Malignant neoplasm metastases to the bones and soft tissues of the oral cavity

Transkrypt

1 Czas. Stomatol., 2010, 63, 9, Polish Dental Society Malignant neoplasm metastases to the bones and soft tissues of the oral cavity Przerzuty nowotworów złośliwych do kości i tkanek miękkich jamy ustnej Jerzy Reymond 1, Maciej Podsiadło 1, Julia Reymond 2 Department of Maxillo-Facial Surgery of Hospital of Radom 1 Head: J. Reymond DDS, PhD Department of Cranio-Maxillo-Facial Surgery MUW 2 Head: H. Wanyura MD, DDS, PhD Summary Introduction: The malignant neoplasm metastases to oral tissues are quite rare. Most of them are located in the body of the mandible but can also be found in the soft tissues of the oral cavity. The primary foci of the oral cavity metastatic tumours are most often located in the breasts, lungs, kidneys, prostate and alimentary canal. Aim of the study: To describe several examples of metastases to the mandibular body and to the upper gingiva. On the basis of literature and own experience it has been attempted to present the diagnostic problems, and to introduce the treatment methods of the metastatic tumours of the oral cavity. Material and methods: Between the years three male patients with metastatic tumours of the oral cavity we treated in our centre. In two cases the metastases were located in the body of the mandible and in one case in the upper gum. Conclusions: Differential diagnosis of metastasis to the oral cavity includes osteitic inflammatory lesions, gum hypertrophy and primary tumours, both malignant and benign. The conclusive diagnosis can be established only on the basis of histological examination. Streszczenie Wprowadzenie: przerzuty nowotworów złośliwych z innych narządów do tkanek jamy ustnej występują dość rzadko. Najczęściej zlokalizowane są w trzonie żuchwy, ale mogą również występować w tkankach miękkich jamy ustnej. Ogniska pierwotne w guzach przerzutowych do jamy ustnej, to: gruczoł piersiowy, płuca, nerki, prostata i przewód pokarmowy. Cel pracy: opisano przykłady przerzutów guzów złośliwych do trzonu żuchwy i dziąsła górnego oraz na podstawie piśmiennictwa i własnych doświadczeń podjęto próbę przedstawienia trudności diagnostycznych, a także przybliżenia sposobów leczenia guzów przerzutowych do jamy ustnej. Materiał i metody: w latach leczono trzech mężczyzn z guzami przerzutowymi do jamy ustnej. U dwóch przerzuty umiejscowiły się w trzonie żuchwy, zaś u jednego w dziąśle górnym. Podsumowanie: przerzut do jamy ustnej nowotworu należy różnicować ze zmianami zapalnymi kości, chorobami przerostowymi dziąseł oraz pierwotnymi guzami złośliwymi i łagodnymi. Ostateczne rozpoznanie można postawić tylko na podstawie badania histopatologicznego. KEYWORDS: oral cavity, malignant neoplasms, metastases HASŁA INDEKSOWE: jama ustna, nowotwory złośliwe, przerzuty 551

2 J. Reymond i in. Czas. Stomatol., Introduction The malignant neoplasms metastases to the bones and soft tissues of the oral cavity are fairly rare. They constitute about 1% of all malignant tumours located in this anatomical region. Most of them can be found in the mandible (60%) and the maxilla (30%). Least frequently they are detected in the soft tissues (about 10%) [1, 5, 6, 9, 10, 12-15, 17]. The diagnosis of the metastatic tumours occurring in the oral cavity is often accidental and poses a serious clinical problem [10, 11, 17]. The metastases in the oral cavity are more often diagnosed in women, and most frequently concern patients in their 50s to 70s. The primary focus in women is usually located in the breasts, reproductive organs, thyroid gland and kidneys, while in men it is in the lungs, prostate, kidneys, bones, large intestine and suprarenal glands [3-7, 9, 10, 12-15]. Histologically, the primary foci are usually carcinomas and among them adenocarcinomas. Adenocarcinoma