Aktywność ruchowa ludzi w różnym wieku NR (28) 4/2015

Transkrypt

1 Aktywność ruchowa ludzi w różnym wieku NR (28) 4/2015

2 Publikację wspiera Grupa PZU SA Publikację wspiera Zakład Ubezpieczeń Społecznych Partnerem publikacji jest IASK Nr (28) 4/2015 ISSN X ISBN arlrw.univ.szczecin.pl Adres redakcji: Al. Piastów 40b Szczecin Zespół redakcyjny: Redaktor naczelna i redakcja naukowa: dr hab. prof. nadzw. Danuta Umiastowska danuta_umiastowska@univ.szczecin.pl tel. (91) Sekretarz Redakcji: Milena Schefs aktywnosc.sekretariat@gmail.com Współpraca - recenzenci: prof. dr hab. Wiesław Siwiński prof. dr hab. Zbigniew Szot dr hab. Rajmund Tomik prof. AWF dr hab. Grażyna Kociuba prof. AWF dr hab. Tadeusz Rynkiewicz, prof. UW-M Korekta: Agnieszka Malinowska Redakcja techniczna: Natalia Mirowska Opracowanie graficzne, DTP: Maciej Umiastowski Wydawca: Wydawnictwo Promocyjne Albatros Szczecin albatros91@wp.pl

3 Spis treści Teoretyczne aspekty aktywności ruchowej Marta Kisiel Możliwości realizowania różnych form rekreacji ruchowej na terenach chronionych województwa lubuskiego... 5 Fizjologiczno-zdrowotn e podstawy aktywności ruchowej Joanna Kuriańska-Wołoszyn, Arkadiusz Wołoszyn Wybrane problemy żywieniowe w turystyce aktywnej przedstawione na przykładzie żeglarstwa morskiego Aktywność ruchowa ludzi dorosłych Ryszard Asienkiewicz Kierunki zmian w rozwoju fizycznym i sprawności motorycznej młodzieży akademickiej ( ) Anna Nowaczyk Motywacja kobiet do podejmowania treningu judo i jej wpływ na wynik sportowy (doniesienie z badań) Maria Alicja Nowak, Leonard Nowak Społeczne i zdrowotne determinanty aktywności fizycznej kobiet po 50. roku życia Danuta Umiastowska Aktywność fizyczna i psychiczna jako sposób przygotowania się do roli sprawnego seniora Maciej Zawadzki Aquakineza prowadzona u kobiet w starszym wieku z zespołem bólowym kręgosłupa. 63 3

4 Aktywność ruchowa dzieci i młodzieży Katarzyna Kacprzyk Wpływ prowadzenia zajęć wychowania fizycznego na świeżym powietrzu na poprawę wytrzymałości i szybkości u ucznia szkoły podstawowej (doniesienie z badań) Mateusz Rynkiewicz, Piotr Żurek, Tadeusz Rynkiewicz Symetryzacja ruchów w wybranych ćwiczeniach u kajakarek w zależności od wieku Aktywność ruchowa Zawodników Włodzimierz Starosta Adaptacja osób leworęcznych do systemu edukacji ruchowej i szkolenia sportowego opracowanego dla praworęcznych Piotr Żurek, Mateusz Rynkiewicz, Tadeusz Rynkiewicz Związki szybkości biegowej z poziomem sportowym tenisistów wyczynowych

