WIEDZA NA TEMAT PROZDROWOTNEJ ROLI BŁONNIKA POKARMOWEGO WŚRÓD STUDENTÓW UCZELNI MEDYCZNYCH I NIEMEDYCZNYCH*
|
|
- Wojciech Czyż
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. L, 2017, 2, str Małgorzata Kowalczyk, Magdalena Zegan, Ewa Michota-Katulska WIEDZA NA TEMAT PROZDROWOTNEJ ROLI BŁONNIKA POKARMOWEGO WŚRÓD STUDENTÓW UCZELNI MEDYCZNYCH I NIEMEDYCZNYCH* Zakład Żywienia Człowieka, Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Kierownik:dr hab. n. o zdr. D. Szostak-Węgierek Celem pracy była ocena stanu wiedzy studentów uczelni medycznych i niemedycznych w zakresie prozdrowotnej roli błonnika pokarmowego. Badanie przeprowadzono za pomocą autorskiego kwestionariusza ankiety. Studenci biorący udział w badaniu posiadali szerszą wiedzę w zagadnieniach ogólnych dotyczących błonnika, natomiast mniejszą z zagadnień specjalistycznych. Słowa kluczowe: błonnik pokarmowy, studenci uczelni medycznych i niemedycznych, wiedza. Key words: dietary fiber, medical and non-medical university students, knowledge. Błonnik pokarmowy, jako element zbilansowanej diety, wykazuje nie tylko bezpośrednie działanie na układ pokarmowy, ale poprzez swoje właściwości może również regulować pracę innych układów, np. endokrynnego. Rozmaite funkcje, jakie pełni błonnik pokarmowy, przekładają się na jego prozdrowotne działanie w przebiegu różnych chorób, szczególnie dietozależnych. Powszechnie wiadomo, że błonnik pokarmowy wykazuje profilaktyczne działanie przy nowotworach i uchyłkowatości jelita grubego oraz przy wspomaganiu leczenia cukrzycy. Jednak pomimo wielu jego zalet w szczególnych przypadkach, np. przy stanach zapalnych czy stosowaniu niektórych leków, należy ograniczyć jego spożycie. Zdrowy człowiek spożywając zbilansowaną dietę bez większych trudności może dostarczyć wystarczającą ilość błonnika pokarmowego, jednak na podstawie wyników badań (1, 2, 3) zaobserwowano, że spożycie tego składnika w diecie społeczeństwa jest niższe niż zalecane. Jednocześnie zwraca się uwagę na zachorowalność i umieralność na choroby dietozależne, których wskaźniki w Polsce utrzymują się na wysokim poziomie, szczególnie fakt ten dotyczy umieralności na raka jelita grubego (4). Może to sugerować, iż wiedza społeczeństwa polskiego na temat żywienia, w tym prozdrowotnego działania błonnika pokarmowego, nie jest wystarczająca. Celem badania była ocena wiedzy studentów na temat prozdrowotnej roli błonnika pokarmowego. * Uczelnie niemedyczne (Uniwersytet Warszawski, Politechnika Warszawska)
2 100 M. Kowalczyk i współpr Nr 2 MATERIAŁ I METODY Badanie przeprowadzono od stycznia do marca 2016 r. Zastosowano celowy dobór grupy, badaniem objęto studentów różnych uczelni. W badaniu wzięło udział 206 osób, w wieku lat. Respondenci zostali podzieleni na dwie grupy, biorąc pod uwagę profil uczelni. Grupę 1. stanowili studenci uczelni medycznych (105 osób), grupa 2. obejmowała studentów uczelni niemedycznych, m.in. Uniwersytetu Warszawskiego czy Politechniki Warszawskiej (101 osób). Narzędziem badawczym był kwestionariusz ankiety, który zawierał 29 pytań (15 zamkniętych i 7 otwartych). Respondenci odpowiadali m.in. na pytania dotyczące wpływu błonnika pokarmowego na organizm człowieka, jego roli w poszczególnych schorzeniach oraz produktów bogatych we włókno pokarmowe. W sytuacji, gdy w pytaniu respondenci mogli zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź, uzyskane wyniki zaprezentowano jako liczbę wskazań. Do opracowania wyników wykorzystano program MS Office Excel 2013 oraz STATISTICA 9.0. w celu sprawdzenia istotności statystycznej przeprowadzono test chi-kwadrat Pearsona, przy poziomie istotności p<0,05. WYNIKI I ICH OMÓWIENIE W badaniu wzięło udział 206 osób w wieku lat. Kobiety stanowiły 76% tej grupy natomiast mężczyźni 24%. Miejscowość powyżej 100 tysięcy mieszkańców jako miejsce zamieszkania deklarowało 70% studentów, 7% miejscowość od 50 tysięcy do 100 tysięcy mieszkańców, 10% miejscowość do 50 tysięcy mieszkańców, a 14% wieś. Studenci uczelni medycznych (grupa 1.) stanowili 51% całej grupy badanej, natomiast studenci uczelni niemedycznych (grupa 2.) 49%. Na znajomość pojęcia błonnik pokarmowy wskazało 95% wszystkich osób uczestniczących w badaniu. Pozostałe 5% studentów, nigdy wcześniej nie spotkało się z tym terminem, statystycznie każdy z nich należał do grupy 2. (p<0,05). Respondenci, którzy odpowiedzieli przecząco na to pytanie, zostali przekierowywani do końcowej części ankiety metryczki, a analiza pytań części zasadniczej ankiety została przeprowadzona z pominięciem tych osób. Prawidłową definicję błonnika pokarmowego, opisującą go jako roślinne wielocukry i ligniny, które nie są rozkładane przez enzymy trawienne człowieka wskazało 71% ankietowanych, przy czym studenci uczelni medycznych statystycznie częściej wskazywali prawidłową odpowiedź w porównaniu do studentów uczelni niemedycznych (66% vs 34%, p<0,05). W badaniu dotyczącym żywności prozdrowotnej, w tym błonnika pokarmowego, przeprowadzonym przez Koziroka i współpr. (5) bardzo dobrą znajomością włókna pokarmowego wykazało się 63% ankietowanych, a największą wiedzę w tym zakresie posiadały kobiety do 25 roku życia z wykształceniem wyższym. Respondenci, w badaniu własnym, zapytani o funkcje błonnika pokarmowego w 78% odpowiedzieli prawidłowo, iż może on pełnić funkcję pozytywną, jak i negatywną w organizmie człowieka. W grupie 1. poprawnej odpowiedzi udzieliło 80% ankietowanych, natomiast w grupie 2 76%. Na wyłącznie pozytywną rolę błonnika
3 Nr 2 Wiedza na temat prozdrowotnej roli błonnika pokarmowego wśród studentów 101 wskazało odpowiednio 20% uczestników badania z grupy 1 i 24% z grupy 2. Nikt nie wskazał na wyłącznie negatywną rolę tego składnika. Pozytywną rolę błonnika pokarmowego potwierdzał Meier i współpr. (6). Włókno pokarmowe, dzięki właściwościom fermentacji wpływa na rozwój korzystnej mikroflory jelitowej, która m. in. wzmaga produkcję witaminy K i biotyny. Według Bienkiewicza (7) włókno pokarmowe bierze udział przy absorbowaniu steroli, dzięki czemu są one wydalane z organizmu. Poza niewątpliwą korzyścią związaną ze spożyciem produktów bogatych w błonnik pokarmowy nie można zapomnieć również o negatywnej roli produktów o wysokiej zawartości błonnika, a szczególnie pektyn, które mogą powodować ograniczenie wchłaniania niektórych dwuwartościowych jonów, np. wapnia. Respondenci, w badaniu własnym, proszeni o zaznaczenie funkcji błonnika pokarmowego w organizmie człowieka, najczęściej wskazywali poprawnie na regulację motoryki jelit (185 wskazań) oraz zwiększenie objętości treści jelitowej (144 wskazania). Studenci w 69% poprawnie wskazywali na udział błonnika w rozwoju korzystnej flory bakteryjnej jelit oraz w 65% na pomoc przy eliminowaniu toksyn z organizmu. Na niepoprawne odpowiedzi, takie jak: wpływ na wzrost