PROGRAM POPRAWY EFEKTYWNOŚCI KSZTAŁCENIA W SZKOLE PODSTAWOWEJ IM. KAROLA MIARKI W SKRZYSZOWIE 2013 / 2014

Transkrypt

1 PROGRAM POPRAWY EFEKTYWNOŚCI KSZTAŁCENIA W SZKOLE PODSTAWOWEJ IM. KAROLA MIARKI W SKRZYSZOWIE 2013 / 2014 I. UZASADNIENIE OPRACOWANIA PROGRAMU POPRAWY EFEKTYWNOŚCI KSZTAŁCENIA Do skonstruowania programu przyczyniły się: słabe wyniki uzyskane przez uczniów klas trzecich na testach OPERON i OBUT, niezadowalające wyniki uczniów klas szóstych na sprawdzianie zewnętrznym w roku szkolnym 2012/ Wyniki zewnętrznych sprawdzianów 21 maja 2013 r. w szkole zostało przeprowadzone Ogólnopolskie Badanie Umiejętności Trzecioklasistów. Sprawdzian badał umiejętności matematyczne i językowe uczniów. Wyniki naszych trzecioklasistów we wszystkich obszarach badanych umiejętności były niższe od wyników uczniów województwa, wyników uczniów wsi oraz wszystkich badanych uczniów w kraju i przedstawiały się następująco: -sprawność rachunkowa - 59,8 % punktów, -rozwiązywanie zadań tekstowych - 41,7 % punktów, -czytanie tekstów matematycznych -54,8% punktów, - czytanie tekstu literackiego - 43,2% punktów, - czytanie tekstu nieliterackiego - 70,7% punktów. Globalnie za umiejętności matematyczne nasi uczniowie uzyskali 50% punktów, podczas gdy uczniowie województwa - 56,2%, uczniowie wsi- 57,5%, a wszyscy badani uczniowie -59%. Za umiejętności językowe nasi uczniowie uzyskali globalnie 56,9% punktów, zaś uczniowie województwa 62,9%, uczniowie wsi- 63,3%, a wszyscy badani uczniowie -64,6%. W klasie trzeciej przeprowadzono również ogólnopolski sprawdzian kompetencji trzecioklasisty z OPERONEM. Średni wynik szkoły wyniósł 24,7 punktów (w województwie - 24,5 punktów). Osiągnięcia naszych uczniów w poszczególnych kategoriach standardów przedstawiały się następująco: - czytanie 76,3% - pisanie 53,6% - rozumowanie 67,8% - korzystanie z informacji 81,4% - wykorzystanie wiedzy w praktyce 38,2%. Najsłabiej wypadł standard V - wykorzystanie wiedzy w praktyce. W obszarze wyników niskich znalazło się 25% uczniów, średnich 54% uczniów, wysokich - 21% uczniów.