5 Katarzyna Kacprzyk Zespół Szkół Publicznych w Reptowie Wpływ prowadzenia zajęć wychowania fizycznego na świeżym powietrzu na poprawę wytrzymałości i szybkości u ucznia szkoły podstawowej (doniesienie z badań) Słowa kluczowe: lekcja wychowania fizycznego, test Eurofit, ruch na świeżym powietrzu Wprowadzenie Lekcje wychowania fizycznego na świeżym powietrzu mają za zadanie pobudzić u młodego człowieka potrzebę ruchu, hartować organizm oraz pokazać możliwości wykorzystania naturalnego terenu w najbliższym otoczeniu. Dynamiczny rozwój nauki i techniki powoduje, że ludzie zapominają o swoich biologicznych potrzebach. Technika ułatwia człowiekowi życie, ale niestety wpływa jednocześnie na ujemny rozwój fizyczny i psychiczny człowieka [1, 2]. Jako nauczyciel wychowania fizycznego zdaję sobie sprawę jak duży wpływ mam na budowanie świadomości uczniów i profilaktykę w zapobieganiu chorób współczesnego świata. Wiem jak doskonałą okazją dostarczania uczniom odpowiedniej dawki ruchu na świeżym powietrzu są zajęcia wychowania fizycznego w szkole, a także sport i rekreacja w ramach zajęć pozalekcyjnych. W badaniach podjęto próbę określenia wpływu prowadzenia zajęć na świeżym powietrzu na poprawę wyników wytrzymałości i szybkości u uczniów klas IV VI szkoły podstawowej. Aktywność ruchowa dzieci i młodzieży Materiał i metoda badań Badania prowadzone były w Zespole Szkół Publicznych w Reptowie od września 2011 roku do września 2013 roku. Badania przeprowadzone został w dwóch 73

6 Aktywność ruchowa ludzi w różnym wieku, nr (28) 4/2015 grupach, pierwsza z nich składała się z 40 uczniów klasy V szkoły podstawowej, a druga grupa z 40 uczennic klasy V szkoły podstawowej. Ze względu na mało liczne grupy ćwiczebne badaniami zostali objęci uczniowie rozpoczynający naukę w klasie V w roku 2011 i Do badań zostały wykorzystane dwie wybrane próby z testu EUROFIT. Pierwsza próba to bieg wahadłowy 10 5 m. Badany ustawia się w pozycji startowej wysokiej, stopa jednej nogi musi znajdować się przed samą linią. Po komendzie start, badany biegnie tak szybko jak potrafi do drugiej linii i wraca przekraczając obydwie linie obiema stopami. Taki podwójny kurs należy wykonać pięć razy. Notowany jest czas z dokładnością do 0,1 sekundy. Badający liczy głośno każdy zakończony cykl. Drugą próbą jakiej zostali poddani badani był wytrzymałościowy bieg wahadłowy, którego przebieg wyglądał w następujący sposób: badany staje na linii w pozycji startowej wysokiej. Test sprawności krążeniowo oddechowej rozpoczyna się truchtem, a kończy szybkim biegiem, w trakcie którego badani zmieniając kierunek poruszają się między dwiema odległymi o 20 m liniami. Szybkość biegu regulowana jest za pomocą rytmicznych dźwięków z odtwarzacza. Badany porusza się tak, aby w momencie usłyszenia sygnału znajdował się na jednym lub drugim końcu 20 metrowego odcinka. Początkowo prędkość poruszania się jest mała, lecz rośnie ona stopniowo z każdą minutą. Celem badanego jest utrzymanie podawanego rytmu tak długo, jak tylko potrafi. Badany zatrzymuje się, gdy nie może dłużej utrzymać ustalonego rytmu lub czuje się niezdolny do zakończenia kolejnego odcinka. Uczeń ma za zadanie zapamiętać liczbę podawaną przez odtwarzacz w momencie, gdy się zatrzymał, a tym samym zakończył próbę [1]. Uzyskane wyniki poddano analizie statystycznej z wykorzystaniem testu istotności różnic t-studenta na poziomie istotności α = 0,05. Wyniki badań ,9 20,9 20, kl. V jesień kl. V wiosna kl. VI jesień Rycina 1. Rytm rozwoju wytrzymałości badanych dziewcząt na przestrzeni 2 lat [s] Źródło: opracowanie własne. 74

