Efekty realizacji programu małej retencji w lasach na przykładzie dwóch nadleśnictw obszarów nizinnych
|
|
- Henryk Bielecki
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 MIDDLE POMERANIAN SCIENTIFIC SOCIETY OF THE ENVIRONMENT PROTECTION ŚRODKOWO-POMORSKIE TOWARZYSTWO NAUKOWE OCHRONY ŚRODOWISKA Annual Set The Environment Protection Rocznik Ochrona Środowiska Volume/Tom 18. Year/Rok 2016 ISSN X Wstęp Efekty realizacji programu małej retencji w lasach na przykładzie dwóch nadleśnictw obszarów nizinnych Daniel Liberacki, Mariusz Korytowski. Paweł Kozaczyk, Piotr Stachowski, Rafał Stasik Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu W ostatnich latach obserwuje się znaczne ograniczenie i tak już ubogich zasobów wodnych Polski, a także niskie wskaźniki ich wykorzystania w stosunku do rozwiniętych państw Europy (Nyc i in. 2009). Istnieje więc pilna potrzeba stałej racjonalności zużycia wody i doskonalenia metod jej pozyskiwania (Mioduszewski i in. 2005). Zasoby wodne należą do głównych czynników decydujących o stabilnym rozwoju ekosystemów leśnych. Podstawowym źródłem zasilania w wodę są opady atmosferyczne, które charakteryzują się dużą zmiennością czasową, zarówno w ciągu roku, jak i w okresach wieloletnich. Zmiany warunków wodnych mogą występować cyklicznie i kierunkowo, prowadząc do np. przesuszania terenu lub jego zabagnienia (Pierzgalski 2007). Prognozy zmian klimatu, zawarte w Raportach IPCC z 2007 i 2013 roku, wskazują na niepokojącą tendencje wzrostu temperatury powietrza wraz z niekorzystnym rozkładem opadów atmosferycznych, stwarzającą zagrożenie dla ekosystemów leśnych. Wzrost ten powoduje zwiększenie transpiracji roślin oraz parowania z powierzchni gleby i małych zbiorników wodnych. Zjawisko to jest odczuwalne szczególnie w okresie wegetacji, na co w istotnym stopniu wpływają cieplejsze zimy, podczas których następuje wcześniejsze topnienie śniegu, co zmniejsza zapasy wody już na początku sezonu we-
2 Efekty realizacji programu małej retencji w lasach na przykładzie 429 getacyjnego (Tyszka 2007). Skutkiem tego jest np. obniżenie się poziomu wód gruntowych, zarastanie mokradeł roślinnością drzewiastą, ekspansja obcych gatunków roślin i zwierząt. Próbuje się temu zjawisku zaradzić, poprzez realizację różnych programów tzw. małej retencji wodnej, którą można określić jako wszelkie działania mające na celu wydłużenie drogi i czasu obiegu wody w zlewniach, zahamowanie spadku poziomu wód gruntowych, powiększenie zapasów wody dostępnej w ekosystemach. Skutkiem spowolnienia odpływu wód ze zlewni leśnych jest zachowanie cennych przyrodniczo siedlisk o charakterze bagiennym, wilgotnym lub łęgowym. Może to być również istotnym elementem strategii ochrony obszarów Natura 2000 ekosystemów leśnych (Miler 2015, Stachowski i in. 2015). W wyniku zatrzymania wody w lesie poprawia się kondycja drzew rosnących w pobliżu zbiorników wodnych, szczególnie gatunków liściastych, które najbardziej dotyka problem zbyt małej ilości opadów (Banasik i in. 2013, Korytowski i Szafrański 2012, Stasik i in. 2008, 2011). Jak podkreśla Mioduszewski (2003), poprawa bilansu wodnego metodami małej retencji jest działaniem proekologicznym, niezagrażającym środowisku przyrodniczemu. Sprzyjają temu obecnie prowadzone działania z zakresu melioracji. Są one ukierunkowane na wykorzystywanie odwadniająco-nawadniających systemów dwustronnego działania, zachowanie istniejących torfowisk i naturalnych oczek wodnych, ochrona oraz renaturyzacja niewielkich cieków wodnych (Mrozik i Przybyła 2007, Liberacki i Stachowski 2008, Stachowski i in. 2015). Zasadność realizacji obiektów i urządzeń małej retencji wodnej wiąże się także ze stosunkowo niewielkimi kosztami. Koszt magazynowania 1 m 3 wody w obiektach małej retencji waha się od 2 do 5 zł, podczas gdy w wielkich zbiornikach retencyjnych kształtuje się na poziomie od 15 do 40 zł. Wzrastająca rola lasów w ochronie biotycznych i abiotycznych elementów środowiska zmusza administrację leśną do podejmowania działań mających na celu odpowiednie kształtowanie i ochronę zasobów glebowych i wodnych, a także przedsięwzięć o charakterze edukacji przyrodniczo-leśnej (Pierzgalski 2009). W 1997 roku na zlecenie Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych zostały opracowane Zasady planowania i realizacji małej retencji w Lasach Państwowych. Dla zachowania trwałości lasów i wzmagania ich funkcji wodochronnych w połowie lat 90, w ramach programu małej
3 430 Daniel Liberacki i in. retencji, rozpoczęto w Lasach Państwowych budowę nowych oraz odtwarzanie starych zbiorników wodnych. W wyniku jego realizacji w Lasach Państwowych w latach wybudowano 2216 budowli piętrzących i retencjonujących wodę w tym 1124 zbiorniki. Obecnie zakończyły się prace zaplanowane w ramach dwóch kompleksowych projektów dofinansowanych w ramach unijnego Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko dotyczących małej retencji w lasach: Zwiększanie możliwości retencyjnych oraz przeciwdziałanie powodzi i suszy w ekosystemach leśnych na terenach nizinnych Przeciwdziałanie erozji wodnej na terenach górskich i utrzymanie potoków górskich w dobrym stanie Uczestniczy w tych projektach ponad połowa nadleśnictw w Polsce (CKPŚ 2009). Także w aktualnie obowiązujących instrukcjach Zasadach hodowli lasu (2012) wskazuje się na możliwość zwiększenia retencji w lasach między innymi poprzez poprawę funkcjonalności, odtworzenie lub budowę nowych urządzeń melioracyjnych służących utrzymaniu optymalnego poziomu wody lub spowolnieniu jej spływu oraz budowę obiektów tak zwanej małej retencji, wskazując równocześnie, że niektóre z nich mogą wymagać sporządzenia raportu oddziaływania na środowisko. 2. Materiały i metody Celem pracy była ocena wpływu wykonanych obiektów małej retencji na ciekach leśnych na ilość wody retencjonowanej w przyległych siedliskach. Badania prowadzono na terenie leśnictwa Osięciny wchodzącego w skład Nadleśnictwa Włocławek oraz na obszarze Nadleśnictwa Dąbrowa. Analizowane zlewnie o powierzchni 6,2 km 2 i 7,2 km 2 położone są w centralnej części Niżu Polskiego, w południowej i północno-wschodniej części województwa kujawsko-pomorskiego, na obszarach szczególnie deficytowych w wodę. Według regionalizacji przyrodniczo-leśnej (Zielony i Kliczkowska 2012) lasy omawianych Nadleśnictw należą do III Krainy Wielkopolsko-Pomorskiej i dwóch dzielnic: Borów Tucholskich i Pojezierza Chełmińsko-Dobrzyńskiego. Podstawowe badania i obserwacje terenowe obejmowały: pomiary stanów wody w ciekach w charakterystycznych przekrojach badawczych omawianych zlewni oraz pomiary stanów wód gruntowych, w studzienkach zlokalizowanych w miejscach reprezentatywnych dla poszczególnych typów siedliskowych lasu. Ponadto wykonano odkrywki
