Raport. Uczenie się przez całe życie w Małopolsce Potwierdzanie kwalifikacji zdobytych poza edukacją formalną

Transkrypt

1 Raport Uczenie się przez całe życie w Małopolsce Potwierdzanie kwalifikacji zdobytych poza edukacją formalną I kwartał 2010

2 MAŁOPOLSKIE PARTNERSTWO INSTYTUCJI W OBSZARZE RYNKU PRACY, EDUKACJI I SZKOLEŃ Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie Kraków, 2010 Publikacja powstała na zlecenie Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Krakowie w ramach projektu pn. Małopolskie partnerstwo instytucji w obszarze rynku pracy, edukacji i szkoleń Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Społecznego Copyright by Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie Kraków 2010 ISBN: Wydawca: Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie Pl. Na Stawach Kraków Tel: Fax:

3 Wstęp... Potwierdzanie kwalifikacji na podstawie doświadczenia zawodowego. Powiązanie z Europejskimi Ramami Kwalifikacji. Rozwój społeczeństwa i gospodarki oraz wzrost współpracy międzynarodowej powoduje wzrost zawodowej i geograficznej mobilności osób. To z kolei ma wpływ na tworzenie polityki edukacyjnej, a zwłaszcza polityki uczenia się przez całe życie. Jednym z jej celów jest przenoszenie zdobytych kwalifikacji, ich aktualizacja i rozwijanie nowych. W centrum zainteresowania jest osoba ucząca się, a nie instytucja czy system edukacyjny. Każda osoba może zdobywać wiedzę na wiele sposobów: w sposób formalny (edukacja szkolna), pozaformalny (kursy, szkolenia) i nieformalny (poprzez doświadczenie zawodowe i życiowe). Ważne jest, aby efekty uczenia się przebiegającego w różnych formach, miejscach i okresach życia mogły być uznane i przyporządkowane do jednego z ośmiu poziomów Europejskich Ram Kwalifikacji. Efekty uczenia się mają opisywać wiedzę teoretyczną osoby uczącej się, jej umiejętności praktyczne i techniczne oraz jej kompetencje, czyli to, co osoba potrafi wykonać po zakończeniu procesu uczenia się. Wiele krajów prowadzi działania mające na celu opracowanie swoich Krajowych Ram Kwalifikacji nawiązujących do Europejskich Ram Kwalifikacji. Po ich określeniu, na podstawie dyplomów i świadectw będzie można poznać kompetencje osoby starającej się o pracę. Ma to olbrzymie znaczenie zarówno dla osoby poszukującej zatrudnienia, jak też i dla pracodawcy. Jeżeli osoba z określonymi kwalifikacjami wyjedzie do innego kraju europejskiego i zechce znaleźć tam pracę, to musi wiedzieć, jakiemu poziomowi odpowiadają jej kwalifikacje. Poszczególne państwa europejskie do 2012 roku powinny dopilnować, aby wystawiane indywidualne zaświadczenia o kwalifikacjach zawierały odniesienie do odpowiedniego poziomu Europejskich Ram Kwalifikacji. Europejskie Ramy Kwalifikacji określają poziomy kwalifikacji zdobytych w systemie formalnym i pozaformalnym. Krajowe Ramy Kwalifikacji mają umożliwić uznanie wiedzy i umiejętności zdobytych również poza systemem formalnym. W tym celu należy stworzyć na poziomie krajowym specjalny system umożliwiający potwierdzenie uzyskanych poza systemem formalnym kwalifikacji. System, który funkcjonowałby w oparciu o ustalenia prawne. Potwierdzeniem kwalifikacji zdobytych w ten sposób powinny zająć się specjalnie powołane do tego celu instytucje. Zostały już zainicjowane odpowiednie działania przygotowawcze na poziomie centralnym. Korzystając z doświadczeń innych krajów europejskich w tym zakresie Małopolska planuje przygotowanie pilotażowego projektu. Działania w tym obszarze realizowane są w ramach grupy zadaniowej Małopolskiego Partnerstwa na rzecz Kształcenia Ustawicznego pn. Kształcenie zawodowe na potrzeby lokalnego rynku pracy. 3

4 Potwierdzanie kwalifikacji... I. Idea potwierdzania kwalifikacji niezależnie od procesu uczenia się Zagadnienie potwierdzania kwalifikacji zdobytych drogą nieformalną oraz walidacji doświadczenia zawodowego jest istotne zarówno z punktu widzenia jednostki, pracodawcy, jak i regionu. Jako ważne i pożądane rozwiązanie systemowe stało się jednym z kluczowych elementów działań w ramach Małopolskiego Partnerstwa na rzecz Kształcenia Ustawicznego. Potwierdzanie kwalifikacji to wskazanie w formalnym dokumencie wydanym przez instytucję niezależną, czy dana osoba posiada, czy też nie daną umiejętność. Taki uniwersalny system potwierdzania kwalifikacji pozwala także na potwierdzenie kwalifikacji w sytuacji, gdy nie zdobyło się ich w systemie edukacji formalnej w toku kursów, szkoleń, wykonując zadania zawodowe itp. Elementy systemu potwierdzania kwalifikacji: Elementy, które aktualnie funkcjonują: Egzaminy potwierdzajace umiejetności ogólne (egzamin gimnazjalny, matura) Egzaminy zawodowe dla absolwentów zasadniczych szkół zawodowych oraz techników, prowadzone przez Okręgowe Komisje Egzaminacyjne Egzaminy czeladnicze i mistrzowskie w Izbach Rzemieślniczych dla 112 zawodów Dobre praktyki w potwierdzaniu kwalifikacji zdobytych droga nieformalną, stworzone na użytek wewnętrzny wiodących firm 4

5 Brakujące elementy: System walidowania doświadczenia zawodowego uznanie kwalifikacji na podstawie egaminu, procedury weryfikującej dotychczasowe zatrudnienie, wykonywaną pracę System potwierdzania wyższych poziomów kwalifikacji - na poziomie szkół wyższychz pominięciem system formalnego, na podstawie kształcenia pozaformalnego i poprzez walidację doświadczenia Zatem... Potwierdzanie kwalifikacji Jest Absolwenci szkół zawodowych mogą zdawać egzaminy w Okręgowych Komisjach Egzaminacyjnych Zawody rzemieślnicze mogą być potwierdzane zarówno po ukończeniu szkoły, jak i po zdobyciu zawodu w inny sposób Wiele branż, firm ma już systemy potwierdzania kwalifikacji, opracowane wewnątrz, na bazie swoich potrzeb Powinno być Możliwość potwierdzania kwalifikacji niezależnie od wieku i sposobu nauczenia się zawodu Możliwość uznania doświadczenia zawodowego II. Europejskie Ramy Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie jako podstawa do budowania systemów potwierdzania kwalifikacji niezależnie od procesu uczenia się na poziomie krajowym Europejskie Ramy Kwalifikacji (ERK ang. EQF) są wspólnymi europejskimi ramami odniesienia, wiążącymi systemów kwalifikacji poszczególnych krajów. Umożliwiają powiązanie różnych krajowych systemów bazując na 8 poziomach. Poziomy te obejmują pełną skalę kwalifikacji od poziomu podstawowego do najbardziej zaawansowanych. Każdy z ośmiu 5

