STRUKTURA SPOŁECZNA Czynniki wpływające na kształt struktury społecznej

HTML
DOWNLOAD

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "STRUKTURA SPOŁECZNA Czynniki wpływające na kształt struktury społecznej"

Jarosław Lewicki
9 lat temu
Przeglądów:

1 Czynniki wpływające na kształt struktury społecznej poziom rozwoju techniki wytwarzania dóbr poziom rozwoju gospodarczego zasady podziału dochodu stosunki własnościowe Warunki ekonomiczne Warunki ekonomiczne proporcje między sektorami go-spodarki społeczny podział pracy rozmiary i struktura wytworzonego dochodu zasoby siły roboczej Czynniki ustrojowe Czynniki ustrojowe Czynniki ideologiczne Czynniki ideologiczne Czynniki kulturowe Czynniki kulturowe styl życia wykształcenie T T R R U U K K T T U U R R A A P P O O Ł Ł E E C C Z Z N N A A płeć wiek Podłoże demograficzne Podłoże demograficzne Miejsce zamieszkania bogactwa naturalne Czynniki geograficzne Czynniki geograficzne ukształtowanie powierzchni klimat powierzchnia

Czynniki ustrojowe Czynniki ideologiczne Czynniki ideologiczne Czynniki kulturowe Czynniki kulturowe styl życia wykształcenie T T R R U U K K T T U U R R A A P P O O Ł Ł E E C C Z Z

2 Koncepcje struktury społecznej truktura społeczna to wewnętrzna budowa społeczeństwa, czyli jego części składowe oraz wzajemnie powiązania między nimi. Kategorie stosunków zachodzących w strukturach społecznych (wg.. Ossowskiego): Wzajemne zależności wynikające ze społecznego podziału pracy i funkcji. Koncepcja funkcjonalna: połeczeństwo jest całością składającą się z wzajemnie zależnych elementów, dzięki czemu możliwe jest funkcjonowanie i rozwój całej zbiorowości. Wszystkie części są równie ważne. PRZYKŁAD: ŚREDNIOWIECZE modlący się wojujący pracujący KAPITALIZM klasa właścicieli ziemi klasa robotników klasa kapitalistów tosunki zależności jednostronnych wynikających z grupowych przywilejów i dyskryminacji. Koncepcja dychotomiczna: połeczeństwo jest podzielone dwuczłonowo, biegunowo na przeciwstawne grupy. PRZYKŁAD: uprzywilejowani posiadający pracujący wyzyskujący bogaci rządzący upośledzeni nieposiadający niepracujący wyzyskiwani biedni rządzeni tosunki hierarchii i gradacji. Koncepcja gradacyjna: połeczeństwo jest hierarchicznym układem grup ludzi wyróżnionych ze względu na stopień natężenia cech ich położenia społecznego: wykształcenia, dochodów, majątku, prestiżu (poważania społecznego). Grupy o zbliżonym stopniu natężenia określonej cechy lub cech stanowią warstwę społeczną. PRZYKŁAD: bogaci średnio zamożni biedni ludzie z wykształceniem wyższym ludzie z wykształceniem średnim ludzie z wykształceniem podstawowy W obrębie struktury społecznej wyróżnia się mikrostrukturę i makrostrukturę. Mikrostruktura jest układem pozycji i ról społecznych w ramach grup społecznych oraz małych grup wchodzących w skład większych zbiorowości. Makrostruktura jest układem klas i warstw społecznych, grup społecznozawodowych, wielkich społeczności terytorialnych.

Koncepcja funkcjonalna: połeczeństwo jest całością składającą się z wzajemnie zależnych elementów, dzięki czemu możliwe jest funkcjonowanie i rozwój całej zbiorowości.

