Warmińsko Mazurski Kwartalnik Naukowy. Nauki Społeczne nr 2(2)/2012

Transkrypt

1 Warmińsko Mazurski Kwartalnik Naukowy. Nauki Społeczne nr 2(2)/2012 SŁOWO WSTĘPNE Drugi zeszyt Kwartalnika w pełni reprezentuje wielodyscyplinarność naszego Wydawnictwa. Jest to w moim odczuciu zjawisko stosunkowo rzadko spotykane w czasopiśmiennictwie, ale przez to ciekawe. Nie wydaje mi się aby pomieszczenie w jednym Zeszycie rozpraw z zakresu psychologii i ekonomii, pedagogiki i teorii zarządzania łamało jakieś kanony poprawności edytorskiej. Natomiast sądzę, że konfrontacja języka, materiału empirycznego, dyskursu logicznego różnych, często odległych od siebie dyscyplin naukowych może przynieść istotne korzyści poznawcze, dla młodych naukowców kształcące. Ukaże ponadto pojemność pojęcia humanistyki, jej różnorodne oblicza, ale co ważniejsze różne narzędzia intelektualnego opisu treści mieszczących się w zakresie współczesnej humanistyki. Kluczową jej kategorią jest przecież człowiek, osoba uwikłana w bogatą, różnorodną sieć powiązań i zróżnicowanych funkcji. Człowieka prezentuje w swoisty sposób opracowanie ekonomiczne przedstawiając mechanizmy zwiększania produktywności pracy. Jednak tuż obok pojawia się człowiek wykluczony i zmarginalizowany, a także bezrobotny lub niezaradny, który nie przetrwa bez wsparcia nowocześnie działającego wolontariatu. A jeszcze inną postacią społecznej sylwetki człowieka będzie uczestnik podkultury młodzieżowej, wybierający kontestację i agresję jako manifestację swojego istnienia, a negatywizm jako fundament społecznej filozofii. Z tym zróżnicowanym wizerunkiem człowieka pracy, klęski życiowej i buntu społecznego całkiem harmonijnie współistnieje psychologiczna refleksja nad mechanizmami kształtowania sprawności rozwojowych małego dziecka. Bo w dzieciństwie kryją się tajniki wyznaczające nasze drogi życia w powodzeniu i w porażkach. Dlatego to uważam, że to przedmiotowe zróżnicowanie treści naszego Kwartalnika jest raczej inspirujące i twórcze niż wprowadzające zamęt problemowy. Jeśli patrzeć na człowieka i jego świat holistycznie, w którego centrum znajduje się osoba, a wokół przynajmniej reprezentacja bogatej struktury otoczenia człowieka, środowiska, wychowania i życia wówczas jego wizerunek będzie pełniejszy i bardziej prawdziwy. A w realizacji funkcji kształcącej naszego Kwartalnika ukaże złożoność

2 i strukturę zadań jakie muszą opanować studenci kierunków przygotowujących do pracy z człowiekiem. A przecież w obszarze kształcenia humanistycznego innych kierunków nie ma. Redaktor Naukowy Kwartalnika Prof. dr hab. Tadeusz Pilch Janusz Trempała Wczesne kompetencje poznawcze w rozwoju dziecka Streszczenie: W prezentowanym opracowaniu podejmuję problem początków życia psychicznego w rozwoju dziecka. Uwagę koncentruję na wynikach badań nad tzw. wczesnymi kompetencjami poznawczymi. Badania te dowodzą, że dziecko wie więcej i potrafi więcej niż nam się to wydaje w codziennej obserwacji jego zachowania. Z drugiej jednak strony, stwierdzam, że jest jeszcze za wcześnie, aby w sposób odpowiedzialny podsumować dotychczasowe na ten temat badania. Wskazuję luki i niejasności w sferze teorii i metodologii badań nad wczesnym rozwojem dziecka. Proponując pewne rozwiązania, stawiam równocześnie pytania, które wymagają odpowiedzi w przyszłych na ten temat badaniach. Słowa kluczowe: spory o naturę dojrzewania, kompetencje poznawcze, przełomy rozwoju poznawczego dziecka, teorie umysłu dziecka, neonatywistyczna koncepcja rozwoju, czynniki rozwoju poznawczego, zasady