is usually a metastasis from its primary focus located in breasts in women, or from lungs, the alimentary canal or prostate in men. There were also descriptions of the metastases from embryonal tumours, sarcomas or even disseminated foci of myeloma or lymphogranulomatosis. More seldom, the metastases originate in planoepithelial lung carcinoma, clarocellular kidney carcinoma, transitional cell carcinoma of the urinary bladder. [3, 5, 7, 9, 10, 13, 15]. Material and methods In the years three males presented with metastases to the oral cavity. In two of them the metastasis was located in the body of the mandible and in one in the upper gum. Wstęp Przerzuty nowotworów z innych narządów do kości i tkanek miękkich jamy ustnej występują dość rzadko. Stanowią one około 1% wszystkich guzów złośliwych występujących w tym anatomicznym regionie. Większość z nich lokalizuje się w kościach żuchwy (60%) i szczęki (30%). Najrzadziej są one wykrywane w tkankach miękkich (około 10%) [1, 5, 6, 9, 10, 12-15, 17]. Stwierdzenie obecności guza przerzutowego w tkankach jamy ustnej jest często przypadkowe i stanowi duży problem kliniczny [10, 11, 17]. Przerzuty nowotworowe w jamie ustnej częściej występują u kobiet w 5-7 dekadzie życia. Najczęściej ognisko pierwotne jest zlokalizowane w gruczole sutkowym, narządzie rodnym, tarczycy i nerce, zaś u mężczyzn w płucu, prostacie, nerce, kościach, jelicie grubym i nadnerczu [3-7, 9, 10, 12-15]. Histologicznie są to raki, a wśród nich gruczolakoraki u kobiet z ogniska pierwotnego zlokalizowanego w gruczole sutkowym, zaś u mężczyzn w płucu, przewodzie pokarmowym i gruczole krokowym. Opisywane są również przerzuty guzów embrionalnych, mięsaków, a nawet wielomiejscowe ogniska szpiczaka czy ziarnicy złośliwej. Z innych typów raków występują przerzuty raka płaskonabłonkowego z płuc, raka jasnokomórkowego z nerki, raka przejściowokomórkowego z pęcherza moczowego [3, 5, 7, 9, 10, 13, 15]. Materiał i metody W Oddziale Chirurgii Szczękowo-Twarzowej Radomskiego Szpitala Specjalistycznego w Radomiu w latach leczono trzech mężczyzn z guzami przerzutowymi do tkanek jamy ustnej. U dwóch pacjentów umiejscowione były w trzonie żuchwy, zaś u jednego w dziąśle górnym. 552

3 2010, 63, 9 Przerzuty nowotworów złośliwych Observation 1 A 44-year-old male was referred to the Maxillofacial Surgery Clinic in Radom due to the tumour located in the anterior section of the maxillary alveolar process. Two months earlier the patient underwent a back skin tumor excision with the histopathological finding of adenocarcinoma cylindrocellulare telae subcutaneae cutis metastaticum exulcerans (exam. no ). The ultrasonography of the abdomen and the x-ray of the chest were performed. The primary focus and distant metastases were not found. The clinical examination revealed exophytic, solid tumour covered with unchanged mucosa without signs of ulceration. On the extraoral examination, slight enlargement of the submandibular lymph nodes on the left side was disclosed. Dental pantomogram revealed the infiltration of the maxillary alveolar process in its anterior section, which was confirmed by the CT exam (fig. 1). A sample of the gingival tumour was taken. The histopathological finding of adenocarcinoma cylindrocellulare exulcerans metastaticum Obserwacja 1 Pacjent lat 44 zgłosił się do Poradni Chirurgii Szczękowo-Twarzowej Radomskiego Szpitala Specjalistycznego z powodu guza wyrostka zębodołowego szczęki w odcinku przednim. Dwa miesiące przed zgłoszeniem sie pacjentowi usunieto guz na skórze grzbietu (wynik badania hist. pat. nr : adenocarcinoma cylindrocellulare telae subcutaneae cutis metastaticum exulcerans). Wykonano USG jamy brzusznej i RTG klatki piersiowej. Nie znaleziono ogniska pierwotnego i odległych przerzutów. Badaniem klinicznym wewnątrzustnym stwierdzono w przednim odcinku wyrostka zębodołowego szczęki egzofityczny, spoisty guz, pokryty niezmienioną błoną śluzową. W badaniu zewnątrzustnym stwierdzono powiększenie węzłów chłonnych podżuchwowych po stronie lewej. Na wykonanym pantomogramie uwidoczniono destrukcję kości wyrostka zębodołowego szczęki w odcinku przednim, co potwierdzono badaniem TK (ryc. 1). Pobrano wycinek z guza dziąsła i otrzymano następujący wynik badania histopatologicznego nr : adenocarcinoma cylindrocellulare exulcerans metastaticum, potwierdzający Fig. 1. 