4 Efekty realizacji programu małej retencji w lasach na przykładzie 431 glebowe i pobrano próbki do analiz laboratoryjnych, celem obliczenia uwilgotnienia wierzchnich warstw gleb. Określenia objętości retencjonowanej wody dokonano na podstawie wzorów zawartych w: Podręczniku Wdrążenia Projektu, wytycznych do realizacji obiektów małej retencji, zwiększenie możliwości retencyjnych oraz przeciwdziałanie powodzi i suszy w ekosystemach leśnych na terenach nizinnych (2011), stanowiącego załącznik do Zarządzenia nr 85 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych (2009). Wielkość przepływów charakterystycznych obliczono na podstawie wzorów empirycznych Iszkowskiego zmodyfikowanych przez Byczkowskiego (Gutry-Korycka i in. 2004). Retencję powierzchniową (powierzchnie zalewu), obliczono posługując się krzywymi powierzchni zalewu według Dziewońskiego (1973). Krzywe skonstruowano wyznaczając warstwice (izobaty) o odstępie 1 m. Na mapę sytuacyjno-wysokościową w skali 1:2000, naniesiono warstwicę o rzędnej odpowiadającej poziomowi piętrzenia wody. Przy zastosowaniu metody graficznej i programu AUTOCAD, obliczono powierzchnię zalewu, a przekroje poprzeczne i podłużne wyznaczone w charakterystycznych miejscach na mapie pozwoliły na obliczenie objętości retencjonowanej wody. Średnią głębokość obliczono dzieląc objętość retencyjną przez powierzchnię zalewową, odpowiadającą poszczególnym wysokościom piętrzenia. Powierzchnie zalewowe zostały przedstawione w formie graficznej. Dodatkowo w pracy wykorzystano udostępnione przez nadleśnictwa operaty wodno-prawne. Na podstawie powyższych dokumentów scharakteryzowano obiekty małej retencji, przedstawiono koszty wykonania powstałych zbiorników wodnych, a także całkowitą projektowaną wielkość retencjonowanej wody oraz oszacowano jednostkowy koszt retencjonowania 1 m 3 wody. Do analizy hydrologicznej omawianych terenów, wykorzystano obserwacje meteorologiczne tj. pomiary sum opadów atmosferycznych i temperatur powietrza z wielolecia r. ze stacji opadowej IMGW Toruń ( 3. Wyniki i dyskusja Średnia roczna suma opadów atmosferycznych z wielolecia wyniosła dla badanego obszaru 549 mm. W półroczu zimowym średnia z wielolecia suma opadów wyniosła 212 mm, zaś w letnim 352 mm, co stanowi 63% rocznej sumy opadu. Pod względem termicz-
5 432 Daniel Liberacki i in. nym analizowany obszar należy do jednych z najcieplejszych w kraju. Średnia roczna temperatura powietrza z wielolecia wynosi +9,1 C. Średnia temperatura w półroczu zimowym wyniosła +2,7 C, natomiast w półroczu letnim 15,4 C. Lokalizacja analizowanych obiektów w strefie najniższych w Polsce sum opadów atmosferycznych i jednocześnie wysokie temperatury powietrza wskazują na występowanie okresowych niedoborów wody i niekorzystnie wpływają na zasoby wodne Nadleśnictw Dąbrowa i Włocławek. Potwierdzeniem tego może być fakt, że teren ten położony znajduje się na obszarze charakteryzującym się jednym z najniższych odpływów jednostkowych (Atlas 1987). W tym kontekście realizacja projektów małej retencji na tym obszarze jest zadaniem celowym. Stąd też podjęto próbę odtworzenia starych i budowę nowych zbiorników wodnych. Obiekty małej retencji w Nadleśnictwie Dąbrowa wykonano na rzece Krępa w listopadzie 2006 r. Inwestycja powstała na mocno zdegradowanych łąkach o niskiej klasie. Powstały cztery zastawki typu kaskadowego ze stałym przelewem, a także cztery zbiorniki wodne. Zastawki o konstrukcji drewnianej w układzie kaskadowym ze stałym piętrzeniem wykonano z dodatkowym umocnieniem całej budowli kamieniem i faszyną. Zastosowanie miejscowych, naturalnych materiałów (drewno, kamień faszyna, piasek) wpłynęło w istotny sposób na zmniejszenie kosztów inwestycji, a także ograniczenie do minimum negatywnego wpływu prowadzonych robót na środowisko leśne. Wysokość piętrzenia ustalono na 0,80-0,90 m, co pozwoliło uniknąć dodatkowej wycinki drzew. Największą pojemność retencyjną uzyskano przy zastawce Z-1 na zbiorniku 1. Przy piętrzeniu 0,9 m powierzchnia zalewowa wyniosła 3,29 ha, a powstały zbiornik pomieścił m 3 wody (tab. 1). Najmniejszą powierzchnię zalewową wynoszącą 0,18 ha uzyskano na zastawce Z-3, przy wysokości piętrzenie 0,46 m. Powstały w ten sposób zbiornik ziemny magazynuje 2610 m 3 wody. Łącznie ilość retencjonowanej wody wszystkich powstałych zbiorników wodnych na cieku Krępa wyniosła m 3. Całkowity koszt wykonania zadania pt. Mała retencja wodna na rzece Krępie wyniósł zł. Obliczony na podstawie kosztorysu inwestorskiego średni koszt zretencjonowania jednego metra sześciennego wody wyniósł 9,54 zł/m 3.
6 Efekty realizacji programu małej retencji w lasach na przykładzie 433 Tabela 1. Podstawowe charakterystyki zbiorników oraz uzyskana ilość zretencjonowanej wody Table 1. The basic water reservoir characteristics, as well as obtained water retention capacity Zbiornik Reservoir Wysokość piętrzenia Height of damming h p Rzędna piętrzenia Damming altitude p Światło przelewu Notch width b Powierzchnia zalewowa Flowed surface F zal Średnia głębokość Average depth t Wielkość retencji Retention capacity V zb m m n.p.m. m ha m m 3 Z-1 0,90 120,20 1,40 3,29 0, Z-2 0,98 119,20 1,40 0,81 0, Z-3 0,46 117,45 1,40 0,18 0, Z-4 0,80 116,00 1,40 1,44 0, Σ: Wartość ta na poszczególnych zbiornikach była różna i zmieniała się od 6,72 zł/m 3 (dla zbiorników 1 i 2), 8,98zł/m 3 (dla zbiornika 4) do 36,30 zł/m 3 (dla zbiornika 3). Wysoki koszt 1 m 3 retencjonowanej wody w zbiorniku nr 3, w porównaniu do pozostałych był związany z dużą ilością wykonywanych prac ziemnych na tym zbiorniku. Wykonanie obiektów małej retencji w Nadleśnictwie Włocławek, na obszarze leśnictwa Osięciny obejmowało wybudowanie na rowie melioracyjnym zastawki z zamknięciem szandorowym o regulowanej wysokości piętrzenia. W zależności od wysokości piętrzenia od 0,14 do 0,46m, uzyskano zwiększenie retencji powierzchniowej w ilości od 1,4 do 14,5 tys. m 3, przy wzroście powierzchni zalewowej od 10,3 do 31,7 tys. m 2 (tab. 2). Zwiększając piętrzenie na zastawce o 0,28 m w stosunku do minimalnej rzędnej piętrzenia (86,90 m n.p.m), uzyskano zwiększenie o 33% powierzchni zalewowej oraz 2,5-krotny wzrost objętości magazynowanej wody. Zwiększając piętrzenie na zastawce do 0,38 m uzyskano wzrost powierzchni zalewowej o 66% przy 5-krotnym wzroście objętości retencjonowanej wody. Przy maksymalnym piętrzeniu 0,46 m powierzchnia zalewowa wzrasta 3-krotnie do poziomu m 2 (rys. 3), natomiast ilość zmagazynowanej wody wzrasta 10-krotnie i wynosi m 3 (rys. 1.)
7 434 Daniel Liberacki i in. Tabela 2. Uzyskane powierzchnie zalewu w Leśnictwie Osięciny w zależności od wysokości piętrzenia Table 2. Flooded area obtained in Osięciny Forest District depending on damming altitude Rzędna piętrzenia Damming altitude (m n.p.m) Średnia głębokość Average depth [m] Powierzchnia zalewowa Flood area [m 2 ] 87,60 0, ,50 0, ,30 0, ,10 0, ,90 0, Rys. 1. Objętość retencjonowanej wody (V) w zależności od wysokości piętrzenia (hp) Fig. 1. Volume of water retention (V) against the height of water damming (hp) Ponadto piętrzenie wód wpłynęło na spowolnienie odpływu. Takie działania zapobiegają nadmiernemu przesuszeniu i sprzyjają utrzymaniu wysokich stanów wód gruntowych. Według Grzelaka (2011) ich obniżanie się na siedliskach łęgowych prowadzi do grądowienia tych siedlisk, co wymaga wprowadzenia czynnych sposobów ich ochrony. 4. Podsumowanie Tezy zawarte w raportach IPCC z 2007 i 2013 roku, wskazujące na niekorzystne zmiany klimatyczne są m.in. podstawą do traktowania obiektów małej retencji w polskich lasach jako zadania priorytetowego.
