Wewnętrzne systemy zapewnienia jakości kształcenia w odniesieniu do nowych regulacji prawnych

Transkrypt

1 Maria Próchnicka Wewnętrzne systemy zapewnienia jakości kształcenia w odniesieniu do nowych regulacji prawnych w odniesieniu do nowych regulacji prawnych ż k ł d i i ji i lk i ł j Wyższa Szkoła Administracji w Bielsku Białej 14 grudnia 2011

2 TRANSFORMACJA KORZYSTNY WYJĄTKOWOŚĆ KRĄG JAKOŚCI STOSUNEK DOSKONAŁOŚĆ EFEKTÓW DO NAKŁADÓW DO NAKŁADÓW SPEŁNIANIE PRZYPISANYCH FUNKCJI Raport końcowy. Analiza opisująca systemy zapewnienia jakości kształcenia w Europejskim Obszarze Szkolnictwa Wyższego. Oprac. zespół M. Frankowicz (kierownik projektu) [i in.]. Kraków: CBSW, 2009.

3 Standardy i wskazówki dotyczące zapewnienia jakości kształcenia w Europejskim Obszarze Szkolnictwa Wyższego Materiały z Konferencji europejskich ministrów i do spraw szkolnictwa wyższego, Bergen maja

4 Ocena skuteczności wewnętrznego systemu zapewniania jakości Utl Ustalenie celów zewnętrznego systemu i procedur działania Określenie kryteriów dla decyzji Dostosowanie procedur do celów Udostępnianie raportów Określenie procedur uzupełniających Prowadzenie analiz systemowych Systematyczność przeglądów i procedury monitorowania

5 » Art. 48a ust. 1 Komisja jest instytucją działającą niezależnie na rzecz doskonalenia jakości kształcenia.» At Art. 48a ust. 3 oraz 4 określają, że Polska Komisja Akredytacyjna dokonuje dwóch rodzajów oceny: programowej oraz instytucjonalnej.

6 2. 1) Ocena warunków prowadzenia studiów na określonym kierunku, poziomie i profilu kształcenia, określonych w przepisach wydanych na fl k ł k śl h h d h podstawie art. 9 ust. 3 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym, [ ], w tym ocena: a) związku kierunku studiów ze strategią rozwoju uczelni w tym jej a) związku kierunku studiów ze strategią rozwoju uczelni, w tym jej misją, b) opracowanych przez jednostkę zakładanych efektów kształcenia w odniesieniu do efektów kształcenia opisanych w Krajowych Ramach odniesieniu do efektów kształcenia opisanych w Krajowych Ramach Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego, c) programu studiów, w tym realizacji zakładanych efektów kształcenia oraz sposobów weryfikacji osiągniętych efektów kształcenia, p y j ąg ę y, d) sposobu przypisania punktów ECTS do poszczególnych modułów kształcenia zajęć lub grupy zajęć w programie studiów, ) p y g y ą y g j e) spełniania wymagań dotyczących minimum kadrowego i kwalifikacji nauczycieli akademickich prowadzących zajęcia dydaktyczne na kierunku studiów, f) infrastruktury dydaktycznej, w tym dostępu do literatury zalecanej w ramach kształcenia na kierunku studiów; hk ł i ki k dió