produkcji krwinek czerwonych oraz udział w procesie odbudowy kości wskazało niewielu ankietowanych, natomiast wszyscy należeli do grupy 2. Grupa 1. w porównaniu do grupy 2. statystycznie częściej wskazywała na poprawne odpowiedzi dotyczące zwiększenia objętości treści jelitowej (88% vs 57%) i regulacji motoryki jelit (98% vs 90%), (p<0,05). Twierdzenie ograniczenie wchłaniania wapnia, zaznaczyło statystycznie więcej respondentów z grupy 1. niż 2. (32% vs 11%, p<0,05). Natomiast w przypadku błędnych twierdzeń: wpływ na dobrą kondycję włosów, skóry i paznokci, a także usprawnienie pracy mózgu, grupa 1. statystycznie rzadziej wskazywała je w porównaniu z grupą 2. (p<0,05) (tab. I). T a b e l a I. Działanie błonnika pokarmowego w organizmie człowieka w ocenie respondentów (liczba wskazań), z zaznaczeniem wskazań istotnych statystycznie Ta b l e I. The function of dietary fiber in the human body according to the respondents (number of responses), highlighting statistically significant indications Działanie Grupa 1 Grupa 2 Ogółem Usprawnia pracę mózgu * Zwiększa objętość treści jelitowej* Wspomaga rozwój korzystnej flory bakteryjnej jelit Wpływa na wzrost produkcji krwinek czerwonych Wpływa na dobrą kondycję włosów, skóry i paznokci* Reguluje motorykę jelit* Redukuje procesy zapalne organizmu Pomaga eliminować toksyny z organizmu Ogranicza wchłanianie wapnia* Bierze udział w procesie odbudowy kości * p<0,05
4 102 M. Kowalczyk i współpr Nr 2 Studenci zapytani o konieczność zmian w podaży błonnika pokarmowego przy konkretnych chorobach najtrafniej wskazywali na zwiększenie podaży przy zaparciach nawykowych (odsetek wskazań 75%) oraz brak znaczenia w astygmatyzmie (odsetek wskazań 69%). W przypadku próchnicy, respondenci poprawnej odpowiedzi udzielili jedynie w 16% (odsetek wskazań). Na ryc. 1. zamieszczono wyłącznie poprawne odpowiedzi respondentów. Ryc. 1. Zmiany podaży błonnika pokarmowego w diecie w wybranych chorobach w ocenie respondentów (odsetek wskazań % poprawnych odpowiedzi). Fig 1. Changes in dietary fiber consumption in the diet with regards to some diseases based on the assessment of the respondents (percentage of responses % of correct answers). Studenci uczelni medycznych statystycznie częściej wybierali poprawną odpowiedź przy wszystkich schorzeniach (p<0,05) z wyjątkiem próchnicy, gdzie obie grupy najczęściej odpowiadały nieprawidłowo. Według Lange (8) dieta podczas stanu zapalnego trzustki, ale również żołądka, dróg żółciowych czy jelit wymaga ograniczenia podaży błonnika pokarmowego. W opinii Platty (9) zwiększenie podaży błonnika pokarmowego ważne jest w cukrzycy, bowiem powoduje zwolnienie wchłaniania glukozy, co w efekcie zapewnia jej łagodniejszy wzrost we krwi i pomaga w kontrolowaniu glikemii poposiłkowej. Dodatkowo dieta bogatoresztkowa, poprzez poprawę perystaltyki jelit, reguluje rytm wypróżnień i zapobiega zaparciom. Znajomość produktów zawierających błonnik pokarmowy deklarowało 85% respondentów. W tym 60% stanowili studenci uczelni medycznych, którzy istotnie częściej (p<0,05) wskazywali na znajomość takiej żywności. Ankietowani, którzy znali produkty, zostali następnie poproszeni o podanie artykułów spożywczych, które ich zdaniem są bogate we włókno pokarmowe. Najczęściej wskazywanymi przez studentów produktami były produkty zbożowe (140 wskazań) oraz owoce świeże i suszone (118 wskazań), następnie warzywa (91 wskazań), nasiona i orzechy
5 Nr 2 Wiedza na temat prozdrowotnej roli błonnika pokarmowego wśród studentów 103 (38 wskazań), najrzadziej respondenci wskazywali na nasiona roślin strączkowych (28 wskazań). Ankietowani zostali poproszeni o ustosunkowanie się do poszczególnych stwierdzeń dotyczących spożycia błonnika pokarmowego oraz jego funkcji przy różnych schorzeniach. Studenci zapytani, czy przy zwiększeniu podaży błonnika w diecie, należy zwiększyć ilość spożywanej wody, jedynie w 68% odpowiedzieli poprawnie, iż należy tak zrobić. Grupa 1. statystycznie częściej wskazywała poprawną odpowiedź w porównaniu do grupy 2. (82% vs 51%, p<0,05). Lange (8) podkreśla istotę zwiększenia podaży wody przy diecie bogatobłonnikowej, aby nie spowodować niedrożności przewodu pokarmowego, szczególnie przy spożywaniu produktów skoncentrowanych, takich jak otręby. Wśród ankietowanych badania własnego 86% z nich prawidłowo odpowiedziało, iż w zbilansowanej diecie można uzyskać prawidłową podaż błonnika pokarmowego. Studenci w 82% prawidłowo zaprzeczyli stwierdzeniu: błonnik zapobiega zaparciom, więc można go jeść bez ograniczeń. Respondenci w 67% zgodzili się z zależnością, iż odpowiednie ilości włókna pokarmowego w diecie mogą przyczynić się do zmniejszenia stężenia cholesterolu we krwi, natomiast 25% zaznaczyło odpowiedź nie wiem. Statystycznie częściej prawidłową odpowiedź wskazywały osoby należące do grupy 1 (75%), niż do grupy 2. (57%), (p<0,05). Kozłowska (10) opisuje, jako jedną z właściwości błonnika, zdolność do wiązania różnych cząsteczek na jego powierzchni, w tym soli kwasów żółciowych i cholesterolu. Efektem tego procesu jest obniżenie syntezy lipoprotein i zmniejszenie stężenia cholesterolu we krwi. Przy stwierdzeniu, iż włókno pokarmowe wykazuje korzystne działanie w profilaktyce raka jelita grubego, 79% ankietowanych badania własnego poprawnie wskazało na odpowiedź tak. Istotnie statystycznie częściej studenci uczelni medycznych poprawnie odpowiadali na to pytanie w porównaniu do studentów uczelni niemedycznych (91% vs 65%, p<0,05). Korzystny wpływ błonnika pokarmowego na profilaktykę raka jelita grubego potwierdza wiele badań (11, 12, 13, 14). W opinii Partyki (14) błonnik pokarmowy poprawiając perystaltykę jelit zapobiega zaleganiu mas kałowych w przewodzie pokarmowym, przez co zmniejsza się czas kontaktu substancji kancerogennych ze śluzówką jelita. Respondenci w badaniu własnym aż w 93% prawidłowo wskazali, iż błonnik ma duże znaczenie w profilaktyce i dietoterapii zaparć. Natomiast w przypadku cukrzycy typu II jedynie 36% ankietowanych prawidłowo stwierdziło, iż podaż błonnika pokarmowego nie powinna być ograniczana, a 50% osób deklarowało, że nie zna prawidłowej odpowiedzi. Prawidłowej odpowiedzi statystycznie częściej udzielali studenci grupy 1., niż grupy 2. (47% vs 23%, p<0,05). W kolejnym pytaniu również jedynie 24% respondentów badania własnego negowało stwierdzenie, że osoby starsze powinny stosować dietę bogatoresztkową. Według Lange (8) u osób starszych należy ograniczać podaż błonnika pokarmowego w diecie z uwagi na zaburzenia czynnościowe jelita grubego oraz często występujące choroby cywilizacyjne. Dodatkowo produkty o wysokiej zawartości błonnika pokarmowego charakteryzują się wyższą twardością. U osób starszych często obserwuje się problemy z żuciem, więc produkty bogate w błonnik mogą stwarzać wielki problem przy jedzeniu.