8 Efekty realizacji programu małej retencji w lasach na przykładzie 435 Realizacja przedsięwzięć w postaci budowy obiektów małej retencji w Nadleśnictwach Dąbrowa i Włocławek, spowodowała powstanie sztucznych zalewów, retencjonujących znaczną ilość wody, która dotychczas swobodnie odpływała z badanych siedlisk leśnych. W analizowanych obiektach w Leśnictwie Osięciny w Nadleśnictwie Włocławek, uzyskano przyrost retencji wodnej, powierzchniowej i gruntowej w ilości od 1,4 do 14,5 tys. m 3 przy wzroście powierzchni zalewowej od 10,3 do 31,7 tys. m 2. W drugim analizowanym nadleśnictwie Dąbrowa, powstała powierzchnia zalewowa o wielkości od 1800 m 2 do m 2, a powstałe zbiorniki retencyjne magazynują wodę w ilości od 2610 m 3 do m 3. Regulacja poziomu piętrzenia w okresach roztopów i wezbrań pozwoli na efektywne przetrzymanie wody, a w okresach często występujących deficytów wodnych odpowiednie jej wykorzystanie. Badania wykazały, że wybudowanie urządzeń piętrzących bliskich naturze, wykonanych z materiałów naturalnych, może być tanią alternatywą retencjonowania wody, w porównaniu z budową zbiorników retencyjnych, które wymagają także znacznych kosztów eksploatacyjnych (Idczak i Mrozik 2014). Przedstawione w pracy obiekty małej retencji świadczą, że ich wykonanie z zachowaniem wymogów ochrony środowiska i prowadzenie na nich racjonalnej gospodarki wodnej, może przyczynić się do wzrostu retencji wodnej i ochrony siedlisk leśnych szczególnie wrażliwych na niedobory wody. Ponadto działania z zakresu małej retencji mogą wpływać pozytywnie na zwiększenie bioróżnorodności. Literatura Atlas Hydrologiczny Polski (1987). Stachy J. [red.], IMGW Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne. Banasik K., Hejduk L., Hejduk A., Kaznowska E., Banasik J., Byczkowski A. (2013). Wieloletnia zmienność odpływu z małej zlewni rzecznej w rejonie Puszczy Kozienickiej. Sylwan, 157(8), CKPŚ (2009): Zwiększanie możliwości retencyjnych oraz przeciwdziałanie powodzi i suszy w ekosystemach leśnych na terenach nizinnych. Projekt Programu, Warszawa. Dziewoński Z. (1973). Rolnicze zbiorniki retencyjne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe.
9 436 Daniel Liberacki i in. Grzelak, A. (2011). Przekształcenia roślinności łęgowej w rezerwatach przyrody Polski Środkowej. Przegląd Przyrodniczy, 22(3), Gutry-Korycka M., Sadurski A., Kundzewicz Z. (2004). Zasoby wodne a ich wykorzystanie. Nauka, 1/2014, Idczak, P., Mrozik, K. (2014). Ocena efektywności kosztowej rozwiązań kształtujących retencję zlewni rzecznej jako sposobu ograniczania zagrożenia powodziowego. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wroclawiu, 367, Korytowski M., Szafrański Cz. (2012) Zmiany stanów i zapasów wody w lesie mieszanym świeżym na obszarze Leśnego Kompleksu Promocyjnego Lasy Rychtalskie. Rocznik Ochrona Środowiska, 14, Liberacki D., Stachowski P. (2008). Ocena małej retencji wodnej w Puszczy Zielonce i jej otulinie. Rocznik Ochrona Środowiska, 10, Miler A. T. (2014) Ocena stanu małej retencji wodnej oraz perspektywy jej rozbudowy na wybranych terenach leśnych w Wielkopolsce, w monografii Problemy gospodarowania wodą na terenach leśnych, zurbanizowanych i niezurbanizowanych. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Bogucki, Mioduszewski, W. (2003). Mała retencja: Ochrona zasobów wodnych i środowiska naturalnego. Wydawnictwo IMUZ, Falenty. Mioduszewski W., Nyc K., Żelazo J.,(2005). Zasoby wodne w obszarach wiejskich. Postępy Nauk Rolniczych PAN, 3, Mrozik K., Przybyła Cz. (2007). Przestrzenne zróżnicowanie inwestycji małej retencji wodnej w Polsce w latach Wiadomości Melioracyjne i Łąkarskie, 4, Nyc K., Pokładek R.(2009). Eksploatacja systemów melioracyjnych podstawą racjonalnej gospodarki wodnej w środowisku przyrodniczo-rolniczym. Monografia seria: Współczesne Problemy Inżynierii Środowiska. Pierzgalski E. (2007) Specyfika obiektów małej retencji w lasach. Wiadomości Melioracyjne i Łąkarskie, 3, Pierzgalski E. (2009). Wielofunkcyjna gospodarka leśna a zasoby wodne. Wiadomości Melioracyjne i Łąkarskie, 3, Stachowski P., Liberacki D., Fiedler M. (2015). Ocena zwiększenia retencji siedlisk leśnych objętych programem Natura Nauka Przyroda Technologie, 9(2), 30, Stasik R., Szafrański Cz., Korytowski M., Liberacki D. (2008). Próba oceny możliwości zwiększenia retencji wody w glebach wybranych siedlisk leśnych. ZPPNR, 528, Stasik R., Szafrański Cz., Korytowski M., Liberacki D. (2011). Kształtowanie się zasobów wodnych w małych zlewniach leśnych na obszarze Wielkopolski. Rocznik Ochrona Środowiska, 13,
10 Efekty realizacji programu małej retencji w lasach na przykładzie 437 Tyszka J. (2007) Zasoby wodne w lasach w zmieniających się warunkach klimatycznych. Bibl. Leśniczego, 262, 14. Wytyczne do realizacji obiektów małej retencji w nadleśnictwach część techniczna. Zwiększanie możliwości retencyjnych oraz przeciwdziałanie powodzi i suszy w ekosystemach leśnych na terenach nizinnych. (2008). Warszawa: Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych. Zasady Hodowli Lasu (2012). Warszawa: Centrum Informacji Lasów Państwowych. Zielony R., Kliczkowska A. (2012). Regionalizacja przyrodniczo-leśna Polski Warszawa: Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, 356. Effects of Implementation of Small Retention Programme on the Example of Two Forest Districts of Lowland Area Abstract Evaluation of the effects of small retention programme implementation was an aim of the paper. The research was carried out in two forest districts located in lowland area: Włocławek and Dąbrowa Forest District. They are located in the central part of the Polish Lowland in the southern and north-eastern part of Kujawy-Pomerania Province. Location of these objects in the zone of the lowest precipitation and also in the high air temperature have negative impact on the water resources. All of the activities which can protect the water resources as well as can increase the water retention should be priority. Realization of the investment of small retention objects in recent years caused creation of artificial reservoirs collecting significant amount of water, which flowed away until now. Realization of small retention