Plany zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Plany zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych"

Transkrypt

1 Zdjęcie: RZGW w Gliwicach Plany zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych Projekt planu zarządzania ryzykiem powodziowym dla Regionu Wodnego Górnej Odry Nr WBS:

2

3 Projekt: Wsparcie przygotowania krajowych dokumentów planistycznych w zakresie polityki ochrony środowiska zapewniających skuteczną realizację polityki spójności Etap II Opracowanie planów zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych Część I.

4 Metryka Dane Opis Tytuł dokumentu Autor dokumentu (firma/ instytucja) Nazwa Projektu Część zamówienia nr Projekt planu zarządzania ryzykiem powodziowym dla regionu wodnego Górnej Odry Grontmij Polska Sp. z o.o. Umowa Nr KZGW/ DPiZW-op/ POPT/1/ 2013 Rodzaj dokumentu Poufność WBS i nazwa projektu Wsparcie przygotowania krajowych dokumentów planistycznych w zakresie polityki ochrony środowiska zapewniających skuteczną realizację polityki spójności Etap II I - Opracowanie planów zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych Raport NIE Uzgodnione i Zaakceptowane przez komitety sterujące regionów wodnych projekty planów zarządzania ryzykiem powodziowym dla regionów wodnych Historia zmian Wersja Autor Data Zmiana 0.01 Grontmij Polska Sp. z o.o Wersja pierwsza dokumentu przekazana Zamawiającemu do weryfikacji 1.00 Grontmij Polska Sp. z o.o Wersja przekazana Zamawiającemu do akceptacji 2.00 Grontmij Polska Sp. z o.o Wersja przekazana Zamawiającemu do akceptacji Recenzje dokumentu Wersja Autor Data Odniesienie do innych dokumentów Nazwa dokumentu Data opracowania dokumentu Raport ze zmian do Metodyki PZRP (WBS ) Raport z przeprowadzonych analiz i diagnozy problemów (WBS ) Raport z zestawieniem działań z list ujętych w Master Planach (WBS ) Raport z uzasadnieniem celów, schematem możliwości ich osiągnięcia, zestawieniem wszystkich wyselekcjonowanych działań oraz zestawieniem działań z nadanymi im priorytetami, pierwsza selekcja działań (WBS ) Raport wskazujący instrumenty zarządzania ryzykiem powodziowym (WBS ) Raport z analizy i oceny zgodności przyjętych ostatecznych rozwiązań planistycznych z wymogami prawnymi i środowiskowymi (WBS ) Raport opisujący wybraną metodę analizy wielokryterialnej (WBS )

5 SPIS TREŚCI Spis tabel i rysunków... 8 Lista załączników Streszczenie w języku nietechnicznym Wprowadzenie Cele i zakres planu Podstawy prawne Relacje PZRP z innymi obszarami działania Opis procesu planistycznego Opis obszaru planowania Topografia, hydrografia, gleby, geologia, hydrologia Charakter zagrożenia powodziowego w regionie wodnym Użytkowanie terenu Partnerzy procesu planowania i zasady udziału społecznego Analiza interesariuszy Organy właściwe w sprawach zarządzania ryzykiem powodziowym Inne zainteresowane strony Zarządzanie procesem planowania Komitet Sterujący Grupa Planistyczna Zespoły planistyczne zlewni Zasady udziału społecznego Podsumowanie wstępnej oceny ryzyka powodziowego Ocena zagrożenia powodziowego Wnioski z analiz map zagrożenia powodziowego Dodatkowe analizy Podsumowanie Ocena ryzyka powodziowego Wnioski z analizy map ryzyka powodziowego Dodatkowe analizy Podsumowanie Analiza obecnego systemu zarządzania ryzykiem powodziowym Programy ochrony przed powodzią Techniczne środki ochrony przeciwpowodziowej i ich stan techniczny Nietechniczne środki ochrony przeciwpowodziowej Monitoring, prognozowanie i ostrzeganie...76

6 8.3.2 Reagowanie na powódź i zarządzanie kryzysowe Praktyka planowania przestrzennego Retencja naturalna, mała retencja Diagnoza problemów i wnioski Diagnoza problemów Przestrzenny rozkład zagrożenia powodziowego Wstęp Zidentyfikowane ryzyko powodziowe Diagnoza problemów Cele zarządzania ryzykiem powodziowym Kierunki działań i ich priorytetyzacja Schemat możliwości osiągnięcia celów Zidentyfikowane działania nietechniczne i techniczne Instrumenty wspomagające realizację działań Instrumenty prawno-finansowe Finansowanie zarządzania ryzykiem powodziowym Zasady gospodarowania obszarami narażonymi na niebezpieczeństwo powodzi Ubezpieczenia od ryzyka wystąpienia powodzi Kompetencja oddziaływań społecznych związanych z realizacją inwestycji przeciwpowodziowych Instrumenty analityczne Instrumenty informacyjne i edukacyjne Podsumowanie działań i ich priorytety Opis metodyki budowy i oceny wariantów Strategia zarządzania ryzykiem powodziowym Opis wybranego rozwiązania Wariant zerowy Wariant utrzymaniowy Rekomendowany wariant planistyczny Priorytety w realizacji działań Harmonogram, jednostki realizujące i źródła finansowania Opis zakresu i sposobu koordynacji z Ramową Dyrektywą Wodną i innymi dyrektywami środowiskowymi Etap wstępnego wariantowania scenariuszy planistycznych Etap analizy wielokryterialnej Uwzględnienie wpływu zmian klimatu na ryzyko powodziowe Podsumowanie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko Podsumowanie procesu konsultacji społecznych i informowania społeczeństwa Konsultacje społeczne...158

7 16.2 Informowanie ogółu społeczeństwa Opis zakresu i sposobu współpracy międzynarodowej Sposób monitorowania postępów realizacji planu zarządzania ryzykiem powodziowym Literatura/Źródła...168

8 Spis tabel i rysunków Tabela nr 1 Podział regionu wodnego Górnej Odry na obszary fizyczno-geograficznej wg Kondrackiego Tabela nr 2 Zestawienie rzek uwzględnionych w opracowaniu Tabela nr 3 Wskaźniki związane z wrażliwością obszarów zagrożonych powodziom Tabela nr 4 Zestawienie majątku na terenie zagrożonym powodziom w regionie wodnym Górnej Odry Tabela nr 5 Zestawienie parków krajobrazowych w regionie wodnym Górnej Odry Tabela nr 6 Zestawienie obszarów Natura 2000 w regionie wodnym Górnej Odry Tabela nr 7 Organy właściwe w sprawach zarządzania ryzykiem powodziowym oraz zakres ich kompetencji Tabela nr 8 Zestawienie grup, do których adresowane będą działania informacyjne Tabela nr 9 Strukturę zarządzania procesem planowania w regionie wodnym Górnej Odry Tabela nr 10 Powierzchnia obszarów zagrożenia powodziowego w Regionie Wodnym Górnej Odry Tabela nr 11 Ryzyko powodziowe w ujęciu gmin Regionu Wodnego Górnej Odry Tabela nr 12 Wartości średniorocznych strat (AAD) obliczone dla Regionu Wodnego Górnej Odry oraz zlewni wchodzących w skład regionu Tabela nr 13 Przypisanie działań zawartych w planach i programach z zakresu ochrony przeciwpowodziowej do przyjętych w Metodyce PZRP celów zarządzania ryzykiem powodziowym Tabela nr 14 Współczynniki wagowe określone na podstawie AHP Tabela nr 15 Zestawienie rzek uwzględnionych w opracowaniu Tabela nr 16 Zestawienie liczby gmin z przypisanym im ryzykiem powodziowym w Regionie Wodnym Górnej Odry Tabela nr 17 Zintegrowany poziom ryzyka z podziałem na zlewnie Tabela nr 18 Priorytety realizacji działań w regionie wodnym Górnej Odry Tabela nr 19 Planowane działania nietechniczne w regionie wodnym Górnej Odry Tabela nr 20 Planowane działania techniczne w regionie wodnym Górnej Odry Tabela nr 21 Działania techniczne o strategicznym znaczeniu, uwzględnione w Wariancie Zerowym Tabela nr 22 Przewidywane okresy użytkowania Tabela nr 23 Majątek RZGW Gliwice Tabela nr 24 Region Wodny Górnej Odry majątek Zarządów Melioracji i Urządzeń Wodnych 131 Tabela nr 25 Działania stanowiące rekomendowany wariant planistyczny dla regionu wodnego Górnej Odry Tabela nr 26 Lista działań nietechnicznych (N) planowanych do realizacji w latach Tabela nr 27 Lista inwestycji technicznych planowanych do realizacji w latach Rysunek nr 1 Schemat relacji pomiędzy PZRP a dokumentami strategicznymi Rysunek nr 2 Schemat przebiegu procesu planistycznego w regionie wodnym i na obszarze dorzecza Rysunek nr 3 Położenie obszaru planowania na tle arkuszy Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski w skali 1: Rysunek nr 4 Harmonogram wdrażania Dyrektywy Powodziowej Rysunek nr 5 Obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi w Regionie Wodnym Górnej Odry Rysunek nr 6 Harmonogram wdrażania Dyrektywy Powodziowej Rysunek nr 7 Harmonogram wdrażania Dyrektywy Powodziowej Rysunek nr 8 Schemat sygnalizacji przeciwpowodziowej Rysunek nr 9 System zarządzania kryzysowego w kraju... 80

9 Rysunek nr 10 Schemat obliczania wskaźników związanych z wrażliwością obszarów zagrożonych powodzią oraz poziomów zintegrowanego ryzyka powodziowego Rysunek nr 11 Rozkład procentowy zintegrowanego ryzyka powodziowego dla gmin w regionie wodnym Górnej Odry Rysunek nr 12 Przestrzenny rozkład zintegrowanego ryzyka powodziowego dla gmin w regionie wodnym Górnej Odry Rysunek nr 13 Obszary problemowe na tle Regionu Wodnego Górnej Odry Rysunek nr 14 Algorytm formułowania wariantów planistycznych Rysunek nr 15 Elementy składowe ryzyka powodziowego wykorzystane przy doborze optymalnego wariantu planistycznego Lista załączników 1. Lista skrótów 2. Słownik pojęć 3. Lista interesariuszy 4. Katalog celów 5. Katalog działań 6. Wstępna ocena ryzyka powodziowego 7. Mapy zagrożenia powodziowego 8. Mapy ryzyka powodziowego 9. Materiały dokumentujące proces konsultacji i udziału społecznego 10. Program działań dla planu zarządzania ryzykiem powodziowym Karty HOT SPOTów dla Regionu Wodnego Karty Zlewni dla Regionu Wodnego wraz z załącznikami mapowymi Lista działań nietechnicznych (N) Lista działań technicznych (TR) Lista działań odtworzenia funkcjonalności (OF) Lista działań utrzymaniowych (U) 11. Mapy PZRP 12. Instrumenty zarządzania ryzykiem powodziowym

10 Streszczenie w języku nietechnicznym 1

11 Streszczenie w języku nietechnicznym 1 Streszczenie w języku nietechnicznym Opracowane projekty Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych tworzą podstawy skutecznego zarządzania ryzykiem. Wnioski płynące z przygotowanych planów będą także podstawą dla stworzenia katalogu dobrych praktyk w dziedzinie ochrony przeciwpowodziowej i wpłyną na rozwój branży, przyszłą strukturę zarządzania majątkiem oraz metodykę priorytetyzacji działań inwestycyjnych i wspomagający w postaci katalogu instrumentów prawnych, ekonomicznych i komunikacyjnych. Przygotowanie Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym prowadzone było przy współudziale wielu stron-interesariuszy, którzy w podziale na Zespoły Planistyczne Zlewni, Grupy Planistyczne i Komitety Sterujące brali bezpośredni udział w poszczególnymi pracach nad kolejnymi etapami prac. Zapewniono także rzeczywisty udział społeczeństwa w procesie przygotowania planów zarządzania ryzykiem powodziowym w postaci prowadzonej akcji informacyjnej i konsultacji społecznych. Obszar planowania o powierzchni 3828,4 km 2 obejmuje cały region wodny Górnej Odry, z czego niewielki fragment zlewni Olzy w rejonie Koniakowa i Istebnej (gmina Istebna) funkcjonuje jako suwerenna część.. Dla tego obszaru w pierwszej kolejności przeprowadzona została analiza rozkładu przestrzennego zagrożenia i ryzyka powodziowego oraz strat na podstawie wstępnej oceny ryzyka powodziowego oraz map zagrożenia i map ryzyka powodziowego. W ramach wstępnej oceny ryzyka powodziowego na rozpatrywanym obszarze wyróżniono 12 znaczących powodzi historycznych, których główną przyczyna były intensywne opady deszczu przyczyniające się do powstania powodzi rzecznych. Jedną z największych powodzi w tym obszarze była powódź z 1997 roku. W regionie wodnym Górnej Odry wyznaczono 13 obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi o łącznej powierzchni 298 km 2. Powierzchnia ta stanowi ok. 8% powierzchni całego regionu wodnego. Na podstawie analizy map zagrożenia powodziowego zdefiniowano na rozpatrywanym obszarze blisko 23 tys. ha obszar znajdującego się na terenie o prawdopodobieństwie wystąpienia powodzi raz na 500 lat, a w przypadku powodzi o częstotliwości występowania raz na 100 lat i raz na 10 lat, znajduje się odpowiednio około17 tys. ha i 8 tys. ha. Liczba mieszkańców na obszarach o prawdopodobieństwie wystąpienia powodzi raz na 500 lat, raz na 100 lat i raz na 10 lat wynosi odpowiednio około 43 tys., 21 tys. i 2,5 tys. Analizy przeprowadzone na podstawie map zagrożenia i ryzyka powodziowego pozwoliły obliczyć wartości średniorocznych strat rocznych (AAD) dla zlewni i regionów wodnych w Polsce. Dla Regionu Wodnego Górnej Odry średnioroczne straty wynoszą 137,2 mln zł. W skali pięciostopniowej określone zostało również ryzyko powodziowe w odniesieniu do poszczególnych gmin, a w konsekwencji wskazano 7 gmin o najwyższym, zintegrowanym ryzyku powodziowym, gminy: Lubomia, Racibórz, Nędza, Kuźnia Raciborska, Cisek, Kędzierzyn-Koźle i Gliwice. Ryzyko powodziowe przeanalizowano także dla następujących, indywidualnych kategorii: zdrowia i życia ludzi, środowiska, dziedzictwa kulturowego i działalności gospodarczej. Dla całego obszaru zidentyfikowanych zostało również 10 głównych przyczyn zwiększonego ryzyka powodziowego, z których główne dotyczą zagadnień związanych z brakiem oczekiwanej funkcjonalności wałów przeciwpowodziowych oraz niewystarczającą ilością zbiorników retencyjnych. W dalszym etapie określone zostały najistotniejsze działania, których realizacja przyczyni się do obniżenia ryzyka powodziowego poprzez zahamowanie jego wzrostu (cel 1), minimalizacje istniejącego ryzyka (cel 2), poprawę systemy zarządzania ryzykiem powodziowym (cel 3). W ramach ww. 3 celów głównych, wyodrębnionych zostało 52 działań szczegółowych, które podzielone zostały na trzy grupy, z których najważniejsza grupa obejmuje działania nietechniczne i techniczne mające za zadanie obniżenie fali wezbraniowej i utrzymanie w należytym stanie istniejącej infrastruktury przeciwpowodziowej. Realizacja wytypowanych działań, powinna być wspierana poprzez instrumenty o charakterze prawno-finansowym, analitycznym i informacyjno-edukacyjnym, pełniących funkcję 11

12 Streszczenie w języku nietechnicznym komplementarną w stosunku do działań inwestycyjnych i przyczyniającą się w ten sposób pośrednio do obniżenia ryzyka powodziowego. Na podstawie wykonanej diagnozy problemów powodziowych regionu wodnego Górnej Odry oraz w oparciu o będące do dyspozycji narzędzia i instrumenty zdefiniowano pakiety działań, które w efekcie zapewnią osiągnięcie oczekiwanych rezultatów. Wdrożenie zdefiniowanych wariantów zarządzania ryzykiem powodziowym związane jest z corocznym, systematycznym ponoszeniem kosztów i nakładów inwestycyjnych. I tak, w wariancie utrzymaniowym oszacowano na podstawie analizy funkcjonującej obecnie infrastruktury przeciwpowodziowej w regionie wodnym Górnej Odry pożądane roczne koszty utrzymania na poziomie ok. 7 mln złotych. Uwzględniając specyfikę regionu oraz zidentyfikowane obszary szczególnie narażone na ryzyko powodzi, w wariancie rekomendowanym do realizacji (wariant kombinowany), określono i przypisano konkretnym obszarom (gminom) 4 działania nietechniczne, działania nietechniczne wspierające oraz 15 działań technicznych. Szacunkowy koszt ich wdrożenia to ,00 złotych. Spośród działań technicznych 5 z nich przewiduje się do realizacji do roku 2021 (pierwszy cykl planistyczny), a pozostałe działania będą realizowane w późniejszym okresie. Dla wszystkich działań technicznych określony został koszt i źródło finansowania. Za kluczową inwestycję dla regionu wodnego Górnej Odry należy uznać budowę suchego zbiornika przeciwpowodziowego Racibórz Dolny, którego koszt inwestycji wynosi złotych. 12

13 Wprowadzenie 2

14 Wprowadzenie 2 Wprowadzenie 2.1 Cele i zakres planu Opracowane projekty Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych tworzą podstawy skutecznego zarządzania ryzykiem powodziowym w przyszłości, stwarzając jednocześnie szanse na proaktywne podejście w inicjowaniu i wdrażaniu działań inwestycyjnych oraz instrumentów wspomagających. Wnioski płynące z przygotowanych planów będą także podstawą dla stworzenia katalogu dobrych praktyk w dziedzinie ochrony przeciwpowodziowej i wpłyną na rozwój branży, przyszłą strukturę zarządzania majątkiem oraz metodykę priorytetyzacji działań inwestycyjnych i wspomagających w postaci katalogu instrumentów prawnych, ekonomicznych i komunikacyjnych. Przedstawione Plany będą podstawą ich przyszłych aktualizacji i rozpoczną nieprzerwany proces ciągłej poprawy systemu osłony kraju przed nadzwyczajnymi zagrożeniami. Prace analityczne, diagnostyczne i planistyczne związane z przygotowaniem Planów oparte były na strukturze hierarchicznej zlewnia region wodny dorzecze i prowadzone przy pełnej współpracy z Krajowym Zarządem Gospodarki Wodnej, Regionalnymi Zarządami Gospodarki Wodnej, Wojewódzkimi Zarządami Melioracji i Urządzeń Wodnych, a także pozostałymi lokalnymi interesariuszami, którzy uczestniczyli w ich tworzeniu poprzez zorganizowany system komitetów sterujących i grup planistycznych regionów wodnych i dorzeczy oraz zespołów planistycznych zlewni. Wyżej wymienione prace, które trwały od lipca do listopada 2014 roku, były w pełni kontynuacją wcześniej wykonanych działań związanych z wstępna oceną ryzyka powodziowego oraz przygotowaniem map zagrożenia i ryzyka powodziowego dla obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi. Wytycznymi w tym zakresie była Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia przedmiotowego zamówienia oraz przepisy prawa zawarte m.in. w: Dyrektywa 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim; Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/60/WE z dnia 23 października 2000 roku ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej UE, zwana Ramową Dyrektywą Wodną (RDW); Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory; Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa; Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/42/WE z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko; Dyrektywa 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 marca 2007 r. ustanawiająca infrastrukturę informacji przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej (INSPIRE); Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne wraz z aktami wykonawczymi; Ustawa Prawo ochrony środowiska wraz z aktami wykonawczymi. Zakres wykonanych prac przy opracowaniu Planów przez zespoły planistyczne obejmował blisko 150 suwerennych działań i produktów pośrednich, w tym osiągnięcie kluczowych kamieni milowych dla opracowania dokumentacji, wymienionych poniżej: 14 14

15 Wprowadzenie Zdiagnozowanie problemów zarządzania ryzykiem powodziowym, w tym diagnozy zagrożenia ryzyka powodziowego i strat, analizy obecnego systemu ochrony przeciwpowodziowej i źródeł wzrostu ryzyka powodziowego; Zdefiniowanie celów głównych i szczegółowych zarządzania oraz przypisanie im grup działań, tworząc schemat ich osiągnięcia w zdefiniowanym okresie; Opracowanie instrumentów wspomagających realizacje działań nietechnicznych i technicznych dla zidentyfikowanych wariatów planistycznych zarządzania ryzykiem; Sporządzenie dokumentu roboczego (projekty) Planów zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów regionów wodnych i dorzeczy; Przeprowadzenie konsultacji społecznych sporządzonych Planów i kampanii informacyjnej (w trakcie); Przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko projektów Planów zarządzania ryzykiem powodziowym (w trakcie); Zapewnienie spójności Planów i aktualizacji Planów Gospodarowania Wodami. Zdefiniowanie trzech celów głównych zarządzania ryzykiem powodziowym, tj.: 1) Ograniczenie wzrostu ryzyka powodziowego, 2) Minimalizacja istniejącego ryzyka powodziowego i 3) Poprawa systemu zarządzania ryzykiem powodziowym, realizowana będzie w przypadku zagrożenia powodziami śródlądowymi i od strony morza, w tym morskich wód wewnętrznych, przez odpowiednio 52 i 69 zdefiniowane grupy działań o określonych priorytetach. Plany Zarządzania Ryzykiem Powodziowym zostały wykonane w bieżącym cyklu planistycznym dla km rzek, położonych na terenie 9 regionów wodnych i 3 dorzeczy i obejmują po raz pierwszy pakiet działań nietechnicznych, technicznych oraz identyfikacje potrzeb utrzymaniowych obecnej, jak i przyszłej infrastruktury przeciwpowodziowej. 2.2 Podstawy prawne Na poziomie europejskim zasadnicze ramy dla opracowania PZRP określają Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (Dz. Urz. UE L 327 z , s. 1 z późn. zm.; dalej jako Ramowa Dyrektywa Wodna) oraz dyrektywa 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim (Dz. Urz. UE L 288 z , s. 27 z zm., dalej jako Dyrektywa Powodziowa). Ramowa Dyrektywa Wodna wymaga opracowania planów gospodarowania wodami w dorzeczu dla każdego obszaru dorzecza oraz programów działań w celu osiągnięcia dobrego stanu ekologicznego i chemicznego. Wdrożenie programów działań ma również przyczynić się do ograniczenia skutków powodzi (art. 11 ust. 3 lit. l RDW). Ograniczanie ryzyka wystąpienia powodzi nie jest jednak zasadniczym celem tej dyrektywy. Ustanowienie ram dla oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim, w celu ograniczania negatywnych konsekwencji dla zdrowia ludzkiego, środowiska, dziedzictwa kulturowego oraz działalności gospodarczej, związanych w powodziami na terytorium UE jest celem Dyrektywy Powodziowej. Podstawowym instrumentem dla realizacji tego celu jest plan zarządzania ryzykiem powodziowym, skoordynowany na obszarze dorzecza lub obszaru wybrzeża. Plany te powinny zostać opracowane i opublikowane do 22 grudnia 2015 r

16 Wprowadzenie Plany zarządzania ryzykiem powodziowym są opracowywane na podstawie map zagrożenia powodziowego i map ryzyka powodziowego, sporządzanych zgodnie z art. 6 Dyrektywy Powodziowej. Mapy stanowią następnie element planu zarządzania ryzykiem powodziowym. Dyrektywa Powodziowa wymaga, aby dokumenty opracowywane w ramach prac nad planami zarządzania ryzykiem powodziowym (wstępne oceny ryzyka powodziowego, mapy zagrożenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego), jak i same plany zarządzania ryzykiem powodziowym były podawane do publicznej wiadomości. Stosownie do art. 10 ust. 2 Dyrektywy Powodziowej na państwach członkowskich ciąży obowiązek zachęcania zainteresowanych stron do aktywnego udziału w opracowaniu, przeglądzie i aktualizacji planów zarządzania ryzykiem powodziowym. Postanowienia Ramowej Dyrektywy Wodnej i Dyrektywy Powodziowej zostały transponowane do polskiego porządku prawnego w ustawie z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (tekst jedn. Dz. U. 2012, poz. 145 z późn. zm.). Zgodnie z tą ustawą ochrona przed powodzią jest realizowana z uwzględnieniem wszystkich elementów zarządzania ryzykiem powodziowym, w szczególności zapobiegania, ochrony, stanu należytego przygotowania i reagowania w przypadku wystąpienia powodzi, usuwania skutków powodzi, odbudowy i wyciągania wniosków w celu ograniczania potencjalnych negatywnych skutków powodzi dla zdrowia ludzi, środowiska, dziedzictwa kulturowego oraz działalności gospodarczej. 2.3 Relacje PZRP z innymi obszarami działania Schemat relacji dokumentów strategicznych i planistycznych w gospodarce wodnej z Planami Zarządzania Ryzykiem Powodziowym przedstawiono na schemacie poniżej

17 Wprowadzenie Rysunek nr 1 Schemat relacji pomiędzy PZRP a dokumentami strategicznymi Relacje PZRP z dokumentami krajowymi o charakterze strategicznym opisujących rozwój kraju Dokumentem strategicznym określającym główne trendy, wyzwania i scenariusze rozwoju społecznogospodarczego kraju oraz kierunki przestrzennego zagospodarowania kraju z uwzględnieniem zasady zrównoważonego rozwoju jest Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju Polska Trzecia fala nowoczesności (DSRK). Definiuje ona trzy obszary strategiczne: konkurencyjności i innowacyjności gospodarki (modernizacji), równoważenia potencjału rozwojowego regionów Polski (dyfuzji), efektywności i sprawności państwa (efektywności). DSRK wraz z Koncepcją Przestrzennego Zagospodarowania Kraju stanowią ramy dla Średniookresowej Strategii Rozwoju Kraju 2020 oraz 9 strategii dotyczących: Innowacyjności i Efektywności Gospodarki, Rozwoju Transportu, Bezpieczeństwa Energetycznego i Środowiska, Rozwoju Regionalnego, Rozwoju Kapitału Ludzkiego, Rozwoju Kapitału Społecznego, Zrównoważonego Rozwoju Wsi, Rolnictwa i Rybactwa, Sprawnego Państwa, Rozwoju Systemu Bezpieczeństwa Narodowego RP

18 Wprowadzenie PZRP nie są powiązane ze Strategią Rozwoju Kapitału Społecznego 2020, która stanowi integralny element koncepcji rozwoju Polski oraz ze Strategią Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020, choć należy zaznaczyć, że Plany przewidują działania mające na celu budowę programów edukacyjnych poprawiających świadomość i wiedzę na temat źródeł zagrożenia powodziowego, ryzyka powodziowego co zwiększy wartość kapitału ludzkiego. DSRK wskazuje na konieczność realizacji ochrony przed powodzią. PZRP stanowi jeden z elementów, który prowadzi do spełnienia działań kierunku interwencji zwiększenie poziomu ochrony środowiska przez minimalizowanie ryzyka powodziowego. Systemy przeciwpowodziowe mają być zgodnie z DSRK pomocą dla modernizacji sektora rolno-spożywczego, zapewniając wzrost produktywności i konkurencyjności. PZRP są komplementarne względem realizacji tego kierunku interwencji. Strategia Rozwoju Kraju 2020 (SSRK) stanowi dokument bazujący na Długookresowej Strategii Rozwoju Kraju Polska Trzecia fala nowoczesności. Wskazuje na konieczność dostosowania systemu reagowania kryzysowego do większej liczby tego typu sytuacji, co jest spójne z PZRP. SSRK precyzuje, że Plany Zarządzania Ryzykiem Powodziowym będą zawierać wszelkie działania mające na celu minimalizację ryzyka powodziowego. Ustalenia z tych planów będą uwzględniane w dokumentach planowania przestrzennego. W SSRK znajdują się też założenia jakie powinny przyświecać PZRP. Dokument wymienia także działania, które są spójne z PZRP, a mają być przełożone na działania odpowiednich strategii, np. działanie polegające na wprowadzeniu standardów budowlanych umożliwiających zmniejszenie strat towarzyszących klęskom żywiołowym przez SBEiS. SSRK wymienia także działania minimalizujące ryzyko powodziowe jako zadania o charakterze inwestycyjnym inwestycje twarde, co jest komplementarne w stosunku do założeń PZRP. Planowanie przestrzenne Planowanie przestrzenne jest realizowane w oparciu o dokument strategiczny pn. Koncepcja Zagospodarowania Kraju (Koncepcja), przyjęty w dniu 16 marca 2012 r. przez Radę Ministrów. Plany Zarządzania Ryzykiem Powodziowym wchodzą w złożoną relację z Koncepcją. Stanowią dla niej założenia doszczegóławiające podstawy celów i działań, ale także wypełniają kilka z jej celów. Szczegółowy opis relacji znajduje się w rozdziale 10. Cele zarządzania ryzykiem powodziowym. Innowacyjności i Efektywności Gospodarki Strategia Innowacyjności i Efektywności Gospodarki (SIEG) nie odnosi się w bezpośredni sposób do ryzyka powodziowego i ochrony przed powodziami. Jednak wskazuje na konieczność realizacji zadania polegającego na stosowaniu zasad zrównoważonej architektury (zadanie nr 3.2.2) w tym m.in. uwzględnienie czynników klimatycznych i topograficznych. PZRP wskazują na działania, które również mają prowadzić do ograniczenia zabudowy na terenach narażonych na niebezpieczeństwo powodzi. Transport W dziedzinie transportu obowiązuje, przyjęta w 2013 roku, Strategia Rozwoju Transportu do 2020 roku (z perspektywą do 2030 roku). Dokument skupia się między innymi na celach, jakie ma spełnić transport w Polsce. Realizacja Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym wywrze skutek na sektor transportu dzięki obniżeniu wpływu zjawisk pogodowych (w tym powodzi) na infrastrukturę. Zgodnie z zapisami strategii kierunki interwencji w zakresie usprawniania zarządzania transportem wodnym śródlądowym będą obejmować m. in. uwzględnienie potrzeb żeglugi śródlądowej przy budowie i modernizacji obiektów hydrotechnicznych. Przy czym modernizacja i budowa obiektów 18 18

19 Wprowadzenie hydrotechnicznych jest jednym z działań, które ma prowadzić zgodnie z PZRP, do obniżenia ryzyka powodziowego. Planowany system zharmonizowanych usług informacji rzecznej RIS (River Information Services) będzie obejmować ogólne informacje hydrologiczne, co jest elementem realizacji działań nietechnicznych wymienionych w PZRP i wpisuje się w cel zarządzania ryzykiem powodziowym PZRP jakim jest ograniczenie skutków w czasie powodzi przez doskonalenie prognozowania i ostrzegania o zagrożeniach meteorologicznych i hydrologicznych. Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko W dziedzinie bezpieczeństwa energetycznego i środowiska kluczową rolę odgrywa Strategia Bezpieczeństwa Energetycznego i Środowiska perspektywa do 2020 (SBEiS). Dla osiągnięcia celu głównego, czyli: zapewnienia wysokiej jakości życia obecnych i przyszłych pokoleń z uwzględnieniem ochrony środowiska oraz stworzenie warunków do zrównoważonego rozwoju nowoczesnego sektora energetycznego, zdolnego zapewnić Polsce bezpieczeństwo energetyczne oraz konkurencyjną i efektywną gospodarkę oraz celu szczegółowego określonego jako zrównoważone gospodarowanie zasobami środowiska, przewidziano m.in. kierunek interwencji polegający na gospodarowaniu wodami dla ochrony przed powodzią, suszą i deficytem wody (kierunek interwencji nr. 1.2). PZRP są jednym z narzędzi tego kierunku interwencji i komplementarne w stosunku do działania nr 9 zadanie polegające na dostosowaniu sektora gospodarki wodnej do zmian klimatu. SBEiS wymienia Plany Zarządzania Ryzykiem Powodziowym będące elementem działań mających na celu dostosowanie gospodarki wodnej do zmian klimatu. Strategia wymienia również katalog czynników, jakie należy uwzględnić w działaniach służących minimalizacji ryzyka, są to: analiza kosztów i korzyści, życie i zdrowie ludzi, ochronę środowiska, dziedzictwa kulturowego i działalność gospodarczą. Strategia Bezpieczeństwa Energetycznego i Środowiska wymienia kierunek interwencji polegający na uporządkowaniu zarządzania przestrzenią (1.4), na który znaczący wpływ mają koszty związane z ochroną przeciwpowodziową, spowodowane utraconymi obszarami retencji wód, zabudowywaniem obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi w efekcie tych zjawisk koszty usuwania strat popowodziowych. W uzupełnieniu do systemu zintegrowanych strategii rozwoju Polski opracowany został Strategiczny Plan Adaptacji Sektorów i Obszarów wrażliwych na zmiany klimatu. W ramach wdrażania tego planu priorytetowo potraktowano m.in. ochronę przeciwpowodziową, funkcjonowanie systemów, ostrzegania i reagowania w sytuacji zjawisk ekstremalnych, działań adaptacyjnych w rolnictwie, leśnictwie, budownictwie, transporcie i infrastrukturze miejskiej (sieci kanalizacji deszczowej). Rozwój regionalny Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego : Regiony, Miasta, Obszary Wiejskie (KSRR) stanowi dokument planistyczny, którego celem jest efektywne wykorzystanie specyficznych regionalnych i innych terytorialnych potencjałów rozwojowych dla osiągania celów rozwoju kraju wzrostu, zatrudnienia i spójności w horyzoncie długookresowym. KSRR opisuje zagrożenia dla rozwoju regionalnego, do których zalicza zjawiska ekstremalne w tym powodzie. Dodatkowo wskazuje na konieczność zastosowania nowoczesnych metod zarządzania ryzykiem powodziowym w tym jego redukcji poprzez renaturyzację cieków wodnych, rozwój systemów małej retencji oraz budowie innych niezbędnych obiektów gospodarki wodnej, likwidowaniu skutków zjawisk ekstremalnych, a także przeciwdziałaniu erozji gleb, co będzie zrealizowane przez działania przewidziane w ramach PZRP Jako cel główny KSRR określa wspomaganie wzrostu konkurencyjnych przez budowanie podstaw konkurencyjności województw. Jednym z elementów kierunków działań KSRR, który jest

20 Wprowadzenie komplementarny z PZRP jest dywersyfikacja źródeł i efektywne wykorzystanie energii oraz reagowanie na zagrożenia naturalne (1.3.5). Krajowa Polityka Miejska projekt (KPM) stanowi dokument, który jest wypełnieniem działań wskazanych w Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego : Regiony Miasta, Obszary Wiejskie oraz w Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju KPM wskazuje na problem miast związany z chaotyczną zabudową, która prowadzi do osiedlania się na terenach zalewowych, zwiększania ryzyka powodziowego. PZRP są komplementarne wobec działania wymienionego w celu adaptacji do zmian klimatu wg KPM należy wprowadzić zmianę prawa w zakresie inwestowania na obszarach narażonych na niebezpieczeństwo powodzi. Konieczność zmiany jest podyktowana istniejącą, chaotyczną zabudową i jest spójna z celem PZRP polegającym na poprawie systemu zarządzania ryzykiem powodziowym. Wśród kierunków działań w zakresie gospodarki wodnej dla ochrony środowiska i adaptacji do zmian klimatu Polityka Miejska proponuje zwiększenie retencji zlewni przy pomocy środków technicznych oraz wspieranie zarządzania ryzykiem powodziowym poprzez zapewnienie infrastruktury technicznej dzięki działaniom rządowym, co jest spójne z celami PZRP. Zrównoważony rozwój wsi, rolnictwa i rybactwa Długoterminowa wizja obszarów wiejskich w Polsce określona została w Strategii zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybołówstwa na lata (SZRWRiR) i zdefiniowana w następujący sposób: poprawa jakości życia na obszarach wiejskich oraz efektywne wykorzystanie ich zasobów i potencjałów, w tym rolnictwa i rybactwa, dla zrównoważonego rozwoju kraju. PZRP w ramach swoich założeń i planowanych działań jest komplementarny w zakresie celu szczegółowego nr 5 Ochrona środowiska i adaptacja do zmian klimatu na obszarach wiejskich. W ramach celów szczegółowych SZRWRiR (w tym celu 5) zdefiniowano priorytety, które będą realizowane przez założone zadania. Wśród priorytetów, które stanowią elementy uzupełniane przez działania przewidziane w ramach PZRP są: kształtowanie przestrzeni wiejskiej z uwzględnieniem ochrony krajobrazy i ładu przestrzennego priorytet 5.2, oraz adaptacja rolnictwa do zmian klimatu oraz ich udział w przeciwdziałaniu tym zmianom (mitygacji) priorytet 5.3. W ramach realizacji zdefiniowanych potrzeb określono w Projekcie Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata (PROW ) działania, które wspierają działania planowane w PZRP i realizację celu szczegółowego PROW nr 4.1 Doskonalenie skuteczności odbudowy i powrotu do stanu z przed powodzi. Do takich należy zaliczyć działanie nr 7.6 Przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku klęsk żywiołowych i katastrof oraz wprowadzenie odpowiednich środków zapobiegawczych. Przewidziane poddziałanie Wsparcie inwestycji w środki zapobiegawcze, których celem jest ograniczanie skutków prawdopodobnych klęsk żywiołowych, niekorzystnych zjawisk klimatycznych i katastrof (Inwestycje zapobiegawcze), zakłada wsparcie inwestycji przyczyniającej się do ochrony upraw rolnych przed skutkami powodzi i deszczu nawalnego. Kolejne poddziałanie Wsparcie inwestycji w odtwarzanie gruntów rolnych i przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku klęsk żywiołowych, niekorzystnych zjawisk klimatycznych i katastrof (Inwestycje odtworzeniowe) stanowi, w części dotyczącej powodzi i jej skutków, działania które podlegają PZRP. Państwo Dokumentem strategicznym dla instytucji państwa jest Strategia Sprawne Państwo 2020 (SSP) określająca ramy funkcjonowania i filozofię. Działania wymienione w tym dokumencie oraz PZRP są w części komplementarne, jednak przede wszystkim dotyczą one (celu głównego) zwiększenia skuteczności i efektywności państwa otwartego na współpracę z obywatelami

