Czas jako wartość postrzeganie czasu przez młodych Polaków
|
|
- Małgorzata Bednarska
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Czas jako wartość postrzeganie czasu przez młodych Polaków Wstęp Czas jest nierozłączną częścią wszystkich doświadczeń zarówno indywidualnych, jak i społecznych (Tarkowska, 1992), ponieważ każde jednostkowe i zbiorowe doświadczenie kategoryzowane jest w ramach czasowych. Czas jest także wymiarem, który organizuje ludzkie działanie (Mendecka, 2010), co umożliwia zachowanie spójności, organizacji i znaczenia zdarzeń (Bańka, 2010). Coraz częściej w naukach humanistycznych, społecznych i ekonomicznych podkreśla się rolę czasu jako wartości we współczesnym świecie. W sposób szczególny takie postrzeganie czasu utrwaliło się w języku m.in. poprzez metafory, związki frazeologiczne oraz przysłowia. Sposób, w jaki ludzie spostrzegają czas a także ich postawy wobec niego mogą warunkować i napędzać wszelkie społeczne zmiany oraz być ich efektem. Wprowadzenie teoretyczne Przestrzeń życiowa człowieka ma dwa wymiary czasowe czasowy wymiar chronologiczny oraz czasowy wymiar psychologiczny, co narzuca konieczność odróżnienia czasu fizycznego, mierzalnego i obiektywnego (gr. chronos) od czasu odczuwanego subiektywnie (łac. tempus). Ten ostatni czas doświadczany subiektywnie stał się przedmiotem badań psychologów i został określony mianem czasu psychologicznego (Lens, 1994). W literaturze brak jest jednoznaczności w definiowaniu i charakteryzowaniu zjawiska czasu psychologicznego. Block (2014) przedstawia trzy różne sposoby pojmowania czasu: (1) czas jako następstwo (definiowanie czasu jako następstwa występujących zdarzeń, których układ wyznacza ich czasowa kolejność), (2) czas jako trwanie (rozumienie czasu skoncentrowane na okresie trwania danego zdarzenia oraz interwałach oddzielających zdarzenia od siebie, które mogą być przez człowieka rejestrowane i przechowywane w pamięci), (3) czas jako perspektywa temporalna (kontinuum wyznaczane przez przeszłość, teraźniejszość oraz przyszłość). Nieco inne podejście reprezentuje Zając-Lamparska, która podkreśla występowanie w psychologii dwóch kryteriów różnicujących sposoby rozumienia czasu. Zwraca ona uwagę na kryterium obiektywnego-subiektywnego charakteru czasu oraz kryterium poziomu ogólności analizowania czasu. Whitehead przyjął, że każde doświadczenie człowieka ma jednocześnie dwa bieguny fizyczny i umysłowy, w związku z czym występujące oba rodzaje doświadczeń nie są od siebie niezależne, ale łączą się w kontekście osobistej koncepcji czasu. W świetle tego założenia można przyjąć tezę, że czas psychologiczny nie jest przeciwieństwem czasu fizycznego, lecz jego wypełnieniem. Czas psychologiczny opiera się na czasie fizycznym, pochłania go, wypełnia i modyfikuje, nadając mu subiektywny charakter (Bajcar, 2000). Te dwie kategorie czasu są więc względem siebie komplementarne i uzupełniają się w osobistej koncepcji czasu (Klose, 1997).
2 Poziomy ogólności czasu są ściśle związane z jego charakterystyką z perspektywy człowieka. Nosal proponuje autorską klasyfikację poziomów ogólności czasu, w której określa trzy jego poziomy: neurobiologiczny, psychofizyczny oraz egzystencjalny. Najbardziej szczegółowy poziom czasu to czas neurobiologiczny dotyczy on tzw. partytury temporalnej procesów, które zachodzą w mózgu i organizmie, mechanizmów biotemporalności i prototemporalności (Nosal, 2000). Z kolei najogólniejszym poziomem rozpatrywania czasu jest poziom egzystencjalny, w ramach którego analizuje się funkcjonowanie jednostki w niezwykle szerokim przedziale czasowym, bardzo często obejmującym całe jej życie, uwzględniając nastawienie człowieka do każdego z wymiarów czasu, jego doświadczenia życiowe, cele, marzenia i ich wpływ na aktywność jednostki i całych społeczeństw (Śleszyński, 1998). Badania nad czasem egzystencjalnym skupiają się na zagadnieniach takich jak perspektywa temporalna, osobiste koncepcje czasu, orientacja temporalna oraz postawy temporalne (Trempała, 2000; Liberska, 2004; Nosal, Bajcar, 2004). Perspektywa temporalna jest ściśle związana z podziałem czasu na trzy wektory: przeszłość, teraźniejszość i przyszłość (Bańka, 1987), tworzące wymiar, na którym człowiek umiejscawia osobiste doświadczenia i przeżycia (Łukaszewski, 1984). Perspektywa temporalna ma charakter jakościowy i subiektywny przeżycia jednostki w określonej perspektywie temporalnej i zdarzenia nie są ułożone zgodnie z faktyczną chronologią i nie są dokładnie odwzorowane (Zając- Lamparska, 2011). Badania próbujące odkryć strukturę osobistych koncepcji czasu opierają się zazwyczaj na analizie czynnikowej. Lombrazn, Shmotkin i Vardi (1991) przyjęli siedmioczynnikową strukturę osobistych koncepcji czasu, w której poszczególne czynniki to: czas destruktywny, czas konstruktywny, czas płynny, czas nieuchwytny, czas cykliczny, czas wieczny oraz czas tajemniczy. Orientacja temporalna jednostki dotyczy preferowanego przez nią ukierunkowania czasowego jej aktywności (Tarkowska, 1992). Zdaniem Zimbardo i Boyd orientacja temporalna jest to dominacja określonej perspektywy temporalnej (przeszłości, teraźniejszości lub przyszłości). Może ona spełniać kilka ważnych funkcji definiuje sposób, w jaki doświadczenie jest kodowane i przywoływane, buduje nowe oczekiwania i cele oraz określone scenariusze działań (Zimbardo, Boyd, 2009). Postawami temporalnymi są postawy jednostki wobec samego czasu lub wobec jego konkretnych wymiarów (Nosal, 2000; Nosal, Bajcar, 2004). Sobol-Kwapińska postawy temporalne zamiennie nazywa orientacją temporalną i wyróżnia ich dwa aspekty, jakimi są wartościowanie oraz koncentracja uwagi, uczuć i zachowań na określonej perspektywie czasowej. Wartościowanie czasu polega na przypisaniu mu cech pozytywnych lub negatywnych, określaniu go jako ważny bądź nieważny, odczuwaniu czasu jako długi lub krótki, spójny lub niespójny (Sobol-Kwapińska, 2007). Zdaniem Sobol-Kwapińskiej (2007, 2008) cennym źródłem wiedzy o wartościowaniu czasu są metafory. Dzięki nim łatwiej jest wyrazić zjawiska niejasne i złożone, jakim jest właśnie zjawisko czasu. 52