poprawności badań nad kompetencjami poznawczymi dziecka. Urszula Pulińska Psychospołeczne uwarunkowania podejmowania działalności wolontariackiej Streszczenie: Idea pracy społecznej i działania na rzecz innych wpisała się w historię polską już dawno. Związana jest z dziejami i potrzebą człowieka angażowania się w zmienianie świata na lepszy. Współcześnie działania te są ciągle aktualne, zaś idea wolontariatu promowana jest przez szkoły i media, włączające młodzież w społeczną aktywność na rzecz dobra innych. Niniejszy artykuł przedstawia problematykę psychospołecznych uwarunkowań podejmowania działań wolontariackich przez studentów jako wyraz refleksji nad społecznym zaangażowaniem młodego pokolenia Polaków. Słowa kluczowe: pojęciowe korzenie wolontariatu, motywacje wolontariuszy, typologia motywacji, organizacja wolontariatu, struktura wolontariuszy, funkcje osobowe i społeczne wolontariatu. Anna Prusik Istota i sens wolontariatu na przykładzie szkolnego Klubu Ośmiu młodzieżowego wolontariatu w Dywitach Streszczenie: Dzisiaj wolontariat jest filarem nośnym naszego społeczeństwa. To człowiek poprzez podejmowaną przez siebie aktywność ma szansę zmieniania i ulepszania istniejących warunków życia, rozwiązywania własnych i środowiskowych problemów, opierając swoją działalność o zasady: pomocniczości, solidarności i aktywności. W niniejszym artykule skoncentrowano uwagę na pojmowaniu wolontariatu w kategoriach szczególnej relacji społecznej, opierającej się na wzajemnej współpracy i interakcjach ludzi. Przebywanie jednostki w otoczeniu stymulującym do aktywności, zwiększa bowiem jej motywację do kontynuowania działań, staje się bodźcem pobudzającym do zaangażowania i w ten sposób tworzy się spirala wzajemnych relacji i związków, których efektem jest wolontariat. Publikacja pokazuje wybrane aspekty istoty i sensu pracy wolontariackiej na przykładzie aktywności społecznej realizowanej ochotniczo, dobrowolnie przez młodzież gimnazjalną Zespołu Szkół w Dywitach zrzeszoną w Klubie Ośmiu młodzieżowego wolontariatu. W artykule

3 przedstawiono także wybrane inicjatywy podejmowane przez młodych wolontariuszy na rzecz społeczności lokalnej. Słowa kluczowe: aktywność społeczna, wolontariat, środowisko społeczne, młodzieżowy wolontariat, motywacje działania, środowisko lokalne. Tadeusz Pawlus Podstawy prawne i etyczne wolontariatu Streszczenie: Demokratyczne państwo prawne gwarantuje rozległe obszary różnorodnej aktywności obywateli. Społeczeństwo obywatelskie które chcemy zbudować wymaga zaś upowszechniania wśród ludzi wielu wartości, zwłaszcza autotelicznych. Jednym z filarów każdego społeczeństwa obywatelskiego jest wolontariat. Upowszechnianie jego idei stanowi conditio sine qua non skutecznego i efektywnego rozwiązywania palących problemów życia społecznego. Dotyczy to przede wszystkim środowisk lokalnych, gdzie bezinteresowne, dobrowolne i bezpłatne niesienie pomocy, coraz częściej staje się pilną i konieczną zarazem potrzebą. Dlatego też praca wolontariuszy jest bodaj najbardziej dobitnym świadectwem człowieczeństwa i jedną z najlepszych dróg w procesie budowania wspólnoty międzyludzkiej. Fundamentem tego szlachetnego daru dzielenia się z innymi ludźmi samym sobą poprzez niesienie pomocy samotnym, potrzebującym i słabszym, a nieraz także dyskryminowanym i wykluczonym są podstawy prawne, moralno-etyczne i obyczajowe naszego kraju. Słowa kluczowe: wolontariat zróżnicowanie definicyjne, polityka społeczna, regulacje prawne dobroczynności, sektor publiczny, sektor