7 2) ocena warunków prowadzenia kształcenia na odległość, jeżeli program kształcenia przewiduje prowadzenie zajęć z wykorzystaniem metod i technik kształcenia przewiduje prowadzenie zajęć z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość; 3) ocena funkcjonowania wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia w zakresie analizy efektów kształcenia i jego działania na rzecz doskonalenia programu kształcenia; k t ł i 4) ocena dostosowania efektów kształcenia do potrzeb rynku pracy, w tym: a) wykorzystania wyników monitorowania karier zawodowych absolwentów, b) wykorzystania opinii pracodawców przy tworzeniu programów kształcenia b) wykorzystania opinii pracodawców przy tworzeniu programów kształcenia, c) organizacji praktyk oraz wyników analizy zakładanych i uzyskanych efektów z realizacji tych praktyk; 5) ocena zarządzania procesem dydaktycznym w zakresie kierunku studiów, w tym ocena zarządzania procesem dydaktycznym w zakresie kierunku studiów, w tym zmian dokonywanych w programie kształcenia wynikających z jego doskonalenia. 3. Jeżeli jednostka prowadzi w ramach kierunku studia drugiego stopnia lub j d li jednolite studia magisterskie, ocena programowa obejmuje również sprawdzenie, di i ki b j j ó i ż d i czy są prowadzone badania naukowe w co najmniej jednym obszarze wiedzy odpowiadającym obszarowi kształcenia, do którego przyporządkowano kierunek studiów.

8 4. Jeżeli jednostka prowadzi w ramach kierunku studiów zajęcia przygotowujące do uzyskania kwalifikacji j i j d k i k lifik ji uprawniających do wykonywania zawodu nauczyciela, ocena programowa obejmuje również ocenę dostosowania programu studiów do warunków określonych w standardach kształcenia dó d kó k śl h d d hk ł przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela, określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 9c ustawy. 5. Jeżeli jednostka prowadzi studia na kierunkach: lekarskim, 5 Jeżeli jednostka prowadzi studia na kierunkach: lekarskim lekarsko dentystycznym, farmacja, pielęgniarstwo, położnictwo, weterynaria oraz architektura, ocena programowa obejmuje również ocenę dostosowania programowa obejmuje również ocenę dostosowania programów studiów do warunków określonych w standardach kształcenia dla tych kierunków, określonych w przepisach wydanych na podstawie art 9b ustawy wydanych na podstawie art. 9b ustawy.

9 P l k K i j Ak d t j d k Polska Komisja Akredytacyjna dokonuje oceny j instytucjonalnej, jeżeli: Jednostka organizacyjna uczelni spełnia łącznie następujące warunki: łącznie następujące warunki: Jednostka organizacyjna Jednostka organizacyjna uczelni prowadzi studia doktoranckie lub 1) w ciągu 5 lat poprzedzających ocenę instytucjonalną jednostka ta w zakresie oceny programowej nie uzyskała oceny oceny programowej nie uzyskała oceny negatywnej, a w przypadku oceny warunkowej uzasadnienia jej wydania nie stanowiły zastrzeżenia dotyczące konstrukcji i funkcjonowania wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia; 2) została dokonana ocena programowa większości prowadzonych w tej jednostce kierunków studiów Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 29 września 2011 r. w sprawie warunków oceny programowej i oceny instytucjonalnej

10 Ocena instytucjonalna obejmuje: 1) ocenę związku związku strategii rozwoju jednostki ze i strategią rozwoju uczelni 2) ocenę funkcjonowania wewnętrznego systemu systemu zapewniania jakości kształcenia, w tym jego y j g konstrukcji i oddziaływania na doskonalenie jakości kształcenia k ł i 4) ocenę jakości 3) ocenę jakości jakości procesu kształcenia na kształcenia na studiach podyplomowych studiach prowadzonych w doktoranckich prowadzonych w d k ki h jednostce prowadzonych w jednostce Przy ocenie instytucjonalnej bierze się pod uwagę także: 5) ocenę współpracy z otoczeniem społeczno społeczno gospodarczym 1) stopień umiędzynarodowienia studiów 2) współpracę międzynarodową w zakresie badań 3) Wyniki poprzednich ocen programowych oraz akredytacje i certyfikaty międzynarodowe i d d Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 29 września 2011 r. w sprawie warunków oceny programowej i oceny instytucjonalnej

