CELE I ELEMENTY PLANU GOSPODAROWANIA WODĄ W LASACH. Edward Pierzgalski Zakład Ekologii Lasu

Transkrypt

1 CELE I ELEMENTY PLANU GOSPODAROWANIA WODĄ W LASACH Edward Pierzgalski Zakład Ekologii Lasu

2 ZAKRES PREZENTACJI 1.Wprowadzenie 2.Informacja o projekcie : Metodyczne podstawy opracowywania i wdrażania planu gospodarowania zasobami wodnymi w skali nadleśnictwa w lasach nizinnych 3. Cele planu gospodarowania wodą w lasach 4. Elementy planu gospodarowania wodą w lasach

3 Program Cele i zakres planu gospodarowania wodą w lasach Prawne i ekonomiczne aspekty planu gospodarowania wodą w lasach Stosunki wodne w siedliskach leśnych i kierunki ich kształtowania Operat hydrologiczny jako podstawa planowania i eksploatacji urządzeń wodnych Inwentaryzacja infrastruktury wodnej i ocena jej stanu technicznego Ograniczenia w gospodarowaniu wodą na obszarach i obiektach chronionych

4 PLAN GOSPODAROWANIA WODĄ W LASACH Aneks melioracyjny Plan Urządzania Lasu Zakres inwestycji melioracyjnych w Lasach Państwowych

5 Opad P [mm] PLAN GOSPODAROWANIA WODĄ W LASACH Aneks melioracyjny Zmienność opadów, wzrost temperatury powietrza

6 zasobami wodnymi Seminarium: w skali Zarządzanie nadleśnictwa gospodarką w lasach wodną nizinnych w lasach IBL, Jakuszyce, Sympozjum PTL p.t.: Rola planu inżynieryjnego zagospodarowania lasu w wielofunkcyjnej gospodarce leśnej Pomimo słusznych postulatów i propozycji, idea tworzenia planów gospodarowania wodą w nadleśnictwie nie została zrealizowana.

7 Metodyczne podstawy opracowywania i wdrażania planu gospodarowania zasobami wodnymi w skali nadleśnictwa w lasach nizinnych Konsorcjum: Instytut Badawczy Leśnictwa Biuro Urządzania Lasu Oddział w Brzegu współpraca: BIPROMEL w Warszawie Pracownia Żywokost w Suszcu

8 Przyczyny powrotu do koncepcji planów gospodarowania wodą: zwiększająca się częstotliwość okresowych nadmiarów i niedoborów wody w lasach, wzrost temperatury powietrza (prognozy), realizacja dużych programów retencyjnych, wieloletnie zaniedbania w zakresie konserwacji infrastruktury wodnej w lasach (ekonomia), konieczność optymalizacji eksploatacji urządzeń wodnych (dokumentacja, ekonomia), rozwój nowych technik i systemów informatycznych (m.in. modele hydrologiczne, ISOK).

9 CEL PLANU GOSPODAROWANIA WODAMI W LASACH Plan gospodarowania wodami jest dokumentem planistycznym mającym na celu osiągnięcie w przyszłości celów gospodarczych, przyrodniczych i społecznych w lasach.

10 Bez planu, gospodarowanie wodą: jest pozbawione prawidłowego zarządzania zasobami wodnymi, ludzkimi, finansowymi, jest trudne do skontrolowania. W planach gospodarowania wodą, oprócz wyznaczonych celów, powinny być określone działania prowadzące do ich osiągnięcia, ale takie, aby możliwe było wdrożenie planu.. 10

11 Problemy: Obszar objęty planem: nadleśnictwo zlewnia rzeczna Problem zmienności: klimatu funkcji lasu gospodarki leśnej gospodarki wodnej 11

12 Seminarium: Zarządzanie gospodarką wodną w lasach Jakuszyce, SPRAWOZDANIE KOMISJI EUROPEJSKIEJ w sprawie wdrażania Ramowej Dyrektywy Wodnej (2000/60/WE) Plany gospodarowania wodami w dorzeczu ( )

13 Metodyczne Seminarium: podstawy Zarządzanie opracowywania gospodarką i wdrażania wodną planu w lasach gospodarowania zasobami wodnymi w skali Jakuszyce, nadleśnictwa w lasach nizinnych IBL, Nadrzędnym problemem dotyczącym wdrażania przez Polskę RDW, odzwierciedlonym w planach gospodarowania wodami w dorzeczach jest brak spójności procesu planowania. W szczególności zwraca się uwagę na fakt, że: brakuje zintegrowanego podejścia w zakresie zarządzania wodami, nie istnieje powiązanie między zarządzaniem wodami a celami środowiskowymi określonymi w europejskim ustawodawstwie dotyczącym wody. - nie ma również dowodów na istnienie zintegrowanego podejścia politycznego obejmującego zarządzanie wodami oraz inne powiązane obszary polityki, na przykład żeglugę, produkcję energii, ochronę przeciwpowodziową, rolnictwo itp.