pozarządowy, obowiązki wolontariusza, uprawnienia wolontariusza, etyka wolontariatu, ideały wolontariatu. Edmund Kurowski Wokół etycznych aspektów wolontariatu Streszczenie: Kres istnienia państwa opiekuńczego w bardzo ostry sposób ujawnił skrywaną całą głębię problemów społecznych. Dotąd wypracowany w państwie system opieki, okazał się bowiem niezdolny do rozwiązywania trudnych sytuacji życiowych poszczególnych jednostek i grup. Zasadniczy zwrot w tej kwestii nastąpił po 1989r. kiedy zaczęły powstawać organizacje pozarządowe wypełniając lukę w obszarach gdzie sektor państwowy nie był w stanie prowadzić odpowiedniej działalności. Ważną funkcję w tej materii spełnia Wolontariat, którego członkowie wykonują bezinteresowną, nieodpłatną i niezawodną działalność dla dobra sąsiedztwa, wspólnoty lub ogółu społeczeństwa. Udzielając pomocy potrzebującym, charakteryzować się powinni odpowiednią osobowością i cechami gwarantującymi prawidłowe wykonanie swego posłannictwa. Na wielorakość etycznego aspektu ich działań zwracają również uwagę autorzy zajmujący się tym zagadnieniem. Wśród licznych opracowań, wyróżnić można zredagowany przez ks. biskupa Jana Chrapka Kodeks etyczny i przykazania wolontariatu'', dyktowany motywacjami chrześcijańskimi, nosi znamiona uniwersalności. Słowa kluczowe: państwo opiekuńcze, etyka wolontariatu, społeczne konteksty wolontariatu, kodeks etyczny wolontariusza, katolicka koncepcja wolontariatu.

4 Stanisław Szmitka, Justyna Jant, Monika Iwanowicz Milieu zawodowe przedsiębiorstwa, kontekst pedagogiczny i ekonomiczny otoczenie Streszczenie: Artykuł stanowi prośbę zbliżenia stanowisk dotyczących konceptualizacji pojęć: środowisko pracy a otoczenie przedsiębiorstwa. Prośby tej podjęli się pedagog i ekonomista reprezentanci dyscyplin naukowych Pedagogika Pracy i Ekonomia. Modne dziś określenie milieu zawodowe zostanie skonfrontowane z otoczeniem konkurencyjnym i makrootoczeniem, otoczeniem wewnętrznym i zewnętrznym przedsiębiorstwa- organizacji. Słowa kluczowe: środowisko pracy, kultura pracy, humanizacja pracy, otoczenie przedsiębiorstwa, mikrootoczenie, makrootoczenie, ekonomiczne warunki działalności. Roman Kisiel, Wiesława Lizińska Ekspansja korporacji transnarodowych do krajów Europy środkowo-wschodniej w aspekcie ich konkurencyjności międzynarodowej i atrakcyjności inwestycyjnej Streszczenie: Celem pracy była próba oceny starań krajów o pozyskiwanie zagranicznego kapitału w kontekście kreowania otoczenia przyjaznego inwestorom. Do analizy poziomu konkurencyjności międzynarodowej wykorzystano raporty światowych ośrodków badawczych: The Global Competitiveness Report oraz ranking Instytutu Rozwoju Zarządzania. Do oceny atrakcyjności inwestycyjnej posłużyło badanie European Attractiveness Survey. W pracy wykorzystano również Światowy Raport Inwestycyjny. Analiza danych zawartych w WIR 2009 wykazuje, że tylko w 5 państwach (Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Francja, Niemcy i Japonia) znajduje się siedziba 71 korporacji. Większość KTN (90%) pochodzi z krajów Triady, dlatego też kierunek ich ekspansji wciąż obejmuje głównie gospodarki wysoko rozwinięte. Jednak ostatnio można zaobserwować wzrost zainteresowania krajami rozwijającymi się. Według raportu UNCTAD Polska w 2007 r. znalazła się na wysokim 12. miejscu wśród deklarowanych miejsc do lokowania inwestycji. Słowa kluczowe: korporacje transnarodowe, konkurencyjność korporacji, atrakcyjność inwestycyjna, ranking korporacji, warunki inwestowania, konkurencyjność gospodarek regionalnych. Adam