7 Katarzyna Kacprzyk Wpływ prowadzenia zajęć wychowania fizycznego na świeżym powietrzu... 24,0 23,5 23,2 23,0 22,7 22,5 22,2 22,0 21,5 kl. V jesień kl. V wiosna kl. VI jesień Rycina 2. Rytm rozwoju wytrzymałości badanych chłopców na przestrzeni 2 lat [s] Źródło: opracowanie własne. Wyniki uzyskane podczas próby biegu wahadłowego 10 5 m wykazały zarówno w grupie dziewcząt (Ryc.1), jak i chłopców (Ryc.2) regres w drugim okresie badania, czyli wiosną w klasie V i stabilizację wyniku jesienią w klasie VI. Najlepsze wyniki w obu grupach badani uzyskali na jesień klasy V, czyli podczas pierwszego badania. Różnice między kolejnymi badaniami nie są istotne statystycznie ,0 30, ,4 20 kl. V jesień kl. V wiosna kl. VI jesień Rycina 3. Rytm rozwoju wytrzymałości badanych dziewcząt na przestrzeni 2 lat w liczbie uzyskanych odcinków Źródło: opracowanie własne. Podczas próby wielostopniowego biegu wahadłowego, w całym okresie badań zaobserwowano wzrost w wynikach pokonanych odcinków przez uczniów z dwóch grup badawczych. U dziewcząt (Ryc. 3) wzrost ten ukształtował się na poziomie 2,6 odcinków więcej między jesienią a wiosną w klasie V i 3,3 odcinków więcej między badaniami wykonanymi wiosną w klasie V a badaniami wykonanymi jesienią w klasie VI, co daję nam różnicę o 5,8 odcinków większą od wyniku po- 75

8 Aktywność ruchowa ludzi w różnym wieku, nr (28) 4/2015 czątkowego. U chłopców (Ryc. 4) również zaobserwowany został wzrost przez cały okres badania, który wyniósł między jesienią a wiosną w klasie V o 3,3 odcinków więcej oraz 5,9 odcinków więcej między wiosną w klasie V a badaniem wykonanym jesienią w klasie VI. Zatem całkowita różnica między pierwszymi badaniami a ostatnimi wyniosła u chłopców 9,2 odcinki więcej. Różnice między kolejnymi badaniami są istotne statystycznie na poziomie α = 0,05 zarówno w grupie dziewcząt, jak i u chłopców , , ,33 30 kl.v jesień kl.v wiosna kl. VI jesień Rycina 4. Rytm rozwoju wytrzymałości badanych chłopców na przestrzeni 2 lat w liczbie uzyskanych odcinków Źródło: opracowanie własne. Podsumowanie Wychowanie fizyczne przypadające na lata dzieciństwa i młodości jest bardzo istotne w życiu każdego człowieka. Jest filarem, bowiem przygotowuje go do uczestniczenia w aktywności fizycznej i zachowania zdrowych nawyków w ciągu całego życia. Niezbędne jest zatem docenienie prestiżu zajęć wychowania fizycznego dla podtrzymania aktywności fizycznej uczniów, budowania nawyków zdrowego stylu życia oraz stymulowania do poznawania różnorodnych form aktywności fizycznej, która wspiera ich rozwój. Głównym założeniem program wychowania fizycznego dla klas IV VI szkoły podstawowej jest umożliwienie wszystkim uczniom osiągnięcie sukcesu na miarę własnych możliwości oraz rozbudzenie zainteresowania aktywnością zdrowotno rekreacyjną. Punktem odniesienia są zatem związki aktywności i sprawności fizycznej ze zdrowiem oraz potrzeby współczesnego człowieka dotyczące aktywnego wypoczynku. Realizacja programu powinna sprawiać, że uczniowie będą poznawać zdrowotno rekreacyjne znaczenie aktywności ruchowej oraz wdrażać uczniów do samorealizacji, samodoskonalenia czy samoekspresji. 76