6 poziomów jest określony poprzez zestaw deskryptorów wskazujących na efekty uczenia się, odpowiadające kwalifikacjom na danym poziomie, w dowolnym krajowym systemie kwalifikacji (więcej informacji Vademecum Raportu). Idea ERK rozwijana była od początku XXI wieku, ze względu na postępujący proces globalizacji i potrzebę wypracowania uniwersalnych narzędzi do definiowania i porównywania kwalifikacji z różnych systemów edukacji. 23 kwietnia 2008 r. Parlament Europejski i Rada UE wydały dokument Zalecenia w sprawie ustanowienia Europejskich Ram Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie. Jednocześnie, na poziomach krajowych rozpoczęły się prace nad krajowymi ramami kwalifikacji. Podstawowe dla wdrożenia systemu potwierdzania kwalifikacji zdobytych drogą nieformalną są działania podejmowane na poziomie krajowym. Parlament Europejski i Rada UE przekazały państwom członkowskim następujące zalecenia 1 : stosowania Europejskich Ram Kwalifikacji w celu porównywania poziomów kwalifikacji oraz wspierania uczenia się przez całe życie odnoszenia poziomów krajowych systemów kwalifikacji do określonych w Zaleceniu poziomów Europejskich Ram Kwalifikacji podjęcia działań gwarantujących, że od 2010 roku świadectwa i dyplomy potwierdzające kwalifikacje będą zawierały odniesienie do odpowiedniego poziomu ERK opracowania KRK zgodnie z krajowym ustawodawstwem i praktyką stosowania podejścia opartego na efektach uczenia się przy definiowaniu i opisywaniu kwalifikacji promowania walidacji (formalnego uznawania) uczenia się pozaformalnego i nieformalnego promowania i stosowania określonych w Zaleceniu zasad zapewniania jakości kształcenia i szkolenia wyznaczenia instytucji, które będą koordynować działania w zakresie tworzenia ram kwalifikacji i ich harmonizowania z ERK. 1 Za: S. Sławiński, Europejskie i Krajowe Ramy Kwalifikacji podstawowe informacje,, Ministerstwo Edukacja Narodowej 6

7 Zasady rozwijania krajowych systemów kwalifikacji 2 Od roku 2008 w Ministerstwie Edukacji Narodowej realizowany jest projekt Opracowanie bilansu kwalifikacji i kompetencji dostępnych na rynku pracy w Polsce oraz modelu Krajowych Ram Kwalifikacji (3.4.1 PO KL). Jednocześnie opracowywane są zmiany w zakresie szkolnictwa zawodowego. 2 Za: Ibidem 7

8 Działania na poziomie centralnym Trwają prace nad Krajowymi Ramami Kwalifikacji oraz określaniem kwalifikacji na wszystkich ośmiu poziomach Zmiany w szkolnictwie zawodowym: Kierunki zmian w systemie kształcenia zawodowego i ogólnego zakładają możliwość całorocznego potwierdzania kwalifikacji uzyskanych w szkołach oraz w inny sposób (w tym w miejscu pracy) Potwierdzanie będzie oparte o kwalifikacje, nie o zawody III. Co można zrobić na poziomie regionu? Rozwiązania przygotowywane w Małopolsce są komplementarne w stosunku do rozwiązań krajowych. Pożądane w ramach rozwiązań regionalnych byłoby pilotażowe sprawdzenie różnorodnych rozwiązań. W kwietniu 2010 przeprowadzono badanie w środowisku związanym z edukacją zawodową, mające na celu poznanie opinii dotyczących potwierdzania kwalifikacji uzyskiwanych drogą nieformalną. Łącznie przebadano 168 osób: w Krakowie przebadano 56 osób, w Nowym Sączu 37, w Chrzanowie 28, w Tarnowie 27 i w Nowym Targu 20 osób. Okazuje się, że 50% badanych słyszało o potwierdzaniu kwalifikacji zdobytych drogą nieformalną, ale nie zajmuje się tym tematem, 26,2% badanych osób po raz pierwszy słyszała o tym zagadnieniu, dla najmniejszej ilości badanych 23,8% tematyka znana jest z pracy (głównie ze współpracy z Izbami Rzemieślniczymi i pracy doradcy zawodowego). Według respondentów najbardziej pożądane (opinia ok. 1/3 badanych) byłoby opracowanie 8

9 systemu potwierdzania kwalifikacji w branży remontowo-budowlanej. Uzasadnieniem takich opinii jest przekonanie, że w branży tej pracuje najwięcej osób, które nie mają potwierdzonych umiejętności nabytych w miejscu wykonywania zawodu lub w inny nieformalny sposób. 130 badanych osób oczekuje intensyfikacji działań informacyjnych o możliwościach potwierdzania kwalifikacji wśród pracowników rynku pracy, edukacji i szkoleń. Tylko 8 spośród badanych stwierdziło, że takie informacje są niepotrzebne. 148 badanych osób potrzebuje wzrostu informacji o ERK i procesach prowadzonych na szczeblu centralnym (przez MEN lub MNiSW). Tylko 7 badanych osób nie wyraziło takiej potrzeby. Podsumowanie: Kwalifikacje zawodowe można zdobyć w różnoraki sposób: w systemie kształcenia formalnego i pozaformalnego, w miejscu pracy lub wykonując inną aktywność życiową. Generalnie rozwijać je można przez całe życie i w sposób ciągły. W obecnych czasach klasyczny przebieg kariery zawodowej (jeden zawód, jedna firma, geometryczny wzrost kompetencji) coraz częściej jest zastępowany przez inny model. Model, w którym obecna jest reorientacja zawodowa, uwzględnione przerwy w wykonywaniu pracy z powodu podejmowanych obowiązków rodzinnych, praktykowanie łączenia posiadanych kompetencji przy wykonywania ściśle określonych specyficznych zadań. Jednostka zaangażowana w życie zawodowe i społeczne niejednokrotnie posiada 9

10 bardzo wiele kwalifikacji. Możliwość ich potwierdzenia i otrzymanie dyplomu poza systemem kształcenia formalnego jest szansą w obecnym świecie. Wpływa na mobilność, pozwala na rozwój, ułatwia odnalezienie się na rynku pracy. Istotną sprawą jest dostarczenie kompleksowej i rzetelnej wiedzy na temat systemów potwierdzania kwalifikacji wśród instytucji zajmujących się edukacją. Proces potwierdzania kwalifikacji jest bowiem szansą, uelastycznieniem i uzupełnieniem dla formalnego systemu kształcenia. Procedury zdobywania dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zdobyte drogą nieformalną muszą być ściśle określone. Zakres wymaganej wiedzy również. Zalety... Ujednolicenie europejskiego rynku pracy wspólny układ odniesienia Stworzenie jednolitego języka pracodawców na bazie kwalifikacji Czytelne zasady rekrutacji Określone ścieżki kariery w danym zawodzie Wyższa jakość kwalifikacji pracowników Zagrożenia... Wyparcie formalnego systemu kształcenia Trudność weryfikacji kwalifikacji brak systemu potwierdzania kwalifikacji Możliwość korupcji w procesie potwierdzania kwalifikacji uzyskiwanych drogą nieformalną wątpliwości natury etycznej IV. Rozwiązania europejskie w zakresie walidacji doświadczenia Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie prowadząc działania na rzecz rozwoju i promocji uczenia się przez całe życie współpracuje z międzynarodowymi instytucjami z obszaru kształcenia i doradztwa całożyciowego. Jest to przede wszystkim PRAO (Lyon, Francja) oraz Napier University (Edynburg, Wielka Brytania). PRAO (Pôle Rhône-Alpes de l Orientation) funkcjonuje od 15 marca 2004 r. Jest systemowym rozwiązaniem w obszarze całożyciowej orientacji zawodowej dostępnym dla mieszkańców regionu i profesjonalistów działających w obszarze poradnictwa i kształcenia ustawicznego. Jest to federacja 17 sieci (Centra Orientacji i Poradnictwa, Centra Informacji dla Rodzin i Kobiet, urzędy pracy, instytucje szkoleniowe dla dorosłych, firmy socjalne, stowarzyszenia pracodawców) skupiająca w sumie 553 struktury zatrudniające osób. 10