object at Osięciny Forestry of Włocławek Forest District included building weir with regulated flashboard gate in the ditch. Meanwhile in the Dąbrowa Forest District at Krępa watercourse at degraded grasslands of low class in November Four cascading weir with constant overflow as well as four reservoirs were built. An increase of surface and subsurface retention capacity in Włocławek Forest Districts was from 14 to 14.5 th. m 3, with an increase of flowed area from 10.3 th. m 2 to 31.7 th. m 2. Flowed area created in second analysed forest district Dąbrowa, was from 1.8 th. m 2 to 32.9 th. m 2, and built reservoirs stored water of amount from 2.6 th. m 3 to 18.1 th. m 2. The building devices of small retention caused the water retention increase of about 36.4 th. m 3 in total. Improvement of habitat conditions which are in particular sensitive to water shortage, which can appear frequently, was an additional profit of small retention programme implementation, besides the increase of water storage amount. The researches indicated that nature-friendly
11 438 Daniel Liberacki i in. small water damming devices, constructed from natural materials can also be an cheap alternative for water storage in comparison to constructing bigger water reservoirs, which also demanding high exploitation costs. Small retention water devices presented in the paper allow to carrying out a rational water management with maintain of environmental needs. They also indicate possibility of water retention increase and protection of forest habitats which are particularly sensitive to water shortage. The more so all of the small retention activities can positively affect biodiversity of forest habitats. Słowa kluczowe: zlewnie leśne, zbiorniki wodne, mała retencja Keywords: forest catchment, water reservoir, small retention
Przyroda łagodzi zmiany klimatu cykl szkoleniowy
Przyroda łagodzi zmiany klimatu cykl szkoleniowy Retencja, sposób na susze i powodzie w warunkach zmieniającego się klimatu Andrzej Ruszlewicz Retencja, sposób na susze i powodzie w warunkach zmieniającego
OCENA ZDOLNOŚCI RETENCYJNYCH MOKRADEŁ W MAŁEJ ZLEWNI LEŚNEJ
Inżynieria Ekologiczna Ecological Engineering Vol. 43, 2015, 146 152 DOI: 10.12912/23920629/58916 OCENA ZDOLNOŚCI RETENCYJNYCH MOKRADEŁ W MAŁEJ ZLEWNI LEŚNEJ Daniel Liberacki 1, Mariusz Korytowski 1, Rafał
CELE I ELEMENTY PLANU GOSPODAROWANIA WODĄ W LASACH. Edward Pierzgalski Zakład Ekologii Lasu
CELE I ELEMENTY PLANU GOSPODAROWANIA WODĄ W LASACH Edward Pierzgalski Zakład Ekologii Lasu ZAKRES PREZENTACJI 1.Wprowadzenie 2.Informacja o projekcie : Metodyczne podstawy opracowywania i wdrażania planu
PROGRAM MAŁEJ RETENCJI DLA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO MAZURSKIEGO NA LATA POWIAT SZCZYCIEŃSKI GMINA MIEJSKA SZCZYTNO
PROGRAM MAŁEJ RETENCJI DLA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO MAZURSKIEGO NA LATA 2016 2030 POWIAT SZCZYCIEŃSKI GMINA MIEJSKA SZCZYTNO 2016 1 Spis treści 1. Wstęp... 3 2. Ogólna charakterystyka gminy... 3 2.1. Położenie,
Rola retencji w gospodarce wodnej zlewni śródleśnego oczka wodnego
Rola retencji w gospodarce wodnej zlewni śródleśnego oczka wodnego Mariusz Korytowski Uniwersytet Przyrodniczy, Poznań 102 1. Wstęp Narastający w Polsce problem zmniejszania się zasobów wodnych wskazał
Retencja wodna i jej znaczenie. cz. II
Retencja wodna i jej znaczenie cz. II Spis treści: 1. Cele lekcji 2. Podstawowe formy retencji 3. Pozytywne skutki retencjonowania wody 4. Ćwiczenia do materiału 5. Informacje zwrotne do ćwiczeń 7. Podsumowanie
Zawartość opracowania. Część opisowa
Zawartość opracowania I Część opisowa 1. Oznaczenie ubiegającego się o wydanie pozwolenia wodnoprawnego 2. Podstawa opracowania 3. Informacje o obiekcie 4. Cel i zakres zamierzonego korzystania z wód 5.
Nauka Przyroda Technologie
2015 Tom 9 Nauka Przyroda Technologie Zeszyt 2 #30 ISSN 1897-7820 http://www.npt.up-poznan.net DOI: 10.17306/J.NPT.2015.2.30 Dział: Melioracje i Inżynieria Środowiska Copyright Wydawnictwo Uniwersytetu
ISSN X. Wstęp. Ważnym wody i możli- sektorach [3]. Zagadnienie. dał się we zna- te w wierzchnich. dalsze badania. cie
ŚRODKOWO-POMORSKIE TOWARZYSTWO NAUKOWE OCHRONY ŚRODOWISKAA Rocznik Ochrona Środowiska Tom 14. Rok 20122 ISSN 1506-218X 673 682 Zmiany stanów i zapasów wody w lesie mieszanymm świeżym na obszarze Leśnego
Lasy Państwowe partnerem dla Aglomeracji Opolskiej. Opole 28.03.2014 r.
Lasy Państwowe partnerem dla Aglomeracji Opolskiej Opole 28.03.2014 r. Cele prezentacji 1. Znaczenie lasów dla prawidłowego gospodarowania wodami 2. Możliwości minimalizowania zagrożeń od powodzi oraz
Prezentacja Programu Rozwoju Retencji
Prezentacja Programu Rozwoju Retencji Przemysław Żukowski Zastępca Dyrektora Departamentu Gospodarki Wodnej i Żeglugi Śródlądowej Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej 22.03.2019 r. Aktualny
Regulacja stosunków wodnych przez lasy w Polsce; założenia i realizacja programu małej retencji w lasach
POLFOREX Lasy jako dobro publiczne. Oszacowanie społecznych i środowiskowych korzyści z lasów w Polsce w celu poprawy efektywności ich zarządzania Regulacja stosunków wodnych przez lasy w Polsce; założenia
MIKRORETENCJA JAKO ELEMENT OBIEGU WODY W ROLNICTWIE, SADOWNICTWIE I HODOWLI
MIKRORETENCJA JAKO ELEMENT OBIEGU WODY W ROLNICTWIE, SADOWNICTWIE I HODOWLI Waldemar Mioduszewski Instytut Technologiczno-Przyrodniczy 1 października 2015 r. ZAKRES WYSTĄPIENIA 1. Wprowadzenie nowe wyzwania
WIELKI PROJEKT MAŁEJ RETENCJI W LASACH PAŃSTWOWYCH
WIELKI PROJEKT MAŁEJ RETENCJI W LASACH PAŃSTWOWYCH Łukasz Przybyłek, Marek Goździk Abstrakt Artykuł przedstawia cele, zakres oraz założenia realizacji dwóch kompleksowych projektów małej retencji w ekosystemach
Nauka Przyroda Technologie
Nauka Przyroda Technologie ISSN 1897-7820 http://www.npt.up-poznan.net Dział: Melioracje i Inżynieria Środowiska Copyright Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu 2011 Tom 5 Zeszyt 5 MARIUSZ
Zawartość opracowania. Część opisowa
Zawartość opracowania I Część opisowa 1. Oznaczenie ubiegającego się o wydanie pozwolenia wodnoprawnego 2. Podstawa opracowania 3. Informacje o obiekcie 4. Cel i zakres zamierzonego korzystania z wód 5.
