Biuletyn Klimatyczny. Numer 21 III kwartał Od redaktora: W tym numerze:

Transkrypt

1 Numer III kartał 2009 Buletyn Klmatyczny W tym numerze: Feleton Redaktora... 2 Pyrrusoe zycęsto Transport morsk a zmany klmatyczne Zmej sebe a ne klmat... 7 Reakcja przed szkodą, czyl adaptacja do zman klmatu Polsce... 8 Stanosko Koalcj Klmatycznej sprae adaptacj... 9 Komsja Europejska o fnsoanu ochrony klmatu krajach rozjających sę Z ostatnej chl Informacja o noej publkacj Koalcj Klmatycznej Portale edukacyjne Fundacj rzecz Efektynego Wykorzysta Energ Od redaktora: Zostały da mesące do kolejnej Konferencj Stron Konencj Klmatycznej, a neele skazuje to, że zakończy sę o sukcesem. Perszy tydzeń dodatkoej rundy negocjacyjnej Bangkoku ne przynósł przełomu. Rozmoy grzęzną debatach temat mało stotnych szczegółó, negocjatorzy stosują sztuczk, by ne dopuścć do podjęca konkretnych decyzj. Ne róży to dobrze przed konferencją Kopenhadze. Psze o tym Zbgne Karaczun feletone redaktora Buletynu. O Pyrrusoym zycęste Polsk Europejskm Trybule Spraedlośc psze Andrzej Kassenberg. Wyrok ETS przyzł rację szemu krajo sporze z Komsją Europejską dotyczącym sposobu zaterdza II Planu Alokacj Upraneń do Emsj. Polscy poltycy ogłosl sukces. Jest on jedk pozorny, ne ozcza boem, że Polska automatyczne uzyska żądaną początkoo lczbę upraneń. Koneczne będze ponone przygotoane Planu podstae jnoszych, dostępnych danych, a te są dla Polsk druzgocące. W 2008 roku emsja z krajoych podmotó objętych handlem upranem była o pod 25proc. nższa nż żądane przez Polskę 284 mln ton tylko o 1,5 proc. yższa od przyznych przez UE 208,5 mln ton. Podto prognozy gospodarcze ne są już tak optymstyczne z penoścą Polska ne będze mogła terdzć, że będze rozjała sę dchodzących latach z prędkoścą pęć proc. PKB roczne. Może to ozczać, że efekce krajoe podmoty otrzymają jeszcze nższą pulę upraneń... Według danych World Resource Insttute transport jest odpoedzalny za 13,5 proc. globalnej emsj gazó ceplarnych. Jasne jest, że róneż ten sektor ponno sę objąć dzałam, których celem jest ogranczene emsj. Poszechne jedk - myśląc o transporce - mamy uadze motoryzację lotncto. O tym, jak aż jest gospodarka morska emsja ze statkó, psze Krzysztof Kameneck. Opsuje dokument Komsj Europejskej Strategczne cele zalece zakrese poltyk transportu morskego UE do 2018 r., którym przedstaono pogląd Wspólnoty temat strateg ochrony środoska, tym klmatu, odnesenu do tego sektora transportu. Brak adekatnych dzałań rzecz ochrony klmatu spraa, że coraz ażnejsze stają sę te, które mają przystosoać społeczeństo gospodarkę do zachodzących zman. Ne ozcza to jedk, że moż zaprzestać aktynośc, celem której jest redukcja emsj gazó ceplarnych. Jak psze Stanosku Koalcja Klmatycz, dalsza zcząca szybka redukcja emsj jest arunkem konecznym poodze adaptacj. Przygotoane Stanoska dotyczącego adaptacj toarzyszyło zorganzoanej przez Koalcję Klmatyczną konferencj ten temat. W jej trakce specjalśc z elu dzedzn skazyal, że koneczne jest podjęce Polsce szybkch prac tym zakrese. Bardzo aż była nformacja Mnstersta Środoska, że Rada Mnstró podjęła lpcu br. decyzję o przystąpenu do przygotoa planu adaptacj Polsk do zman klmatu. O nnej akcj Polskego Klubu Ekologcznego Okręg Mazoeck - członka Koalcj Klmatycznej, zbera trakce koncertu Radohead podpsó zyających premera do podjęca zdecydoanych dzałań rzecz ochrony klmatu, psze Urszula Burkot. W tym numerze Buletynu przedstaamy też nformację o jnoszej publkacj Koalcj Klmatycznej - raporce alzującym eolucję polskej poltyk klmatycznej ostatnch dudzestu latach. Jej autorzy: Zbgne Karaczun, Andrzej Kassenberg oraz Mrosła Sobolesk pokazują jażnejsze yza tej poltyk progu XXI eku. Buletyn kończy nformacja o noym dokumence strategcznym UE dot. fnsoa zman klmatu oraz prezentacja jednej z partnerskch organzacj Koalcj Klmatycznej: Fundacj Efektynego Wykorzysta Energ. Młej lektury! 1