11 We Francji sprawnie funkcjonuje system potwierdzania kwalifikacji nabytych drogą nieformalną (VAE). Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie w ramach współpracy z PRAO prowadzi prace w tym zakresie. Organizowany jest między innymi staż dla partnerów Małopolskiego Partnerstwa na rzecz Kształcenia Ustawicznego mający na celu praktyczne poznanie w/w systemu. Przyczyni się to znacznie do wypracowania rozwiązań dotyczących tej tematyki w Małopolsce. Napier University jest piątym co do wielkości uniwersytetem w Szkocji. Kształci studentów w takich dziedzinach jak biznes, inżynieria, informatyka, zdrowie, środowisko, nauki społeczne i inne. Usługi Lifelong Learning odgrywają podstawową rolę w realizacji głównych złożeń uniwersytetu. Usługi są dopasowane do potrzeb rynku i mają pomagać w pokonywaniu barier w uczeniu się. Jednym z głównych celów uczelni jest zwiększenie liczby studentów (osób z wyższym wykształceniem), szczególnie z obszarów społecznie defaworyzowanych chodzi o poszerzenie dostępu do edukacji. Pracownicy uczelni pracują nad wzrostem zasięgu programów skierowanych do społeczeństwa, co przekłada się na zaspokajanie potrzeb gospodarki. W ramach uczelni przygotowywane i koordynowane są projekty (wewnętrzne i zewnętrzne). Projekty wewnętrzne dotyczą tworzenia nowych szkoleń m.in. e-learningowych, wspierają rozwój w obszarach zdrowia, biznesu, informatyki, infrastruktury. Inicjatywy zewnętrzne skierowane są do szerszych grup społeczeństwa i mają na celu tworzenie projektów biznesowych i społecznych. Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie współpracuje z Napier University między innymi w zakresie rozwoju i promocji uczenia się przez całe życie, wymiany doświadczeń i dobrych praktyk dotyczących zarządzania partnerstwem oraz w zakresie tematyki dotyczącej mobilności i związanych z tym kompetencji. Niektóre z doświadczeń mogą być wykorzystane w pracy nad nowymi rozwiązaniami w Małopolsce. Dotyczy to np. zagadnienia potwierdzania kwalifikacji nabytych drogą nieformalną. Znaczącym osiągnięciem Szkocji w tym zakresie jest Szkocki System Punktowy i Ram Kwalifikacji Scottish Credit and Qualification Frameworks (SCQF). Każda umiejętność i związana z nią kompetencja ma przyporządkowaną ilość punktów. Pracownik podczas pracy zawodowej nabywa nowe kompetencje i przelicza je na punkty. Określona ilość punktów odpowiada określonym dyplomom. Ważną rolę w zdobywaniu nowej wiedzy jest uczestnictwo w Europejskim Letnim Uniwersytecie na rzecz Kształcenia Ustawicznego odbywającym się raz w roku. Jest on organizowany przez Fundację Regionów Europejskich na rzecz Badań nad Edukacją i Kształceniem Zawodowym (FREREF). Obrady Europejskiego Letniego Uniwersytetu dotyczą tematyki z obszaru kształcenia zawodowego i kształcenia przez całe życie. Motywem przewodnim współpracy międzynarodowej jest kwestia potwierdzania kwalifikacji nabytych drogą nieformalną oraz poziomy odniesienia Europejskich Ram Kwalifikacji. Doświadczenia europejskie mają posłużyć do przeniesienia już sprawdzonych rozwiązań w tym zakresie na grunt Małopolski i kraju, gdzie taki system dopiero się tworzy. 11

12 Poniższe zestawienie doświadczeń europejskich powstało w wyniku analizy systemów potwierdzania kwalifikacji uzyskanych drogą formalną i nieformalną we Francji, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii oraz Szkocji. Przy opracowaniu francuskiego systemu potwierdzania kwalifikacji znaczące okazały się wywiady z dwiema osobami, które uzyskały dyplom dzięki istniejącej w tym kraju procedurze potwierdzania kwalifikacji na podstawie doświadczenia zawodowego. W wyniku ścisłej współpracy z Wszechnicą Uniwersytetu Jagiellońskiego, Centrum Kształcenia Praktycznego, projektem UMWM Modernizacja kształcenia zawodowego w Małopolsce otrzymano informacje o funkcjonujących systemach potwierdzania kwalifikacji w Angli, Szkocji i Szwajcarii. Źródła informacji: 1. Publikacja przygotowana w ramach projektu systemowego MEN, Opracowanie bilansu kwalifikacji i kompetencji dostępnych na rynku pracy w Polsce oraz modelu Krajowych Ram Kwalifikacji ; 2. Informacje o Szkockim Systemie Punktowym i Ramach Kwalifikacji (SQFS) Sama Allwinkle, Edinburgh Napier University, Wielka Brytania; 3. Raporty z Letnich Uniwersytetów Europejskich na rzecz Kształcenia Ustawicznego ( ); 4. Informacje z 5. Informacje z 6. Informacje z 7. Informacje z 8. Informacje z Francuski system potwierdzania kwalifikacji (VAE) Opis funkcjonowania systemu odpowiedzialne instytucje, zasady funkcjonowania, powiązania z instytucjami krajowymi We Francji istnieje możliwość potwierdzania kwalifikacji uzyskanych na podstawie doświadczenia. Możliwe jest otrzymanie dyplomu, tytułu lub certyfikatu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe. Każda osoba posiadająca minimum trzyletnie doświadczenie w zawodzie, w którym chciałaby uzyskać dyplom, może wszcząć procedurę mającą na celu otrzymanie całości lub części dyplomu. Otrzymany tą drogą certyfikat ma tę samą wartość jak certyfikat będący efektem kształcenia w systemie formalnym. System VAE uznaje zdolność jednostki do kształcenia się dzięki wykonywanej pracy, umożliwia uznawanie doświadczenia zawodowego zdobywanego w przeciągu całego życia. Narodowa Komisja Certyfikacji Zawodowej (La Commission Nationale de la Certification 12