21 Wprowadzenie SSP traktuje o doskonaleniu systemu zarządzania kryzysowego, jako jednym z kierunków interwencji celu szczegółowego polegającego na zapewnieniu wysokiego poziomu bezpieczeństwa i porządku publicznego. Wymieniony cel szczegółowy zorientowany jest na podejmowanie przez służby publiczne oraz instytucje odpowiedzialne za bezpieczeństwo wewnętrzne i porządek publiczny, działań w ramach bieżącego funkcjonowania, a także w sytuacjach wyjątkowych. SSP definiuje kierunki działań zbieżne z PZRP jako doskonalenie systemu zarządzania kryzysowego doskonalenie skuteczności reagowania na zagrożenia ludzi, firm i instytucji publicznych (cel szczegółowy 3.3 SSP). SSP określa przyczyny, jakie powodują konieczność polepszenia funkcjonowania systemu zarządzania kryzysowego, do nich zalicza: niewystarczająco sprawny przepływ informacji pomiędzy instytucjami zaangażowanymi w zarządzanie kryzysowe oraz braki w koordynacji działań między strukturami zarządzania kryzysowego i instytucjami odpowiedzialnymi za działania w terenie. W ramach usprawnienia struktur zarządzania kryzysowego (w tym działań na wypadek powodzi) planuje się usprawnienie działania centrów zarządzania kryzysowego, stworzenie informatycznych systemów wspomagania procesów decyzyjnych uściślenie zasad współpracy cywilno-woskowej, poprawienie struktury wymiany informacji, zbudowanie jednolitego systemu obiegu informacji, opracowanie planów zarządzania kryzysowego w gminach oraz wzmocnienia gotowości gmin do reagowania kompleksowe działania prewencyjne (w tym związane z rozwojem infrastruktury wodno-melioracyjnej), usprawnienie procesu ostrzegania, alarmowania i informowania społeczeństwa w przypadku sytuacji kryzysowej, zwiększenie gotowości państwa do zapobiegania i usuwania skutków klęsk żywiołowych oraz zmiany w przepisach dotyczących organizacji służb odpowiedzialnych za zapobieganie klęskom żywiołowym. System bezpieczeństwa narodowego Dokumentem strategicznym dla obszaru bezpieczeństwa narodowego jest Strategia Rozwoju Systemu Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2022 (SRSBN). Wymienia ona wśród zagrożeń i wyzwań bezpieczeństwa Polski, zagrożenia wywołane oddziaływaniem sił natury w tym powodzie, zaś wśród systemów wsparcia bezpieczeństwa państwa system przeciwpowodziowy. SRSBN definiuje główny cel przez: wzmocnienie efektywności i spójności systemu bezpieczeństwa narodowego. Jest on realizowany przez 5 celów operacyjnych, w tym celu którym jest umocnienie zdolności państwa do obrony. W ramach działań głównych mających na względzie osiągnięcie tego celu operacyjnego, zapisano: przygotowanie i utrzymanie w gotowości do działania sił i środków do oczyszczania terenu z przedmiotów wybuchowych i niebezpiecznych, akcji przeciwpowodziowych i przeciwlodowych oraz likwidacji skutków klęsk żywiołowych. Działanie to jest spójne z kilkoma działaniami nietechnicznymi wskazami w PZRP i określonymi celami, np. usprawnienie,,systemu przywracania funkcji infrastruktury po powodzi. Należy zwrócić uwagę, że Siły Zbrojne RP są jednym z kluczowych elementów systemu zarządzania kryzysowego państwa i wspierają administrację publiczną w obliczu poza militarnych sytuacji kryzysowych (w tym powodzi), co prowadzi do zmniejszenia strat gospodarczych i społecznych. SRSBN wskazuje na konieczność doskonalenia tej współpracy, co jest komplementarne z celem szczegółowym PZRP nr 3.3 doskonalenie skuteczności reagowania na zagrożenia ludzi, firm i instytucji publicznych. Relacje PZRP z dokumentami strategicznymi regionalnymi oraz Wojewódzkimi Poniżej opisano relacje PZRP Regionu Wodnego Górnej Odry z dokumentami strategicznymi regionalnymi i wojewódzkimi właściwymi dla Regionu Wodnego Górnej Odry. Strategie regionalne Jednym z dokumentów strategicznych mówiących o rozwoju ponadregionalnym jest Strategia dla Rozwoju Polski Południowej w Obszarze Województw Małopolskiego i Śląskiego do roku 2020

22 Wprowadzenie (SRPP). Identyfikuje ona możliwości współpracy pomiędzy województwami oraz wskazuje kierunki typy projektów i same projekty, które umożliwiają rozwijanie i zacieśnianie tej współpracy. Strategia definiuje jako jeden z kluczowych problemów bezpieczeństwa powodzie opadowe. Cele SRPP oraz PZRP są spójne w zakresie jednego z trzech celów strategicznych: Polska Południowa przestrzenią partnerskiej współpracy na rzecz efektywnego wykorzystania możliwości rozwojowych w szczególności z kierunek działań - rozwijanie współpracy w zakresie ochrony środowiska i zabezpieczenia przed sytuacjami kryzysowymi (kierunek nr 2.4). Kierunek interwencji został doprecyzowany przez podział na działania, z których dwa: (ochrona dolin rzek mających zlewnie w obu województwa w tym ochrona przeciwpowodziowa ) oraz (Integracja i wzmocnienie regionalnych systemów bezpieczeństwa, w tym w zakresie reagowania i likwidacji skutków katastrof oraz klęsk żywiołowych) są spójne i uzupełnione przez działania na etapie prewencji oraz etapie przygotowania i odbudowy Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym. Kolejnym dokumentem strategicznym, ponadregionalnym, jest Strategia Rozwoju Polski Zachodniej do roku 2020 Aktualizacja (SRPZ), która obejmuje markoregion złożony z pięciu województw: dolnośląskie, lubuskie, opolskie, wielkopolskie oraz zachodniopomorskie. Przyjęta została przez Radę Ministrów w kwietniu 2014 r, w zakresie ochrony przeciwpowodziowej wskazuje jedynie na pośrednie działanie odbudowa Odrzańskiej Drogi Wodnej. Ma się to przyczynić do zwiększenia ochrony przeciwpowodziowej. PZRP wskazują również na inwestycje powiązane z tą drogą wodną, ale skupiają się na celach przeciwpowodziowych. Strategie wojewódzkie Dokumenty strategiczne dla województw wskazują w większości na istotę zabezpieczenia przeciwpowodziowego dla rozwoju i spójności regionów. Zakładają również interwencję dla zmniejszenia ryzyka powodziowego, od działań nietechnicznych prewencyjnych po działania techniczne przewidziane w PZRP. Strategia Rozwoju Województwa Opolskiego do 2020 (SRWO) wymienia powodzie jako jedną z barier rozwojowych, zalicza też obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi do obszarów problemowych. SRWO definiuje jeden z celów operacyjnych (nr 7.5) jako przeciwdziałanie i usuwanie zagrożeń naturalnych i cywilizacyjnych, wśród działań nakierowanych na realizacji w/w celu są te, związane z obniżeniem ryzyka powodziowego spójne z PZRP. Dokument wymienia PZRP jako instrument minimalizujący ryzyko powodziowe, którego skuteczne wdrożenie jest oczekiwaniem wobec administracji rządowej. Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego Śląskie ( Śląskie ) stanowi plan samorządu województwa i określa wizję województwa, cele i główne sposoby ich realizacji. Wskazuje na ochronę przeciwpowodziową jako istotny problem gospodarki wodnej oraz proponuje wspieranie wdrażania rozwiązań w zakresie zintegrowanego i zrównoważonego zarządzania zasobami wodnym w zlewni w tym ochrony przeciwpowodziowej. Dodatkowo zgodnie z przedstawioną analizą wdrożenie PZRP stanowi szansę dla obszaru priorytetowego C Przestrzeń, jako element implementacji Dyrektywy Powodziowej, i realizacji celu strategicznego: Województwo śląskie regionem atrakcyjnej i funkcjonalnej przestrzeni. Relacje PZRP z dokumentami planistycznymi w gospodarce wodnej wraz z dokumentem nadrzędnym jakim jest Polityka wodna państwa do roku 2030 (z uwzględnieniem etapu 2016) Na dziś, główne dokumenty planistyczne są aktualizowane w ramach cyklicznego dostosowywania ich do istniejących warunków oraz dla uwzględnienia uwag Komisji Europejskiej trwają prace nad Programem wodno-środowiskowym kraju (PWŚK) oraz Planami gospodarowania wodami na

23 Wprowadzenie obszarach dorzeczy (PGW). Te ostatnie będą wykonane w oparciu o MasterPlany. Obydwa dokumenty są koordynowane między sobą oraz będą uwzględniać zapisy PZRP. Polityka Wodna Państwa Projekt Polityki wodnej państwa do roku 2030 (z uwzględnieniem etapu 2016) PWP, jest dokumentem strategicznym, o wieloletnim horyzoncie czasowym, identyfikującym problemy uznane za najistotniejsze z punktu widzenia osiągnięcia celów, przed którymi stoi gospodarka wodna oraz wytyczającym priorytetowe kierunki, na których koncentrowane będą działania państwa. Jest dokumentem wyznaczającym ramy gospodarowania wodami, wskazującym strategiczne kierunki działań i podstawowe zasady gospodarki wodnej. Wyznacznikiem tych zasad jest przede wszystkim Ramowa Dyrektywa Wodna, która m.in. wskazuje na konieczność integrowania ochrony i zrównoważonego gospodarowania wodą z innymi dziedzinami polityk wspólnotowych, takimi jak energetyka, transport, rolnictwo, rybołówstwo, polityka regionalna i turystyka. Ramy PWP opierają się na Uchwale Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 21 czerwca 2007 r. o konieczności przyjęcia i wdrożenia strategii gospodarki wodnej w Polsce (M.P.2007 nr 39 poz. 441). Celem strategicznym dokumentu jest: zapewnienie powszechnego dostępu ludności do czystej i zdrowej wody oraz istotne ograniczenie zagrożeń wywoływanych przez powodzie i susze w połączeniu z utrzymaniem dobrego stanu wód i związanych z nimi ekosystemów, przy zaspokojeniu uzasadnionych potrzeb wodnych gospodarki, poprawie spójności terytorialnej i dążeniu do wyrównania dysproporcji międzyregionalnych oraz uwzględnieniu integrowania potrzeb ochrony środowiska wodnego z innymi działami gospodarki, w tym transportu, rolnictwa, energetyki i turystyki. PZRP są narzędziem polityki w zakresie zarządzania ryzykiem powodziowym i jako takie są niezbędne do realizacji celu operacyjnego 3.1 (wdrożenie polityki w zakresie zarządzania ryzykiem powodziowym). Stanowią też plan działań polegających na realizacji celów operacyjnych nr 3.2 i 3.3 (odpowiednio: zwiększenie skuteczności ochrony ludności przed powodzią i skutkami suszy za pomocą efektywnych działań technicznych; wzrost wykorzystania i podnoszenie efektywności nietechnicznych metod ograniczania skutków powodzi i suszy) w zakresie zabezpieczenia przed powodziami. Cele te jednak będą realizowane przez działania określone co do zakresu w Planach. PWP określa w perspektywie do 2016 roku konieczność ograniczenia ryzyka powodziowego między innymi wymieniając PZRP jako element kluczowy realizacji celu. W tym samym miejscu wskazuje na zagadnienia, które są tematyką prac nad Planami, m.in.: retencja zbiornikowa, zintegrowanie systemu prognozowania zjawisk powodziowych z systemem gospodarowania zbiornikami w okresie zagrożenia powodziowego czy zwiększenie retencji naturalnej oraz rozwoju retencji wód opadowych w obszarach objętych procesem urbanizacji. Wymienia zatem elementy kluczowe dla osiągnięcia celów PZRP. W perspektywie do 2030 roku PWP przewiduje funkcjonowanie i rozwijanie zaawansowanego systemu zarządzania ryzykiem na podstawie Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym. Dodatkowo PZRP uwzględniają osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu i potencjału wód i związanych z nimi ekosystemów, co jest jednym z celów strategicznych Polityki Wodnej Państwa. Plany Gospodarowania Wodami Plan gospodarowania wodami dla dorzeczy (PGW) są podstawowym narzędziem polityki wodnej w Polsce. PGW określają zasady korzystania z wód dorzecza i uwzględniając sektory: komunalny, rolnictwo, przemysł, hydroenergetykę, żeglugę jak i zarządzanie ryzykiem powodziowym. Aktualnie trwa proces ich aktualizacji (z uwzględnieniem MasterPlanów), który zgodnie z harmonogramem wdrażania zapisów RDW w Polsce powinien zakończyć się do 22 grudnia MasterPlany dla obszarów dorzeczy stanowią dokumenty planistyczne, zbierające projekty inwestycyjne (od inwestycji transportowych po przeciwpowodziowe), które do tej pory były rozproszone w różnych programach sektorowych. Są spisami inwestycji, które powinny być

24 Wprowadzenie zrealizowane ze względu na nadrzędny interes społeczny i pomimo ingerencji w środowisko naturalne. Przede wszystkim ze względu na ograniczenia czasowe, nie zawierają wszystkich elementów PGW. Dlatego też MasterPlany po wprowadzeniu do Planów Gospodarowania Wodami, stając się ich częścią, przestają funkcjonować jako odrębne dokumenty. Należy zaznaczyć, że MasterPlany w części, stanowią główną bazę dla wykonania Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym, jako spisy inwestycji, które są konieczne dla zwiększenia poziomu ochrony przeciwpowodziowej. PZRP będą wpływać na zmiany stanu i potencjału obserwowane w ramach cyklicznych przeglądów i określenia zasad gospodarowania wodami. Należy zwrócić uwagę, że dla inwestycji z zakresu ochrony przeciwpowodziowej przewidziano możliwość wyznaczenia derogacji odstępstw od osiągnięcia celów środowiskowych, np. w Planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry przewidziano budowę zbiorników suchych oraz wielofunkcyjnych, budowę wałów, które uzyskały derogacje. Planowane działania, w szczególności techniczne uwzględniają możliwość wpływu na stan i potencjał JCWP. W przypadku określenia działań w ramach PZRP, które będą prowadziły do pogorszenia stanu wód, lub ich potencjału, powinny one znaleźć się w grupie zadań inwestycyjnych, które uzyskają odstępstwa od osiągnięcia celów środowiskowych. Należy jednak podkreślić, że przewidziane w PZRP działania uwzględniają cele środowiskowe i w dużej mierze poprawiają stan i potencjał JCWP. Szczególnie przewidziane działania nietechniczne (np. renaturyzacja koryt cieków i ich brzegów) idą w parze z zadaniami PGW i uzupełniają je w zakresie osiągnięcia celów Planów Gospodarowania Wodami dorzeczy. PZRP powinny być podstawą do dokonania rzetelnej oceny wyboru alternatyw na poziomie celów, jakim mają służyć poszczególne działania inwestycyjne. Wyniki analiz będą włączone do aktualizacji PGW. Program Wodno-Środowiskowy Kraju Celem Programu Wodno-Środowiskowego Kraju (PWŚK) jest zebranie najważniejszych działań, których wdrożenie pozwoli na osiągnięcie dobrego stanu wód. PWŚK uwzględnia działania przewidziane w PZRP, ale tylko takie, które pozwolą na osiągnięcie celów środowiskowych, będą to zatem przede wszystkim działania nietechniczne. Relacje PZRP z pozostałymi dokumentami strategicznymi Ochrona różnorodności biologicznej Program ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej oraz Plan działań na lata Projekt (POZURB), stanowi wypełnienie zobowiązań Polski wynikających z Konwencji o różnorodności biologicznej ratyfikowanej w 1996 roku. Dokument uwzględnia cele wielu konwencji, dyrektyw oraz polskich strategii. Celem nadrzędnym POZURB jest poprawa stanu różnorodności biologicznej i pełniejsze powiązanie jej ochrony z rozwojem społecznogospodarczym kraju. Działania nietechniczne przewidziane w PZRP i ich skutki stanowią zmniejszenie głównych zagrożeń dla ekosystemów słodkowodnych określonych w POZURB. Przykładem może być likwidacja obwałowań, które utrudniają i przerywają łączność ekosystemów na terenach zalewowych z ekosystemami dolinowymi

25 Wprowadzenie W Programie ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej oraz Planie działań na lata przewidziano i opisano kilkadziesiąt zadań, z których część jest komplementarna w stosunku do działań przewidzianych w PZRP. Realizacja zadania nr B.IV.3 rewitalizacja małych cieków wodnych zamienionych na proste kanały melioracyjne, zapisanego w POZURB jest komplementarna w stosunku do zwiększenia retencji dolinowej cieków określonej jako jedno z działań przewidzianych w PZRP. Plany Zarządzania Ryzykiem Powodziowym są wymienione w POZURB w opisie zadania nr C.I.2 (Zapewnienie właściwego ujmowania ustaleń i wskazań planów ochrony i planów zadań ochronnych dla form ochrony przyrody, a także innych uwarunkowań form ochrony przyrody, w dokumentach planistycznych decydujących o sposobie gospodarowania na danym obszarze), przyjętego dla realizacji celu C.I: Poprawa efektywności planowania zarządzania i ochrony różnorodności biologicznej na obszarach chronionych. PZRP uwzględnia zapisy planów ochrony obszarów chronionych, a także są komplementarne w planowanych działaniach w stosunku do zadań G.II.1 i G.II.3 przez poprawę retencji na obszarach podmokłych oraz przez odtwarzanie retencji dolin rzek. Pośrednio realizacja celów PZRP wpłynie na świadomość społeczeństwa w zakresie zagrożenia powodziowego, pośrednio zaś na zmniejszenie chaotycznej zabudowy i tym samym na zwiększenie funkcjonalności korytarzy ekologicznych wg POZURB. Polityka klimatyczna Polityka klimatyczna Polski Strategie redukcji emisji gazów cieplarnianych w Polsce do roku 2020 (PKP) jest dokumentem wchodzącym w skład polityki ekologicznej państwa. Definiuje cel strategiczny jako włączenie się Polski do wysiłków społeczności międzynarodowej na rzecz ochrony klimatu globalnego poprzez wdrażanie zasad zrównoważonego rozwoju, zwłaszcza w zakresie poprawy wykorzystania energii, zwiększania zasobów leśnych i glebowych kraju, racjonalizacji wykorzystania surowców i produktów przemysłu oraz racjonalizacji zagospodarowania odpadów, w sposób zapewniający osiągnięcie maksymalnych, długoterminowych korzyści gospodarczych, społecznych i politycznych. Cele szczegółowe PKP oraz działania PZRP nie pokrywają się. Jednak w zaleceniach Polityki Klimatycznej Polski znalazł się zapis o konieczności ochrony zasobów wody poprzez m.in. zwiększenie możliwości retencjonowania wody zwłaszcza poprzez małą retencję, który jest spójny z planowanymi działaniami w ramach PZRP. Polityka leśna Polityka Leśna Państwa (PLP) przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 22 kwietnia 1997 r. stanowi dokument strategiczny określający zasady zwiększania lesistości kraju. Zadanie planowane w ramach PZRP polegające na ochronie/zwiększeniu retencji leśnej w zlewni jest komplementarne z PLP. Polityka nie określa bezpośrednio celu zwiększenia retencji, jednak spodziewanym efektem zwiększenia lesistości będzie właśnie zwiększenie retencji leśnej. Polityka ekologiczna PZRP w swoich celach stanowi uzupełnienie Polityki Ekologicznej Państwa latach z perspektywą do roku 2016 (PEP) w zakresie celu nr 3.3.2, czyli racjonalizacji gospodarowania zasobami wód powierzchniowych i podziemnych w taki sposób, aby chronić gospodarkę narodową od deficytów wody i zabezpieczyć przed skutkami powodzi. Wyznaczając kierunki działań dla w/w celu, PEP wskazuje na konieczność przyjęcia przez Radę Ministrów i Parlament Narodowej Strategii Gospodarowania Wodami do 2030 r. (z uwzględnieniem etapu 2015 r.). Relacja PZRP z Polityką Wodną Państwa do roku 2030 (z uwzględnieniem etapu 2016), którą przygotowano na podstawie opracowania Projekt Narodowej Strategii Gospodarowania Wodami 2030 (z uwzględnieniem etapu 2015), została opisana powyżej

26 Wprowadzenie 2.4 Opis procesu planistycznego Powodzenie wdrożenia planów zarządzania ryzykiem powodziowym jest uzależnione od sposobu prowadzenia procesu planistycznego. Włączenie wielu stron-interesariuszy do tego procesu od początku procesu planistycznego może przyczynić się do szybszego, a na pewno łatwiejszego wdrożenia zapisów planów zarządzania ryzykiem powodziowym. W celu włączenia wielu organów, instytucji, przedstawicieli jednostek rządowych i samorządowych powołano komitety sterujące i grupy planistyczne działające na poziomie dorzeczy i regionów wodnych oraz zespoły planistyczne zlewni, działające w poszczególnych zlewniach planistycznych, wchodzących w skład regionów wodnych sposób ich pracy opisano w dalszych rozdziałach planu. Od początku procesu opracowywania PZRP zapewniono udział wielu gremiów związanych z szeroko pojętą ochroną przeciwpowodziową. Takie podejście było uzasadnione nie tylko wymogami prawnymi (Dyrektywa Powodziowa i ustawa Prawo wodne), ale i względami praktycznymi. Przewidziano też udział społeczeństwa w procesie przygotowania planów zarządzania ryzykiem. Proces udziału społeczeństwa w przygotowaniu PZRP powinien docelowo być skoordynowany z procesem udziału w opracowywaniu planów gospodarowania wodami (wynikającymi z wdrażania RDW) i wykorzystywać istniejące z tego tytułu doświadczenia (w tym kanały informacyjne, sprawdzone formy i utworzone struktury). Przebieg prac planistycznych na poziomie regionu wodnego Prace planistyczne przed opracowaniem właściwych dokumentów planów zarządzania ryzykiem powodziowym obejmowały: opracowanie materiałów informacyjnych o Dyrektywie Powodziowej, ustawie Prawo wodne oraz zasadach wdrażania Dyrektywy Powodziowej w Polsce wraz z ich dystrybucją powołanie składu osobowego Komitetu Sterującego oraz Grupy planistycznej regionu wodnego oraz zespołu zarządzania projektem, wyznaczenie obszarów zlewni planistycznych i powołanie zespołów planistycznych zlewni. Prace planistyczne w ramach tworzenia planów zarządzania ryzykiem powodziowym obejmowały: przygotowanie wszystkich dokumentów niezbędnych do działania Komitetu Sterującego, grupy planistycznej regionu wodnego, zespołów planistycznych zlewni, zorganizowanie pierwszych posiedzeń Komitetu Sterującego oraz grupy planistycznej regionu wodnego, zorganizowanie szkoleń dla zespołów planistycznych zlewni wykonanie analiz przewidziane metodyką w układzie wybranych zlewni, propozycje zestawu działań i przedstawienie grupie planistycznej regionu wodnego wyników analiz, diagnozy problemów, zestawu działań przypisanych do poszczególnych celów w celu przeprowadzenia dyskusji i uzyskania wstępnej akceptacji. opracowanie wyników dyskusji w zespołach planistycznych zlewni, zgłoszonych propozycji z uzasadnieniem w przypadku odrzucenia, przedstawienie wyników grupie planistycznej regionu wodnego do zaakceptowania dla dalszych działań, przeprowadzenie badań modelowych dla działań o charakterze inwestycyjnym dla udokumentowania skutków tych działań i oceny ich skuteczności i efektywności dla redukcji ryzyka powodziowego, 26 26

27 Wprowadzenie przeprowadzenie analiz ekonomicznych - kosztów i korzyści dla wszystkich sformułowanych wariantów planistycznych, przeprowadzenie analizy i oceny zgodności przyjętych ostatecznych wariantów działań z wymogami prawnymi i środowiskowymi, w tym szczególnie z wymogami Ramowej Dyrektywy Wodnej oraz Dyrektywy Ptasiej i Siedliskowej, przeprowadzenie analizy wielokryterialnej i wypracowanie projektu ostatecznego wariantu planistycznego celem przedstawienia grupie planistycznej regionu wodnego do akceptacji, a także przedstawia go zespołom planistycznym zlewni, opracowanie wykazu instrumentów oraz propozycje założeń aktów prawnych dla ich wdrożenia, scalenie wariantów planistycznych wypracowanych dla poszczególnych zlewni dla regionu wodnego, przedstawienie grupie planistycznej regionu wodnego do akceptacji: opracowanie ostatecznego wariantu planistycznego proponowanego do planu zarządzania ryzykiem powodziowym regionu wodnego, wykaz instrumentów i dokumentów realizacyjnych, których wdrożenie jest niezbędne dla realizacji PZRP, wprowadzenie do projektów PZRP wszystkich uwag i zaleceń grupy planistycznej regionu wodnego oraz wypracowanie projekt planu zarządzania ryzykiem powodziowym regionu wodnego, uwzględnienie uwag wynikających ze strategicznej oceny oddziaływania na środowisko przyjętego projektu planu zarządzania ryzykiem powodziowym regionu wodnego, wniesienie przez grupę planistyczną regionu wodnego na Komitet Sterujący projektu PZRP dla regionu wodnego w celu ostatecznego zatwierdzenia, wprowadzenie zaleceń i poprawek Komitetu Sterującego. Na schemacie poniżej przedstawiono schemat przebiegu procesu planistycznego w regionie wodnym i na obszarze dorzecza

28 Wprowadzenie Rysunek nr 2 Schemat przebiegu procesu planistycznego w regionie wodnym i na obszarze dorzecza. Źródło: Metodyka opracowania planów zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych, KZGW

29 Opis obszaru planowania 3 29

30 Opis obszaru planowania 3 Opis obszaru planowania Obszar planowania o powierzchni 3828,4 km 2 obejmuje cały Region Wodny Górnej Odry, z czego niewielki fragment zlewni Olzy w rejonie Koniakowa i Istebnej (gmina Istebna) oderwany jest od pozostałej jej części. Dzieje się tak na skutek tego, że rzeka Olza ma swoje źródła w Polsce, ale w Janowicach przekracza granicę naszego kraju i dalej płynie w Republice Czeskiej. Ponownie wpływa ona na teren Polski w rejonie Cieszyna. Taki układ hydrograficzny powoduje, że zlewnia Olzy - dopływu Odry nie tworzy w granicach Polski zwartej całości, lecz jest podzielona na dwie części i to powoduje rozdział Regionu Wodnego Górnej Odry na dwa obszary. Granice całości obszaru wyznaczają: Od północy - granica rozdzielająca region górnej i środkowej Odry, Od wschodu - dział wodny I rzędu między Odrą, a Wisłą, Od zachodu - granica Polski, Od południa - Europejski Dział Wodny pomiędzy dorzeczem Odry i Dunaju, który stanowi granicę między zlewiskiem Bałtyku, a zlewiskiem Morza Czarnego. Jest to obszar w całości administrowany prze Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gliwicach. Skrajne punkty Regionu Wodnego Górnej Odry określają współrzędne geograficzne: 17 o o długości geograficznej wschodniej, 49 o o szerokości geograficznej północnej. Obszar badań mieści się w obrębie 24 arkuszy mapy hydrogeologicznej Polski w skali 1: (Rys. 1). Pod względem administracyjnym Region Wodny Górnej Odry leży na terenie dwóch województw: śląskiego i opolskiego. W zasięgu obszaru badań znalazły się powiaty i gminy wymienione w tabeli 1. Rysunek nr 3 Położenie obszaru planowania na tle arkuszy Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski w skali 1:

31 Opis obszaru planowania 3.1 Topografia, hydrografia, gleby, geologia, hydrologia Topografia Według podziału fizyczno-geograficznego Polski obszar badań leży na pograniczu czterech prowincji: Masywu Czeskiego, Niżu Środkowoeuropejskiego, Wyżyn Polskich oraz Karpat i Podkarpacia, które dzielą się na podprowincje. Każda podprowincja dzieli się na makroregiony, a te na mezoregiony. W tabeli poniżej przedstawiono podział na poszczególne jednostki fizyczno-geograficzne, które obejmuje swym zasięgiem obszar badań. Tabela nr 1 Podział regionu wodnego Górnej Odry na obszary fizyczno-geograficznej wg Kondrackiego PROWINCJA PODPROWINCJA MAKROREGION MEZOREGION Masyw Czeski (33) Sudety z Przedgórzem Sudeckim (332) Sudety Wschodnie (332.6) Góry Opawskie (332.63) Niż Środkowoeuropejski (31) Wyżyny Polskie (34) Karpaty i Podkarpacie (51) Niziny Środkowopolskie (318) Wyżyna Śląsko-Krakowska (341) Północne Podkarpacie (512) Zewnętrzne Karpaty Zachodnie (513) Nizina Śląska (318.5) Wyżyna Śląska (341.1) Kotlina Ostrawska (512.1) Kotlina Oświęcimska (512.2) Pogórze Zachodniobeskidzkie (513.3) Beskidy Zachodnie (513.4) Płaskowyż Głubczycki (318.58) Kotlina Raciborska (318.59) Chełm (341.11) Garb Tarnogórski (341.12) Wyżyna Katowicka (341.13) Płaskowyż Rybnicki (341.15) Wysoczyzna Kończycka (512.11) Równina Pszczyńska (512.21) Dolina Górnej Wisły (512.22) Pogórze Śląskie (513.32) Beskid Śląski (513.45) W generalnym ujęciu, pod kątem fizyczno-geograficznym obszar Regionu Wodnego Górnej Odry podzielić można na część zachodnią - należącą do Niziny Śląskiej, część wschodnią i północną - należącą do Wyżyny Śląskiej oraz część południową - należącą do Północnego Podkarpacia i Zewnętrznych Karpat Zachodnich. Udział podprowincji Sudetów z Przedgórzem Sudeckim w całości analizowanego obszaru jest niewielki, obszar badań wchodzi na teren tej podprowincji małym skrawkiem w części zachodniej obszaru badań, na południowy - zachód od miejscowości Głubczyce. Góry Opawskie (332.63) są częścią Sudetów Wschodnich pomiędzy dolinami Białej Głuchołaskiej, Czarnej Opawy oraz Opawicy. W większości leżą na terytorium Czech,.do Polski należy tylko niewielki, północny fragment tych gór z północnym skłonem Biskupiej Kopy, częścią doliny Złotego Potoku oraz Górą Parkową (542m n.p.m.) w Głuchołazach. W obrębie obszaru badań Góry Opawskie graniczą od południowego-zachodu z Płaskowyżem Głubczyckim (318.58). Zbudowane są ze staropaleozoicznych łupków metamorficznych i szarogłazów, które są przedmiotem eksploatacji w Jarnołtówku i Dębowcu

32 Opis obszaru planowania Nizina Śląska jest rozległa równiną, rozciągającą się po obu stronach Odry pomiędzy Przedgórzem Sudeckim i Sudetami Wschodnimi na południowym-zachodzie, Wyżyną Śląsko-Krakowską na południowym-wschodzie, a Wałem Trzebnickim na północy. W kierunku północno-zachodnim przechodzi w Nizinę Śląsko-Łużycką, a w kierunku północno-wschodnim w Nizinę Południowowielkopolską. Cała Nizina Śląska znajduje się w obrębie zlodowacenia Odrzańskiego (zwanego środkowopolskim), którego pozostałością są ostańce ozów, kemów i wzgórz morenowych. Do makroregionu Niziny Śląskiej należy Płaskowyż Głubczycki (318.58) i Kotlina Raciborska (318.59). Płaskowyż Głubczycki (318.58) jest równiną lessową o typie krajobrazowym wyżyny lessowej, wznoszącą się na wysokość m n.p.m. Przez jej środek przepływa rzeka Osobłoga. Jest to region rolniczy o urodzajnych glebach i niewielkim zalesieniu (ok.4%). Od wschodu Płaskowyż Głubczycki graniczy z Kotliną Raciborską, od południa z Doliną Opawy i Kotliną Ostrawską. Główne ośrodki to Prudnik, Głubczyce, Kietrz i Baborów. Pod Głubczycami istnieje rezerwat Góra Gipsowa z roślinnością stepową. Kotlina Raciborska (318.59) od wschodu graniczy z Płaskowyżem Rybnickim, Wyżyną Katowicką i Garbem Tarnogórskim, od zachodu z Płaskowyżem Głubczyckim. Na południu dolina Odry łączy Kotlinę Raciborską z Kotliną Ostrawską. Dno kotliny leży poniżej 200 m n.p.m. i wypełnione jest piaskami i żwirami. Na prawym brzegu Odry rosną Lasy Raciborskie, które objęte są w rejonie Markowic rezerwatem Łężczak. Duże ośrodki przemysłowo-miejskie na terenie kotliny to Racibórz, Kędzierzyn-Koźle, Krapkowice, Głogówek i Kuźnia Raciborska. Na zachód od Kotliny Raciborskiej leży Wyżyna Śląska. Jej fundament stanowią węglonośne skały karbońskie, wypełniające nieckę, na którą od południa nasunięte są płaszczowiny Karpackie. Jej ukształtowanie jest zróżnicowane, w najwyższych miejscach dochodzi do 400 m n.p.m. Na terenie badań Wyżynę Śląską reprezentują cztery mezoregiony: Chełm (341.11), Garb Tarnogórski (341.12), Wyżyna Katowicka (341.13), Płaskowyż Rybnicki (341.15). Chełm (341.11) stanowi przedłużenie Garbu Tarnogórskiego zbudowane z wapieni i dolomitów środkowego triasu, a granicę wyznacza zwężenie i obniżenie pasma wzniesień na północ od Toszka i Pyskowic. Chełm leży pomiędzy Równiną Opolską, a Kotliną Raciborską. Najwyższym wzniesieniem jest Góra Św. Anny (400 m n.p.m.), w postaci szczątkowego komina wulkanicznego zbudowanego z bazaltu i klastycznego materiału wulkanicznego. Znajduje się na niej park krajobrazowy o nazwie Góra Św. Anny. Największe ośrodki miejskie w granicach mezoregionu Chełm to: Zdzieszowice, Strzelce Opolskie, Gogolin i Górażdże. Garb Tarnogórski (341.12) wznosi się na wysokość m n.p.m., sąsiadując od południa z Wyżyną Katowicką, od zachodu z Kotliną Raciborską, a od północy z Równiną Opolską. Geologicznie stanowi rozczłonkowaną płytę wapienia muszlowego, pokrytą w części wschodniej osadami dolnej i środkowej jury. W budowie Garbu Tarnogórskiego bierze udział dolomit kruszconośny m.in. rud cynku i ołowiu. Do większych ośrodków miejsko-przemysłowych tego obszaru należą: Olkusz i Tarnowskie Góry. Wyżyna Katowicka (341.13) położona jest w środkowej części Wyżyny Śląskiej. Jej podłoże budują karbońskie skały węglonośne, które na południu tej jednostki wyspowo pokryte są dolomitami i wapieniami środkowego triasu. W ukształtowaniu powierzchni wyodrębnia się Płaskowyż Bytomsko- Katowicki ( m n.p.m.), Zrąb Mikołowski (dochodzi do 350 m n.p.m.), Kotlinę Mysłowicką i Wysoczyznę Dąbrowską (ponad 300 m n.p.m.). Przez Płaskowyż Bytomsko-Katowicki przechodzi dział wodny Odry i Wisły. Ponad dwustu letnia eksploatacja węgla kamiennego na tym obszarze spowodowała rozwój innych gałęzi przemysłu, a tworzące się miasta utworzyły największą w Polsce aglomerację miejsko-przemysłową: Górnośląski Okręg Przemysłowy. Intensywna eksploatacja węgla spowodowała również wyraźne zmiany w ukształtowaniu powierzchni terenu w postaci osiadania gruntów i powstawania zagłębień terenu