2 Feleton Redaktora Do rozpoczęca 15. Konferencj Stron Ramoej Konencj NZ sprae Zmany Klmatu zostało 65 dn, 19 godzn, 10 mnut trzy sekundy. Przed m jeszcze tylko pęć dn rozmó Bangkoku, a potem stępne spotkane - Kopenhadze. Wydaałby sę ęc, że szystke ażne keste ponny być uzgodnone, a negocjatorzy nn omaać tylko szczegóły porozume. Nestety, jak to przedyano początku roku, mmo dodatkoych dóch rund negocjacyjnych, ne tylko ne osągnęto porozume, ale jest do nego nemal tak samo daleko jak Poznu czy Bal. Serpnoe spotkane Bonn, poprzedzające negocjacje Bangkoku, ne przynosło konkretnych rezultató czy decyzj. Podstaą obecnych rozmó jest tz. skonsoldoany tekst negocjacyjny, który zaera przedstaone przez różne kraje propozycje porozume oraz komentarze do nch. Tekst ten jest trudny skomplkoany oprócz różnego podejśca do efektó konferencj Kopenhadze zaera lczne potórze pod 2000 fragmentó zapsanych asach (czyl tych, które ponny być negocjoane). Dla poró tekst negocjacyjny 3. Konferencję Stron 1997 roku Koto lczył 30 stron. A tak nemal cudem udało sę tedy osągnąć porozumene. Wśród elu problemó negocjacyjnych szczególną uagę zasługują da: zakres uzgodnonego zoboąza do redukcj emsj gazó ceplarnych oraz fnsoane dzałań rzecz ochrony klmatu adaptacj do zman krajach rozjających sę. Gdyby podsumoać przedstaone dotychczas przez państa Aneksu I propozycje pułapó redukcyjnych, to całkoty pozom redukcj z krajó roznętych pozostałby pozome 1015 proc. (przy nezbędnej, zdanem IPCC, redukcj pozome proc.). Co ęcej, ele rządó uzależ proponoany pozom redukcj u sebe od decyzj podjętej przez nne kraje Aneksu I. Z penoścą jedynym krajem, który rzeczyśce chce dzałać rzecz ochrony klmatu jest Norega. Jej celem jest redukcja emsj 2020 roku o 30 proc. ( odnesenu do 1990 r.), tym de trzece redukcj mają przyneść dzała krajoe, a 10 proc. nestycje państach rozjających sę. Rząd noresk zamerza też doproadzć do tego, by 2030 r. gospodarka noreska była neutral pod zględem emsj CO2. Propozycje nnych państ Aneksu I są mnej ambtne: Japo: redukcja o osem proc r. odnesenu do 1990 r. Długotermnoym celem jest redukcja emsj 2050 roku o proc. Australa: redukcja o pęć proc r. odnesenu do 2000 r. (bezarunkoo). Jeśl uzgodnone zostane, że stężene dutlenku ęgla atmosferze ne będze mogło przekroczyć 450 ppm, óczas gotoa jest ogranczyć emsję 2020 o 20 proc. Kada: redukcja o 20 proc. do 2020 r. odnesenu do 2006 r. Islanda: redukcja o 15 proc r. odnesenu do 1990 r. Rosja: redukcja o proc r. odnesenu do 1990 r. Celem długotermnoym Rosj jest ogranczene emsj 2050 roku o 50 proc. Redukcja pozome 80 proc r. jest dla Rosj ne do przyjęca. Bałoruś: redukcja o proc r. odnesenu do 1990 r. Noa Zelanda: redukcja o 10 proc r. odnesenu do 1990 r. Jeśl nne kraje Aneksu I uzgodną tak pozom, to redukcja o 20 proc r. (ale pod eloma nnym arunkam). USA: redukcja o 17 proc. do 2020 r. odnesenu do pozomu obecnego, czyl o 1-4 proc. odnesenu do 1990 r. Redukcję mają zapenć lczne dzała offsetoe, co praktyce ozcza, że emsja z terenu Stanó Zjednoczonych będze rosnąć do połoy trzecej dekady XXI eku. U Europejska: 20 proc. redukcj 2020 r.; ale jeśl dołączą sę nne kraje Aneksu I to o 30 proc., z czego de trzece, dzęk dzałanom krajoym, a jed trzeca - nestycje krajach rozjających sę. Tak duże rozbeżnośc odnesenu do celu redukcyjnego, roku bazoego zasad, jake mają decydoać o elkośc redukcj, spraą, że