6 104 M. Kowalczyk i współpr Nr 2 Przy stwierdzeniu, iż błonnik zmniejsza wchłanianie toksyn 73% respondentów wskazywało poprawną odpowiedź. Studenci uczelni medycznych statystycznie częściej (87%) zaznaczali prawidłową odpowiedź w porównaniu do studentów uczelni niemedycznych (57%), (p<0,05). W kolejnym stwierdzeniu ankietowani musieli określić, czy błonnik dostarcza witamin z grupy B. Studenci w 34% prawidłowo je zanegowali. Statystycznie częściej byli to respondenci grupy 1., którzy w 43% wskazali poprawną odpowiedź, natomiast studenci w grupie 2. prawidłową odpowiedź podali w 23% (p<0,05). Ankietowani zapytani, czy dieta bogatoresztkowa zalecana jest osobom po złamaniach kończyn w 45% odpowiedzieli prawidłowo, iż nie jest zalecana. Studenci uczelni medycznych statystycznie częściej (w 58%) odpowiadali prawidłowo w porównaniu do studentów uczelni niemedycznych (p<0,05). Nieco ponad połowa respondentów (54%) zgodziła się ze stwierdzeniem, iż błonnik pokarmowy wykazuje działanie profilaktycznie przy uchyłkowatości jelita grubego. Statystycznie częściej prawidłową odpowiedź wskazywała grupa 1. (64%) niż grupa 2. (42%), (p<0,05). Dużo mniejszą wiedzą na temat prozdrowotnej roli błonnika pokarmowego w uchyłkowatości jelita grubego wykazała się grupa w badaniu Wrońskiego (15). Jedynie 25% ankietowanych wskazało na profilaktyczne działanie włókna pokarmowego przy tej chorobie. Studenci w badaniu własnym w 95% zgodzili się, iż błonnik jest niezbędnym elementem prawidłowej diety człowieka. Było to o ponad 20 punktów procentowych więcej niż w badaniu Merkiel (16), gdzie rodzice dzieci w wieku przedszkolnym w 72% potwierdzali iż błonnik jest elementem zbilansowanej diety. A w badaniu Wrońskiego (15), 75% ankietowanych z rozpoznaną uchyłkowatością jelita nie wiedziało, że składnik ten jest niezbędnym elementem diety. Znajomość dziennego zapotrzebowania na błonnik pokarmowy deklarowało jedynie 23% uczestników badania własnego. Statystycznie częściej była to grupa 1. (35%) niż grupa 2. (8%), (p<0,05). Wśród studentów, którzy deklarowali znajomość dziennego zapotrzebowania na błonnik pokarmowy, 91% z nich prawidłowo wskazywało ten zakres. W badaniu Wrońskiego (15), tylko 35% grupy badanej deklarowało znajomość dziennego zapotrzebowania na błonnik pokarmowy. WNIOSKI 1. Wszyscy studenci uczestniczący w badaniu wykazali się szerszą wiedzą w zagadnieniach ogólnych i powszechnie znanych dotyczących błonnika, natomiast mniejszą wiedzą przy pytaniach z wiedzy specjalistycznej. 2. Studenci uczelni medycznych posiadali większą wiedzę na temat błonnika pokarmowego w porównaniu ze stu dentami uczelni niemedycznych. W konsekwencji wiąże się to z wyższym narażeniem studentów uczelni niemedycznych na choroby, przy rozwoju których błonnik pokarmowy może wykazywać działanie profilaktyczne. 3. Uzyskane wyniki wskazują na potrzebę prowadzenia działań edukacyjnych nie tylko wśród studentów uczelni medycznych promujących spożycie błonnika z uwzględnieniem jego prozdrowotnych funkcji oraz roli w profilaktyce wielu chorób.
7 Nr 2 Wiedza na temat prozdrowotnej roli błonnika pokarmowego wśród studentów 105 M. Kowalczyk, M. Zegan, E. Michota-Katulska THE KNOWLEDGE OF THE HEALTH-ENHANCING ROLE OF DIETARY FIBER AMONG MEDICAL AND NON-MEDICAL UNIVERSITY STUDENTS Summary The study was conducted to assess the level of knowledge of the health-enhancing role of dietary fiber among medical and non-medical university students (the University of Warsaw and the Warsaw University of Technology). The study group consisted of 206 students. The research tool used in the study was an authorial questionnaire which consisted of 29 questions. The respondents properly identified the role of dietary fiber as regulating intestinal motility and increasing the volume of intestinal contents. Statistically, medical university students were more likely to point to the need to modify the consumption of fiber in the diet in the presence of various diseases than non-medical university students. Statistically, medical university students more frequently considered the preventive role of dietary fiber important when it comes to the development of diabetes type II, or with diverticulosis of the large intestine. All students who participated in the study have proven a broader knowledge of general and well-known issues concerning fiber, whereas they had less knowledge answering expertise questions. It seems necessary to introduce education, not only among medical students, to promote the consumption of fiber in terms of its role in the prevention of many diseases. PIŚMIENNICTWO 1. Górecka D., Janus P., Borysiak-Marzec P. i współpr..: Analiza spożycia błonnika pokarmowego i jego frakcji w Polsce w ostatnim dziesięcioleciu w oparciu o dane GUS. Probl. Hig. Epidemiol., 2011; 92(4): Szczepańska J., Wądołowska L., Słowińska M. i współpr.: Ocena częstości spożycia wybranych źródeł błonnika pokarmowego oraz ich związku z masą ciała studentów. Bromat. Chem. Toksykol., 2010; 43(3): Głodek E., Gil M., Rudy M. i współpr.: Ocena częstotliwości spożycia przez studentów wybranych źródeł błonnika pokarmowego. Roczn. PZH, 2011; 62(4): Potemski P.: Epidemiologia, badania przesiewowe i klasyfikacja zaawansowania klinicznego raka jelita grubego. Onkologia w praktyce klinicznej, 2010; 6(6): Kozirok W., Baumgart A., Babicz Zielińska E.: Postawy i zachowania konsumentów wobec żywności prozdrowotnej. Bromat. Chem. Toksykol., 2012; 45(3): Meier R., Havary R., Forbes A., Szczerbicki J.: Podstawy żywienia klinicznego, Sobotka L., Krakowskie Wydawnictwo Scientifica Sp. z o.o., Kraków, 2013; Bienkiewicz M., Bator E., Bronkowska M.: Błonnik pokarmowy i jego znaczenie w profilaktyce zdrowotnej. Probl Hig Epidemiol, 2015; 96(1): Myszkowska-Ryciak J., Lange E.: Postępowanie dietetyczne w nadwrażliwości pokarmowej. Dietoterapia, PZWL, Warszawa, 2014; I: Platta A.: Rola diety bogatoresztkowej w profilaktyce i leczeniu zaparć, otyłości, cukrzycy i chorób układu sercowo-naczyniowego. Zeszyty Naukowe