3 Badania własne Przedmiotem niniejszych badań było postrzeganie czasu przez młodych Polaków. Postanowiono sprawdzić czy postrzeganie czasu przez młode osoby jest zależne od ich płci i etapu rozwojowego. Poszukiwano odpowiedzi na następujące pytania badawcze: 1. Czy postrzeganie czasu jest różnicowane przez płeć? 2. Czy postrzeganie czasu jest różnicowane przez etap rozwojowy? W badaniu wzięło udział 155 młodych Polaków, wśród których 63% stanowiły kobiety, a 37% mężczyźni. Badaniami objęto trzy grupy młodych osób, wyróżnionych ze względu na ich status byli to uczniowie, studenci oraz młode osoby pracujące. Pierwszą grupę stanowili uczniowie szkół średnich, głównie z terenu województwa lubelskiego. Były to osoby w wieku od 16 do 20 lat (M = 17,7). W drugiej grupie znaleźli się studenci różnych uczelni i kierunków, zamieszkujący większe ośrodki miejskie Polski. Były to osoby w wieku między 19 a 25 lat (M = 21,6). Trzecią grupę stanowiły młode osoby pracujące przedstawiciele różnych zawodów, branż i stanowisk, zatrudnieni w przedsiębiorstwach i instytucjach różnego rodzaju i różnej wielkości. W tej grupie znalazły się osoby w wieku od 20 do 35 lat (M = 25,1), zamieszkujące głównie duże miasta Polski. Do pomiaru postrzegania czasu posłużono się Kwestionariuszem Metafory Czasu autorstwa Małgorzaty Sobol-Kwapińskiej. Narzędzie to składa się z 95 itemów, które zostały sformułowane jako metafory, którymi ludzie posługują się w celu opisania nieokreślonych zjawisk, wzbudzających w nich silne emocje (Sobol-Kwapińska, 2007). Badani ustosunkowują się do podanych pozycji, określając na skali od 1 do 4 w jakim stopniu dana metafora pasuje do ich sposobu myślenia o czasie. Pozycje kwestionariusza tworzą 7 skal oraz 5 podskal. Są to skale wyrażające pozytywne i negatywne ustosunkowanie się do czasu. Pozytywne nastawienie wobec czasu wyraża się w następujących skalach: Czas przyjazny (CZP), w której zostały wyodrębnione 2 podskale Czas konstruktywny (CZK) i Czas przyjemny (CPR); Wartość chwili (CHW) oraz Czas subtelny (SUB). Negatywne ustosunkowanie się do czasu zostało wyrażone za pomocą skal: Czas wrogi (CZW), w tym 3 podskale Skończoność czasu (SCZ), Czas przykry (CPK) oraz Zagubienie w czasie (ZAG), Szybki upływ czasu (SZC), Chaos temporalny (CHT) i Pustka temporalna (PTM). Kwestionariusz charakteryzuje się satysfakcjonującą rzetelnością współczynniki zgodności wewnętrznej alfa Cronbacha dla poszczególnych skal oscylują wokół 0,8 (Sobol-Kwapińska, 2008). Uzyskane dane poddano analizie statystycznej z wykorzystaniem pakietu SPSS W obliczeniach uwzględniono poziom istotności α = 0,05, przy czym istotności z zakresu < 0,05; 0,06 interpretowano jako tendencję statystyczną. Pod uwagę wzięto wyniki 7 skal Kwestionariusza Metafory Czasu. 53
4 Wyniki W pierwszym kroku analizy dokonano porównań międzypłciowych posługując się nieparametrycznym testem istotności różnic U Manna-Whitneya (tabela 1). Tabela 1 Postrzeganie czasu przez kobiety i mężczyzn porównanie grup Czas przyjazny Czas wrogi Szybki upływ czasu Wartość chwili Chaos temporalny Czas subtelny Pustka temporalna płeć N Średnia ranga U p kobieta 98 79,63 mężczyzna 57 75, ,500 0,554 kobieta 98 75,74 mężczyzna 57 81, ,000 0,412 kobieta 98 83,37 mężczyzna 57 68, ,500 0,050 kobieta 98 85,68 mężczyzna 57 64, ,000 0,005 kobieta 98 82,42 mężczyzna 57 70, ,000 0,107 kobieta 98 79,59 mężczyzna 57 75, ,000 0,561 kobieta 98 73,96 mężczyzna 57 84, ,000 0,139 Przeprowadzone analizy wykazały, że kobiety istotnie częściej niż mężczyźni spostrzegają szybki upływ czasu (U = 2266,500; p = 0,050) oraz istotnie bardziej doceniają wartość chwili (U = 2040,000; p < 0,01). W zakresie pozostałych zmiennych nie zaobserwowano występowania istotnych różnic międzypłciowych. Dalsza część analizy polegała na sprawdzeniu czy postrzeganie czasu jest różnicowane przez etap rozwojowy badanych. Aby tego dokonać, przeprowadzono analizę za pomocą testu H Kruskala-Wallisa (tabela 2). Tabela 2 Postrzeganie czasu przez osoby będące na różnych etapach rozwojowych porównanie grup grupa N Średnia ranga H df p uczeń ,73 Czas przyjazny student 75 67,63 18, ,000 pracujący 48 74,38 uczeń ,66 Czas wrogi student 75 72,70 20, ,000 pracujący 48 65,18 uczeń 32 93,77 Szybki upływ czasu student 75 75,76 5, ,070 pracujący 48 70,99 uczeń 32 81,63 Wartość chwili student 75 74,25 1, ,600 pracujący 48 81,44 uczeń ,97 Chaos temporalny student 75 71,23 13, ,001 pracujący 48 71,26 uczeń ,06 Czas subtelny student 75 69,37 13, ,001 pracujący 48 74,77 uczeń 32 97,38 Pustka temporalna student 75 71,31 7, ,020 pracujący 48 75,53 54
5 Powyższe dane wskazują na to, że etap rozwojowy istotnie różnicuje postrzeganie czasu jako przyjazny (H (2) = 18,362; p < 0,001), postrzeganie czasu jako wrogi (H (2) = 20,888; p < 0,001), odczuwanie chaosu temporalnego (H (2) = 13,588; p < 0,01), postrzeganie czasu jako subtelny (H (2) = 13,082; p < 0,01) oraz odczuwanie pustki temporalnej (H (2) = 7,860; p < 0,05). Przeprowadzone porównania parami wykazały, że uczniowie uzyskują w tych skalach wyniki istotnie wyższe niż studenci oraz osoby pracujące. Między ostatnimi grupami nie występują istotne różnice w zakresie tych skal. Ponadto postanowiono sprawdzić, czy różnice międzygrupowe występują zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. W tym celu powtórzono analizę za pomocą testu H Kruskala-Wallisa z podziałem na grupy kobiet i mężczyzn (tabela. 3). Tabela 3 Postrzeganie czasu przez osoby będące na różnych etapach rozwojowych w zależności od płci porównanie grup Czas przyjazny Czas wrogi Szybki upływ czasu Wartość chwili Chaos temporalny Czas subtelny Pustka temporalna płeć Średnia ranga uczeń student pracujący H df p kobieta 72,27 44,56 49,69 8, ,013 mężczyzna 39,43 22,72 23,27 13, ,001 kobieta 75,14 46,85 45,39 10, ,006 mężczyzna 37,90 26,41 19,19 11, ,004 kobieta 66,05 48,28 46,11 4, ,115 mężczyzna 34,79 26,72 23,69 4, ,115 kobieta 58,45 46,29 51,46 1, ,378 mężczyzna 32,07 26,78 27,96 1, ,552 kobieta 77,95 44,19 48,44 12, ,002 mężczyzna 37,60 26,46 19,62 10, ,005 kobieta 68,32 45,59 49,40 5, ,054 mężczyzna 37,88 23,67 24,08 9, ,008 kobieta 49,68 49,00 50,19 0, ,981 mężczyzna 37,93 22,61 25,88 10, ,007 Wyniki pokazały, że jedynie w grupie mężczyzn ujawnia się zależność odczuwania pustki temporalnej od etapu rozwojowego (H (2) = 10,053; p < 0,01). W grupie kobiet zależność ta nie zachodzi. W przypadku pozostałych zmiennych zależności są podobne w obu grupach u kobiet i u mężczyzn. Taki stan rzeczy sugeruje występowanie efektu interakcyjnego płci oraz etapu rozwojowego. W celu bliższego poznania charakteru tej zależności, wykonano wykres średnich (wykres 1) oraz porównania post hoc. 55
