Systemy e-handlu - porównanie szkolenia wspieranego platformą e-learningową oraz studiów podyplomowych prowadzonych trybem blended learning

Transkrypt

1 Systemy e-handlu - porównanie szkolenia wspieranego platformą e-learningową oraz studiów podyplomowych prowadzonych trybem blended learning doc. dr Zbigniew E. Zieliński Wyższa Szkoła Handlowa im. Bolesława Markowskiego w Kielcach zzielinski@wsh-kielce.edu.pl Coraz więcej uczelni wyższych staje przed dylematem prowadzenia wszystkich bądź wyodrębnionej części zajęć dydaktycznych w postaci modułów e-learning. Studenci z reguły są zainteresowani taką formą prowadzenia zajęć, z drugiej strony istotnym czynnikiem przeciw są nakłady finansowe na platformę edukacji on-line (a także przygotowanie materiałów), przeszkolenie pracowników i wykładowców, czy nawet samych studentów mających korzystać z e-learning. W artykule zaprezentowano dwa sposoby podejścia do prowadzonych zajęć z przedmiotu "Systemy e-handlu", które odbyły się w postaci szkolenia e- learning oraz studiów podyplomowych na tej samej platformie, lecz prowadzonych trybem blended learning. Słowa kluczowe: e-biznes, moodle, e-learning, blended learning. 1. Wstęp W roku 2006 Wyższa Szkoła Handlowa w Kielcach uruchomiła projekt pt.: Studia podyplomowe szansą rozwoju kadr realizowane na zlecenie Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości. Projekt ten jest współfinansowany z Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Zajęcia obejmują przedmioty o charakterze ogólnym, wspierającym rozwój kwalifikacji zawodowych kadry kierowniczej i pracowników przedsiębiorstw. W ramach tego projektu prowadzone są zajęcia z przedmiotu Systemy e-handlu w wymiarze 20 godzin. Przedmiot w pierwszym roku studiów (luty-maj 2007) prowadzony był trybem blended learning (wykłady odbywały się w siedzibie Wyższej Szkoły Handlowej), zaś w drugiej edycji (kwiecień-wrzesień 2007) były to modelowe zajęcia e-learning realizowane przy pomocy platformy Moodle ( Doświadczenia wynikłe z prowadzenia tych dwu rodzaju zajęć z Systemów e- handlu oraz wzajemne powiązania zajęć e-learningowych z zajęciami tradycyjnymi (szkoleniem mieszanym) są przedmiotem niniejszego artykułu. 2. Założenia ogólne Zajęcia Systemy e-handlu w ramach planu nauczania Zarządzanie systemami logistycznymi w firmie ma na celu przybliżenie słuchaczom 1