2 Sprawdzian szóstoklasisty przeprowadzony w kwietniu 2013 roku okazał się dla naszych uczniów umiarkowanie trudny - średni wynik szkoły wyniósł 22,53 przy wskaźniku łatwości 0,56. Jest to wynik gorszy od średniego wyniku gminy, który wyniósł 25,22; średniego wyniku powiatu - 23,98; średniego wyniku województwa - 23,55; i kraju - 24,03. Jeżeli wziąć pod uwagę wyniki uczniów na znormalizowanej skali staninowej można zauważyć, iż największa liczba uczniów osiągnęła stanin średni (21-26 punktów) - 25%. Niestety wynik szkoły na znormalizowanej skali staninowej mieści się w przedziale 4, czyli jest niżej średni. W stosunku do roku ubiegłego niepokojąco, bo aż o 10% wzrosła liczba uczniów zagrożonych niskimi osiągnięciami (obecnie 28,2% uczniów), natomiast zmalała o około 5% liczba uczniów o średnim potencjale (obecnie 53,1%) i o około 5% o wysokim potencjale (obecnie tylko18,8%). Współczynnik łatwości zadań w poszczególnych standardach wynosił: - standard I czytanie współczynnik 0,64; zestaw umiarkowanie trudny, - standard II pisanie współczynnik 0,65; zestaw umiarkowanie trudny, - standard III rozumowanie współczynnik 0,45; zestaw trudny, - standard IV korzystanie z informacji współczynnik 0,69; zestaw umiarkowanie trudny, - standard V wykorzystywanie wiedzy w praktyce współczynnik 0,42; zestaw trudny. Szczegółowe analizy wyników sprawdzianu trzecioklasisty i sprawdzianu szóstoklasisty z trzech ostatnich lat, a także analiza porównawcza wyników sprawdzianu z ocenami uczniów i analiza kontekstowa znajdują się w odrębnej dokumentacji dyrektora szkoły. 2.Analiza przyczyn trudności i niepowodzeń Wyróżnia się trzy rodzaje przyczyn niepowodzeń szkolnych: - przyczyny społeczno ekonomiczne, - przyczyny biopsychiczne, - przyczyny dydaktyczne. a) Przyczyny społeczno ekonomiczne niepowodzeń szkolnych obejmują całokształt warunków materialnych, społecznych i kulturalnych, które powodują niekorzystną sytuację życiową dzieci i młodzieży. Poniżej analizujemy najważniejsze z nich: Sytuacja materialna rodziny Sytuacja materialna w rodzinach uczniów naszej szkoły jest stabilna. Uczniowie mają zapewnione dobre warunki do nauki. Pojedyncze rodziny to rodziny wielodzietne, bądź borykające się z problemami finansowymi. Otrzymują one niezbędną pomoc ze strony szkoły oraz innych instytucji z terenu gminy. Wykształcenie rodziców Rodzice uczniów naszej szkoły są w większości dobrze wykształceni i rozumieją, jakie znaczenie ma dobre wykształcenie dziecka. Współpraca rodziców ze szkołą Często współpraca rodziców ucznia ze szkołą sprowadza się do uczestnictwa w wywiadówkach, czasami rodzice przychodzą na wezwania szkoły, a sporadycznie przed klasyfikacją, gdy występuje zagrożenie oceną niedostateczną. Część rodziców, zwłaszcza

3 tych nieobecnych na spotkaniach z wychowawcą, może mieć więc ograniczoną świadomość braków osiągnięć edukacyjnych swojego dziecka. Ponadto opinia, jaką mają o pracy szkoły rodzice, jest wówczas opinią ich dzieci, co na ogół nie sprzyja rozwiązywaniu problemów. U części rodziców zauważa się nadopiekuńczość i zbyt ambicjonalne podejście do oceny. Rodzice często nadużywają możliwości usprawiedliwiania ucznia z nieprzygotowania do lekcji. Zapoznanie rodziców z wymaganiami zewnętrznego sprawdzianu i uświadomienie im współodpowiedzialności za rzeczywisty poziom nabytych przez dziecko wiadomości i umiejętności wydaje się być ważnym zadaniem nauczycieli. b) Przyczyny biopsychiczne - mamy tu na myśli samego ucznia, jego stan zdrowia, zadatki dziedziczne w postaci funkcjonowania zmysłów, zdolności, określony temperament oraz jego rozwój ogólny, na który składa się zdobyta wiedza, doświadczenie, życie uczuciowe, cechy charakteru, rozwój aktywności, samodzielności, dociekliwości, wytrwałości w dążeniu do celu, rozwoju odpowiednich zainteresowań i zamiłowań oraz tendencji samokształceniowych. To właśnie w tych przyczynach należy dopatrywać się słabego wyniku niektórych uczniów klasy szóstej. Osiąganie sukcesów szkolnych utrudniają m.in.: Obniżona sprawność intelektualna dziecka Wśród uczniów klasy szóstej siedmioro dzieci, co stanowi 22% miało opinię o dostosowaniu wymagań edukacyjnych. Kilkoro uczniów tej klasy często wykazywało powolne tempo myślenia, skłonności do powierzchownego uogólniania, niestałość uwagi i szybkie męczenie się wykonywaną pracą umysłową. Zakłócenia w rozwoju motywacji i postaw Wśród wielu uczniów można zaobserwować brak motywacji do uczenia się ( nie ma potrzeby przygotowywać się do sprawdzianu, skoro dostanę się do gimnazjum niezależnie od uzyskanego wyniku ). Brak motywacji jest czynnikiem bardzo silnie hamującym postępy dzieci. c) Przyczyny dydaktyczne to trzeci rodzaj przyczyn niepowodzeń szkolnych. Z punktu widzenia szkoły być może najważniejszy, ponieważ to właśnie na ten rodzaj przyczyn szkoła ma największy wpływ. Do zespołu czynników dydaktycznych należą: treść, metody i środki nauczania, system zasad dydaktycznych respektowany przez nauczycieli, różne sposoby aktywizowania uczniów na lekcji oraz w czasie zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych, poziom zawodowych kwalifikacji nauczycieli, ich pozycja społeczna, liczebność uczniów w klasach itd. Poniżej analizujemy najważniejsze z nich. Treść, metody i środki nauczania Szkolny plan nauczania jest zgodny z przepisami prawa, a obowiązujący zestaw programów nauczania zapewnia realizację podstawy programowej. Szkoła diagnozuje i rozpoznaje potrzeby swoich uczniów. Wyniki tej diagnozy są uwzględniane w organizacji kształcenia. Uczniowie zdolni mają możliwość rozwijania swoich zainteresowań na licznych kółkach. Uczniowie słabsi uczęszczają na zajęcia dydaktyczno wyrównawcze. Szkoła wykorzystuje istniejącą bazę do stworzenia możliwie najlepszych warunków pracy i nauki. Cechy nauczycieli Nauczyciele naszej szkoły mają dobre przygotowanie pedagogiczne i dydaktyczne. Wszyscy posiadają kwalifikacje adekwatne do zajmowanego stanowiska. Biorą udział w doskonaleniu