Balcerzak Zmiany produktywności pracy w krajach wysoko rozwiniętych: konsekwencje dla dobrobytu społecznego oraz polityki gospodarczej Streszczenie: Tempo wzrostu produktywności pracy stanowi kluczowy czynnik wpływający na poziom dobrobytu każdego kraju. Mimo tego w toku debaty publicznej, a niekiedy także wśród profesjonalnych ekonomistów, czynnik ten jest niedoceniany. W związku z tym celem artykułu ocena znaczenia tempa wzrostu produktywności pracy dla poziomu dobrobytu społecznego. Opracowanie składa się z dwóch części, w pierwszej przeanalizowane zostały zmiany tempa wzrostu produktywności pracy w krajach wysoko rozwiniętych w drugiej połowie XX wieku. W drugiej części postawiono pytanie o prawdopodobne czynniki wpływające na przyspieszenie tempa wzrostu produktywności pracy w wybranych krajach wysoko rozwiniętych w latach dziewięćdziesiątych XX wieku. Cała analiza była prowadzona przez pryzmat implikacji tempa wzrostu produktywności dla poziomu rozwoju gospodarczego państwa, dla polityki gospodarczej w długim, a także w krótkim horyzoncie czasowym. Postawiono także pytanie o pożądane działania państwa, w szczególności w

5 sferze budowania ładu instytucjonalnego, które sprzyjałyby podnoszeniu i utrzymywaniu na wysokim poziomie tempa wzrostu produktywności pracy. Słowa kluczowe: produktywność pracy, dobrobyt społeczny, czynniki dobrobytu, wskaźniki wzrostu efektywności pracy, rozwój gospodarczy państwa, ład inwestycyjny, nakłady kapitałowe, tempo wzrostu gospodarczego. Małgorzata Gałęziowska Norma przekroczona! Upolitycznienie pracy w latach 50. XX w. Streszczenie: Postrzeganie pracy jako więziotwórczej i kulturotwórczej aktywności człowieka jest trudne do pogodzenia z wymogami wydajności, przestrzegania terminów, racjonalizacją pracy i jej ideologicznym obciążeniem, preferowanym w l. 50 XX w. Społeczno-kulturowy kontekst wykonywania pracy generuje cele pracy, jej postrzeganie i rodzaj zaangażowania wykonawców, co ówcześnie wyrażało się m.in. w zobowiązaniach co do wysokości norm. Norma pracy, zrozumiana jako wyznaczony arbitralnie standard, jawi się jako efekt denaturalizacji pracy oraz jako narzędzie oceny i hierarchizowania pracowników. W konsekwencji w latach 50. XX w. ukształtowały się następujące style pracy: 1) przekraczanie norm za wszelką cenę 2) omijanie norm (wydajności) ustalanie takich zasad pracy, by je wykonać dla nich samych 3) lekceważenie tych norm. Słowa kluczowe: praca, norma pracy, instytucja totalna. Sylwia Maria Zakrzewska, Maryana Prokop Ukraińskie wybory prezydenckie w 2010 roku na łamach wybranych tytułów prasy polskiej, ukraińskiej i rosyjskiej Streszczenie: Artykuł stanowi analizę artykułów z polskiej, ukraińskiej i rosyjskiej prasy, które poruszały tematykę związaną z ukraińskimi wyborami prezydenckimi. Praca podzielona jest na dwie zasadnicze części, w pierwszej z nich przedstawiono obraz ukraińskich wyborów na łamach polskiej prasy, a w kolejnej na łamach ukraińskiej i rosyjskiej prasy. Artykuł zakończony jest wnioskami, które są wynikiem przeprowadzonych badań prasy. Słowa kluczowe: wybory 2010, prezydent, Ukraina, społeczeństwo, kandydaci, kampania wyborcza. Sergiusz Wasiuta Украина после аварии на Чернобыльской АЭС: социально-экологические последствия Резюме: В статье проанализированы последствия планетарной катастрофы на Чернобыльской АЭС для Украины с позиций современной стратегии цивилизации. Показано, что Украина до и после Чернобыля - это история и практика совокупных экологических противоречий колониализма и псевдо технократическoй политики как в советской экономике в Украине в годы, так и их трагическую роль в современных реалиях мира. Авария это результат советской колониальной экологической политики. Показано доминирующую роль политических факторов, реальные источники катастрофы на Чернобыльской АЭС в конце социально-экологического развития тоталитарной политики. Проанализирован период после Чернобыльской катастрофы в контексте исторического опыта, тенденции и перспективы