2 elementów elektronicznego handlu, pojęć związanych z e-commerce, e- biznesem i marketingiem internetowym. Praktyczną częścią zajęć była praca z przygotowanymi na serwerze systemami klasy CMS (Content Management System) Mambo; aplikacjami typu sklep internetowy oscommerce; forum dyskusyjne phpbb, a także zagadnieniami social software w e-firmie jakimi są web blogi WordPress. Studenci podczas laboratoriów zapoznawali się z pojęciami dotyczącymi technicznych aspektów funkcjonowania i prowadzenia firmy w internecie takimi jak: domena, serwer (w tym wirtualny hosting), konta , pozycjonowanie, sklep internetowy, by na kolejnych zajęciach nauczyć się instalować, konfigurować i w stopniu podstawowym zarządzać własną dynamiczną witryną WWW. W ramach wdrożonej platformy internetowej Moodle ( do której słuchacze mieli pełen dostęp zamieszczone były wszelkie materiały, mające wspomagać proces nauczania przedmiotu. 3. Analiza przedmiotu Systemy e-handlu realizowana trybem blended learning Pierwsza edycja zajęć z przedmiotu Systemy e-handlu odbyła się z zastosowaniem modelu blended learning. Metoda ta wykorzystuje w procesie edukacyjnym zarówno techniki e-learningowe (kursy elektroniczne) jak i elementy tradycyjnego szkolenia stacjonarnego. Oznacza to, że w zależności od tematyki szkolenia, liczby osób objętych nauczaniem, czasu trwania nauki oraz możliwości finansowych i organizacyjnych klienta, sesje wirtualne w mniejszym lub większym stopniu przeplatane są bezpośrednimi spotkaniami uczestników z nauczycielem. Taka formuła nauczania jest do 70% skuteczniejsza od szkoleń standardowych, a to dzięki połączeniu w sobie zalet szkoleń tradycyjnych i elektronicznych, przy eliminacji wad i słabości, jakie posiada każda z tych metod stosowana oddzielnie 1. Wykłady oraz ćwiczenia w ramach przedmiotu odbywały się w pracowni komputerowej. Przystępując do ich realizacji autor uznał aby całość materiałów teoretycznych została przygotowana w formie elektronicznej, różniącej się zasadniczo od tradycyjnego podręcznika. Materiały te z założenia musiały być ogólnodostępne na wcześniej przygotowanej platformie e-learning Moodle (Modular Object-Oriented Dynamic Learning Environment modularne, zorientowane obiektowo dynamiczne środowisko nauczania). Moodle jest rozwiązaniem przeznaczonym do tworzenia kursów prowadzonych przez internet. Platforma Moodle została stworzona w systemie Linux, w oparciu o Apache, PHP i MySQL lub PostgreSQL (a także w systemach operacyjnych Windows XP, Mac OS X). Moodle jest rozprowadzany za darmo jako oprogramowanie open source, zgodnie z licencją GNU GPL WiedzaNet, stan na dzień Wikipedia, stan na dzień

3 Na tym etapie studenci mieli dostęp za pośrednictwem internetu do multimedialnych materiałów oraz przygotowanej bazy wiedzy. Z 20 zaplanowanych godzin 16 odbyło się w sposób tradycyjny, zaś pozostałe 4 godziny to praca własna studentów na platformie e-learning. Wynikiem zajęć było praktyczne opracowanie przez każdego ze studentów jednego z elementów e-handlu (własnego bloga, e-sklepu, dynamicznej strony e-firmy, czy forum dyskusyjnego). Rysunek 1 Platforma Moodle WSH ( Źródło: opracowanie własne. Część zajęć teoretycznych prowadzonych w formie tradycyjnej obejmowało zagadnienia dotyczące strategii rozwoju systemów gospodarki elektronicznej, marketingu elektronicznego, kształtowaniu wizerunku firmy w internecie oraz istotę handlu elektronicznego. W ciągu 4 godzin z wykorzystaniem technik e- learningu przeprowadzono zajęcia z pozycjonowania w Google; odbyły się konsultacje on-line oraz quiz (test wyboru) podsumowujący zdobytą wiedzę. Same zajęcia prowadzone trybem blended learning cieszyły się dużym zainteresowaniem studentów mimo, iż wymagały od nich większego zaangażowania oraz co istotne dostępu do internetu. 4. Szkolenie e-learning z przedmiotu Systemy e-handlu W trakcie drugiej edycji studiów podyplomowych przedmiot Systemy e- handlu przeprowadzony został w trybie nauczania na odległość. Jednakże pierwsze 2 godziny odbyły się w siedzibie uczelni celem zaznajomienia studentów z funkcjonującym systemem e-learning, założeniem kont w portalu 3