13 Professionnelle CNCP) sprawdza, czy dany rodzaj zawodowego certyfikatu jest możliwy do uzyskania na drodze VAE, a jeżeli nie, to czy w niedalekiej przyszłości planowana jest procedura otrzymania danego certyfikatu w systemie VAE. Narodowa Komisja Certyfikacji opracowuje rekomendacje dla instytucji wydających certyfikaty zawodowe potwierdzające kwalifikacje, czyli zdolność do wykonania czynności zawodowej w sytuacji pracy lub certyfikatów kwalifikacji zawodowych opracowanych przez Izby Rzemieślnicze. Certyfikat taki potwierdza kompetencje związane z wymaganymi kwalifikacjami w danej branży. Narodowa Komisja Certyfikacji Zawodowej podlega ministrowi odpowiedzialnemu za kształcenie zawodowe i składa się z 43 członków (przedstawicieli ministerstw, regionów, partnerów społecznych, przedstawicieli Izb Rzemieślniczych i ekspertów). Kandydat starający się o dyplom potwierdzający kwalifikacje zdobyte w środowisku pracy może zwrócić się z prośbą o rozpoczęcie jednej procedury VAE, danego dyplomu tylko raz w roku. W ciągu jednego roku można ubiegać się o otrzymanie maksymalnie trzech różnych dyplomów lub certyfikatów. Certyfikat zawodowy potwierdza kwalifikacje, to znaczy umiejętności niezbędne do wykonania czynności zawodowych w licznych sytuacjach pracy. Każdy dyplom jest opisany w odrębnym dokumencie, w którym wyszczególnione są wszystkie kwalifikacje niezbędne do wykonywania poszczególnych czynności na danym stanowisku. Przed przystąpieniem do procedury potwierdzania kwalifikacji na podstawie doświadczenia (VAE) i otrzymaniem dyplomu należy sprawdzić dokumentację dotyczącą danego dyplomu. Analiza wymaganych kwalifikacji jest niezbędna do prawidłowego wypełnienia dokumentacji. Istnieją trzy rodzaje certyfikatów zawodowych : Dyplomy wydawane przez poszczególne ministerstwa (np. Ministerstwo Edukacji Narodowej, Rolnictwa...) Tytuły wydawane przez organizmy publiczne lub prywatne Certyfikaty kwalifikacji zawodowych stworzone i wydawane przez związki zawodowe (fr. branches professionnelles) lub przez Izby Rzemieślnicze Prawo modernizacji socjalnej z dn. 17 stycznia 2002 powołało do życia VAE pozwalając uniwersytetom i pozostałym placówkom szkolnictwa wyższego na wydawanie ich dyplomów i tytułów pominąwszy drogę tradycyjnego kształcenia. Prawo to wskazuje alternatywny sposób otrzymania dyplomów, certyfikatów i tytułów kwalifikacji zawodowych zarejestrowanych w Narodowym Repertorium Certyfikatów Zawodowych (Répertoire National des Certifications Professionnelles). Przed rokiem 2002 obowiązywało prawo do Potwierdzania Doświadczenia Zawodowego (VAP) funkcjonujące od roku Ustawodawstwo z roku 2002 zastąpiło poprzednie ustawy i wprowadziło Potwierdzanie Kompetencji na Podstawie Doświadczenia (fr. Validation des Acquis de l Expérience). Od momentu powstania tego systemu rejestruje się ciągły wzrost ilości kandydatów pragnących otrzymać dyplom na podstawie doświadczenia. Kandydat może otrzymać dyplom na podstawie analizy dokumentacji I/LUB na podstawie egzaminu praktycznego. Dyplom na podstawie analizy dokumentacji. Kandydat wypełnia szereg dokumentów, które otrzymuje od instytucji potwierdzającej kwalifikacje, w których opisuje i analizuje 13

14 wykonywane czynności mające związek z dyplomem, który chce otrzymać. Jury może wezwać kandydata na spotkanie, kandydat również może wystąpić z prośbą o spotkanie z jury. Dyplom na podstawie egzaminu praktycznego (tytuły Ministerstwa Zatrudnienia i Rynku Pracy). Jury prosi kandydata o wykonanie czynności w warunkach zbliżonych do sytuacji realnej dotyczy to każdej części tytułu lub certyfikatu, który kandydat pragnie otrzymać Aby otrzymać dyplom (dzięki systemowi VAE) należy spełnić następujące warunki: Udowodnić wykonywanie pracy płatnej, bezpłatnej lub jako wolontariusz, bezpośrednio związanej z oczekiwanym dyplomem; udowodnić przynajmniej 3000 godzin pracy w ciągu przynajmniej trzech lat, na przestrzeni ostatnich 10 lat. Przedstawić wymaganą dokumentację oraz dołączyć do niej konieczne do egzaminu dokumenty. Etapy procedury potwierdzania kwalifikacji: Najpierw kandydat wypełnia odpowiedni formularz (dokumentacja nr 1) (fr. livret 1) (wpisuje nazwę dyplomu, który pragnie otrzymać; dane osobowe; dane dotyczące posiadanego wykształcenia; posiadane dyplomy; dane dotyczące zatrudnienia, itd.). Wyliczając długość wykonywanej pracy nie można włączać czasu kształcenia początkowego, jak również okresu stażów lub kursów odbywanych w środowisku zawodowym w celu zdobycia dyplomu. Kandydat ma dołączyć wszystkie dokumenty poświadczające przedstawione informacje, które są konieczne do rozpatrzenia sprawy. 1. Wypełnioną dokumentację kandydat wysyła do instytucji wyznaczonej przez dane ministerstwo do zajmowania się kandydaturami osób pragnących uzyskać dyplom na podstawie posiadanego doświadczenia. Kandydat powinien zachować dla siebie kopię wysyłanej dokumentacji, gdyż żaden duplikat wysłanej dokumentacji nie zostanie później udostępniony kandydatowi. 2. Kandydat otrzymuje potwierdzenie otrzymania wymaganej dokumentacji. 3. Jeżeli w przeciągu 2 miesięcy od daty otrzymania potwierdzenia kandydat nie otrzyma żadnej odpowiedzi oznacza to, że jego prośba została odrzucona. W przypadku odmownej odpowiedzi kandydat otrzymuje opinię wraz z uzasadnieniem. 4. W przypadku odpowiedzi pozytywnej kandydat otrzymuje potwierdzenie (fr. un accord de recevabilité) zgłoszonej prośby oraz odpowiednie formularze do wypełnienia dokumentacji nr 2 (prezentacja doświadczenia kandydata). Kandydat musi wypełnić całą dokumentację, dołączyć wymagane dokumenty oraz wysłać całość zgodnie z warunkami określonymi przez strukturę wyznaczoną przez odpowiednie ministerstwo. 5. Następnie kandydat otrzymuje informację o dacie, miejscu i godzinie spotkania przed komisją egzaminacyjną (na trzy tygodnie przed datą wyznaczonego spotkania). Podczas rozmowy z egzaminatorami kandydat jest pytany o jego doświadczenie i kompetencje, następnie jury egzaminacyjne wypowiada swoją opinię przyznając kredyty odpowiadające posiadanym kompetencjom i wydaje decyzję o przyznaniu całości lub części dyplomu czy też tytułu. Komisja egzaminacyjna analizuje zgodność prezentowanych kompetencji kandydata z kompetencjami znajdującymi się w opisie danego dyplomu. 14