33 Opis obszaru planowania Płaskowyż Rybnicki (341.15) obejmuje południową część górnośląskiego zagłębia węglowego z fundamentem skał karbońskich przykrytych osadami morza mioceńskiego (z pokładami soli, gipsu, siarki) i czwartorzędu. Od zachodu graniczy z Kotliną Raciborską, od południa z Kotliną Ostrawską, od wschodu z Kotliną Oświęcimską, natomiast od północy z Wyżyną Katowicką. Część południowa Regionu Wodnego Górnej Odry położona jest w obrębie prowincji Karpat i Podkarpacia na obszarze dwóch podprowincji: Północnego Podkarpacia oraz Zewnętrznych Karpat Zachodnich (ryc. 2). Północne Podkarpacie reprezentują w granicach omawianego obszaru: Kotlina Ostrawska (512.1) oraz Kotlina Oświęcimska (512.2). Natomiast na obszarze podprowincji Zewnętrznych Karpat Zachodnich w ramach badanego terenu wyróżniono dwa główne makroregiony fizycznogeograficzne: Pogórze Zachodniobeskidzkie (513.3) i Beskidy Zachodnie (513.4). Kotlina Ostrawska w przeważającej części znajduje się na terytorium Republiki Czeskiej. Morfologicznie stanowi obniżenie u spływu Odry, Ostrawicy i Olzy, wypełnione przez osady morza górnomioceńskiego, przykryte glinami i żwirami czwartorzędu. Dno kotliny jest częściowo równinne a częściowo pagórkowate wskutek rozcięcia pokryw czwartorzędowych przez współczesne rzeki i potoki. Kotlina Ostrawska sąsiaduje od południa z Pogórzem Morawsko-Śląskim oraz Śląskim, od strony zachodniej z blokiem wschodniosudeckim, od północy z Płaskowyżem Rybnickim, natomiast od wschodu z Kotliną Oświęcimską, przy czym granicę obu kotlin wyznacza niezbyt wyraźny dział wód Odry i Wisły. W granicach Polski położony jest jedynie północny oraz wschodni fragment Kotliny Ostrawskiej o powierzchni ok. 130 km 2, usytuowany pomiędzy dolinami Olzy i Wisły, wyróżniany jako Wysoczyzna Kończycka (512.11). Kotlina Oświęcimska sąsiaduje od zachodu bezpośrednio z Kotliną Ostrawską, zaś od strony wschodniej z Bramą Krakowską. Na obszarze badań zbudowana jest z dwóch mniejszych jednostek regionalnych: Równiny Pszczyńskiej oraz Doliny Górnej Wisły. Równina Pszczyńska (512.21) jest fragmentem Kotliny Oświęcimskiej położonym pomiędzy Wyżyną Katowicką a Doliną Górnej Wisły, od zachodu przylegając bez wyraźnej granicy do Płaskowyżu Rybnickiego. Stanowi rozległą i pochyloną w kierunku wschodnim piaszczystą równinę. W podłożu piasków oraz glin czwartorzędowych zalegają iły mioceńskie a pod nimi węglonośne utwory karbońskie. Równina Pszczyńska zajmuje łączną powierzchnię ok. 430 km 2. Dolina Górnej Wisły (512.22) stanowi centralną część Kotliny Oświęcimskiej o całkowitej powierzchni ok. 530 km 2. Do granic dokumentowanego regionu należy jej zachodni fragment, położony pomiędzy Pogórzem Śląskim, Wysoczyzną Kończycką, Płaskowyżem Rybnickim i Równiną Pszczyńską. W rejonie na północ od Skoczowa, w obrębie bruzdy Podkarpacia Północnego, wytworzony został rozległy stożek napływowy. Zalewowemu dnu doliny towarzyszą często piaszczyste tarasy z niewielkimi wydmami. Pogórze Zachodniobeskidzkie rozpościera się od Bramy Morawskiej na zachodzie aż po dolinę Dunajca w kierunku wschodnim na przedłużeniu porozrywanych wzniesień Karpat Austriacko- Morawskich i Środkowomorawskich. Stanowi północno-zachodnią część Zewnętrznych Karpat Zachodnich. Jest to rozcięta erozyjnie wyżyna o wysokościach od 300 do ponad 500 m n.p.m., opadająca ku kotliną podkarpackim mniej lub bardziej wyraźnym stopniem denudacyjnym, związanym z nasunięciem płaszczowin karpackich na ich przedpole. W granicach Regionu Wodnego Górnej Odry wyróżnić można Pogórze Śląskie stanowiące północno-zachodni fragment Pogórza Zachodniobeskidzkiego. Pogórze Śląskie (513.32) budują mało odporne na denudację serie fliszowe z wkładkami wapieni i cieszynitów. Złożoną strukturę podłoża geologicznego ścina powierzchnia denudacyjna, obniżająca się od m u podnóża progu Beskidu Śląskiego i Małego do wartości m na granicy Kotliny Oświęcimskiej. Próg zewnętrzny Pogórza Śląskiego w morfologii zaznacza się niewyraźnie, 33 33

34 Opis obszaru planowania nie przekraczając zazwyczaj kilkudziesięciu metrów wysokości względnej, przeciwnie jest po stronie południowej gdzie granica gór jest bardzo wyraźna. Zachodni zasięg Pogórza Śląskiego wyznacza dolina granicznej Olzy. Za wschodnią granicę należy natomiast przyjąć dolinę rzeki Wieprzówki (dopływ Skawy). Przemysł (głównie włókienniczy) koncentruje się w największych ośrodkach miejskich regionu do których należą: Bielsko-Biała, Andrychów, Kęty, Skoczów, Ustroń oraz Cieszyn. Beskidy Zachodnie stanowią największy region wydzielony w obrębie Zewnętrznych Karpat Zachodnich. Od północy sąsiadują z Pogórzem Zachodniobeskidzkim, nad który wznoszą się nawet kilkaset metrów, osiągając wysokości od 700 do 1750 m n.p.m. Od strony południowej zaś przylegają do Centralnych Karpat Zachodnich. W skład dokumentowanego obszaru zlewni Górnej Odry wchodzi mezoregion Beskidu Śląskiego. Beskid Śląski (513.45) rozciąga się pomiędzy doliną Olzy na zachodzie, doliną Soły, Kotliną Żywiecką i Bramą Wilkowicką na wschodzie, opadając na północ wysokim progiem ku Pogórzu Śląskiemu. Strukturalnie i krajobrazowo Beskid Śląski można podzielić na dwie zasadnicze części. Część północna zbudowana jest z dwóch południkowo rozciągniętych pasm rozdzielonych doliną Wisły i połączonych ze sobą równoleżnikowym pasmem na dziale wód Olzy i Wisły. Fragment południowy rozpoczyna się na zachód od Przełęczy Jabłonkowskiej kontynuując się wzdłuż bałtyckoczarnomorskiego działu wodnego. Południową granicę Beskidu Śląskiego na wododziałowym grzbiecie gór wyznacza Przełęcz Zwardońska oraz dolina Skaliczanki na zachodzie i Rostoki (dopływ Soły) na wschodzie. W granicach Polski Beskid Śląski zajmuje powierzchnię ok. 560 km 2. Część północna Beskidu Śląskiego zbudowana jest z masywnych piaskowców godulskich i istebniańskich, natomiast południowa ze skał fliszu magurskiego. Hydrografia Obszar planowania obejmuje zlewnię hydrograficzną górnej Odry (w granicach Polski) od granicy państwa do ujścia Kanału Gliwickiego. Podzielono go na 7 głównych zlewni bilansowych: Bierawka prawobrzeżny dopływ Odry odwadniający obszar o powierzchni 380,2 km 2. Na obszarze zlewni Bierawki stosunki wodne uległy przekształceniom wskutek oddziaływania czynników antropogenicznych, przy czym w mniejszym stopniu w części zachodniej a większym w części wschodniej. Są spowodowane systematycznie wzrastającym procesem urbanizacji terenu, składowaniem odpadów przemysłowych i komunalnych, zrzutem ścieków przemysłowych i komunalnych, prowadzonymi pracami hydrotechnicznymi w dolinach rzecznych, przerzutami wody miedzy zlewniami, pojawieniem się antropogenicznych zbiorników wodnych na terenach górniczych oraz osiadaniem terenu wskutek podziemnej eksploatacji węgla. Aktualnie rzeka Bierawka jest w dużym stopniu odbiornikiem oczyszczonych i nieoczyszczonych ścieków komunalnych, wód dołowych, a także zanieczyszczonych wód deszczowych i odcieków ze składowisk odpadów. Urbanizacja zlewni powoduje, że w przypadku całkowitego uporządkowania gospodarki wodnościekowej oraz odcięcia dopływu zasolonych wód dołowych, Bierawka pozostaje ciekiem znacznie przekształconym antropogenicznie. Znaczący udział w całkowitej ilości odprowadzanych wód i ścieków do rzeki mają wody wprowadzane w związku z bieżącą działalnością górniczą. Średnio około 66 % całkowitych ilości stanowią odprowadzane wody przez Centralny Zakład Odwadniania Kopalń (CZOK) Rejon Dębieńsko i przez czynne kopalnie węgla kamiennego. Udział w ilości zrzucanych wód do Bierawki ma również Zakład Odsalania Dębieńsko około 13 %. Zakład ten prowadzi odsalanie wód dołowych z KWK Budryk zlokalizowanej poza zlewnią rzeki Bierawki, czego wynikiem jest przerzut wód między zlewniami Natomiast na sektor komunalny w zlewni rzeki Bierawki przypada około 23 % ilości odprowadzanych ścieków. Kłodnica Źródła rzeki znajdują się na wysokości ok. 305 m n.p.m. w Brynowie (dzielnica Katowic), natomiast uchodzi ona do Odry na wysokości 164 m n.p.m. Średni spadek koryta rzeki w górnym biegu wynosi 5,3. W dalszym biegu od Halemby (dzielnica Rudy Śląskiej) do Sośnicy (dzielnica Gliwic), wynosi 1,1, a od Gliwic około 0,68. W specjalistycznej literaturze można spotkać różne 34 34

35 Opis obszaru planowania dane dotyczące długości rzeki oraz powierzchni jej zlewni. I tak wg danych RZGW w Gliwicach długość rzeki wynosi 84 km, a całkowita powierzchnia zlewni 1125,8 km 2. Inni autorzy podają długość rzeki 75,3 lub 76,6 km, a powierzchnię jej zlewni do ujścia do Odry 1084,3 km 2, 1084,8 km 2 oraz 1121 km 2. W niniejszym opracowaniu opierano się o podział hydrograficzny na podstawie Komputerowej Mapy Podziału Hydrograficznego Polski IMGW 1. Wyznaczona zlewnia Kłodnicy (wraz z Kanałem Gliwickim) ma powierzchnię 1129,96 km 2. Od źródeł aż do Zabrza-Makoszów rzeka płynie niemal równoleżnikowo. Na tym odcinku jej koryto jest uregulowane, a brzegi umocnione faszyną. Od ujścia Promny koryto Kłodnicy jest skanalizowane i niemal na całej długości biegu w obrębie konurbacji katowickiej wybrukowane i wybetonowane, w celu uniemożliwienia ucieczki wód do wyrobisk górniczych. W rejonie Makoszów i Przyszowic rzeka zmienia kierunek na północnozachodni, a poniżej Gliwic, tuż przed opuszczeniem konurbacji, wpada do zbiornika Dzierżono Duże, wcześniej zasilając swoimi wodami Kanał Gliwicki. Ta część zlewni jest najbardziej przekształcona przez antropopresję. Poniżej zbiornika Dzierżno Duże kierunek Kłodnicy zmienia się na zachodni i rzeka wpływa na obszar o przewadze terenów rolniczych i leśnych, a następnie uchodzi do Odry w Kędzierzynie-Koźlu. Odra w granicach opracowania znajduje się górny odcinek rzeki od granicy państwa do Kędzierzyna-Koźla. Ujście rzeki Opawy do Odry stanowi umowny początek kilometrażu rzeki (km 0,0 Odry) i od tego miejsca Odra uznawana jest za żeglowną. Długość Odry od źródeł do ujścia Opawy wynosi 92,4 km. Zlewnia bezpośrednia (bez głównych dopływów) ma powierzchnię 666,91 km 2. Na teren Polski Odra wpływa w Chałupkach, do tego przekroju powierzchnia zlewni wynosi 4663,69 km 2. Około 7 km poniżej granicy z Republiką Czeską, do górnej Odry uchodzi jej największy dopływ - rzeka Olza. Według aktualnego podziału hydrograficznego Polski, powierzchnia zlewni Odry powyżej ujścia Olzy wynosi 5825,60 km 2, z czego prawie 90% przypada na powierzchnię położoną na terenie Republiki Czeskiej. Stąd o kształtowaniu się przepływów Odry w jej górnym odcinku decydują głównie warunki hydrologiczne czeskiej części zlewni, w tym również prowadzona gospodarka wodna na zbiornikach zaporowych położonych na terenie Czech, których łączna pojemność wynosi ok. 178 mln m 3. Układ hydrograficzny polskiej części dorzecza Odry, od granicy państwa do ujścia Kłodnicy, charakteryzuje się bardzo wyraźną asymetrią, ze znacznie większą powierzchnią prawostronnej części zlewni. Na tym odcinku do Odry dopływa tylko jeden większy lewostronny dopływ rzeka Psina, o powierzchni zlewni 672,54 km 2. Pozostałe lewostronne dopływy Odry są niewielkie i nie odgrywają większej roli w zasilaniu rzeki. Zdecydowanie liczniejsze i większe są prawostronne dopływy Odry, przede wszystkim Olza wraz ze swoimi dopływami: Piotrówką i Szotkówką oraz Ruda, Bierawka i Kłodnica. Olza - Długość 86,2 km, powierzchnia zlewni 1118 km², z tego 479 km² na terytorium Polski. 49 większych dopływów (m.in. Leśnica). Źródła w Istebnej, pod Gańczorką i Karolówką, na zachodnich stokach grzbietu Beskidu Śląskiego, na wysokości m n.p.m. Uchodzi do Odry na północ od Bogumina, koło wsi Olza, na wysokości 191 m n.p.m. Średni spadek 0,67%. Pierwsze 16 km biegu na terenie gminy Istebna, w granicach Polski. W górnym biegu, w granicach Czech, od Jabłonkowa po Trzyniec Olza stanowi granicę między Beskidem Śląskim a Beskidem Śląsko-Morawskim. W pobliżu Janowic rzeka wpływa na teren Republiki Czeskiej. Następnie przepływa przez Jabłonków, Bystrzycę i przed Cieszynem staje się rzeką graniczną. Ponownie do Czech wpływa poniżej Karwiny. Od miejscowości Godów do ujścia do Odry ponownie jest rzeką graniczną. Olza jest rzeką o największym średnim spadku podłużnym z prawobrzeżnych dopływów Odry. Decyduje to o podgórskim charakterze rzeki na całej długości. 1 źródłem danych hydrograficznych jest Mapa Podziału Hydrograficznego Polski wykonana przez Zakład Hydrografii i Morfologii Koryt Rzecznych Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej na zamówienie Ministra Środowiska i sfinansowana ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

36 Opis obszaru planowania Opawa - rzeka w Republice Czeskiej, lewy dopływ górnej Odry, częściowo wyznacza granicę z Polską. Opawa powstaje z połączenia trzech potoków górskich mających swe źródła w Wysokim Jeseniku, są to: Czarna Opawa, Środkowa Opawa i Biała Opawa. W miejscowości Vrbno pod Pradědem wszystkie trzy potoki się łączą, tworząc rzekę Opawę. Od Vrbna, Opawa płynie przez Niski Jesenik, najpierw na południowy wschód, a od miejscowości Nové Heřminovy na północny wschód, do Karniowa. Tam wpada do niej Opawica, a sama Opawa skręca na południowy wschód. Przepływa przez miasto Opawę, nieco poniżej przyjmuje swój główny dopływ - Moravice. Między Karniowem a Opawą stanowi granicę między Polską a Republiką Czeską. Wpada do Odry na terenie Ostrawy. Psina lewy dopływ Odry o długości 49,3 km i powierzchni zlewni w granicach opracowania - 556,91 km 2. Cechą charakterystyczną rzeki jest jej w miarę konsekwentny przebieg w głębokiej dolinie. Koryto rzeki jest w przewadze uregulowane. Rzeka wraz z największym lewym dopływem Troją odwadnia obszar Płaskowyżu Głubczyckiego. System hydrograficzny charakteryzuje się naturalnym, typowym dla obszaru południowej Polski śnieżno-deszczowym reżimem zasilania, z najwyższym stanem wód w okresach wiosennych roztopów i letnich (rzadziej jesiennych) opadów atmosferycznych. Pod względem charakterystyk hydrologicznych przepływów, typowa jest bardzo wysoka amplituda między wezbraniami i niżówkami. Rzeki, które podczas suszy mogą niemal całkowicie wyschnąć w przeciągu od kilkunastu minut do kilku godzin po gwałtownym opadzie mogą stanowić poważne zagrożenie powodziowe zwłaszcza, że zlewnie wszystkich rzek zostały bardzo silnie wylesione i przez to charakteryzują się niskim stopniem retencji w stosunku do opadów atmosferycznych. Ruda ma swoje źródła na Płaskowyżu Rybnickiego, w Żorach Baranowicach, a uchodzi do Odry w obrębie Kotliny Raciborskiej powyżej miejscowości Turze. Powierzchnia zlewni Rudy wynosi 504,06 km 2. W odróżnieniu do innych przeobrażonych antropogenicznie zlewni województwa śląskiego, zlewnia ta charakteryzuje bardzo wysokim udziałem powierzchni leśnych, zgrupowanych głównie w prawostronnej części zlewni, których większość wchodzi w skład Parku Krajobrazowego Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich. Rzeka Ruda jest osią hydrograficzną oddzielająca chronioną prawobrzeżną część zlewni od lewobrzeżnej części znajdującej się w zasięgu Rybnickiego Okręgu Węglowego i podlegającej silnej antropopresji. W Rybniku - Orzepowicach rzeka wpada do zbiornika Rybnik, którego podstawową funkcją jest dostarczanie wody do chłodzenia bloków energetycznych Elektrowni Rybnik. Prowadzona gospodarka wodna na tym zbiorniku w istotny sposób wpływa na kształtowanie się przepływów Rudy w jej dolnym odcinku poniżej zapory. Pierwotnie w rejonie Orzepowice do Rudy uchodziła Nacyna, ale ze względu na znaczne zanieczyszczenie jej wód, po wybudowania zbiornika Rybnik od 1973 roku jest przepompowywana i przykrytym rurociągiem wprowadzana do Rudy poniżej zapory w Rybniku - Stodołach. Obecnie powierzchnia zlewni Nacyny wynosi 68,99 km 2. Z uwagi na położenie w obrębie Rybnickiego Okręgu Węglowego, zlewnia Nacyny należy do najbardziej zurbanizowanych i uprzemysłowionych na terenie województwa śląskiego. Rzeka prowadzi znaczne ilości wód obcych (ścieki komunalne, przemysłowe, wody dołowe), co wpływa na wzrost i wyrównanie wielkości przepływów w ciągu roku. Na obszarze regionu wodnego można wyodrębnić następujące zbiorniki wodne tj.: Zbiornik Pławniowice; Zbiornik Dzierżno Duże; Zbiornik Dzierżno Małe; Zbiornik Sośnica; Zbiornik Rybnik; Zbiornik Racibórz Górny Polder Buków Znaczenie w ochronie przeciwpowodziowej doliny rzeki Kłodnicy mają 3 zbiorniki retencyjne zlokalizowane w rejonie hydrowęzła kanału Gliwickiego. Jest to zbiornik Dzierżno Duże zlokalizowany

37 Opis obszaru planowania na 34,9 km biegu Kłodnicy, Dzierżno Małe na 1,1 km biegu Dramy, dopływu Kłodnicy oraz Pławniowice na 0,8 km biegu Potoku Toszeckiego (dopływ Kłodnicy). Zbiorniki zlokalizowane są w dołach wyrobiskowych kopalń piasku. Antropopresja w zlewni jest czynnikiem, który może wpływać na stosunki wodne w sposób bezpośredni bądź pośredni. Ocena skali zmian jest bardzo trudna, gdyż w wielu obszarach czynniki antropogeniczne oddziaływują wielokierunkowo, poza tym brak odniesienia do warunków tła określającego warunki naturalne. Wyrazem przekształceń stosunków wodnych na obszarze województwa śląskiego są antropogeniczne zmiany odpływu rzecznego przede wszystkim w jego centralnej części. Zostały one spowodowane głównie zrzutem wód kopalnianych do rzek. Jednocześnie wskutek zabudowy terenu na około 30 % powierzchni konurbacji górnośląskiej nastąpił prawie całkowity zanik infiltracji. W zlewni górnej Odry antropogeniczne zaburzenia reżimu hydrologicznego wykazują: Odra na całym odcinku przebiegającym przez teren województwa śląskiego jest to efekt oddziaływania czeskiej części dorzecza (zurbanizowany i uprzemysłowiony region ostrawskokarwiński), a także prawobrzeżnych dopływów: Olzy i Rudy; Olza na odcinku od Skrbeńska do ujścia (na odcinku tym zaznacza się wpływ obszarów zurbanizowanych oraz kopalń węgla kamiennego regionu karwińskiego położonego na terenie Republiki Czeskiej) oraz dopływów Olzy z regionu wodzisławsko-jastrzębskiego Lesznicy z Szotkówką i innych mniejszych dopływów; Ruda wraz z Nacyną głównie w wyniku oddziaływania zurbanizowanego obszaru Żor i Rybnika, gospodarki prowadzonej na zbiorniku rybnickim oraz zrzutu apotamicznych wód kopalnianych; Bierawka głównie w efekcie zrzutu apotamicznych wód kopalnianych; Kłodnica wraz z dopływami w wyniku oddziaływania zurbanizowanego obszaru Katowic, Rudy Śląskiej, Gliwic i Bytomia, gospodarki wodnej prowadzonej na zbiornikach wodnych (Dzierżno Duże, Dzierżno Małe i Pławniowice) oraz zrzutu apotamicznych wód kopalnianych. Geologia Budowa geologiczna Regionu Wodnego Górnej Odry charakteryzuje się dużą zmiennością ze względu na występowanie w jego obrębie kilku jednostek geologicznych o odmiennej genezie i wykształceniu litologiczno-strukturalnym. Rejony Karpat fliszowych, triasu gliwickiego, kredy opolskiej oraz niecki kędzierzyńskiej i niecki bytomskiej budują utwory karbonu, triasu, jury, kredy, paleogenu i neogenu oraz czwartorzędu. Najstarszymi osadami występującymi na powierzchni terenu oraz niekiedy bezpośrednio pod czwartorzędem są osady karbonu dolnego w części północnej, północno-wschodniej i zachodniej oraz karbonu górnego w części południowo-wschodniej. Dość licznie na powierzchni odsłaniają się osady triasu w części północnej i północno-wschodniej oraz utwory fliszowe jury i kredy w części południowej opisywanego regionu. Na dokumentowanym obszarze oprócz w/w występują wychodnie paleogenu (rejon fliszu Karpackiego) i neogenu (środkowa i południowa część opracowania). Starsze podłoże stanowi piętro waryscyjskie reprezentowane, na omawianym obszarze, przez dwie jednostki geologiczne: strefę morawsko śląską (w części W) i zapadlisko górnośląskie Górnośląskie Zagłębie Węglowe (w części E). Młodsze piętro alpejskie tworzą cztery jednostki geologiczne: niecka opolska (NW część), monoklina śląsko-krakowska, (część N i NE), zapadlisko przedkarpackie (część centralna na linii NW i SE) oraz Karpaty zewnętrzne (część skrajnie S).Utwory karbonu, triasu, jury, kredy i neogenu odsłaniają się w licznych miejscach na powierzchni lub występują pod osadami plejstocenu. Strefa morawsko-śląska zbudowana jest z utworów karbonu dolnego, które w zachodniej części regionu występują pod osadami plejstocenu, a w części północnej pod osadami kredy górnej i niższego neogenu. Zapadlisko górnośląskie tworzą węglonośne utwory karbonu górnego, które występują najczęściej pod utworami triasu i neogenu

38 Opis obszaru planowania Niecka opolska zbudowana jest z osadów kredy górnej zalegających na utworach karbońskich. Pokrywę (na ogół cienką) stanowią osady neogenu. Monoklina śląsko-krakowska budują ją utwory triasu leżące na podłożu paleozoicznym, przykryte osadami niższego neogenu i plejstocenu lub odsłania się na powierzchni. Zapadlisko przedkarpackie powstałe u czoła nasunięcia karpackiego, składa się z szeregu rowów tektonicznych. Wypełnione jest miąższym kompleksem utworów niższego neogenu, który z reguły leży na utworach karbonu, a od góry przykryty jest osadami plejstocenu lub odsłania się na powierzchni. Karpaty zewnętrzne (fliszowe) są zbudowane ze sfałdowanych utworów jurajskich, kredowych i paleogeńskich, które od południa są nasunięte na osady neogenu zapadliska przedkarpackiego. Tylko w dolinach rzecznych utwory fliszowe przykryte są osadami plejstocenu. Typy abiotyczne rzek Odra na większości długości w omawianym regionie wodnym jest rzeką o typie abiotycznym 19 (rzeka nizinna piaszczysto gliniasta). Kanał Gliwicki z Kłodnicą od Kozłówki do Dramy stanowi ciek sztuczny, związku z tym nie przyporządkowano ich do żadnego z typów abiotycznych -typ 0 (nieokreślony), od Dramy do ujścia Kłodnica posiada typ 19 (rzeka nizinna piaszczysto gliniasta). Z kolei Kłodnica do Promnej reprezentuje typ 6 (potok wyżynny węglanowy z substratem drobnoziarnistym), od Promnej do Kozłówki typ 9 (mała rzeka wyżynna węglanowa). Mniejsze cieki w południowej części regionu wodnego należą w przewadze do typów 4 (potok wyżynny krzemianowy z substratem gruboziarnistym), 5 (potok wyżynny krzemianowy z substratem drobnoziarnistym), 6 (potok wyżynny węglanowy z substratem drobnoziarnistym). Większe cieki reprezentują typy 16 (potok nizinny lessowy lub gliniasty) i 17 (potok nizinny piaszczysty) natomiast największe dopływy Odry takie jak: Ruda, Psina i Bierawka należą przynajmniej w części swojego biegu do typu 19 (rzeka nizinna piaszczysto gliniasta), wyjątek stanowi Olza należąca, w przeważającej części, do typu 12 i 14 (potok fliszowy, mała rzeka fliszowa). W ramach Regionu Wodnego Górnej Odry wyróżniono tylko dwie zlewnie: Górnej Odry oraz Kłodnicy i Kanału Gliwickiego. 3.2 Charakter zagrożenia powodziowego w regionie wodnym Do przeprowadzenia analiz rozkładu przestrzennego zagrożenia i ryzyka powodziowego oraz analiz strat wykorzystano numeryczną mapę zagrożenia powodziowego (MZP) oraz ryzyka powodziowego (MRP) z aktualnie obowiązującej wersji z r. Szczegółowe zestawienie rzek i odcinków Przymorza wskazanych do sporządzenia MZP i MRP przedstawiono w tabeli 2. Numer zamieszczony w tabeli wskazuje na strukturę dopływów, odpowiada numerowi przyporządkowanemu danej rzece na etapie wstępnej oceny ryzyka powodziowego (WORP) (ISOK-WORP 2011). Tabela nr 2 Zestawienie rzek uwzględnionych w opracowaniu. Odcinek modelowany Nr Nazwa rzeki/obszaru wg MZP 1 Odra od granicy państwa do Kanału Gliwickiego 655,5 725,5 1.1 Opawa Olza 0 12,5; 25,5 40; 72 83, Szotkówka 0 16, Lesznica Psina 0 47,

39 Opis obszaru planowania Odcinek modelowany Nr Nazwa rzeki/obszaru wg MZP Troja Ruda Nacyna Sumina Bierawka Kłodnica Bytomka 0 16 Zgodnie z zapisami Metodyki (KZGW 2013) poziomy ryzyka należy zdiagnozować dla (tzw. kategorii): zdrowia i życia ludzi, środowiska, dziedzictwa kulturowego, działalności gospodarczej. Metodyka precyzuje również elementy (tzw. podkategorie), które należy uwzględnić dla każdej z ww. kategorii. W oparciu o zapisy Metodyki określono wskaźniki związane z wrażliwością obszarów zagrożonych powodzią, które odnoszą się do poszczególnych kategorii ryzyka. Poniżej przedstawiono szczegółowy opis omawianych wskaźników. Zdrowie i życie ludzi W ramach tej kategorii analizie poddano dwa typy danych: liczbę zagrożonych mieszkańców na obszarach zagrożenia powodziowego (tj. liczbę osób zameldowanych w budynkach znajdujących się na obszarach zagrożenia powodziowego), liczbę obiektów (tj. budynków), w których mogą znajdować się osoby o ograniczonych możliwościach decyzyjnych, percepcyjnych lub problemach z samodzielnym poruszaniem. Liczba zagrożonych mieszkańców Wynikiem analizy jest liczba zagrożonych mieszkańców obliczona w oparciu o warstwę MRP budynki. Ze względu na częściowy brak danych niezbędnych do przeprowadzenia analizy, brakujące informacje uzupełniono o materiały dodatkowe do budynków niemających określonej liczby mieszkańców przypisano średnią liczbę osób zamieszkujących w danej gminie budynki jedno- i wielorodzinne. Informacje te pozyskano na podstawie danych GUS, pochodzących z 2011 roku tj. z ostatniego spisu powszechnego. Obiekty użyteczności społecznej Wynikiem analizy jest liczba obiektów użyteczności społecznej wyliczona w oparciu o warstwę MRP budynki. Uwzględniono następujące budynki o charakterze społecznym: związane z przebywaniem dzieci i młodzieży: dom dziecka dom studencki internat szkoła przedszkole żłobek związane z przebywaniem osób o ograniczonych możliwościach poruszania się: szpital hospicjum dom opieki społecznej ośrodek opieki społecznej sanatorium związane z przebywaniem osób o ograniczonych możliwościach decyzyjnych: zakład karny areszt śledczy dom wychowawczy zakład poprawczy 39 39

40 Opis obszaru planowania Środowisko W ramach tej kategorii analizie poddano dwa typy danych: obiekty stanowiące duże zagrożenie dla środowiska (zakłady przemysłowe), obiekty stanowiące potencjalne zagrożenie dla środowiska (inne potencjalne ogniska zanieczyszczeń). Obiekty stanowiące duże zagrożenie dla środowiska Wynikiem analizy jest liczba obiektów stanowiących duże zagrożenie dla środowiska obliczona w oparciu o warstwy MRP zakłady_przemyslowe. Uwzględniono następujące obiekty: zakłady przemysłowe zakłady znajdujące się w rejestrze zakładów o dużym albo zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnej awarii Obiekty stanowiące potencjalne zagrożenie dla środowiska Wynikiem analizy jest liczba obiektów stanowiących potencjalne zagrożenie dla środowiska obliczona w oparciu o warstwy MRP skladowiska_odpadow, cmentarze, oczyszczalnie_przepompownie. Uwzględniono następujące obiekty: składowiska odpadów oczyszczalnie ścieków cmentarze Dziedzictwo kulturowe Obiekty i obszary cenne kulturowo Wynikiem analizy jest liczba obiektów i obszarów cennych kulturowo obliczona w oparciu o warstwy MRP obiekty_cenne_kulturowo i obszary_cenne_kulturowo. Uwzględniono następujące obiekty i obszary: pomnik zagłady muzeum, skansen biblioteka (narodowy zasób biblioteczny) archiwum (narodowy zasób archiwalny) obiekt wpisany na listę UNESCO Działalność gospodarcza Wynikiem analizy jest wartość majątku (zagrożonego powodzią). Wartość tę określano na podstawie form użytkowania terenu w oparciu o warstwy MRP uzytkowanie, z uwzględnieniem następujących form: tereny zabudowy mieszkaniowej (uwzględniono dodatkowo) tereny przemysłowe tereny komunikacyjne lasy tereny rekreacyjno-wypoczynkowe grunty orne użytki zielone tereny pozostałe (uwzględniono dodatkowo z wartością 0 zł) Dla poszczególnych form użytkowania terenu wyliczono wartość majątku w oparciu o dane jednostkowe pochodzące z Rozporządzenia Ministra Środowiska, Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, Ministra Administracji i Cyfryzacji oraz Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 21 grudnia 2012 r. w sprawie opracowywania map zagrożenia powodziowego oraz map ryzyka powodziowego (Dz. U. z 2013 r. poz. 104), z uwzględnieniem zróżnicowania dla poszczególnych województw. Analizy dodatkowe W oparciu o numeryczną MZP i MRP przeprowadzono analizy dodatkowe będące cennym źródłem informacji i uzupełniające jednocześnie wyniki analiz podstawowych. Analizy te zostały wykonane w

41 Opis obszaru planowania podziale administracyjnym z uwzględnieniem regionów wodnych i dorzeczy. W odniesieniu do każdej z rozpatrywanych gmin zebrano szczegółowe informacje poprzez określenie: 1. Powierzchni oraz ilości typów form ochrony przyrody (na podstawie warstw MRP formy_ochrony_przyrody; formy ochrony przyrody były reprezentowane przez parki narodowe, rezerwaty przyrody i obszary Natura 2000). 2. Ilości przelań przez obwałowania wraz z uwzględnieniem ich klasy (na podstawie warstw liniowych i punktowych MZP miejsca_przelania_wod dla poszczególnych, analizowanych prawdopodobieństw: 10, 1 i 0.2% i warstwy liniowej waly_przeciwpowodziowe). 3. Stosunku sumarycznej długości przelań do sumarycznej długości wałów (na podstawie warstw liniowych i punktowych MZP miejsca_przelania_wod dla poszczególnych, analizowanych prawdopodobieństw: 10, 1 i 0,2% i warstwy liniowej waly_przeciwpowodziowe). 4. Długości zalanych odcinków dróg z podziałem na typ drogi i rodzaj nawierzchni (na podstawie warstwy drogi MZP/MRP). 5. Długości zalanych odcinków kolei z uwzględnieniem liczby torów nawierzchni (na podstawie warstwy koleje MZP/MRP). 6. Ilości zakładów przemysłowych z podziałem na stopień ryzyka awarii, kategorię przemysłu (na podstawie warstwy MRP zakłady_przemyslowe). W wyniku przeprowadzonych analiz otrzymano bogaty zasób danych począwszy od charakterystyki czynników determinujących wrażliwość, poprzez informacje o poziomie wrażliwości, skończywszy na danych wskazujących poziom ryzyka powodziowego. Dane wynikowe analiz przestrzennych przedstawiające wskaźniki związane z wrażliwością obszarów zagrożonych powodzią dla regionu wodnego Górnej Odry zestawiono w tabelach 3 i 4. Tabela nr 3 Wskaźniki związane z wrażliwością obszarów zagrożonych powodziom. Kategoria Powierzchnia Obszary zagrożenia powodziowego [ha] Prawdopodobieństwo powodzi 0.20% 1% 10% W Zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi Liczba mieszkańców na obszarach zagrożenia powodziowego [os.] Obiekty użyteczności społecznej [szt.] Zagrożenie dla środowiska Obiekty stanowiące duże zagrożenie dla środowiska [szt.] Obiekty stanowiące potencjalne zagrożenie dla środowiska [szt.] Zagrożenie dla dziedzictwa kulturowego Obiekty cenne kulturowo [szt.] Opis tabeli: obszar 0,2% - obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest niskie i wynosi raz na 500 lat (Q 0,2%) obszar 1% - obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest średnie i wynosi raz na 100 lat (Q 1%) obszar 10% - obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest wysokie i wynosi raz na 10 lat (Q 10%) 41 41

42 Opis obszaru planowania Tabela nr 4 obszar W - obszar narażony na zalanie w przypadku zniszczenia lub uszkodzenia wału przeciwpowodziowego Zestawienie majątku na terenie zagrożonym powodziom w regionie wodnym Górnej Odry. Kategoria Majątek na terenie zagrożenia powodziowego w rozbiciu rzeczowym [ha] w ujęciu majątkowym [tys. zł] 0.20% 1% 10% W 0.20% 1% 10% W Powierzchnia form użytkowania terenu Tereny zabudowy mieszkaniowej Tereny przemysłowe Tereny komunikacyjne Lasy Tereny rekreacyjnowypoczynkowe Grunty orne Użytki zielone Tereny pozostałe SUMA Źródło: Opracowanie własne Opis tabeli: obszar 0,2% - obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest niskie i wynosi raz na 500 lat (Q 0,2%) obszar 1% - obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest średnie i wynosi raz na 100 lat (Q 1%) obszar 10% - obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest wysokie i wynosi raz na 10 lat (Q 10%) obszar W - obszar narażony na zalanie w przypadku zniszczenia lub uszkodzenia wału przeciwpowodziowego 3.3 Użytkowanie terenu Zagospodarowanie przestrzenne na obszarze regionu wodnego Górnej Odry Region Wodny Górnej Odry położony jest na obszarze dwóch województw: opolskiego i śląskiego. Omawiany obszar charakteryzuje się dużą różnorodnością gospodarczą oraz przyrodniczo krajobrazową. W części regionu położonej na obszarze województwa opolskiego można wydzielić dwa różniące się gospodarczo obszary: - północny obszar kędzierzyńsko kozielski, obejmujący strefę znacznego uprzemysłowienia i urbanizacji. Do największych i jednocześnie znacząco uciążliwych zakładów należą: Zakłady Azotowe Kędzierzyn S.A., Synteza S.A., Elektrownia Blachownia, oraz szereg (ok. 30 zakładów), które wydzieliły się z Zakładów Chemicznych Blachownia (miedzy innymi są to: Petrochemia Blachownia S.A. Zakłady Energetyki Blachownia sp. z o.o. Węglopochodne sp. z o.o. Synteza S.A. SPED-KOL Blachownia, ICSO Blachownia, ICSO Chemika Produktion i inne) oraz Miejskie Zakłady Energetyki Cieplnej sp. z o.o. W sumie w rejonie Kędzierzyna Koźla i Blachowni ma miejsce koncentracja zakładów przemysłu chemicznego, energetycznego, maszynowego i budowlanego, jednocześnie są to zakłady o dużej uciążliwości dla środowiska południowy obszar głubczycki, to teren typowo rolniczy, o wysokich walorach krajobrazowych za sprawą malowniczych wyniesień. Charakteryzuje się wysoką, jakością gleb o dobrej i średniej klasie