negocjacje tym obszarze będą trudne. To ne jedyne problemy dotyczące elkośc redukcj emsj. Inne dotyczą zakresu sposobu redukcj krajach rozjających sę. Chocaż ększość państ G-77 zgadza sę, że ponny być nch realzoane Narodoe Właśce Programy Ochrony Klmatu (Natol Approprate Mtgaton Actons NAMA), to ne yrażają zgody, by proadzały one zoboąza do redukcj emsj sposób podobny jak krajach roznętych. Ne ma też zgody, czy zoboąza NAMA mają być oblgatoryjne, dobroolne czy też o nnym charakterze. Warto zauażyć, że USA nosło o dokone rozróżne mędzy krajam rozjającym sę odnesenu do ch rol możlośc ochrone klmatu. Wększość państ G-77 podchodz jedk do tej propozycj sceptyczne. Ważnym trudnym obszarem negocjacyjnym jest sparce przez kraje roznęte dzałań państach rozjających sę zakrese fnsoa adaptacj transferu technolog oraz 2

3 draża rozązań służących ochrone klmatu. O le odnesenu do ochrony klmatu zasadnczym nstrumentem sparca pozostane zapene Mechanzm Czystego Rozoju (CDM), to kluczoym zagadnenem staje sę fnsoane adaptacj. Potrzeby tym zakrese są olbrzyme, ch koszt skal globalnej oce sę od 4 mld euro roczne (edług raportu Stern a) do pod 170 mld/rok (edług UNFCCC z 2008 roku [1]). Najnosze, pochodzące z tego roku oszacoa brytyjske [2] skazują, że tylko potrzeby krajó rozjających sę mogą sęgnąć od 90 do 200 mld euro! O konecznośc sparca dzałań krajach rozjających sę jest przeko U Europejska, która przedstała e rześnu br. propozycję stanoska negocjacyjnego Wspólnoty tym obszarze COP 15. W Komunkace Communcaton From The Commsson To The European Parlament, The Councl, The European Economc And Socal Commttee And The Commttee Of The Regons: Steppng up ntertol clmate fnce: A European blueprnt for the Copenhagen deal [3] Wspólnota sterdza, że jej udzał e speranu realzacj poltyk klmatycznej państach rozjających sę ponen yneść proc. środkó przezczanych ten cel, czyl od 2 do 13 mld euro roczne (do 2020 r.). W praktyce elkość tej kontrybucj zależeć będze od elkośc uzgodnonej pomocy mędzyrodoej, a także ag, jaką określenu udzału poszczególnych gospodarek uzyskają stępujące krytera - elkość dochodu rodoego pozom emsj GHG [4]. Nestety, jak sę ydaje, nne kraje ysoko roznęte ne są gotoe podążyć tropem Wspólnoty Europejskej zadeklaroać jednozczne, jaką elkość środkó będą przezczać dzała ochrony klmatu adaptoa sę do zman państach rozjających sę. Na odbyającym sę rześ br. Szczyce G-20 Pttsburgu, który mał określć skalę nezbędnej możlej pomocy udzelanej przez jbogatsze państa śata dzała ochrony klmatu krajach rozjających sę, ne przedstaono konkretó. Spotkane zakończyło sę typoym, mdłym nc ne móącym komunkatem, że pomoc jest potrzeb mus być zcz. To źle rokuje możlośc osągnęca porozume Kopenhadze. Kraje afrykańske, ustam premera Etop Melesa Ze zagrozły, że przypadku braku porozume o pomocy dla krajó rozjających sę ne dopuszczą do podpsa porozume trakce COP 15 [5]: Ngdy ne zgodzmy sę umoę, której celem ne będze ogranczene oceple klmatycznego do osągalnego mnmum, bez zględu rozmar oferoanej m pomocy bądź też koty odszkodoa. Jeśl zajdze potrzeba, jesteśmy goto ycofać sę z negocjacj, które są zagrożenem dla szego kontynentu. Afryka domaga sę, by kraje Aneksu I przezczyły co jmnej 0,5 proc. sojego PKB alkę ze skutkam globalnego oceple państach rozjających sę. To tylko da obszary negocjacj, ale kontroersj jest ęcej. Na tyle dużo, że Yvo de Boer, Sekretarz Generalny Konencj Klmatycznej, podsumoując tempo negocjacj Bonn ocejąc możlość osągnęca porozume sterdzł... my ne dokomy tego do Kopenhag... Brak porozume Kopenhadze ozczać będze klęskę ne tylko dla ochrony środoska, lecz