15 6. Jeżeli jury uzna tylko część kompetencji niezbędnych do otrzymania dyplomu, kandydat ma dwie drogi do wyboru: albo uzupełnić swoje wykształcenie o brakujące kompetencje w systemie kształcenia formalnego, albo zdobywać brakujące kompetencje w ramach dalszego zdobywania doświadczenia zawodowego i za jakiś czas na nowo ubiegać się o potwierdzenie zdobytych kompetencji. Musi to jednak uczynić przed upływem 5 lat od daty uzyskania części swojego dyplomu. Skompletowanie i wypełnienie całej dokumentacji zajmuje kandydatowi około 12 miesięcy. Wymaga to ogromnego nakładu pracy. Wypełniona dokumentacja liczy średnio 100 stron, należy ją dostarczyć odpowiednim organom w pięciu egzemplarzach. Potwierdzanie kwalifikacji kosztuje. Koszt może obejmować wydatki związane ze wsparciem przy wypełnianiu dokumentacji, wydatki związane z komisją egzaminacyjną. Koszty są zróżnicowane, w zależności od rodzaju dyplomu, wsparcia, organizacji prac komisji egzaminacyjnych. Możliwość uzyskania finansowania zależą od statutu kandydata (czy jest to osoba pracująca, proszkująca zatrudnienia czy też osoba bezrobotna). W regionie Rodan-Alpy, aby umożliwić wsparcie finansowe dla osób w szczególnie trudnej sytuacji zaproponowano PASSVAE. Ułatwia on sfinansowanie konsultacji przy wypełnianiu dokumentacji w wysokości 700,00 Euro (maksymalnie) czas trwania konsultacji godzin. Każde ministerstwo wyznacza instytucje odpowiedzialne za świadczenie tego rodzaju usług. Koszt dojazdu na konsultację nie jest wydatkiem kwalifikowalnym. Koszty procedury potwierdzania kwalifikacji osoby poszukującej zatrudnienia mogą zostać pokryte ze środków ministerstw wydających dane dyplomy, jak również ze środków pochodzących z funduszy europejskich Osoby zatrudnione mogą skorzystać z konsultacji w ramach indywidualnego urlopu wynosi on 24 godziny rozłożone w dowolny sposób odpowiadający kandydatowi, pracodawcy i konsultantowi. Pracownik jest zobowiązany do uzyskania pozwolenia pracodawcy na nieobecność w czasie konsultacji. W regionie Rodan-Alpy koszt konsultacji wynosi od 300,00 do 1500,00 Euro (dotyczy dyplomów wyższych szkół). Do tych kosztów należałoby dodać wynagrodzenie pracownika za czas pracy, który pracownik poświęca na przygotowanie się do otrzymania dyplomu. Sposoby finansowania różnią się w zależności od tego, czy potwierdzanie kwalifikacji odbywa się indywidualnie czy też jest wspólną akcją prowadzoną przez pracownika i pracodawcę. Istnieje możliwość skorzystania ze wsparcia przy wypełnianiu dokumentacji i przy przygotowaniu się do spotkania z jury. Wsparcie to nie jest obowiązkowe. Istnieje lista instytucji posiadających uprawnienia do udzielania tego rodzaju wsparcia, do których kandydat może się zwrócić o pomoc. Struktury informacyjno-doradcze, takie jak: Punkt Poradnictwa, Punkt Informacyjno- -Doradczy (Point Relais Conseil, Point Information Conseil) mają za zadanie: udzielać ogólnych informacji o VAE udzielać indywidualnych porad udzielać informacji dotyczących możliwości wsparcia oraz jego finansowania 15

16 udzielać informacji dotyczących wypełniania dokumentacji na poszczególnych etapach. Istnieje możliwość zbiorowego potwierdzania kwalifikacji, np. w przedsiębiorstwie. Jest to sposób na uznanie kompetencji zdobytych w sytuacji pracy. Jeżeli zdarzy się, że pracownik odmówi pracodawcy wszczęcia procedury potwierdzania swoich kompetencji zdobytych na podstawie doświadczenia nie może to być w żadnym razie podstawą ani motywem zwolnienia pracownika. Przedsiębiorstwo, które wykorzystuje zbiorowy system potwierdzania kwalifikacji, odnosi pewne korzyści. System ten ułatwia zarządzanie ścieżką kariery i daje perspektywy rozwoju, co może być motywujące pracownika do pracy. Przedsiębiorstwo, które napotkało problemy przy zewnętrznej rekrutacji pracowników, może faworyzować mobilność wewnątrz firmy wpływając na rozwój określonych profili kompetencji. Zbiorowe potwierdzanie kwalifikacji może być również czynnikiem mobilizującym do analizy kwalifikacji i w konsekwencji do podniesienia poziomu kwalifikacji pracowników. Z kolei wzrost wykwalifikowanego personelu wpływa na poprawę wizerunku przedsiębiorstw. Niektóre sektory napotykają na trudności przy rekrutacji wynikają one z niewystarczająco dobrego wizerunku firmy. Wykorzystując system potwierdzania kwalifikacji na podstawie doświadczenia, przedsiębiorstwo może zaoferować nowym pracownikom perspektywę zdobycia kwalifikacji potwierdzonych dyplomem. Procedura otrzymania dyplomu na podstawie doświadczenia jest bardzo angażująca. Umożliwia samopoznanie, uznanie swoich umiejętności i swojego doświadczenia. Wpływa na zmianę stosunku do wykonywanych zadań, zwiększa pewność siebie jako pracownika. A wykwalifikowany, doświadczony i pewny siebie personel wpływa na wzrost zaufania klientów. Uwagi System potwierdzania kwalifikacji dotyczy jedynie dyplomów zawodowych. Żaden dyplom ogólny (np. maturalny) nie może być przyznany przez system VAE. Należy pamiętać, że system ten (VAE) nie umożliwia otrzymania dyplomu francuskiego na podstawie dyplomu uzyskanego za granicą. W sprawie uznania (nostryfikacji) dyplomów akademickich lub zawodowych uzyskanych poza granicami Francji należy zwrócić się do odrębnej struktury ( Nie jest również możliwe automatyczne otrzymanie dyplomu na podstawie posiadanego doświadczenia zawodowego. Konieczne jest rozpoczęcie i przejście całej procedury uznania i oceny kompetencji kandydata do dyplomu. 16

17 Szwajcarski system potwierdzania kwalifikacji Opis funkcjonowania systemu odpowiedzialne instytucje, zasady funkcjonowania, powiązania z instytucjami krajowymi System szwajcarski jest systemem ogólnokrajowym, zdecentralizowanym na poziomie kantonów. Za system odpowiedzialne są trzy podmioty: federalny urząd kształcenia zawodowego i technologii (poziom krajowy), organizacje branżowe (rynek pracy), kantony (poziom regionalny). W chwili obecnej kanton nie ma obowiązku realizowania procedury dla każdego zawodu, pożądane jest więc, aby kantony zawierały pomiędzy sobą porozumienia w tym zakresie. Szwajcarska konfederacja kantonalnych biur ds. kształcenia zawodowego pogrupowała kantony w komisje regionalne. Komisje współdziałają z organizacjami zajmującymi się rynkiem pracy w celu przydzielenia zawodów kantonom. Osoby chcące uzyskać dyplom na podstawie doświadczenia wysyłane są do odpowiedzialnego za dany zawód kantonu. Według prawa ogólnokrajowego kanton finansuje w całości lub w części procedurę walidacji oraz związane z nią koszty dodatkowe (tj. koszty tworzenia bilansów kompetencji). Konfederacja ustaliła, iż obligatoryjnym poziomem finansowania procedury przez kantony jest finansowanie kantonalnego portalu internetowego dla mieszkańców, poświęconego walidacji. W całości finansowane są również koszty walidacji kompetencji w celu uzyskania przez daną osobę pierwszego tytułu zawodowego (notabene, koszty bilansu są traktowane jako koszty dodatkowe i ich ponoszenie przez kanton jest jedynie zalecane ). Każdy kanton zobowiązany jest do utworzenia kantonalnego departamentu, przyjmującego podania i realizującego procedurę egzaminów jak również informującego o zasadach walidacji. Za szkolenie i doskonalenie ekspertów dokonujących walidacji w zakresie metodologii walidacji odpowiadają również kantony. W celu przystąpienia do procedury walidacji należy przedstawić bilans kompetencji. Może on być sporządzany w sposób autonomiczny przez każdą instytucję, która zna metodologię sporządzania tego rodzaju dokumentów oraz ma odpowiednią wiedzę branżową. Np. stowarzyszenie, w którym wielu pracowników życzyłoby sobie sporządzić bilans kompetencji, zdane jest na konieczność zdobycia metodologii i wspierania pracowników w sporządzaniu bilansów. Zdarza się, że dwie instytucje współdziałają ze sobą każda z nich posiada jedną z wymaganych umiejętności tj. albo wiedzę branżową, albo umiejętność sporządzania dokumentacji tak współpracują np. firmy z biurami ds. orientacji zawodowej. Nie ma instytucji zobligowanych do wspierania osób pragnących sporządzić bilans kompetencji. Kantony mają swobodę w ustalaniu kryteriów jakościowych w tym zakresie. Mogą rekomendować jakieś instytucje, bądź akredytować centra bilansów. Konfederacja międzykantonalna rekomenduje finansowanie przez kantony kosztów bilansów osób starających się o uzyskanie pierwszego tytułu zawodowego. 17