11 WEWNĘTRZNE SYSTEMY ZAPEWNIENIA JAKOŚCI KSZTAŁCENIA

12 Rektor sprawuje nadzór nad wdrożeniem i doskonaleniemuczelnianego systemu zapewnienia jakości kształcenia Art. 66 ust. 2 pkt 3a) W ustawie nie zostały sformułowane wprost wytyczne odnoszące się do form organizacyjnych oraz zadań systemów wewnętrznego zapewnienia jakości kształcenia. Uczelnie są autonomiczne w ich projektowaniu i doskonaleniu, a także dopasowaniu do misji, strategii oraz związanej z nią polityki jakości uczelni

13 Bliższą charakterystykę wewnętrznych systemów doskonalenia jakości kształcenia t ó d k l i j k ś ik t ł i znaleźć można w aktach wykonawczych: I. Wewnętrzny system zapewnienia jakości kształcenia: 1) odnosi się do wszystkich etapów i aspektów procesu dydaktycznego 2) uwzględnia w szczególności wszystkie formy weryfikowania efektów kształcenia na poszczególnych kierunkach studiów 3) uwzględnia oceny dokonywane przez studentów i 3) uwzględnia oceny dokonywane przez studentów i doktorantów po zakończeniu każdego cyklu zajęć dydaktycznych 4) uwzględnia wnioski z monitorowania kariery zawodowej absolwentów uczelni zawodowej absolwentów uczelni II. Kierownik podstawowej jednostki organizacyjnej uczelni jest zobowiązany do przedłożenia radzie tej jednostki na koniec roku akademickiego, po zasięgnięciu opinii minimum kadrowego dla danego zasięgnięciu opinii minimum kadrowego dla danego kierunku studiów, oceny efektów kształcenia na danym kierunku, stanowiącej podstawę doskonalenia jakości kształcenia III. System zapewnienia jakości kształcenia powinien uwzględniać działania na rzecz doskonalenia programu kształcenia na danym kierunku studiów danym kierunku studiów IV. Jednostka podstawowa uczelni, która rozpoczyna kształcenie na nowym kierunku jest zobowiązana do wdrożenia kierunku jest zobowiązana do wdrożenia wewnętrznego systemu zapewnienia jakości kształcenia na rzecz doskonalenia programu kształcenia na tym kierunku od p g y dnia rozpoczęcia kształcenia Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 5 października 2011 r. w sprawie warunków prowadzenia studiów na określonym kierunku i poziomie kształcenia

14 Wewnętrzny system zapewnienia/doskonalenia jakości kształcenia OCENA diagnozowanie istniejącego stanu jakości t j k ś i kształcenia Modele zarządzania uczelniami w Polsce [dok Modele zarządzania uczelniami w Polsce. [dok. elektr.]. Oprac. zespół pod kierunkiem M. du Valla. Kraków 2011, s [Tryb dostępu:] /Finansowanie/fundusze_europejskie/PO_KL/Pro jekty_systemowe/ _raport_koncowy_ Modele_zarzadzania_uczelniami_w_Polsce.pdf

15 Polityka oraz procedury zapewniania jakości (strategia, system uczelniany, udział studentów) Zatwierdzanie, monitoring programów i ich efektów Zasady oceny studentów Zapewnianie jakości kadry dydaktycznej Odpowiednie zasoby i środki wsparcia Systemy informacyjne Publikowanie informacji

16 Instytucje powinny posiadać id ć politykę oraz związane z nią procedury w zakresie jakości oraz standardów oferowanych przez siebie programów oraz ich efektów. Powinny także przyjąć na siebie wyraźne zobowiązanie do rozwoju kultury, która uznaje znaczenie jakości oraz jej jzapewnienia i w ich ihfunkcjonowaniu. W tym celu, instytucje powinny opracować i wprowadzić w życie strategię narzecz ciągłej poprawyjakości. Strategia, polityka oraz procedury powinny posiadać formalny status i być powszechnie dostępne. Powinny również przewidywać określone funkcje dla studentów oraz pozostałych zainteresowanych stron.