4 zawodowym, zarówno zewnętrznym, jak i wewnątrzszkolnym. Cechuje ich zaangażowanie i zamiłowanie do pracy nauczycielskiej. Przyczyną mogącą mieć niekorzystny wpływ na wyniki uczniów na sprawdzianie może być brak doświadczenia nauczyciela języka polskiego uczącego po raz pierwszy w klasach szóstych oraz zmiana nauczyciela matematyki w tych klasach na początku roku szkolnego. Sposoby aktywizowania uczniów Szkoła dokłada wszelkich starań, aby dobór metod i środków zapewniał osiąganie założonych celów edukacyjnych przez uczniów. Wszyscy nauczyciele uczestniczyli w wewnątrzszkolnych warsztatach na temat metod aktywizujących i są świadomi ich rangi. Należy jednak szerzej stosować te metody na zajęciach lekcyjnych i pozalekcyjnych, częściej korzystać z oceniania wspierającego i w większym stopniu indywidualizować proces kształcenia. Nauczyciele powinni konsekwentnie egzekwować od uczniów systematyczność w nauce oraz odrabianie zadań domowych. 3. Wnioski z analizy wyników sprawdzianów zewnętrznych, analizy kontekstowej oraz analizy przyczyn trudności i niepowodzeń Podnieść jakość kształcenia we wszystkich pięciu standardach: - czytanie, - pisanie, - rozumowanie, - korzystanie z informacji, - wykorzystanie wiedzy w praktyce. Szczegółowy plan działań naprawczych na poszczególnych przedmiotach został opracowany przez nauczycieli w zespołach przedmiotowych i stanowi załącznik do tego programu. Prowadzić diagnostykę wstępną i obserwować przyrost wiedzy uczniów. Na przedmiotów wiodących konstruować zadania oraz testy wzorując się na arkuszach egzaminacyjnych. Uczyć strategii rozwiązywania zadań w różnych formach, w wyznaczonym czasie, a w przypadku prac pisemnych również z limitem objętościowym. Wdrażać uczniów do systematycznej nauki, motywować do wzmożonego wysiłku i egzekwować odrabianie zadań domowych. Wspomagać uczniów w planowaniu i organizowaniu własnej nauki. Przy ocenianiu zwracać uwagę, aby ocena zawsze była obiektywnym odzwierciedleniem umiejętności ucznia. Stosować elementy oceniania kształtującego (do wystawianego stopnia dołączać komentarz ze wskazaniem nad czym uczeń powinien jeszcze popracować). W większym stopniu indywidualizować proces nauczania, nagradzać sukcesy uczniów, stosować metody aktywizujące w pracy na lekcji. Zapoznać rodziców ze standardami wymagań na sprawdzianach zewnętrznych i znaczeniem sprawdzianu szóstoklasisty na dalszym etapie kształcenia. Uświadamiać rodzicom, jakie czynniki mają wpływ na osiągnięcia uczniów (frekwencja, systematyczna praca dziecka, środowisko dziecka, warunki