18 Eksperci dokonujący walidacji, oprócz posiadania standardowych dyplomów w danej branży muszą przejść szkolenie z zakresu walidacji, uczestniczyć regularnie w wymianie doświadczeń z innymi ekspertami lub też w coachingu indywidualnym. Za kształcenie ekspertów odpowiada kanton. Eksperci oceniają złożoną przez kandydata dokumentację pod względem formalnym, sprawdzają, czy kandydat deklaruje wszystkie kompetencje operacyjne określone w profilu kompetencyjnym. Przeprowadzają rozmowę z kandydatem, mogą stosować również inne metody weryfikacji adekwatne dla danej branży, np. przeprowadzić egzamin praktyczny. Komisja sporządza sprawozdanie z ewaluacji, wydaje kandydatowi certyfikat, ewentualnie informuje go o niepotwierdzonych elementach, udzielając jednocześnie informacji o możliwych sposobach uzupełnienia brakujących umiejętności i warunkach ich walidowania. Kandydatowi przysługuje prawo odwołania od decyzji komisji, według procedury opisanej w przekazywanej mu dokumentacji. Uwagi Bardzo dobrze zorganizowany system, wzorcowy pod względem przejrzystości i kompleksowości zastosowanych rozwiązań, a także czytelności dla kandydatów. Angielski system potwierdzania kwalifikacji Opis funkcjonowania systemu odpowiedzialne instytucje, zasady funkcjonowania, powiązania z instytucjami krajowymi W Wielkiej Brytanii funkcjonują dwa odrębne systemy opisywania kompetencji: National Qualifications Framework (NQF) obowiązuje w Anglii, Walii i Irlandii Północnej, Scottish Credit and Qualifications Framework (SCQF) obowiązuje w Szkocji. W 2004 r. przeprowadzono reformę NQF zwiększając liczbę poziomów kompetencji z 5 do 8. Celem reformy było lepsze dostosowanie NQF do ram kwalifikacyjnych obowiązujących w szkolnictwie wyższym (Framework of Higher Education Qualification). Poprzednio obwiązujące poziomy od 4 do 5 przekształcono w poziomy od 4 do 8. W praktyce Europejskie Ramy Kwalifikacyjne (EQF) na dzień dzisiejszy posiadają 9 poziomów, ponieważ poniżej poziomów 1 8 znajduje się dodatkowo tzw. poziom wejściowy. W Wielkiej Brytanii istnieją trzy instytucje dokonujące akredytacji kwalifikacji. Akredytacja kwalifikacji polega na potwierdzeniu, że dana kwalifikacja spełnia kryteria NQF. Jest to uznanie, że dana kwalifikacja mieści się w ramie NQF. Do akredytacji powołane są trzy agencje: w Anglii w Walii w Irlandii Północnej Agencje te są powoływane przez rządy w/w krajów i zrzeszają niezależnych ekspertów. 18

19 Głównymi zadaniami agencji, obok akredytowania kwalifikacji, jest praca ze szkołami w zakresie budowy programów nauczania i oceny postępów uczniów, jak również współpraca z biznesem dotycząca kształcenia pracowników adekwatnie do wymagań rynku pracy. Lista akredytowanych kompetencji znajduje w bazie danych dostępnej na stronie internetowej National Database of Accredited Qualifications. Krajowy system kwalifikacji jest spójny z Europejskimi Ramami Kwalifikacji w zakresie ilości poziomów kwalifikacji. Europejskie Ramy Kwalifikacji nie uwzględniają jednak poziomu wejściowego zakładającego całkowicie podstawowe kompetencje. Różnice występują, jeżeli chodzi o zawartość kompetencji na poszczególnych poziomach. Krajowy system kwalifikacji (NQF) podobnie jak Europejskie Ramy Kwalifikacji (EQF) posiada trzy kategorie deskryptorów. Trzecia z nich odpowiedzialność, rozumiana jako zakres odpowiedzialności, autonomii lub zakres powierzonych zadań wydaje się tożsama z trzecią kategorią deskryptorów EQF. Pierwsza kategoria NQF intelektualne umiejętności i atrybuty zawiera w sobie elementy związane ze stosowaniem posiadanej wiedzy w praktyce oraz kompetencjami poznawczymi (np. analiza i ocena informacji) i różni się od pierwszej kategorii EQF, którą była po prostu wiedza. Druga kategoria NQF procesy różni się od istniejących w EQF umiejętności. Procesy zawierają zarówno określone umiejętności (np. współpraca z innymi, prezentacja), jak i pewne konglomeraty zachowań (np. skutecznie realizuje swoje zadania w jasno określonym kontekście). Rozumienie tych kategorii z pewnością wymaga doprecyzowania. Nie znaleziono informacji na temat ogólnych zasad potwierdzania kwalifikacji. Natomiast potwierdzanie kwalifikacji trenerskich w Anglii odbywa się w oparciu o dokumentację tzw. dowodów dokumentów potwierdzających sprawność w aspekcie konkretnej kompetencji. Jeżeli jest nią np. przygotowanie programów szkoleniowych to dowodem będzie tu program szkolenia. Kandydat zbiera portfolio dowodów (do każdej z kompetencji należy posiadać co najmniej dwa dowody), a następnie podlegają one ocenie. Dodatkowo wymagane jest doświadczenie w postaci określonej liczby przeprowadzonych godzin szkoleniowych. Szkocki system potwierdzania kwalifikacji Opis funkcjonowania systemu odpowiedzialne instytucje, zasady funkcjonowania, powiązania z instytucjami krajowymi W 1992 r. powstał szkocki system przyznawania punktów za działania związane ze zdobywaniem doświadczenia w miejscu pracy. Wszystkie college i uniwersytety w Szkocji podpisały porozumienie o możliwości zmiany miejsca uczenia się przez uczniów i studentów. Postanowiono również uznawać czas faktycznej nauki (pomimo że np. dana osoba nie ukończyła szkoły i nie została absolwentem). Na przykład, jeśli szkoła trwa 3 lata, a uczeń ukończył 2 lata nauki, to otrzymuje dokument potwierdzający jego dwuletnią edukację. W 1994 r. wprowadzono nauczanie modułowe. Od 2002 r. do 2007 r. wdrażano Szkocki 19