3D CT reconstruction of the facial skeleton noticeable shadow loss proving the infiltration of the alveolar process of the maxilla on the left side. Ryc. 1. Obserwacja 1; TK części twarzowej czaszki, rekonstrukcja 3D widoczny ubytek cienia świadczący o naciekaniu wyrostka zębodołowego szczęki po stronie lewej. 553

4 J. Reymond i in. Czas. Stomatol., (exam. no ) confirmed the suspicion of the metastatic nature of the tumour. The patient was referred to the Maxillofacial Surgery Department. Partial maxillectomy with simultaneous left submandibular lymph nodes and left submandibular gland extirpation were performed. On the postoperative histopathological examination the adenocarcinoma cylindrocellulare metastases were found in the submandibular lymph nodes. The patient was referred to the Oncology Center for further treatment. Observation 2 A 68-year-old man was referred by a dentist to the Maxillofacial Surgery Clinic in Radom due to the asymmetry of the mandibular body making the wearing of a denture impossible. Intra-oral examination revealed painful swelling and distension of the mandible body on the left side covered with mucosa of normal appearance. The patient reported hypoaesthesia of the lower lip on the left side. Medical history revealed prostate enlargement. The PSA test result was 200ng/ml. The cervical and submandibular lymph nodes were not enlarged. The patient was ordered przypuszczenia o przerzutowym charakterze guza dziąsła. W Oddziale Chirurgii Szczękowo-Twarzowej wykonano częściową resekcję szczęki z jednoczasowym usunięciem węzłów chłonnych podżuchwowych po stronie lewej i ślinianki podżuchwowej lewej. W pooperacyjnym badaniu histopatologicznym opisano przerzuty w węzłach chłonnych podżuchwowych: carcinoma cylindrocellulare. Pacjenta skierowano do ośrodka onkologicznego. Obserwacja 2 Chory lat 68 skierowany do Poradni Chirurgii Szczękowo-Twarzowej Radomskiego Szpitala Specjalistycznego przez lekarza stomatologa z powodu obrzmienia trzonu żuchwy po lewej stronie uniemożliwiającego użytkowanie uzupełnienia protetycznego. Badaniem wewnątrzustnym stwierdzono bolesne obrzmienie i rozdęcie trzonu żuchwy po stronie lewej, pokryte niezmienioną błoną śluzową. Pacjent zgłaszał niedoczulicę wargi dolnej po lewej stronie. Był leczony z powodu przerostu gruczołu krokowego, zaś aktualny wynik PSA całkowitego wynosił 200 ng/ml. Nie stwierdzono powiększenia węzłów chłonnych podżuchwowych i szyjnych. Fig. 2. 3D CT reconstruction of the facial skeleton in axial projection destruction of the body of the mandible on the left side noticeable loss of continuity of the lamina dura and periosteal reactions. Ryc. 2. Obserwacja 2; TK części twarzowej czaszki w projekcji osiowej destrukcja trzonu żuchwy po stronie lewej widoczna utrata ciągłości blaszki zbitej i odczyny okostnowe. 554