6 озеленения глобальной энергетической политики, развитие сбалансированного и комплексного подхода к окружающей среде и устойчивому развитию. Урок Чернобыля показал, что преодоление такой трагедии требует больших средств и ресурсов, значительного времени. Приобретенный опыт обязательно должен быть учтен при планировании действий по минимизации последствий всех возможных аварий техногенного и природного характера. Ключевые слова: Чернобыльская катастрофа, устойчивое развитие, экологическая политика, источники катастрофы на Чернобыльской АЭС. Adam Sosnowski, Weronika Tankielun Socjologiczny obraz subkultur skinheadów i punków jedność wewnętrzna i ścieranie się przeciwieństw (część druga) Streszczenie: Punktem wyjścia artykułu jest następujący problem badawczy: jaki występuje poziom identyfikacji członków subkultur skinheadów i punków z własną grupą odniesienia oraz jaki przejawiany jest stosunek do subkultury konkurencyjnej? Materiał empiryczny został zgromadzony na podstawie arkusza do ukierunkowanego wywiadu z dyspozycjami według życiorysu kierowanego (po 5 stenogramów wywiadów ze skinheadami i punkami). Odwołujemy się więc tylko materiału jakościowego oraz takiej analizy i wyjaśniania (eksplikacji). Z porównawczego ujęcia analitycznego i syntetycznego treści wypowiedzi odnośnie własnej subkultury wynika bardzo duża jedność wewnętrzna, a tym samym pełna identyfikacja z ideologią i celami własnej grupy odniesienia. Natomiast porównawcze zderzenie treści wypowiedzi odnośnie subkultury konkurencyjnej wskazuje na wzajemnie negatywny odbiór i identycznie negatywną ocenę. Z dziesięcioletniej retrospektywny okazuje się, że nie zanikła wzajemna niechęć i uprzedzenia - skinhead jest nadal wrogo nastawiony do punka i odwrotnie. Słowa kluczowe: tożsamość kulturowa, subkultury, skinheadzi, punki, solidaryzm grupowy, programowa wrogość, ideologie subkulturowe, agresja, przemoc. Ewelina Tyszka Sondaż odbicie czy kreowanie rzeczywistości? Przykład Polski Streszczenie: W ostatnich latach nastąpił ogromny spadek zaufania do metody badawczej, jaką jest sondaż. Coraz głośniej słychać opinie, że wyniki sondaży są zafałszowane, tendencyjne, a sam sondaż (szczególnie polityczny) jest niczym innym jak tubą propagandową partii, polityków i mediów. Trudno oprzeć się wrażeniu i tym bardziej zaprzeczyć, że sondaż już dawno przestał być tylko rzetelnym badaniem opinii i preferencji społecznych, ale stał się potężnym narzędziem w rękach mediów i władzy.,,romans sondażu z marketingiem nadał mu moc nie tylko informowania o nastrojach ludzi, ale także kreowania tych nastrojów. Jednego dnia wyniki sondażu potrafią stworzyć lidera, lub też strącić ze sceny politycznej. Coraz większe zapotrzebowanie na sondaże, jak również wzrost tempa realizacji zamówionych badań sprawia, że do metody tej wkradają się błędy, co skutkuje dysonansem między rzeczywistymi wynikami wyborów a danymi ogłoszonymi przez placówkę badawczą. Różnice te mogą być wynikiem różnorakich błędów metodologicznych, ale często też nieprzewidywalności zachowań respondentów.