3. Warunki hydrometeorologiczne
3. WARUNKI HYDROMETEOROLOGICZNE Monitoring zjawisk meteorologicznych i hydrologicznych jest jednym z najważniejszych zadań realizowanych w ramach ZMŚP. Właściwe rozpoznanie warunków hydrometeorologicznych
WPŁYW PRZEBIEGU WARUNKÓW METEOROLOGICZNYCH NA GOSPODARKĘ WODNĄ SIEDLISK LEŚNYCH W ZLEWNI CIEKU HUTKA
Acta Sci. Pol., Formatio Circumiectus 5 (2) 2006, 83 90 WPŁYW PRZEBIEGU WARUNKÓW METEOROLOGICZNYCH NA GOSPODARKĘ WODNĄ SIEDLISK LEŚNYCH W ZLEWNI CIEKU HUTKA Daniel Liberacki, Czesław Szafrański, Rafał
OCENA EKONOMICZNA RETENCYJNYCH WŁAŚCIWOŚCI LASU
JAN TYSZKA Instytut Badawczy Leśnictwa OCENA EKONOMICZNA RETENCYJNYCH WŁAŚCIWOŚCI LASU Tematyka wystąpienia: - wartość pozaprodukcyjnych funkcji lasu związanych z zasobami wodnymi - naturalne właściwości
BILANS WODNY MAŁEJ ZLEWNI LEŚNEJ 1
ZESZYTY PROBLEMOWE POSTĘPÓW NAUK ROLNICZYCH 2008 z. 528: 251-257 BILANS WODNY MAŁEJ ZLEWNI LEŚNEJ 1 Daniel Liberacki, Czesław Szafrański, Rafał Stasik, Mariusz Korytowski Katedra Melioracji, Kształtowania
Analiza możliwości wykorzystania istniejącej infrastruktury urządzeń wodno-melioracyjnych na obszarze Nadleśnictwa Taczanów na potrzeby małej retencji
Analiza możliwości wykorzystania istniejącej infrastruktury urządzeń wodno-melioracyjnych na obszarze Nadleśnictwa Taczanów na potrzeby małej retencji dr hab. Tomasz Kałuża Katedra Inżynierii Wodnej i
Ochrona środowiska Studia II stopnia stacjonarne. KARTA KURSU (realizowanego w module specjalności)
KARTA KURSU (realizowanego w module specjalności) PLAN MODUŁU SPECJALNOŚCI Ochrona środowiska wodno-gruntowego Nazwa Nazwa w j. ang. Gospodarka zasobami wodnymi Water resource management Kod Punktacja
Ocena wybranych składników bilansów wodnych małych zlewni leśnych o zróżnicowanych warunkach siedliskowych 1
39 Ocena wybranych składników bilansów wodnych małych zlewni leśnych o zróżnicowanych warunkach siedliskowych 1 Rafał Stasik, Czesław Szafrański, Daniel Liberacki, Mariusz Korytowski Uniwersytet Przyrodniczy,
ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ NA OBSZARACH WIEJSKICH
Instytut Technologiczno-Przyrodniczy Konferencja naukowo-techniczna p.n.: Uwarunkowania przebiegu zjawisk hydrologiczno-meteorologicznych na obszarach wiejskich Falenty, 1-2.12.2010 r. ZAGROŻENIA ZWIĄZANE
Bilansowanie zasobów wodnych
1 Bilansowanie zasobów wodnych Definicje: 1. Zasoby wodne są to wszelkie wody znajdujące się na danym obszarze stale lub występujące na nim czasowo (Dębski). 2. Przepływ średni roczny Q śr -jest to średnia
STANY I ZAPASY WODY W SIEDLISKU LASU MIESZANEGO WILGOTNEGO W LATACH HYDROLOGICZNYCH 2000/2001 ORAZ 2009/2010
Inżynieria Ekologiczna Ecological Engineering Vol. 45, 2015, p. 156 162 DOI: 10.12912/23920629/60610 STANY I ZAPASY WODY W SIEDLISKU LASU MIESZANEGO WILGOTNEGO W LATACH HYDROLOGICZNYCH 2000/2001 ORAZ 2009/2010
Analiza zmian stanów wód gruntowych po wycięciu drzewostanu w siedlisku lasu mieszanego wilgotnego na przykładzie Leśnictwa Laski
MIDDLE POMERANIAN SCIENTIFIC SOCIETY OF THE ENVIRONMENT PROTECTION ŚRODKOWO-POMORSKIE TOWARZYSTWO NAUKOWE OCHRONY ŚRODOWISKA Annual Set The Environment Protection Rocznik Ochrona Środowiska Volume/Tom
WPŁYW LASÓW I GOSPODARKI LEŚNEJ NA WODY POWIERZCHNIOWE
WPŁYW LASÓW I GOSPODARKI LEŚNEJ NA WODY POWIERZCHNIOWE Definicja lasu według ustawy o lasach (administracyjna) Na podstawie ustawy o lasach, lasem jest grunt o zwartej powierzchni co najmniej 0,10 ha,
WSPÓŁCZESNE FUNKCJE INFRASTRUKTURY WODNEJ W LASACH. Edward Pierzgalski, Jan Tyszka
WSPÓŁCZESNE FUNKCJE INFRASTRUKTURY WODNEJ W LASACH Edward Pierzgalski, Jan Tyszka VIII Szkoła Zimowa 1 ZAKRES PREZENTACJI 1. Wprowadzenie 2. Dokumenty prawne związane z gospodarką wodną w lasach 3. Interakcje
Program Mikroretencji
Program Mikroretencji 1 Klimatyczny Bilans Wodny - 2015; okres 1.VI-31.VIII. 2 Dawne mapy pokazują nam dobitnie jak wiele obiektów mikroretencji utraciliśmy na przestrzeni ostatnich lat. Na zdjęciu mapa
PROGRAM FUNKCJONALNO - UŻYTKOWY
Nadleśnictwo Bogdaniec Zamawiający: Skarb Państwa PGL Lasy Państwowe Nadleśnictwo Bogdaniec 66-450 Bogdaniec ul. Leśna 17 tel. (95) 7284350 fax. 7284353 e-mail: bogdaniec@szczecin.lasy.gov.pl Załącznik
UCHWAŁA Nr XCI/1603/10 RADY MIEJSKIEJ w ŁODZI z dnia 7 lipca 2010 r. w sprawie ustanowienia zespołu przyrodniczo-krajobrazowego Źródła Neru.
UCHWAŁA Nr XCI/1603/10 RADY MIEJSKIEJ w ŁODZI z dnia 7 lipca 2010 r. w sprawie ustanowienia zespołu przyrodniczo-krajobrazowego Źródła Neru. Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 1, art. 18 ust. 2 pkt 15 oraz
RenSiedTorf. Tytuł projektu: Renaturalizacja siedlisk i roślinności na zdegradowanych torfowiskach wysokich woj. pomorskiego
RenSiedTorf Tytuł projektu: Renaturalizacja siedlisk i roślinności na zdegradowanych torfowiskach wysokich woj. pomorskiego Termin realizacji projektu: 01.04.2011-31.03.2013 Koszt całkowity projektu: 4
Zmiany zasięgu zalewów w Dolinie Biebrzy w latach
Zmiany zasięgu zalewów w Dolinie Biebrzy w latach 1951 2009 Czy grozi nam wielka powódź? dr Dorota Mirosław-Świątek mgr Mateusz Grygoruk SGGW w Warszawie Zakład Hydrologii i Zasobów Wodnych Projekt współfinansowany
PROGRAM MAŁEJ RETENCJI DLA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO MAZURSKIEGO NA LATA POWIAT EŁK GMINA PROSTKI
PROGRAM MAŁEJ RETENCJI DLA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO MAZURSKIEGO NA LATA 2016 2030 POWIAT EŁK GMINA PROSTKI 2016 Spis treści 1. Wstęp... 3 2. Ogólna charakterystyka gminy... 3 2.1 Położenie, wybrane dane o
43 Kształtowanie się zapasów wody w zlewni śródleśnego oczka wodnego
ŚRODKOWO-POMORSKIE TOWARZYSTWO NAUKOWE OCHRONY ŚRODOWISKA Rocznik Ochrona Środowiska Tom 12. Rok 2010 761-772 1. Wstęp 43 Kształtowanie się zapasów w zlewni śródleśnego oczka wodnego Mariusz Korytowski,
Hydrologia Tom II - A. Byczkowski
Spis treści Hydrologia Tom II - A. Byczkowski 4. Hydronomia - metody analizy 4.1. Bilans wodny 4.1.1. Zasoby wodne hydrosfery 4.1.2. Pojęcie bilansu wodnego 4.1.3. Bilans wodny Ziemi, Europy i Polski 4.1.3.1.
Rola i znaczenie małej retencji dla jakości życia i środowiska na obszarach wiejskich, przeciwdziałanie zmianom klimatu.