5 2010, 63, 9 Przerzuty nowotworów złośliwych clindamycinum 0.6 x 2 and was referred to the Urology Clinic where the prostate sample was taken. The histopathological examination gave the result of adenocarcinoma cuboepitheliale. Abdominal ultrasonography was performed and chest radiograph revealed x-ray numerous translucencies suggesting the metastatic foci were found. The CT of the bony face was also performed (fig. 2) and a sample from the body of the mandible was taken with the histological finding of carcinoma solidum ossium infiltrans metastaticum (exam. no ). The patient was referred to the Oncology Center for further treatment. However, he died shortly due to generalized carcinoma. Observation 3 A 79-year-old man was referred to the Maxillofacial Surgery Ward due to the painful swelling of the mandible body on the right side with the suspicion of malignant neoplasm. The intra-oral examination revealed painful, tumorous distention of the mandible body in the angle area on the right side, covered with the unchanged mucosa. In anamnaesis the patient reported gradual enlargement of the lesion with accompanying sensation of numbness of the lower lip. A few months earlier he was operated on carcinoma vesicae urinariae (histological finding: carcinoma Choremu zlecono clindamycinum 2x dziennie 600 mg i skierowano do Poradni Urologicznej, gdzie pobrano wycinek z gruczołu krokowego uzyskując wynik: adenocarcinoma cuboepitheliale. Wykonano badanie USG jamy brzusznej i RTG klatki piersiowej, w którym uwidoczniono liczne przejaśnienia sugerujące ogniska przerzutowe. Wykonano również tomografię komputerową części twarzowej czaszki (ryc. 2) oraz pobrano wycinek z trzonu żuchwy. Wynik badania histopatologicznego nr : carcinoma solidum ossium infiltrans metastaticum. Chorego skierowano do ośrodka onkologicznego. W krótkim czasie chory zmarł z powodu uogólnionej choroby nowotworowej. Obserwacja 3 Pacjent lat 79 został skierowany z powodu bolesnego obrzmienia trzonu żuchwy po stronie prawej. W wywiadzie chory podawał stopniowe powiększanie zmiany wraz z towarzyszącym uczuciem drętwienia wargi dolnej. Kilka miesięcy przed zgłoszeniem się był chirurgicznie leczony z powodu raka pęcherza moczowego (bad. hist. pat. nr : carcinoma planoepitheliale). W badaniu wewnątrzustnym stwierdzono bolesne rozdęcie trzonu żuchwy w okolicy kąta po stronie prawej, pokryte niezmienioną błoną śluzową. Fig. 3. Facial skeleton CT in frontal projection tumour in the soft tissues surrounding the body of the mandible. Ryc. 3. Obserwacja 3; TK części twarzowej czaszki w projekcji czołowej guz w tkankach miękkich otaczających trzon żuchwy. 555

6 J. Reymond i in. Czas. Stomatol., planoepitheliale exam. no ). The ultrasonography of the abdomen and the chest x-ray did not reveal distant metastases. The CT of the bony face revealed solid tumour infiltrating the mandible angle, most part of its branch, and the adjacent posterior 1/3 of its body on the right side (fig. 3). Asample from the mandible body was taken with the histological finding of carcinoma planoepitheliale ossis metastaticum (exam no ). The patient was referred to the Oncology Center. Discussion The formation of the metastases is one of the fundamental features of the malignant neoplasm [16,17]. The metastases expansion is related to the progression of the local primary focus, particularly the extent of vein and interstitium infiltration, histological malignancy of the tumour and the presence of metastases in the regional lymph nodes [9]. The bony face region is not a predisposed location to the formation of metastases. Nevertheless, about 30% of the metastatic tumours in this area are the first manifestation of the disseminated neoplastic process, which is probably associated with their rapid spread and early noticeable clinical symptoms [12,13,17]. The mechanism of the metastases development in the bony face area is still uncertain. Batson emphasizes the role of the vertebral venous plexus (Batson s plexus) in the passage of the metastatic cancerous cells from the lungs [3,5]. The metastases to the bony face region may settle in the bones, most often in the mandible body area (70%, in the mandible angle and the ramus as well as in the soft tissues, predominantly in the gums and the tongue [2, 5, 11, 12]. Sometimes the metastases may afflict