17 Instytucje powinny dysponować oficjalnymi mechanizmami zatwierdzania, okresowego przeglądu mechanizmami zatwierdzania, okresowego przeglądu oraz monitorowania swoich programów oraz ich efektów.

18 Studenci powinniby oceniani według opublikowanych i konsekwentnie stosowanych kryteriów, przepisów i procedur.

19 Instytucje powinny posiadać metody gwarantujące, aby kadra prowadząca zajęcia dla studentów dysponowała odpowiednimi kwalifikacjami i kompetencjami. Powyższe metody powinny być dostępne dla osób prowadzących zewnętrzne przeglądy i stanowić przedmiot komentarza w raportach.

20 Instytucje powinny zagwarantować, aby zasoby wspomagające naukę studentów były wystarczające i odpowiednie dla każdego z oferowanych programów.

21 Instytucje powinny gromadzić, analizować i wykorzystywać stosowne informacje dotyczące skutecznego zarządzania oferowanymi programami studiów oraz innymi działaniami.

22 Instytucje powinny w regularnych odstępach czasu publikować aktualne, bezstronne i obiektywne informacje zarówno w ujęciu ilościowym, jak i jakościowym na temat oferowanych przez siebie programów oraz ich efektów.

23 »»»»»»»»»»»» zapewnianie spełnienia przez uczelnie obowiązujących je wymagań prawnych, wspieranie implementacji strategii rozwoju przyjętych przez władze uczelni wspieranie implementacji strategii rozwoju przyjętych przez władze uczelni, poprawa sprawności realizacji procesów wewnętrznych związanych z działalnością dydaktyczną w uczelniach (jak np. doskonalenie programów kształcenia), poprawa ogólnej efektywności działania uczelni oraz efektywności poszczególnych procesów, dzięki ich monitorowaniu, dzięki ich monitorowaniu, przeciwdziałanie zagrożeniom ciągłości działania uczelni wyższych np. konieczności zamykania kierunków studiów, rozszerzanie zakresu autonomii uczelni np. poprzez uzyskiwanie uprawnień akademickich w wyniku doskonalenia kadry naukowo dydaktycznej, y y y y j zapewnienie osiągania oczekiwanych efektów w różnych obszarach działalności, poprawa wyników oceny programowej i instytucjonalnej, wzmacnianie szans uzyskania i utrzymania przez podstawowe jednostki organizacyjne uczelni wyższych statusu Krajowego Naukowego Ośrodka Wiodącego, y y j g g ą g, poprawa wyników finansowych uczelni wyższych np. poprzez pozytywny wpływ na wysokość dotacji z budżetu państwa;, a także w wyniku wypracowywania dodatkowych funduszy będących rezultatem współpracy z przemysłem, stworzenia oferty płatnych kursów, oraz racjonalnego gospodarowania uzyskanymi funduszami, kształtowanie wizerunku uczelni wyższych poprzez działania na rzecz osiągania wysokich wyników ocen (akredytacja, oceny parametryczne) oraz miejsc w rankingach; stymulowanie pozytywnych zmian w kulturze organizacyjnej uczelni wyższych, przejawiających się powszechna wśród pracowników orientacja na jakość [ ] Modele zarządzania uczelniami w Polsce. [dok. elektr.]. Oprac. zespół pod kierunkiem M. du Valla. Kraków 2011, s [Tryb dostępu:] le_zarzadzania_uczelniami_w_polsce.pdf

24 1. odnosi się do wszystkich etapów i aspektów procesu dydaktycznego; 2. uwzględnia działania na rzecz doskonalenia programu kształcenia na kierunkach studiów prowadzonych przez podstawową jednostkę organizacyjną; 3. uwzględnia w szczególności wszystkie formy weryfikowania efektów kształcenia na kierunkach studiów prowadzonych przez podstawową jednostkę organizacyjną; 4. uwzględnia oceny dokonywane przez studentów i doktorantów po zakończeniu każdego ckl cyklu zajęć ddaktcnch dydaktycznych; 5. uwzględnia wnioski z monitorowania kariery zawodowej absolwentów uczelni; 6. uwzględnia wnioski z badań oczekiwań pracodawców i zgodności efektów kształcenia z potrzebami rynku pracy