7 Z całą pewnością można stwierdzić, że do tej pory nie stworzono lepszego i bardziej rzetelnego źródła badań nastrojów i preferencji społeczeństwa, jednak do każdego wyniku przedstawionego przez sondaż należy podejść z dystansem, a przede wszystkim nie dopuścić by kreowanie rzeczywistości przez sondaże stało się faktem. Słowa kluczowe: metody badawcze, sondaże, użyteczność sondaży, zawodność sondaży, propaganda i polityka, cele badań sondażowych Katarzyna Wałdyk Publikacje dotyczące pracy człowieka w zbiorach Biblioteki Wyższej Szkoły Informatyki i Ekonomii TWP w Olsztynie Socjologia pracy 1. Golinowska S., Praca lekarstwem na biedę i wykluczenie, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa Januszek H., Socjologia pracy, Akademia Ekonomiczna, Poznań Jezior J., Wartość pracy: studium socjologiczne na podstawie badań w regionie środkowowschodniej Polski, Wydawnictwo UMC-S, Lublin Michalski M., Człowiek, praca, kultura, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań Między rynkiem a etatem: społeczne negocjowanie polskiej rzeczywistości, [red.] M. Marody, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa Morawski W., Socjologia ekonomiczna, PWN, Warszawa Polacy pracujący a kryzys fordyzmu, [red.] J. Gardawski, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa Rodzina, rozwój, praca, [red.] T. Rostowska, Wyższa Szkoła Informatyki, Łódź Równowaga praca życie, [red.] C. Sadowska-Snarska, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomicznej, Białystok Stępień J., Socjologia pracy i zawodu, Akademia Rolnicza, Poznań Sztumski J., Socjologia pracy, Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa, Katowice Terelak J. F., Człowiek w sytuacji pracy w okresie ponowoczesności, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa Trzeciak M., Socjologia pracy, Politechnika Radomska. Wydawnictwo, Radom Wołk Z., Kultura pracy, etyka i kariera zawodowa, Wydawnictwo Naukowe ITE-PIB, Radom Wyjazdy zarobkowe. Szansa czy zagrożenie. Perspektywa społeczno-moralna, [red.] K. Glombik, P. Morciniec, Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, Opole Pedagogika pracy 1. Baraniak B., Współczesna pedagogika pracy z perspektywy edukacji, pracy i badań, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa Edukacja i praca, [red.] R. Gerlach, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz Furmanek W., Zarys humanistycznej teorii pracy, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń Kalinowski M., Czuma I., Kuć M., Praca, Wydawnictwo KUL, Lublin 2005.