Mała Retencja - Duża Sprawa kampania na rzecz poprawy małej retencji na obszarach wiejskich Rola i znaczenie małej retencji dla jakości życia i środowiska na obszarach wiejskich, przeciwdziałanie zmianom
PROBLEMY GOSPODAROWANIA WODĄ W ROLNICTWIE WIELKOPOLSKI
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2004: t. 4 z. 2a (11) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 25 38 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2004 PROBLEMY GOSPODAROWANIA WODĄ W ROLNICTWIE
Mała retencja realizowana przez Lasy Państwowe koncepcja zadań i prowadzenia inwestycji w obszarach niezalesionych
Mała Retencja - Duża Sprawa kampania na rzecz poprawy małej retencji na obszarach wiejskich Mała retencja realizowana przez Lasy Państwowe koncepcja zadań i prowadzenia inwestycji w obszarach niezalesionych
Analiza wpływu sterowania retencją korytową małego cieku na redukcję fal wezbraniowych przy wykorzystaniu modeli Hec Ras i Hec ResSim
Analiza wpływu sterowania retencją korytową małego cieku na redukcję fal wezbraniowych przy wykorzystaniu modeli Hec Ras i Hec ResSim mgr inż. Bartosz Kierasiński Zakład Zasobów Wodnych Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
MONITORING NIEDOBORU I NADMIARU WODY W ROLNICTWIE NA OBSZARZE POLSKI
MONITORING NIEDOBORU I NADMIARU WODY W ROLNICTWIE NA OBSZARZE POLSKI dr inż. Bogdan Bąk prof. dr hab. inż. Leszek Łabędzki Instytut Technologiczno-Przyrodniczy Kujawsko-Pomorski Ośrodek Badawczy w Bydgoszczy
OPIS ZADANIA. (każde zadanie jest opisywane oddzielnie) zastawka wzmocniona zastawka drewniano- kamienna
Załącznik nr 8 do SIWZ OPIS ZADANIA (każde zadanie jest opisywane oddzielnie) Nr i nazwa nadleśnictwa Kody obiektów oraz typy obiektów 10-34 Różańsko Nr zadania 10-34-04 10-34-04-1- zastawka wzmocniona
MAŁA RETENCJA EWOLUCJA IDEI
MAŁA RETENCJA EWOLUCJA IDEI Waldemar Mioduszewski Instytut Technologiczno-Przyrodniczy, Falenty e-mail: w.mioduszewski@itp.edu.pl PLAN WYSTĄPIENIA 1. Wprowadzenie 2. Co to jest mała retencja? 3. Ewolucja
PROGRAM MAŁEJ RETENCJI DLA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO MAZURSKIEGO NA LATA POWIAT NIDZICKI GMINA KOZŁOWO
PROGRAM MAŁEJ RETENCJI DLA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO MAZURSKIEGO NA LATA 2016 2030 POWIAT NIDZICKI GMINA KOZŁOWO 2016 Spis treści 1. Wstęp... 3 2. Ogólna charakterystyka gminy... 3 2.1. Położenie, wybrane
Jak poprawić zatrzymanie wody na terenie Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego zalecenia i wnioski
Jak poprawić zatrzymanie wody na terenie Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego zalecenia i wnioski Biuro Projektów Środowiskowych Pomorskie Towarzystwo Hydrologiczno-Przyrodnicze mgr inż. Michał Przybylski
ZMIANY STANÓW I ZAPASÓW WODY WYBRANYCH SIEDLISK LEŚNYCH WYSTĘPUJĄCYCH W ZLEWNI RZEKI NIESÓB
Inżynieria Ekologiczna Ecological Engineering Vol. 44, 2015, 162 169 DOI: 10.12912/23920629/60041 ZMIANY STANÓW I ZAPASÓW WODY WYBRANYCH SIEDLISK LEŚNYCH WYSTĘPUJĄCYCH W ZLEWNI RZEKI NIESÓB Mariusz Korytowski
NOWE SPOJRZENIE NA GOSPODAROWANIE ROLNICZYMI ZASOBAMI WODNYMI
Konferencja Naukowa Instytut Technologiczno Przyrodniczy dla nauki, praktyki i doradztwa NOWE SPOJRZENIE NA GOSPODAROWANIE ROLNICZYMI ZASOBAMI WODNYMI I ROZWÓJ J MAŁEJ RETENCJI Waldemar Mioduszewski Zakład
DOKUMENTACJA HYDROLOGICZNA
Dokumentacja hydrologiczna rowu K-7 km 0+523 1 DOKUMENTACJA HYDROLOGICZNA RZEKA: Rów K-7 km 0+523 (lewobrzeżny dopływ Potoku Kościelna km 4+225) RYCYPIENT: Rzeka Odra km 201+500 Zlewnia podobna (analog):
Wodochronne funkcje lasów Dr Marek Kot Centrum Edukacji Przyrodniczej TPN
Wodochronne funkcje lasów Dr Marek Kot Centrum Edukacji Przyrodniczej TPN Konferencja Lasy Tatr i Podtatrza przeszłość i teraźniejszość Zakopane, 12 kwietnia 2012 Las i jego funkcje Funkcje lasu Biotyczne,
Wyzwania dla Podlasia Zielonej Krainy
Wyzwania dla Podlasia Zielonej Krainy Przemysław Nawrocki Projekt współfinansowany przez Szwajcarię w ramach SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ 1 Województwo
INWENTARYZACJA INFRASTRUKTURY WODNEJ I OCENA JEJ STANU TECHNICZNEGO
INWENTARYZACJA INFRASTRUKTURY WODNEJ I OCENA JEJ STANU TECHNICZNEGO mgr inż. Bańkowski Janusz mgr inż. Bloch Łukasz Temat badawczy: Metodyczne podstawy opracowania i wdrażania planu gospodarowania zasobami
REALIZACJA INWESTYCJI MAŁEJ RETENCJI W WOJEWÓDZTWIE WIELKOPOLSKIM W LATACH
ZESZYTY PROBLEMOWE POSTĘPÓW NAUK ROLNICZYCH 2008 z. 528: 449-456 REALIZACJA INWESTYCJI MAŁEJ RETENCJI W WOJEWÓDZTWIE WIELKOPOLSKIM W LATACH 1998-2005 Czesław Przybyła, Karol Mrozik Katedra Melioracji,
Leszek ŁABĘDZKI, Bogdan BĄK, Ewa KANECKA-GESZKE, Karolina SMARZYNSKA, Tymoteusz BOLEWSKI
MONITOROWANIE I PROGNOZOWANIE DEFICYTÓW I NADMIARÓW WODY W ROLNICTWIE W POLSCE Z WYKORZYSTANIEM WSKAŹNIKÓW STANDARYZOWANEGO OPADU SPI I WILGOTNOŚCI GLEBY SMI Leszek ŁABĘDZKI, Bogdan BĄK, Ewa KANECKA-GESZKE,
Suma godz. Liczba godzin Ćwiczenia aud. wyk. proj. lab. P/O
PLAN STUDIÓW Obowiązuje od roku ak. 20/208 Kierunek: Inżynieria Środowiska Studia: stacjonarne II stopnia Data utworzenia: 20-2-20 Liczba godzin Ćwiczenia ć ć Rok II ć Język obcy lub elektyw w języku angielskim
Operat hydrologiczny jako podstawa planowania i eksploatacji urządzeń wodnych. Kamil Mańk Zakład Ekologii Lasu Instytut Badawczy Leśnictwa
Operat hydrologiczny jako podstawa planowania i eksploatacji urządzeń wodnych Kamil Mańk Zakład Ekologii Lasu Instytut Badawczy Leśnictwa Urządzenia wodne Urządzenia wodne to urządzenia służące kształtowaniu
KRYTERIA DOSTĘPU. Działanie 5.1 Dostosowanie do zmian klimatu. Lp. Nazwa kryterium Opis kryterium Punktacja 1
Załącznik do Uchwały nr 8/XVI//01 Komitetu Monitorującego Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego na lata 014-00 z dnia września 01 roku Działanie 5.1 Dostosowanie do zmian klimatu Typ
Charakterystyka głównych składowych bilansu wodnego
Charakterystyka głównych składowych bilansu wodnego Opad pionowy deszcz, mŝawka (opad ciekły); śnieg, grad (opady stałe). Opad poziomy mgła; rosa, szron, sadź, gołoledź (osady atmosferyczne) OPAD - pomiar
PROGRAM MAŁEJ RETENCJI DLA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO MAZURSKIEGO NA LATA POWIAT IŁAWSKI GMINA MIEJSKO-WIEJSKA SUSZ
PROGRAM MAŁEJ RETENCJI DLA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO MAZURSKIEGO NA LATA 2016 2030 POWIAT IŁAWSKI GMINA MIEJSKO-WIEJSKA SUSZ 2016 Spis treści 1. Wstęp... 3 2. Ogólna charakterystyka gminy... 3 2.1. Położenie,
3. Warunki hydrometeorologiczne
3. WARUNKI HYDROMETEOROLOGICZNE Monitoring zjawisk meteorologicznych i hydrologicznych jest jednym z najważniejszych zadań realizowanych w ramach ZMŚP. Właściwe rozpoznanie warunków hydrometeorologicznych