9 Katarzyna Kacprzyk Wpływ prowadzenia zajęć wychowania fizycznego na świeżym powietrzu... Za główne cele kształcenia w szkole podstawowej w wymaganiach ogólnych ujęto bezpieczne uczestnictwo w aktywności fizycznej o charakterze rekreacyjno sportowym ze zrozumieniem jej znaczenia dla zdrowia: udział w aktywności fizycznej ukierunkowanej na zdrowie, wypoczynek i sport; stosowanie zasad bezpieczeństwa podczas aktywności fizycznej; poznawanie własnego rozwoju fizycznego i sprawności fizycznej oraz praktykowanie zachowań prozdrowotnych [4, 5, 6]. Przeprowadzone próby testu Eurofit oraz pogadanki i rozmowy przeprowadzone z uczniami przyczyniły się do uzyskania odpowiedzi na postawione pytanie Czy duża częstotliwość prowadzenia lekcji w terenie ma wpływ na poprawę wyników wytrzymałości i szybkości u uczniów klas IV VI szkoły podstawowej? Zebrany materiał badawczy potwierdza tezę, że prowadzenie lekcji w terenie ma wpływ zarówno na poziom sprawności fizycznej, jak i świadome podejście ucznia do zdrowotnego wpływu aktywności fizycznej i rozbudzenia w nim potrzeb aktywnego korzystania z najbliższego otoczenia w czasie wolnym z rówieśnikami i rodziną. Wnioski Na podstawie przeprowadzonych badań sformułowano następujące wnioski 1. W próbie wytrzymałościowego biegu wahadłowego: a) u chłopców zaobserwowano poprawę wyniku w liczbie uzyskanych etapów średnio o 9,2 od wyników początkowych, b) u dziewcząt poprawa wyniosła średnio 5,9 etapów od wyniku początkowego. 2. W próbie szybkościowej biegu wahadłowego 10 5m: a) u chłopców zaobserwowano średnią poprawę na wysokości 1 sekundy od wyniku początkowego, b) u dziewcząt wynik poprawił się średnio o 1,2 sekundy od wyniku początkowego. Piśmiennictwo 1. Drabik J., Aktywność fizyczna w edukacji zdrowotnej społeczeństwa cz. I i II, Akademia Wychowania Fizycznego Wydawnictwo Uczelniane, Gdańsk Frołowicz T., (Nie)nowe potrzeby wychowania fizycznego: Projekt Moja sprawność i zdrowie, w: Muszkieta R., Bronikowski M. (red.), Wychowanie fizyczne w nowym systemie edukacji, Akademia Wychowania Fizycznego, Poznań Dobosz J., Tabele punktacyjne testów Eurofit, Międzynarodowego i Coopera dla uczniów i uczennic szkół podstawowych, Akademia Wychowania Fizycznego, Warszawa Maciaszek J. Wpływ rodziny i wychowawców szkolnych na aktywność ruchową dziewcząt i chłopców, Roczniki Naukowe Akademia Wychowania Fizycznego, zeszyt nr 44, Poznań

10 Aktywność ruchowa ludzi w różnym wieku, nr (28) 4/ Oja P., Recepta na zdrowe ćwiczenia fizyczne- dozowanie wysiłków fizycznych, w: Wolańska T. (red.), Aktywność fizyczna a zdrowie. PTNKF, Warszawa Umiastowska D., Czynniki aktywizacji ruchowej dzieci i młodzieży na różnych szczeblach edukacji, Rozprawy I Studia, T. (CCCXXXVII) 263, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego impact of teaching physical education outdoors on improving strength and speed of a primary school pupil Summary Keywords: physical education classes, Eurofit test, outdoor physical activity Physical education lessons outdoors have an objective to stimulate the need of movement for a young person, to toughen the body and to show the possibility of using the natural terrain in the immediate vicinity. The dynamic development of science and technology makes people forget about their biological needs. Technology makes life easier, but unfortunately at the same time, negatively affects humans physically and psychologically. As a physical education teacher, I realized how much influence I have to build awareness among students and prophylaxis in the prevention of diseases of the modern world. I know what a great opportunity it is for the pupils to have an adequate dose of movement in physical education lessons outdoor, and in sports and recreations in the context of extracurricular activities. My curiosity of understanding the impact of outdoor activities has led me to try to prove if high frequency of lessons outdoors has an impact on the improvement of strength and speed in pupils of grades IV VI of primary school. 78