8 5. Karney J. E., Podstawy psychologii i pedagogiki pracy, Wyższa Szkoła Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, Pułtusk Karney J. E., Psychopedagogika pracy, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa Kwiatkowski S. M., Pedagogika pracy, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa Pedagogika pracy, [red.] H. Bednarczyk, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP, Warszawa Praca człowieka w XXI wieku, [red.] R. Gerlach, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz Wiatrowski Z., Dorastanie, dorosłość i starość człowieka w kontekście działalności i kariery zawodowej, Wydawnictwo Naukowe ITE-PIB, Radom Wiatrowski Z., Pedagogika pracy w kontekście integracji europejskiej, Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. T. Kotarbińskiego, Warszawa Wiatrowski Z., Podstawy pedagogiki pracy, Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz Wybrane problemy pedagogiki pracy w aspekcie przygotowania do zatrudnienia, [red.] R. Gerlach, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz Rynek pracy 1. Deregulacja polskiego rynku pracy, [red.] K. Frieske, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa Drozdowski R., Rynek pracy w Polsce, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań Ekonomia rynku pracy, [red.] D. Kotlorz, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Karola Adamieckiego, Katowice Elastyczny rynek pracy i bezpieczeństwo socjalne, [red.] M. Rymsza, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa Głąbicka K., Rynek pracy w jednoczącej się Europie, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP, Warszawa Głąbicka K., Wybrane elementy rynku pracy, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP, Warszawa Horodeński R., Sadowska-Snarska C., Regionalne i lokalne rynki pracy, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa Integracja społeczna przez pracę, [red.] R. Horodeński, C. Sadowska-Snarska, Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Białystok Kryńska E., Dylematy polskiego rynku pracy, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa Kryńska E., Polski rynek pracy niedopasowanie strukturalne, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa Marciszyn M., Instytucje rynku pracy, Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania, Warszawa Noga M., Stawicka M. K., Rynek pracy w Polsce w dobie integracji europejskiej i globalizacji, CeDeWu, Warszawa Polityka rynku pracy na szczeblu lokalnym, [red.] B. Błaszczyk, L. Gilejko, Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, Pułtusk Polski rynek pracy w warunkach integracji europejskiej, [red.] A. Balcerzak, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2009.

9 15. Praca w perspektywie ekonomicznej, [red.] H. Januszek, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Poznań Przemiany na współczesnym rynku pracy, [red.] W. Jarmołowicz, Wydawnictwo Forum Naukowe, Poznań Przyszłość pracy w XXI wieku, [red.] S. Borkowska, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa Rynek pracy w Polsce na progu XXI wieku, [red.] R. Horodeński, C. Sadowska-Snarska, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Białystok Społeczno-ekonomiczne determinanty funkcjonowania rynku pracy, [red.] F. Bylok, Sekcja Wydawnictwa Wydziału Zarządzania Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa Urbaniak B., Zatrudnienie i instytucje rynku pracy w warunkach starzejących się zasobów badania dla Polski, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź Uwarunkowania rynku pracy w Polsce, [red.] R. Horodeński, C. Sadowska-Snarska, Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Białystok Wach K., Europejski rynek pracy, Wolters Kluwer, Kraków Bezrobocie 1. Badanie bezrobocia długotrwałego, [red.] M. Kabaj, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa Bezrobotny i co dalej?, [red.] Z. Bombera, J. Telep, Wyższa Szkoła Ekonomiczna Almamer, Warszawa Borkowski T., Marcinkowski A., Socjologia bezrobocia, Wydawnictwo Śląsk, Warszawa Chlebosz D., Czajka B., Zdak A., Zatrudnienie i przeciwdziałanie bezrobociu, Wydawnictwo Biblioteczka Pracownicza, Warszawa Chudzicka-Czupała A., Bezrobocie, Wydawnictwo Uniwersytety Śląskiego, Katowice Człowiek w społecznej przestrzeni bezrobocia, [red.] T. Chirkowska-Smolak, A. Chudzicka, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań Czyszkiewicz R., Kręgi bezrobocia, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin Danecka M., Bezrobocie i instytucje rynku pracy, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa Gazon J., Ani bezrobocie, ani opieka społeczna, PWN, Warszawa Jahoda M., Lazarsfeld P. F., Zeisel H., Bezrobotni Marienthalu, Oficyna Naukowa, Warszawa Kabaj M., Strategie i programy przeciwdziałania bezrobociu w Unii Europejskiej i w Polsce, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa Kasprzak E., Sukces i porażka bezrobotnych na rynku pracy, Stowarzyszenie Psychologia i Architektura, Poznań Kmiecik-Baran K., Bezrobocie czynnikiem marginalizacji i ubóstwa, Wydawnictwo Uniwersytety Gdańskiego, Gdańsk Kociszewska I., Aktywne i pasywne metody przeciwdziałania bezrobociu. [w:] Człowiek wobec masowych zjawisk społecznych, [red.] J. Klebaniuk, Instytut Psychologii Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław Koral J., Kulturowe aspekty polskiego bezrobocia, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa 2009.