także dla społeczeństa gospodark. Ne unknemy skutkó społecznych: katastrof ofar z nm zązanych, epdem chorób, masoych mgracj nepokojó z nch ynkających. Ne unknemy skutkó gospodarczych: upadku elu sektoró, fluktuacj rynkó, masoych dzałań spekulacyjnych, trudnośc z ubezpeczanem proadzonej dzałalnośc. Brak porozume ozczać też będze klęskę dla Polsk, boem Wspólnota ne zdecyduje sę lberalzację poltyk klmatycznej, a brak uzgodneń globalnych będze sprzyjał uceczce gospodark do tych regonó śata, które ne mają ymogó ekologcznych. Dlatego Rząd Polsk ponen aktynej nż dotychczas łączyć sę do budoy przyszłego porozume. Złaszcza że do COP 15 prof. Macej Nock jest prezydentem Konferencj Stron. To kłada sz kraj szczególną odpoedzalność za budoę konsensu przez szczytem Kopenhadze. A do COP 15 pozostało już tylko 65 dn, 7 godzn, 12 mnut 27 sekund. Zbgne M. Karaczun Polsk Klub Ekologczny Okręg Mazoeck [1] [2] [3] [4] [5] UNFCCC (2007), Investment and Fncal Flos to Address Clmate Change, Unted Natons Frameork Conventon on Clmate Change, Bonn Martn Parry, Ngel Arnell, Pam Berry, Davd Dodman, Samuel Fankhauser, Chrs Hope, Sar Kovats, Robert Ncholls, Davd Satterthate, Rchard Tffn, Tm Wheeler (2009) Assessng the Costs of Adaptaton to Clmate Change: A Reve of the UNFCCC and Other Recent Estmates, Intertol Insttute for Envronment and Development and Grantham Insttute for Clmate Change, London. Publkacja dostęp : COM(2009) 475/3 Na margnese arto tym mejscu zanotoać stotną noość stanosku UE zaprezentoaną tym dokumence. Zdanem Komsj Europejskej, autora Komunkatu, osągnęce ambtnego porozume Kopenhadze ozcza m.n. zapenene, że dzała rzecz redukcj emsj gazó ceplarnych podejmą także kraje rozjające sę, złaszcza te, których stępuje szybk zrost gospodarczy. Ozcza to, że Wspólnota podzela opnę USA, że trzeba dokoć rozróżne mędzy krajam spoza Aneksu I o ch różnej odpoedzalnośc za ochronę klmatu globalnego. Informacja za portalem chronmyklmat.pl: aktualnosc/d/14 /ve/afryka_groz_ ycofanem_se_z_rozmo_klmatycznych/ 3

4 Pyrrusoe zycęsto Sąd Perszej Instancj UE 23 rześ br. uzł za zasadną skargę Polsk odnośne dmerne restrykcyjnego lmtu upraneń do handlu emsjam CO2 okres [1]. Rząd polsk, sterdzając, że przyzne lmty emsj CO2 są zdecydoane za nske, podnósł skardze keste formalne proceduralne tzn. nedotrzymane przez Komsję termnu trzech mesęcy ustosunkoane sę do polskej propozycj, nezgodny z praem podzał kompetencj mędzy państa członkoske Komsję, nestosoane zasad rónego traktoa oraz neystarczające uzasadnene rzuconych ogranczeń. Wyrok I nstancj przyzje rację Polsce zakrese błędó proceduralnych zaterdzanu Krajoego Planu Rozdzału Upraneń do Handlu Emsjam (II KPRU), co ozcza, że neaż jest decyzja Komsj C (2007) ersja ostatecz z 26 marca 2007 r. dotycząca krajoego planu rozdzału upraneń do emsj gazó ceplarnych zgłoszonego przez RP lata Jeżel yrok zostane utrzymany, zostane uchylo decyzja KE przyzjąca Polsce uprane ysokośc 208,5 mln ton CO2 przy propozycj polskego rządu 284 mln ton CO2. W medach, ystąpech poltykó urzędnkó yrok uzno za sukces Polsk. Nestety zczącej częśc ne jest to sukces, gdyż: Po persze yrok pokazał, że były podstay proceduralne do negocjacj z Komsją Europejską yższych lmtó pod arunkem bardzej elastycznej postay polskego rządu. Uperane sę przy absurdalnej elkośc 284 mln ton CO2 usztynło proces negocjacyjny. Istotne jest, że początku formułoa polskej propozycj opartej jedyne o propozycje stoarzyszeń branżoych móono o tym, że zeryfkuje ją Mnstersto Gospodark. Ngdy to ne stąpło. Tak ęc II KPRU było zlepkem propozycj branżoych a ne realną oceną sytuacj przygotoaną przez polsk