43 Opis obszaru planowania (gleby brunatne wytworzone z piasków słabo gliniastych i gliniastych oraz gleby brunatne wytworzone z lessów i utworów lessowych). W latach powojennych powstały tu wielko powierzchniowe gospodarstwa rolne (PGR), obecnie ziemia jest na ogół dzierżawiona przez duże spółki rolne. Obszar Regionu Wodnego Górnej Odry położony w granicach województwa śląskiego leży w granicach: - zachodniej części Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego (GOP). Stanowi on największą w Polsce aglomerację ludności miejskiej i przemysłu, na omawianym obszarze znajdują się miasta: Gliwice, Zabrze, Bytom, Chorzów, Świętochłowice, Ruda Śląska i zachodnie dzielnice Katowic. Obszar cechuje najwyższa w Polsce średnia gęstość zaludnienia - powyżej 800 mieszkańców na km 2, przy czym 91% ludności to ludność miejska, a ponad 98 % utrzymuje się ze źródeł pozarolniczych, co w praktyce oznacza że działalność rolnicza odgrywa znikome znaczenie na omawianym obszarze. GOP jest regionem o ogromnej koncentracji przemysłu. Dominuje tu: przemysł górniczy (kilkanaście czynnych kopalń węgla kamiennego); przemysł hutniczy (kilkanaście czynnych hut żelaza i metali nieżelaznych); przemysł transportowy (fabryki samochodów Opel w Gliwicach i Fiat w Tychach, producent pojazdów szynowych Konstal w Chorzowie, Bumar Łabędy); przemysł energetyczny (kilkanaście elektrowni i elektrociepłowni); przemysł maszynowy; przemysł chemiczny (zakłady azotowe, Pollena Savona, Fabryka Farb i Lakierów HAJDUKI). Obszar charakteryzuje się ogromną koncentracją przemysłu wydobywczego i hutniczego. Na obszarze GOP czynnych jest ok. 50 kopalń, 17 hut, 8 hut metali kolorowych. Poza węglem kamiennym wydobywa się tutaj rudy cynku i ołowiu (Bytom, Tarnowskie Góry). Na obrzeżach aglomeracji śląskiej skupiły się ogromne elektrownie spalające węgiel eksploatowany w zagłębiu. Do największych zaliczają się elektrownie w Łaziskach Górnych, Będzinie, Jaworznie i Sierszy. Węgiel eksploatowany w zachodniej części GOP, jako bardzo dobrej jakości, przerabiany jest na koks i gaz w Zabrzu, Gliwicach, Bytomiu i Rudzie Śląskiej. Poza przemysłem wydobywczym, energetyką, hutnictwem, w GOP rozwinęło się wiele innych branż przemysłowych. Intensywna, niemal rabunkowa eksploatacja bogactw naturalnych GOP, intensywne uprzemysłowienie doprowadziły do degradacji środowiska naturalnego regionu. Jest to jeden z obszarów o najwyższym w Polsce zagrożeniu ekologicznym, co odbija się negatywnie na stanie zdrowia ludności. Podstawę gospodarczą GOP-u stanowi górnictwo węgla kamiennego, a także złóż rud cynku i ołowiu (rejon Bytomia i Tarnowskich Gór). Istniejące tu kopalnie dają około 70 % wydobycia krajowego. Górnośląski Okręg Przemysłowy stanowi nadal najważniejszy ośrodek hutnictwa w Polsce - 17 hut żelaza (z tego 5 z pełnym cyklem produkcyjnym, niektóre specjalne), dostarczających około 40 % ogólnej produkcji stali surowej w naszym kraju, 45 % wyrobów walcowanych i rur stalowych. Główne ośrodki hutnictwa żelaza to Chorzów, Katowice, Ruda Śląska, Bytom, Dąbrowa Górnicza, Sosnowiec i Świętochłowice. Hutnictwo metali nieżelaznych skoncentrowane w Katowicach, Będzinie, Gliwicach oraz w Miasteczku Śląskim dostarcza 78 % produkcji cynku. W GOP-ie, w oparciu o powyższe gałęzie rozwinął się przede wszystkim przemysł elektromaszynowy i metalowy. Wymienione już branże uzupełniają zakłady przemysłu ceramicznego, drzewno-papierniczego, dziewiarskiego, materiałów budowlanych, odzieżowego, poligraficznego, przetwórstwa spożywczego, szklarskiego, włókienniczego. Ponadto rozwinięty jest przemysł materiałów budowlanych, szklarski, włókienniczy, odzieżowy, spożywczy, poligraficzny i papierniczy, w których łącznie znajduje zatrudnienie 14 % robotników GOP-u. Skupił się tu też przemysł chemiczny z głównymi ośrodkami w Gliwicach i Tarnowskich Górach, specjalizujący się w produkcji nawozów azotowych, karbidu oraz chemicznej przeróbki węgla. Zakłady koksownicze, głównie w Zabrzu, Gliwicach i Rudzie Śląskiej, dostarcza 35 % krajowej produkcji koksu. W ogólności GOP jest też największym w Polsce producentem energii elektrycznej. Rolnictwo nie odgrywa w gospodarce GOP-u większego znaczenia, z uwagi na gęstą zabudowę oraz dużą ilość powierzchni nieużytków poprzemysłowych (zwały, hałdy, wyrobiska, zapadliska), które zajmują znaczna część obszaru. Cały obszar GOP-u jest silnie zabudowany przez obiekty przemysłowe i mieszkaniowe, a obszar pokrywa gęsta sieć komunikacyjna (kolej szeroko i wąskotorowa, tramwaje, drogi o dużym natężeniu ruchu, autostrada A-4). Cały okręg przemysłowy posiada silnie rozbudowaną sieć kolejową wraz infrastruktura kolejową

44 Opis obszaru planowania - Rybnickiego Okręgu Węglowego (ROW) obejmuje obszar położony w południowo - wschodniej części Regionu Górnej Odry Jest to rejon miast: Rybnik, Jastrzębie Zdrój, Żory, Racibórz, Wodzisław Śląski, Czerwionka Leszczyny, Rydułtowy, Radlin, Pszów, który charakteryzuje się intensywną działalnością gospodarczej, głównie związanej z górnictwem, hutnictwem oraz wytwarzaniem energii elektrycznej. Jest to teren charakteryzujący się wysoką antropopresją i bardzo znacznym stopniem przekształcenia warunków przyrodniczych. Dominuje tu przemysł wydobywczy (2 koncerny węglowe) oraz metalurgiczny, maszynowy, chemiczny, koksowniczy, materiałów budowlanych i energetyczny. Największa jest elektrownia w Rybniku o mocy ponad 1700 MW. Przemysł elektromaszynowy jest reprezentowany zaledwie przez kilka większych zakładów, należą do nich zakłady budowy i remontu maszyn górniczych w Rybniku (RYFAMA S.A.), fabryka kotłów w Raciborzu (Rafako S.A.) i obrabiarek ciężkich w Kuźni Raciborskiej (Rafamet S.A.). W ostatnich latach wiele fabryk i hut zostało zamkniętych (m.in. Huta Silesia w Rybniku). Przemysł wydobywczy funkcjonuje w ramach Jastrzębskiej Spółki Węglowej S.A. W skład JSW wchodzi 5 kopalń: Borynia, Jas-Mos, Krupiński, Pniówek i Zofiówka. W ramach Kompanii Węglowej S.A. pracują kopalnie: KWK Marcel, KWK Chwałowice, KWK Jankowice oraz KWK Rydułtowy-Anna. Obszar ROW został w dużym stopniu przekształcony antropogenicznie, występują tu rejony o zdegradowanych gruntach, duże obszary hałd, składowisk i innych terenów wymagających rekultywacji. Oprócz węgla kamiennego występuje tu bogata baza surowcowa, w tym: wapienie i margle, piaski podsadzkowe, surowce dla ceramiki budowlanej i kruszywa naturalne. Tylko niewielka część omawianego obszaru położona na obrzeżach aglomeracji górnośląskiej leży w Beskidzie: Śląskim, Żywieckim i Pogórzu Beskidzkim, które są zielonymi płucami Śląska i charakteryzują się wysokimi walorami przyrody. Przez omawiany obszar przebiegają korytarze transportowe, obejmujące ważne linie komunikacyjne, w tym między innymi: autostrada A4 (Berlin) Zgorzelec Korczowa (Kijów); autostrada A1 Trójmiasto Gorzyczki; drogi krajowe: -nr 79 (Warszawa Sandomierz GOP); -nr 81 (Katowice Mikołów Łaziska Górne Żory Skoczów Harbutowice); -nr 86 (Podwarpie Psary Będzin Sosnowiec Katowice łączy się z drogą krajową nr 1 w Tychach); -nr 75 Łódź GOP Słowacja; Obszary chronione szlak kolejowy wchodzący w skład Europejskiego Systemu Transportu Kolejowego (magistralne linie kolejowe relacji Drezno Zgorzelec Wrocław Katowice - Lwów i relacji Świnoujście Szczecin Wrocław Kędzierzyn Koźle Chałupki). Obszar Regionu Wodnego Górnej Odry nie jest w znaczący sposób pokryty powierzchniowymi formami ochrony przyrody. Poniższe tabele prezentują zestawienie najważniejszych z nich. Tabela nr 5 Zestawienie parków krajobrazowych w regionie wodnym Górnej Odry L.p. Nazwa Data utworzenia Lokalizacja (województwo) 11 Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego 1982 śląskie 22 Park Krajobrazowy Cysterskie 1993 śląskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich 23 Park Krajobrazowy Góra Św. Anny 1988 opolskie 44 44

45 Opis obszaru planowania Tabela nr 6 Zestawienie obszarów Natura 2000 w regionie wodnym Górnej Odry Lp. Kod* Nazwa Lokalizacja (województwo) 1 PLH Graniczny Meander Odry śląskie 2 PLH Las koło Tworkowa śląskie 3 PLH Rozumicki Las opolskie 4 PLH Stawy Łężczok śląskie 5 PLH Beskid Śląski śląskie 6 PLH Cieszyńskie Źródła Tufowe śląskie 7 PLH Góra Świętej Anny opolskie 8 PLH Góry Opawskie opolskie 9 PLH Podziemia Tarnogórsko-Bytomskie śląskie 10 PLB Stawy Wielikąt i Ligota Tworkowska śląskie 11 PLB Dolina Górnej Wisły śląskie * PLH - Specjalny obszar ochrony siedlisk (obszar siedliskowy); PLB - Obszar specjalnej ochrony ptaków (obszar ptasi) Stosunkowo nieznacznej długości odcinki dolin większych rzek są objęte obszarowymi formami ochrony przyrody. Dolina Odry objęta jest ochroną na trzech odcinkach od miejscowości Chałupki do miejscowości Olza - obszar Natura 2000 Graniczny Meander odry; w okolicach Tworkowa - dwa obszary Natura Stawy Wielikąt i Las Tworkowski oraz Las koło Tworkowa oraz na odcinku od Raciborza do Dziergowic - Park Krajobrazowy Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich (Park ten obejmuje ochroną stosunkowo długie odcinki doliny Rudy i Bierawki). Pozostałe formy ochrony przyrody wymienione w powyższych tabelach obejmują także doliny mniejszych cieków lub odcinki źródłowe większych jak np. obszar Natura 2000 w przypadku Olzy

46 Partnerzy procesu planowania i zasady udziału społecznego 4 46

47 Partnerzy procesu planowania i zasady udziału społecznego 4 Partnerzy procesu planowania i zasady udziału społecznego 4.1 Analiza interesariuszy Organy właściwe w sprawach zarządzania ryzykiem powodziowym W poniższej tabeli zestawiono organy właściwe w sprawach zarządzania ryzykiem powodziowym oraz zakres ich kompetencji w tym względzie. Tabela nr 7 Organy właściwe w sprawach zarządzania ryzykiem powodziowym oraz zakres ich kompetencji Właściwy Organ Minister Środowiska MŚ Minister Infrastruktury i Rozwoju (MIiR) Kompetencje Minister Środowiska MŚ jest ministrem właściwym do spraw gospodarki wodnej. Zgodnie z rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 22 września 2014 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra środowiska (Dz. U. z 2014 r. poz. 1267, z późn. zm.) kieruje on m.in. działem administracji rządowej - gospodarka wodna. Dział gospodarki wodnej obejmuje sprawy wskazane w art. 11 ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (tekst jedn. Dz. U poz. 743, z późn. zm.), do których należą sprawy: kształtowania, ochrony i racjonalnego wykorzystywania zasobów wodnych; utrzymania śródlądowych wód powierzchniowych, stanowiących własność Skarbu Państwa wraz z infrastrukturą techniczną związaną z tymi wodami, obejmującą budowle oraz urządzenia wodne; budowy, modernizacji oraz utrzymania śródlądowych dróg wodnych; ochrony przeciwpowodziowej, w tym budowy, modernizacji oraz utrzymania urządzeń wodnych zabezpieczających przed powodzią oraz koordynacji przedsięwzięć służących osłonie i ochronie przeciwpowodziowej państwa; funkcjonowania państwowej służby hydrologiczno-meteorologicznej i państwowej służby hydrogeologicznej, z wyłączeniem zagadnień monitoringu jakości wód podziemnych; współpracy międzynarodowej na wodach granicznych w zakresie zadań należących do działu. Minister Środowiska sprawuje nadzór nad działalnością Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej oraz Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Zgodnie z art. 89 ust. 4 nadzór MŚ nad działalnością Prezesa KZGW polega w szczególności na: - zatwierdzaniu programów realizacji zadań związanych z utrzymywaniem wód lub urządzeń wodnych oraz inwestycji w gospodarce wodnej; - zatwierdzaniu corocznego sprawozdania, o którym mowa w art. 91; - zatwierdzaniu planu kontroli gospodarowania wodami wykonywanej przez Prezesa KZGW; - polecaniu przeprowadzenia kontroli nieujętych w planie kontroli. Na podstawie z art. 4 ust. 1 Prawa wodnego MŚ jest organem właściwym w sprawach gospodarowania wodami. Zgodnie z art. 4 ust. 2 składa Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej, co dwa lata, nie później niż do dnia 30 czerwca, informację o gospodarowaniu wodami dotyczącą m.in. stanu ochrony ludności i mienia przed powodzią, współpracy międzynarodowej na wodach granicznych i realizacji umów w tym zakresie; utrzymywania wód powierzchniowych oraz urządzeń wodnych; prowadzonych inwestycji. Zgodnie z art. 88j ust. 1 Minister Środowiska, minister właściwy do spraw gospodarki morskiej, minister właściwy do spraw administracji publicznej oraz minister właściwy do spraw wewnętrznych określą, w drodze rozporządzenia wymagania dotyczące opracowywania map zagrożenia powodziowego oraz map ryzyka powodziowego oraz ich skali. Na podstawie art. 8 ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (tekst jedn. Dz. U poz. 1166) Minister Środowiska oraz Prezes KZGW biorą udział w posiedzeniach Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego, na prawach członka. Na podstawie art. 12 ministrowie kierujący działami administracji rządowej oraz kierownicy urzędów centralnych realizują, zgodnie z zakresem swojej właściwości, zadania dotyczące zarządzania kryzysowego. Opracowują plany zarządzania kryzysowego, w których w szczególności uwzględnia się: - analizę i ocenę możliwości wystąpienia zagrożeń, w tym dla infrastruktury krytycznej; - szczegółowe sposoby i środki reagowania na zagrożenia oraz ograniczania i likwidacji ich skutków; - organizację monitoringu zagrożeń i realizację zadań stałego dyżuru w ramach podwyższania gotowości obronnej państwa; - organizację realizacji zadań z zakresu ochrony infrastruktury krytycznej. MIiR jest ministrem właściwym do spraw gospodarki morskiej, jako naczelny organ administracji morskiej. Dział gospodarki morskiej obejmuje sprawy wskazane w art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej, do których należą sprawy: transportu morskiego i żeglugi morskiej, obszarów morskich, portów i przystani morskich, ochrony środowiska morskiego. MIiR sprawuje, zgodnie z art. 38 ust. 2 ustawy z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej (tekst jedn. Dz. U poz. 934, z późn. zm.), nadzór nad działalnością dyrektorów urzędów morskich w zakresie uregulowanym w ww. ustawie oraz w przepisach odrębnych

48 Partnerzy procesu planowania i zasady udziału społecznego Minister Spraw Wewnętrznych (MSW) Minister Administracji i Cyfryzacji (MAC) Kompetencje i terytorialny zakres działania organów administracji morskiej określa ustawa o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej. Na podstawie art. 42 ust. 1 i 2 tej ustawy do organów administracji morskiej należy m.in.: - uzgadnianie decyzji w sprawie wydawania pozwoleń wodnoprawnych i pozwoleń budowlanych na obszarze pasa technicznego, morskich portów i przystani, morskich wód wewnętrznych i morza terytorialnego, jak również wszelkich innych decyzji dotyczących zagospodarowania tego pasa; - sporządzania planów zagospodarowania przestrzennego morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej; - zarządu nad morzem terytorialnym i morskimi wodami wewnętrznymi oraz nad gruntami pokrytymi tymi wodami, o którym mowa w przepisach Prawa wodnego; - wykonywania zadań w dziedzinie ochrony przed powodzią, o których mowa w Prawie wodnym. Na podstawie art. 11 ust. 1 Prawa wodnego MIiR wykonuje prawa właścicielskie w stosunku do wód morza terytorialnego oraz morskich wód wewnętrznych wraz z wodami Zatoki Gdańskiej. Minister Infrastruktury i Rozwoju: - zgodnie z art. 88c ust. 2 przygotowuje wstępną ocenę ryzyka powodziowego od strony morza, w tym morskich wód wewnętrznych i przekazuje Prezesowi KZGW (wstępna ocena ryzyka powodziowego od strony morza, w tym morskich wód wewnętrznych, stanowi integralny element wstępnej oceny ryzyka powodziowego); - zgodnie z art. 88c ust. 5, uzgadnia sposób rozpatrzenia opinii marszałków województw i wojewodów do wstępnej oceny ryzyka powodziowego od strony morza, w tym morskich wód wewnętrznych; - zgodnie z art. 88h ust 3, przygotowuje plany zarządzania ryzykiem powodziowym od strony morza, w tym morskich wód wewnętrznych i przekazuje Prezesowi KZGW (plany zarządzania ryzykiem powodziowym od strony morza, w tym morskich wód wewnętrznych, stanowią integralny element planów zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy); - zgodnie z art. 88h ust. 9, uzgadnia sposób rozpatrzenia uwag do projektów planów zarządzania ryzykiem powodziowym od strony morza, w tym morskich wód wewnętrznych. Zgodnie z art. 88j ust. 1 Minister Środowiska, Minister Infrastruktury i Rozwoju, minister właściwy do spraw administracji publicznej oraz minister właściwy do spraw wewnętrznych określą, w drodze rozporządzenia wymagania dotyczące opracowywania map zagrożenia powodziowego oraz map ryzyka powodziowego oraz ich skali. MSW jest ministrem właściwym do spraw wewnętrznych na podstawie rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 22 września 2014 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Spraw Wewnętrznych (Dz. U. z 2014 r. poz. 1265). Dział sprawy wewnętrzne obejmuje sprawy wskazane w art. 29 ust. 1 ustawy o działach administracji rządowej, do których należą m.in. sprawy: ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego; zarządzania kryzysowego; obrony cywilnej. MSW sprawuje nadzór nad działalnością m.in.: Policji, Państwowej Straży Pożarnej, Obrony Cywilnej Kraju. Zgodnie z art. 7 ust 1 ustawy o zarządzaniu kryzysowym, zarządzanie kryzysowe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej sprawuje Rada Ministrów. W przypadkach niecierpiących zwłoki zarządzanie kryzysowe sprawuje Minister Spraw Wewnętrznych, zawiadamiając niezwłocznie o swoich działaniach Prezesa Rady Ministrów. Minister Spraw Wewnętrznych wchodzi w skład Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego, utworzonego przy Radzie Ministrów (art. 8 ust. 2). Na podstawie art. 9 ust. 1 do zadań Zespołu należy m.in. przygotowywanie propozycji użycia sił i środków niezbędnych do opanowania sytuacji kryzysowych; doradzanie w zakresie koordynacji działań organów administracji rządowej, instytucji państwowych i służb w sytuacjach kryzysowych. Na podstawie art. 14 ust. 3 minister właściwy do spraw administracji publicznej, w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych, po zasięgnięciu opinii dyrektora Rządowego Centrum Bezpieczeństwa: - wydaje, w drodze zarządzenia, wojewodom wytyczne do wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego; - zatwierdza wojewódzkie plany zarządzania kryzysowego i ich aktualizacje. Zgodnie z art. 88j ust. 1 Prawa wodnego Minister Środowiska, Minister Infrastruktury i Rozwoju, minister właściwy do spraw administracji publicznej oraz Minister Spraw Wewnętrznych określą, w drodze rozporządzenia wymagania dotyczące opracowywania map zagrożenia powodziowego oraz map ryzyka powodziowego oraz ich skali. Wydając powyższe rozporządzenie, ministrowie kierują się potrzebą sprawnego sporządzenia map zagrożenia powodziowego oraz map ryzyka powodziowego, ze szczególnym uwzględnieniem standardów i zakresu danych zawartych w państwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym. Minister Administracji i Cyfryzacji jest ministrem właściwym do spraw administracji publicznej na podstawie rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 listopada 2011 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Administracji i Cyfryzacji (Dz. U. z 2014 r. poz. 1254). Dział administracja publiczna obejmuje sprawy wskazane w art. 6 ust. 1 ustawy o działach administracji rządowej, do których należą m.in. sprawy: przeciwdziałania i usuwania skutków klęsk żywiołowych i innych podobnych zdarzeń zagrażających bezpieczeństwu powszechnemu. Zgodnie z art. 8 ust 2 ustawy o zarządzaniu kryzysowym Minister Administracji i Cyfryzacji wchodzi w skład Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego, utworzonego przy Radzie Ministrów. Na podstawie art. 14 ust 3 ustawy o zarządzaniu kryzysowym, Minister Administracji i Cyfryzacji, w uzgodnieniu z Minister Spraw Wewnętrznych, po zasięgnięciu opinii dyrektora Rządowego Centrum Bezpieczeństwa: - wydaje, w drodze zarządzenia, wojewodom wytyczne do wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego; - zatwierdza wojewódzkie plany zarządzania kryzysowego i ich aktualizacje. Zgodnie z art. 88j ust. 1 Prawa wodnego Minister Środowiska, Minister Infrastruktury i Rozwoju, Minister Administracji i Cyfryzacji oraz Minister Spraw Wewnętrznych określą, w drodze rozporządzenia wymagania dotyczące opracowywania map zagrożenia powodziowego oraz map ryzyka powodziowego oraz ich skali. Wydając powyższe rozporządzenie, ministrowie kierują się potrzebą sprawnego sporządzenia map zagrożenia powodziowego oraz map ryzyka powodziowego, ze szczególnym uwzględnieniem standardów i zakresu danych zawartych w państwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym

49 Partnerzy procesu planowania i zasady udziału społecznego Prezes KZGW Zgodnie z art. 89 oraz art. 90 ustawy Prawo wodne Prezes KZGW jest centralnym organem administracji rządowej, właściwym w sprawach gospodarowania wodami, nadzorowanym przez ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej (Ministra Środowiska). Zgodnie z art. 4 ust. 3 Prezes KZGW pełni funkcję organu wyższego stopnia w rozumieniu Kodeksu postępowania administracyjnego w stosunku do marszałków województw i dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej, w sprawach określonych ustawą. Na podstawie art. 11 ust. 1 pkt 2 Prezes KZGW wykonuje prawa właścicielskie w stosunku do wód publicznych stanowiących własność Skarbu Państwa, w stosunku do wód istotnych dla kształtowania zasobów wodnych oraz ochrony przeciwpowodziowej, w szczególności wód podziemnych oraz śródlądowych wód powierzchniowych, które określone zostały w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 17 grudnia 2002 r. w sprawie śródlądowych wód powierzchniowych lub ich części stanowiących własność publiczną (Dz. U. z 2003 r. Nr 16 poz. 149). Prezes KZGW przygotowuje: - wstępną ocenę ryzyka powodziowego, zgodnie z art. 88c; - mapy zagrożenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego, zgodnie z art. 88d 88f oraz rozporządzeniem w sprawie opracowania map zagrożenia powodziowego i map ryzyka powodziowego (Dz. U. z 2013 r. poz. 104); - plany zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy, zgodnie z art. 88g - 88h. Zgodnie z art. 88h ust. 6 Prezes KZGW zapewnia aktywny udział wszystkich zainteresowanych w osiągnięciu celów zarządzania ryzykiem powodziowym, w szczególności w przygotowywaniu, przeglądzie oraz aktualizacji planów zarządzania ryzykiem powodziowym oraz podaje je do publicznej wiadomości. Na podstawie art. 90 ust. 1 pkt 6 Prezes KZGW sprawuje nadzór nad funkcjonowaniem państwowej służby hydrologiczno-meteorologicznej (PSHM), którą pełni Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Dyrektor RZGW Wojewoda Dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej zgodnie z art. 4 ust. 1 Prawa wodnego jest organem administracji rządowej niezespolonej, właściwym w sprawach gospodarowania wodami w regionie wodnym, w zakresie określonym w ustawie, podlegającym Prezesowi KZGW. Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej (RZGW) wykonuje swoje zadania przy pomocy Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej, który działa na podstawie przepisów Prawa wodnego i rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 czerwca 2006 r. w sprawie przebiegu granic obszarów dorzeczy i regionów wodnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 126 poz. 878 z późn. zm.). Zgodnie z art. 92 ust. 3 do zadań dyrektora RZGW w zakresie zarządzania ryzykiem powodziowym należy w szczególności: koordynowanie działań związanych z ochroną przed powodzią w regionie wodnym, prowadzenie ośrodków koordynacyjno-informacyjnych ochrony przeciwpowodziowej; sporządzanie planów zarządzania ryzykiem powodziowym w regionach wodnych; współpraca w przygotowaniu wstępnej oceny ryzyka powodziowego i planów zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy. W ramach koordynacji działań związanych z ochroną przeciwpowodziową, zgodnie z art. 92 ust. 4a dyrektor RZGW gromadzi, przetwarza i udostępnia informacje dla potrzeb planowania przestrzennego i centrów zarządzania kryzysowego wojewody. Zgodnie z art. 88f ust. 3 Prezes KZGW przekazuje mapy zagrożenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego dyrektorom RZGW, którzy przekazują je właściwym: dyrektorom urzędów żeglugi śródlądowej, wojewodom, marszałkom województw, starostom, wójtom (burmistrzom, prezydentom miast), komendantom wojewódzkim i powiatowym (miejskim) Państwowej Straży Pożarnej. Zgodnie z art. 88f ust. 6 od dnia przekazania map jednostkom samorządu terytorialnego, wszystkie decyzje o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego lub decyzje o warunkach zabudowy na obszarach wykazanych na mapach zagrożenia powodziowego, muszą uwzględniać poziom zagrożenia powodziowego wynikający z wyznaczenia tych obszarów. Na podstawie art. 88m dla terenów, dla których nie określono obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi, właściwy dyrektor RZGW może, w drodze aktu prawa miejscowego, wprowadzić zakazy, o których mowa w art. 88l ust. 1, kierując się względami bezpieczeństwa ludzi i mienia. W celu zapewnienia prawidłowego gospodarowania wodami, w tym w szczególności ochrony zasobów wodnych oraz ochrony ludzi i mienia przed powodzią, zgodnie z art. 4a Prawa wodnego, uzgodnienia z właściwym dyrektorem RZGW wymaga: studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz strategia rozwoju województwa w zakresie zagospodarowania obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi; miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego i plan zagospodarowania przestrzennego województwa w zakresie zagospodarowania stref ochronnych ujęć wody, obszarów ochronnych zbiorników wód śródlądowych i obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi; ustalenie lokalizacji inwestycji celu publicznego oraz warunków zabudowy w rozumieniu ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jedn. Dz. U poz. 647, z późn. zm.) - dla przedsięwzięć wymagających uzyskania pozwolenia wodnoprawnego, do wydania którego organem właściwym jest marszałek województwa lub dyrektor RZGW. Na podstawie art. 88p w przypadku ostrzeżenia o nadejściu wezbrania powodziowego dyrektor RZGW, w drodze decyzji, może nakazać zakładowi piętrzącemu wodę obniżenie piętrzenia wody lub opróżnienie zbiornika, bez odszkodowania. W przypadku wprowadzenia stanu klęski żywiołowej, w celu zapobieżenia skutkom powodzi, dyrektor RZGW może, w drodze aktu prawa miejscowego, wprowadzić czasowe ograniczenia w korzystaniu z wód, w szczególności w zakresie poboru wody lub wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi oraz zmiany sposobu gospodarowania wodą w zbiornikach retencyjnych. Zgodnie z art. 4 ust 1 pkt 4 Prawa wodnego wojewoda jest organem właściwym w sprawach gospodarowania wodami. Zgodnie z art. 88c ust. 3 i 4, wojewoda opiniuje projekty wstępnej oceny ryzyka powodziowego, sporządzone przez Prezesa KZGW. Na podstawie art. 88p ust. 3 wojewoda 49 49

50 Partnerzy procesu planowania i zasady udziału społecznego uzgadnia decyzje nakazujące zakładowi piętrzącemu wodę obniżenie piętrzenia wody lub opróżnienie zbiornika, bez odszkodowania, wydawane przez dyrektora RZGW. Na podstawie art. 22 ustawy o wojewodzie wojewoda odpowiada m.in. za: - zapewnienie współdziałania wszystkich organów administracji rządowej i samorządowej działających w województwie i kierowania ich działalnością w zakresie zapobiegania zagrożeniu życia, zdrowia lub mienia oraz zagrożeniom środowiska, bezpieczeństwa państwa i utrzymania porządku publicznego, ochrony praw obywatelskich, a także zapobiegania klęskom żywiołowym i innym nadzwyczajnym zagrożeniom oraz zwalczania i usuwania ich skutków, na zasadach określonych w ustawach; - dokonywania oceny stanu zabezpieczenia przeciwpowodziowego województwa, opracowywania planu operacyjnego ochrony przed powodzią oraz ogłaszania i odwoływania pogotowia i alarmu przeciwpowodziowego; - wykonywania i koordynowania zadań w zakresie obronności i bezpieczeństwa państwa oraz zarządzania kryzysowego wynikających z ustaw. Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o zarządzaniu kryzysowym wojewoda jest organem właściwym w sprawach zarządzania kryzysowego na terenie województwa. Do jego zadań należy: - kierowanie monitorowaniem, planowaniem, reagowaniem i usuwaniem skutków zagrożeń na terenie województwa; - realizacja zadań z zakresu planowania cywilnego, w tym wydawanie starostom zaleceń do powiatowych planów zarządzania kryzysowego, zatwierdzanie powiatowych planów zarządzania kryzysowego, przygotowywanie i przedkładanie do zatwierdzenia ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych wojewódzkiego planu zarządzania kryzysowego; - realizacja wytycznych do wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego; zarządzanie, organizowanie i prowadzenie szkoleń, ćwiczeń i treningów z zakresu zarządzania kryzysowego; wnioskowanie o użycie pododdziałów lub oddziałów Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej do wykonywania zadań, o których mowa w art. 25 ust. 3; - wykonywanie przedsięwzięć wynikających z dokumentów planistycznych wykonywanych w ramach planowania operacyjnego realizowanego w województwie. Organem pomocniczym wojewody w zapewnieniu wykonywania zadań zarządzania kryzysowego jest wojewódzki zespół zarządzania kryzysowego (art. 14 ust. 7). Na podstawie art. 16 ust. 1 tworzy się wojewódzkie centra zarządzania kryzysowego, do zadań których należy m.in.: - pełnienie całodobowego dyżuru w celu zapewnienia przepływu informacji na potrzeby zarządzania kryzysowego; - współdziałanie z centrami zarządzania kryzysowego organów administracji publicznej; - nadzór nad funkcjonowaniem systemu wykrywania i alarmowania oraz systemu wczesnego ostrzegania ludności; - współpraca z podmiotami realizującymi monitoring środowiska; - współdziałanie z podmiotami prowadzącymi akcje ratownicze. Zgodnie z art. 11 ust 1 ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej (tekst jedn. Dz. U poz. 333, z późn. zm.) w czasie stanu klęski żywiołowej wojewoda kieruje działaniami mające na celu zapobieżenie skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcie na obszarze województwa. Dyrektor Urzędu Morskiego Marszałek Województwa Zgodnie z art. 38 i 39 ustawy z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej (Dz. U poz. 934, z późn. zm.) dyrektor urzędu morskiego jest terenowym organem administracji morskiej i podlega ministrowi właściwemu do spraw gospodarki morskiej. Terytorialny zakres działania dyrektorów urzędów morskich określa rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 7 października 1991 r. w sprawie utworzenia urzędów morskich, określenia ich siedzib oraz terytorialnego zakresu działania dyrektorów urzędów morskich (Dz. U. z 1991 r. Nr 98, poz. 438, z późn. zm.). Na podstawie art. 37 ust 3 ustawy o obszarach morskich, dyrektor urzędu morskiego uzgadnia pozwolenia wodnoprawne, decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, decyzje o pozwoleniu na budowę oraz decyzje w sprawie zmian w zalesianiu, zadrzewianiu, tworzeniu obwodów łowieckich, a także projekty studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i planów zagospodarowania przestrzennego województwa, dotyczące pasa technicznego, pasa ochronnego oraz morskich portów i przystani. Zgodnie z art. 88f ust. 2 Prawa wodnego dyrektor urzędu morskiego przygotowuje mapy zagrożenia powodziowego od strony morza, w tym morskich wód wewnętrznych oraz mapy ryzyka powodziowego i przekazuje Prezesowi Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej. Zgodnie z art. 9 ust 1 pkt 6c Prawa wodnego, pas techniczny jest obszarem szczególnego zagrożenia powodzią. Dyrektor urzędu morskiego jest organem właściwym do wydania decyzji, o której mowa w art. 88l ust. 2 i 7 Prawa wodnego w zakresie pasa technicznego: - może zwolnić od zakazów określonych w art. 88l ust. 1, jeżeli nie utrudni to ochrony przed powodzią; - może wskazać sposób uprawy i zagospodarowania gruntów oraz rodzaje upraw wynikające z wymagań ochrony przed powodzią, nakazać usunięcie drzew lub krzewów - w celu zapewnienia właściwych warunków przepływu wód powodziowych. Zgodnie z art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (tekst jedn. Dz. U poz. 596 z późn. zm.) marszałek województwa, jako przewodniczący zarządu województwa jest organem wykonawczym województwa. Na podstawie art. 14 ust. 1 samorząd województwa wykonuje zadania o charakterze wojewódzkim określone ustawami, m. in. w zakresie: zagospodarowania przestrzennego, ochrony środowiska, gospodarki wodnej, w tym ochrony przeciwpowodziowej, a w szczególności wyposażenia i utrzymania wojewódzkich magazynów przeciwpowodziowych. Marszałkowie województw realizują m.in. zadania z zakresu administracji rządowej zgodnie z art. 4 ust. 5 Prawa wodnego. Zgodnie z art. 4 ust. 3 Prawa wodnego organem wyższego stopnia w rozumieniu Kodeksu postępowania administracyjnego w stosunku do marszałków województw jest Prezes KZGW. Przepisu ust. 3 nie stosuje się w sprawach m. in. dotyczących: współfinansowania wykonywania urządzeń melioracji wodnych podstawowych z publicznych środków wspólnotowych, 50 50

51 Partnerzy procesu planowania i zasady udziału społecznego ustalania wysokość opłaty melioracyjnej albo opłaty inwestycyjnej, zwolnienia od zakazów związanych z zapewnieniem szczelności i stabilności wałów przeciwpowodziowych, wydania decyzji przywrócenia stanu nieutrudniającego ochrony przed powodzią i niepowodującego zanieczyszczenia wód, na koszt tego kto wykonał roboty lub czynności na obszarze szczególnego zagrożenia powodzią (opisane w art. 40 ust. 1 pkt 3, art. 88l ust. 1 lub art. 88n ust. 1, PW). Na podstawie art. 11 ust. 1 marszałek województwa wykonuje prawa właścicielskie w stosunku do wód publicznych stanowiących własność Skarbu Państwa istotnych dla regulacji stosunków wodnych na potrzeby rolnictwa jako zadanie z zakresu administracji rządowej wykonywane przez samorząd województwa. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 grudnia 2002 r. w sprawie śródlądowych wód powierzchniowych lub ich części stanowiących własność publiczną (Dz. U. z 2003 r. Nr 16 poz. 149) wskazuje dla wód właściwego marszałka województwa.. Zgodnie z art. 88c ust. 3 i 4 Prawa wodnego marszałek województwa opiniuje projekty wstępnej oceny ryzyka powodziowego, sporządzone przez Prezesa KZGW. Do zadań marszałka zgodnie z art. 140 ust. 2 Prawa wodnego należy wydawanie pozwoleń wodnoprawnych, w tym m.in.: - na wykonanie budowli przeciwpowodziowych; - oraz na: gromadzenie ścieków, a także innych materiałów, prowadzenie odzysku lub unieszkodliwianie odpadów; wznoszenie obiektów budowlanych oraz wykonywanie innych robót; wydobywanie kamienia, żwiru, piasku, innych materiałów oraz ich składowanie na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią, jeżeli wydano decyzje, o których mowa w art. 40 ust. 3 i art. 88l ust. 2. Zgodnie z art. 88f ust. 5 marszałek województwa uwzględnia w planie zagospodarowania przestrzennego województwa przedstawione na mapach zagrożenia powodziowego oraz mapach ryzyka powodziowego granice obszarów szczególnego zagrożenia powodzią. Natomiast na podstawie art. 118 marszałek województwa uwzględnia w planie zagospodarowania przestrzennego województwa oraz w strategii rozwoju województwa ustalenia planów zarządzania ryzykiem powodziowym. Zgodnie z art. 75 ust. 1 do zadań marszałka należy również programowanie, planowanie, nadzorowanie wykonywania urządzeń melioracji wodnych szczegółowych, w trybie, o którym mowa w art. 74 ust. 2, urządzeń melioracji wodnych podstawowych oraz utrzymywanie urządzeń melioracji wodnych podstawowych województwa. Zgodnie z art. 75 ust. 2 jest to zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej. Obowiązki samorządu województwa, o których mowa w art. 14 ust. 1 pkt 6, 8 i 9 ustawy o samorządzie województwa oraz zadania administracji rządowej i zadania własne marszałka województwa wynikające z przepisów ustawy Prawo wodne wykonuje, w imieniu marszałka, właściwy wojewódzki zarząd melioracji i urządzeń wodnych (wzmiuw). Wojewódzkie zarządy melioracji i urządzeń wodnych są jednostkami organizacyjnymi samorządu województwa i działają jako jednostki budżetowe finansowane z budżetu samorządu województwa Inne zainteresowane strony Na potrzeby planu zarządzania ryzykiem powodziowym została stworzona baza danych interesariuszy, w oparciu m.in. o bazy przekazane przez RZGW i KZGW. Baza danych interesariuszy stanowiąca załącznik do niniejszego Planu, jest uporządkowana wg następujących kategorii: typ instytucji (administracja samorządowa, rządowa, NGO, Ekologiczne NGO, inni itp.); uczestnicy konferencji, spotkań konsultacyjnych; instytucje konsultujące; instytucje do informowania; instytucje współdecydujące. Adresatów kampanii informacyjnej, niezależnie od poziomu planowania, podzielono na nastepujace grupy: partnerzy decyzyjni instytucje, organizacje, których przedstawiciele będą pracować w komitetach sterujących lub w grupach planistycznych regionów wodnych oraz zlewni, jednostki uczestniczące w konsultacjach instytucje lub organizacje, które będą partnerami w procesie konsultacji społecznych, ogólnie rozumiane społeczeństwo społeczności narażone na powodzie (mieszkańcy i użytkownicy terenów zagrożonych) i pozostali obywatele (w tym, ponoszący wtórne skutki powodzi np. związane z utrudnieniami w działaniu kluczowych elementów infrastruktury np. komunikacyjnej, energetycznej, itp.)