6 Wykres 1 Średni poziom odczuwania pustki temporalnej w zależności od płci i etapu rozwojowego Okazało się, że w grupie mężczyzn uczniowie odczuwają istotnie wyższy poziom pustki egzystencjalnej niż studenci (p < 0,01). Ponadto uczniowie (chłopcy) odczuwają istotnie wyższy poziom pustki egzystencjalnej niż uczennice (dziewczęta) (p < 0,05). Pomiędzy pozostałymi grupami nie zaobserwowano istotnych statystycznie różnic. Podsumowanie wyników Celem przeprowadzonych badań było odnalezienie zależności między postrzeganiem czasu a zmiennymi socjodemograficznymi, jakimi były płeć oraz etap rozwojowy. Uzyskane wyniki wykazały, że postrzeganie czasu jest zależne zarówno od płci jak i od etapu rozwojowego. Hipoteza pierwsza zakładała występowanie różnic międzypłciowych w postrzeganiu czasu. Została ona potwierdzona. Wyniki pokazały, że kobiety osiągnęły wyższe niż mężczyźni wyniki w skalach Czas subtelny oraz Wartość chwili. Wyniki te są zgodne z wynikami uzyskanymi przez Sobol-Kwapińską w badaniach normalizacyjnych (Sobol-Kwapińska, 2008). Kobiety, niezależnie od etapu rozwojowego, dostrzegają w czasie więcej uroku i subtelnych cech takich jak spokój, lekkość czy harmonia. Są one ponadto bardziej świadome ulotności czasu, bardziej pogodzone z jego upływem i dostrzegają potrzebę jak najlepszego wykorzystania czasu i możliwości, jakie on daje. Kolejna hipoteza zakładała istnienie różnic w postrzeganiu czasu w zależności od etapu rozwojowego badanych. Uzyskane wyniki potwierdziły zasadność tak sformułowanej hipotezy. Okazało się, że uczniowie uzyskiwali istotnie wyższe wyniki w skalach Czas przyjazny, Czas wrogi, Chaos temporalny, Czas subtelny oraz Pustka temporalna niż studenci i osoby pracujące. Badania prowadzone przez Sobol-Kwapińską (2008) wykazały, że osoby w wieku lat uzyskują niższe niż osoby starsze wyniki m.in. w skalach Czas przyjazny oraz Czas subtelny. Dla skal Czas wrogi oraz Chaos temporalny autorka nie zanotowała występowania różnic międzygrupowych. W innych badaniach wykazano, że osoby w wieku późnej oraz wczesnej dorosłości postrzegają czas jako bardziej przyjemny niż osoby w wieku młodej i średniej dorosłości, a czas jako konstruktywny najczęściej postrzegają osoby najstarsze. Wykazano ponadto, że osoby w okresie póź- 56
7 nej dorosłości częściej niż osoby młodsze postrzegają czas jako wrogi oraz subtelny. Nie wykazano natomiast różnic międzygrupowych w postrzeganiu czasu jako zawiłego oraz w odczuwaniu pustki temporalnej (Pawelec, 2015). Wyniki badań własnych są zatem sprzeczne z wynikami dotychczasowych badań. Badania własne wykazały, że uczniowie, będący jednocześnie najmłodszą grupą badanych, mają największe poczucie bezpieczeństwa związane z czasem wierzą, że czas im sprzyja, że jest ich sprzymierzeńcem, odczuwają szereg pozytywnych emocji związanych z czasem. Sytuacja życiowa uczniów, w porównaniu do sytuacji życiowej studentów oraz młodych osób pracujących, pozwala im na większą beztroskę i wiarę w przyszłość. Jednocześnie grupa ta najbardziej intensywnie koncentruje się na negatywnych aspektach czasu, co sprzyja doświadczanym przez nich negatywnym emocjom oraz lękom dotyczącym czasu. Może to być związane ze specyficzną sytuacją uczniów szkół średnich i ich funkcjonowaniem w kontekście edukacyjnym poddawanie ich ciągłemu testowaniu oraz nieustanna koncentracja na zbliżającym się egzaminie dojrzałości może sprzyjać odczuwaniu czasu jako zagrażającego. Uczniowie, w porównaniu do studentów i osób pracujących, odczuwają czas jako zawiły, pozbawiony harmonii i burzliwy. Czas wywołuje w nich poczucie chaosu, niepokoju i zagubienia. Sytuacja życiowa uczniów oraz ich obowiązki niejako sprawiają, że ich czas jest ułożony odgórnie sami uczniowie nie mogą nad własnym czasem panować i decydować o nim, co może sprzyjać nieumiejętności odnalezienia się w nim i odczuwaniu go jako zawiły, zamieszany i chaotyczny. Najmłodsza grupa badanych uczniowie szkół średnich istotnie częściej niż osoby starsze (studenci oraz młodzi pracujący) odczuwają subtelność czasu i swoisty jego urok, przy czym zależność ta silniej ujawnia się w grupie mężczyzn (patrz: tabela 3). Określenia składające się na tę skalę mają delikatny, stereotypowo kobiecy charakter (Czas jest jak szemrzący strumyk, Czas jest jak śpiew ptaka, Czas jest jak dym z kadzidła) i mogą świadczyć o wysokiej wrażliwości, do której mężczyźni, wraz z socjalizacją i nabywaniem typowo męskich wzorców kulturowych, przyznają się mniej chętnie. Szczególnie ciekawą zależność zaobserwowano w przypadku postrzegania czasu jako nadmiernie spokojnego i monotonnego. Wyniki pokazały, że uczniowie (chłopcy) istotnie częściej niż uczennice (dziewczęta) oraz studenci i mężczyźni pracujący odczuwają pustkę temporalną. Prawdopodobnie młodzi mężczyźni nie doświadczają spełnienia ich czas nie jest wystarczająco konstruktywnie i satysfakcjonująco wykorzystywany. Ponieważ mężczyźni są nastawieni bardziej zadaniowo, doświadczana nuda frustruje ich istotnie silniej niż kobiety, a ponieważ nie mają swobody w dysponowaniu swoim czasem w takim stopniu jak starsi mężczyźni studenci oraz mężczyźni pracujący są bardziej narażeni na poczucie monotonii, nudy i pustki temporalnej. Zaprezentowane wyniki badań stanowią odpowiedź na postawione pytania badawcze o to, w jaki sposób postrzeganie czasu jest zależne od płci oraz etapu rozwojowego. Koncentrują się, w opozycji do innych badań (por. Sobol-Kwapińska, 2008; Pawelec, 2015) na specyficznej grupie osób młodych, będących w etapie młodej oraz wczesnej dorosłości, ukazując jej wewnętrzne zróżnicowanie. Uzyskane wyniki sugerują ciekawe zależności. Mogą być użyteczne w pracy z osobami młodymi a także mogą stać się przyczynkiem do podejmowania kolejnych badań w tym zakresie. 57
8 Bibliografia Bajcar, B. (2000). Wielowymiarowość osobistych koncepcji czasu. Roczniki Psychologiczne, 03, Bańka, A. (2010). Typy tożsamości wczesnej dorosłości z perspektywy orientacji czasowej preferowanych stylów życia. W: K. Popiołek, A. Chudzicka-Czupała (red.), Czas w życiu człowieka ( ). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Bańka, J. (1987). Inscenizacja epistemologiczna bytu a osobliwości czasu antropologicznego. W: K. Cackowski, J. Wojczakowski (red.), Stosunek do czasu w różnych strukturach kulturowych ( ). Warszawa: ANS. Block, R. A. (2014). Models of Psychological Time. W: R. A. Block (red.), Cognitive Models of Psychological Times (1-35). New Jork: Psychology Press. Klose, J. (1997). Whitehead s theory perception. W: H. Atmanspacher, E. Ruhnau (red.), Time, temporality, now. Experiencing time and concepts of time in an interdisciplinary perspective (23 42). Berlin-Heidelberg: Springer-Verlag. Lens, W. (1994). Odraczanie nagrody, samokontrola a przyszłościowa perspektywa czasowa. W: A. Januszewski, P. Oleś, T. Witkowski (red.), Wykłady z psychologii w KUL, 7, Liberska, H. (2004). Perspektywy temporalne młodzieży: wybrane uwarunkowania. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Lombranz, J., Shmotkin, D., Vardi, R. (1991). The equivocal meanings of time: Exploratoryand structural analyses. Current Psychology: Research & Reviews, (10, 1-2), Łukaszewski, W. (1984). Szanse rozwoju osobowości. Warszawa: Książka i Wiedza. Mendecka, G. (2010). Temporalne aspekty twórczości. W: K. Popiołek, A. Chudzicka-Czupała (red.), Czas w życiu człowieka ( ). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Nosal, C. S. (2000). Czas jako wymiar regulacji zachowania. W: J. Brzeziński, S. Kowalik (red.), O różnych sposobach uprawiania psychologii ( ). Poznań: Wydawnictwo Zysk i Spółka. Nosal, C. S., Bajcar, B. (2004). Czas psychologiczny: wymiary, struktura, konsekwencje. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN. Pawelec, M. (2015). Czas w percepcji osób dorosłych w różnych okresach rozwojowych. W: M. Z. Stepulak, J. Łukasiewicz, M. Pawelec, E. Pękalska (red.), Wybrane zagadnienia z psychologii czasu. Teoria i praktyka (45-59). Lublin: Innovatio Press Wydawnictwo Naukowe WSEI. Sobol-Kwapińska, M. (2007). Żyć chwilą? Postawy wobec czasu a poczucie szczęścia. Lublin: Wydawnictwo KUL. Sobol-Kwapińska, M. (2008). KMC Kwestionariusz Metafory Czasu. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP. Śleszyński, D. (1998). Czasowość w podmiotowej strukturze Ja. W: D. Śleszyński (red.), Wędrówka doświadczenia: podejście fenomenologiczne i egzystencjalne (41 51). Białystok: Trans Humana. 58