rząd. Koalcja Klmatycz już początku prac zracała uagę dmerne oczeka co do przydzału upraneń do emsj. Członkoe Koalcj, podstae łasnych oszacoań, sugeroal, że Polska pon domagać sę 2 mln upraneń do emsj (czyl ton CO2). W kuluarach ysocy urzędncy mnstersta środoska przyzal m rację, że faktyczne proponoa elkość jest około 20 proc. przerysoa, co ozcza lmt pozome 230 mln ton CO2. Zaskarżene stanoska Komsj Europejskej opóźnło przyjęce II KPRU. Wybory, zma koalcj rządoej objęce tek Mnstra Środoska przez prof. Maceja Nockego zmenły stanosko Polsk sprae II KPRU. Noy mnster uzł, że oczekane erdykt Sądu Perszej Instancj UE może doproadzć do podobnej sytuacj, jak przypadku perszego okresu rozlczenoego - krajoe podmoty ne będą mogły obracać rynku upranem do emsj. Dlatego też, ne ycofując z Europejskego Trybułu Spraedlośc skarg decyzję Komsj Europejskej, zdecydoał sę 2008 r. rozdzelć uprane do emsj zgodne z elkoścą rzuconą przez Komsję, czyl 208,5 mln upraneń roczne. Decyzja zapadła pod rok od rozpoczęca okresu rozlczenoego (rozpoczął sę on 1/01/2007 r.), co dla polskch przedsęborst ozczało stratę - brak zaterdzonego przez Komsję Europejską planu rozdzału upraneń unemożlał m uczestnczene transakcjach rynku europejskm. Decyzja mnstra Nockego umożlła ejśce polskch przedsęborst rynek. Stało sę to jedk przedednu kryzysu fnsoego ekonomcznego, który zmnejszył zanteresoane zakupem jednostek emsj dutlenku ęgla. Reasumując, gdyby Polska od początku przyjęła realstyczne założe domagała sę od UE lośc upraneń pozome mln ton CO2, to pradopodobne uzyskałaby zgodę Komsj Europejskej, a krajoe podmoty mogłyby sprzedaać jednostk upraneń rynku od początku. W 2008 r. przedsęborst łączone system ETS yemtoały 1,5 proc. pod lmt przyzny przez Komsję, co ozcza, że, gdyby polske podmoty otrzymały 230 mln upraneń, mogłyby sprzedać około 20 mln ton CO2. Zarobłyby tym mln euro! Nc ne zarobły, sperając rząd domagający sę 284 mln ton upraneń. Po druge, jeśl yrok Trybułu upraomocn sę, trzeba będze przygotoać noe KPRU. Ozcza to koneczność przelcze noo jego podsta, tym przyjęca realstycznych założeń odnesenu do szybkośc rozoju polskej gospodark. Przygotoując II KPRU zakładano, że będze ono ynosć co jmnej cztery proc. roczne. Rzeczystość, kryzys gospodarczy, boleśne zeryfkoały te założe. Przyjęce noych danych może spoodoać, że Polska efekce otrzyma et mnej nż dotychczasoe 208,5 mln CO2. Będze to rzeczysta korzyć dla spra ochrony klmatu, ale dla krajoych podmotó uczestnczących handlu ozczać będze ymerną stratę. Po trzece, terdzene, że gdyby elkośc przydzałó były ększe, to polske przedsęborsta zarobłyby tym, jest bezzasadne. Jeżel rynku będze ęcej upraneń, zmnejszy sę popyt ne ch ce spadne. Warto zauażyć, że take myślene, neobce poltykom przedsęborcom śadczy o tym, że Polsce handel upranem postrzega sę jako 4

5 szansę zarobku, a ne rzędze ochrony klmatu. To kolosalne neporozumene. Systemu handlu ne proadzono po to, by zarabal tym przedsęborcy, ale - by ogranczyć emsję dutlenku ęgla spoodoać, że doko sę to po jnższej możlej cene. Jeżel dodatkoe uprane, o które ystępują rząd przedsęborcy, mają jedyne służyć sprzedaży, to mus być traktoane jako nelegal pomoc publcz. O takm podejścu do systemu ETS śadczy stanosko Polskej Konfederacj Pracodacó Pryatnych, przedstaone po yroku Europejskego Trybułu Spraedlośc, którym sterdza o: Przede szystkm lczymy to, że Rząd zrob szystko, by przekoć KE, że średnoroczny przydzał emsj ysokośc 208,5 mln ton jest neystarczający dla potrzeb polskego bznesu yalczy dla Polsk yższe przydzały upraneń. Jak ynka z danych KASHUE, 2008 r. defcyt upraneń CO2 ynósł cztery mln