3 Elementy struktury społecznej TRUKTURA KLAOWA Klasy społeczne są to wielkie zbiorowości różniące się między sobą pozycją ekonomiczną w społeczeństwie. Teorie klasowe: Karol Marks ( ) Wszelkie zbiorowości wyróżnione na podstawie miejsca, jakie zajmują w strukturze stosunków ekonomicznych, przede wszystkim stosunków własności środków produkcji i roli, jaką grają w procesie wytwarzania dóbr materialnych niezbędnych dla istnienia społeczeństwa. kapitaliści właściciele środków produkcji niepracujący korzystają z pracy najemnej robotnicy nie posiadają środków produkcji pracujący nie korzystają z pracy najemnej Max Weber ( ) Klasa społeczna zespół ludzi o podobnych szansach życiowych (podobne możliwości dostępu do dóbr); podstawą wyróżnienia klas jest posiadanie własności lub jej brak. Współcześnie wyróżniamy pięć klas społecznych: Właściciele dużych przedsiębiorstw, kadry kierownicze najwyższego szczebla i wybitni specjaliści; wysoka Klasa średnia średnia niska Ludzie o niskim wykształceniu bez specjalistycznych kwalifikacji

produkcji i roli, jaką grają w procesie wytwarzania dóbr materialnych niezbędnych dla istnienia społeczeństwa.

4 Elementy struktury społecznej TRUKTURA WARTWOWA Warstwa społeczna zbiorowość, która wyróżnia się na podstawie jakiegoś kryterium (lub kilku kryteriów) będącego podstawą ocen społecznych i tworzenia dystansu pomiędzy ludźmi a więc podziałów utrwalonych w społecznej świadomości. Warstwy społeczne wyróżnia się najczęściej ze względu na: wyższa dochody średnia niższa rodzaj aktywności gospodarczej burżuazja przemysłowa burżuazja handlowa robotnicy przemysłowi robotnicy rolni przynależność etniczną lub regionalną wyższe poziom wykształcenia średnie podstawowe poziom kwalifikacji robotnicy wykwalifikowani robotnicy niewykwalifikowani wspólnotę warunków życia wspólnotę stylów życia zakres sprawowanej władzy

Warstwy społeczne wyróżnia się najczęściej ze względu na: wyższa dochody średnia niższa rodzaj aktywności gospodarczej burżuazja przemysłowa burżuazja handlowa robotnicy

5 Elementy struktury społecznej TRUKTURA ZAWODOWA Podział społeczeństwa ze względu na wykonywany zawód. We współczesnych społeczeństwach jest odbiciem znaczenia, jakie mają w nich różne zawody. O hierarchii prestiżu zawodu decydują: wynagrodzenie, społeczna przydatność, wykształcenie. TRUKTURA DEMOGRAFICZNA Podział społeczeństwa według kryteriów demograficznych. PRZYKŁAD: kryterium wieku (pozwala na określenie zatrudnienia, sieci szkół itp.) wiek produkcyjny i poprodukcyjny wiek przedszkolny i szkolny kryterium płci.

O hierarchii prestiżu zawodu decydują: wynagrodzenie, społeczna przydatność, wykształcenie.

6 Ruchliwość połeczna Ruchliwość społeczna są to zmiany zachodzące w strukturze społecznej. Źródłem ruchliwości są przekształcenia struktury społecznej, zwłaszcza zmiany w społecznym podziale pracy, liczbie i rodzajach miejsc pracy oraz strukturze zatrudnienia. połeczeństwo zamknięte dąży do utrwalenia istniejącej hierarchii społecznej i ogranicza lub wręcz zamyka możliwości takiego awansu. połeczeństwo otwarte jest nastawione na likwidację barier i przeciwdziałanie wszelkim przejawom dyskryminacji, a także dążące do zapewnienia wszystkim równych szans. Kryteria podziału i typy ruchliwości społecznej: pozioma pionowa terytorialna (np. wieś miasto) zawodowa (np. robotnik z jednej fabryki do innej) awans (z klasy niższej do wyższej) degradacja (z klasy wyższej do niższej) skala wewnątrzpokoleniowa (w obrębie tego samego pokolenia) międzypokoleniowa (dziecko zdobywa wyższą pozycję w hierarchii niż mieli jego rodzice) podmiot indywidualna (jednostka przemieszcza się w strukturze) zbiorowa (przemieszczają się grupy, klasy, warstwy )

połeczeństwo zamknięte dąży do utrwalenia istniejącej hierarchii społecznej i ogranicza lub wręcz zamyka możliwości takiego awansu.