PROGRAM MAŁEJ RETENCJI DLA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO MAZURSKIEGO NA LATA POWIAT SZCZYCIEŃSKI GMINA ROZOGI
PROGRAM MAŁEJ RETENCJI DLA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO MAZURSKIEGO NA LATA 2016 2030 POWIAT SZCZYCIEŃSKI GMINA ROZOGI 2016 1 Spis treści 1. Wstęp... 3 2. Ogólna charakterystyka gminy... 3 2.1. Położenie, wybrane
Tendencje zmian położenia zwierciadła wody gruntowej w wybranych zlewniach na obszarze Puszczy Zielonka
MIDDLE POMERANIAN SCIENTIFIC SOCIETY OF THE ENVIRONMENT PROTECTION ŚRODKOWO-POMORSKIE TOWARZYSTWO NAUKOWE OCHRONY ŚRODOWISKA Annual Set The Environment Protection Rocznik Ochrona Środowiska Volume/Tom
WODY OPADOWE JAKO NATURALNY ZASÓB WODNY. Dr hab. inż. Jadwiga Królikowska, prof. PK
WODY OPADOWE JAKO NATURALNY ZASÓB WODNY Dr hab. inż. Jadwiga Królikowska, prof. PK Wody opadowe są z ekonomicznego i przyrodniczego punktu widzenia zasobem naturalnym, tj. zasobem zaliczanym do bogactw
dawniej Tom
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk Wydział Nauk rolniczych i leśnych Forestry Letters dawniej Prace komisji nauk rolniczych i komisji nauk leśnych Tom 104 2013 Wpływ systemów wynagradzania na koszty
P O S T A N O W I E N I E
OŚR.6220.10.2012 Grudusk, 05.09.2012 r. P O S T A N O W I E N I E Na podstawie art. 123 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2000 r. Nr 98,
Nowa metoda określania zasobów dyspozycyjnych i eksploatacyjnych
Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Centrum Edukacji Hydrologiczno - Meteorologicznej Beniamin Więzik Nowa metoda określania zasobów dyspozycyjnych i eksploatacyjnych SEMINARIUM Warszawa 6..2008
Załącznik do uchwały nr 56/2017, Rady Nadzorczej WFOŚiGW w Lublinie z dnia 10 lipca 2017 r.
Załącznik do uchwały nr 56/2017, Rady Nadzorczej WFOŚiGW w Lublinie z dnia 10 lipca 2017 r. Lista przedsięwzięć priorytetowych Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Lublinie przewidzianych
Kształtowanie się zasobów wodnych w małych zlewniach leśnych na obszarze Wielkopolski
ŚRODKOWO-POMORSKIE TOWARZYSTWO NAUKOWE OCHRONY ŚRODOWISKA Rocznik Ochrona Środowiska Tom 13. Rok 2011 ISSN 1506-218X 1679-1696 Kształtowanie się zasobów wodnych w małych zlewniach leśnych na obszarze Wielkopolski
MAŁA RETENCJA W LASACH PAŃSTWOWYCH DOBRE PRAKTYKI W PROJEKTACH WSPÓŁWINASOWANYCH PRZEZ UNIĘ EUROPEJSKĄ
MAŁA RETENCJA W LASACH PAŃSTWOWYCH DOBRE PRAKTYKI W PROJEKTACH WSPÓŁWINASOWANYCH PRZEZ UNIĘ EUROPEJSKĄ Warszawa, 20.01.2017 r. www.ckps.lasy.gov.pl POIiŚ 2007-2013 POIiŚ na lata 2007-2013, Działanie 3.1:
CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW METEOROLOGICZNYCH W REJONIE DOŚWIADCZEŃ ŁĄKOWYCH W FALENTACH
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2006: t. 6 z. specj. (17) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 15 22 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2006 CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW METEOROLOGICZNYCH
L I S T A PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH DO DOFINANSOWANIA PRZEZ WOJEWÓDZKI FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ W KIELCACH w 2016 ROKU
Załącznik do uchwały Nr 14/15 Rady Nadzorczej WFOŚiGW w Kielcach z dnia 29 czerwca 2015 r. L I S T A PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH DO DOFINANSOWANIA PRZEZ WOJEWÓDZKI FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI
GOSPODAROWANIE WODĄ W OBSZARACH WIEJSKICH W ŚWIETLE WSPÓŁCZESNYCH UWARUNKOWAŃ
SZKOŁA GŁÓWNA GOSPODARSTWA WIEJSKIGO W WARSZAWIE WYDZIAŁ INŻYNIERII I KSZTAŁTOWANIA ŚRODOWISKA KATEDRA KSZTAŁTOWANIA ŚRODOWISKA GOSPODAROWANIE WODĄ W OBSZARACH WIEJSKICH W ŚWIETLE WSPÓŁCZESNYCH UWARUNKOWAŃ
Zakład Urządzania Lasu KULiEL SGGW tel bud 34 pok 1/77. Leśnictwo w Gospodarce Przestrzennej
Wykład 1 dr inż. Michał Orzechowski Zakład Urządzania Lasu KULiEL SGGW morzechowski@wl.sggw.pl tel 22 59 38202 bud 34 pok 1/77 Leśnictwo w Gospodarce Przestrzennej Specyfika leśnictwa Program: Czym jest
Waldemar Mioduszewski
PROBLEMY WDRAśANIA RAMOWEJ DYREKTYWY WODNEJ NA OBSZARACH WIEJSKICH Waldemar Mioduszewski Zakład Zasobów Wodnych Instytut Melioracji i UŜytków Zielonych Falenty, 05-090 Raszyn e-mail: w.mioduszewski@imuz.edu.pl
STAN OBECNY MAŁEJ RETENCJI WODNEJ ORAZ PERSPEKTYWY JEJ ROZBUDOWY NA PRZYKŁADOWYCH TERENACH LEŚNYCH W WIELKOPOLSCE
INFRASTRUKTURA I EKOLOGIA TERENÓW WIEJSKICH INFRASTRUCTURE AND ECOLOGY OF RURAL AREAS Nr 4/2009, POLSKA AKADEMIA NAUK, Oddział w Krakowie, s. 231 237 Komisja Technicznej Infrastruktury Wsi Stan obecny
Zagadnienia do egzaminu
Zagadnienia do egzaminu w sprawie stwierdzania kwalifikacji do wykonywania dokumentacji hydrologicznych A HYDROLOGIA - PROBLEMY OGÓLNE 1 Cykl hydrologiczny, lądowa część cyklu hydrologicznego 2 Przyrządy
Retencja wodna i jej znaczenie
Retencja wodna i jej znaczenie Spis treści: 1. Cele lekcji 2. Co nazywamy retencją wodną? 3. Od czego zależy mała retencja wodna? 4. Cele małej retencji. Dofinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony
Deszcze nawalne doświadczenia Miasta Gdańska
Deszcze nawalne doświadczenia Miasta Gdańska Kategorie deszczu wg Chomicza Deszcze nawalne wg klasyfikacji Chomicza oznaczają opady o współczynniku wydajności a od 5,66 do 64,00 Wraz ze wzrostem współczynnika
PROGRAM MAŁEJ RETENCJI DLA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO MAZURSKIEGO NA LATA
ŻUŁAWSKI ZARZAD MELIORACJI I URZADZEN WODNYCH W ELBLĄGU 82-300 Elbląg, ul. Junaków 3, tel. 55 2325725 fax 55 2327118 PROGRAM MAŁEJ RETENCJI DLA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO MAZURSKIEGO NA LATA 2016 2030 POWIAT
Nauka Przyroda Technologie
Nauka Przyroda Technologie ISSN 1897-7820 http://www.npt.up-poznan.net Dział: Melioracje i Inżynieria Środowiska Copyright Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu 2011 Tom 5 Zeszyt 5 RAFAŁ STASIK
Zmienność przepływów w małym cieku leśnym
9 Zmienność przepływów w małym cieku leśnym Daniel Liberacki Uniwersytet Przyrodniczy, Poznań 1. Wstęp Ze względu na duże deficyty wody, Wielkopolska jako region najbardziej zagrożony w kraju jej brakiem,
Susza czy powódź - jak przeciwdziałać zmianom klimatycznym w skali lokalnej. Działania dla społeczności i samorządów
Susza czy powódź - jak przeciwdziałać zmianom klimatycznym w skali lokalnej Działania dla społeczności i samorządów Susza czy powódź - jak przeciwdziałać zmianom klimatycznym w skali lokalnej Klimat się
PROGRAM MAŁEJ RETENCJI DLA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO MAZURSKIEGO NA LATA POWIAT EŁK GMINA KALINOWO
PROGRAM MAŁEJ RETENCJI DLA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO MAZURSKIEGO NA LATA 2016 2030 POWIAT EŁK GMINA KALINOWO 2016 Spis treści 1. Wstęp... 3 2. Ogólna charakterystyka gminy... 3 2.1 Położenie, wybrane dane
STRZEPCZ, CZERWIEC 2010 R.