5 indywidualne, motywacje dziecka, planowanie czasu wolnego, system wychowawczy i zaangażowanie rodziców), Uświadamiać rodzicom ich współodpowiedzialność za rzeczywisty poziom nabytych przez dziecko wiadomości i umiejętności. II. CELE PROGRAMU 1. Cel główny: Poprawa jakości i efektywności kształcenia w szkole. 2. Cele szczegółowe: Doskonalenie procesu dydaktycznego we wszystkich standardach. Doskonalenie metod pracy nauczycieli. Korelacja działań uwzględniających program nauczania, standardy wymagań i kompetencje kluczowe w ramach przedmiotów. Wdrażanie uczniów do sprawnego posługiwania się czytaniem, pisaniem i analizą tekstu. Rozwijanie wśród uczniów logicznego myślenia. Wdrażanie uczniów do wykorzystywania nabytej wiedzy w praktyce. III. ZAŁOŻENIA PROGRAMU Intensyfikacja pracy wszystkich podmiotów szkoły: dyrektora, nauczycieli, uczniów i rodziców. Kształtowanie współpracy między wszystkimi osobami uczestniczącymi w procesie dydaktycznym. Systematyczna analiza wyników osiąganych przez uczniów. Wyrabianie wzorców, cech i postaw skierowanych na osiągnięcie sukcesu. Ewaluacja programu i umiejętność wyciągania wniosków. IV. TREŚCI PROGRAMU Organizowanie pracy w szkole sprzyjające podnoszeniu efektywności procesu kształcenia ZADANIA DYREKTORA SZKOŁY Zadania Sposoby i formy realizacji Termin realizacji Dostosowanie planów pracy do możliwości i zainteresowań uczniów (tygodniowy rozkład zajęć, sierpień i luty kalendarz imprez szkolnych, plan zajęć pozalekcyjnych) Organizacja zajęć dla uczniów ze specyficznymi potrzebami edukacyjnymi, terapia pedagogiczna i logopedyczna Informowanie rodziców o wynikach kształcenia; omawianie wyników sprawdzianów zewnętrznych w szkole w stosunku do wyników w rejonie, województwie i kraju sierpień, później w miarę potrzeb wrzesień i czerwiec

6 Stały nadzór pedagogiczny Wspieranie Rady Pedagogicznej w zakresie doskonalenia metod pracy nauczycieli. Wychowanie i opieka Organizacja procesu nauczania uwzględniająca potencjał każdego ucznia (koła zainteresowań, zajęcia wyrównawcze) Analiza rozkładów materiałów przedstawionych przez nauczycieli pod kątem realizacji podstawy programowej Prowadzenie obserwacji diagnozujących nastawionych na sprawdzenie osiągnięć edukacyjnych uczniów Prowadzenie obserwacji problemowych sprawdzających organizację procesu lekcyjnego, ze szczególnym uwzględnieniem sposobu realizacji zadań wynikających z programu poprawy efektywności kształcenia Kontrola prac zespołów przedmiotowych pod kątem badania osiągnięć edukacyjnych uczniów Uwzględnienie w planie pracy szkoły szkoleń na temat: - motywowania uczniów do nauki - indywidualizacji procesu nauczania - konstruowanie programów poprawy efektywności kształcenia w kontekście egzaminów zewnętrznych Zapewnienie nauczycielom możliwości podnoszenia kwalifikacji oraz możliwości samodokształcania (rady szkoleniowe, warsztaty) Stosowanie nagród motywujących do wytężonej pracy dla poszczególnych zespołów klasowych, jak również poszczególnych uczniów zgodnie z zasadami nagradzania zawartymi w Statucie Szkoły sierpień, później w miarę potrzeb wrzesień wg harmonogramu obserwacji w planie nadzoru wg harmonogramu obserwacji w planie nadzoru październik styczeń, czerwiec październik marzec maj cały rok cały rok ZADANIA NAUCZYCIELI Zadania Sposoby realizacji Osoby odpowiedzialne Planowanie pracy dydaktycznej z uwzględnieniem podstawy programowej Rozpoznanie potrzeb i możliwości edukacyjnych uczniów w zakresie sposobów uczenia się i rodzaju inteligencji Przeanalizowanie programów nauczania pod kątem możliwości realizacji podstawy programowej Zapoznanie się z opiniami i orzeczeniami PPP Zapoznanie uczniów z zadaniami wynikającymi z programu i przeznaczonymi do realizacji przez nich wszyscy nauczyciele Termin realizacji sierpień Sposoby monitorowania i ewaluacji protokół posiedzenia zespołu przedmiotowego wszyscy nauczyciele 15 IX informacje w teczkach wychowawcy wszyscy nauczyciele 30 IX rozkłady materiału z ewentualnymi modyfikacjami