ton. Ozcza to, że zaproponoany przez KE pozom okazał sę neystarczający et okrese poażnego osłabe gospodarczego, którego nkt ne przedyał, gdy zapadały decyzje Komsj. To fakt, który mejmy dzeję, traf do decydentó KE! Po czarte, yrok Europejskego Trybułu Spraedlośc jest nepraomocny Komsja Europejska może go zaskarżyć do II nstancj. Andrzej Kasssenberg Instytut rzecz Ekorozoju [1] Pełny, oryglny tekst artykułu ukazał sę 24 rześ 2009 r. vortalu.chronmyklmat.pl proadzonym przez Instytut rzecz Ekorozoju. Transport morsk a zmany klmatyczne Ne ulega ątplośc, że transport to sektor gospodark, który ma zasadnczy udzał emsj gazó ceplarnych postałych ynku dzałalnośc człoeka. Z transportem ne potrafmy sobe poradzć żadnej ze sfer decydujących o szym życu; an przestrzennej, an zdrootnej, an organzacyjnej. Wymeć moż by dalej, lecz zamast tego lepej sterdzć, że spółczesny człoek uzależnł sę od transportu jest gotó akceptoać szelke nedogodnośc z tym zązane. Próby ograncze płyu transportu sze życe są bolesne. Ne ydaje sę, by ogranczene zasobó potrzebnych do produkcj tradycyjnych pal, zmany klmatyczne czy nebezpeczeństa ynkające z koncentracj ruchu zmenły stosunek człoeka do transportu. W zasadze ysłek cylzacyjny pogłęba to uzależnene, choć przekształce, jakm podlega transport, pozorne zmeją arunk tego procesu. Gdy mómy transport, jczęścej pojaa sę skojarzene z transportem lądoym, rzadzej lotnczym. A transport morsk jest pradopodobne ostatną z elkch branż przeozu ludz dóbr, która przychodz m myśl. W ostatnch mesącach uagę przykua los polskch stoczn. Być może szych oczach znka jed z kluczoych gałęz gospodark. Mó sę o tym ze spokojem - z yjątkem jbardzej zanteresoanych praconkó jakby znkała bańka mydla, łata do odtorze. Trudno jedk zaprzeczyć, że ele stoczn europejskch pożegło sę z budoą statkó jako podstaoą dzałalnoścą. To, że temat transportu morskego pojaa sę teraz łamach Buletynu ne jest jedyne efektem szego zapene przejścoego Zanteresoa polskm stoczm. W tle dyskusj o przyszłośc przemysłu stocznoego ja sę problem transportu morskego - jego przyszłośc ujęcu globalnym europejskm. W Polsce okruchy dyskusj pojaały sę ne zązku z losem stoczn, ale przy okazj padó terrorystycznych statk u ybrzeży Afryk czy Azj PołudnooWschodnej. W Europe dyskusja o transporce morskm stano część dużej debaty temat strateg transportu kluczoego sektora gospodarczego. Komsja Europejska stycz 2009 r. ydała Komunkat Strategczne cele zalece zakrese poltyk transportu morskego UE do 2018 r.[1]. To ynk szerokch konsultacj z zanteresoanym strom, przedstacelam państ członkoskch grupą ekspertó zajmujących sę tematyką morską. Ważnym, choć ne domnującym ątkem Strateg jest ekologzacja transportu morskego. Europa jest zczącym przeoźnkem morskm. Odgrya ażną rolę żegludze - 41 proc. ogółu śatoej floty stano łasność europejskch przedsęborst (nośność, DWT). Koneczność przystosoan europejskej żeglug do ymogó gospodark globalnej spoodoała poażne strukturalne zmany sektorze. Wskutek globalzacj zrosła róneż konkurencja. Jak czytamy Komunkace, ele popraono europejskm transporce morskch z punktu dze ochrony środoska. Wzmocnono ramy regulacyjne UE, ązano ścślejszą spółpracę mędzy państam członkoskm, by rozązać stotne problemy: zapobega ypadkom ncydentom, emsj do atmosfery, oczyszcza ody balastoej recyklngu statkó. Komsja Europejska staa kolejne cele przed transportem morskm: zero odpadó zero emsj. Dlatego - edług Komsj - prorytety to: Stały postęp spójnym szechstronnym 5