9 Tarkowska, E. (1992). Czas w życiu Polaków. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN. Trempała, J. (2000). Modele rozwoju psychicznego: czas i zmiana. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego. Zając-Lamparska, L. (2011). Czas jako kryterium opisu oraz mechanizm regulacji ludzkiego zachowania - problematyka czasu w psychologii. Przegląd Naukowo-Metodyczny Edukacja dla bezpieczeństwa, 13(4), Zimbardo, P. G., Boyd, J. (2009). Paradoks czasu. Warszawa: PWN. Streszczenie Czas jest zjawiskiem coraz częściej rozpatrywanym w kategoriach wartości. Postrzeganie czasu i jego wartościowanie może być motywatorem ludzkich działań i zachowań. Taki stan rzeczy skłania do podejmowania badań nad nastawieniem ludzi do czasu oraz czynnikami, które warunkują odmienne jego postrzeganie. Celem badań była identyfikacja czynników socjodemograficznych, które różnicują sposoby postrzegania czasu przez młodych Polaków. W badaniu wzięło udział 155 osób (63% kobiet, 37% mężczyzn) będących w różnych etapach rozwojowych, co wyrażało się w pełnionej przez nich roli społecznej (uczeń, student, osoba pracująca). Do pomiaru sposobów postrzegania czasu wykorzystano Kwestionariusz Metafory Czasu M. Sobol- Kwapińskiej. Przeprowadzone analizy wykazały, że kobiety istotnie częściej niż mężczyźni dostrzegają szybki upływ czasu oraz konieczność jego optymalnego wykorzystania. Uczniowie częściej niż studenci oraz osoby pracujące postrzegają czas jako przyjazny i subtelny, jednocześnie zaś odczuwają więcej negatywnych emocji związanych z czasem, oraz postrzegają go jako bardziej chaotyczny i nieuporządkowany. Ponadto grupa ta jest narażona na doświadczanie nudy, monotonii i pustki temporalnej, przy czym zależność ta ujawniła się jedynie w grupie mężczyzn. Słowa kluczowe: postrzeganie czasu, metafory czasu, pustka temporalna Summary Time is a phenomenon increasingly regarded as a value. The perception of time and its valuation can be a motivator of human actions and behaviors. This is the reason for studies on the attitude of people to the time and the factors that determine different perception of time. The aim of the study was to identify sociodemographic variables that differentiate the ways of time perception by young Poles. The study involved 155 people (63% women, 37% men) who are in various stages of development, what was manifested in their social role (pupil, student, worker). The used research tool was Time Metaphor Questionnaire by M. Sobol-Kwapińska. Conducted analysis have demonstrated that women significantly more often than men tend to perceive the rapid passage of time and the need to make an optimal use of it. The pupils tend to perceive the time as friendly and subtle more often than students and workers. Moreover, they feel more bad emotions related to time and they perceive it as more chaotic and disordered. Furthermore, this group is threatened by feeling bored, experiencing monotony and temporal emptiness, but this has been observed only in the group of men. Keywords: time perception, time metaphors, temporal emptiness 59
Znaczenie więzi w rodzinie
Znaczenie więzi w rodzinie Instytut Psychologii KUL Dagmara Musiał WPROWADZENIE Na proces budowania więzi w rodzinie można spojrzeć z wielu perspektyw naukowych Użytecznym paradygmatem jest paradygmat
w pierwszym okresie nauki w gimnazjum
Wojdedh Walczak Ośrodek Pedagogiczno-Wydawniczy CHEJRON w Łodzi Związek pomiędzy dwoma typami oceniania w podstawowej a wynikami osiąganymi przez uczniów w pierwszym okresie nauki w gimnazjum Wstęp Niniejsze
Zjawisko dopasowania w sytuacji komunikacyjnej. Patrycja Świeczkowska Michał Woźny
Zjawisko dopasowania w sytuacji komunikacyjnej Patrycja Świeczkowska Michał Woźny 0.0.0 pomiar nastroju Przeprowadzone badania miały na celu ustalenie, w jaki sposób rozmówcy dopasowują się do siebie nawzajem.
CZAS JAKO KRYTERIUM OPISU ORAZ MECHANIZM PROBLEMATYKA CZASU W PSYCHOLOGII
111 -LAMPARSKA Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy CZAS JAKO KRYTERIUM OPISU ORAZ MECHANIZM PROBLEMATYKA CZASU W PSYCHOLOGII 1 1. aspekt poznawczy w czasie; 2. aspekt afektywny, 3. 4. a psychologii
SYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU. Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych, Instytut Psychologii, Zakład Psychologii Rozwoju 4. Kod przedmiotu/modułu
1. Nazwa przedmiotu w języku polskim SYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU Psychologia rozwoju człowieka 2. Nazwa przedmiotu w języku angielskim Psychology of human development 3. Jednostka prowadząca przedmiot Wydział
SCENARIUSZ LEKCJI. TEMAT LEKCJI: Zastosowanie średnich w statystyce i matematyce. Podstawowe pojęcia statystyczne. Streszczenie.
SCENARIUSZ LEKCJI OPRACOWANY W RAMACH PROJEKTU: INFORMATYKA MÓJ SPOSÓB NA POZNANIE I OPISANIE ŚWIATA. PROGRAM NAUCZANIA INFORMATYKI Z ELEMENTAMI PRZEDMIOTÓW MATEMATYCZNO-PRZYRODNICZYCH Autorzy scenariusza:
S Y L A B U S. Druk DNiSS nr 11D
S Y L A B U S Druk DNiSS nr 11D NAZWA PRZEDMIOTU: Teoretyczne i metodyczne podstawy pedagogiki wczesnoszkolnej Kod przedmiotu: Rodzaj przedmiotu: obowiązkowy Wydział: Wydział Humanistyczno - Społeczny
Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce : kwartalnik dla nauczycieli nr 4,
Ewa Dybowska "Być czy mieć" wartości w edukacji wczesnoszkolnej : recenzja książki: Beata Wołosiuk, "Wychowanie do wartości w edukacji wczesnoszkolnej", Wydawnictwo KUL, Lublin 2010 Edukacja Elementarna
SPIS TREŚCI. Wstęp Anna Izabela Brzezińska, Weronika Syska CZĘŚĆ I WPROWADZENIE: PROBLEM I PROGRAM BADAŃ
SPIS TREŚCI Wstęp Anna Izabela Brzezińska, Weronika Syska... 13 CZĘŚĆ I WPROWADZENIE: PROBLEM I PROGRAM BADAŃ Rozdział 1 Dorastanie do dorosłości: odraczane czy opóźnione? Anna Izabela Brzezińska... 23
Nowe pytania egzaminacyjne
Nowe pytania egzaminacyjne 1. Jakie jest znaczenie genetyki behawioralnej w badaniach psychologicznych? 2. Wyjaśnij pojęcie funkcjonalnej asymetrii mózgu i omów jak zmieniały się poglądy na ten temat.