14 STRUKTURA PLANU GOSPODAROWANIA ZASOBAMI WODNYMI W LASACH Część opisowa: ogólna charakterystykę regionu, charakterystyka warunków przyrodniczych zlewni, identyfikacja problemów z wodą (ocena aktualnych stosunków wodnych, przyczyn, potrzeby i sposobów poprawy), inwentaryzacja i ocena stanu technicznego urządzeń wodnych, ocena zasobów wodnych, eksploatacja urządzeń wodnych i ich utrzymanie, kosztorys konserwacji (utrzymania) urządzeń wodnych, powiązanie gospodarowania zasobami wodnymi z planami urządzania lasu, planowane inwestycje w zakresie infrastruktury wodnej, ograniczenia w gospodarowaniu wodą na obszarach chronionych, uwarunkowania (zewnętrzne i wewnętrzne) realizacji planu 14

15 STRUKTURA PLANU GOSPODAROWANIA ZASOBAMI WODNYMI W LASACH Część tabelaryczna Część graficzna (mapy, przekroje) mapa typów siedliskowych lasu w skali 1:15 000, mapa planowanych cięć rębnych w skali 1:15 000, mapa pilności konserwacji cieków i rowów w skali 1:15 000, mapa form ochrony przyrody w skali 1:15 000, mapy szczegółowe inwentaryzacji urządzeń wodnych w skali 1:5000 (20 arkuszy dla zlewni o powierzchni ok. 77 km 2 ). 15

16 WNIOSKI 1 Wyniki pomiarów czynników abiotycznych wskazują na utrzymywanie się trendu zwiększania się temperatury powietrza oraz dużą czasową zmienność rocznej sumy opadów (np. po wyjątkowo suchym roku 2015 i obniżaniu się położenia wody gruntowej, sytuacja zmieniła się w 2016 roku, w którym wysokie opady pozwoliły na częściową odbudowę zasobów wodnych). Dowodzi to potrzeby dwustronnej regulacji odpływu ze zlewni za pomocą urządzeń wodnych i podejmowania przedsięwzięć retencyjnych łagodzących występowanie ekstremalnych zjawisk pogodowych. 16

17 WNIOSKI cd. 2. Plany gospodarowania wodą powinny uwzględniać przewidywane zmiany w gospodarowaniu lasem zgodnie z planami urządzania lasu, a także związane z adaptacją do zmian klimatu i wpływem działalności antropogenicznej. Plan powinien być interdyscyplinarny, zindywidualizowany, uwzględniać różne scenariusze. Dobór metod i sposobów gospodarowania wodą w lasach powinien uwzględniać koszt eksploatacji i utrzymania infrastruktury wodnej. 17

18 WNIOSKI cd. 3. Ważnym elementem planu gospodarowania zasobami wodnymi jest ich oszacowanie (np. określenie różnymi metodami zasobów wodnych wykazało, że pomimo dość znacznych różnic między wynikami, istnieją możliwości rozbudowy urządzeń retencyjnych ograniczających negatywne skutki niedoborów wody). 18

19 WNIOSKI cd. 4. Prace metodyczne dotyczące inwentaryzacji infrastruktury wodnej wykazały, że możliwe jest wykorzystanie w tym celu nowoczesnych technologii (ISOK), przy czym niezbędna jest weryfikacja terenowa obejmująca także ocenę stanu technicznego urządzeń. Zastosowana metodyka inwentaryzacji infrastruktury wodnej za pomocą danych lidarowych, umożliwiła, po weryfikacji terenowej, opracowanie map w krótkim czasie i przy znacznie mniejszych kosztach w porównaniu do metod tradycyjnych. 19

20 WNIOSKI c.d. 5. W związku z programami inwestycyjnymi w lasach dotyczącymi zasobów wodnych niezbędne jest m.in.: wykonanie w nadleśnictwach planów gospodarowania wodą (w ujęciu zlewniowym) obejmujących m.in. inwentaryzację infrastruktury wodnej, studium hydrologiczne oraz zakres i harmonogram eksploatacji i konserwacji istniejących urządzeń wodnych, a także planowany zakres dalszych przedsięwzięć w tym zakresie, prowadzenie monitoringu hydrologicznego umożliwiającego identyfikację zmian warunków wodnych. 20

21 Dziękuję za uwagę 21