20 System Punktowy i Ram Kwalifikacji Scottish Credit and Qualification Frameworks (SCQF). Rząd szkocki podjął decyzję zawartą w dyrektywie o wprowadzeniu SCQF, uniwersytety stały się odpowiedzialne za proces wdrożenia szkockich ram i otrzymały w tym zakresie wsparcie finansowe ze strony rządu. Powstały wytyczne dotyczące naliczania kredytów i możliwości transferu kredytów. W listopadzie 2006 r. jako spółka z o.o powstało partnerstwo SCQF, aby zarządzać SCQF. Począwszy od 2007 r. partnerstwo nie otrzymuje pomocy finansowej od rządu szkockiego. Członkowie partnerstwa SCQF: Agencja Zapewniania Jakości w Szkolnictwie Wyższym Quality Assurance Agency for Higher Education, College szkockie Scotland s Colleges, Ministerstwa Ministers of the Scottish Government, Szkockie Władze ds. Kwalifikacji Scottish Qualification Authorities, Szkockie Uniwersytety Universities Scotland Partnerstwo czuwa nad utrzymaniem jakości i integralności Szkockich Ram Kwalifikacji, promuje i rozwija Ramy jako narzędzie wsparcia kształcenia ustawicznego, utrzymuje i rozwija związki z innymi ramami kwalifikacji w Wielkiej Brytanii, Europie i na świecie. Partnerstwem zarządza Zarząd, w skład którego wchodzą dyrektorzy organizacji członkowskich. Na czele Zarządu stoi niezależny przewodniczący. Struktura Partnerstwa: Zarząd Partnerstwa organ zarządzający, Executive Team organ wykonawczy pod kierownictwem Chief Executive Officer, wdraża roczny plan operacyjny SCQF, wspiera rozwój strategiczny Ram Kwalifikacji, Quality Committee jest odpowiedzialny za utrzymywanie standardów jakości, dostarcza informacji uczącym się, pracodawcom oraz instytucjom, SCQF Forum zostało założone w celu promowania SCQF. Składa się z doświadczonych przedstawicieli instytucji edukacyjnych, szkoleniowych i biznesu. Jest też organem doradczym dla Zarządu Partnerstwa oraz organu wykonawczego, European/International Group Międzynarodowa/Europejska Grupa założona przez Zarząd Partnerstwa, wspiera Partnerstwo poprzez dzielenie się wiedzą i doświadczeniem. W 2009 r. skład Zarządu przedstawiał się następująco: 1. Sir Andrew Cubie CBE, Independent Chair 2. Dr Ray Harris, Scotland s Colleges 3. Dr Bill Harvey, Quality Assurance Agency, Scotland 4. Dr Janet Brown, Scottish Qualifications Authority 5. Mr Alastair Sim, Universities Scotland 6. Mr Hugh McAloon, Scottish Government Zarząd Partnerstwa spotyka się kwartalnie, a spotkania są protokołowane. Proces określania poziomu SCQF i punktów kredytowych (SCQF Credit Points) dla kwalifikacji lub programu nauczania jest definiowany jako credit rating i może być 20

21 przeprowadzony wyłącznie przez tzw. Credit Rating Bodies. Credit Rating Bodies w Szkocji: Scotland s college, Scottish Higher Education Institutions (HEIs), Scottish Qualifications Authority (SQA), Inne organizacje zakwalifikowane przez Partnerstwo SCQF. SCQF Credit Rating Body jest odpowiedzialne za zapewnienie spójności procesu określania poziomu SCQF i punktów kredytowych z odpowiednimi poziomami odniesienia. O możliwość określania poziomów SCQF i punktów kredytowych mogą ubiegać się również inne instytucje, które oceniane są między innymi pod względem wiarygodności, stabilności, wiedzy dotyczącej edukacji i szkoleń w Szkocji. Bardzo istotne jest, czy ubiegające się instytucje posiadają silny system zapewniania jakości i czy spełniają wytyczne SCQF zawarte w Podręczniku SCQF. Przed podjęciem decyzji o uznanie ubiegającej się instytucji za nową credit rating body instytucja ta jest wizytowana. Po ostatniej wizytacji przygotowany jest raport, który następnie przekazywany jest do SCQF Quality Committe. Następnie raport wraz z rekomendacjami przekazywany jest do Zarządu Partnerstwa. Jeśli decyzja jest pozytywna, to nowe credit rating body może określać poziomy SCQF i punkty kredytowe (SCQF Credit Points) dla kwalifikacji lub programów nauczania i staje się jednocześnie instytucją uznającą kwalifikacje pracowników. Po pewnym czasie oraz po zdobyciu doświadczenia w zakresie określania poziomów SCQF i potwierdzania kwalifikacji, instytucja może ubiegać się o przyznanie możliwości określania poziomu SCQF i punktów kredytowych (SCQF Credit Points) dla kwalifikacji lub programów nauczania innych instytucji. Szkocki System Punktowy i Ram Kwalifikacji (SCQF) jest spójny z Europejskimi Ramami Kwalifikacji. Poziomy Szkockich Ram Poziomy Europejskich Ram częściowo 1 21

22 Szkocki System Punktowy i Ram Kwalifikacji posiada 12 poziomów: od poziomu dostępu (SCQF Poziom 1) do doktora nauk (poziom 12). Wraz ze wzrostem poziomu wymagania wobec ucznia są coraz większe i coraz bardziej skomplikowane. Wzrost poziomu od 2 do 12 odnosi się do: złożoności, głębi wiedzy i zrozumienia, doświadczenia zawodowego, stopnia integracji, niezależności i kreatywności, zakresu i złożoności aplikacji/praktyk, podejmowanych ról w stosunku do innych uczniów/pracowników podczas wykonywania zadań. Poziomy SCQF nie są bezpośrednio związane z latami nauki. Na przykład może się zdarzyć, że osoba ucząca się 1 rok posiada takie same efekty uczenia się jak osoba po 4 latach nauki i obie znajdują się na tym samym poziomie. Deskryptory poziomów dają ogólny zarys wyników w nauce. W SCQF poziomy od 2 do 12 mają 5 obszarów: wiedza i zrozumienie, zastosowanie wiedzy i zrozumienia, ogólna sprawność psychofizyczna (np. krytycznej oceny analizy), umiejętności komunikacji, pisania, liczenia, umiejętności samodzielności, odpowiedzialności i pracy w grupie. W odróżnieniu, w EQF są tylko 3 obszary: wiedza, umiejętności, kompetencje. Kwalifikacje i programy nauczania umieszczone na tym samym poziomie SCQF, są zasadniczo porównywalne pod względem ogólnego poziomu wyników. To nie znaczy, że mają ten sam cel, treści lub znaczenie. Można je porównać dzięki poziomowi wiedzy, umiejętności i kompetencji. Na przykład, Advanced Higher certyfikat i świadectwo w zakresie szkolnictwa wyższego znajdują się na SCQF Poziom 7, ale mają one różne formy przekazu oraz zasady oceny. Punkty są wykorzystywane do określenia efektów kształcenia i nadania im wartości. Jest to sposób na pokazanie, ile średnio czasu zajmuje nabycie kwalifikacji lub zakończenie nauki programu. Punkty wraz z deskryptorami poziomów pozwalają uczniom i pracodawcom porównać różne kwalifikacje na tych samych lub nawet różnych poziomach, czyli służą do oszacowania wyników nauczania. Instytucje ubiegające się o możliwość potwierdzania kwalifikacji płacą instytucjom akredytującym. Klienci zainteresowani potwierdzaniem płacą za ten proces. 22