10 16. Kubiak P., Efekty uczestnictwa bezrobotnych w aktywnych programach rynku pracy w Polsce, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź Kwiatkowski E., Bezrobocie, PWN, Warszawa Organiściak-Krzykowska A., Regionalne uwarunkowania bezrobocia, Wydawnictwo UWM, Olsztyn Problemy ekonomiczne i społeczne bezrobocia, [red.] L. Dyczewski, T. Kowalewski, Z. Korzeba, Wyższa Szkoła Zarządzania i Przedsiębiorczości, Łomża Przeciw ubóstwu i bezrobociu, [red.] J. Hrynkiewicz, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa Rynek pracy w skali lokalnej, [red.] R. Szul, A. Tucholska, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa Socha M., Sztanderska U., Strukturalne podstawy bezrobocia w Polsce, PWN, Warszawa Solak A. R., Problematyka pracy i bezrobocia w kontekście funkcjonowania rodziny, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP, Warszawa Społeczne aspekty bezrobocia, [red.] M. Seweryński, J. Wojtyła, Wydawnictwo Uczelniane Akademii Ekonomicznej im. Karola Adamieckiego, Katowice Woźniak B., Bezrobocie równowagi i nierównowagi a polityka państwa wobec rynku pracy, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Poznań Praca kobiet 1. Balcerzak-Paradowska B., Praca kobiet w sektorze prywatnym, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa Domański H., Zadowolony niewolnik idzie do pracy, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa Ekonomia i płeć: pozycja zawodowa kobiet w Unii Europejskiej, [red.] A. G. Dijkstra, J. Plantega, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk Fuszara M., Kobiety w polityce, Wydawnictwo Trio, Warszawa Gawrycka M., Wasilczuk J., Zwiech P., Szklany sufit i ruchome schody kobiety na rynku pracy, Wydawnictwa Fachowe CeDeWu, Warszawa Kalinowska-Nawrotek B., Dyskryminacja kobiet na polskim rynku pracy, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Poznań Kobiety i mężczyźni na rynku pracy, [red.] B. Balcerzak-Paradowska, D. Graniewska, B. Kołaczek, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa Kowalak T., Kobieta we współczesnym świecie, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomicznej, Białystok Rola kobiet w innowacyjnych przedsiębiorstwach na przykładzie podmiotów z regionu Warmii i Mazur, [red.] M. Juchniewicz, [aut.] K. Chrobocińska, K. Decyk, Fundacja Wspierania i Promocji Przedsiębiorczości na Warmii i Mazurach, Olsztyn Rollnik-Sadowska E., Przedsiębiorczość kobiet w Polsce, Difin, Warszawa Strukturalne i kulturowe uwarunkowania aktywności zawodowej kobiet w Polsce, [red.] I. Kotowska, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa Szklany sufit. Bariery i ograniczenia karier kobiet, [red.] A. Titkow, Fundacja Instytut Spraw Publicznych, Warszawa Titkow A., Duch-Krzysztoszek D., Budrowska B., Nieodpłatna praca kobiet, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa Walczak R., Obraz siebie u kobiet długotrwale bezrobotnych, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2000.

11 15. Zachorowska-Mazurkiewicz A., Kobiety i instytucje. Kobiety na rynku pracy w Stanach Zjednoczonych, Unii Europejskiej i w Polsce, Wydawnictwo Śiąsk, Katowice Żarnowska A., Szwarc A., Kobieta i praca, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2000.