52 Partnerzy procesu planowania i zasady udziału społecznego inne zainteresowane strony: eksperci, inne osoby fizyczne zainteresowane problemem ochrony przeciwpowodziowej. Zestawienie grup, do których adresowane będą działania informacyjne zawiera tabela poniżej: Tabela nr 8 Zestawienie grup, do których adresowane będą działania informacyjne Poziom obszaru dorzecza Poziom regionu wodnego Zlewnia partnerzy decyzyjni ministerstwa, NFOŚiGW, GDOŚ, GIS, GIOŚ, RCB, KGPSP i inne włączone w Komitet Sterujący i Grupa Planistyczna wojewodowie i marszałkowie organizacje i stowarzyszenia (organizacje i stowarzyszenia krajowe: jednostek samorządu terytorialnego, środowiskowe, zawodowe szeroko pojęte społeczeństwo media ogólnopolskie partnerzy decyzyjni instytucje których przedstawiciele wchodzących w skład komitetów sterujących i grup planistycznych administracja rządowa i samorządowa (urzędy marszałkowskie i wojewódzkie) instytucje poziomu wojewódzkiego lub regionalnego (WFOŚiGW, WZMiUW, RDOŚ, NIK, ODR) Euroregiony stowarzyszenia (w tym jednostek samorządu terytorialnego, biznesu, organizacje przyrodnicze, zawodowe i inne zainteresowane) społeczeństwo media regionalne partnerzy decyzyjni (instytucje których przedstawiciele wchodzących w skład zespołów planistycznych zlewni) Zespoły Planistyczne Zlewni administracja samorządowa lokalne organizacje pozarządowe społeczności lokalne (mieszkańcy, właściciele małych firm) media lokalne Zgodnie z art. 10 ust. 1 Dyrektywy Powodziowej państwa członkowskie podają do publicznej wiadomości wstępne oceny ryzyka powodziowego, mapy zagrożenia powodziowego, mapy ryzyka powodziowego oraz plany zarządzania ryzykiem powodziowym. Art. 10 ust. 2 Dyrektywy Powodziowej wymaga natomiast zachęcania zainteresowanych stron do aktywnego udziału w opracowaniu, przeglądzie i aktualizacji planów zarządzania ryzykiem powodziowym. Z kolei ustawodawca polski w art. 119 ust. 3a Prawa wodnego nałożył na Prezesa KZGW obowiązek zapewnienia udziału społeczeństwa w sporządzaniu lub aktualizacji planów zarządzania ryzykiem powodziowym w dorzeczu na zasadach i w trybie określonych w ustawie z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Syntetyczną informację nt. sposobu przeprowadzenia konsultacji społecznych zawarto w punkcie Zarządzanie procesem planowania Warunkiem skuteczności wdrożenia działań zawartych w planach zarządzania ryzykiem powodziowym jest włączenie szeregu interesariuszy do procesu planowania, szczególnie do procesów formułowania celów i priorytetów oraz definiowania i akceptowania proponowanych w planach rozwiązań. Dlatego przy tworzeniu tego dokumentu zastosowano proces tzw. otwartego planowania. W tym celu powołane zostały komitety sterujące i grupy planistyczne poszczególnych obszarów dorzeczy i regionów wodnych. Natomiast dla obszarów zlewni powołano zespoły planistyczne zlewni

53 Partnerzy procesu planowania i zasady udziału społecznego Komitet Sterujący Na poziomie dorzeczy powołano jeden Komitet Sterujący Obszarów Dorzeczy pracujący pod przewodnictwem Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, natomiast na poziomie regionów wodnych powołano Komitety Sterujące poszczególnych Regionów Wodnych - pracujące pod przewodnictwem dyrektora właściwego RZGW. W skład Komitetu Sterującego Obszarów Dorzeczy, którego działalność dotyczy opracowania planów zarządzania ryzykiem powodziowym w dorzeczu Wisły, Odry i Pregoły, wchodzą przedstawiciele: Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej Prezes KZGW (przewodniczący KS) oraz Zastępca Prezesa i Dyrektor Departamentu Planowania i Zasobów Wodnych Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji - Dyrektor Departamentu ds. Usuwania Skutków Klęsk Żywiołowych, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych - Główny Specjalista w Departamencie Ratownictwa i Ochrony Ludności Ministerstwa Środowiska - Zastępca Dyrektora Departamentu Zasobów Wodnych, Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi - Sekretarz Stanu, Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju Podsekretarze Stanu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Kulturowego - Dyrektor Biura Administracyjno- Budżetowego Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych - Naczelnik Wydziału Gospodarowania Ekosystemami Leśnymi Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej - Dyrektor Biura Rozpoznawania Zagrożeń RZGW w: Warszawie, Gdańsku, Szczecinie, Krakowie dyrektorzy RZGW RZGW w: Gliwicach, we Wrocławiu p.o. dyrektora RZGW RZGW w Poznaniu Zastępca Dyrektora W skład Komitetu Sterującego Regionu Wodnego Górnej Odry wchodzą: przewodniczący KS: z-ca dyrektora RZGW Gliwice, dyrektor RZGW w Krakowie z-ca Dyrektora Wydziału Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego, Marszałek Województwa Małopolskiego, Wojewoda Opolski, Prezes Wyższego Urzędu Górniczego, Członek Zarządu Województwa Opolskiego. Do zadań i obowiązków Komitetów Sterujących należy przede wszystkim zatwierdzanie dokumentów planistycznych rekomendowanych przez grupy planistyczne dorzecza/regionu wodnego oraz zatwierdzanie prognozy oddziaływania na środowisko przyjętego projektu planu zarządzania ryzykiem powodziowym, w odniesieniu do właściwego regionu wodnego. Komitety Sterujące zatwierdzają również cząstkowe wersje planu zarządzania ryzykiem powodziowym regionu wodnego przed przedstawieniem Grupie Planistycznej Obszarów Dorzeczy

54 Partnerzy procesu planowania i zasady udziału społecznego Grupa Planistyczna Organem nadrzędnym dla Grupy Planistycznej Obszarów Dorzeczy jest Komitet Sterujący Obszarów Dorzeczy. W skład Grupy Planistycznej Obszarów Dorzeczy wchodzą: Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej - Zastępca Prezesa, pełni funkcję Kierownika Grupy Planistycznej przedstawiciele: - Ministerstwa Spraw Wewnętrznych - Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego - Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji - Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi - Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju - Ministerstwa Środowiska - Urzędu Morskiego w Słupsku - Urzędu Morskiego w Gdyni - Urzędu Morskiego w Szczecinie - Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej - Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych oraz: - Kierownicy Grup Planistycznych Regionów Wodnych - Dyrektor Departamentu Planowania i Zasobów Wodnych, Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej - Zastępcy Dyrektora Departamentu Planowania i Zasobów Wodnych, Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej - Zastępca Dyrektora Departamentu Inwestycji i Nadzoru, Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej - Naczelnik Wydziału Ochrony Przeciwpowodziowej Departamentu Planowania i Zasobów Wodnych, Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej W skład grup planistycznych Regionu Wodnego Małej Wisły i Górnej Odry, kierowanej przez wyznaczonego zastępcę dyrektora właściwego RZGW, wchodzą przedstawiciele następujących instytucji: RZGW w Gliwicach; Urząd Miasta Bielska-Białej

55 Partnerzy procesu planowania i zasady udziału społecznego Urząd Miasta Piekary Śląskie Urząd Miasta Sosnowca Urząd Miejski Jaworzno Urząd Miasta Rybnik Urząd Miasta Gliwice Urząd Miasta Żory Urząd Miasta Zabrze Urząd Miasta Ruda Śląska Urząd Miasta Jastrzębie Zdrój Starostwo Powiatowe w Oświęcimiu Starostwo Powiatowe w Cieszynie Starostwo Powiatowe w Bielsku-Białej Starostwo Powiatowe w Pszczynie Starostwo Powiatowe w Wodzisławiu Śląskim Starostwo Powiatowe w Strzelcach Opolskich Starostwo Powiatowe w Głubczycach Starostwo Powiatowe w Gliwicach Starostwo Powiatowe w Mikołowie Starostwo Powiatowe w Raciborzu Starostwo Powiatowe w Kędzierzynie-Koźlu Starostwo Powiatowe w Będzinie Śląski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych Małopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Opolu Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego Małopolski Urząd Wojewódzki Opolski Urząd Wojewódzki Śląski Urząd Wojewódzki Okręgowy Urząd Górniczy w Rybniku Okręgowy Urząd Górniczy w Katowicach Okręgowy Urząd Górniczy w Gliwicach Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Katowicach Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Opolu Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Krakowie Śląska Izba Rolnicza 55 55

56 Partnerzy procesu planowania i zasady udziału społecznego Izba Rolnicza w Opolu Małopolska Państwowa Straż Pożarna Śląska Państwowa Straż Pożarna Opolska Państwowa Straż Pożarna Do zadań i obowiązków Kierownika GPRW należy w szczególności: kierowanie pracami GPRW, współpraca z Grupą Planistyczną Obszarów Dorzeczy (GPOD), regionu wodnego, w tym nadzór nad koordynacją prac na poziomie regionu wodnego, akceptacja lub rekomendowanie do akceptacji przez Grupę Planistyczną Obszarów Dorzeczy stosownych produktów opracowanych przez Wykonawców, wskazanych w załączniku nr 1 do Procedury Odbioru, formułowanie i przedstawianie Kierownikowi GPOD zaleceń do wykonania ewentualnych prac dodatkowych i/lub koniecznych do zastosowania odstępstw od Metodyki opracowania planów zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych, stwierdzonych w trakcie realizacji prac dla regionu wodnego, uczestniczenie w spotkaniach Komitetu Sterującego Regionu Wodnego, uczestniczenie w spotkaniach Grupy Planistycznej Obszarów Dorzeczy, w razie potrzeby uczestniczenie w spotkaniach organizowanych z Zespołami Planistycznymi Zlewni, w celu zapewnienia nadzoru nad koordynacją prac na poziomie Regionu Wodnego. Do zadania tego Kierownik może wskazać inną osobę występującą w jego imieniu, gromadzenie i przechowywanie oryginałów dokumentacji związanej z pracami GPRW, w tym w szczególności protokołów ze spotkań wraz z załącznikami oraz korespondencji kierowanej do GPOD oraz KSRW. Do zadań i obowiązków członków GPRW należy w szczególności: zapoznanie się z Metodyką opracowania planów zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych, wspomaganie, konsultowanie i doradzanie Kierownikowi GPRW w zakresie wymienionym jako zadania i obowiązki Kierownika, uczestniczenie w konsultacjach społecznych, uczestniczenie w kampanii informacyjnej, opiniowanie wyników prac Wykonawców, zgłaszanie wniosków, uwag i propozycji zmian lub uzupełnień, zgłaszanie propozycji działań do rozpatrzenia na etapie budowania wariantów planistycznych Zespoły planistyczne zlewni

57 Partnerzy procesu planowania i zasady udziału społecznego Zespoły planistyczne zlewni (ZPZ), powoływane zostały przez Dyrektorów właściwych RZGW i kierowane są przez osobę wyznaczoną przez kierownika grupy planistycznej regionu wodnego. Do zadań i obowiązków ZPZ należy w szczególności współpraca z Grupą Planistyczną Regionu Wodnego (GPRW) i rekomendowanie do akceptacji przez GPRW wyników prac Wykonawcy PZRP dotyczących zlewni. Członkowie ZPZ opiniują wyniki prac Wykonawcy oraz dostarczają Wykonawcą PZRP wszelkich informacji dotyczących obszaru zlewni, w tym propozycji działań przeciwpowodziowych do rozpatrzenia na etapie budowania wariantów planistycznych. Ponadto wspomagając merytorycznie Wykonawców na etapie konsultacji społecznych. W tabeli poniżej przedstawiono strukturę zarządzania procesem planowania regionie wodnym Górnej Odry. Tabela nr 9 Strukturę zarządzania procesem planowania w regionie wodnym Górnej Odry Region Wodny Górnej Odry Komitety Sterujące Grupy Planistyczne Zespoły Planistyczne Zlewni Komitet Sterujący Regionu Wodnego Górnej Odry Źródło: Opracowanie własne Grupa Planistyczna Regionu Wodnego Górnej Odry Zespół Planistyczny Zlewni Górnej Odry Zespół Planistyczny Zlewni Kłodnicy i Kanału Gliwickiego 4.3 Zasady udziału społecznego Proces planistyczny Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym obejmuje przeprowadzenie konsultacji społecznych. Sukces we wdrażaniu PZRP, zależy w dużym stopniu od zrozumienia i gotowości instytucji, organizacji i właścicieli obiektów do przełamywania stereotypowych wyobrażeń o skuteczności różnych działań, od chęci podejmowania wysiłku do ich wdrożenia. Powodzenie w ograniczaniu skutków powodzi zależy w równej mierze od zdolności współpracy instytucji państwowych i organizacji reprezentujących różne grupy interesariuszy, jak i od samych działań bezpośrednio ograniczających ryzyko powodziowe. Organizacja konsultacji społecznych przy sporządzaniu planów zarządzania ryzykiem powodziowym składa się z kilku elementów: ustalenia grup konsultacyjnych, z którymi konsultowane będą wybrane problemy, ustalenia form konsultacji, zapewnienie odpowiednich warunków konsultacji. Generalnie, celem konsultacji jest sprawdzenie czy zidentyfikowane problemy, cele i wybrane działania są akceptowane przez przedstawicieli różnych społeczności oraz uzyskanie odpowiedzi na pytania dotyczące warunków zaangażowania się konsultowanych grup w proces przygotowania i późniejszego wdrożenia planów zarządzania ryzykiem powodziowym. Celem konsultacji jest zebranie jak największej liczby opinii na temat zaproponowanych Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym. Pod uwagę będzie brane kilka różnych form konsultacji m.in.: Badanie opinii za pomocą ankiety elektronicznej CAWI konsultacje adresowane do mieszkańców Polski zamieszkujących tereny zagrożonych powodzią

58 Partnerzy procesu planowania i zasady udziału społecznego Formularz uwag na stronie oraz w formie papierowej kierowany do wszystkich zainteresowanych interesariuszy. Badania jakościowe wśród mieszkańców zamieszkujących tereny powodziowe Spotkania konsultacyjne wśród interesariuszy w poszczególnych rejonach Dorzeczach wśród przedstawicieli JST, NGO, firm i innych jednostek. Konsultacje społeczne będą odbywać się przynajmniej w części wspólnie z konsultacjami aktualizacji planów gospodarowania wodami zgodnie z zapisami Dyrektywy Powodziowej i Ramowej Dyrektywy Wodnej

59 Podsumowanie wstępnej oceny ryzyka powodziowego 5 59

60 Podsumowanie wstępnej oceny ryzyka powodziowego 5 Podsumowanie wstępnej oceny ryzyka powodziowego Wstępna ocena ryzyka powodziowego (WORP) została opracowana zgodnie z art. 88b ust. 2 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (tj. z dnia 10 stycznia 2012 r. (Dz.U. z 2012 r. poz. 145)) implementującej zapisy Dyrektywy 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim (Dyrektywa Powodziowa). Rysunek nr 4 Harmonogram wdrażania Dyrektywy Powodziowej źródło: Celem opracowania WORP było oszacowanie skali zagrożenia powodziowego oraz identyfikacja ryzyka powodziowego na obszarze dorzecza. Zgodnie z art. 4 Dyrektywy Powodziowej, wstępna ocena ryzyka powodziowego została opracowana przy wykorzystaniu łatwych do uzyskania materiałów. Obszary, na których stwierdzono istnienie znaczącego ryzyka powodziowego, są to obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi (ONNP). W Regionie Wodnym Górnej Odry wyznaczono 13 obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi (ONNP) o łącznej powierzchni 298 km 2. Powierzchnia ta stanowi ok. 8% powierzchni całego regionu wodnego, 0,3% powierzchni dorzecza Odry oraz 0,1% powierzchni Polski. Długość rzek objętych obszarami narażonymi na niebezpieczeństwo powodzi w regionie wynosi 476,0 km, natomiast długość rzek rozpatrywanych w WORP prawie 523 km. Poniżej przedstawiono lokalizację ONNP w Regionie Wodnym Górnej Odry. 60

61 Podsumowanie wstępnej oceny ryzyka powodziowego Rysunek nr 5 Górnej Odry Obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi w Regionie Wodnym Źródło: Opracowanie IMGW-PIB Najczęściej występującymi powodziami w obszarach były powodzie rzeczne (A11 wg klasyfikacji KE), opadowe (wg klasyfikacji PL). Z analizy danych wynika że w Regionie Wodnym Górnej Odry na większości ONNP powódź wystąpiła tylko w 1997 roku. Występowanie negatywnych konsekwencji dla życia i zdrowia ludzi, środowiska, dziedzictwa kulturowego oraz działalności gospodarczej stwierdzono we wszystkich 13 obszarach narażonych na niebezpieczeństwo powodzi. 61

62 Ocena zagrożenia powodziowego 6 62

63 Ocena zagrożenia powodziowego 6 Ocena zagrożenia powodziowego 6.1 Wnioski z analiz map zagrożenia powodziowego Mapy zagrożenia powodziowego (MZP) sporządzone zostały dla obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi (ONNP), wskazanych we wstępnej ocenie ryzyka powodziowego (WORP). Rysunek nr 6 Harmonogram wdrażania Dyrektywy Powodziowej źródło: Mapy zagrożenia powodziowego sporządzono na podstawie ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (tekst jednolity Dz. U. z 2012 r. poz. 145 ze zm.) oraz rozporządzenia Ministra Środowiska, Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, Ministra Administracji i Cyfryzacji oraz Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 21 grudnia 2012 r. w sprawie opracowywania map zagrożenia powodziowego oraz map ryzyka powodziowego (Dz. U. z 2013 r. poz. 104), implementujących zapisy Dyrektywy 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim (Dyrektywa Powodziowa). Głównym celem opracowania map zagrożenia powodziowego i map ryzyka powodziowego (patrz pkt. 7) było stworzenie podstaw do opracowania Planu zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych, to jest ostatniego etapu wdrażania Dyrektywy Powodziowej. W dniu 22 grudnia 2013 r. mapy zagrożenia powodziowego zostały udostępnione społeczeństwu (w wersji kartograficznej w formacie PDF) za pośrednictwem strony internetowej Hydroportalu KZGW, pod adresem 63

64 Ocena zagrożenia powodziowego Treść map zagrożenia powodziowego Mapy zagrożenia powodziowego oraz mapy ryzyka powodziowego sporządzone zostały dla obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi, wskazanych we wstępnej ocenie ryzyka powodziowego (patrz: pkt 5), dla poniższych scenariuszy wystąpienia powodzi: niskie prawdopodobieństwo powodzi lub scenariusze zdarzeń ekstremalnych - obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest niskie i wynosi 0,2 %, (czyli raz na 500 lat), średnie prawdopodobieństwo powodzi - obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest średnie i wynosi 1 %, (czyli raz na 100 lat), wysokie prawdopodobieństwo powodzi - obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest wysokie i wynosi 10 %, (czyli raz na 10 lat). Mapy zagrożenia powodziowego, oprócz granic obszarów zagrożonych, zawierają również informacje na temat głębokości oraz prędkości i kierunków przepływu wody, określających stopień zagrożenia dla ludzi i sposób oddziaływania wody na obiekty budowlane, co przedstawiono w dwóch zestawach tematycznych kartograficznej wersji map: Mapa zagrożenia powodziowego wraz z głębokością wody (dla całego analizowanego obszaru); Mapa zagrożenia powodziowego wraz z prędkościami przepływu wody i kierunkami przepływu wody (dla wszystkich miast wojewódzkich i miast na prawach powiatu oraz innych miast o liczbie mieszkańców przekraczającej 100 tysięcy osób). Dodatkowo zastały opracowane mapy zagrożenia powodziowego od strony morza, w tym morskich wód wewnętrznych w dwóch scenariuszach prawdopodobieństwa wystąpienia powodzi raz na 100 lat (H 1%) i raz na 500 lat (H 0,2%). Na mapach zagrożenia powodziowego przedstawiono również obszary obejmujące tereny narażone na zalanie w przypadku awarii obwałowań. Przy wyznaczaniu tych obszarów uwzględniono w obliczeniach przepływ o prawdopodobieństwie wystąpienia 1% (czyli raz na 100 lat). Elementy, które powinny znajdować się na mapach (oznaczenia, opis modeli, przedziały głębokości i prędkości wody itd.) opisane są szczegółowo w rozporządzeniu Ministra Środowiska, Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, Ministra Administracji i Cyfryzacji oraz Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 21 grudnia 2012 r. w sprawie opracowywania map zagrożenia powodziowego oraz map ryzyka powodziowego (Dz. U. z 2013 r. poz. 104). 6.2 Dodatkowe analizy W ramach przygotowania PZRP, w oparciu o numeryczną MZP i MRP przeprowadzono analizy dodatkowe, w których wyniku otrzymano bogaty zasób danych, począwszy od charakterystyki czynników determinujących wrażliwość, poprzez informacje o poziomie wrażliwości, skończywszy na danych wskazujących poziom ryzyka powodziowego. Dane te zebrane zostały w Raporcie WBS (Raport z przeprowadzonych analiz i diagnozy problemów). Zebrane informacje przedstawiono w podziale administracyjnym z uwzględnieniem regionów wodnych i dorzeczy. W odniesieniu do każdej z rozpatrywanych gmin zebrano szczegółowe informacje poprzez określenie: 64

65 Ocena zagrożenia powodziowego 1. Powierzchni oraz ilości typów form ochrony przyrody (na podstawie warstw MRP formy_ochrony_przyrody; formy ochrony przyrody były reprezentowane przez parki narodowe, rezerwaty przyrody i obszary Natura 2000). 2. Ilości przelań przez obwałowania wraz z uwzględnieniem ich klasy (na podstawie warstw liniowych i punktowych MZP miejsca_przelania_wod dla poszczególnych, analizowanych prawdopodobieństw: 10, 1 i 0.2% i warstwy liniowej waly_przeciwpowodziowe). 3. Stosunku sumarycznej długości przelań do sumarycznej długości wałów (na podstawie warstw liniowych i punktowych MZP miejsca_przelania_wod dla poszczególnych, analizowanych prawdopodobieństw: 10, 1 i 0,2% i warstwy liniowej waly_przeciwpowodziowe). 4. Długości zalanych odcinków dróg z podziałem na typ drogi i rodzaj nawierzchni (na podstawie warstwy drogi MZP/MRP). 5. Długości zalanych odcinków kolei z uwzględnieniem liczby torów nawierzchni (na podstawie warstwy koleje MZP/MRP). 6. Ilości zakładów przemysłowych z podziałem na stopień ryzyka awarii, kategorię przemysłu (na podstawie warstwy MRP zakłady_przemyslowe. 6.3 Podsumowanie Na podstawie analizy map zagrożenia powodziowego oraz opracowań dodatkowych, opracowano zestaw podstawowych danych na temat zagrożenia powodziowego w Regionie Wodnym Górnej Odry. W regionie wodnym Górnej Odry obszary zagrożenia powodziowego obejmują: ,8 ha obszarów, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest niskie i wynosi raz na 500 lat (Q 0,2%), ,4 ha obszarów, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest średnie i wynosi raz na 100 lat (Q 1%), 8 192,6 ha obszarów, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest wysokie i wynosi raz na 10 lat (Q 10%), W tabeli poniżej przedstawiono powierzchnie obszarów zagrożenia powodziowego w ujęciu zlewni i regionu wodnego Górnej Odry. Jak wskazują zestawione dane zdecydowana większość obszarów zagrożenia powodziowego zlokalizowanych jest w Zlewni Górnej Odry. Tabela nr 10 Powierzchnia obszarów zagrożenia powodziowego w Regionie Wodnym Górnej Odry. Powierzchnia Źródło: Opracowanie własne Obszar Obszary zagrożenia powodziow ego [ha] Region Wodny Górnej Odry Zlewnia Kłodnicy i Kanału Gliwickiego Zlewnia Górnej Odry 0.2% % % W obszar 0,2% - obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest niskie i wynosi raz na 500 lat (Q 0,2%)

66 Ocena zagrożenia powodziowego obszar 1% - obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest średnie i wynosi raz na 100 lat (Q 1%) obszar 10% - obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest wysokie i wynosi raz na 10 lat (Q 10%) obszar W - obszar narażony na zalanie w przypadku zniszczenia lub uszkodzenia wału przeciwpowodziowego. 66

67 Ocena ryzyka powodziowego 7

68 Ocena ryzyka powodziowego 7 Ocena ryzyka powodziowego 7.1 Wnioski z analizy map ryzyka powodziowego Mapy ryzyka powodziowego (MRP) sporządzone zostały dla obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi (ONNP), wskazanych we wstępnej ocenie ryzyka powodziowego (WORP). Rysunek nr 7 Harmonogram wdrażania Dyrektywy Powodziowej źródło: Mapy ryzyka powodziowego przygotowano na podstawie ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (tekst jednolity Dz. U. z 2012 r. poz. 145 ze zm.) oraz rozporządzenia Ministra Środowiska, Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, Ministra Administracji i Cyfryzacji oraz Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 21 grudnia 2012 r. w sprawie opracowywania map zagrożenia powodziowego oraz map ryzyka powodziowego (Dz. U. z 2013 r. poz. 104), implementujących zapisy Dyrektywy 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim (Dyrektywa Powodziowa). Głównym celem opracowania map ryzyka powodziowego i map zagrożenia powodziowego (patrz pkt. 6) było stworzenie podstaw do opracowania Planu zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych, to jest ostatniego etapu wdrażania Dyrektywy Powodziowej. W dniu 22 grudnia 2013 r. mapy ryzyka powodziowego zostały udostępnione społeczeństwu (w wersji kartograficznej w formacie PDF) za pośrednictwem strony internetowej Hydroportalu KZGW, pod adresem 68

69 Ocena ryzyka powodziowego Treść map ryzyka powodziowego Mapy ryzyka powodziowego stanowią uzupełnienie map zagrożenia powodziowego. Określają one wartości potencjalnych strat powodziowych oraz przedstawiają obiekty narażone na zalanie w przypadku wystąpienia powodzi o określonym prawdopodobieństwie wystąpienia. Są to obiekty, które pozwolą na ocenę ryzyka powodziowego dla zdrowia i życia ludzi, środowiska, dziedzictwa kulturowego i działalności gospodarczej, czyli grupy, dla których należy ograniczyć negatywne skutki powodzi zgodnie z celami Dyrektywy Powodziowej. W celu sporządzenia map ryzyka powodziowego, na obszary przedstawione na mapach zagrożenia powodziowego, zostały naniesione takie elementy jak: szacunkowa liczba ludności zamieszkującej obszar zagrożony; budynki mieszkalne oraz obiekty o szczególnym znaczeniu społecznym (tj. szpitale, szkoły, przedszkola, hotele, centra handlowe i inne) - dla których głębokość wody wynosi > 2 m oraz < 2 m (graniczna wartość głębokości wody - 2m została przyjęta w związku z przyjętymi przedziałami głębokości wody i ich wpływu na stopień zagrożenia dla ludności i obiektów budowlanych; obszary i obiekty zabytkowe; obszary chronione tj. ujęcia wód, strefy ochronne ujęć wody, kąpieliska, obszary ochrony przyrody; potencjalne ogniska zanieczyszczeń wody, w przypadku wystąpienia powodzi tj. zakłady przemysłowe, oczyszczalnie ścieków, przepompownie ścieków, składowiska odpadów, cmentarze; wartości potencjalnych strat dla poszczególnych klas użytkowania terenu, tj. tereny zabudowy mieszkaniowej, tereny przemysłowe, tereny komunikacyjne, lasy, tereny rekreacyjno-wypoczynkowe, użytki rolne, wody. Wersje kartograficzne map ryzyka powodziowego zostały przygotowane w dwóch zestawach tematycznych: negatywne konsekwencje dla ludności oraz wartości potencjalnych strat powodziowych; negatywne konsekwencje dla środowiska, dziedzictwa kulturowego i działalności gospodarczej. Elementy, które powinny znajdować się na mapach (oznaczenia, opis modeli, przedziały głębokości i prędkości wody itd.) opisane są szczegółowo w rozporządzeniu Ministra Środowiska, Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, Ministra Administracji i Cyfryzacji oraz Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 21 grudnia 2012 r. w sprawie opracowywania map zagrożenia powodziowego oraz map ryzyka powodziowego (Dz. U. z 2013 r. poz. 104). 7.2 Dodatkowe analizy W ramach przygotowania PZRP, w oparciu o numeryczną MZP i MRP przeprowadzono analizy dodatkowe będące cennym źródłem informacji i uzupełniające jednocześnie wyniki analiz podstawowych. Wykaz dodatkowych analiz zawarto w punkcie 6.2. Wyniki tych analiz są dostępne w Raporcie WBS (Raport z przeprowadzonych analiz i diagnozy problemów), poz. 2 Spisu literatury. 69

70 Ocena ryzyka powodziowego 7.3 Podsumowanie Na podstawie analizy map ryzyka powodziowego oraz analiz dodatkowych, opracowano zestaw podstawowych danych na temat ryzyka powodziowego w Regionie Wodnym Górnej Odry. Zgodnie z zapisami Dyrektywy Powodziowej (art. 2 p. 2) oraz Prawa wodnego (art.9. ust.1 p.13c) ryzyko powodziowe oznacza kombinację prawdopodobieństwa wystąpienia powodzi i związanych z powodzią potencjalnych negatywnych konsekwencji dla zdrowia ludzkiego, środowiska, dziedzictwa kulturowego oraz działalności gospodarczej (ustawa Prawo wodne 2001, Dyrektywa 2007/60/WE). Analiza map ryzyka zagrożenia powodziowego oraz map ryzyka powodziowego pozwoliła na wyznaczenie poziomów ryzyka w poszczególnych kategoriach oraz zintegrowany poziom ryzyka. Ryzyko powodziowe w ujęciu gmin w Regionie Wodnym Górnej Odry przedstawiono w tabeli poniżej. Tabela nr 11 Ryzyko powodziowe w ujęciu gmin Regionu Wodnego Górnej Odry Poziom ryzyka* Bardzo niski liczba gmin Niski liczba gmin Umiarkowany liczba gmin Wysoki liczba gmin Bardzo wysoki liczba gmin Źródło: Opracowanie własne Liczba gmin z ryzykiem powodziowym na danym poziomie i kategorii zagrożenia Zdrowie i życie ludzi Środowisko Dziedzictwo kulturowe Działalność gospodarcza Zintegrowane ryzyko powodziowe W Regionie Wodnym Górnej Odry liczba mieszkańców na obszarach zagrożenia powodziowego wynosi: w obrębie obszarów, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest niskie i wynosi raz na 500 lat (Q 0,2%), w obrębie obszarów, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest średnie i wynosi raz na 100 lat (Q 1%), w obrębie obszarów, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest wysokie i wynosi raz na 10 lat (Q 10%), Na obszarze regionu wodnego Górnej Odry w 45 gminach odnotowano potencjalne straty. Straty dla gmin w tym regionie wodnym w wysokości powyżej 1 mln zł występują w: 36 gminach/miastach (dla scenariusza 0,2%), 33 gminach/miastach (dla scenariusza 1%) i 30 gminach/miastach (dla scenariusza 10%). Dla Regionu Wodnego Górnej Odry oraz zlewni wchodzących w skład regionu poniżej zestawiono wartości średniorocznych strat (AAD) obliczone na podstawie map zagrożenia i ryzyka powodziowego, zindeksowane na 2014 r. 70

71 Ocena ryzyka powodziowego Tabela nr 12 Wartości średniorocznych strat (AAD) obliczone dla Regionu Wodnego Górnej Odry oraz zlewni wchodzących w skład regionu Region wodny Wartość AAD 2014 r Region wodny Górnej Odry 157,7 Zlewnia planistyczna Wartość AAD 2014 r. ZP Kłodnicy i Kanału Gliwickiego 14,2 ZP Górnej Odry 143,5 Źródło: Opracowanie własne Analizując rozkład potencjalnych strat w ujęciu zlewniowym wnioskować można, że najwyższe wartości strat finansowych, wynikających z zagrożenia powodzią, występują w zlewni planistycznej Górnej Odry. 71

72 Analiza obecnego systemu zarządzania ryzykiem powodziowym 8 72

73 Analiza obecnego systemu zarządzania ryzykiem powodziowym 8 Analiza obecnego systemu zarządzania ryzykiem powodziowym 8.1 Programy ochrony przed powodzią Administracja państwowa i samorządowa, zgodnie z zapisami ustawy Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 r., zobowiązana jest realizować zadania związane z ochroną przeciwpowodziową. Wiąże się to m.in. z wykonywaniem dokumentacji planistyczno-programowych. Organy administracji rządowej i samorządowej opracowują dokumenty o charakterze programów strategii, stanowiące podstawę do realizacji inwestycji lub działań bezinwestycyjnych, w tym także z zakresu ochrony przeciwpowodziowej. Źródłem informacji do przeprowadzonych analiz w ramach PZRP na temat planowanych działań z zakresu ochrony przeciwpowodziowej były m.in.: 1. MasterPlany dla dorzeczy; 2. programy krajowe; 3. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko; 4. operacyjne programy ochrony przed powodzią dla województw; 5. oceny stanu zabezpieczenia przeciwpowodziowego dla województw; 6. programy małej retencji dla województw; 7. inne projekty, programy, analizy, koncepcje, sformułowane w celu budowy, modernizacji lub remontu urządzeń wodnych służących ochronie przeciwpowodziowej. MasterPlany są dokumentami o strategicznym i nadrzędnym znaczeniu dla wszystkich istniejących w Polsce krajowych i regionalnych planów i programów sektorowych, w których planowane są działania lub inwestycje mające wpływ na stan zasobów wodnych oraz cele ochrony wód wynikające z Ramowej Dyrektywy Wodnej. Konieczność opracowania MasterPlanów wynika z ustaleń z Komisją Europejską, które doprowadziły do przyjęcia przez Polskę Planu działania w zakresie planowania strategicznego w gospodarce wodnej" (uchwała Rady Ministrów z dnia 2 lipca 2013 r. nr 118/2013). MasterPlany stanowią uzupełnienie obowiązujących planów gospodarowania wodami do czasu ich aktualizacji w 2015 r. Dokumentami ujętymi w MasterPlanach są m.in.: wieloletni program Odra Ramy organizacyjne i finansowe programu określa ustawa z dnia 6 lipca 2001 r. o ustanowieniu programu wieloletniego Program dla Odry 2006 (Dz. U. z 2001 r. Nr 98, poz z późn. zm.), program ochrony przed powodzią górnej Wisły. Program został zatwierdzony Uchwałą nr 151/2011 Rady Ministrów z dnia 9 sierpnia 2011 w sprawie ustanowienia Programu ochrony przed powodzią w dorzeczu górnej Wisły, Założenia do programu bezpieczeństwa powodziowego w dorzeczu Wisły środkowej powstała w formie roboczej wersji w urzędzie wojewody mazowieckiego. Powyższe programy zostały zawieszone. W ubiegłych latach, oprócz wymienionych MasterPlanów i planów/programów kompleksowych, powstało wiele opracowań o charakterze strategicznym, programowym, koncepcyjnym i analitycznym, które tworzą znakomitą bazę do opracowania planów zarządzania ryzykiem powodziowym. W latach 73