several locations in the oral cavity [10]. Na wykonanym zdjęciu RTG klatki piersiowej i badaniem USG jamy brzusznej nie stwierdzono obecności odległych przerzutów. Wykonano TK części twarzowej czaszki, w którym uwidoczniono lity guz naciekający kąt, większą cześć gałęzi oraz przyległą 1/3 trzonu żuchwy po prawej stronie (ryc. 3). Pobrano wycinek z kości żuchwy. Wynik badania nr : carcinoma planoepitheliale ossis metastaticum. Chorego skierowano do ośrodka onkologicznego. Omówienie Jedną z podstawowych cech nowotworów złośliwych jest zdolność do przerzutów [16, 17]. Duży wpływ na powstanie przerzutu ma stopień miejscowego zaawansowania guza pierwotnego, a w szczególności stopień naciekania żył i podścieliska tkankowego oraz histologiczna złośliwość guza [9]. Część twarzowa czaszki nie jest predysponowanym miejscem do umiejscawiania się przerzutów. Mimo to, około 30 % guzów przerzutowych w tym anatomicznym rejonie jest pierwszym objawem rozsianego procesu nowotworowego, co należy wiązać z ich dużą dynamiką w jamie ustnej oraz wczesnymi objawami klinicznymi [12, 13, 17]. Mechanizm powstawania przerzutów nowotworowych do tkanek części twarzowej czaszki nie jest do końca wyjaśniony. Batson podkreśla rolę żylnego splotu kręgowego (splot Batsona) w pasażu komórek nowotworowych z płuc [3, 5]. Przerzuty nowotworów do obszaru części twarzowej czaszki mogą umiejscawiać się w kościach (70% żuchwa), jak również w tkankach miękkich (dziąsło, język) [2, 5, 11, 12]. Niekiedy przerzuty do tkanek jamy ustnej mogą obejmować kilka struktur anatomicznych [10]. W kośćcu najbardziej predysponowane do powstawania przerzutów są miejsca z dużą 556

7 2010, 63, 9 Przerzuty nowotworów złośliwych In the skeleton, the bones containing large amount of red bone marrow and blood vessels are the most predisposed to metastases. The mandible bone, especially in the elderly, contains little active bone marrow. However, relatively large amounts of the marrow tissue are located in the mandible lateral parts, which explains the tropism of the cancerous cells to those regions. Hashimoto emphasizes the role of the active haematopoiesis locations found in the bone marrow, which are inclined to the metastatic cells settlement [3, 14]. As far as the gums are concerned, numerous authors consider the role of the gingival soft tissue inflammation which impairs the blood flow in the small vessels, and thus creates favourable conditions for metastatic cells settlement. Mobility of the tongue and a large amount of small blood vessels between its muscles give rise to the metastases development in this area [3, 11]. Clinical signs of the metastatic tumour in the mandible include painful or wobbly teeth, trigeminal neuralgia, bone swelling and lower lip anaesthesia (Vincent sign) [2, 5, 9, 12]. High dynamics of the morbid process is typical; the symptoms escalate in a relatively short time. Early signs of the metastasis to the gum soft tissues may suggest epulis or peripheral giant cell granuloma. As for the tongue, the submucous tumour is clinically identified [3, 4, 6, 13]. During the patient s examination, particular attention must be paid to the anamnaesis. Previous oncological surgeries, tooth loss of unknown etiology, pain of the bony face without other clinical reason may suggest the presence of the metastatic tumour. Age of the patient is also important metastases usually occur in patient s 50s to 70s whereas ilością czerwonego szpiku i naczyń krwionośnych. Żuchwa, szczególnie u osób w starszym wieku jest uboga w aktywną tkankę szpikową, Najwięcej szpiku znajduje się w trzonie i obszarze kątów żuchwy, czym można tłumaczyć szczególny tropizm komórek nowotworowych do tych miejsc. Hashimoto podkreśla rolę aktywnych miejsc hematopoezy zlokalizowanych w szpiku, które predysponują do osiadania w nich przerzutowych komórek