7 Organizacja procesu dydaktycznego nastawionego na poprawę efektywności kształcenia Doskonalenie zawodowe nauczycieli Przeprowadzenie testów diagnozujących w klasach I, III, V i VI, opracowanie analiz i wniosków do dalszej pracy Przeprowadzenie testu tempa czytania w kl. I- III Zapoznanie się ze standardami egzaminacyjnymi i ich analiza Sprecyzowanie wymagań i kryteriów oceniania, uwzględnienie wymagań dotyczących uczniów z zaleceniami udziału w zajęciach wyrównawczych oraz zajęciach specjalistycznych Analiza stosowanych metod pod kątem dążenia do optymalizacji procesu dydaktycznego w szkole Stosowanie metod aktywizujących na zajęciach Określanie dla zadań limitu czasowego, a w przypadku prac pisemnych z przedmiotów humanistycznych również limitu objętościowego W klasach I- III wzmożona praca nad: -poprawnością, kształtnością i tempem pisania, -formułowaniem pytań i odpowiedzi do tekstów literackich i nieliterackich, -rozwiązywaniem zadań za pomocą rysunków i tabelek Konsekwencja w stosowaniu wymagań i kryteriów oceniania, stosowanie oceniania wspierającego Udział w szkoleniowych radach pedagogicznych nauczyciele EW w kl. I i III, nauczyciele matematyki i języka polskiego w klasach V i VI 15 X wpisy w dziennikach, raporty z analizą i wnioskami nauczyciele EW styczeń wpisy w dziennikach, raporty z wnioskami przewodniczący protokół posiedzenia zespołów wrzesień zespołu przedmiotowych przedmiotowego wszyscy nauczyciele przewodniczący zespołów przedmiotowych 15 IX listopad protokół posiedzenia zespołu przedmiotowego protokół posiedzenia zespołu przedmiotowego wszyscy nauczyciele cały rok obserwacje wg harmonogramu w planie nadzoru wszyscy nauczyciele cały rok obserwacje wg harmonogramu w planie nadzoru nauczyciele EW cały rok obserwacje wg harmonogramu w planie nadzoru wszyscy nauczyciele cały rok obserwacje, sprawozdanie z systematyczności oceniania wszyscy nauczyciele cały rok zaświadczenie o szkoleniu