74 Analiza obecnego systemu zarządzania ryzykiem powodziowym dyrektorzy RZGW opracowali i zatwierdzili 29 studiów ochrony przeciwpowodziowej obejmujących większość istotnych z punktu ochrony przeciwpowodziowej zlewni. Kolejnych 6 studiów wykonanych zostało w latach dla najbardziej powodziowych zlewni w obszarze górnej Wisły, już w oparciu o standardy map zagrożenia powodziowego wymagane przez Dyrektywę Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych opracowała dwa następujące projekty związane z podnoszeniem bezpieczeństwa powodziowego poprzez zwiększanie naturalnej retencji w lasach: Zwiększanie możliwości retencyjnych oraz przeciwdziałanie powodzi i suszy w ekosystemach leśnych na terenach nizinnych, Przeciwdziałanie skutkom odpływu wód opadowych na terenach górskich. Zwiększenie retencji i utrzymanie potoków oraz związanej z nimi infrastruktury w dobrym stanie. Wojewodowie mają za zadanie opracowywać dwa dokumenty: Ocenę stanu zabezpieczenia przeciwpowodziowego dla województwa Operacyjne programy ochrony przed powodzią dla województwa. Administracja samorządowa szczebla wojewódzkiego ma za zadanie opracowanie dla poszczególnych województw programów małej retencji. Nie są to programy ograniczone wyłącznie do ochrony przeciwpowodziowej, przeciwnie, powódź jest tylko jednym z zadań gospodarki wodnej przypisywanych planowanym obiektom obok zaopatrzenia w wodę, energetyki wodnej, rolnictwa i rekreacji. Plany i programy koncentrują się na etapie prewencji i ochrony, a proponowane rozwiązania skupiają się na jednej grupie działań mającej na celu ograniczanie zagrożenia powodziowego. Spośród analizowanych działań odnosi się do tego celu, przy czym większość z tych działań to techniczne (strukturalne) środki ochrony przed powodzią. Pozostałe cele zarządzania ryzykiem powodziowym mają przypisane najwyżej po kilka, kilkanaście działań, przy czym żadne z działań nie odnosi się do ograniczania wrażliwości społeczności i obiektów. Podobnie, unikanie wzrostu zagospodarowania na obszarach o niskim zagrożeniu i ograniczanie istniejącego zagospodarowania nie są przedmiotem proponowanych działań. W tabeli poniżej przedstawiono analizę ww. dokumentów w zakresie zawartości działań mających na celu ograniczenie zagrożenia powodziowego przyjętych w metodyce PZRP. Tabela nr 13 Przypisanie działań zawartych w planach i programach z zakresu ochrony przeciwpowodziowej do przyjętych w Metodyce PZRP celów zarządzania ryzykiem powodziowym Cele podstawowe Cele szczegółowe Sumaryczna liczba działań dot. celu szczegółowego Unikanie zwiększenia ryzyka (etap prewencji) Ograniczanie istniejącego ryzyka (etap prewencji i ochrony) Ograniczanie skutków w czasie powodzi (etap przygotowania) Utrzymanie istniejącej zdolności retencyjnej zlewni 11 Unikanie wzrostu zagospodarowania na obszarach szczególnego zagrożenia i obszarach chronionych wałami Unikanie wzrostu zagospodarowania na obszarach o niskim zagrożeniu Ograniczanie istniejącego zagrożenia powodziowego Ograniczanie istniejącego zagospodarowania 1 Ograniczanie wrażliwości obiektów i społeczności 0 Poprawa prognozowania i ostrzegania 7 Poprawa skuteczności reagowania ludzi, firm i instytucji publicznych

75 Analiza obecnego systemu zarządzania ryzykiem powodziowym Cele podstawowe Cele szczegółowe Sumaryczna liczba działań dot. celu szczegółowego Ograniczanie skutków po Poprawa skuteczności odbudowy i powrotu do stanu sprzed powodzi 2 powodzi oraz wnioski (etap odbudowy i analiz) Poprawa skuteczności analiz popowodziowych 14 Źródło: MGGP, IMGW-PIB, Analiza obecnego systemu ochrony przeciwpowodziowej na potrzeby opracowania planów zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych, Kraków 2013r., na zlecenie KZGW). Wymienione wyżej Programy, jako nieodpowiadające celom Dyrektywy Powodziowej, poddano nowym procedurom zgodnym z zapisami Dyrektywy Powodziowej. Inwestycje zawarte w tych Programach zostaną przyjęte do realizacji jeśli przejdą wymagane procedury (MasterPlany, Plany Gospodarowania Wodami oraz ich aktualizacja, Plany Zarządzania Ryzykiem Powodziowym). Wsparcie dla realizacji działań nietechnicznych ma kluczowe znaczenie w aspekcie ograniczenia ryzyka wystąpienia powodzi. Działania te stanowią rozwiązanie bardziej korzystne ze względu na zasadność ekonomiczną czy trwałość funkcjonowania. Należy pamiętać, że muszą być prowadzone w sposób interdyscyplinarny z wykorzystaniem dokumentacji planistyczno programowych. W wyżej wymienionych Planach i Programach inwestycje nietechniczne zawarte są w niewystarczającym stopniu. PZRP zamierza wprowadzić zmianę jakościową do zarządzania ryzykiem powodziowym eksponując działania nietechniczne jako preferowane działania ograniczające ryzyko powodziowe. 8.2 Techniczne środki ochrony przeciwpowodziowej i ich stan techniczny Stan techniczny i bezpieczeństwa budowli piętrzących w Polsce jest zróżnicowany. O ile w lepszym stanie (i stan ten ulega systematycznej poprawie) znajdują się budowle stale piętrzące wodę, to w znacznie gorszym stanie technicznym i bezpieczeństwa znajdują się budowle okresowo piętrzące wodę (głównie wały przeciwpowodziowe). Wynika to głównie z okresu eksploatacji tych budowli oraz niewystarczających środków finansowych na ich naprawy, przebudowy i utrzymanie. Według raportu Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego za rok 2013 Stan bezpieczeństwa budowli piętrzących wodę w Polsce szacuje, że w Polsce jest użytkowanych około 100 tys. obiektów budownictwa wodnego piętrzących wodę (łącznie z melioracjami szczegółowymi), do których zalicza się głównie: zapory ziemne i betonowe, jazy, przelewy, śluzy żeglugowe, elektrownie wodne i wrota przeciwpowodziowe. Oprócz tego istnieją budowle okresowo piętrzące wodę służące głównie ochronie przeciwpowodziowej, do których m. in. należą: wały przeciwpowodziowe (o łącznej długości ponad km), duże wielofunkcyjne zbiorniki wodne, suche zbiorniki wodne, przepompownie. Raport za rok 2013 zawiera również oceny stanu bezpieczeństwa poszczególnych budowli, które opracowane zostały na podstawie analizy materiałów zawierających cząstkowe ich oceny. Ocena dotyczyła: 3619 budowli hydrotechnicznych, w tym: 313 zapór; 353 zbiorników wodnych; 2292 jazów; 123 śluz żeglugowych; 433 elektrowni wodnych; 6965,6 km obwałowań rzek. W Raporcie stwierdza się, że na koniec 2013 r., spośród 3619 budowli stale piętrzących wodę poddanych ocenie stanu technicznego i bezpieczeństwa - 54 stanowi lub może stanowić zagrożenie bezpieczeństwa ludzi i mienia, zaś w stosunku do wałów przeciwpowodziowych tj. obiektów okresowo piętrzących wodę zostały zgłoszone zastrzeżenia do 3611,763 km, co stanowi ok. 51,86% wszystkich kontrolowanych w 2013 r. odcinków wałów. 75

76 Analiza obecnego systemu zarządzania ryzykiem powodziowym Zdecydowaną większość budowli zagrażających lub mogących zagrażać bezpieczeństwu stanowią budowle niższych klas. Inną instytucją kontrolującą stan bezpieczeństwa budowli piętrzących (w tym tworzących infrastrukturę przeciwpowodziową) jest Państwowa Służba do spraw Bezpieczeństwa Budowli Piętrzących (PSBBP). Raport o stanie bezpieczeństwa budowli piętrzących wodę w Polsce wg stanu na 31 grudnia 2013 r został opracowany na podstawie oceny wykonanej przez Państwową Służbę do spraw Bezpieczeństwa Budowli Piętrzących - OTKZ oraz na podstawie ocen i protokołów z kontroli budowli piętrzących, uzyskanych od administratorów budowli. W dorzeczu Odry 4 zbiorniki przeciwpowodziowe (11%) uznano za mogące zagrażać bezpieczeństwu. Dwa z nich utworzonych jest z budowli I i II klasy. Wyniki oceny stanu technicznego zbiorników przeciwpowodziowych w dorzeczu Odry przedstawiono w tabeli poniżej. Cztery z 14 zbiorników suchych w dorzeczu Odry zalicza się do budowli klasy II, dla 3 z nich PSBBP posiada oceny stanu technicznego i stanu bezpieczeństwa. Pozostałe 10 zbiorników suchych utworzone są z budowli klasy III i klasy IV ich administratorzy nie mają obowiązku prawnego przekazywania ich ocen do PSBBP. Wszystkie budowle tworzące zbiorniki suche, dla których PSBBP posiada oceny stanu technicznego i stanu bezpieczeństwa, są w stanie niezagrażającym bezpieczeństwu. Oceny stanu polderów wykonywane były poza PSBBP i mimo, że dotyczyły one m.in. budowli klasy I i klasy II, nie były przekazywane przez administratorów tych budowli do PSBBP. W dorzeczu Odry, w obszarze działania RZGW Gliwice i Wrocław zidentyfikowano 13 polderów z 44 budowlami. Pięć budowli (11%) uznano za budowle zagrażające bezpieczeństwu, natomiast 9 budowli (20%) za budowle mogące zagrażać bezpieczeństwu. W Polsce ogólna długość wałów przeciwpowodziowych klasy I i II wynosi 3621,3 km. Zgodnie z ustawą Prawo budowlane, ich administratorzy/właściciele mają ustawowy obowiązek okresowej oceny stanu technicznego i stanu bezpieczeństwa. W okresie lat badaniami dla potrzeb oceny stanu technicznego i stanu bezpieczeństwa objęto 51% długości wałów klasy I i klasy II, pozostających w administracji ZMiUW. Z ocenionych 316 odcinków - 49% to zagrażające bezpieczeństwu, a 36% to mogące zagrażać bezpieczeństwu. W przypadku wałów w administracji RZGW badaniami dla potrzeb oceny stanu technicznego i stanu bezpieczeństwa objęte były zarówno wały klasy I i II jak i niższych klas. Ze zbadanych i ocenionych 39 odcinków - 46% oceniono jako zagrażające bezpieczeństwu, a 38% jako mogące zagrażać bezpieczeństwu. Stan ten jest wynikiem wieloletnich zaniedbań i niedofinansowania gospodarki wodnej. W PZRP oszacowano wielkość środków niezbędnych na utrzymanie infrastruktury przeciwpowodziowej w regionie wodnym Górnej Odry na poziomie ok. 7 mln zł rocznie. Są to koszty remontów istniejącej infrastruktury przeciwpowodziowej, natomiast koszty o charakterze odtworzeniowym zostały ujęte w ramach działań przewidzianych w wariancie technicznym. 8.3 Nietechniczne środki ochrony przeciwpowodziowej Monitoring, prognozowanie i ostrzeganie 76 System prognoz i ostrzeżeń hydrologicznych i meteorologicznych wchodzi w skład krajowego systemu zarządzania kryzysowego. Krajowy system zarządzania kryzysowego w obrębie hydrologii i

77 Analiza obecnego systemu zarządzania ryzykiem powodziowym meteorologii można w uproszczeniu rozdzielić między IMGW PIB w zakresie prognoz i ostrzeżeń, oraz organy państwowe w zakresie zarządzania i reagowania. Państwową służbę Hydrologiczno-Meteorologiczną pełni Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowy Instytut Badawczy. Jej celem jest zapewnienie osłony hydrologiczno-meteorologicznej rozumianej jako zespół czynności polegających na wykonywaniu i udostępnianiu prognoz meteorologicznych oraz hydrologicznych, mających na celu informowanie społeczeństwa i administracji publicznej o zjawiskach meteorologicznych oraz hydrologicznych, a także ostrzeganie przed nimi. System prognoz i ostrzeżeń realizowany w ramach Państwowej Służby Hydrologiczno Meteorologicznej (PSHM), który podzielony jest na dwa podsystemy: Centrum Hydrologicznej Osłony Kraju IMGW-PIB i Centrum Meteorologicznej Osłony Kraju IMGW-PIB, w których ramach działają Biura Prognoz Hydrologicznych (BPH) i Meteorologicznych (BPM). Rolę koordynatora osłony meteorologicznej pełni Centralne Biuro Prognoz Meteorologicznych w Krakowie. Koordynacją działalności biur prognoz meteorologicznych w sytuacjach awaryjnych i w warunkach ekstremalnych, związanych z prognozowanymi lub wstępującymi zjawiskami meteorologicznymi zajmuje się Centrum Nadzoru Operacyjnego PSHM (CNO PSHM). CNO PSHM wykonuje również działania związane z informowaniem kierownictwa IMGW-PIB oraz centralnych organów administracji państwowej o przebiegu i prognozowanym rozwoju groźnych zjawisk meteorologicznych. Biura Prognoz Hydrologiczne i Meteorologiczne, działają w oparciu o rejony osłony, w przypadku hydrologii, oparte o podział zlewniowy i zlewnie rzeczne, a meteorologii o podział administracyjny kraju i województwa. Rejony osłony hydrologicznej i meteorologicznej nie pokrywają się z regionami wodnymi wykorzystywanymi w zarządzaniu gospodarką wodną. Obecnie w Polsce w ramach IMGW-PIB działa ponad telemetrycznych stacji pomiarowoobserwacyjnych meteorologicznych i hydrologicznych. Dane uzyskiwane operacyjnie z telemetrycznej sieci pomiarowo-obserwacyjnej są podstawą dla prowadzenia osłony hydrologiczno-meteorologicznej obszaru Polski. Sieć telemetrycznych stacji składa się z : stacji synoptycznych I rzędu, stacji synoptycznych II rzędu, stacji klimatologicznych III rzędu, stacji klimatologicznych IV rzędu, stacji opadowych V rzędu, stacji wodowskazowych I rzędu, stacji wodowskazowych II rzędu Każdemu rzędowi stacji pomiarowo-obserwacyjnej przypisany jest odpowiedni do rangi zakres obserwacji i pomiarów w tym przekazywanych operacyjnie wodowskazowych i opadowych obserwacji manualnych. W skład systemu detekcji zjawisk hydrometeorologicznych realizowanych przez IMGW- PIP wchodzi także system radarów meteorologicznych, system detekcji wyładowań atmosferycznych jak również system produktów satelitarnych. Sieć pomiarowa IMGW, pracująca na potrzeby osłony przeciwpowodziowej, składa się głównie ze standardowych sygnalizujących posterunków opadowych i hydrometrycznych (wodowskazowych). Wyjątkiem jest dorzecze Górnej Wisły, gdzie od 1995 roku wykorzystywana jest także automatyczna sieć telemetryczna - system VISTEL. Informacja z sieci posterunków sygnalizujących dociera w normalnych warunkach drogą radiową lub telefoniczną do Biur Prognoz IMGW jeden lub trzy razy na dobę i jest ona przekazywana przez obserwatorów na podstawie wykonanych przez nich obserwacji i pomiarów. Nowoczesne modele hydrologiczne wymagają możliwie częstej aktualizacji danych. Można to zapewnić jedynie poprzez automatyzację sieci obserwacyjno-pomiarowej. 77

78 Analiza obecnego systemu zarządzania ryzykiem powodziowym Województwa oraz znajdujące się w nich subregiony (część województwa obejmująca kilka powiatów bądź krainę geograficzną) osłaniane są przez wyznaczone biuro prognoz meteorologicznych IMGW- PIB. Prognozy są opracowywane na obszar kraju i poszczególne województwa, natomiast ostrzeżenia meteorologiczne mogą być wydawane odrębnie dla każdego województwa lub subregionu. Wyróżniono 79 subregionów, pokrywając cały obszar Polski. Granice obszarów osłanianych przez poszczególne biura prognoz meteorologicznych nie pokrywają się z granicami regionów wodnych. Opracowywane są prognozy krótkoterminowe na 48 godzin i średnioterminowe na 120 godzin. Ostrzeżenia meteorologiczne opracowywane są niezależnie od prognoz meteorologicznych. Ostrzeżenie meteorologiczne jest to prognoza warunków pogodowych sprzyjających wystąpieniu groźnego zjawiska ze wskazanym natężeniem w przewidywanym czasie i miejscu. Ma na celu wcześniejsze poinformowanie społeczeństwa, organów państwowych, służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo ludzi oraz prowadzenie akcji ratunkowych i zabezpieczających działanie w czasie trwania i usuwania skutków groźnych zjawisk atmosferycznych. Jeśli prognoza daje dużą pewność, że zostaną przekroczone wartości progowe specyficzne dla danego zagrożenia (np. wielkość opadów, prędkość wiatru itd.) BPM opracowuje i wysyła ostrzeżenia meteorologiczne. Ostrzeżenie meteorologiczne przesyłane do odbiorcy posiada stały ustalony format. Zawiera również część w formie depeszy SMS, która może być przekazywana dalszej dystrybucji przez służby dyżurne Centrum Zarządzania Kryzysowego (CZK). W celu realizacji przez służbę prognoz meteorologicznych programu regionalnego Systemu Ostrzegania (RSO), depesza ostrzeżenie meteorologiczne zawiera informację SMS, która jest przekazywana przez służby dyżurne CZK do telewizji i prezentowana na pasku informacyjnym. Osłonę hydrologiczną kraju prowadzą określone jednostki organizacyjne IMGW-PIB. Wszystkie produkty przygotowywane przez te jednostki są przekazywane do odbiorców na poziomie krajowym i regionalnym (województwo, powiat, gmina). Centrum Nadzoru Operacyjnego PSHM w Warszawie przekazuje informacje do centralnych organów administracji publicznej, m.in. do prezydenta kraju, premiera, do poszczególnych ministerstw czy Krajowego Centrum Koordynacji Ratownictwa i Ochrony Ludności. Natomiast biura prognoz hydrologicznych przekazują produkty hydrologiczne do centrów zarządzania kryzysowego na poziomie województw, niekiedy do powiatów i gmin oraz do wszystkich odbiorców zdefiniowanych w prawie. Każdy rejon osłaniany jest przez jedno z trzech biur prognoz hydrologicznych IMGW-PIB. Ze względu na to, że rejony osłony są dużymi obszarami o zróżnicowanych charakterach zlewni, wyróżniono w nich mniejsze jednostki - podrejony hydrologiczne. Podrejony osłaniane są przez, wyodrębnione w strukturze biur, sekcje hydrologii operacyjnej. Do podstawowych produktów przekazywanych przez biura prognoz hydrologicznych i Centrum Nadzoru Operacyjnego PSHM w normalnym stanie hydrologicznym należą: komunikaty hydrologiczne; biuletyny hydrologiczne; prognozy hydrologiczne na podstawowe profile wodowskazowe. Do podstawowych produktów przekazywanych w stanie zagrożenia i alarmu hydrologicznego, oprócz produktów przekazywanych w stanie normalnym, należą: Informacje o niebezpiecznym zjawisku oraz ostrzeżenia hydrologiczne; prognozy hydrologiczne na dodatkowe profile wodowskazowe; prognozy kulminacji fali wezbraniowej (m.in. wysokość i czas trwania) 78

79 Analiza obecnego systemu zarządzania ryzykiem powodziowym Rysunek nr 8 Schemat sygnalizacji przeciwpowodziowej Źródło: Opracowanie własne Reagowanie na powódź i zarządzanie kryzysowe Pojęcie zarządzania kryzysowego zawiera w sobie zarówno przedsięwzięcia zapobiegawcze i przygotowawcze jak i reagowanie, a następnie przedsięwzięcia związane z odbudową. W celu realizacji zadań z zakresu planowania cywilnego organy administracji publicznej zobowiązane są do sporządzania określonej dokumentacji planistycznej, w tym Plany zarządzania kryzysowego. Plany zarządzania kryzysowego opracowuje się na poziomie kraju, województwa, powiatu i gminy. System bezpieczeństwa i ochrony ludności w Polsce obejmuje: Krajowy System Ratowniczo Gaśniczy System Państwowego Ratownictwa Medycznego Obronę cywilną 79

80 Analiza obecnego systemu zarządzania ryzykiem powodziowym Rysunek nr 9 System zarządzania kryzysowego w kraju Źródło: Opracowanie własne Organami właściwymi w sprawach gospodarowania wodami są: minister właściwy do spraw gospodarki wodnej; Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej - jako centralny organ administracji rządowej, nadzorowany przez ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej; dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej - jako organ administracji rządowej niezespolonej, podlegający Prezesowi Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej; wojewoda; organy jednostek samorządu terytorialnego. Każdy z tych organów wykonuje określone zadania związane z ochroną przed zagrożeniem powodziowym. Centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach gospodarowania wodami, a w szczególności w sprawach zarządzania wodami oraz korzystania z wód jest Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej. Organem administracji rządowej niezespolonej właściwym w sprawach gospodarowania wodami w regionie wodnym jest dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej. W ramach gospodarowania mieniem Skarbu Państwa, związanym z gospodarką wodną, dyrektor regionalnego zarządu realizuje w imieniu Prezesa Krajowego Zarządu zadania związane z utrzymaniem wód lub urządzeń wodnych oraz pełni funkcje inwestora w zakresie gospodarki wodnej w regionie wodnym. W celu zapewnienia prawidłowego gospodarowania wodami, w tym w szczególności ochrony zasobów wodnych oraz ochrony ludzi i mienia przed powodzią, uzgodnienia lub zaopiniowania z właściwym dyrektorem regionalnego zarządu gospodarki wodnej wymagają: studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego oraz decyzje o warunkach zabudowy, strategia rozwoju województwa w zakresie m.in. kształtowania 80

81 Analiza obecnego systemu zarządzania ryzykiem powodziowym zagospodarowania i użytkowania terenami zagrożonymi powodzią, obszarów ochronnych zbiorników wód śródlądowych i obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi. Wojewoda odpowiada za wykonywanie polityki Rady Ministrów w województwie, a w szczególności: zapewnia współdziałanie wszystkich organów administracji rządowej i samorządowej działających w województwie i kieruje ich działalnością w zakresie zapobiegania zagrożeniu życia, zdrowia lub mienia, a także zapobiegania klęskom żywiołowym i innym nadzwyczajnym zagrożeniom oraz zwalczania i usuwania ich skutków, na zasadach określonych w odrębnych ustawach, dokonuje oceny stanu zabezpieczenia przeciwpowodziowego województwa, opracowuje plan operacyjny ochrony przed powodzią oraz ogłasza i odwołuje pogotowie i alarm przeciwpowodziowy. Powiat (miasto na prawach powiatu) wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym w zakresie ochrony przeciwpowodziowej i zapobiegania innym nadzwyczajnym zagrożeniom życia i zdrowia ludzi oraz środowiska. Do wyłącznej właściwości rady powiatu (rady miasta na prawach powiatu) należy dokonywanie oceny stanu zabezpieczenia przeciwpowodziowego powiatu. Starosta (prezydent miasta na prawach powiatu) opracowuje plan operacyjny ochrony przed powodzią oraz ogłasza i odwołuje pogotowie i alarm przeciwpowodziowy. Do zadań własnych gminy należą m.in. sprawy porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego. Do wyłącznej właściwości rady gminy należy uchwalanie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Ponadto wójt (burmistrz, prezydent miasta) opracowuje plan operacyjny ochrony przed powodzią oraz ogłasza i odwołuje pogotowie i alarm przeciwpowodziowy. Samorząd województwa wykonuje zadania o charakterze wojewódzkim określone ustawami, m.in. w zakresie gospodarki wodnej, w tym ochrony przeciwpowodziowej, a w szczególności wyposażenia i utrzymania wojewódzkich magazynów przeciwpowodziowych. Marszałek województwa wykonuje prawa właścicielskie w stosunku do niektórych wód publicznych stanowiących własność Skarbu Państwa. Do zadań marszałka województwa należy także: programowanie, planowanie, nadzorowanie wykonywania urządzeń melioracji wodnych szczegółowych, urządzeń melioracji wodnych podstawowych oraz utrzymywanie urządzeń melioracji wodnych podstawowych; prowadzenie ewidencji śródlądowych wód powierzchniowych, stanowiących własność publiczną, istotnych dla regulacji stosunków wodnych na potrzeby rolnictwa, a także ewidencji urządzeń melioracji wodnych oraz zmeliorowanych gruntów. Istotnym elementem systemu zarządzania kryzysowego jest planowanie cywilne. Zadania z tym związane obejmują: przygotowanie planów zarządzania kryzysowego; przygotowanie struktur uruchamianych w sytuacjach kryzysowych; przygotowanie i utrzymywanie zasobów niezbędnych do wykonania zadań ujętych w planie zarządzania kryzysowego; utrzymywanie baz danych niezbędnych w procesie zarządzania kryzysowego; przygotowanie rozwiązań na wypadek zniszczenia lub zakłócenia funkcjonowania infrastruktury krytycznej; 81

82 Analiza obecnego systemu zarządzania ryzykiem powodziowym zapewnienie spójności między planami zarządzania kryzysowego a innymi planami sporządzanymi w tym zakresie przez właściwe organy administracji publicznej, których obowiązek wykonania wynika z odrębnych przepisów Praktyka planowania przestrzennego W Polsce zdecydowano się wiele lat temu, po powodzi w 1997 roku, na wprowadzenie zakazu lokalizowania jakichkolwiek obiektów na terenach zagrożonych powodzią. Ten kategoryczny zakaz był i nadal jest łagodzony poprzez fakt, że wchodzi w życie dopiero w momencie opracowania przez samorząd gminny miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub przy wydawaniu dokumentów zezwalających na zabudowę oraz przez powolne wykonywanie studiów ochrony przeciwpowodziowej czy obecnie map zagrożenia powodziowego (mapy wykonywane są przez Prezesa KZGW) przez dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej. Ustawa Prawo wodne (t.j. Dz.U nr 0 poz. 145 z późn. zm.) wprowadza 30 miesięczny termin zmodyfikowania istniejących już dokumentów po przekazaniu przez dyrektorów RZGW map zagrożenia powodziowego i map ryzyka powodziowego. W związku z powyższym, zgodnie z ww. ustawą, wszystkie decyzje o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego lub decyzje o warunkach zabudowy na obszarach wykazanych na mapach zagrożenia powodziowego będą uwzględniać poziom zagrożenia powodziowego wynikający z wyznaczenia tych obszarów. Warto zaznaczyć, że według ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym za spadek wartości gruntu lub ograniczenie sposobu dotychczasowego jego użytkowania spowodowane przez uchwalenie planu miejscowego wymagana jest wypłata odszkodowania lub wykupienie gruntu przez gminę co obejmuje także sytuację zmiany przeznaczenia terenów w wyniku wprowadzenia do planu map zagrożenia powodziowego, stanowiąc jedną z kluczowych przyczyn braku planów, obok braku wsparcia finansowego budżetów gmin przez budżet centralny w zakresie kosztów opracowania miejscowych planów, a czasem także studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin. Konsekwencją wprowadzenia do miejscowych planów obszarów szczególnego zagrożenia powodzią jest zakaz budowy wszelkiego rodzaju obiektów budowlanych (mieszkalnych i użytkowych) oraz prowadzenia prac, które mogą utrudniać przepływ wód. Z badań ankietowych 2 wynika, że spośród gmin, które otrzymały z RZGW studia ochrony przeciwpowodziowej 47% gmin (157 gmin), wprowadziło ograniczenia w budowie obiektów publicznych, 55% (185 gmin) zakaz budowy budynków mieszkalnych, zaś 38% gmin (128 gmin) zakaz budowy obiektów, których zalanie może być szkodliwe dla środowiska. Interesujące, że część gmin, która nie otrzymała studium z RZGW (411 gmin 55%) wyznaczyła sama strefy zalewów i wprowadza zakazy budowy obiektów publicznych, prywatnych i szkodzących środowisku (odpowiednio 36%, 28%, 38% gmin w stosunku do tych, które zdeklarowały, że mają na swoim terenie powodzie i podtopienia) Retencja naturalna, mała retencja W Polsce zaawansowane są prace nad poprawą retencji naturalnej. Szczególnie istotne w zakresie programowania zwiększania retencji w zlewni są dokumenty, których celem głównym jest zwiększenie retencji: 82 2 Badania ankietowe prowadzone w 2013 wśród gmin, na których terenie znajdują się obszary zdefiniowane jako ONNP (źródło: Analiza obecnego systemu ochrony przeciwpowodziowej na potrzeby opracowania planów zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych. Raport Końcowy, KZGW, Kraków 2013)

83 Analiza obecnego systemu zarządzania ryzykiem powodziowym Wojewódzkie programy małej retencji opracowywane i realizowane przez urzędy marszałkowskie; Zwiększanie możliwości retencyjnych oraz przeciwdziałanie powodzi i suszy w ekosystemach leśnych na terenach nizinnych program opracowany i realizowany przez Dyrekcję Generalną Lasów Państwowych; Przeciwdziałanie skutkom odpływu wód opadowych na terenach górskich. Zwiększenie retencji i utrzymanie potoków oraz związanej z nimi infrastruktury w dobrym stanie Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych. Podstawowymi obiektami przewidywanymi do retencjonowania wód w wojewódzkich programach małej retencji są małe zbiorniki wodne uwzględniane w 95% województw. Retencja korytowa (zbiorniki liniowe budowa piętrzeń na kanałach i ciekach podstawowych) uwzględniana była w 85% programów. Znacznie mniejszy udział mają podpiętrzenia jezior planowane w 31% programów. Propozycja zalesień była rozpatrywana w 10% programów, a agromelioracji (zwiększenie retencji glebowej) w 5%. Do 2015 r. wojewódzkie programy rozwoju małej retencji przewidywały budowę zbiorników o pojemności 860 mln m 3 (około 48 mln m 3 rocznie). W większości przypadków podstawowym przeznaczeniem zbiorników było zaspokojenie potrzeb rolnictwa, rekreacja oraz hodowla ryb. Celem projektu Zwiększanie możliwości retencyjnych oraz przeciwdziałanie powodzi i suszy w ekosystemach leśnych na terenach nizinnych jest retencja wód powierzchniowo-gruntowych na obszarach administrowanych przez Lasy Państwowe. Działania zaplanowane w projekcie będą prowadzone tak, aby dostosować warunki do istniejącego stanu ekosystemu leśnego lub stymulować poprawę stanu przyrodniczego i zwiększenie różnorodności biologicznej. Projekt obejmuje ekosystemy nizinne całego kraju. Na obecnym etapie uczestniczy w nim 177 nadleśnictw z terenu 17 Regionalnych Dyrekcji Lasów Państwowych. Projekt Przeciwdziałanie skutkom odpływu wód opadowych na terenach górskich jest działaniem kompleksowym, realizowanym w newralgicznych obszarach górskich zlewni. Biorą w nim udział prawie wszystkie nadleśnictwa z terenów wyżynnych i górskich. Prace polegają przede wszystkim na spowalnianiu i ograniczaniu gwałtownego spływu wód w potokach górskich oraz spływu powierzchniowego. Dzięki tym pracom oczekuje się spowolnienia obiegu wody w zlewniach górskich oraz wzrostu retencjonowania wód opadowych w ściółce i glebie leśnej. Ponadto, zwiększenie retencji jest także celem pośrednim dokumentów sektorowych: Strategia zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata opublikowana w Dzienniku Urzędowym Monitor Polski ; Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata (PROW ), Krajowego programu zwiększania lesistości. Wsparcie dla realizacji działań nietechnicznych ma kluczowe znaczenie w aspekcie ograniczenia ryzyka wystąpienia powodzi. Działania te stanowią rozwiązanie bardziej korzystne ze względu na zasadność ekonomiczną czy trwałość funkcjonowania. Należy pamiętać, że muszą być prowadzone w sposób interdyscyplinarny z wykorzystaniem dokumentacji planistyczno programowych. W wyżej wymienionych Planach i Programach inwestycje nietechniczne zawarte są w niewystarczającym stopniu. Właściwym sposobem ochrony przed powodzią jest użytkowanie terenów zalewowych w sposób niewrażliwy na skutki zalania. Najskuteczniejszym i najwłaściwszym sposobem uniknięcia szkód na obszarach narażonych na zalanie wodami powodziowymi jest maksymalne ograniczenie ich zainwestowania, a w szczególności wykluczenie spod zabudowy mieszkaniowej, jak również ochrona i zwiększenie jak największej powierzchni retencyjnej na terenach nadrzecznych poprzez dążenie do 83

84 Analiza obecnego systemu zarządzania ryzykiem powodziowym osiągania lub utrzymania odpowiedniej ilości zasobów wodnych w sposób naturalny (np. ochrona mokradeł, torfowisk, lasów, oczek wodnych czy starorzeczy). Zwiększanie retencyjności zlewni przeprowadzane przy pomocy technicznych rozwiązań wymaga wykonania analizy rzeczywistych potrzeb wraz z podaniem uzasadnienia dla przyjętego rozwiązania. Inwestycje o charakterze inwestycyjnym mogą być zakwalifikowane do realizacji po przeprowadzeniu analizy zgodności inwestycji z wymogami ochrony zasobów wodnych wynikających z Ramowej Dyrektywy Wodnej przetransponowanej do ustawy Prawo wodne i Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry. Zgodność ta jest oceniana dla większości projektów w procedurze ocen oddziaływania na środowisko. Ocena, czy realizacja danej inwestycji zagraża pogorszeniem stanu środowiska wodnego albo nieosiągnięciem dobrego stanu/potencjału ekologicznego wód, musi znaleźć odzwierciedlenie w treści raportu oddziaływania na środowisko i w treści wydanej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. W przypadku stwierdzenia naruszenia celów środowiskowych wynikających z RDW (osiągnięcie dobrego stanu/potencjału ekologicznego) inwestycja może być zakwalifikowana do realizacji jedynie w przypadku łącznego spełnienia przesłanek wymienionych w art. 38 j ustawy Prawo wodne Diagnoza problemów i wnioski 1. Plany i programy koncentrują się na etapie prewencji i ochrony, a proponowane rozwiązania skupiają się na jednej grupie działań mającej na celu ograniczanie zagrożenia powodziowego. Spośród analizowanych działań odnosi się do tego celu, przy czym większość z tych działań to techniczne (strukturalne) środki ochrony przed powodzią. Pozostałe cele zarządzania ryzykiem powodziowym mają przypisane najwyżej po kilka, kilkanaście działań, przy czym żadne z działań nie odnosi się do ograniczania wrażliwości społeczności i obiektów. Podobnie, unikanie wzrostu zagospodarowania na obszarach o niskim zagrożeniu i ograniczanie istniejącego zagospodarowania nie są przedmiotem proponowanych działań. 2. Stan techniczny i bezpieczeństwa budowli piętrzących w Polsce jest zróżnicowany. O ile w lepszym stanie (i stan ten ulega systematycznej poprawie) znajdują się budowle stale piętrzące wodę, to w znacznie gorszym stanie technicznym i bezpieczeństwa znajdują się budowle okresowo piętrzące wodę (wały przeciwpowodziowe). Wynika to głównie z okresu eksploatacji tych budowli oraz niewystarczających środków finansowych na ich naprawy i przebudowy. Poziom informacji dotyczącej wszystkich polderów, budowli je tworzących i ich stanu technicznego oraz bezpieczeństwa jest niedostateczny. Wynika to zarówno z braku pełnej ewidencji tych obiektów, jak i braku obowiązku przekazywania przez ich administratorów do PSBBP-OTKZ oceny ich stanu bezpieczeństwa. Należy stwierdzić, że instytucja ocen stanu technicznego i bezpieczeństwa w takich aspektach, w jakich tego oczekiwano, spełnia swoją ważną rolę. Obecnie okresowe oceny stanu technicznego są wykonywane dla większości obiektów klasy od I do III. Można uznać, że zadowalający stan techniczny większości obiektów hydrotechnicznych, a szczególnie zapór, jest w części rezultatem ukształtowania się praktyki opracowywania ocen stanu technicznego i bezpieczeństwa. 3. Wysoki stopień generalizacji obszaru prognoz i ostrzeżeń. Dobrze sprawdza się w przypadku zagrożeń wielkoobszarowych, natomiast nie jest wystarczający dla często krótkotrwałych i intensywnych zagrożeń w skali lokalnej (powiat/gmina). 4. Generalnym problemem systemu reagowania na powódź i zarządzania kryzysowego jest nadmiernie rozbudowany i skomplikowany układ zależności pomiędzy organami posiadającymi kompetencje w ramach systemu ratownictwa i ochrony ludności a organami w systemach zarządzania kryzysowego i ochrony przeciwpowodziowej oraz rozproszenie rozwiązań dotyczących zadań i struktur w różnych aktach prawnych. 84