Akademii Morskiej w Gdyni, 2014; 86: Kozłowska L.: Rola błonnika pokarmowego w utrzymaniu prawidłowej pracy jelit. Żywn. Zdr., 2010; 13: Zalega J., Szostak-Węgierek D.: Żywienie w profilaktyce nowotworów. Cz. I. Polifenole roślinne, kartenoidy, błonnik pokarmowy. Probl. Hig. Epidemiol., 2013; 94(1): Murphy N., Norat T., Ferrari P. i współpr.: Dietary Fibre Intake and Risks of Cancers of the Colon and Rectum in the European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition (EPIC). PLoS One, 2012; 7(6): e Aune D., Chan D.S., Lau R. i współpr.: Dietary fibre, whole grains, and risk of colorectal cancer: systematic review and dose-response meta-analysis of prospective studies, BMJ, 2011; 343: d Partyka R., Łobejko I., Uttecht-Pudełko A. i współpr.: Rak jelita grubego główne czynniki indukujące kancerogenezę. Chirurgia Polska, 2010; 12: Wroński K., Bocian R.: Spożycie błonnika pokarmowego wśród osób z uchyłkowatością jelita grubego. Borgis Nowa Medycyna, 2011; 4: Merkiel S., Chalcarz W.: Wiedza żywieniowa rodziców dzieci przedszkolnych z Nowego Sącza i okolic. Rola składników pokarmowych i bilansowanie diety. Roczn. PZH, 2010; 61(4): Warszawa, ul. Ciołka 27
ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY. Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r
ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE - definicja Prawidłowe odżywianie to nie tylko dostarczenie organizmowi energii, ale także
BROMATOLOGIA I CHEMIA TOKSYKOLOGICZNA
BROMATOLOGIA I CHEMIA TOKSYKOLOGICZNA Czasopismo poświęcone zagadnieniom badań ochrony zdrowia i środowiska Wersja internetowa wydawanego czasopisma jest wersją pierwotną TOM L 2017 Nr 2 TREŚĆ Z. Goluch-Koniuszy,
Błonnik pokarmowy a zdrowie człowieka
Błonnik pokarmowy a zdrowie człowieka Joanna Myszkowska-Ryciak Katedra Dietetyki Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW w Warszawie Plan prezentacji Rekomendacje spożycia błonnika dla populacji
OCENA SPOSOBU ŻYWIENIA KOBIET O ZRÓŻNICOWANYM STOPNIU ODŻYWIENIA
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLII, 2009, 3, str. 718 722 Ewa Stefańska, Lucyna Ostrowska, Danuta Czapska, Jan Karczewski OCENA SPOSOBU ŻYWIENIA KOBIET O ZRÓŻNICOWANYM STOPNIU ODŻYWIENIA Zakład Higieny i Epidemiologii
WIEDZA ŻYWIENIOWA RODZICÓW DZIECI PRZEDSZKOLNYCH Z NOWEGO SĄCZA I OKOLIC. 4. ROLA SKŁADNIKÓW POKARMOWYCH I BILANSOWANIE DIETY
ROCZN. PZH 2010, 61, Nr 4, 379-383 WIEDZA ŻYWIENIOWA RODZICÓW DZIECI PRZEDSZKOLNYCH Z NOWEGO SĄCZA I OKOLIC. 4. ROLA SKŁADNIKÓW POKARMOWYCH I BILANSOWANIE DIETY NUTRITIONAL KNOWLEDGE OF PARENTS OF PRESCHOOL
OCENA CZĘSTOŚCI SPOŻYCIA WYBRANYCH ŹRÓDEŁ BŁONNIKA POKARMOWEGO WŚRÓD STUDENTEK UNIWERSYTETU RZESZOWSKIEGO
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLVII, 2014, 1, str. 18 24 Elżbieta Głodek, Marian Gil OCENA CZĘSTOŚCI SPOŻYCIA WYBRANYCH ŹRÓDEŁ BŁONNIKA POKARMOWEGO WŚRÓD STUDENTEK UNIWERSYTETU RZESZOWSKIEGO Katedra Przetwórstwa
10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA
10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Należy spożywać produkty z różnych grup żywności (dbać o urozmaicenie posiłków) Kontroluj masę ciała (dbaj o zachowanie
Liofilizowany ocet jabłkowy 80% (±5%), mikronizowany błonnik jabłkowy 20% (±5%), celulozowa otoczka kapsułki.
Suplement diety Składniki: Liofilizowany ocet jabłkowy 80% (±5%), mikronizowany błonnik jabłkowy 20% (±5%), celulozowa otoczka kapsułki. Przechowywanie: W miejscu niedostępnym dla małych dzieci. Przechowywać
OCENA STANU WIEDZY UCZNIÓW SZKÓŁ POLICEALNYCH NA TEMAT DODATKÓW DO ŻYWNOŚCI
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLV, 2012, 3, str. 1055 1059 Aneta Kościołek 1, Magdalena Hartman 2, Katarzyna Spiołek 1, Justyna Kania 1, Katarzyna Pawłowska-Góral 1 OCENA STANU WIEDZY UCZNIÓW SZKÓŁ POLICEALNYCH
8.2. Wartość odżywcza produktów spożywczych Czynniki kształtujące wartość odżywczą produktów spożywczych...185
SpiS treści 1. Znaczenie nauki o żywieniu człowieka...9 1.1. Cele i zadania nauki o żywieniu...9 1.2. Rozwój nauki o żywieniu człowieka...9 1.3. Problemy żywieniowe Polski i świata...11 1.4. Organizacje
POSTAWY I ZACHOWANIA KONSUMENTÓW WOBEC ŻYWNOŚCI PROZDROWOTNEJ
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLV, 2012, 3, str. 1030 1034 Witold Kozirok, Anna Baumgart, Ewa Babicz Zielińska POSTAWY I ZACHOWANIA KONSUMENTÓW WOBEC ŻYWNOŚCI PROZDROWOTNEJ Katedra Handlu i Usług Akademia Morska
Sylabus z modułu. [24A] Dietetyka. Poznanie podstawowych składników zbilansowanej diety, określenie zasad zdrowego żywienia i odżywiania.
Sylabus z modułu [24A] Dietetyka 1. Ogólne informacje o module Nazwa modułu DIETETYKA Kod modułu Nazwa jednostki prowadzącej moduł Nazwa kierunku studiów Forma studiów Profil kształcenia Semestr Status
POSTAWY STUDENTÓW UCZELNI WYŻSZYCH WOBEC ŻYWNOŚCI ZAWIERAJĄCEJ SKŁADNIKI BIOAKTYWNE BADANIA PILOTAŻOWE
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLIX, 2016, 3, str. 665 669 Katarzyna Waszkowiak, Hanna Mikołajczyk, Krystyna Szymandera-Buszka, Anna Jędrusek-Golińska, Dominik Kmiecik POSTAWY STUDENTÓW UCZELNI WYŻSZYCH WOBEC
PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW
PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW Młody organizm, aby mógł prawidłowo się rozwijać potrzebuje wielu różnorodnych składników odżywczych, które powinny być nieodłączną częścią diety każdego dojrzewającego
Talerz zdrowia skuteczne
Talerz zdrowia skuteczne narzędzie zdrowego odżywiania PSSE Chełm Kierownik Sekcji OZiPZ Alicja Bork PRAWIDŁOWE ŻYWIENIE Gwarancją właściwego rozwoju fizycznego, sprawności umysłu oraz dobrego zdrowia
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 98 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 98 SECTIO D 2004 Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Faculty
Rola poszczególnych składników pokarmowych
Zdrowy styl życia Rola poszczególnych składników pokarmowych 1. Białka Pełnią w organizmie funkcję budulcową. Są składnikiem wszystkich tkanek oraz kości. 2. Tłuszcze Pełnią w organizmie funkcję energetyczną.