METODOLOGIA BADAŃ PSYCHOLOGICZNYCH I STATYSTYKA. opracowała dr Anna Szałańska
METODOLOGIA BADAŃ PSYCHOLOGICZNYCH I STATYSTYKA opracowała dr Anna Szałańska ANALIZA WARIANCJI WPROWADZENIE TEORETYCZNE - ZASTOSOWANIE Stosujemy kiedy znane są parametry rozkładu zmiennej zależnej badanych
Kompetencje komunikacyjne dzieci w okresie późnego dzieciństwa w aspekcie rozwojowym
UNIWERSYTET IM. ADAMA MICKIEWICZA W POZNANIU SERIA PSYCHOLOGIA I PEDAGOGIKA NR 166 KINGA KUSZAK Kompetencje komunikacyjne dzieci w okresie późnego dzieciństwa w aspekcie rozwojowym POZNAŃ 2011 3 Spis treści
SYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU
1. Nazwa przedmiotu w języku polskim SYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU Psychologia społeczna 2. Nazwa przedmiotu w języku angielskim Social Psychology 3. Jednostka prowadząca przedmiot Wydział Nauk Historycznych
Prof. dr hab. Magdalena Marszał-Wiśniewska Indywidualne perspektywy postrzegania czasu i ich wpływ na funkcjonowanie człowieka
Prowadzący: Tytuł seminarium: Prof. dr hab. Magdalena Marszał-Wiśniewska Indywidualne perspektywy postrzegania czasu i ich wpływ na funkcjonowanie człowieka Opis i cele przedmiotu: To, jak postrzegamy
Wybrane predyktory osiągnięć edukacyjnych gimnazjalistów
Wybrane predyktory osiągnięć edukacyjnych gimnazjalistów prof. dr hab. Grażyna Wieczorkowska mgr Małgorzata Siarkiewicz Wydział Psychologii UW i ISS UW Ogólnopolska próba reprezentatywna gimnazjalistów
dr hab. Mieczysław Ciosek, prof. UG, kierownik Zakładu Psychologii Penitencjarnej i Resocjalizacji Instytutu Psychologii UG:
Niedostosowanie społeczne nieletnich. Działania, zmiana, efektywność. Justyna Siemionow Publikacja powstała na podstawie praktycznych doświadczeń autorki, która pracuje z młodzieżą niedostosowaną społecznie
Rodzice 6- i 7-latków o swoich dzieciach
Rodzice 6- i 7-latków o swoich dzieciach Dzieci w opinii rodziców czują się dobrze i są ogólnie zadowolone z życia, bez względu na to, czy poszły do szkoły, czy zerówki. Rodzice nie zaobserwowali różnic
Porównanie wyników grupy w odniesieniu do norm Test t dla jednej próby
Porównanie wyników grupy w odniesieniu do norm Test t dla jednej próby 1. Wstęp teoretyczny Prezentowane badanie dotyczy analizy wyników uzyskanych podczas badania grupy rodziców pod kątem wpływu ich przekonań
Statystyka od podstaw Janina Jóźwiak, Jarosław Podgórski
Statystyka od podstaw Janina Jóźwiak, Jarosław Podgórski Książka jest nowoczesnym podręcznikiem przeznaczonym dla studentów uczelni i wydziałów ekonomicznych. Wykład podzielono na cztery części. W pierwszej
Jakość życia w perspektywie pedagogicznej
Jakość życia w perspektywie pedagogicznej Jadwiga Daszykowska Jakość życia w perspektywie pedagogicznej Oficyna Wydawnicza Impuls Kraków 2007 Copyright by Jadwiga Daszykowska Copyright by Oficyna Wydawnicza
Spis treści. Od autora... 9
Spis treści Od autora...................................................... 9 Rozdział I Powstanie i rozwój socjologii............. 13 1. Źródła wiedzy o społeczeństwie..................................
Wojciech Otrębski, Grzegorz Wiącek Instytut Psychologii KUL
1 Kontekst teoretyczny diagnozy zainteresowań zawodowych i przystosowania do sytuacji pracy, czyli jak pomóc uczniowi z niepełnosprawnością umysłową w efektywnym przejściu ze szkoły na rynek pracy Wojciech
Psychologia Pozytywna to nurt psychologiczny, który co prawda ma. przedstawi obszary, w których psychologia pozytywna jest w Polsce
Psychologia pozytywna i jej rozwój w Polsce Psychologia Pozytywna to nurt psychologiczny, który co prawda ma niezbyt długą historię, jednak czerpie z dokonań psychologii na przestrzeni wielu dziesięcioleci.
SYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU. Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych, Instytut Psychologii, Zakład Psychologii Rozwoju 4. Kod przedmiotu/modułu
1. Nazwa przedmiotu w języku polskim SYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU Psychologia rozwoju człowieka 2. Nazwa przedmiotu w języku angielskim Psychology of human development 3. Jednostka prowadząca przedmiot Wydział
Publikacja wydana staraniem Instytutu Psychologii WNHiP Uniwersytetu Wrocławskiego
Recenzent: prof. dr hab. Zygfryd Juczyński Redaktor prowadząca: Anna Raciborska Redakcja: Anna Kaniewska Korekta: Joanna Barska Projekt okładki: Katarzyna Juras Copyright 2015 by Wydawnictwo Naukowe Scholar
OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) Kierunek: Dialog i Doradztwo Społeczne ...
I. Informacje ogólne 1. Nazwa modułu kształcenia: Psychologia wychowawcza 2. Kod modułu kształcenia 3. Rodzaj modułu kształcenia: wykład nieobowiązkowy, ćwiczenia obowiązkowe 4. Kierunek studiów: Dialog
Terapeutyczna rola wsparcia społecznego w okresie wczesnej, średniej i późnej dorosłości
Terapeutyczna rola wsparcia społecznego w okresie wczesnej, średniej i późnej dorosłości Ks. dr Paweł Brudek Katedra Psychologii Klinicznej Instytut Psychologii Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła
PROCES GRUPOWY , Łódź Iwona Kania
PROCES GRUPOWY 19.0.2011, Łódź Iwona Kania Człowiek jest istotą nastawioną na bycie z innymi i jego życie w większości wiąże się z grupami. Pierwszą grupą, z jaką się styka, i w której się rozwija, jest
KARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Psychologia KOD S/I/st/9
KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Psychologia KOD S/I/st/9 2. KIERUNEK: Sport 3. POZIOM STUDIÓW 1 : I stopień studia stacjonarne 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: I rok/i semestr 5. LICZBA PUNKTÓW ECTS: 2 6.