85 Analiza obecnego systemu zarządzania ryzykiem powodziowym W zakresie realizacji poszczególnych zadań służących bezpieczeństwu, obecne działania podejmowane w tej sferze przez podmioty odpowiedzialne za poszczególne obszary bezpieczeństwa mają często charakter sektorowy i rozproszony. Tymczasem niezbędna jest kompleksowość i spójność podejmowanych działań w celu skutecznego przeciwstawienia się wszelkim zagrożeniom. Ta kompleksowość i spójność powinna obejmować zarówno konsolidację wewnątrz systemu bezpieczeństwa narodowego jak i konsolidację wewnątrz systemu zarządzania kryzysowego. Ustawa o zarządzaniu kryzysowym wskazała i powołała właściwe podmioty i struktury organizacyjne szczebla centralnego i terenowego odpowiedzialne za realizację zadań związanych z zarządzaniem kryzysowym. Struktury te muszą funkcjonować i wypełniać powyższe zadania w każdej zaistniałej sytuacji kryzysowej, w tym w okresie podwyższania gotowości obronnej państwa oraz w przypadku wprowadzenia odpowiedniego stanu nadzwyczajnego. Zasadą powinno być unikania powielania rozwiązań w obszarze kierowania bezpieczeństwem państwa osobno dla sytuacji kryzysowej oraz dla zewnętrznych zagrożeń bezpieczeństwa państwa. Istnieje zatem konieczność zwiększenia stopnia zintegrowania funkcjonujących i planowanych do uruchamiania struktur. Powyższe wymagania dotyczące doskonalenia współdziałania muszą być podejmowane na szczeblu krajowym, wojewódzkim i oraz samorządu lokalnego (gmin i powiatów). Zadania i funkcje przypisane Rządowemu Zespołowi Zarządzania Kryzysowego i Rządowemu Centrum Bezpieczeństwa ustawą o zarządzaniu kryzysowym nie ograniczają się jedynie do zagadnień związanych z wystąpieniem sytuacji kryzysowej. Zarządzanie kryzysowe jest elementem kierowania bezpieczeństwem narodowym, funkcjonującym również w okresie wprowadzenia stanów nadzwyczajnych oraz w czasie wojny. Działania konsolidacyjne powinny dotyczyć głównie sfery planistycznej, obejmującej planowanie działań w okresie podwyższania gotowości obronnej państwa oraz w przypadku wprowadzenia stanów nadzwyczajnych. Konieczne jest wypracowanie wspólnej dla planowania obronnego i zarządzania kryzysowego metodologii planowania bezpieczeństwa, opartej na jednolitej ocenie zagrożeń bezpieczeństwa państwa i wspólnych procedurach planistycznych. Ustalenie jednolitych zasad i procedur planowania bezpieczeństwa narodowego poprawi efektywność kierowania bezpieczeństwem narodowym oraz zapewni lepsze wykorzystanie sił i środków na potrzeby bezpieczeństwa i obrony państwa. Nie do końca precyzyjnie została określona rola Rządowego Centrum Bezpieczeństwa w systemie bezpieczeństwa narodowego. Ustawa o zarządzaniu kryzysowym konstytuuje RCB, jako państwową jednostkę budżetową podległą Prezesowi Rady Ministrów. Rządowe Centrum Bezpieczeństwa realizuje liczne zadania związane z zarządzaniem kryzysowym, w tym obsługuje Radę Ministrów, Prezesa Rady Ministrów, Rządowy Zespół Zarządzania Kryzysowego czy ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Odpowiada również za planowanie cywilne, koordynuje przygotowanie Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego, współdziała z podmiotami, komórkami i jednostkami organizacyjnymi NATO i UE oraz innych organizacji międzynarodowych odpowiedzialnych za zarządzanie kryzysowe i ochronę infrastruktury krytycznej, współdziała z Szefem Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego w zakresie zapobiegania, przeciwdziałania i usuwania skutków zdarzeń o charakterze terrorystycznym. Informuje też Komisję Europejską i państwa członkowskie Unii Europejskiej o środkach zastosowanych w sytuacji kryzysowej w celu zabezpieczenia prawidłowego działania publicznej sieci telekomunikacyjnej oraz stacji nadawczych i odbiorczych używanych do zapewnienia bezpieczeństwa, w zakresie dotyczącym systemu łączności i sieci teleinformatycznych. Przy tak licznych zadaniach, przyjęte obecnie rozwiązania organizacyjno-prawne nie określają 85

86 Analiza obecnego systemu zarządzania ryzykiem powodziowym precyzyjnie miejsca RCB w strukturze administracji oraz jego roli w systemie zarządzania kryzysowego, a szerzej bezpieczeństwa narodowego. 5. Systemowi ochrony przeciwpowodziowej realizacji zadań z zakresu ochrony przed powodzią nie sprzyja dualizm, tzw. administracji wodnej oraz brak precyzyjnych zapisów ustawowych regulujących zakresy zadań i odpowiedzialności poszczególnych organów. W obecnym stanie prawnym organami właściwymi w sprawach gospodarowania wodami są: minister właściwy do spraw gospodarki wodnej, Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej, wojewodowie, marszałkowie województw oraz starostowie i organy wykonawcze gmin. Zatem na obszarze zlewni danego cieku wodnego za różne elementy ochrony przeciwpowodziowej odpowiada co najmniej kilka różnych organów. Ich współdziałaniu nie sprzyja bardzo ogólny zapis ustawowy (art. 88a ust. 1 ustawy Prawo wodne), który stanowi, że ochrona przed powodzią jest zadaniem organów administracji rządowej i samorządowej. Obowiązująca ustawa Prawo wodne nie określa precyzyjnie zakresu zadań i podziału odpowiedzialności pomiędzy poszczególne organy, w szczególności na poziomie samorządu lokalnego (gmin i powiatów). Ustawa Prawo wodne nie reguluje zakresu zadań i odpowiedzialności gmin oraz powiatów w realizacji zadań dotyczących ochrony przeciwpowodziowej, chociaż zadania takie (w ogólny sposób) zostały przypisane tym jednostkom na podstawie odpowiednich ustaw samorządowych. Wśród zadań wymienionych w ustawie o samorządzie gminnym i w ustawie o samorządzie powiatowym, wskazano obowiązek wyposażenia i utrzymania magazynów przeciwpowodziowych oraz opracowania planu operacyjnego ochrony przed powodzią i ogłaszanie (odwoływanie) alarmu przeciwpowodziowego. W ustawach tych nie wskazano żadnych innych zadań z zakresu ochrony przeciwpowodziowej. Taki stan prawny może powodować utrudnienia w ustaleniu odpowiedzialności za programowanie zadań służących podniesieniu poziomu ochrony przeciwpowodziowej oraz zapewnienie odpowiedniego stanu technicznego urządzeń służących ochronie przed powodzią. Działania starostów i organów wykonawczych gmin w znacznej mierze ukierunkowane są na usuwanie skutków powodzi, a nie ochronę i zapobieganie tym powodziom, zwłaszcza w obszarze odpowiedniego kształtowania zasad zabudowy terenów zagrożonych powodzią, jak i wspierania właściwego użytkowania oraz zagospodarowania terenu zlewni, czy stosowaniu odpowiednich środków technicznych i nietechnicznych. Realizacji strategii zapobiegania oraz zmniejszania skutków powodzi i określania w szczególności zadań służących podniesieniu poziomu ochrony przeciwpowodziowej na obszarze gminy czy powiatu, powinien służyć plan operacyjny ochrony przed powodzią. Nie jest jednak jasne, jakie elementy taki plan powinien zawierać i jakim celom ma służyć. Natomiast nazwa tego planu oraz wskazanie obowiązku jego opracowania w jednym przepisie z obowiązkiem dotyczącym pogotowia i alarmu przeciwpowodziowego może sugerować, że dokument ten odnosić się ma do działań bieżących w przypadku wystąpienia powodzi i być ukierunkowany na działania, które należy podjąć w trakcie wystąpienia powodzi (prowadzenie akcji ratunkowej), a więc raczej stanowić część systemu zarządzania kryzysowego. Na problem ten zwracała uwagę Najwyższa Izba Kontroli oceniając faktyczne działania samorządu terytorialnego w tym zakresie. Zdaniem NIK plan operacyjny opracowywany przez jednostki samorządu terytorialnego powinien zawierać następujące elementy: identyfikację zagrożeń, ustalenie celów planu, ograniczenie skutków powodzi, ustalenie zakresu możliwych działań i rozwiązań, analizę kosztów i korzyści poszczególnych rozwiązań, wybór najlepszych rozwiązań dla poszczególnych obszarów zagrożeń, ocenę oddziaływania przyjętych rozwiązań. 86

87 Analiza obecnego systemu zarządzania ryzykiem powodziowym Warto podkreślić, że zarówno organ wykonawczy gminy jak i starosta otrzymują od dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej mapy zagrożenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego. Niejasno zdefiniowane zadania marszałków województw w zakresie ochrony przed powodzią na obszarach innych niż obszary rolnicze. Zakres zadań marszałka wynikający z ustawy Prawo wodne nie wskazuje na konieczność podejmowania działań dotyczących programowania zadań z zakresu poprawy bezpieczeństwa przeciwpowodziowego dla obszarów innych niż obszary rolnicze. Ochronie przeciwpowodziowej nie sprzyja proces wydawania przez różne i niezależne organy pozwoleń wodnoprawnych na odprowadzanie wód opadowych. W procesie tym nie przewidziano przeprowadzenia analizy łącznego wpływu tych pozwoleń na możliwości odprowadzenia wód opadowych przez ich odbiornik. 6. Proces planowania i zagospodarowania przestrzennego jest prowadzony bez wyraźnego powiązania z zapobieganiem zagrożeniom powodziowym. Ochronie przed powodzią nie sprzyja brak miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Niespójne przepisy prawa uniemożliwiają przeprowadzenie pełnej procedury uzgodnień tych dokumentów w zakresie obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi. Przepisy ustawy Prawo wodne i ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym odnoszące się do zasad sporządzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego są niespójne. W art. 88f ust. 5 ustawy Prawo wodne wskazano, że w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego uwzględnia się granice obszarów wskazanych w art. 88d ust. 2 tej ustawy, podczas gdy w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym ustalono obowiązek określenia granic i sposobów zagospodarowania jedynie części obszarów, tj. obszarów szczególnego zagrożenia powodzią (art. 15 ust. 2 pkt 7 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym). Podobna sytuacja występuje w przypadku studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin. Z ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym wynika, że dokument ten uzgadnia się w zakresie obszarów szczególnego zagrożenia powodzią (art. 11 pkt 6 lit. i), a w ustawie Prawo wodne wskazano, że zakres uzgodnień obejmuje obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi (art. 4a pkt 1). Rozbieżności te nie umożliwiają przeprowadzenia na etapie planowania przestrzennego pełnej procedury uzgodnień w zakresie wymogów ochrony przeciwpowodziowej. Kształtowanie i prowadzenie polityki przestrzennej na terenie gminy, w tym uchwalanie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, należy do zadań własnych gminy (art. 3 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym). Tak więc na organach gmin spoczywa obowiązek kształtowania przestrzeni w taki sposób, aby do minimum ograniczyć skutki powodzi. Podstawowymi narzędziami pozwalającymi gminom na określenie sposobu zagospodarowania i zabudowy terenu są studium zagospodarowania oraz miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku ich braku decyzje o warunkach zabudowy. Dlatego przy sporządzaniu tych dokumentów planistycznych należy rozstrzygnąć, w jaki sposób zagospodarować poszczególne obszary, aby ograniczyć skutki powodzi. Ponadto w ustaleniach miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego wprowadzać należy podstawowe zalecenia dotyczące wymagań konstrukcyjnych budynków i budowli. Brak jest ustawowych zasad określających rodzaje, możliwych do wprowadzenia przez gminę, szczególnych warunków zagospodarowania terenów zagrożonych 87

88 Analiza obecnego systemu zarządzania ryzykiem powodziowym powodzią oraz ograniczeń w ich użytkowaniu, w powiązaniu z przesłankami do takiego działania. O ile na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią obowiązują zakazy określone w art. 88l ustawy Prawo wodne, tak dla pozostałych obszarów wskazanych na mapach zagrożenia nie ustalono zaleceń lub ograniczeń w ich użytkowaniu. Może to wpłynąć na ograniczony stopień lub rezygnację przez gminy z ustalania szczególnych zasad zagospodarowania tych terenów w celu zabezpieczeniach ich przed powodzią lub ograniczenia jej skutków. Dla terenów, dla których nie określono obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi, właściwy dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej kierując się względami bezpieczeństwa ludzi i mienia może, w drodze aktu prawa miejscowego, wprowadzić zakazy (o których mowa w art. 88l ust. 1 ustawy Prawo wodne) wykonywania robót oraz czynności utrudniających ochronę przed powodzią lub zwiększających zagrożenie powodziowe (art. 88m ustawy Prawo wodne). Powyższe uregulowania prawne dają dyrektorom regionalnych zarządów gospodarki wodnej możliwość wpływu na kształtowanie polityki przestrzennej na terenie gminy, chociaż działania takie należą do jej zadań własnych. 88

89 Diagnoza problemów 9

90 Diagnoza problemów 9 Diagnoza problemów 9.1 Przestrzenny rozkład zagrożenia powodziowego Wstęp Do przeprowadzenia analiz rozkładu przestrzennego zagrożenia i ryzyka powodziowego oraz analiz strat wykorzystano numeryczną mapę zagrożenia powodziowego (MZP) oraz ryzyka powodziowego (MRP). Zgodnie z zapisami Metodyki (KZGW 2013) 3 kategorii): poziomy ryzyka należy zdiagnozować dla (tzw. a) Zdrowie i życie ludzi W ramach tej kategorii analizie poddano dwa typy danych: liczbę zagrożonych mieszkańców na obszarach zagrożenia powodziowego (tj. liczbę osób zameldowanych w budynkach znajdujących się na obszarach zagrożenia powodziowego), liczbę obiektów (tj. budynków), w których mogą znajdować się osoby o ograniczonych możliwościach decyzyjnych, percepcyjnych lub problemach z samodzielnym poruszaniem. b) Środowisko W ramach tej kategorii analizie poddano dwa typy danych: obiekty stanowiące duże zagrożenie dla środowiska (zakłady przemysłowe), obiekty stanowiące potencjalne zagrożenie dla środowiska (inne potencjalne ogniska zanieczyszczeń). c) Dziedzictwo kulturowe W ramach tej kategorii analizie poddano obiekty i obszary cenne kulturowo tj.: pomnik zagłady muzeum, skansen biblioteka (narodowy zasób biblioteczny) archiwum (narodowy zasób archiwalny) obiekt wpisany na listę UNESCO 90 3 Metodyka opracowania planów zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych na podstawie opracowania o tytule jak wyżej wykonanego przez IMGW O/Kraków, KZGW, Warszawa, lipiec 2013

91 Diagnoza problemów d) Działalność gospodarcza W ramach tej kategorii analizie poddano wartość majątku (zagrożonego powodzią). Wartość tę określano na podstawie form użytkowania terenu w oparciu o warstwy MRP użytkowanie, z uwzględnieniem następujących form: tereny zabudowy mieszkaniowej (uwzględniono dodatkowo) tereny przemysłowe tereny komunikacyjne lasy tereny rekreacyjno-wypoczynkowe grunty orne użytki zielone tereny pozostałe (uwzględniono dodatkowo z wartością 0 zł) Wartość majątku dla poszczególnych form użytkowania terenu wyliczono w oparciu o dane jednostkowe pochodzące z Rozporządzenia Ministra Środowiska, Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, Ministra Administracji i Cyfryzacji oraz Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 21 grudnia 2012 r. w sprawie opracowywania map zagrożenia powodziowego oraz map ryzyka powodziowego (Dz. U. z 2013 r. poz. 104) 4, z uwzględnieniem zróżnicowania dla poszczególnych województw. Do określenia poziomu ryzyka dla poszczególnych wskaźników wrażliwości zastosowano metodę opartą na średniej stracie rocznej (ang. Annual Average Damage AAD) z uwzględnieniem metody oczekiwanej straty rocznej (ang. Expected Annual Damage EAD). Zarówno AAD jak i EAD są wygodnymi miarami umożliwiającymi bezpośrednie podejmowanie decyzji mających na celu ograniczenie ryzyka (Lee, 2010) 5, co powoduje, że metody te zyskują dużą popularność i są intensywnie rozwijane. Konstrukcja AAD/EAD wynika wprost z powszechnie przyjętej definicji ryzyka: gdzie R jest ryzykiem, p prawdopodobieństwem wystąpienia zjawiska powodującego straty a d wielkością zniszczeń w wyniku pojawienia się danego zjawiska. Jednak implementacja tej zasady w metodzie AAD/EAD jest bardziej kompleksowa, tzn. uwzględnia złożoność zjawiska poprzez różne scenariusze jego przebiegu. Poziom ryzyka wyznaczono z wykorzystaniem metody średniej straty rocznej określono dla następujących jednostek analitycznych: (1) heksagonów o powierzchni 10ha (umożliwiających obszarowe zróżnicowanie ryzyka), obszarów gmin, czterokilometrowych odcinków rzek i wybrzeża, obszarze zlewni uzgodnionych z RZGW. 4 Rozporządzenie Ministra Środowiska, Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, Ministra Administracji i Cyfryzacji oraz Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 21 grudnia 2012 r. w sprawie opracowywania map zagrożenia powodziowego oraz map ryzyka powodziowego, Dz. U. z 2013 r. poz Lee K. (2010): Flood Risk Management, International Perspectives in Water Resources Management: Living with Floods the Netherlands and United Kingdom, University of Iowa, Project website: 91

92 Diagnoza problemów Podstawowym powodem dla przeprowadzonych analiz na siatce heksagonalnej oraz na odcinkach rzek jest trzymanie się zasady od szczegółu do ogółu. Ponadto, głównym celem przeprowadzonej analizy było przedstawienie rozkładu przestrzennego ryzyka powodziowego oraz innych niezbędnych informacji, w możliwie największej dokładności na jaką pozwalają dane wejściowe tj. mapy zagrożenia powodziowego oraz mapy ryzyka powodziowego opracowane w skali 1: Ten poziom szczegółu pomaga w identyfikacji poszczególnych obszarów, w miejscach których należy w pierwszej kolejności wprowadzać działania z zakresu ochrony przed powodzią. Działania te mogą mieć różnoraki charakter i mogą być realizowane w różnej skali przestrzennej, np. zalecenia środków nietechnicznych dla całej zlewni lub budowa krótkiego odcinka wału. Dlatego też niezbędna jest analiza na jednostkach przestrzennych, które pozwalają uwydatnić szczegóły ryzyka nie wynikające wprost z surowych danych mzp i mrp, dla jednostek dużo mniejszych niż zlewnia. Oczywiście, informacje odnoszące się do ryzyka powodziowego powinny być agregowane do zlewni i regionu wodnego, aby móc wyciągać wnioski o charakterze strategicznym (o mniejszym poziomie szczegółowości). W siatce heksagonalnej podstawową jednostką analityczną jest heksagon foremny o powierzchni 10 ha, czyli z przekątną ok. 400 m. Dla odcinków rzek, jednostką analityczną jest odcinek 4 kilometrów. Obie wartości zostały przyjęte ze względów praktycznych. Oczko heksagonu o takiej średnicy można wizualizować w skali w taki sposób, że różnica pomiędzy klasami ryzyka jest wciąż dostrzegalna (nawet do skali w zależności od układu graficznego). Natomiast ryzyko przedstawione w formie odcinków jest generalizacją ryzyka wynikającego z siatki heksagonów. Odcinek czterech kilometrów jest na tyle duży, że z jednej strony można go wizualizować na poziomie kraju, a z drugiej strony jest na tyle precyzyjny, aby możliwym było określenie poziomu ryzyka w danej zlewni. Ze względu na przyjęty model analizy oraz typ danych wejściowych, wielkość jednostki analitycznej ma wpływ na wynik tj. im większa jednostka, tym wynik jest bardziej zgeneralizowany. Podstawę określenia poziomu ryzyka stanowiły wskaźniki związane z wrażliwością obszarów zagrożonych powodzią, które obliczano dla poszczególnych jednostek analitycznych z uwzględnieniem stref zalewu o p=10%, a także p=1% i p=0.2% wraz z uwzględnieniem obszarów narażonych na zalanie w wyniku awarii wałów przeciwpowodziowych. Dla heksagonów, obszarów gmin i zlewni poziomy ryzyka obliczano niezależnie; w przypadku czterokilometrowych odcinków rzek i wybrzeża zastosowano rzutowanie wyników uzyskanych dla heksagonów. Przyjęto pięć poziomów ryzyka: Poziom ryzyka 1 bardzo niski 2 niski 3 umiarkowany 4 wysoki 5 bardzo wysoki W celu uzyskania ostatecznego poziomu ryzyka (zintegrowanego ryzyka powodziowego), z uwzględnieniem wyników otrzymanych w ramach wszystkich kategorii, wykorzystano metodę średniej ważonej z uwzględnieniem współczynników wagowych dla poszczególnych kategorii. Wartości tych współczynników określono w oparciu o metodę hierarchicznej analizy problemu AHP (ang. Analytical Hierarchy Process, metoda Saaty ego). 92

93 Diagnoza problemów Tabela nr 14 Współczynniki wagowe określone na podstawie AHP Kategoria Waga zdrowie i życie ludzi 0,54 środowisko 0,07 dziedzictwo kulturowe 0,07 działalność gospodarcza 0,32 Przy uwzględnieniu współczynników wagowych otrzymanych w oparciu o AHP średnia ważona do obliczenia zintegrowanego poziomu ryzyka powodziowego przyjmuje następującą postać: gdzie: - poziom zintegrowanego ryzyka powodziowego R Z poziom ryzyka dla kategorii zagrożenie dla życia i zdrowia ludzkiego R S poziom ryzyka dla kategorii zagrożenie dla środowiska naturalnego R K poziom ryzyka dla kategorii zagrożenie dla dziedzictwa kulturowego R G poziom ryzyka dla kategorii zagrożenie dla działalności gospodarczej Ostatecznie poziom zintegrowanego ryzyka powodziowego na podstawie średniej ważonej określono z przyjęciem następujących przedziałów: - poziom ryzyka 1 - poziom ryzyka 2 - poziom ryzyka 3 - poziom ryzyka 4 - poziom ryzyka 5 Szczegółowy opis powyższych analiz zawiera opracowanie pt.: Raport z zakończenia realizacji zadań w zakresie identyfikacji obszarów szczególnie narażonych na niebezpieczeństwo powodzi i ryzyka powodziowego - Analiza rozkładu przestrzennego zagrożenia i ryzyka powodziowego oraz strat, październik 2014, IMGW PiB. Na rysunku 10 przedstawiono schemat postępowania przy obliczania wskaźników związanych z wrażliwością obszarów zagrożonych powodzią. 93

94 Diagnoza problemów Rysunek nr 10 Schemat obliczania wskaźników związanych z wrażliwością obszarów zagrożonych powodzią oraz poziomów zintegrowanego ryzyka powodziowego 94

95 Diagnoza problemów Do przeprowadzenia analiz rozkładu przestrzennego zagrożenia i ryzyka powodziowego oraz analiz strat wykorzystano numeryczną mapę zagrożenia powodziowego (MZP) oraz ryzyka powodziowego (MRP). Szczegółowe zestawienie rzek i odcinków Górnej Odry wskazanych do sporządzenia MZP i MRP przedstawiono w tabeli 16. Numer zamieszczony w tabeli wskazuje na strukturę dopływów, odpowiada numerowi przyporządkowanemu danej rzece na etapie wstępnej oceny ryzyka powodziowego (WORP) (ISOK-WORP 2011). Tabela nr 15 Zestawienie rzek uwzględnionych w opracowaniu Nr Nazwa rzeki/obszaru Odcinek modelowany wg MZP 1 Odra od granicy państwa do Kanału Gliwickiego 655,5 725,5 1.1 Opawa Olza 0 12,5; 25,5 40; 72 83, Szotkówka 0 16, Lesznica Psina 0 47, Troja Ruda Nacyna Sumina Bierawka Kłodnica Bytomka Zidentyfikowane ryzyko powodziowe W ramach analizy w obszarze regionu wodnego Górnej Odry określono ryzyko powodziowe dla gmin z terenu poszczególnych zlewni. Liczba analizowanych gmin w poszczególnych zlewniach przedstawia się następująco (gminę Kędzierzyn-Koźle uwzględniono w obydwu zlewniach gdyż na jej terenie występuje ryzyko powodziowe zarówno od strony Kłodnicy jak i Odry): zlewnia Górnej Odry 38 gmin zlewnia Kłodnicy i Kanału Gliwickiego 11 gmin Tabela nr 16 Zestawienie liczby gmin z przypisanym im ryzykiem powodziowym w Regionie Wodnym Górnej Odry Region Wodny Górnej Odry Poziom ryzyka Zintegrowane ryzyko powodziowe Liczba gmin z ryzykiem powodziowym na danym poziomie Zdrowie i życie ludzi Środowisko Dziedzictwo kulturowe Działalność gospodarcza

96 Diagnoza problemów Rysunek nr 11 Rozkład procentowy zintegrowanego ryzyka powodziowego dla gmin w regionie wodnym Górnej Odry. 25% 25% bardzo wysokie 14% 17% 19% wysokie średnie niskie bardzo niskie Jak wynika z analizy rozkładu zintegrowanego ryzyka powodziowego w Regionie Wodnym Górnej Odry występuje 7 obszarów o najwyższym stopniu ryzyka (gminę Kędzierzyn-Koźle uwzględniono w obydwu zlewniach gdyż na jej terenie występuje ryzyko powodziowe zarówno od strony Kłodnicy jak i Odry), 8 obszarów nadmiernego poziomu ryzyka i 9 obszarów podwyższonego poziomu ryzyka. Jak widać z rozkładu przestrzennego ryzyka, gminy o najwyższym i wysokim ryzyku występują głównie wzdłuż rzeki Odry, a wzdłuż rzeki Kłodnicy najwyższe ryzyko odnotowano jedynie w gminie Gliwice i Kędzierzyn-Koźle, jednak w tym drugim przypadku wysoki poziom ryzyka jest konsekwencją powstawania na Kłodnicy cofki od Odry. Na wysokie ryzyko powodziowe w południowej części obszaru ma duży wpływ dopływ wód z Republiki Czeskiej. W przypadku wód wezbraniowych fala powodziowa powstaje już po stronie Czeskiej i z uwagi na brak odpowiedniej infrastruktury przeciwpowodziowej po stronie Polskiej przemieszcza się ona wzdłuż Odry. W tabeli poniżej zestawiono gminy w odniesieniu do zintegrowanego poziomu ryzyka z podziałem na zlewnie. Tabela nr 17 Zintegrowany poziom ryzyka z podziałem na zlewnie Lp. Zlewnia Gminy Liczba gmin Nieakceptowalny poziomu ryzyka (ryzyko bardzo wysokie - 5) Nadmierny poziom ryzyka (ryzyko wysokie - 4) Podwyższony poziom ryzyka (ryzyko umiarkowane - 3) (1) (2) (3) 1 Górnej Odry Kędzierzyn-Koźle, Cisek, Racibórz, Nędza, Lubomia, Kuźnia Raciborska 2 Kłodnicy i Kanału Gliwickiego Kędzierzyn-Koźle, Gliwice Bierawa, Reńska Wieś, Cieszyn, Krzyżanowice, Rudnik, Wodzisław Śląski, Godów Zabrze Kietrz, Branice, Jastrzębie-Zdrój, Rybnik, Sośnicowice, Gorzyce, Mszana Gierałtowice, Ruda Śląska

97 Diagnoza problemów Rysunek nr 12 Przestrzenny rozkład zintegrowanego ryzyka powodziowego dla gmin w regionie wodnym Górnej Odry. Obecnie (wrzesień 2014) w trakcie realizacji znajdują się inwestycje, które po ukończeniu będą miały wpływ na ograniczenie poziomu ryzyka powodziowego w zlewni Górnej Odry, są to: Zbiornik Racibórz Dolny suchy zbiornik retencyjny, będący w trakcie realizacji. Docelowo zbiornik będzie miał pojemność 185 mln m 3 przy maksymalnym poziomie piętrzenia 195,2 m n.p.m. i powierzchni zalewu 26,3 km 2. Zgodnie z decyzją środowiskową na zbiorniku będą zredukowane przepływy większe od Q = 1210 m 3 /s w celu umożliwienia okresowego występowania zalewów siedlisk przyrodniczych poniżej zbiornika. budowa lewobrzeżnych i prawobrzeżnych obwałowań rzeki Odry poniżej Raciborza; budowa zbiorników małej retencji w gminie Rudnik. 97

98 Diagnoza problemów 9.3 Diagnoza problemów Zidentyfikowano następujące problemy przyczyniające się do zwiększenia poziomu ryzyka powodziowego w Regionie Wodnym Górnej Odry: 1. Niedostateczny stan techniczny wałów przeciwpowodziowych podatność na awarie (gminy: Kędzierzyn-Koźle, Cisek, Bierawa, Nędza, Ruda Śląska, Gliwice, Zabrze, Gierałtowice): Konieczne zwiększenie nakładów na bieżące utrzymanie wałów przeciwpowodziowych oraz wykonanie niezbędnych remontów; 2. Niedostosowanie parametrów wałów przeciwpowodziowych do wymagań technicznych podatność na przelanie (gminy: Ruda Śląska, Gliwice, Zabrze, Gierałtowice): Lokalnie istnieje konieczność podwyższenia wałów; 3. Niedostateczna przepustowość międzywala zbyt bliski rozstaw wałów lub ograniczenia przekroju czynnego międzywala podwyższa wysokość kulminacji; 4. Brak systemowej ochrony infrastruktury technicznej i budowlanej zlokalizowanej w terenach zagrożonych zalaniem podczas awarii lub przelania wału; 5. Brak systemowej ochrony gospodarstw (majątków) indywidualnych, niezależnej od zadań służb reagowania kryzysowego; 6. Słabo rozwinięty system prognozowania powodzi, powiadamiania o zagrożeniach i ewakuacji; 7. Niewykorzystana możliwości rozbudowy i modernizacji istniejących polderów oraz wykorzystania międzywala: Konieczność budowy polderu Bierawa; 8. Niewykorzystane możliwości budowy suchych zbiorników przeciwpowodziowych (gminy: Kuźnia Raciborska, Racibórz); 9. Intensywna eksploatacja górnicza przyczyniająca się do osiadania terenu na obszarach pogórniczych. 10. Tworzenie nowej zabudowy na obszarach zalewowych: problem sprzedaży gruntów Agencji Nieruchomości Rolnych leżących w międzywalu i późniejsza zmiana ich sposobu użytkowania. Jak wynika z przedstawionej powyżej listy głównych problemów przyczyniających się na wysokie ryzyko powodziowe, największe znaczenie odgrywają problemy związane z obwałowaniami oraz retencją zbiornikową. Istotnym elementem jest również zagospodarowanie terenu bezpośrednio narażonego na ryzyko powodzi. Zdiagnozowane problemy dotyczą głównie dużych ośrodków miejskich jak: Racibórz, Gliwice i Kędzierzyn-Koźle, gdzie przepustowość międzywala nie pozwala na bezpieczne przejście fali wezbraniowej. Dodatkowo brak rozwiniętej retencji w obszarach zurbanizowanych przyczynia się do szybkiego odprowadzania wód opadowych do odbiornika stanowiąc znaczący element bilansu wodnego dla bazy drenażowej obszaru. 98

99 Diagnoza problemów Rysunek nr 13 Obszary problemowe na tle Regionu Wodnego Górnej Odry. Poziom ryzyka 1 bardzo niski 2 niski 3 umiarkowany 4 wysoki 5 bardzo wysoki Na rysunku 13 schematycznie przedstawiono obszary problemowe na terenie regionu wodnego Górnej Odry. Ponadto zintegrowany poziom ryzyka powodziowego przeniesiony został do rangi zlewni, uwypuklając bardzo wysoki poziom ryzyka dla zlewni Górnej Odry oraz poziom umiarkowany dla zlewni Kłodnicy i Kanału Gliwickiego. W obrębie zlewni regionu wodnego wyznaczone obszary problemowe odnoszą się do gmin: Lubomia, Racibórz, Nędza, Kuźnia Raciborska, Cisek, Kędzierzyn- Koźle i Gliwice. Przyczyny wysokiego ryzyka w tych obszarach opisano w rozdziale

Zdjęcie: RZGW w Gliwicach. Plan zarządzania ryzykiem powodziowym dla region wodnego Górnej Odry

Zdjęcie: RZGW w Gliwicach. Plan zarządzania ryzykiem powodziowym dla region wodnego Górnej Odry Zdjęcie: RZGW w Gliwicach Plan zarządzania ryzykiem powodziowym dla region wodnego Górnej Odry Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007-2013

Bardziej szczegółowo

apgw/apwśk założenia i stan realizacji projektu

apgw/apwśk założenia i stan realizacji projektu Aktualizacja Programu wodno-środowiskowego kraju i planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy apgw/apwśk założenia i stan realizacji projektu Przemysław Gruszecki Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej

Bardziej szczegółowo

Planowanie strategiczne w gospodarce wodnej Prof. dr hab. inż. Jerzy Zwoździak

Planowanie strategiczne w gospodarce wodnej Prof. dr hab. inż. Jerzy Zwoździak Planowanie strategiczne w gospodarce wodnej Prof. dr hab. inż. Jerzy Zwoździak Kto wierzy, że powinniśmy.. Zanieczyszczać bardziej niż musimy Wykorzystywać więcej energii niż potrzebujemy Dewastować środowisko

Bardziej szczegółowo

Plan zarządzania ryzykiem powodziowym dla regionu wodnego Warty

Plan zarządzania ryzykiem powodziowym dla regionu wodnego Warty Plan zarządzania ryzykiem powodziowym dla regionu wodnego Warty Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007-2013 2 Projekt: Wsparcie przygotowania

Bardziej szczegółowo

Geneza Programu. Region Wodny. Stan prac nad Programem Bezpieczeństwa Powodziowego w Regionie Wodnym Środkowej Wisły. Warszawa, r.

Geneza Programu. Region Wodny. Stan prac nad Programem Bezpieczeństwa Powodziowego w Regionie Wodnym Środkowej Wisły. Warszawa, r. Stan prac nad em Bezpieczeństwa Powodziowego w Regionie Wodnym Środkowej Wisły Warszawa, 27.03.2013 r. Powódź 2010 Geneza u Straty: ponad 12,8 mld zł 1% PKB Rozproszenie kompetencji, brak spójnego systemu

Bardziej szczegółowo

Plany zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych

Plany zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych Zdjęcie: RZGW we Wrocławiu Plany zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych Projekt planu zarządzania ryzykiem powodziowym dla Regionu Wodnego Środkowej Odry Nr WBS: 1.6.4.1

Bardziej szczegółowo

Plany zarządzania ryzykiem powodziowym

Plany zarządzania ryzykiem powodziowym Plany zarządzania ryzykiem powodziowym Dyrektywa Powodziowa 2007/60/WE Główne zadanie: minimalizowanie ryzyka i zarządzanie nim ochrona przed powodzią Zmiana w podejściu: zarządzanie ryzykiem powodziowym

Bardziej szczegółowo

Metodyka opracowania Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym

Metodyka opracowania Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym Metodyka opracowania Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym Dr hab. inż. Andrzej Tiukało prof. IMGW PIB Warszawa 13.01.2015 Celem zarządzania ryzykiem powodziowym jest ograniczenie potencjalnych negatywnych

Bardziej szczegółowo

Plany zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych

Plany zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych ` Zdjęcie: RZGW w Szczecinie Plany zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych Projekt planu zarządzania ryzykiem powodziowym dla Regionu Wodnego Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego

Bardziej szczegółowo

RAMOWA DYREKTYWA WODNA

RAMOWA DYREKTYWA WODNA RAMOWA DYREKTYWA WODNA Ramowa Dyrektywa Wodna (RDW) wyznaczyła w 2000 r. cele dotyczące ochrony i przywracania ekosystemów wodnych będące podstawą zapewnienia długoterminowego zrównoważonego korzystania

Bardziej szczegółowo

Plan zarządzania ryzykiem powodziowym dla regionu wodnego Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego

Plan zarządzania ryzykiem powodziowym dla regionu wodnego Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego ` Zdjęcie: RZGW w Szczecinie Plan zarządzania ryzykiem powodziowym dla regionu wodnego Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego

Bardziej szczegółowo

NOWA PERSPEKTYWA FINANSOWA

NOWA PERSPEKTYWA FINANSOWA NOWA PERSPEKTYWA FINANSOWA PO IiŚ 2014-2020 stan prac Joanna Miniewicz WFOŚiGW w Gdańsku Fundusze polityki spójności 2014-2020 Infrastruktura i Środowisko 27 513,90 Inteligentny Rozwój 8 614,10 Wiedza,

Bardziej szczegółowo

Strategia Rozwoju Miasta - Piotrków Trybunalski 2020

Strategia Rozwoju Miasta - Piotrków Trybunalski 2020 Strategia Rozwoju Miasta - Piotrków Trybunalski 2020 Kontekst otoczenia strategicznego Piotrków Trybunalski, 05 listopada 2013 r. Polityka spójności 2014-2020 Propozycja KE, aby strategie stały się warunkiem

Bardziej szczegółowo

Zintegrowane zarządzanie zasobami wodnymi w Metropolii Poznań

Zintegrowane zarządzanie zasobami wodnymi w Metropolii Poznań Zintegrowane zarządzanie zasobami wodnymi w Metropolii Poznań Prof. UAM dr hab. Renata Graf Zakład Hydrologii I Gospodarki Wodnej, Instytut Geografii Fizycznej I Kształtowania Środowiska Przyrodniczego,

Bardziej szczegółowo

Plany zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych

Plany zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych Plany zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych Projekt Planu Zarządzania Ryzykiem Powodziowym dla Regionu Wodnego Małej Wisły Nr WBS: 1.6.4.1 Projekt współfinansowany ze

Bardziej szczegółowo

Plany Zarządzania Ryzykiem Powodziowym cele i działania. Wydział Zarządzania Przeciwpowodziowego

Plany Zarządzania Ryzykiem Powodziowym cele i działania. Wydział Zarządzania Przeciwpowodziowego Plany Zarządzania Ryzykiem Powodziowym cele i działania Dyrektywa Powodziowa Dnia 26 listopada 2007 r. weszła w życie Dyrektywa 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r.