GENODIET ZDROWIE ZAPISANE W GENACH
GENODIET ZDROWIE ZAPISANE W GENACH Rodzaje testów Genodiet Test Genodiet składają się z 3 uzupełniających się modułów, stanowiących 3 kroki do poznania indywidualnych zasad zdrowia. Identyfikacja typu
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 96 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 96 SECTIO D 2004 Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Faculty
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2015/2016
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Karta przedmiotu WydziałZdrowia i Nauk Medycznych obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2015/2016 Kierunek studiów: Dietetyka
Co to jest dietetyka?
Co to jest dietetyka? Dietetyka to nauka, która bada jak to, co spożywamy wpływa na nasze zdrowie i wydajność organizmu. Bada pewne składniki pożywienia, które mogą wpływać na nasze zdrowie. Na przykład
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 97 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 97 SECTIO D 2004 Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Faculty
"Program pilotażowy - Dieta Mamy".
"Program pilotażowy - Dieta Mamy". Dnia 1.10.2019 r Szpital Powiatowy im.t.malińskiego w Śremie podjął współpracę z programem pilotażowym Standard szpitalnego żywienia kobiet w ciąży i w okresie poporodowym-dieta
ZMIANY ODŻYWIANIA SIĘ KOBIET W CZASIE CIĄŻY
Agnieszka Palka, Kamil Rzeźnikowski Akademia Morska w Gdyni ZMIANY ODŻYWIANIA SIĘ KOBIET W CZASIE CIĄŻY Dieta kobiety ciężarnej jest istotnym czynnikiem wpływającym na zdrowie zarówno matki, jak i dziecka.
Agnieszka Stawarska, Andrzej Tokarz, Magdalena Kolczewska
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLI, 2008, 4, str. 987 991 Agnieszka Stawarska, Andrzej Tokarz, Magdalena Kolczewska WARTOŚĆ ENERGETYCZNA ORAZ ZAWARTOŚĆ SKŁADNIKÓW PODSTAWOWYCH W DIETACH LUDZI STARSZYCH ZRZESZONYCH
W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek?
W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek? Prawidłowe odżywianie się to dostarczanie organizmowi niezbędnych składników odżywczych, a tym samym energii i substratów potrzebnych do utrzymania zdrowia
PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH ŻYWIENIE KLINICZNE
1. Ramowe treści kształcenia PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH ŻYWIENIE KLINICZNE L.p. DATA TEMAT ZAJĘĆ LICZBA GODZIN: FORMA ZALI- CZENIA PUNKTY ECTS 1. 2. 22.09.2012 23.09.2012 20.10.2012 21.10.2012 Żywienie
PAKIET KONSULTACJI GENETYCZNYCH GENODIET ZDROWIE ZAPISANE W GENACH
PAKIET KONSULTACJI GENETYCZNYCH GENODIET ZDROWIE ZAPISANE W GENACH Rodzaje pakietów Genodiet Pakiet konsultacji genetycznych Genodiet składaja się z 3 uzupełniających się modułów, stanowiących 3 kroki
OCENA ZAWARTOŚCI WYBRANYCH SKŁADNIKÓW MINERALNYCH W CAŁODZIENNYCH RACJACH POKARMOWYCH STUDENTÓW UCZELNI MEDYCZNEJ W LATACH 2003/2004 I 2008/2009
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLII, 2009, 3, str. 723 727 Danuta Czapska, Lucyna Ostrowska, Ewa Stefańska, Jan Karczewski OCENA ZAWARTOŚCI WYBRANYCH SKŁADNIKÓW MINERALNYCH W CAŁODZIENNYCH RACJACH POKARMOWYCH
OCENA ILOŚCIOWA SKŁADNIKÓW MINERALNYCH I WITAMIN W DIETACH LUDZI STARSZYCH ZRZESZONYCH W WYBRANYCH WARSZAWSKICH STOWARZYSZENIACH SPOŁECZNYCH CZ. III.
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLII, 2009, 2, str. 117 122 Agnieszka Stawarska, Andrzej Tokarz, Magdalena Kolczewska OCENA ILOŚCIOWA SKŁADNIKÓW MINERALNYCH I WITAMIN W DIETACH LUDZI STARSZYCH ZRZESZONYCH W WYBRANYCH
Europejski Tydzień Walki z Rakiem
1 Europejski Tydzień Walki z Rakiem 25-31 maj 2014 (http://www.kodekswalkizrakiem.pl/kodeks/) Od 25 do 31 maja obchodzimy Europejski Tydzień Walki z Rakiem. Jego celem jest edukacja społeczeństwa w zakresie
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2014/2015
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Karta przedmiotu WydziałLekarski i Nauk o Zdrowiu obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2014/2015 Kierunek studiów: Dietetyka
Zajęcia żywieniowe Wymagania podstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania ponadpodstawowe
Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania podstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: wymienia zasady bezpieczeństwa obowiązujące podczas zajęć żywieniowych
Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego
Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób
Kinga Janik-Koncewicz
Kinga Janik-Koncewicz miażdżyca choroby układu krążenia cukrzyca typu 2 nadciśnienie choroby układu kostnego nowotwory Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że około 7-41% nowotworów jest spowodowanych
Wiedza żywieniowa dotycząca błonnika pokarmowego wybranej grupy dorosłych osób
prace ORYGINALNE Piel. Zdr. Publ. 2013, 3, 3, 233 240 ISSN 2082-9876 Copyright by Wroclaw Medical University Marzena Zołoteńka-Synowiec A, C, D, F, G, Beata Całyniuk A, C, F, Ewa Malczyk A, E, F, Marta
Żywność. zapewnia prawidłowe funkcjonowanie. poprawia samopoczucie
Warsztaty żywieniowe Żywność buduje i regeneruje dostarcza energii zapewnia prawidłowe funkcjonowanie poprawia samopoczucie Żaden pojedynczy produkt nie dostarczy Ci wszystkiego, czego potrzebujesz dlatego
WYBRANE ZACHOWANIA ZDROWOTNE STUDENTÓW WYŻSZEJ SZKOŁY WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I TURYSTYKI - ZACHOWANIA ŻYWIENIOWE
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLIV, 2011, 3, str. 409-414 Robert Szczerbiński 1), Jan Karczewski, Joanna Maksymowicz-Jaroszuk WYBRANE ZACHOWANIA ZDROWOTNE STUDENTÓW WYŻSZEJ SZKOŁY WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I TURYSTYKI
ANALIZA SPOŻYCIA WYBRANYCH MONO- I DWUCUKRÓW W GRUPIE MŁODYCH KOBIET
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLIX, 2016, 3, str. 593 597 Joanna Myszkowska-Ryciak, Anna Harton, Danuta Gajewska ANALIZA SPOŻYCIA WYBRANYCH MONO- I DWUCUKRÓW W GRUPIE MŁODYCH KOBIET Katedra Dietetyki, Wydział
OCENA SPOŻYCIA BŁONNIKA POKARMOWEGO I JEGO FRAKCJI PRZEZ PACJENTÓW SZPITALA NA PODSTAWIE JADŁOSPISÓW DEKADOWYCH
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLIV, 2011, 3, str. 474-478 Danuta Górecka, Paulina Borysiak-Marzec, Krzysztof Dziedzic, Agata Kurzawska OCENA SPOŻYCIA BŁONNIKA POKARMOWEGO I JEGO FRAKCJI PRZEZ PACJENTÓW SZPITALA
SPIS TREŚCI. 1. Znaczenie nauki o żywieniu. 2. Gospodarka energetyczna organizmu człowieka. 3. Podstawowe składniki pokarmowe i ich rola
3 SPIS TREŚCI 1. Znaczenie nauki o żywieniu 1.1. Cele i zadania nauki o żywieniu................................................8 1.2. Rozwój nauki o żywieniu człowieka.............................................9
OCENA SPOSOBU ŻYWIENIA STUDENTEK SZKOŁY GŁÓWNEJ GOSPODARSTWA WIEJSKIEGO W WARSZAWIE
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLII, 2009, 3, str. 610 614 Anna Harton, Joanna Myszkowska-Ryciak OCENA SPOSOBU ŻYWIENIA STUDENTEK SZKOŁY GŁÓWNEJ GOSPODARSTWA WIEJSKIEGO W WARSZAWIE Katedra Dietetyki Wydziału
Spis treści. śelazo... 46 Wapń i witamina D... 47 Cynk... 47
Spis treści Przedmowa... 9 1. Ustalanie zapotrzebowania energetycznego w róŝnych stanach chorobowych (Danuta Gajewska)... 11 Wiadomości ogólne... 11 Całkowita przemiana materii... 12 Wprowadzenie... 12
Interwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie
Interwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie H. Dyląg, 1 H. Weker 1, M. Barańska 2 1 Zakład Żywienia 2 Zakład Wczesnej Interwencji Psychologicznej karmienie na żądanie 7-5 posiłków 3 posiłki
Co z kwasami tłuszczowymi nasyconymi? Ograniczać czy nie?