TESTY NIEPARAMETRYCZNE 1/5
TESTY NIEPARAMETRYCZNE 1/5 Aby obliczyć test nieparametryczny należy wybrać menu: Analiza>Testy nieparametryczne>tradycyjne> i wskazać odpowiedni test: dwie próby niezależne (U Manna-Whitney a) (porównujemy
Wykłady: 20 godziny Seminaria: 10 godzin Ćwiczenia: 10 godzin
Jednostka prowadząca kierunek: Zakład Zdrowia Publicznego Kierunek: Zdrowie publiczne Promocja zdrowia i edukacja zdrowotna III rok I 0 studia stacjonarne Pedagogika zdrowia Punkty ECTS: Wykłady: 20 godziny
Testy nieparametryczne
Testy nieparametryczne Testy nieparametryczne możemy stosować, gdy nie są spełnione założenia wymagane dla testów parametrycznych. Stosujemy je również, gdy dane można uporządkować według określonych kryteriów
Studia Pedagogiczne. Problemy Społeczne, Edukacyjne i Artystyczne 20,
Aldona Kopik "Oczekiwania sześciolatków i ich rodziców w stosunku do szkoły a realia realizacji obowiązku szkolnego", Elżbieta Jaszczyszyna, Białystok 2010 : [recenzja] Studia Pedagogiczne. Problemy Społeczne,
Lucyna Teresa Bakiera
Curriculum vitae Lucyna Teresa Bakiera Magisterium rok 1992 Psychologia, specjalność: psychologia wychowawcza. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Praca magisterska pt. Wyobrażenia własnych perspektyw
Streszczenie rozprawy doktorskiej pt. Uwarunkowania stosowania koncepcji otwartych innowacji w instytucjach naukowych i badawczo-rozwojowych
mgr Aneta Olejniczak Promotor: prof. dr hab. Agnieszka Izabela Baruk Streszczenie rozprawy doktorskiej pt. Uwarunkowania stosowania koncepcji otwartych innowacji w instytucjach naukowych i badawczo-rozwojowych
Kryzys w wartościowaniu i relacje rodzinne w świetle badań podopiecznych schroniska dla nieletnich i uczniów liceum
Kryzys w wartościowaniu i relacje rodzinne w świetle badań podopiecznych schroniska dla nieletnich i uczniów liceum Wartości, które człowiek ceni, wybiera i realizuje, pozostają w istotnym związku z rozwojem
Metodologia badań psychologicznych
Metodologia badań psychologicznych Lucyna Golińska SPOŁECZNA AKADEMIA NAUK Psychologia jako nauka empiryczna Wprowadzenie pojęć Wykład 5 Cele badań naukowych 1. Opis- (funkcja deskryptywna) procedura definiowania
Zachowania młodzieży w Sieci i ich wpływ na społeczne funkcjonowanie w klasie
Zachowania młodzieży w Sieci i ich wpływ na społeczne funkcjonowanie w klasie dr Ewa Krzyżak-Szymańska Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa w Katowicach Pytania postawione w badaniach: Jakie zachowania dzieci
Księgarnia PWN: Magdalena Śmieja, Jarosław Orzechowski (red.) - Inteligencja emocjonalna. Spis treści
Księgarnia PWN: Magdalena Śmieja, Jarosław Orzechowski (red.) - Inteligencja emocjonalna Spis treści Wprowadzenie (Magdalena Śmieja, Jarosław Orzechowski)....... 11 Część I. Teoria 1. Inteligencja emocjonalna:
UNIWERSYTET RZESZOWSKI WYDZIAŁ PEDAGOGICZNY INSTYTUT PEDAGOGIKI
UNIWERSYTET RZESZOWSKI WYDZIAŁ PEDAGOGICZNY INSTYTUT PEDAGOGIKI ŁUCJA JAROCH MOTYWY WYBORU ZAWODU PRZEZ UCZNIÓW KLAS III GIMNAZJALNYCH Z RÓŻNYCH ŚRODOWISK SPOŁECZNYCH Praca magisterska napisana pod kierunkiem
Rola liderów w dopasowaniu pracowników do organizacji, pracy i zespołu. dr Agnieszka Wojtczuk-Turek Instytut Kapitału Ludzkiego, SGH
Rola liderów w dopasowaniu pracowników do organizacji, pracy i zespołu dr Agnieszka Wojtczuk-Turek Instytut Kapitału Ludzkiego, SGH LIDER A DOPASOWANIE Prawdziwy lider to nie jest ktoś wyjątkowy, lecz
Copyright by Wydawnictwo Naukowe Scholar Sp. z o.o., Warszawa 2011
Recenzenci: prof. dr hab. Jan F. Terelak dr hab. Stanisław A. Witkowski, profesor UWr Redaktor prowadzący: Anna Raciborska Redakcja i korekta: Dorota Kassjanowicz Projekt okładki: Katarzyna Juras Copyright
Warsztaty diagnostyczno-projektowe Badania zachowań konsumenckich
Warsztaty diagnostyczno-projektowe Badania zachowań konsumenckich Nr zajęć Termin 1 26.02 2 5.03 3 12.03 4 19.03 5 26.03 6 2.04 7 23.04 Organizacja zajęć fakultatywne 8 Praca własna 9 30.04 10 7.05 11
SYLABUS/OPIS PRZEDMIOTU
SYLABUS/OPIS PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu/ moduł (w języku polskim) Potencjały zdrowia i szczęścia człowieka./ Moduł 102..: Człowiek w zdrowiu i chorobie 2. Nazwa przedmiotu w języku angielskim The stress
EFEKTY STUDIÓW PODYPLOMOWYCH MECHANIZMY FUNKCJONOWANIA. Dr Jarosław Górski Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego
EFEKTY STUDIÓW PODYPLOMOWYCH MECHANIZMY FUNKCJONOWANIA STREFY EURO Dr Jarosław Górski Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego Plan wystąpienia 1. Cele badania i metoda 2. Charakterystyka
Kognitywistyka II r. Terminy wykładów. Literatura - psychometria. Teorie inteligencji i sposoby jej pomiaru (1)
Kognitywistyka II r Teorie inteligencji i sposoby jej pomiaru (1) Terminy wykładów 13. 03. 2008 27. 03. 2008 03. 04. 2008 17. 04. 2008 24. 04. 2008 08. 05. 2008 15. 05. 2008 29. 05. 2008 05. 06. 2008 12.
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2014/2015
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Karta przedmiotu obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 014/015 WydziałPsychologii i Nauk Humanistycznych Kierunek studiów:
Raport zbiorczy z badań przeprowadzonych w LICEACH Porównanie wyników pre- i post-testów
Warszawa, dnia 25.07.2015 Dr Agata Zabłocka-Bursa Raport zbiorczy z badań przeprowadzonych w LCEACH Porównanie wyników pre- i post-testów Charakterystyka osób badanych Badanie przeprowadzono w klasach
Procedura przeprowadzania egzaminu magisterskiego w Instytucie Psychologii (obowiązująca od roku akad. 2010/11):
Procedura przeprowadzania egzaminu magisterskiego w Instytucie Psychologii (obowiązująca od roku akad. 2010/11): 1.W trakcie egzaminu magisterskiego student otrzymuje trzy pytania główne: a. Recenzent
SYLABUS/OPIS PRZEDMIOTU. Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych, Instytut Psychologii, Zakład Psychologii Rozwoju. 4. Kod przedmiotu/modułu
SYLABUS/OPIS PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu/ moduł (w języku polskim) Metody badania rodziny./ Moduł 150..: Psychologia Rodziny 2. Nazwa przedmiotu w języku angielskim Methods of the family diagnosis 3.
Raport zbiorczy z badań przeprowadzonych w GIMNAZJACH Porównanie wyników pre- i post-testów
Warszawa, dnia 25.07.2015 Dr Agata Zabłocka-Bursa Raport zbiorczy z badań przeprowadzonych w GMNAZJACH Porównanie wyników pre- i post-testów Charakterystyka osób badanych Badanie przeprowadzono w klasach
STYLE MYŚLENIA A KOMUNIKACJA W ZESPOLE NAUCZYCIELSKIM. Gdynia,
STYLE MYŚLENIA A KOMUNIKACJA W ZESPOLE NAUCZYCIELSKIM Gdynia, 02.02.2017 STYL MY LENIA W nowych sytuacjach doświadczenie nie podpowiada nam gotowych rozwiązań reagujemy, wykorzystujemy informacje i podejmujemy
Copyright 2018 by Wydawnictwo Naukowe Scholar Spółka z o.o. Copyright 2018 by Wydział Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu w Białymstoku
Recenzja: prof. dr hab. Piotr K. Oleś Redaktor prowadząca: Anna Raciborska Redakcja i korekta: Aleksandra Małek-Leśniewska Projekt okładki: Katarzyna Juras Copyright 2018 by Wydawnictwo Naukowe Scholar
ROZWOJOWE UWARUNKOWANIA STOSUNKU DO JEDZENIA
ROZWOJOWE UWARUNKOWANIA STOSUNKU DO JEDZENIA Rozważania na bazie badań sondażowych Dr Beata Ziółkowska Instytut Psychologii, UAM Klasyfikacja potrzeb psychicznych POTRZEBA: to siła wewnętrzna, która pod
Seria wydawnicza Instytutu Psychologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Seria wydawnicza Instytutu Psychologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Redaktorzy naukowi serii: prof. dr hab. Anna Izabela Brzezińska prof. dr hab. Elżbieta Hornowska Recenzja: prof. dr
Kontekstowe modele efektywności nauczania po I etapie edukacyjnym
Kontekstowe modele efektywności nauczania po I etapie edukacyjnym Aleksandra Jasińska (a.jasinska@ibe.edu.pl) Instytut Badań Edukacyjnych ul. Górczewska 8 01-180 Warszawa Czy dobrze uczymy? Metody oceny
Załącznik nr 5 do SIWZ
Załącznik nr 5 do SIWZ (Pieczęć Wykonawcy) Progra szkolenia cz.4. Wspieranie w wieku i przedszkolny. Jak pracować z grupą zróżnicowaną i 6-letni w klasie pierwszej 1. Cele ogólne szkolenia: wzbogacanie
STRESZCZENIE W JĘZYKU POLSKIM
STRESZCZENIE W JĘZYKU POLSKIM Wstęp Choroby nowotworowe są poważnym problemem współczesnych społeczeństw. Rozpoznawanie trudności w funkcjonowaniu psychosomatycznym pacjentów jest konieczne do świadczenia
NAZYWANIE KSZTAŁTÓW, KSZTAŁTOWANIE NAZW. Bartosz Mozyrko O znaczeniu asemantycznych skojarzeń nazw dla projektowania logo
NAZYWANIE KSZTAŁTÓW, KSZTAŁTOWANIE NAZW O znaczeniu asemantycznych skojarzeń nazw dla projektowania logo Bartosz Mozyrko mozyrko.bartosz@gmail.com EKSPERYMENT WOLFGANGA KÖHLERA W 1929 roku W. Köhler zaprezentował
Zadania ze statystyki cz. 8 I rok socjologii. Zadanie 1.