Bardziej szczegółowo

Planowanie strategiczne w gospodarce wodnej

Planowanie strategiczne w gospodarce wodnej Plany Zarządzania Ryzykiem Powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych Planowanie strategiczne w gospodarce wodnej Witold Sumisławski Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej Warszawa, 13 stycznia

Bardziej szczegółowo

Plan zarządzania ryzykiem powodziowym dla regionu wodnego Warty

Plan zarządzania ryzykiem powodziowym dla regionu wodnego Warty Plan zarządzania ryzykiem powodziowym dla regionu wodnego Warty Streszczenia poszczególnych projektów planów oraz ostatecznych wersji planów w języku polskim Nr WBS: 1.8.12.4 Projekt współfinansowany ze

Bardziej szczegółowo

Zdjęcie: RZGW we Wrocławiu. Plan zarządzania ryzykiem powodziowym dla regionu wodnego Środkowej Odry

Zdjęcie: RZGW we Wrocławiu. Plan zarządzania ryzykiem powodziowym dla regionu wodnego Środkowej Odry Zdjęcie: RZGW we Wrocławiu Plan zarządzania ryzykiem powodziowym dla regionu wodnego Środkowej Odry Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

Bardziej szczegółowo

Plany zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych

Plany zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych Plany zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych Projekt planu zarządzania ryzykiem powodziowym dla Regionu Wodnego Łyny i Węgorapy Nr WBS: 1.6.4.1 Projekt współfinansowany

Bardziej szczegółowo

OCHRONA PRZECIWPOWODZIOWA W WOJEWÓDZTWACH MAŁOPOLSKIM I ŚWIĘTOKRZYSKIM

OCHRONA PRZECIWPOWODZIOWA W WOJEWÓDZTWACH MAŁOPOLSKIM I ŚWIĘTOKRZYSKIM OCHRONA PRZECIWPOWODZIOWA W WOJEWÓDZTWACH MAŁOPOLSKIM I ŚWIĘTOKRZYSKIM Elementy zarządzania ryzykiem powodziowym 1. Zapobieganie 2. Ochrona 3. Gotowość 4. Postępowanie awaryjne 5. Wyciąganie wniosków Zarządzanie

Bardziej szczegółowo

Możliwości finansowania zadań inwestycyjnych z zakresu gospodarowania wodami opadowymi i roztopowymi

Możliwości finansowania zadań inwestycyjnych z zakresu gospodarowania wodami opadowymi i roztopowymi Możliwości finansowania zadań inwestycyjnych z zakresu gospodarowania wodami opadowymi i roztopowymi System finansowania ochrony środowiska w Polsce 50% 20% 40% 70% 10% 10% Nadwyżka 35% 100% 65% 2 Działalność

Bardziej szczegółowo

MASTERPLAN DLA DORZECZA WISŁY. Mateusz Balcerowicz Departament Zasobów Wodnych Płock, 12 maja 2014 r.

MASTERPLAN DLA DORZECZA WISŁY. Mateusz Balcerowicz Departament Zasobów Wodnych Płock, 12 maja 2014 r. MASTERPLAN DLA DORZECZA WISŁY Mateusz Balcerowicz Departament Zasobów Wodnych Płock, 12 maja 2014 r. PROJEKT MASTERPLANU DLA OBSZARU DORZECZA WISŁY I ODRY Masterplany Masterplany będą dokumentem: O charakterze

Bardziej szczegółowo

OŚ PRIORYTETOWA IV RPO WO ZAPOBIEGANIE ZAGROŻENIOM KRYTERIA MERYTORYCZNE SZCZEGÓŁOWE

OŚ PRIORYTETOWA IV RPO WO ZAPOBIEGANIE ZAGROŻENIOM KRYTERIA MERYTORYCZNE SZCZEGÓŁOWE OŚ PRIORYTETOWA IV RPO WO 2014-2020 ZAPOBIEGANIE ZAGROŻENIOM KRYTERIA MERYTORYCZNE SZCZEGÓŁOWE Oś priorytetowa Działanie IV Zapobieganie zagrożeniom 4.1 Mała retencja 1. LP Nazwa kryterium Źródło informacji

Bardziej szczegółowo

Uwzględniający wyniki konsultacji społecznych

Uwzględniający wyniki konsultacji społecznych Uwzględniający wyniki konsultacji społecznych Karla Sobocińska Zdrowy deszcz Zdjęcie nagrodzone w konkursie fotograficznym "Woda w kadrze", zorganizowanym przez Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej w Warszawie.

Bardziej szczegółowo

RAMOWA DYREKTYWA WODNA - REALIZACJA INWESTYCJI W GOSPODARCE WODNEJ

RAMOWA DYREKTYWA WODNA - REALIZACJA INWESTYCJI W GOSPODARCE WODNEJ RAMOWA DYREKTYWA WODNA - REALIZACJA INWESTYCJI W GOSPODARCE WODNEJ dr inż. Małgorzata Bogucka-Szymalska Departament Zasobów Wodnych Warszawa, 11-12 czerwca 2015 r. Dyrektywy istotne dla inwestycji wodnych

Bardziej szczegółowo

aktualnych strategii rozwoju kraju Dr Joanna Maćkowiak Pandera Pełnomocnik ds. Europejskich Ministerstwo Środowiska

aktualnych strategii rozwoju kraju Dr Joanna Maćkowiak Pandera Pełnomocnik ds. Europejskich Ministerstwo Środowiska Główne założenia aktualnych strategii rozwoju kraju Dr Joanna Maćkowiak Pandera Pełnomocnik ds. Europejskich Ministerstwo Środowiska Planowanie rozwoju Raport Polska 2030 -opracowany przez ZespółDoradców

Bardziej szczegółowo

Prezentacja Programu Rozwoju Retencji

Prezentacja Programu Rozwoju Retencji Prezentacja Programu Rozwoju Retencji Przemysław Żukowski Zastępca Dyrektora Departamentu Gospodarki Wodnej i Żeglugi Śródlądowej Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej 22.03.2019 r. Aktualny

Bardziej szczegółowo

Klara Ramm Szatkiewicz Dyrektor Departamentu Planowania i Zasobów Wodnych KZGW

Klara Ramm Szatkiewicz Dyrektor Departamentu Planowania i Zasobów Wodnych KZGW Aktualizacja Planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy Klara Ramm Szatkiewicz Dyrektor Departamentu Planowania i Zasobów Wodnych KZGW 25 listopada 2014 r. PMŚ a zarządzanie środowiskiem wg modelu

Bardziej szczegółowo

2020 dokąd zmierzamy, czyli o największych wyzwaniach rozwoju

2020 dokąd zmierzamy, czyli o największych wyzwaniach rozwoju 2020 dokąd zmierzamy, czyli o największych wyzwaniach rozwoju Jarosław Pawłowski Podsekretarz Stanu Ministerstwo Rozwoju Regionalnego I Forum Gospodarcze Podregionu Nadwiślańskiego 22 października 2010

Bardziej szczegółowo

DOKUMENT UZUPEŁNIAJĄCY DO:

DOKUMENT UZUPEŁNIAJĄCY DO: DOKUMENT UZUPEŁNIAJĄCY DO: Programu Ochrony Środowiska Miasta Skierniewice na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024 zawierający uzasadnienie zawierające informacje o udziale społeczeństwa oraz

Bardziej szczegółowo

Plany zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych

Plany zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych http://gdziebylec.pl/obiekt/pokaz/zbiornik_gocza%c5%82kowicki/96 04 Plany zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych Projekt Planu Zarządzania Ryzykiem Powodziowym dla Regionu

Bardziej szczegółowo

Plan zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszaru dorzecza Odry

Plan zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszaru dorzecza Odry Plan zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszaru dorzecza Odry Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007-2013 2 Projekt: Wsparcie przygotowania

Bardziej szczegółowo

Załącznik 2. Analiza i ocena wpływu MPA na osiągnięcie celów ochrony środowiska

Załącznik 2. Analiza i ocena wpływu MPA na osiągnięcie celów ochrony środowiska Załącznik 2 Analiza i ocena wpływu MPA na osiągnięcie celów ochrony 1 Tabela 6.1. Analiza i ocena wpływu działań adaptacyjnych o charakterze organizacyjnym [O] lub informacyjno-edukacyjnym [IE] służących

Bardziej szczegółowo

Plan Zarządzania Ryzkiem Powodziowym dla obszaru Dorzecza Odry

Plan Zarządzania Ryzkiem Powodziowym dla obszaru Dorzecza Odry Plan Zarządzania Ryzkiem Powodziowym dla obszaru Dorzecza Odry Piotr Szymczak Koordynator Zespołu Dorzecza Odry Grontmij Polska Warszawa 13.01.2015 2 Zakres prezentacji Cel i zakres PZRP Informacje o obszarze

Bardziej szczegółowo

Monika Ciak-Ozimek. Mapy zagrożenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego stan obecny i wdrażanie

Monika Ciak-Ozimek. Mapy zagrożenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego stan obecny i wdrażanie Monika Ciak-Ozimek Mapy zagrożenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego stan obecny i wdrażanie Informatyczny System Osłony Kraju przed nadzwyczajnymi zagrożeniami Projekt ISOK jest realizowany w ramach

Bardziej szczegółowo

Obszary wiejskie w polityce spójności - założenia na okres 2014 2020

Obszary wiejskie w polityce spójności - założenia na okres 2014 2020 Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Obszary wiejskie w polityce spójności - założenia na okres 2014 2020 Konferencja Wiejska Polska 25 26 maja 2013 r. Konin/Licheń Krajowe podstawy strategiczne polityki

Bardziej szczegółowo

Plany zarządzania ryzykiem powodziowym w Polsce

Plany zarządzania ryzykiem powodziowym w Polsce Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowy Instytut Badawczy Plany zarządzania ryzykiem powodziowym w Polsce Tomasz Walczykiewicz, Roman Konieczny, Paweł Madej, Małgorzata Siudak, Renata Bogdańska-Warmuz,

Bardziej szczegółowo

Plan zarządzania ryzykiem powodziowym dla regionu wodnego Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego

Plan zarządzania ryzykiem powodziowym dla regionu wodnego Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego Plan zarządzania ryzykiem powodziowym dla regionu wodnego Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego Streszczenia poszczególnych projektów planów oraz ostatecznych wersji planów w języku polskim Nr WBS: 1.8.12.4

Bardziej szczegółowo

Rysunek 1. Miejsce SRT w systemie zintegrowanych strategii rozwoju kraju

Rysunek 1. Miejsce SRT w systemie zintegrowanych strategii rozwoju kraju STRESZCZENIE STRATEGII ROZWOJU TRANSPORTU Miejsce i rola Strategii Rozwoju Transportu Strategia Rozwoju Transportu (SRT) jest średniookresowym dokumentem planistycznym, który zgodnie z ustawą z dnia 6

Bardziej szczegółowo

Głównym celem tych aktów prawnych jest ograniczenie poziomu ryzyka powodziowego na obszarze dorzecza Wisły, przez podjęcie działań technicznych i

Głównym celem tych aktów prawnych jest ograniczenie poziomu ryzyka powodziowego na obszarze dorzecza Wisły, przez podjęcie działań technicznych i Ryzyko Powodziowe Akty prawne USTAWA z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 18 października 2016 r. w sprawie przyjęcia Planu zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszaru

Bardziej szczegółowo

Plany zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych

Plany zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych Plany zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych Projekt planu zarządzania ryzykiem powodziowym dla Regionu Wodnego Środkowej Wisły Nr WBS: 1.6.4.1 Projekt współfinansowany

Bardziej szczegółowo

PROW 2014 2020 na rzecz celów Strategii Zrównoważonego Rozwoju Wsi Rolnictwa i Rybactwa na lata 2012-2020

PROW 2014 2020 na rzecz celów Strategii Zrównoważonego Rozwoju Wsi Rolnictwa i Rybactwa na lata 2012-2020 PROW 2014 2020 na rzecz celów Strategii Zrównoważonego Rozwoju Wsi Rolnictwa i Rybactwa na lata 2012-2020 Dr inż. Dariusz Nieć Dyrektor Departamentu Rozwoju Obszarów Wiejskich Warszawa 28 stycznia 2015

Bardziej szczegółowo

Zrównoważone planowanie gospodarka, bezpieczeństwo, środowisko

Zrównoważone planowanie gospodarka, bezpieczeństwo, środowisko Zrównoważone planowanie gospodarka, bezpieczeństwo, środowisko Jadwiga Ronikier - kierownik projektu SOOŚ PZRP FORUM WODNE Warszawa, 9-10 czerwca 2015 r. Zrównoważony rozwój, czyli (?) Pojęcie zdefiniowane

Bardziej szczegółowo

BYDGOSKA RETENCJA Piotr Czarnocki Departament Zrównoważonego Rozwoju i Współpracy Międzynarodowej

BYDGOSKA RETENCJA Piotr Czarnocki Departament Zrównoważonego Rozwoju i Współpracy Międzynarodowej BYDGOSKA RETENCJA +2050 Piotr Czarnocki Departament Zrównoważonego Rozwoju i Współpracy Międzynarodowej POIŚ 2014-2020 Działanie 2.1 Adaptacja do zmian klimatu wraz z zabezpieczeniem i zwiększeniem odporności

Bardziej szczegółowo

CELE I ELEMENTY PLANU GOSPODAROWANIA WODĄ W LASACH. Edward Pierzgalski Zakład Ekologii Lasu

CELE I ELEMENTY PLANU GOSPODAROWANIA WODĄ W LASACH. Edward Pierzgalski Zakład Ekologii Lasu CELE I ELEMENTY PLANU GOSPODAROWANIA WODĄ W LASACH Edward Pierzgalski Zakład Ekologii Lasu ZAKRES PREZENTACJI 1.Wprowadzenie 2.Informacja o projekcie : Metodyczne podstawy opracowywania i wdrażania planu

Bardziej szczegółowo

Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Warszawie

Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Warszawie w Warszawie Program prac związanych z opracowaniem planów przeciwdziałania skutkom suszy w regionie wodnym Łyny i Węgorapy zgodnie z art. 88s ust. 3 pkt. 1 ustawy Prawo wodne. Zakres planowania w gospodarowaniu

Bardziej szczegółowo

Wyznaczanie obszarów zagrożonych powodzią - realizacja założeń Dyrektywy Powodziowej w ramach projektu ISOK. Monika Mykita

Wyznaczanie obszarów zagrożonych powodzią - realizacja założeń Dyrektywy Powodziowej w ramach projektu ISOK. Monika Mykita Wyznaczanie obszarów zagrożonych powodzią - realizacja założeń Dyrektywy Powodziowej w ramach projektu ISOK. Monika Mykita 13.04.2012 Główne zadania Centrum Modelowania Powodziowego w ramach projektu ISOK

Bardziej szczegółowo

System monitoringu ryzyka powodziowego jako element nowoczesnego zarządzania ryzykiem powodziowym

System monitoringu ryzyka powodziowego jako element nowoczesnego zarządzania ryzykiem powodziowym System monitoringu ryzyka powodziowego jako element nowoczesnego zarządzania ryzykiem powodziowym Andrzej Ryński RZGW w Gdańsku 29 maja 2012 r. Zarządzanie ochroną przeciwpowodziową w Polsce Strzałki ciągłe

Bardziej szczegółowo

PLANOWANIE STRATEGICZNE W WOJEWÓDZTWIE WARMIŃSKO- MAZURSKIM TRZECIE OTWARCIE OLSZTYN, 13 GRUDNIA 2011

PLANOWANIE STRATEGICZNE W WOJEWÓDZTWIE WARMIŃSKO- MAZURSKIM TRZECIE OTWARCIE OLSZTYN, 13 GRUDNIA 2011 PLANOWANIE STRATEGICZNE W WOJEWÓDZTWIE WARMIŃSKO- MAZURSKIM TRZECIE OTWARCIE OLSZTYN, 13 GRUDNIA 2011 Aktualizować, czy pisać od nowa? zmiany w otoczeniu regulacyjnym + zmiany w sferze realnej Aktualizacja

Bardziej szczegółowo

PODSUMOWANIE DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU STAROGARDZKIEGO NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA

PODSUMOWANIE DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU STAROGARDZKIEGO NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA PODSUMOWANIE DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU STAROGARDZKIEGO NA LATA 2017-2020 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2021-2024 Po przyjęciu dokumentu pn. Program ochrony środowiska dla powiatu starogardzkiego

Bardziej szczegółowo

Uwarunkowania dla samorządów wynikające z planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy i warunków korzystania z wód regionu wodnego

Uwarunkowania dla samorządów wynikające z planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy i warunków korzystania z wód regionu wodnego Uwarunkowania dla samorządów wynikające z planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy i warunków korzystania z wód regionu wodnego Główny Instytut Górnictwa tel.: 32 259 24 61 email: plabaj@gig.eu

Bardziej szczegółowo

POWIĄZANIA Z INNYMI DOKUMENTAMI

POWIĄZANIA Z INNYMI DOKUMENTAMI Załącznik 3. do Strategii #Warszawa2030 POWIĄZANIA Z INNYMI DOKUMENTAMI Projekt do uzgodnień 31 stycznia 2018 r. Realizacja Strategii #Warszawa2030 jest współzależna z realizacją dokumentów strategicznych

Bardziej szczegółowo

Gospodarka wodna stan aktualny i zadania na przyszłość Leszek Karwowski Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej Senat RP, 1 lutego 2011 r.

Gospodarka wodna stan aktualny i zadania na przyszłość Leszek Karwowski Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej Senat RP, 1 lutego 2011 r. Gospodarka wodna stan aktualny i zadania na przyszłość Leszek Karwowski Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej Senat RP, 1 lutego 2011 r. Zakres prezentacji 1. Cel nadrzędny gospodarowania wodami 2. Trendy rozwojowe

Bardziej szczegółowo

Klęski żywiołowe i katastrofy związane z wodą

Klęski żywiołowe i katastrofy związane z wodą Prof. dr hab. Jan Żelazo Klęski żywiołowe i katastrofy związane z wodą Krajowe Konsultacje Wodne Warszawa, 11 kwietnia, 2014r Klęski żywiołowe i katastrofy związane z wodą Zagrożenia związane z klęskami

Bardziej szczegółowo

Szymon Tumielewicz Ministerstwo Środowiska

Szymon Tumielewicz Ministerstwo Środowiska ADAPTACJA DO ZMIAN KLIMATU W KONTEKŚCIE NPF PO 2020 R. PROJEKT: "OPRACOWANIE PLANÓW ADAPTACJI DO ZMIAN KLIMATU DLA MIAST POWYŻEJ 100 TYŚ MIESZKAŃCÓW" (44MPA). Szymon Tumielewicz Ministerstwo Środowiska

Bardziej szczegółowo

Zarządzanie strategiczne województwem

Zarządzanie strategiczne województwem IV Warsztaty Strategiczne Zespołu ds. aktualizacji SRWM do 2020 Zarządzanie strategiczne województwem Zadania na lata 2010-2012 Jacek Woźniak Dyrektor Departamentu Polityki Regionalnej UMWM 4 września

Bardziej szczegółowo

Andrzej Miszczuk. Strategie województw - stare i nowe ujęcie

Andrzej Miszczuk. Strategie województw - stare i nowe ujęcie Andrzej Miszczuk Strategie województw - stare i nowe ujęcie (na przykładzie województwa podkarpackiego) 24.01.2013 Doświadczenia samorządów województw związane z opracowywaniem - w okresie przedakcesyjnym

Bardziej szczegółowo

Szymon Tumielewicz Departament Zrównoważonego Rozwoju i Współpracy Międzynarodowej

Szymon Tumielewicz Departament Zrównoważonego Rozwoju i Współpracy Międzynarodowej TWORZENIE PLANÓW ADAPTACJI DO ZMIAN KLIMATU W NAJWIĘKSZYCH MIASTACH W POLSCE Szymon Tumielewicz Departament Zrównoważonego Rozwoju i Współpracy Międzynarodowej Zagrożenia klimatyczne w Polsce - wzrost

Bardziej szczegółowo

Rozwój obszarów wiejskich i rolnictwa

Rozwój obszarów wiejskich i rolnictwa Rozwój obszarów wiejskich i rolnictwa w Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektywą do 2030 r.) Konferencja prasowa Warszawa, 17 lutego 2017 r. PRZYJĘCIE STRATEGII PRZEZ RADĘ

Bardziej szczegółowo

Aktualizacja PWŚK i PGW. Przemysław Gruszecki, Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej

Aktualizacja PWŚK i PGW. Przemysław Gruszecki, Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej Aktualizacja PWŚK i PGW Przemysław Gruszecki, Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej Aktualizacja PWŚK i PGW Art. 11 RDW Każde Państwo Członkowskie zapewnia ustalenie programu działań, dla wszystkich obszarów

Bardziej szczegółowo

Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju ekologiczne wyzwania. Warszawa, 6 marca 2017 r.

Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju ekologiczne wyzwania. Warszawa, 6 marca 2017 r. Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju ekologiczne wyzwania Warszawa, 6 marca 2017 r. Czym jest Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju? Czym jest Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju?

Bardziej szczegółowo

Budowa stabilnego modelu gospodarki wodnej w Polsce. Witold Sumisławski Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej

Budowa stabilnego modelu gospodarki wodnej w Polsce. Witold Sumisławski Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej Budowa stabilnego modelu gospodarki wodnej w Polsce Witold Sumisławski Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej Kluczowe problemy gospodarki wodnej w Polsce: Wieloletnia niska ranga gospodarki wodnej

Bardziej szczegółowo

System zarządzania rozwojem Polski. Rada Modernizacji, Toruń

System zarządzania rozwojem Polski. Rada Modernizacji, Toruń System zarządzania rozwojem Polski Rada Modernizacji, Toruń 12.12.2017 Projekty strategiczne SOR Kierunki interwencji Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju System zarządzania rozwojem Polski Obszar

Bardziej szczegółowo

Zarządzanie gospodarką wodną powinno być: zintegrowane czy scentralizowane?

Zarządzanie gospodarką wodną powinno być: zintegrowane czy scentralizowane? Wrocław, 24.09.2018 r. MIASTO-WODA-JAKOŚĆ ŻYCIA Zarządzanie gospodarką wodną powinno być: zintegrowane czy scentralizowane? Wojciech Skowyrski, Zastępca Dyrektora Departament Ochrony przed Powodzią i Suszą

Bardziej szczegółowo

Prawo unijne w gospodarce wodnej. Leszek Karwowski Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej

Prawo unijne w gospodarce wodnej. Leszek Karwowski Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej Prawo unijne w gospodarce wodnej Leszek Karwowski Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej Zakres prezentacji Dyrektywy wodne Ramowa Dyrektywa Wodna 2000/60/WE (RDW) z dnia 23 października 2000 r. Dyrektywa

Bardziej szczegółowo

Plany gospodarowania wodami rzeka informacji

Plany gospodarowania wodami rzeka informacji Plany gospodarowania wodami rzeka informacji Piotr Piórkowski Wydział Planowania Gospodarowania Wodami Departament Planowania i Zasobów Wodnych PLANOWANIE WEDŁUG RAMOWEJ DYREKTYWY WODNEJ PLANOWANIE WEDŁUG

Bardziej szczegółowo

LISTA PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH WOJEWÓDZKIEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ W RZESZOWIE NA 2019 ROK

LISTA PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH WOJEWÓDZKIEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ W RZESZOWIE NA 2019 ROK LISTA PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH WOJEWÓDZKIEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ W RZESZOWIE NA 2019 ROK Rzeszów, czerwiec 2018 r. Lista przedsięwzięć priorytetowych Wojewódzkiego Funduszu

Bardziej szczegółowo

Adaptacja do zmian klimatu w Regionalnych Programach Operacyjnych

Adaptacja do zmian klimatu w Regionalnych Programach Operacyjnych Adaptacja do zmian klimatu w Regionalnych Programach Operacyjnych 2014-2020 Marta Majka Wiśniewska Projekt współfinansowany przez Szwajcarię w ramach SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI

Bardziej szczegółowo

PLANY ZARZĄDZANIA RYZYKIEM POWODZIOWYM DLA OBSZARÓW DORZECZY I REGIONÓW WODNYCH

PLANY ZARZĄDZANIA RYZYKIEM POWODZIOWYM DLA OBSZARÓW DORZECZY I REGIONÓW WODNYCH PLANY ZARZĄDZANIA DLA OBSZARÓW DORZECZY I REGIONÓW WODNYCH część II 2012-10-26 TYTUŁ 1 Sfinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej CO CHCEMY OSIĄGNĄĆ I JAKIMI METODAMI?

Bardziej szczegółowo

Do czego potrzebne jest planowanie przestrzenne w adaptacji do zmian klimatu? Kto decyduje o tym co się planuje?

Do czego potrzebne jest planowanie przestrzenne w adaptacji do zmian klimatu? Kto decyduje o tym co się planuje? 2013-09-29 1 Do czego potrzebne jest planowanie przestrzenne w adaptacji do zmian klimatu? Kto decyduje o tym co się planuje? 2013-09-29 2 Stan Prawny studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego

Bardziej szczegółowo

ANALIZA ZGODNOŚCI PROJEKTU Z POLITYKĄ OCHRONY ŚRODOWISKA

ANALIZA ZGODNOŚCI PROJEKTU Z POLITYKĄ OCHRONY ŚRODOWISKA ANALIZA ZGODNOŚCI PROJEKTU Z POLITYKĄ OCHRONY ŚRODOWISKA 1. Czy w ramach projektu realizowane jest przedsięwzięcie w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 13) ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego

Bardziej szczegółowo

Umiejscowienie problemu suszy w szerszym kontekście planistycznym

Umiejscowienie problemu suszy w szerszym kontekście planistycznym Umiejscowienie problemu suszy w szerszym kontekście planistycznym Joanna Kopczyńska, Zastępca Prezesa Wód Polskich ds. Zarządzania Środowiskiem Wodnym, PGW Wody Polskie Nr Projektu: POIS.02.01.00-00-0015/16

Bardziej szczegółowo

Konferencja Rola Miast w Polityce Rozwoju: Prezentacja Projektu ZałoŜeń Krajowej Polityki Miejskiej. Warszawa, 21 maja 2012

Konferencja Rola Miast w Polityce Rozwoju: Prezentacja Projektu ZałoŜeń Krajowej Polityki Miejskiej. Warszawa, 21 maja 2012 Konferencja Rola Miast w Polityce Rozwoju: Prezentacja Projektu ZałoŜeń Krajowej Polityki Miejskiej Warszawa, 21 maja 2012 1 ZałoŜenia Krajowej Polityki Miejskiej Piotr śuber Dyrektor Departamentu Koordynacji

Bardziej szczegółowo

Kluczowe problemy gospodarki wodnej w Polsce

Kluczowe problemy gospodarki wodnej w Polsce Grzegorz WIELGOSIŃSKI Politechnika Łódzka Wydział Inżynierii Procesowej i Ochrony Środowiska Kluczowe problemy gospodarki wodnej w Polsce ŁÓDZKIE - SMART REGION with SMART CITIES WATER CHALLENGES Łódź,

Bardziej szczegółowo

Przygotowania do nowej perspektywy w zakresie finansowania projektów środowiskowych RPO WZ.

Przygotowania do nowej perspektywy w zakresie finansowania projektów środowiskowych RPO WZ. Przygotowania do nowej perspektywy 2014-2020 w zakresie finansowania projektów środowiskowych RPO WZ Regionalny Program Operacyjny Województwa Zachodniopomorskiego 2014-2020 RPO WZ 2014 2020 to jedna z

Bardziej szczegółowo

Program wodno-środowiskowy kraju

Program wodno-środowiskowy kraju Program wodno-środowiskowy kraju Art. 113 ustawy Prawo wodne Dokumenty planistyczne w gospodarowaniu wodami: 1. plan gospodarowania wodami 2. program wodno-środowiskowy kraju 3. plan zarządzania ryzykiem

Bardziej szczegółowo

Szkolenie w komponencie GOSPODARKA WODNA. WFOŚiGW w Zielonej Górze październik, 2015 r.

Szkolenie w komponencie GOSPODARKA WODNA. WFOŚiGW w Zielonej Górze październik, 2015 r. Szkolenie w komponencie GOSPODARKA WODNA październik, 2015 r. ZAKRES SZKOLENIA 1. Działalność Funduszu 2. Kryteria wyboru przedsięwzięć 3. Procedura ubiegania się o dofinansowanie 4. Formularz wniosku

Bardziej szczegółowo

Wyzwania strategiczne stojące przed obszarami wiejskimi

Wyzwania strategiczne stojące przed obszarami wiejskimi Posiedzenie Zespołu Wojewódzkiego analizującego szanse i zagrożenia oraz potencjalne kierunki rozwoju obszarów wiejskich Wyzwania strategiczne stojące przed obszarami wiejskimi dr Ryszard Zarudzki Podsekretarz

Bardziej szczegółowo

Plany zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych Plan zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszaru dorzecza Wisły

Plany zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych Plan zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszaru dorzecza Wisły Plany zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych Plan zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszaru dorzecza Wisły Nr WBS: 1.8.12.2 Projekt współfinansowany ze środków Unii

Bardziej szczegółowo

Bogusław Kotarba. Współpraca transgraniczna w świetle założeń umowy partnerstwa Polska Unia Europejska

Bogusław Kotarba. Współpraca transgraniczna w świetle założeń umowy partnerstwa Polska Unia Europejska Bogusław Kotarba Współpraca transgraniczna w świetle założeń umowy partnerstwa Polska Unia Europejska 2014-2020 Europejska współpraca terytorialna (EWT) EWT stanowi jeden z dwóch celów polityki spójności

Bardziej szczegółowo

Koncepcja i zakres projektu pozakonkursowego dla miast:

Koncepcja i zakres projektu pozakonkursowego dla miast: Koncepcja i zakres projektu pozakonkursowego dla miast: Przygotowanie lub aktualizacja planów adaptacji do zmian klimatu w miastach - POIiŚ 2014-2020 Szymon Tumielewicz Departament Zrównoważonego Rozwoju

Bardziej szczegółowo

Załącznik 1: przykłady projektów 1 INTERREG IVC

Załącznik 1: przykłady projektów 1 INTERREG IVC Załącznik 1: przykłady projektów 1 INTERREG IVC 1 Fragment z Punktu 5 Programu Operacyjnego INTERREG IVC Przykłady projektów w ramach 1 Priorytetu Innowacje oraz gospodarka oparta na wiedzy Innowacyjność

Bardziej szczegółowo

Jacek Szlachta Korzyści ze współpracy makroregionalnej perspektywa europejska i krajowa. Kraków, 20 kwiecień 2012

Jacek Szlachta Korzyści ze współpracy makroregionalnej perspektywa europejska i krajowa. Kraków, 20 kwiecień 2012 Jacek Szlachta Korzyści ze współpracy makroregionalnej perspektywa europejska i krajowa Kraków, 20 kwiecień 2012 1 Projekt krajowy brutto na km2 Bank Światowy Reshaping Economic Geography 2 Produkt krajowy

Bardziej szczegółowo

Ryzyko Powodziowe i strategia ograniczania skutków powodzi

Ryzyko Powodziowe i strategia ograniczania skutków powodzi Załącznik nr 1 do Oceny stanu zabezpieczenia przeciwpowodziowego za rok 2014 Ryzyko Powodziowe i strategia ograniczania skutków powodzi 1. W ostatnich latach w myśleniu o ograniczaniu skutków powodzi dokonała

Bardziej szczegółowo

ZMIANY W ZARZĄDZANIU WODAMI W NOWYM PRAWIE WODNYM

ZMIANY W ZARZĄDZANIU WODAMI W NOWYM PRAWIE WODNYM ZMIANY W ZARZĄDZANIU WODAMI W NOWYM PRAWIE WODNYM dr inż. Małgorzata Bogucka-Szymalska Z-ca Dyrektora Departamentu Gospodarki Wodnej i Żeglugi Śródlądowej Warszawa, 8 maja 2019 Najważniejsze cele reformy

Bardziej szczegółowo

Warsztaty nt. konsultacji społecznych

Warsztaty nt. konsultacji społecznych Warsztaty nt. konsultacji społecznych 1. W jakim celu organizuje się konsultacje społeczne? 2. Kto bierze w nich udział? 3. Dlaczego warto uczestniczyć w konsultacjach społecznych? 4. Aktualnie trwające

Bardziej szczegółowo

STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO GOSPODARCZEGO GMINY GNOJNIK NA LATA ROZDZIAŁ 1. WPROWADZENIE

STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO GOSPODARCZEGO GMINY GNOJNIK NA LATA ROZDZIAŁ 1. WPROWADZENIE Jeżeli człowiek sam nie wie do jakiego zmierza portu, żaden wiatr nie jest pomyślny SENEKA ROZDZIAŁ 1. WPROWADZENIE Strategia jest nadrzędnym i integratywnym planem, określającym korzyści dla społeczności

Bardziej szczegółowo

Wody wspólne dziedzictwo Jak należy realizować inwestycje aby

Wody wspólne dziedzictwo Jak należy realizować inwestycje aby Wody wspólne dziedzictwo Jak należy realizować inwestycje aby chronić lub przywracać dobry stan wód? Analiza problemu. Niezbędne kroki do podjęcia. Marta Wiśniewska, WWF Polska Dziedzictwo "... woda nie

Bardziej szczegółowo

Krajowa Sieć 'j Obszarów Wiejskich. ,Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie

Krajowa Sieć 'j Obszarów Wiejskich. ,Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie Krajowa Sieć 'j Obszarów Wiejskich,Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie Zał. nr 8 do Wytycznej Numer (nadany po wprowadzeniu do rejestru)

Bardziej szczegółowo

ZASADY, TRYB I HARMONOGRAM OPRACOWANIA AKTUALIZACJI STRATEGII ROZWOJU WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO ŚLĄSKIE 2020.

ZASADY, TRYB I HARMONOGRAM OPRACOWANIA AKTUALIZACJI STRATEGII ROZWOJU WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO ŚLĄSKIE 2020. Załącznik do uchwały Sejmiku Województwa Śląskiego ZASADY, TRYB I HARMONOGRAM OPRACOWANIA AKTUALIZACJI STRATEGII ROZWOJU WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO ŚLĄSKIE 2020. 1. Podstawy aktualizacji strategii. Aktualizacja

Bardziej szczegółowo

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 21 grudnia 2018 r. Poz. 2390 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI MORSKIEJ I ŻEGLUGI ŚRÓDLĄDOWEJ 1) z dnia 14 grudnia 2018 r. w sprawie zakresu informacji

Bardziej szczegółowo

Najlepsze polskie projekty Adaptacja do zmian klimatu RadomKlima, Miasto Radom

Najlepsze polskie projekty Adaptacja do zmian klimatu RadomKlima, Miasto Radom Z a i n w e s t u j m y r a z e m w ś r o d o w i s k o Najlepsze polskie projekty Adaptacja do zmian klimatu RadomKlima, Miasto Radom Witold Retke Wydział ds. Programu LIFE Logika tworzenia projektu LIFE

Bardziej szczegółowo

RAMY PRAWNE MORSKIEGO PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO W POLSCE

RAMY PRAWNE MORSKIEGO PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO W POLSCE RAMY PRAWNE MORSKIEGO PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO W POLSCE Katarzyna Krzywda Zastępca Dyrektora Kierująca Pracami Departamentu Transportu Morskiego i Bezpieczeństwa Żeglugi Warszawa, 18 listopada 2014 r.

Bardziej szczegółowo

Straty gospodarcze z powodu upałów i suszy 2015 r.

Straty gospodarcze z powodu upałów i suszy 2015 r. NARZĘDZIA WSPIERANIA LOKALNYCH POLITYK ADAPTACJI DO ZMIAN KLIMATU AKTUALNE DZIAŁANIA MINISTERSTWA ŚRODOWIDKA Szymon Tumielewicz Departament Zrównoważonego Rozwoju i Współpracy Międzynarodowej 2012 2015

Bardziej szczegółowo

Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego Projekt Założeń aktualizacji Strategii rozwoju województwa mazowieckiego do 2030 r. Innowacyjne Mazowsze

Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego Projekt Założeń aktualizacji Strategii rozwoju województwa mazowieckiego do 2030 r. Innowacyjne Mazowsze Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego Projekt Założeń aktualizacji Strategii rozwoju województwa mazowieckiego do 2030 r. Innowacyjne Mazowsze dr Elżbieta Kozubek Dyrektor Mazowieckiego Biura Planowania

Bardziej szczegółowo

UNIA EUROPEJSKA Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

UNIA EUROPEJSKA Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego Podstawowa dokumentacja konkursowa Podstawowa dokumentacja konkursowa Regionalny Program Operacyjny Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2007-2013 Szczegółowy opis priorytetów RPO WZ Przewodnik do

Bardziej szczegółowo

Uwaga Propozycja modyfikacji PROGNOZY

Uwaga Propozycja modyfikacji PROGNOZY Załącznik nr 2 do Podsumowania do Strategii Rozwoju Województwa Pomorskiego 2020 przyjętej uchwałą Sejmiku Województwa Pomorskiego nr 458/XXII/12 z dnia 24.09.2012 r. Sposób i zakres uwzględnienia opinii

Bardziej szczegółowo

Zadania GDOŚ w strategicznych ocenach oddziaływania na środowisko

Zadania GDOŚ w strategicznych ocenach oddziaływania na środowisko Zadania GDOŚ w strategicznych ocenach oddziaływania na środowisko Warszawa, 15 czerwca 2018 r. Joanna Przybyś, Departament Ocen Oddziaływania na Środowisko PODSTAWY PRAWNE Ustawa z dnia 3 października

Bardziej szczegółowo

WPROWADZENIE Zarządzanie ryzykiem powodziowym

WPROWADZENIE Zarządzanie ryzykiem powodziowym WPROWADZENIE Zarządzanie ryzykiem powodziowym Witold Jaworski Centrum Modelowania Powodzi i Suszy w Krakowie Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowy Instytut Badawczy Radziejowice, 02.12.2014

Bardziej szczegółowo