7 Zróżnicowanie społeczne Zróżnicowanie społeczne oznacza układ jednostek i grup o odmiennych cechach społecznych. Do podstawowych płaszczyzn zróżnicowania społecznego należą: stan majątkowy zawód wykształcenie rola społeczna władza prestiż poziom kultury styl życia poglądy społeczne poglądy polityczne Nie każda z tych płaszczyzn jest traktowana jako nierówność społeczna. Nie są nierównościami różnice np. płci, wieku, wykształcenia. ą nimi natomiast różnice, które uznaje się za nieuzasadnione, niesłuszne i krzywdzące, a więc sprzeczne z poczuciem sprawiedliwości. Zróżnicowanie społeczne może być przyczyną dyskryminacji.

poglądy społeczne poglądy polityczne Nie każda z tych płaszczyzn jest traktowana jako nierówność społeczna. Nie są nierównościami różnice np.

8 Etapy powstawania więzi społecznej: TRUKTURA POŁECZNA Więź społeczna tyczność przestrzenna - wzajemne postrzeganie się i rejestrowanie cech i właściwości innych osób. tyczność psychiczna - wzajemne zainteresowanie. Łączność psychiczna - wzajemna sympatia. I etap tyczność społeczna - wymiana pewnych wartości (np. informacji) Wzajemne oddziaływania - podejmowanie działań zmierzających do wywołania odpowiedniej reakcji u partnera. II etap Pobudzanie przez jednostkę czy grupę do w miarę stałych działań społ ecznych, których celem będzie zaspokojenie pewnych potrzeb. III etap Wzajemne oddziaływania prowadzą do wykształcenia się stałych stosunków społecznych, czyli trwałych układów, które są określone normami i związane z pewnymi obowiązkami. IV etap Wykształcenie się wzajemnych zależności. V etap Więź społeczna to relacje i zależności wiążące jednostkę z grupą lub inną jednostką. Typy więzi społecznych: Więzi naturalne dotyczą tych zbiorowości społecznych, których podstawą powiązań i przynależności jest wspólne pochodzenie i pokrewieństwo, jak na przykład rodzina; Odgrywają one również ważną rolę w integrowaniu zbiorowości etnicznych. Więzi zrzeszeniowe tworzone są na zasadzie dobrowolności przez ludzi należących do organizacji społecznych (np. stowarzyszeń, związków zawodowych itp.) i politycznych; mogą dotyczyć na przykład zależności służbowych oraz zobowiązań członków takiej organizacji. Więzi stanowione są narzucone z zewnątrz lub ustanawiane siłą (np. więzienie, internat, jednostka wojskowa itp.).

informacji) Wzajemne oddziaływania - podejmowanie działań zmierzających do wywołania odpowiedniej reakcji u partnera.

9 połeczność P LOKALNA Zamieszkuje wspólne terytorium (np. miasto, wieś, osiedle). Trwały system więzi i interakcji społecznych. ilne poczucie przynależności. O Ł E REGIONALNA Zamieszkuje region gospodarczy lub administracyjny (zagłębie, województwo). ystem więzi społecznych. Różne formy społecznego współdziałania. C Z N KONTYNENTALNA Zamieszkuje jeden kontynent. Wspólne interesy: polityczne, społeczne, gospodarcze, ekologiczne i kulturalne. O Ś Ć ŚWIATOWA (GLOBALNA) Obejmuje ludność całego świata. Wspólne interesy: polityczne, społeczne, gospodarcze, ekologiczne i kulturalne.

ystem więzi społecznych. Różne formy społecznego współdziałania. C Z N KONTYNENTALNA Zamieszkuje jeden kontynent.

Podobne dokumenty

Struktura społeczna. Tomasz A. Winiarczyk

Struktura społeczna. Tomasz A. Winiarczyk Struktura społeczna Tomasz A. Winiarczyk STRUKTURA układ i wzajemne relacje elementów stanowiących całość ść; budowa, ustrój; całość zbudowana w pewien sposób b z poszczególnych określonych elementów;