25 Kierownik ik podstawowej jjednostki organizacyjnej jjest zobowiązany do przedłożenia radzie tej jednostki na koniec roku akademickiego, kd iki po zasięgnięciu i i opinii ii członków minimum kadrowego dla danego kierunku studiów, oceny efektów fkó kształcenia ł na każdym kierunku prowadzonym przez podstawową jednostkę organizacyjną. Wyniki tej oceny stanowią podstawę doskonalenia jakości kształcenia Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 5 października 2011 r. w sprawie warunków prowadzenia studiów na określonym kierunku i poziomie kształcenia

26 1) analizę stopnia realizacji celów kształcenia i osiągania przez studentów założonych efektów kształcenia dla programu kształcenia o określonym poziomie i profilu kształcenia, a w tym:» analizę stosowanych sposobów i form weryfikowania efektów kształcenia oraz adekwatnościtych tych form do zakładanych efektów kształcenia» ocenę jakości prac dyplomowych i adekwatności wymagań stawianych pracom dyplomowym do celów programu kształcenia i zakładanych efektów kształcenia» ocenę jakości praktyk oraz analizę zakładanych i uzyskanych w ich wyniku efektów kształcenia» analizę wyników nauczania» analizę wyników egzaminów dyplomowych» analizę poprawności przypisania punktów ECTS do modułów kształcenia 2) analizę ocen zajęć dydaktycznych dokonywanych przez studentów i doktorantów na zakończenie każdego cyklu zajęć dydaktycznych 3) analizę użyteczności efektów kształcenia dla programu kształcenia o określonym poziomie i profilu kształcenia (zakładanych i uzyskanych), a w tym:» ocenę wykorzystania wyników monitorowania karier absolwentów w definiowaniu efektów kształcenia» ocenę zaangażowania przedstawicieli pracodawców w tworzenie i doskonalenie programu kształcenia» analizę zgodności zakładanych efektów kształcenia z potrzebami rynku pracy 4) ocenę infrastruktury dydaktycznej, w tym dostępu do literatury zalecanej w ramach kształcenia na kierunku studiów 5) ocenę sposobu informowaniastudentów i innych zainteresowanych (kandydatów, pracodawców) oraz rzetelności i aktualności informacji o efektach dla programu kształcenia oraz metodach sprawdzania i oceny efektów