nowotworowych [3, 14]. W powstawaniu przerzutów w dziąsłach, liczni autorzy rozważają rolę zapalenia, które upośledza przepływ krwi w drobnych naczyniach krwionośnych i stwarza korzystne warunki do implantacji komórek nowotworowych. Natomiast w tkankach miękkich języka, osiadaniu przerzutowych komórek nowotworowych zdaje się sprzyjać jego ruchomość oraz duża liczba drobnych naczyń krwionośnych zlokalizowanych pomiędzy mięśniami [3, 11]. Objawy kliniczne guza przerzutowego żuchwy mogą manifestować się dolegliwościami bólowymi, rozchwianiem zębów, objawami neuralgii, obrzmieniem kości, a także niedoczulicą dolnej wargi (objaw Vincenta) [2, 5, 9, 12]. Charakterystyczna dla przerzutu jest duża dynamika procesu chorobowego i narastanie objawów w relatywnie krótkim czasie. Wczesne objawy przerzutu nowotworowego do dziąseł mogą przypominać nadziąślak (obwodowy ziarniniak naprawczy olbrzymiokomórkowy). W przypadku przerzutów do języka klinicznie stwierdza się obecność guza podśluzówkowego [3, 4, 6, 13]. Podczas badania pacjenta szczególną uwagę należy zwrócić na wywiad: zabiegi onkologiczne, utrata zębów o niejasnej etiologii, bóle w obszarze części twarzowej czaszki o niewyjaśnionej etiologii. Istotny jest również wiek chorego. Przerzuty najczęściej występują w 5-7 dekadzie życia. U osób poniżej 50 r.ż. 557

8 J. Reymond i in. Czas. Stomatol., at the earlier age the primary neoplastic focus must be considered [17]. The condition of the local and remote lymph nodes is also essential. The diagnostics includes conventional radiological examinations, CT, scyntygraphy, sometimes MRI. If metastasis to the oral cavity is suspected, chest x-ray, abdominal ultrasonography and mammography in women must be performed to detect the primary neoplasm. Laboratory test may reveal the high concentration of carcinoembrional antigen and alkaline phosphatase in plasma. The conventional x-ray examination of metastases to the mandible and the maxilla may show resemblance to bone inflammation or infected cysts. About 6% of conventional x-ray images reveal no pathological changes [9]. CT is an examination of choice in such cases. Not only does it allow to diagnose the metastasis in the oral cavity, but also helps to identify the primary focus and exclude other remote metastases, which is essential for the prognosis and further treatment. In the conventional CT images two types of metastases to the mandible bone can be identified: osteoblastic (causing bone hypertrophy) e.g. prostate metastases, and osteolytic (causing bone destruction) e.g. breast cancer metastases. There are also mixed osteoblastic-osteolytic forms [5, 8, 9]. In the nearest future the positron emission tomography (PET) may be an examination of great importance in the diagnostics of metastases. Its accuracy for detecting neoplastic cells reaches 90%. Scyntygraphic examination may be helpful in detecting metastases at their early stages or in locating metastases in other skeletal bones in the case of disseminated neoplastic process. należy brać pod uwagę pierwotne ognisko nowotworowe w kości [17]. Każdorazowo należy zwrócić szczególną uwagę na stan węzłów chłonnych, zarówno regionalnych, jak i odległych. Spośród badań obrazowych w diagnostyce przerzutów nowotworowych najczęściej stosujemy konwencjonalne badania radiologiczne, TK, scyntygrafię, a także MR. W przypadku podejrzenia guza przerzutowego w tkankach jamy ustnej w celu wykrycia ogniska pierwotnego należy wykonać przeglądowe RTG klatki piersiowej, u kobiet mammografię oraz USG jamy brzusznej. W badaniach laboratoryjnych u pacjentów z podejrzeniem przerzutów niekiedy możemy w surowicy krwi stwierdzić antygen kancero embrionalny, a także podwyższony poziom fosfatazy alkalicznej. Na konwencjonalnych zdjęciach RTG przerzuty w szczęce lub żuchwie mogą sugerować zapalenie kości bądź torbiel. W