Co z kwasami tłuszczowymi nasyconymi? Ograniczać czy nie? Dorota Szostak-Węgierek Zakład Dietetyki Klinicznej Warszawski Uniwersytet Medyczny Zalecenia dla osób dorosłych, które mogą odnieść korzyść z
SPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku
SPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku NASZE KULINARNE TRADYCJE NASZE KULINARNE TRADYCJE Co składa się na nie? Bez jakich produktów i potraw nie wyobrażamy sobie
OCENA STOSOWANIA SUPLEMENTÓW DIETY ORAZ STOPNIA WIEDZY NA TEMAT SUPLEMENTACJI WŚRÓD LICEALISTÓW Z DĘBICY
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLVI, 2013, 2, str. 194 199 Marian Gil, Patryk Ciszek, Elżbieta Głodek OCENA STOSOWANIA SUPLEMENTÓW DIETY ORAZ STOPNIA WIEDZY NA TEMAT SUPLEMENTACJI WŚRÓD LICEALISTÓW Z DĘBICY Katedra
[8ZSP/KII] Dietetyka
1. Ogólne informacje o module [8ZSP/KII] Dietetyka Nazwa modułu DIETETYKA Kod modułu Nazwa jednostki prowadzącej moduł Nazwa kierunku studiów Forma studiów Profil kształcenia Semestr Status modułu Język
WYDZIAŁ ZDROWIA PUBLICZNEGO STUDIA STACJONARNE I STOPNIA KIERUNEK DIETETYKA ROK III SEMESTR ZIMOWY ROK AKADEMICKI 2016/2017 ŻYWIENIE KLINICZNE
WYDZIAŁ ZDROWIA PUBLICZNEGO STUDIA STACJONARNE I STOPNIA KIERUNEK DIETETYKA ROK III SEMESTR ZIMOWY ROK AKADEMICKI 2016/2017 ŻYWIENIE KLINICZNE WYKŁADY: Sala wykładowa - Budynek WZP SUM w Bytomiu, ul. Piekarska
Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:
Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: DIETETYK przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej Priorytet III. Wysoka jakość
Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta
Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta CHOROBY DIETOZALEŻNE W POLSCE 2,150,000 osób w Polsce cierpi na cukrzycę typu II 7,500,000 osób w Polsce cierpi
WARZYWA I OWOCE ŹRÓDŁEM WITAMIN I SKŁADNIKÓW MINERALNYCH W DIECIE STUDENTEK DIETETYKI
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLIX, 2016, 2, str. 145 151 Alicja Kucharska, Natalia Oleksiak, Beata Sińska, Magdalena Zegan, Ewa Michota-Katulska WARZYWA I OWOCE ŹRÓDŁEM WITAMIN I SKŁADNIKÓW MINERALNYCH W DIECIE
OCENA WIEDZY ŻYWIENIOWEJ STUDENTÓW PWSZ W NYSIE*
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLVIII, 2015, 3, str. 457 462 Marta Misiarz 1, Elżbieta Grochowska-Niedworok 1, Lechosław Dul 2, Joanna Wyka 1, Ewa Malczyk 1, Beata Całyniuk 1 OCENA WIEDZY ŻYWIENIOWEJ STUDENTÓW
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok studiów Nazwa modułu Profilaktyka i leczenie chorób
8ZSKME/KII] Dietetyka
1. Ogólne informacje o module 8ZSKME/KII] Dietetyka Nazwa modułu DIETETYKA Kod modułu Nazwa jednostki prowadzącej moduł Nazwa kierunku studiów Forma studiów Profil kształcenia Semestr Status modułu Język
Sklepik wzorowy smaczny i zdrowy
Sklepik wzorowy smaczny i zdrowy To NASZ Zielony sklepik w Zespole Szkół im. Jana Pawła II w Zielonkach! ZIELONKI = Zielony Sklepik = zdrowe i smaczne jedzenie Mamy coś do powiedzenia o piramidzie zdrowego
ZACHOROWANIA DZIECI NA CUKRZYCĘ W WIEKU SZKOLNYM (7-12 LAT)
Autor: EDYTA LENDZION Opiekun badań: dr Beata Trzpil-Zwierzyk ZACHOROWANIA DZIECI NA CUKRZYCĘ W WIEKU SZKOLNYM (7-12 LAT) Badanie przeprowadzone zostało w czerwcu 2014 roku w poradni diabetologicznej w
Dieta może być stosowana również przez osoby chorujące na nadciśnienie tętnicze, zmagające się z hiperlipidemią, nadwagą oraz otyłością.
Dieta może być stosowana również przez osoby chorujące na nadciśnienie tętnicze, zmagające się z hiperlipidemią, nadwagą oraz otyłością. Jadłospis 14-dniowy Anna Piekarczyk Dieta nie jest dietą indywidualną
IGA GROMNY KATEDRA I KLINIKA GASTROENTEROLOGII I HEPATOLOGII UM WE WROCŁAWIU ZAKŁAD DIETETYKI
Znaczenie błonnika w diecie IGA GROMNY KATEDRA I KLINIKA GASTROENTEROLOGII I HEPATOLOGII UM WE WROCŁAWIU ZAKŁAD DIETETYKI Błonnik pokarmowy: To heterogenna mieszanina substancji ( pozostałości sciań komórkowych
Rejestr produktów podlegających zgłoszeniu do Głównego Inspektora Sanitarnego 2007-2010
Rejestr produktów podlegających zgłoszeniu do Głównego Inspektora Sanitarnego 2007-2010 Analiza rejestru powiadomień o pierwszym wprowadzeniu do obrotu środków spożywczych Środki spożywcze specjalnego
ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM
ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM (Instytutu Żywności i Żywienia 2009) 1. Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2. Bądź codziennie aktywny
Bioterra zdrowie i uroda. Rodzice marzą o tym, aby ich dzieci były zdrowe. Dorosłe dzieci dbają o zdrowie rodziców. Zakochani o kochanych.