4 Moodle, przedstawieniem reguł i zasad funkcjonujących w ramach tak prowadzonego szkolenia. Kolejne 18 godzin zajęć odbyło się już w systemie e-learning i obejmowały one (obok zagadnień teoretycznych opisanych w punkcie 3): multimedialne przewodniki z animacjami (gif) i prezentacjami w technologii Flash ilustrującymi m.in. proces instalacji na serwerze systemu Mambo/osCommerce, czy konfigurację i zarządzanie tymi systemami, testy sprawdzające zdobytą wiedzę przeprowadzane pod koniec każdego z modułów e-learning, wirtualne konsultacje, komunikację za pomocą komunikatorów, czatu w systemie Moodle oraz rozmowy asynchroniczne z wykorzystaniem forum dyskusyjnego na stronie przedmiotu, wykonanie pracy własnej na zaliczenie przedmiotu. Rysunek 2 Przykładowy statyczny moduł obejmujący zagadnienia administracji produktami w komponencie phpshop. Źródło: opracowanie własne. Część udostępnionych materiałów wchodziła w skład tzw. bazy wiedzy wiki. Były to zagadnienia obejmujące elementy e-handlu, dostępne z poziomu systemu Moodle ale także w postaci odnośników do innych źródeł w internecie. Materiały te miały formę statyczną, bliską podręcznikowej, ze względu na charakter treści (definicje, teorie trudne do zobrazowania). Jednakże większość materiałów miało charakter multimedialny (np. proces instalacji systemu oscommerce na serwerze Linux). Prezentacje multimedialne pozwalały studentom lepiej zrozumieć pewne procesy, zaś przekazywana w ten sposób wiedza jest taka sama jak w podręcznikach czy skryptach. Możliwość 4

5 komunikacji synchronicznej (czat, komunikator) oraz asynchronicznej (forum dyskusyjne, ) umożliwiło pełną komunikację z prowadzącym zajęcia oraz pomiędzy uczestnikami szkolenia. Same zajęcia, prowadzone przez internet czerpały z doświadczeń i pracy zdobytej w kształceniu tradycyjnym. Nieograniczony dostęp do materiałów w formie elektronicznej był przydatny ambitnym studentom jak i tym, którym zajęcia nie wystarczają do zrozumienia tematu, zaś wszystkim pozwolił zrealizować prace własne. Rysunek 3 Projekt e-sklepu zrealizowany w ramach zajęć. Źródło: opracowanie własne. Laboratoria systemów e-handlu prowadzone w całości na platformie Moodle w trybie e-learning są punktem wyjścia do tworzenia całościowego systemu nauczania przez internet. Same zajęcia były przyjęte przez studentów z dużym entuzjazmem i zainteresowaniem, jednak na zakończenie kursu wiele osób wskazywało na wady tego rozwiązania: brak tradycyjnego kontaktu z nauczycielem, problemy z samodyscypliną podczas nauki oraz dostępem do internetu. Próba prowadzenia zajęć tylko na z wykorzystaniem platformy e- learning zakończyła się powodzeniem, jednak ostateczna konkluzja skłania się ku szkoleniu hybrydowemu blended learning. 5

6 5. Podsumowanie Przygotowanie materiałów dydaktycznych wykorzystywanych później w nauczaniu na odległość za pomocą internetu wiąże się ze znacznym nakładem pracy, jednakże na koniec prowadzi do podniesienia jakości kształcenia. Treść wsparta prezentacjami multimedialnymi, animacjami, elektroniczne quizy i zadania pozwalają lepiej zrozumieć poruszane zagadnienia oraz dają także możliwość rozprowadzania ich w postaci płyt CD. Ważnym elementem szkolenia e-learning jest interakcja i wieloraki kontakt (na poziomie synchronicznym i asynchronicznym) ze studentem oraz rozszerzenie funkcjonowania samej uczelni w ramach systemu nauczania. Uczelnia nie jest już jedynym miejscem gdzie zdobywa się wiedzę, to system e-learning staje się elementem wymagającym większej aktywności od studenta i czynnikiem doskonalenia procesu dydaktycznego przez nauczyciela. Dobrym rozwiązaniem staje się tryb szkolenia określanego blended learning połączenia systemu e- learning z trybem zdobywania wiedzy w sposób tradycyjny. Zgromadzone doświadczenie zdaje się to potwierdzać studenci chcą mieć kontakt osobisty tzw. face-to-face z prowadzącym ale także oczekują od niego znajomości nowych technologii posługiwania się w sposób biegły komunikatorami, e- mailem czy forum dyskusyjnym. Wszystko to zmierza do formy hybrydowej, gdzie część zajęć odbywa się w sposób tradycyjny, część jest zawarta w multimedialnym systemie a sam wykładowca jest dostępny on-line. Netografia: 1. WiedzaNet, stan na dzień Wikipedia, stan na dzień