrostowi o 2,3% (z 26,4 do 28,7), - wśród bezrobotnych z powiatu chrzanowskiego zmalał udział osób pomiędzy 35 a 44 rokiem Ŝycia (z 21,9% do 18,3%), - w latach radykalnie wzrósł udział najstarszych bezrobotnych, powyŝej 44 lat, którzy w IV kwartale 2007 roku stanowili aŝ 30,5% ogółu bezrobotnych. W omawianym okresie zmieniła się takŝe wśród bezrobotnych powiatu chrzanowskiego proporcja pomiędzy osobami o róŝnym poziomie wykształcenia. Wzrósł odsetek absolwentów wyŝszych uczelni (z 4,1% do 8,4%). Większy udział mają takŝe osoby po

8 szkołach średnich ogólnokształcących (z 8,1% do 12,2%). Udział osób o najniŝszych kwalifikacjach, które ukończyły co najwyŝej gimnazjum wzrósł w badanym okresie o 2,5%. W ciągu ostatnich pięciu lat zdecydowanie zmniejszyła się liczba bezrobotnych z wykształceniem zasadniczym zawodowym (z 36,4% do 28,2%) oraz osób deklarujących wykształcenie policealne i średnie zawodowe. Z kolei porównując okres przebywania na bezrobociu moŝemy odnotować, Ŝe w porównaniu z sytuacją z roku 2002 wyraźnie zmalała liczba osób pozostających bez pracy od 6 do 12 miesięcy (z 21,9% do 15,7%), natomiast wzrósł odsetek beneficjentów PUP długotrwale bezrobotnych, pozostających bez pracy ponad 12 miesięcy (z 41% do 45,5%). Niekorzystne zmiany obserwujemy takŝe analizując doświadczenie zawodowe bezrobotnych z terenu powiatu chrzanowskiego wzrósł bowiem odsetek osób z najdłuŝszym, ponad 20-letnim staŝem (z 10,5% do 13,5%), tylko nieznacznie zmniejszył się udział osób poszukujących pracy, zatrudnionych wcześniej od 10 do 20 lat ( z 19,8% do 17,9) oraz od 5 do 10 lat (z 14,9% do 13,1%). O 1,1% zmniejszył się udział osób nie posiadających staŝu pracy. Na zakończenie analizy prezentujemy wybrane wskaźniki statystyczne charakteryzujące bezrobotnych z terenu powiatu chrzanowskiego. Wykres 6. Charakterystyka wybranych aspektów bezrobocia w powiecie chrzanowskim (stan na koniec roku 2007) Bezrobotne kobiety (64,7%) 3495 Zamieszkali na wsi (33,8%) 1827 Bezrobotni w wieku do 25 r.ŝ. (22,5%) 1214 Bezrobotni w wieku powyzej 50 r.ŝ. (18,2%) 982 Długotrwale bezrobotni (59%) 3175 Bezrobotni z prawem do zasiłku (9,6%) Źródło: PUP Chrzanów

9 Charakteryzując typowego bezrobotnego mieszkańca powiatu chrzanowskiego w oparciu o dane na dzień roku, moŝemy stwierdzić, Ŝe jest to z reguły osoba bez prawa do zasiłku, najczęściej długotrwale bezrobotna, o zróŝnicowanym wieku, jednak najczęściej jest to osoba młoda, do 25 roku Ŝycia lub starsza powyŝej 50 roku Ŝycia. Ponadto osobą poszukującą pracy jest najczęściej kobieta, zamieszkała w mieście. Opracowanie: Katarzyna Bocheniak Chrzanów, czerwiec 2008