Bioterra zdrowie i uroda Rodzice marzą o tym, aby ich dzieci były zdrowe. Dorosłe dzieci dbają o zdrowie rodziców. Zakochani o kochanych. Każdy człowiek marzy o zdrowiu i urodzie. Pragnienie to nie zależy
Czy mus to mus? Czy mus to mus? Opublikowane na stronie Dziecko w Warszawie (http://dzieckowwarszawie.pl)
soki_i_musy_-_witaminy_w_smart_formie_infografika.png [1] Strona 1 z 6 Strona 2 z 6 Strona 3 z 6 Strona 4 z 6 11 grudnia 2015 Mamy przyznały, że tylko 4% dzieci spożywa dzienną zalecaną ilość warzyw. Znacznie
ZBILANSOWANA DIETA TALERZ ZDROWIA SMACZNIE, ZDROWO, KOLOROWO. Anna Oblacińska Instytut Matki i Dziecka
ZBILANSOWANA DIETA TALERZ ZDROWIA SMACZNIE, ZDROWO, KOLOROWO Anna Oblacińska Instytut Matki i Dziecka TALERZ CZY PIRAMIDA? Przedstawione w modelach zdrowego żywienia zalecenia żywieniowe to sugestie ogólne,
Prezentacja materiałów przygotowanych. programu edukacyjnego Trzymaj formę!
Prezentacja materiałów przygotowanych do realizacji V edycji programu edukacyjnego Trzymaj formę! KONFERENCJA PODSUMOWUJĄCA REALIZACJĘ IV EDYCJI PROGRAMU EDUKACYJNEGO PT. TRZYMAJ FORMĘ! ZAKOPANE, 6 8 PAŹDZIERNIKA
Piramida Żywienia. Dominika Kondrak Karina Warwas 1TFS
Piramida Żywienia Dominika Kondrak Karina Warwas 1TFS Zasady zdrowego żywienia 1. Dbaj o różnorodnośd spożywanych produktów. 2. Strzeż się nadwagi i otyłości, nie zapominaj o codziennej aktywności fizycznej.
Diety do żywienia medycznego do podaży przez zgłębnik
Diety do żywienia medycznego do podaży przez zgłębnik Dieta kompletna pod względem odżywczym, gotowa do użycia, zawierająca DHA/EPA, bezresztkowa, przeznaczona do stosowania przez zgłębnik Wskazania: okres
WIEDZA. K_W01 Zna definicje, cele i metody żywienia klinicznego oraz sposoby oceny odżywienia w oparciu o metody kliniczne.
Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych Nazwa studiów: Żywienie kliniczne Typ studiów: doskonalące Symbol Efekty kształcenia dla studiów podyplomowych WIEDZA K_W01 Zna definicje,
Komentarz Dietetyk 322[20] Czerwiec 2012. Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łomży KOMENTARZ DO PRAC EGZAMINACYJNYCH. w zawodzie: Dietetyk 322[20]
Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łomży KOMENTARZ DO PRAC EGZAMINACYJNYCH w zawodzie: Dietetyk 322[20] ETAP PRAKTYCZNY SESJA LETNIA 2012 Łomża, lipiec 2012 r. Strona 1 z 35 1. Treść zadania z załącznikami:
Podczas gotowania część składników przedostaje się do wody. Część składników ulatnia się wraz z parą (głównie witamina C).
Podczas gotowania część składników przedostaje się do wody. Część składników ulatnia się wraz z parą (głównie witamina C). Wzrost temperatury redukuje poziom większości składników odżywczych. Surowy por
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne
YL AB U MODUŁ U ( PRZEDMIOU) I nforma cje ogólne Nazwa modułu Dietetyka cykl 2018/2021 r.a.: 2018/2019 Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów pecjalność Poziom studiów Forma studiów Rok,
ROLA DIETY BOGATORESZTKOWEJ W PROFILAKTYCE I LECZENIU ZAPARĆ, OTYŁOŚCI, CUKRZYCY I CHORÓB UKŁADU SERCOWO-NACZYNIOWEGO
Anna Platta Akademia Morska w Gdyni ROLA DIETY BOGATORESZTKOWEJ W PROFILAKTYCE I LECZENIU ZAPARĆ, OTYŁOŚCI, CUKRZYCY I CHORÓB UKŁADU SERCOWO-NACZYNIOWEGO Według danych zawartych w literaturze przedmiotu
KARTA KURSU. Kod Punktacja ECTS* 2
KARTA KURSU Nazwa Podstawy zdrowego żywienia Nazwa w j. ang. Kod Punktacja ECTS* 2 Koordynator Mgr inż. Ewelina Trojanowska Zespół dydaktyczny Mgr inż. Ewelina Trojanowska Opis kursu (cele kształcenia)
Profilaktyka chorób nowotworowych jelita grubego w celu zmniejszenia zachorowalności i śmiertelności na terenie podregionu lubelskiego
Samodzielny Publiczny Szpital Wojewódzki im. Jana Bożego Profilaktyka chorób nowotworowych jelita grubego w celu zmniejszenia zachorowalności i śmiertelności na terenie podregionu lubelskiego Monika Mitura
WARZYWA JAKIE I ILE W WYBRANYCH SCHORZENIACH
WARZYWA JAKIE I ILE W WYBRANYCH SCHORZENIACH dr inż. Dominika Głąbska Zakład Dietetyki Katedra Dietetyki Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW warzywa i owoce są istotnym elementem codziennej
Ocena sposobu żywienia osób chorujących na cukrzycę typu 1 i 2
Szewczyk Probl Hig A Epidemiol i wsp. Ocena 11, sposobu 92(2): 267-271 żywienia osób chorujących na cukrzycę typu 1 i 2 267 Ocena sposobu żywienia osób chorujących na cukrzycę typu 1 i 2 Evaluation of
Czy warto jeść kasze i płatki? dr inż. Dorota Czerwińska Katedra Żywienia Człowieka, SGGW 17.02.2016
Czy warto jeść kasze i płatki? dr inż. Dorota Czerwińska Katedra Żywienia Człowieka, SGGW 17.02.2016 Rola produktów zbożowych w żywieniu człowieka Produkty zbożowe, czyli mąki, pieczywo, kasze, ryż, makarony
WYBRANE SKŁADNIKI POKARMOWE A GENY
WYBRANE SKŁADNIKI POKARMOWE A GENY d r i n ż. Magdalena Górnicka Zakład Oceny Żywienia Katedra Żywienia Człowieka WitaminyA, E i C oraz karotenoidy Selen Flawonoidy AKRYLOAMID Powstaje podczas przetwarzania
PRZEDMIOTY PODSTAWOWE
PRZEDMIOTY PODSTAWOWE Anatomia człowieka 1. Które z białek występujących w organizmie człowieka odpowiedzialne są za kurczliwość mięśni? 2. Co to są neurony i w jaki sposób stykają się między sobą i efektorami?