Zadania ze statystyki cz. 8 I rok socjologii Zadanie 1. W potocznej opinii pokutuje przekonanie, że lepsi z matematyki są chłopcy niż dziewczęta. Chcąc zweryfikować tę opinię, przeprowadzono badanie w
Psychometria. Psychologia potoczna. Psychometria (z gr. psyche dusza, metria miara) Plan wykładów. Plan wykładów. Wprowadzenie w problematykę zajęć
Psychometria Wprowadzenie w problematykę zajęć W 1 Psychologia potoczna potoczne przekonanie dotyczące natury ludzkiego zachowania wyrażające się w zdroworozsądkowych, intuicyjnych twierdzeniach. dr Łukasz
RAPORT WSKAŹNIK EDUKACYJNEJ WARTOŚCI DODANEJ PO EGZAMINIE GIMNAZJALNYM W ROKU SZKOLNYM 2012/2013
RAPORT WSKAŹNIK EDUKACYJNEJ WARTOŚCI DODANEJ PO EGZAMINIE GIMNAZJALNYM W ROKU SZKOLNYM 2012/2013 ZESPÓŁ SZKÓŁ NR 14 W BYDGOSZCZY GIMNAZJUM NR 37 INTEGRACYJNE Opracowanie A. Tarczyńska- Pajor na podstawie
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2013/2014
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Karta przedmiotu obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 01/01 WydziałPsychologii i Nauk Humanistycznych Kierunek studiów:
Teoretyczne podstawy wychowania
Teoretyczne podstawy wychowania 1. Wychowanie człowieka na tle różnych epok 2. Przedmiotowy wymiar wychowania 3. Podstawowe kategorie procesu wychowania 4. Proces wychowania i jego istota 5. Determinanty
Zadania ze statystyki cz.8. Zadanie 1.
Zadania ze statystyki cz.8. Zadanie 1. Wykonano pewien eksperyment skuteczności działania pewnej reklamy na zmianę postawy. Wylosowano 10 osobową próbę studentów, których poproszono o ocenę pewnego produktu,
Współpraca doradcy zawodowego z rodzicami. Elwira Zadęcka Krakowska Szkoła Doradztwa Zawodowego
Współpraca doradcy zawodowego z rodzicami Elwira Zadęcka Krakowska Szkoła Doradztwa Zawodowego Wybór zawodu wyznacza kierunek kształcenia wyznacza kierunek i stopień rozwoju osobowości umożliwia przynależność
Work Extrinsic and Inrinsic Motivation Scale
Psychologia Spoeczna 2016 tom 11 3 (38) 339 355 Skala motywacji zewntrznej i wewntrznej do pracy Work Extrinsic and Inrinsic Motivation Scale Instytut Psychologii, Uniwersytet lski w Katowicach Work Extrinsic
Summary in Polish. Fatimah Mohammed Furaiji. Application of Multi-Agent Based Simulation in Consumer Behaviour Modeling
Summary in Polish Fatimah Mohammed Furaiji Application of Multi-Agent Based Simulation in Consumer Behaviour Modeling Zastosowanie symulacji wieloagentowej w modelowaniu zachowania konsumentów Streszczenie
Kształtowanie się tożsamości a gotowość do bycia dorosłym:
Instytut Psychologii Od 1919 r. psychologia na UAM Kształtowanie się tożsamości a gotowość do bycia dorosłym: kto ma łatwiejszy start w dorosłość? prof. dr hab. Anna I. Brzezińska mgr Małgorzata Rękosiewicz
ŚWIAT WARTOŚCI DZIECI KOŃCZĄCYCH EDUKACJĘ PRZEDSZKOLNĄ
ŚWIAT WARTOŚCI DZIECI KOŃCZĄCYCH EDUKACJĘ PRZEDSZKOLNĄ Jolanta Malanowska Powiatowy Ośrodek Edukacji w Środzie Śląskiej WYCHOWANIE DLA WARTOŚCI Potrzeby dziecka w wieku przedszkolnym potrzebuje punktu
KLIMAT BEZPIECZEŃSTWA A WYPADKOWOŚĆ NA PRZYKŁADZIE PRACOWNIKÓW STRAŻY GRANICZNEJ
KLIMAT BEZPIECZEŃSTWA A WYPADKOWOŚĆ NA PRZYKŁADZIE PRACOWNIKÓW STRAŻY GRANICZNEJ Izabela GABRYELEWICZ, Patryk KRUPA, Edward KOWAL Streszczenie: W artykule omówiono wpływ klimatu bezpieczeństwa pracy na
Test inteligencji emocjonalnej. Katarzyna Thomas
Test inteligencji emocjonalnej Wykresy i liczby 2013-08-01 Poufne Normy: Poland 2010 Niniejszy raport zawiera informacje i wskazówki pomocne przy rozwijaniu wiedzy i świadomości dotyczącej inteligencji
15. PODSUMOWANIE ZAJĘĆ
15. PODSUMOWANIE ZAJĘĆ Efekty kształcenia: wiedza, umiejętności, kompetencje społeczne Przedmiotowe efekty kształcenia Pytania i zagadnienia egzaminacyjne EFEKTY KSZTAŁCENIA WIEDZA Wykazuje się gruntowną
1. Metodologiczne podstawy badań wśród uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych Miasta Rzeszowa
9 1. Metodologiczne podstawy badań wśród uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych Miasta Rzeszowa 1.1. Wprowadzenie do badań, metoda i materiał badawczy Badania zrealizowane zostały w maju i czerwcu
ANALIZA WYNIKÓW NAUCZANIA W GIMNAZJUM NR 3 Z ZASTOSOWANIEM KALKULATORA EWD 100 ROK 2012
ANALIZA WYNIKÓW NAUCZANIA W GIMNAZJUM NR 3 Z ZASTOSOWANIEM KALKULATORA EWD 100 ROK 2012 OPRACOWAŁY: ANNA ANWAJLER MARZENA KACZOR DOROTA LIS 1 WSTĘP W analizie wykorzystywany będzie model szacowania EWD.
Liczba godzin Punkty ECTS Sposób zaliczenia
Wydział: Prawo i Administracja Nazwa kierunku kształcenia: Administracja Rodzaj przedmiotu: podstawowy Opiekun: dr Tomasz Kopczyński Poziom studiów (I lub II stopnia): I stopnia Tryb studiów: Stacjonarne
2. Pewien psycholog w przeprowadzonym przez siebie badaniu międzykulturowym chciał sprawdzić czy narodowość badanych osób różnicuje je pod względem
2. Pewien psycholog w przeprowadzonym przez siebie badaniu międzykulturowym chciał sprawdzić czy narodowość badanych osób różnicuje je pod względem średniej skłonności do mówienia nieprawdy. Ile wynosiły
WPROWADZENIE...15 I. CHARAKTERYSTYCZNE CECHY PROFESJOLOGII...19
SPIS TREŚCI WPROWADZENIE...15 I. CHARAKTERYSTYCZNE CECHY PROFESJOLOGII...19 1.1. Historyczne źródła profesjonalizmu i profesjologii... 19 1.2. Warunki powstawania i rozwoju nowych dziedzin wiedzy i nauk...