około 6% przypadków przerzutów, konwencjonalne badania radiologiczne nie uwidaczniają patologicznych zmian [9]. Badaniem z wyboru w tych przypadkach jest TK, za pomocą której możemy uwidocznić guz przerzutowy w tkankach jamy ustnej, jak również zlokalizować ognisko pierwotne, a także ocenić obecność innych odległych przerzutów, co w znacznym stopniu wpływa na rokowanie i sposób leczenia. W badaniu za pomocą konwencjonalnej tomografii komputerowej można wyróżnić dwa rodzaje przerzutów do żuchwy: osteoblastyczne (powodujące przyrost kości), np. przerzuty z gruczołu krokowego, i osteolityczne (powodujące destrukcje kości), np. przerzuty z gruczołu sutkowego oraz postacie mieszane osteolityczno-osteoblastyczne [5, 8, 9]. Duże znaczenie w diagnostyce przerzutów ma pozytonowa emisyjna tomografia (PET), której swoistość sięga 90%.W wykrywaniu wczesnego stadium przerzutów, albo przerzu- 558

9 2010, 63, 9 Przerzuty nowotworów złośliwych The drawbacks of the scyntygraphy include its low specificity and difficult interpretation of the examinations of the bony face complicated structures [9, 12, 14]. In every case the histological examination of the sample or the whole lesion is the decisive factor while image examinations have an auxiliary function. In the case of metastasis to the oral cavity which is confirmed by biopsy the following strategy is employed: the first step is to locate the primary neoplastic focus, and then to estimate the stage of the disease. A better prognosis applies to single metastases cases which respond to surgical treatment and chemo- or radiotherapy. Obviously, the simultaneous treatment of the primary focus must be performed. In the case of multiple metastases usually only palliative treatment is applied. Metastases to the oral cavity, particularly those located in the soft tissues, may cause increasing discomfort due to pain, bleeding, problems with eating and face deformation. In such cases, the treatment should be aimed at improving the patient s quality of life when the radical treatment is not possible. In the treatment of metastases, surgery, chemo- and/or radiotherapy are applied depending on the tumour s nature and its location, patient s age and accompanying systemic diseases. Cryotherapy may be useful in palliative decreasing of the tumour s size [3, 12, 13]. Metastases to the bony face region are usually the manifestation of disseminated neoplastic process and the prognosis in these cases is very poor. Average survival time in this group of patients is estimated up to a few months, 5-year-survival rate amounts to 10%, and about 70% of patients die within the first year since the diagnosis [5, 11]. tów do innych kości pomocne może być badanie scyntygraficzne, chociaż jego wadą jest niska swoistość oraz trudna interpretacja badania w skomplikowanych strukturach części twarzowej czaszki [9, 12, 14]. W każdym przypadku badania obrazowe mają charakter pomocniczy, zaś rozstrzygającym i decydującym o rozpoznaniu jest badanie histopatologiczne wycinka lub całej zmiany patologicznej. W przypadku potwierdzonego badaniem histopatologicznym przerzutu nowotworowego do tkanek jamy ustnej należy przede wszystkim ustalić ognisko pierwotne oraz ocenić stadium i stopień zaawansowania procesu nowotworowego. Najlepiej rokują przypadki pojedynczych ognisk przerzutu, które mogą być leczone chirurgicznie oraz radiochemioterapią, przy jednoczesnym leczeniu ogniska pierwotnego. W przypadku rozsianych przerzutów procesu nowotworowego najczęściej jest stosowane leczenie paliatywne. Przerzuty do tkanek jamy ustnej, w szczególności zlokalizowane w tkankach miękkich mogą powodować u chorego postępujący dyskomfort pod postacią dolegliwości bólowych, krwawienia, infekcji, trudności w odżywianiu czy zniekształcenia twarzy. W tych przypadkach, gdy nie ma możliwości radykalnego leczenia, postępowanie powinno być ukierunkowane na poprawę jakości życia chorego. W leczeniu przerzutów nowotworu w zależności od charakteru i umiejscowienia guza, wieku chorego, towarzyszących chorób ogólnoustrojowych stosujemy metody chirurgiczne, radioterapię i chemioterapię często skojarzone. W celu paliatywnego zmniejszenia masy guza możemy zastosować krioterapię [3, 12, 13]. Przerzuty nowotworu do części twarzowej czaszki są z reguły objawem rozsianego procesu nowotworowego i rokowanie w tych 559