6 dążenu do ograncze emsj gazó ceplarnych z żeglug mędzyrodoej, dzęk kombcj środkó techncznych, operacyjnych rynkoych; czynne zaangażoane Un Europejskej prace Mędzyrodoej Organzacj Morskej (IMO), celem którego jest ogranczene emsj gazó ceplarnych ze statkó [2] przyjęce pranych zoboązań tym zakrese trakce COP 15 Kopenhadze. Jeśl postęp tej dzedzne okaże sę nemożly, U pon zaproponoać roząza altertyne pozome ogólnoeuropejskm; zagarantoane, że państa członkoske będą zdolne osągnąć do 2020 r. dobry stan środoska ód morskch podlegających ch ładzy lub jurysdykcj, zgodne z ymogam noej dyrektyy ramoej sprae strateg morskej [3]; zmocnene praodasta UE dotyczącego portoych urządzeń do odboru odpadó ytarzanych przez statk pozostałośc ładunku, dzęk poprae środkó drażających. Należy zapenć odpoedne urządze ustanoć procedury admnstracyjne, które zaspokoją zększone zapotrzeboane tym zakrese; kontynuoane prac odnośne noskó ymenonych Komunkace Komsj temat strateg UE dotyczącej lepszych arunkó demontażu statkó [4]. Zapenene przyjęca konencj IMO sprae recyklngu statkó oraz stałych postępó jej przyszłym drażanu; dzoroane spranego droże zman przyjętych przez IMO paźdzernku 2008 r. do załącznka VI do Mędzyrodoej Konencj sprae unka zaneczyszczeń ze statkó (MARPOL) dotyczących ograncze emsj tlenkó sark azotu ze statkó. Ozcza to dokone oceny, które z morskch obszaró Europy kalfkują sę jako obszary kontrol emsj, oceny dostępnośc odpoednch pal oraz oddzałya żeglugę morską blskego zasęgu. Dzęk noskom Komsj ponno ne dojść do pononego zększe transportu drogoego mejsce żeglug morskej blskego zasęgu; promoane możlośc ykorzysta altertynych źródeł energ porce np. pobera energ elektrycznej z lądu. Komsja zaproponuje proadzene ogranczonego czasoo zolne z podatku za poberane energ elektrycznej z lądu ramach przyszłego przeglądu dyrektyy sprae opodatkoa energ opracuje spójny system zachęt oraz ramy regulacyjne; dane mpetu proadzonej przez Komsję kampan rzecz żeglug ysokej jakośc poprzez zaarce umó partnerskch z orgam admnstracj morskej UE, szeroko pojętym sektorem gospodark morskej oraz użytkonkam usług transportu morskego; promoane europejskego systemu zarządza środoskem dzedzne transportu morskego, którego celem jest stała popraa ekologcznośc żeglug. Rozażene zróżncoa opłat rejestracyjnych, portoych nnych, by ygrodzć stara uczyne żeglug bardzej przyjaznej środosku. Na przekór pesymstycznym zapoedzom o produkcj statkó, Mędzyrodoa Organzacja Morska przeduje do 2050 r. podojene - a zależnośc od scerusza - et potrojene aktynośc zązanej z gospodarką morską. W konsekencj emsja gazó szklarnoych ze statkó może zrosnąć do lat 50. szego eku o pod 250 proc. Z danych za 2007 r. ynka, że statk yemtoały mln ton dutlenku ęgla, co stano 3.3 proc. emsj globalnych. Dla poró - emsja z transportu lotnczego, o której psze mó sę zczne głośnej, ynosła 2000 r. 1,6 proc. [5], a obecne udzał ten ne jest ele yższy (szacuje sę go 1,9 proc.) Z ogólnej elkośc emsj dutlenku ęgla mln ton to emsja żeglug mędzyrodoej, a pozostałe 176 mln - żeglug krajoej rybackej. Czy zapoadany zrost gospodark morskej, tym transportu morskego moż ogranczyć zązku z ymogam ograncze emsj dutlenku ęgla? Według Mędzyrodoej Organzacj Morskej moż ogranczyć ysokość emsj o 2575 proc. ponżej obecnego pozomu [6]. Redukcja emsj gazó szklarnoych jest częścą szerszej kampan zązanej z ogranczenem emsj z transportu morskego. Pene sukcesy, jakm z penoścą są utorzone Bałtyku Morzu Północnym Obszary Kontrol Emsj koncentrujące sę przede szystkm emsj dutlenku sark, pozalają przypuszczać, że dzała zązane z redukcją zaneczyszczeń poetrza z transportu morskego płyną pozytyne ogranczene emsj gazó ceplarnych. Postęp torzenu Obszaró Kontrol Emsj jest zczący. Jak donos Acd Nes[7] z czerca br., utorzene Obszaró Kontrol Emsj jest pradopodobne zdłuż ybrzeży USA (ybrzeże Pacyfku z yjątkem Alask) środkoej częśc ybrzeży Atlantyku. Podobne dzała podejme zapene Kada. W tym kraju ograncze emsj dutlenku ęgla osągają poszczególne porty (np. Vancouver), zmnejszając zużyce pala do desl. To pozytyne przykłady. 6