Przemysław Majkut Gimnazjum N analiza efektów kształcenia na podstawie wyników egzaminów zewnętrznych
Przemysław Majkut Gimnazjum N analiza efektów kształcenia na podstawie wyników egzaminów zewnętrznych Opis szkoły Opisywane gimnazjum znajduje się w niewielkiej miejscowości, liczącej niewiele ponad tysiąc
Alicja Drohomirecka, Katarzyna Kotarska
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 384 PRACE INSTYTUTU KULTURY FIZYCZNEJ NR 20 2003 ALICJA DROHOMIRECKA KATARZYNA KOTARSKA SPRAWNOŚĆ FIZYCZNA DZIECI PRZEDSZKOLNYCH ZE STARGARDU SZCZECIŃSKIEGO
Uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w przedszkolu i szkole. Barbara Skałbania
Uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w przedszkolu i szkole Barbara Skałbania 1. Wprowadzenie w tematykę Struktura wykładu 2. Specjalne potrzeby edukacyjne jako kategoria pojęciowa i wyzwanie dla
Seria Monografie Polskiego Stowarzyszenia Psychologii Społecznej Psychologia Międzykulturowa
Seria Monografie Polskiego Stowarzyszenia Psychologii Społecznej Psychologia Międzykulturowa Recenzje: prof. dr hab. Krystyna Skarżyńska dr hab. prof. KUL Mariola Łaguna Redaktor prowadząca: Anna Raciborska
Jak Polacy postrzegają szkoły publiczne i niepubliczne: preferencje dotyczące szkolnictwa w Polsce. Marta Piekarczyk
Jak Polacy postrzegają szkoły publiczne i niepubliczne: preferencje dotyczące szkolnictwa w Polsce Marta Piekarczyk Warszawa, 2014 Obecny raport oparty jest na wynikach ogólnopolskiego sondażu uprzedzań
/KARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Psychologia ogólna. 2. KIERUNEK: Filologia, specjalność filologia angielska
/KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Psychologia ogólna 2. KIERUNEK: Filologia, specjalność filologia angielska 3. POZIOM STUDIÓW: studia pierwszego stopnia 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: rok I, semestr 2
EDUKACYJNA WARTOŚĆ DODANA
ŚLĄSKIE TECHNICZNE ZAKŁADY NAUKOWE EDUKACYJNA WARTOŚĆ DODANA ANALIZA 1. INFORMACJE OGÓLNE. Wskaźnik EWD i wyniki egzaminacyjne rozpatrywane są wspólnie. W ten sposób dają nam one pełniejszy obraz pracy
Świat bez sztuki naraża się na to, że będzie światem zamkniętym na miłość Jan Paweł II
Świat bez sztuki naraża się na to, że będzie światem zamkniętym na miłość Jan Paweł II Recenzje: prof. dr hab. Czesław S. Nosal prof. dr hab. Władysław Jacek Paluchowski Redaktor prowadząca: Anna Raciborska
UCZELNIANY SYSTEM ZAPEWNIENIA JAKOŚCI KSZTAŁCENIA W PAŃSTWOWEJ WYŻSZEJ SZKOLE ZAWODOWEJ W SANDOMIERZU
Kod przedmiotu Nazwa przedmiotu w języku polskim angielskim UCZELNIANY SYSTEM ZAPEWNIENIA JAKOŚCI KSZTAŁCENIA W PAŃSTWOWEJ WYŻSZEJ SZKOLE ZAWODOWEJ W SANDOMIERZU Załącznik do procedury nr USZJK-II KARTA
Psychologia kształtowania i modyfikacji zachowania Program studiów jednolitych dla licencjatów i magistrów tryb niestacjonarny
Psychologia kształtowania i modyfikacji zachowania Program studiów jednolitych dla licencjatów i magistrów tryb niestacjonarny Program ogólny Rodzaj zajęć Liczba modułów Liczba godzin Rok Moduł wspólny
Turystyka i Rekreacja, II stopień KARTA KURSU
Turystyka i Rekreacja, II stopień studia stacjonarne, I semestr 2017/2018 KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Teoria rekreacji Theory of Recreation Koordynator dr Matylda Siwek Zespół dydaktyczny dr Matylda
weryfikacja hipotez dotyczących parametrów populacji (średnia, wariancja) założenie: znany rozkład populacji (wykorzystuje się dystrybuantę)
PODSTAWY STATYSTYKI 1. Teoria prawdopodobieństwa i elementy kombinatoryki. Zmienne losowe i ich rozkłady 3. Populacje i próby danych, estymacja parametrów 4. Testowanie hipotez 5. Testy parametryczne (na
SYLABUS/OPIS PRZEDMIOTU
SYLABUS/OPIS PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu/ moduł (w języku polskim) Poznawcze, emocjonalne i behawioralne problemy osób starszych i metody ich kompensacji./ Moduł 190.: Niepełnosprawność intelektualna
Janusz Kidacki. Sposób rozwiązania ciąży a predyspozycje kobiet do radzenia sobie z trudnościami życiowymi
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU Janusz Kidacki Sposób rozwiązania ciąży a predyspozycje kobiet do radzenia sobie z trudnościami życiowymi Streszczenie rozprawy na stopień doktora
Szanse edukacyjne i zawodowe kobiet w okresie PRLu i transformacji systemowej
Szanse edukacyjne i zawodowe kobiet w okresie PRLu i transformacji systemowej Alicja Zawistowska Instytut Socjologii UwB Szczecin 20/09/2014 Alicja Zawistowska ( Instytut Socjologii UwB) Szanse edukacyjne
Raport nt. ogólnej oceny Uczelni dokonywanej przez studentów składających pracę dyplomową w roku 2013
Biuro ds. Jakości Kształcenia Szkoła Wyższa im. Pawła Włodkowica w Płocku 09-402 Płock, Al. Kilińskiego 12 tel. (0 24) 366 42 30, fax (0 24) 366 41 89 www.wlodkowic.pl; bjk@wlodkowic.pl Raport nt. ogólnej
Streszczenie pracy doktorskiej Autor: mgr Wojciech Wojaczek Tytuł: Czynniki poznawcze a kryteria oceny przedsiębiorczych szans Wstęp W ciągu
Streszczenie pracy doktorskiej Autor: mgr Wojciech Wojaczek Tytuł: Czynniki poznawcze a kryteria oceny przedsiębiorczych szans Wstęp W ciągu ostatnich kilku dekad diametralnie zmienił się charakter prowadzonej
Zadanie 1. Za pomocą analizy rzetelności skali i wspólczynnika Alfa- Cronbacha ustalić, czy pytania ankiety stanowią jednorodny zbiór.
L a b o r a t o r i u m S P S S S t r o n a 1 W zbiorze Pytania zamieszczono odpowiedzi 25 opiekunów dzieci w wieku 8. lat na następujące pytania 1 : P1. Dziecko nie reaguje na bieżące uwagi opiekuna gdy
MOTYWACJA I ASPIRACJE UCZNIÓW SZKÓŁ ŚREDNICH BIORĄCYCH UDZIAŁ W PROJEKCIE PARTNERZY W NAUCE
PARTNERZY W NAUCE www.partnerzy-w-nauce.us.edu.pl partnerzy-w-nauce@us.edu.pl 40-007 Katowice, ul. Bankowa 5, pok. 224 tel. (32) 359 21 96 MOTYWACJA I ASPIRACJE UCZNIÓW SZKÓŁ ŚREDNICH BIORĄCYCH UDZIAŁ
2. Młodzież szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych Miasta Rzeszowa wobec problematyki przemocy w szkole
17 2. Młodzież szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych Miasta Rzeszowa wobec problematyki przemocy w szkole 2.1. Zjawisko przemocy w szkołach w opiniach badanych uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych
Anna Dudak SAMOTNE OJCOSTWO
SAMOTNE OJCOSTWO Anna Dudak SAMOTNE OJCOSTWO Oficyna Wydawnicza Impuls Kraków 2006 Copyright by Anna Dudak Copyright by Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2006 Recenzent: prof. zw. dr hab. Józef Styk Redakcja
Badanie naukowe: CZY MĄDROŚĆ TŁUMU RZECZYWIŚCIE ISTNIEJE?
Badanie naukowe: CZY MĄDROŚĆ TŁUMU RZECZYWIŚCIE ISTNIEJE? Scientific research: IS CROWDSOURCING ACTUALLY REAL? Cele: - Sprawdzenie, czy zjawisko Mądrości Tłumu rzeczywiście działa w 3 różnych sytuacjach;