Nieprawidłowe odżywianie jest szczególnie groźne w wieku podeszłym, gdyż może prowadzić do niedożywienia
Nieprawidłowe odżywianie jest szczególnie groźne w wieku podeszłym, gdyż może prowadzić do niedożywienia Niedożywienie może występować u osób z nadwagą (powyżej 120% masy należnej) niedowagą (poniżej 80%
ANALIZA WYBRANYCH ZWYCZAJÓW ŻYWIENIOWYCH STUDENTÓW ŁÓDZKICH UCZELNI
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLVI, 2013, 2, str. 186 193 Agnieszka Szczodrowska, Wiesława Krysiak 1) ANALIZA WYBRANYCH ZWYCZAJÓW ŻYWIENIOWYCH STUDENTÓW ŁÓDZKICH UCZELNI Zespół Analityki Żywności i Środowiska,
ANALIZA POSTAW KONSUMENTÓW WOBEC ŻYWNOŚCI PROBIOTYCZNEJ
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLIX, 2016, 3, str. 506 510 Mirosława Karpińska-Tymoszczyk, Marzena Danowska-Oziewicz, Anna Draszanowska, Lidia Kurp, Agnieszka Skwarek ANALIZA POSTAW KONSUMENTÓW WOBEC ŻYWNOŚCI
Narodowy Test Zdrowia Polaków
Raport z realizacji projektu specjalnego MedOnet.pl: Narodowy Test Zdrowia Polaków Autorzy: Bartosz Symonides 1 Jerzy Tyszkiewicz 1 Edyta Figurny-Puchalska 2 Zbigniew Gaciong 1 1 Katedra i Klinika Chorób
ZDROWO AKTYWNI SZKOŁA PODSTAWOWA NR 8 W TARNOWIE
ZDROWO AKTYWNI SZKOŁA PODSTAWOWA NR 8 W TARNOWIE PIRAMIDY EGIPSKIE Piramidy to budowle, które przetrwały tysiące lat. Najbardziej trwała była ich podstawa, czyli część zbudowana na ziemi. PIRAMIDA ZDROWEGO
Zapraszamy do oglądania
Zapraszamy do oglądania 1.Odżywiaj się regularnie Należy spożywać przynajmniej 3 podstawowe posiłki dziennie (śniadanie, obiad, kolacja), a jeszcze zdrowiej będzie dołączyć dwie przekąski (II śniadanie
Składniki pokarmowe i ich rola w żywieniu
WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA POSZCZEGÓLNYCH ŚRÓDROCZNYCH I ROCZNYCH OCEN KLASYFIKACYJNYCH Zawód: technik żywienia i usług gastronomicznych Przedmiot: Zasady żywienia Klasa 2. Ocena Nazwa
OCENA POSTAW I ZACHOWAŃ ŻYWIENIOWYCH WYBRANEJ GRUPY DZIECI W WIEKU WCZESNOSZKOLNYM
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLIX, 2016, 3, str. 610 614 Anna Platta, Anna Suszek OCENA POSTAW I ZACHOWAŃ ŻYWIENIOWYCH WYBRANEJ GRUPY DZIECI W WIEKU WCZESNOSZKOLNYM Katedra Handlu i Usług, Akademia Morska w
OCENA JAKOŚCI DIETY STUDENTÓW W ZALEŻNOŚCI OD ICH PŁCI I WIEDZY ŻYWIENIOWEJ
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLIX, 2016, 3, str. 474 478 Grzegorz Galiński, Jolanta Czarnocińska, Katarzyna Zaborowicz OCENA JAKOŚCI DIETY STUDENTÓW W ZALEŻNOŚCI OD ICH PŁCI I WIEDZY ŻYWIENIOWEJ Katedra Higieny
Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych ŻYWIENIE KLINICZNE I OPIEKA METABOLICZNA WIEDZA
Załącznik nr 8 do zarządzenia nr 68 Rektora UJ z 18 czerwca 2015 r. Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych ŻYWIENIE KLINICZNE I OPIEKA METABOLICZNA Nazwa studiów: ŻYWIENIE KLINICZNE
Epidemiologia cukrzycy
Cukrzyca kiedyś Epidemiologia Epidemiologia - badanie występowania i rozmieszczenia stanów lub zdarzeń związanych ze zdrowiem w określonych populacjach oraz wpływu czynników wpływających na stan zdrowia
Sylabus przedmiotu: Data wydruku: Dla rocznika: 2015/2016. Kierunek: Opis przedmiotu. Dane podstawowe. Efekty i cele. Opis.
Sylabus przedmiotu: Specjalność: Żywienie człowieka inżynieria produktów żywnościowych Data wydruku: 23.01.2016 Dla rocznika: 2015/2016 Kierunek: Wydział: Zarządzanie i inżynieria produkcji Inżynieryjno-Ekonomiczny
Komentarz dietetyk 321[11]-01 Czerwiec 2009
Strona 1 z 16 Strona 2 z 16 Strona 3 z 16 Strona 4 z 16 Strona 5 z 16 Strona 6 z 16 Strona 7 z 16 Strona 8 z 16 W pracach egzaminacyjnych oceniane były następujące elementy: I. Tytuł pracy egzaminacyjnej.
OCENA SPOSOBU ŻYWIENIA OSÓB W WIEKU 60-74 LAT. BADANIE WOBASZ
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLIV, 2011, 3, str. 240-244 Elżbieta Sygnowska, Anna Waśkiewicz OCENA SPOSOBU ŻYWIENIA OSÓB W WIEKU 60-74 LAT. BADANIE WOBASZ Zakład Epidemiologii, Prewencji Chorób Układu Krążenia
Co należy jeść, a czego lepiej unikać, by odżywiać się zdrowo?
Co należy jeść, a czego lepiej unikać, by odżywiać się zdrowo? Według definicji zdrowe odżywianie to sposób jedzenia, polegający na przyjmowaniu substancji korzystnych dla zdrowia w celu jego zapewnienia
ZASADY ZDROWEGO Z YWIENIA DZIECI
ZASADY ZDROWEGO Z YWIENIA DZIECI 1. Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2. Bądź codziennie aktywny fizycznie - ruch korzystnie wpływa na sprawność i prawidłową sylwetkę.
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu. Karta przedmiotu. obowiązuje w roku akademickim 2012/2013
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu Karta przedmiotu Instytut Zdrowia obowiązuje w roku akademickim 01/013 Kierunek studiów: Pielęgniarstwo Profil: Praktyczny Forma studiów: Stacjonarne Kod
WSHiG Karta przedmiotu/sylabus
WSHiG Karta przedmiotu/sylabus KIERUNEK SPECJALNOŚĆ TRYB STUDIÓW SEMESTR Turystyka i Rekreacja Obsługa ruchu turystycznego, Hotelarstwo i Gastronomia, Zarządzanie i Marketing, w Hotelarstwie, Gastronomii
Liofilizowany sok z kapusty kiszonej, mikronizowany błonnik jabłkowy, celulozowa otoczka kapsułki.
Suplement diety Składniki Liofilizowany sok z kapusty kiszonej, mikronizowany błonnik jabłkowy, celulozowa otoczka kapsułki. Przechowywanie: W miejscu niedostępnym dla małych dzieci. Przechowywać w suchym
prof. Krzysztof Krygier Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego Wiceprezes Polskiego Towarzystwa Technologów Żywności
prof. Krzysztof Krygier Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego Wiceprezes Polskiego Towarzystwa Technologów Żywności Motto: Prawidłowe żywienie jest konieczne nie tylko dlatego, aby zapobiec chorobom, ale
BIOLOGICZNIE AKTYWNY SUPLEMENT DIETY. www.calivita.com.pl
BIOLOGICZNIE AKTYWNY SUPLEMENT DIETY WOLNE RODNIKI TO AKTYWNE ATOMY LUB CZĄSTECZKI, KTÓRE ZGUBIŁY JEDEN ELEKTRON. PRÓBUJĄC GO ODZYSKAĆ, SZYBKO WCHODZĄ W REAKCJE Z RÓŻNYMI ELEMENTAMI KOMÓREK, USZKADZAJĄC