27 Wymagania PKA (wzór raportu samooceny_ Wewnętrzny system zapewniania jakości Funkcjonowanie wewnętrznego systemu zapewniania jakości powinno zostać przedstawione ze szczególnym uwzględnieniem następujących aspektów: 1. Zarządzanie kierunkiem Należyprzedstawić: strukturę procesu decyzyjnego, w tym organy i osoby podejmujące decyzje odnoszące się do tworzenia i prowadzenia kształcenia na ocenianym kierunku studiów z uwzględnieniem zakresuich kompetencji i odpowiedzialności; system oceny procesu zarządzania kierunkiem i sposób wykorzystania jej wyników w celu doskonalenia kształcenia na ocenianym kierunku, a takżeocenę skutecznościprzyjętych rozwiązań. 1. Weryfikacja zakładanych efektów kształcenia. Należyprzedstawić system weryfikacji osiągnięcia zakładanych efektów kształcenia na różnych jego etapach, w tym: opis procedur określania efektów kształcenia oraz monitorowania ich realizacji, opis sposobów potwierdzania efektów na każdym etapie kształcenia, w tym: system oceny prac zaliczeniowych, projektowych, egzaminacyjnych, system weryfikacji efektówuzyskanych fktó k wwynikuodbyciapraktyk/stażu, i kt k/ t ż system sprawdzania końcowych efektów (proces dyplomowania), oraz jeżeli jest to możliwe ze względu na specyfikę i profil prowadzonego kształcenia system monitorowania karier zawodowych na rynku pracy; opis udziału interesariuszy wewnętrznych i zewnętrznych w procesie określania i weryfikacji zakładanych efektów kształcenia; opis mechanizmów mającychna celu doskonalenie programu kształcenia i jego efektów; opis procedur zapewniającychpubliczną dostępnośćopisu efektówkształcenia, systemuich ocenyorazweryfikacji; opis systemu zapobiegania zjawiskom patologicznym, związanym z procesem kształcenia, oraz dokonać oceny trafności i skuteczności przyjętych rozwiązań. Należy podać te informacje, które są niezbędne do oceny wpływu funkcjonowania WSZJ na doskonalenie jakości kształcenia Należy podać te informacje, które są niezbędne do oceny wpływu funkcjonowania WSZJ na doskonalenie jakości kształcenia na ocenianym kierunku studiów. Pełna dokumentacja dotycząca funkcjonowania wewnętrznego systemu zapewniania jakości, w tym weryfikacji jego efektywności powinna zostać przedstawiona do wglądu w czasie wizytacji.

28 Kultura jakości cechuje się ciągłym dążeniem do poprawy jakości i łączy elementy kulturowe (wspólnie podzielane wartości, oczekiwania i zaangażowanie) z elementami organizacyjnymi (systemy i struktury pro jakościowe) J. Mirecka (z wykorzystaniem materiałów opracowanych wspólnie z Markiem Frankowiczem), Kultura jakości w świetle postulatów Procesu Bolońskiego. Tryb dostępu:

29 » jakość jako własność społeczności akademickiej» zrozumienie dla potrzeby ciągłego monitorowania jakości» oparcie bardziej na zachowaniach się ludzi niż systemach operacyjnych» jasne sprecyzowanie celów» umiejscowienie studentów w centrum» partnerstwo i współpraca» symbioza pomiędzy indywidualną osobą a społecznością» rola przywódców inspirująca raczej niż dyktatorska» otwartość na ocenę zewnętrzną» wzmacnianie samo refleksji oraz inicjatyw doskonalących J. Mirecka (z wykorzystaniem materiałów opracowanych wspólnie z Markiem Frankowiczem), Kultura jakości w świetle postulatów Procesu Bolońskiego. Tryb dostępu: [odczyt: ]

30 1. W budżecie państwa jest określana dotacja podmiotowa na dofinansowanie zadań projakościowych, przeznaczona na: 1) dofinansowanie jednostek organizacyjnych mających status KNOW, w 1) d fi i j d t k i j h j h t t KNOW tym z tytułu dodatku do wynagrodzenia dla pracowników oraz specjalnych stypendiów naukowych dla uczestników stacjonarnych studiów doktoranckich oraz specjalnych stypendiów naukowych dla studentów; doktoranckich oraz specjalnych stypendiów naukowych dla studentów; 2) dofinansowanie podstawowych jednostek organizacyjnych uczelni posiadających ocenę wyróżniającą na podstawie opinii Komisji, dotyczącej oceny kształcenia o której mowa w art 49 ust 1 pkt 2 i ust 5; oceny kształcenia, o której mowa w art. 49 ust. 1 pkt 2 i ust. 5; 3) dofinansowanie podstawowych jednostek organizacyjnych uczelni w zakresie wdrażania systemów poprawy jakości kształcenia oraz Krajowych Ram Kwalifikacji; Ram Kwalifikacji; 4) finansowanie zadań związanych z kształceniem uczestników stacjonarnych studiów doktoranckich prowadzonych w uczelniach niepublicznych

31 Dziękuję za uwagę Wyższa Szkoła Administracji w Bielsku Białej 14 grudnia 2011