PRB MELMAK JERZY PIOTR KOZERSKI PRACOWNIA PROJEKTOWA SIEDZIBA: STRZEPCZ, UL. LIPOWA 21, 84-223 LINIA, TEL. 676-91-02 Rodzaj opracowania: OPERAT WODNOPRAWNY Obiekt: ZBIORNIKI MAŁEJ RETENCJI WODNEJ Lokalizacja:
WYNIKI DWULETNICH OBSERWACJI ZMIAN WARUNKÓW HYDROLOGICZNYCH W LESIE ŁĘGOWYM
WYNIKI DWULETNICH OBSERWACJI ZMIAN WARUNKÓW HYDROLOGICZNYCH W LESIE ŁĘGOWYM Paweł Rutkowski, Marcin Gorzelańczyk Abstrakt W pracy przedstawiono wyniki obserwacji zmian poziomu wód gruntowych, prowadzonych
WARUNKI HYDROMETEOROLOGICZNE
WARUNKI HYDROMETEOROLOGICZNE METEOROLOGIA Warunki hydrometeorologiczne stanowią podstawę rozpoznania uwarunkowań funkcjonowania i przemian geoekosystemów. Dlatego jednym z podstawowych zadań realizowanych
Opracowanie koncepcji budowy suchego zbiornika
Opracowanie koncepcji budowy suchego zbiornika Temat + materiały pomocnicze (opis projektu, tabele współczynników) są dostępne na stronie: http://ziw.sggw.pl/dydaktyka/ Zbigniew Popek/Ochrona przed powodzią
ZMIANY SKŁADNIKÓW BILANSU WODNEGO ŚRÓDLEŚNEGO OCZKA WODNEGO W LATACH O RÓŻNYM PRZEBIEGU WARUNKÓW METEOROLOGICZNYCH
Inżynieria Ekologiczna Vol. 39, 2014, 85 94 DOI: 10.12912/2081139X.53 ZMIANY SKŁADNIKÓW BILANSU WODNEGO ŚRÓDLEŚNEGO OCZKA WODNEGO W LATACH O RÓŻNYM PRZEBIEGU WARUNKÓW METEOROLOGICZNYCH Mariusz Korytowski
SYSTEMY MELIORACYJNE A WDRAŻANIE DYREKTYW UNIJNYCH
Polski Komitet GLOBALNEGO PARTNERSTWA DLA WODY Walne Zgromadzenie 29 marzec 2011 r. SYSTEMY MELIORACYJNE A WDRAŻANIE DYREKTYW UNIJNYCH Edward Pierzgalski Katedra Kształtowania Środowiska SGGW PLAN PREZENTACJI
Hydrologia w operatach wodnoprawnych
Stowarzyszenie Hydrologów Polskich. Wyzsza Szkola Administracji w Bielsku-Białej SH P Beniamin Więzik Hydrologia w operatach wodnoprawnych Warszawa, 21 września 2017 r. Ustawa z dnia 23 sierpnia 2017 r.
Wstępna ocena wpływu zbiornika Mściwojów na przepływy w rzece Wierzbiak i głębokości zwierciadła wody gruntowej w terenach przyległych
34 Wstępna ocena wpływu zbiornika Mściwojów na przepływy w rzece Wierzbiak i głębokości zwierciadła wody gruntowej w terenach przyległych Czesław Szafrański, Paweł Stefanek Uniwersytet Przyrodniczy, Poznań
ZAŁĄCZNIK NR 7A PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP REZERWAT ŻURAWINIEC W POZNANIU DOKUMENTACJA FOTOGRAFICZNA Fot. 1. Lasy komunalne wejście od strony ul. Umultowskiej Fot. 2.
Sz. P. Andrzej Matysiak Dyrektor Generalny Lasów Państwowych Wawelska 52/ Warszawa
Świebodzin, Warszawa, Bielsko-Biała, Poznań, 30 lipca 2007 r. Sz. P. Andrzej Matysiak Dyrektor Generalny Lasów Państwowych Wawelska 52/54 00-922 Warszawa Szanowny Panie Dyrektorze, Jak wiadomo, Lasy Państwowe
Gdzie i jak zwiększać zasoby dyspozycyjne wód powierzchniowych?
Gdzie i jak zwiększać zasoby dyspozycyjne wód powierzchniowych? dr hab. Magdalena Matysik dr hab. Damian Absalon Projekt: Opracowanie planu przeciwdziałania skutkom suszy na obszarach dorzeczy Nr Projektu:
126 Dynamika zmian stanów wód gruntowych i uwilgotnienia gleb siedlisk leśnych w zlewni cieku Hutka
ŚRODKOWO-POMORSKIE TOWARZYSTWO NAUKOWE OCHRONY ŚRODOWISKA Rocznik Ochrona Środowiska Tom 13. Rok 2011 ISSN 1506-218X 1927-1942 126 Dynamika zmian stanów wód gruntowych i uwilgotnienia gleb siedlisk leśnych
Operat zagospodarowania przestrzennego STREFA EKOTONOWA (wersja projektowa) V spotkanie konsultacyjne Bodzentyn, 02 czerwca 2014 r.
Operat zagospodarowania przestrzennego STREFA EKOTONOWA (wersja projektowa) V spotkanie konsultacyjne Bodzentyn, 02 czerwca 2014 r. POIS.05.03.00-00-284/10 Plan ochrony Świętokrzyskiego Parku Narodowego
Warunki meteorologiczne w Bydgoszczy oraz prognozowane zmiany dr inż. Wiesława Kasperska Wołowicz, dr inż. Ewa Kanecka-Geszke
Warunki meteorologiczne w Bydgoszczy oraz prognozowane zmiany dr inż. Wiesława Kasperska Wołowicz, dr inż. Ewa Kanecka-Geszke XI KLIMATYCZNE FORUM METROPOLITALNE Adaptacja do zmian klimatu: rozwiązania
LISTA PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH WOJEWÓDZKIEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ W RZESZOWIE NA 2019 ROK
LISTA PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH WOJEWÓDZKIEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ W RZESZOWIE NA 2019 ROK Rzeszów, czerwiec 2018 r. Lista przedsięwzięć priorytetowych Wojewódzkiego Funduszu
OŚ PRIORYTETOWA IV RPO WO ZAPOBIEGANIE ZAGROŻENIOM KRYTERIA MERYTORYCZNE SZCZEGÓŁOWE
OŚ PRIORYTETOWA IV RPO WO 2014-2020 ZAPOBIEGANIE ZAGROŻENIOM KRYTERIA MERYTORYCZNE SZCZEGÓŁOWE Oś priorytetowa Działanie IV Zapobieganie zagrożeniom 4.1 Mała retencja 1. LP Nazwa kryterium Źródło informacji
UCHWAŁA NR 27/17 RADY NADZORCZEJ WOJEWÓDZKIEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ W KIELCACH. z dnia 24 sierpnia 2017 r.
UCHWAŁA NR 27/17 RADY NADZORCZEJ WOJEWÓDZKIEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ W KIELCACH z dnia 24 sierpnia 2017 r. w sprawie zatwierdzenia Listy przedsięwzięć priorytetowych do dofinansowania