8 Diagnozowanie osiągnięć edukacyjnych uczniów, analiza wyników Współpraca z rodzicami Wspólne opracowywanie testów do próbnego sprawdzianu szóstoklasisty Przeprowadzenie testu tempa czytania w kl. I- III Opracowywanie testów diagnozujących umiejętności językowe i matematyczne w klasach II oraz z języka polskiego i matematyki w klasach V. Analiza i wyciągnięcie wniosków W ramach spotkań i indywidualnych konsultacji: - zapoznanie rodziców z WSO i standardami wymagań, -uświadamianie rodzicom, jakie czynniki mają wpływ na osiągnięcia uczniów, - uświadamianie rodzicom ich współodpowiedzialności za rzeczywisty poziom nabytych przez dziecko wiadomości i umiejętności Oczekiwanie od rodziców informacji zwrotnej po zapoznaniu się z uwagami nauczyciela Systematyczna kontrola uczęszczania uczniów na zajęcia przewodniczący zespołów przedmiotowych 15 XI arkusze testów, analiza wyników nauczyciele EW maj wpisy w dziennikach, raporty z analizą przewodniczący początek Raport analiza zespołów czerwca wyników przedmiotowych wszyscy nauczyciele wszyscy nauczyciele wszyscy nauczyciele cały rok cały rok cały rok wpisy w dziennikach, rozmowy z rodzicami zeszyty lekcyjne, zeszyty uwag dzienniki lekcyjne ZADANIA PEDAGOGA Rozpoznanie środowiska ucznia w celu określenia tego, na jakich płaszczyznach wymaga ono wsparcia ze strony szkoły i instytucji takich jak: PPP czy Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej. Wspomaganie rodziców w procesie dydaktyczno-wychowawczym poprzez prowadzenie zajęć z rodzicami pokazujących pracę z dzieckiem w domu (nadrabianie zaległości za dni nieobecne, umiejętność korzystania z podręcznika, wskazanie istotnej roli systematycznego odrabiania prac domowych). Przeprowadzanie zajęć z uczniami sprzyjających rozwiązywaniu problemów w nauce. Prowadzenie zajęć terapii indywidualnej i grupowej dla uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych.

9 Organizowanie pomocy uczniom w wyrównywaniu braków w nauce. Rozpoznawanie indywidualnych potrzeb uczniów oraz analizowanie przyczyn niepowodzeń szkolnych. Obserwacja i pomiar pedagogiczny mające na celu rozpoznanie u uczniów ryzyka wystąpienia specyficznych trudności w uczeniu się. DZIAŁANIA RODZICÓW Zorganizowanie zajęć własnych w ten sposób, by mieć czas na rozmowę z dzieckiem ewentualną pomoc. Dbałość o właściwą organizację czasu pozalekcyjnego dziecka. Systematyczne kontrolowanie osiągnięć dziecka. Częste kontakty ze szkołą nie tylko z wychowawcą klasy, ale i z nauczycielami poszczególnych przedmiotów; korzystanie z pomocy pedagoga w przypadku problemów z dzieckiem. Uczestnictwo w uroczystościach klasowych i szkolnych. Informacja zwrotna dotycząca uwag nauczycieli zamieszczonych w zeszytach. Współdziałanie w sprawach organizacyjnych, wychowawczych. DZIAŁANIA UCZNIÓW Organizowanie pomocy koleżeńskiej. Wdrażanie do samooceny. Punktualne i systematyczne uczęszczanie na zajęcia. Nadrabianie zaległości wywołanych nieobecnością w szkole. Uczenie się organizacji czasu wolnego, czasu pozalekcyjnego i systematycznej pracy. V. PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW Poprawa wyników zewnętrznego sprawdzianu szóstoklasisty, w tym: - zmniejszenie liczby uczniów z niskimi wynikami, - zwiększenie liczby uczniów z wysokimi wynikami. Dostrzeżenie użyteczności wiedzy nabytej w szkole w życiu codziennym. Świadome przystąpienie i chęć uzyskania najlepszego, do swoich możliwości, wyniku na sprawdzianie. VI. EWALUACJA Skutki dokonanych zmian oceniać należy poprzez analizę sprawdzianów diagnozujących: - w klasach I z czytania; - w klasach II z czytania, umiejętności językowych i matematycznych; - w klasie III z czytania oraz umiejętności językowych i matematycznych poprzez przeprowadzenie zewnętrznego testu kompetencji trzecioklasisty (OPERON i OBUT); - w klasach V z języka polskiego i matematyki;

10 - w klasach VI z zakresu wszystkich standardów poprzez przeprowadzenie sprawdzianu próbnego (OPERON) i zewnętrznego (CKE). Wyniki wyżej wymienionych sprawdzianów i testów będą porównywane z wynikami z lat poprzednich oraz osiągniętymi ocenami śródrocznymi i rocznymi z przedmiotów wiodących wnioski będą stanowiły podstawę ewaluacji działań podejmowanych w ramach programu efektywności kształcenia. Program zatwierdzony do realizacji Uchwałą 120/8/2013/2014 na posiedzeniu Rady Pedagogicznej w dniu r.