10 J. Reymond i in. Czas. Stomatol., Conclusions Differential diagnosis includes inflammatory changes, inflammatory granulomas, as well as primary neoplasms of the oral cavity both malignant and benign. Correct diagnosis can only be established on the basis of histological examination. przypadkach jest niepomyślne. Czas średniego przeżycia w tej grupie pacjentów wynosi kilka miesięcy, 5-letnie przeżycie wynosi 10%, zaś około 70% pacjentów umiera w ciągu pierwszego roku [5, 11]. Podsumowanie Guzy części twarzowej czaszki różnicujemy ze zmianami zapalnymi, ziarniniakami, pierwotnymi nowotworami zarówno łagodnymi jak i złośliwymi. Prawidłowe rozpoznanie nowotworu można postawić tylko na podstawie badania histopatologicznego. References 1. Adelson R, DeFatta R, Miles B, Hoblitt S, Ducic Y: Metastatic breast cancer of the oral cavity. Am J Otolaryngol 2005, 26: Glaser C, Lang S, Pruckmayer M, Millesi W, Rasse M, Marosi C, Leitha T: Clinical manifestations and diagnostic approach to metastatic cancer of the mandible. Int J Oral Maxillofac Surg 1997, 26: Hirshberg A, Buchner A: Metastatic tumours to the oral region. An overview. Oral Oncol 1995, 6: Huang C, Chang Y, Yang M, Hsueh C, Yu C: Lung cancer metastatic to the maxillary gingiva-a case report and literature review. Oral Oncol 2005, 41: Irani S, Moshref M, Lotfi A: Metastatic of gastric adenocarcinoma to the mandible. Oral Oncol 2004, 40: Jaguar G, Prado J, Soares F, Alves F: Gingival metastasis from non-small undifferentiated carcinoma of the lung mimicking a pyogenic granuloma. Oral Oncol 2006, 42: Lewandowski B, Pakla P: Przerzut raka jasnokomórkowego nerki do tkanej jamy ustnej. Czas Stomat 2009, 12: Lewandowski L, Piorunek T, Kasprzyk M, Skowronek J: Postępowanie wielospecjalistyczne w przerzutach nowotworów jamy ustnej, głowy i szyi do płuc. Czas Stomat 2006, 1: Pająk J, Niedzielska I, Łangowska-Adamczyk H, Zielińska-Pająk E, Gołka D, Orzechowska- Wylegała B: Przerzut raka gruczołowego odbytnicy do żuchwy. Opis przypadku i przegląd piśmiennictwa. Czas Stomat 2003, 4: Poulopoulos A, Antoniades K, Kiziridou A: Bilateral metastatic breast angiosarcoma to the mandibular gingiva: case report. Oral Oncol 2001, 37: Pires F, Sagarra R, Correa M, Pereira C, Vargas P, Lopez M: Oral metastasis of hepatocellular carcinoma. Oral Surg Oral Med Oral Pathol 2004, 3: Rocha W, Curado M,Vencio E, Caixeta W: Endometrial carcinoma metastatic to the mandible: a case report. J Oral Maxillofac Surg 2000, 58: Scipio J, Murti P, Bayaty A, Matthews R, Scully C: Metastasis of breast carcinoma to 560

11 2010, 63, 9 Przerzuty nowotworów złośliwych mandibular gingiva. Oral Oncol 2001, 37: Siriwardena B, Tilakaratne W, Rajapaksa R: Metastatic transitional cell carcinoma of the urinary bladder to the mandible. Oral Oncol 2005, 41: Spinelli G, Caprio G, Tomao F, Barberi S, Miele E, Boghi F, Costarelli L, Tomao S: Metastatic infiltration of adenocarcinoma of the rectum in hard palate: report of a case and review of the literature. Oral Oncol 2006, 42: Waal R, Buter J, Waal I: Oral metastases: report of 24 cases. Br J Oral Maxillofac Surg 2003, 41: Zielińska Kaźmierska B, Plewińska H, Kobos J, Manowska B: Przerzuty nowotworów złośliwych do kości szczęki i żuchwy. Czas Stomat 1997, 4: Adress: Radom ul. Tochtermana 1 Ph.: Fax: Paper received 23 August