23 Przykład z Napier Univeristy: Studenci kierunku Finanse chcący zdobyć licencjat w tej dziedzinie zwykle mają już duże doświadczenie zawodowe związane właśnie z finansami oraz odpowiednie certyfikaty (Certificates in Financial Planning, cz. 1, 2, 3). Na wejściu za certyfikaty cz. 1, 2, 3 studenci mogą uzyskać do 90 punktów kredytowych. Następnie student może uzyskać kolejne punkty (do 150 punktów) za potwierdzenie wiedzy i doświadczenia zdobytych w miejscy pracy (egzamin pisemny i ustny). Studenci mogą też dostać punkty za wcześniejszą naukę i doświadczenie (do 360 punktów) i od razu uzyskać tytuł licencjata (Bachelor). Uwagi Szkockie Ramy Kwalifikacji sprawdzają się zarówno dla uczących się, jak i dla pracodawców. Szkocki system daje pracodawcy możliwość zrozumienia nie tylko, jaką szkołę ukończył potencjalny pracownik, ale również jakie posiada umiejętności. Szkocki system pozwala zrozumieć kwalifikacje na tle własnej ścieżki kariery zawodowej, umożliwia porównanie kwalifikacji do form kształcenia. System ram kwalifikacji oraz potwierdzania kwalifikacji może przyczynić się do podniesienia kwalifikacji pracowników, ponieważ stwarza przejrzyste ścieżki kształcenia zawodowego. Jest jak mapa drogowa, która mówi, gdzie można się znaleźć przy określonym nakładzie pracy i czasu. W Szkocji wiele firm ubiega się o możliwość akredytowania określonych kwalifikacji. Daje to firmie dodatkowy prestiż i możliwość wykształcenia na własne potrzeby wykwalifikowanej kadry. O tym, że SCQF jest coraz bardziej popularny wśród szkockich pracodawców, świadczą: ogłoszenia o naborze pracowników, które zawierają się w jednym zdaniu, np. poszukujemy menedżera na poziomie 5 SCQF, opisy kursów w informatorach uniwersytetów i college ów, świadectwa i dyplomy (nawet w szkole podstawowej zawierają odniesienia do numeru poziomu SCQF). 23

24 Wydarzyło się w projekcie... Kooperacja instytucji rynku pracy, edukacji i szkoleń Spotkanie tematyczne - poradnictwo całożyciowe lutego 2010r. odbyło się I spotkanie grupy zadaniowej Doradztwo edukacyjno - zawodowe. W spotkaniu wzięło udział 14 przedstawicieli takich instytucji, jak: poradnie psychologiczno-pedagogiczne, Centrum Kształcenia Praktycznego, Centrum Kształcenia Ustawicznego, akademickie biura karier, Kuratorium Oświaty, powiatowe urzędy pracy. Spotkanie było kontynuacją prac, które zostały rozpoczęte w czasie warsztatu na II konferencji Małopolska Otwarta na Wiedzę 21 maja 2009r. Grupa będzie działać w oparciu o rekomendacje dotyczące poradnictwa całożyciowego i dotychczasowe rezultaty pracy w sieci w ramach realizowanego projektu AQOR Wzmocnienie jakości w poradnictwie zawodowym. Spotkanie tematyczne - Standardy kompetencyjne profesjonalistów kształcących przez całe życie lutego 2010 r w siedzibie Wszechnicy UJ odbyło się spotkanie grupy zadaniowej Standardy kompetencyjne profesjonalistów kształcących przez całe życie. Uczestniczyli w nim przedstawiciele powiatowych urzędów pracy, Wszechnicy Uniwersytetu Jagiellońskiego, Małopolskiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli, Centrum Kształcenia Ustawicznego, Polskiej Izby Firm Szkoleniowych, akademickich biur karier, WUP w Krakowie. 24

25 Tematem pracy grupy była próba definicji stanowiska menadżera. Przedstawiciele instytucji partnerskich zapoznali się z założeniami Europejskich Ram Kwalifikacji w kontekście kompetencji menadżera. W trakcie warsztatu uczestnicy pracowali natomiast nad wyodrębnieniem grup kompetencji menadżerskich w ramach ośmiopoziomowego modelu standaryzacji kompetencji zawodowych określając kompetencje i obszary odpowiedzialności oraz różnicując poszczególne poziomy. Uczestniczący w spotkaniu przedstawiciele Instytucji Partnerskich dzieląc się swoim doświadczeniem przyczynili się do wypracowania profilu kompetencyjnego Menadżera dostosowanego do realiów polskiego rynku i adekwatnego do rzeczywistych zadań i umiejętności. Spotkanie tematyczne - Kształcenie zawodowe na potrzeby lokalnego rynku pracy... W dniach 4 i 24 marca br. odbyły się spotkania grupy zadaniowej Kształcenie zawodowe na potrzeby lokalnego rynku pracy. W spotkaniu uczestniczyli zarówno przedstawiciele instytucji publicznych jak i pracodawców. Celem spotkań było wypracowanie jednolitego stanowiska w kwestii planowanych zmian w zakresie kształcenia zawodowego na poziomie krajowym. Proponowane zmiany były także dyskutowane w gronie dyrektorów wojewódzkich urzędów pracy (mailowo, podczas Konwentu). Raport z pracy grupy został przekazany do Ministerstwa Edukacji - oczekiwane są konkretne reakcje ze strony przygotowujących rozwiązania ustawowe. Uwagi ogólne: Duży poziom ogólności proponowanych zmian Brak uściślenia założonej roli dotychczasowych publicznych i niepublicznych szkół zawodowych, placówek oświatowych, jak również innych instytucji oświatowych oraz izb branżowych i cechów rzemiosł, przedsiębiorstw i innych zakładów pracy. Nadanie większego znaczenia współpracy różnych instytucji zajmujących się kształceniem zawodowym - to bardzo pozytywna wizja zmian w kształceniu zawodowym. Potrzeba wypracowania systemu badania losów absolwentów. Dotychczasowe przykłady badań pokazują, że jest to bardzo istotny proces, pozwalający na rozsądne zarządzanie szkołami. Można rozważyć wprowadzenie takiej zmiany systemowej. Postulat wykorzystywania platform e-learningowych do wprowadzania zmian w teoretycznych elementach kształcenia zawodu. Obszar I - Klasyfikacja zawodów szkolnictwa zawodowego 1. Postawienie na kwalifikacje zawodowe jest pozytywnym kierunkiem zmian. Uściślenia wymaga ich sposób uzyskiwania. Wykaz posiadanych kwalifikacji przez absolwenta danej szkoły powinien znajdować się na końcowym świadectwie szkolnym albo w załączonym do tego świadectwie suplemencie. 2. Ujednolicenie klasyfikacji zawodów spójne dla szkolnictwa i rynku pracy uznano za zmianę korzystną. Propozycja podjęcia działań w celu weryfikacji liczby zawodów i dostosowania jej do warunków szkolnych. 25