7 Ne mlkną jedk przecncy proponoanych dzałań, podkreślając zagroże, jake mogą postać dla transportu morskego zązku z dalszym obostrzem środoskoym, złaszcza dotyczącym ochrony jakośc poetrza przecdzała globalnemu oceplenu. Na uspraedlene moż dodać, ze określene punktó odnese - pozomu bazoego dla statkó jest trudnejsze nż dla nnych rodzajó transportu. Środoska zązane z gospodarką transportem morskm zamerzają zaprezentoać stanosko dotyczące redukcj emsj gazó szklarnoych. Nejasne jest, czy stanosko Mędzyrodoej Organzacj Morskej zmocn ysłk Un Europejskej zakrese ochrony klmatu przyblży łączene emsj pochodzących z sektora morskego do handlu pozolem, czy przecne - będze koldoało z europejskm plam. Krzysztof Kameneck Instytut Rzecz Ekorozoju [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] COM(2009)8 ersja ostatecz. Oboązkoe środk redukcj ponny meć zastosoane do szystkch statkó floty śatoej. Obecne pod 75 proc. statkó śatoej floty jest zarejestroanych krajach, które ne podpsały Protokołu z Koto. Dz. U. L 164 z , s. 19. COM(2008)767 z Preventon of ar polluton from shps. Second IMO GHG study Update of the 2000 IMO GHG Study. Keceń Chrster Agren. The double benefs of clmate polcy. Acd Nes czerec 2009 ZMIENIAJ SIEBIE A NIE KLIMAT Akcja PKE z Radohead tle Dla fanó zespołu Radohead 25 serp br. ozczał jedno - trzeba być koncerce Poznu. Ale ystęp Radohead to ne tylko muzyka, lecz także możlość przeproadze akcj ekologcznych. Lder grupy, okalsta Thome York, jest propagatorem de ekologcznych medalną tarzą kampan BIG ASK realzoanej przez Frends of the Earth Europe (FoEE). Podczas obecnej trasy koncertoej Radohead, FoEE proadz kampanę. Organzacje pozarządoe leżące do FoEE mały akcje zązane z ochroną klmatu, propagoały efektyność energetyczną, zyały do rozoju odalnych źródeł energ. Dlatego zespół zgodzł sę, by podczas koncertu Poznu Polsk Klub Ekologczny (PKE) [1] przeproadzł akcję rzecz ochrony klmatu. Zorganzoano ją pod hasłem Zmej sebe a ne klmat!. Celem była promocja de ochrony klmatu zebrane podpsó pocztókach zyających Polskę do dzałań rzecz ochrony klmatu, adresoanych do Premera RP. Fan Radohead przed koncertem ochoczo podpsyal sę pod tekstem żądającym od rządu RP zdecydoanych dzałań. Jednocześne sam podpsujący deklaroal gotoość oszczędza energ oraz nnych zasobó szej planety. W cągu dóch godzn 15 olontaruszy członkó PKE zebrało 1000 podpsanych pocztóek. Gdyby przygotoano ch ęcej, ne byłoby problemu z uzyskanem podpsu także nch. Thome York słyne z ekologcznych przekoń dzałań rzecz ochrony klmatu. Jedk po koncerce przychodz refleksja, le taka masoa mpreza może być ekologcz. Oczyśce moż zmnmalzoać jej negatyne skutk, ale całkote yelmnoane jest nemożle. Fot.1. Zberane podpsó pod apelem do Premera RP przed koncertem Radohead Nepokojące było przykład odberane przed ejścem koncert małych plastkoych czy szklanych butelek z pojam. Późnej, koncerce, moż było kupć kolejną butelkę, oczyśce dużo droższą. Wydaje sę, że był to pomysł polskch organzatoró, a ne grupy Radohead. Take podejśce sprało, że śmec było da razy tyle! Wydaje sę, że menedżeroe zespołu dostrzegają podobne problemy. Sprzedaane przed koncertem gadżety zązane z grupą Radohead były z materałó tórnych, koszulk kurtk z butelek plastkoych, plakaty z makulatury. Podczas koncertu użyano ekranó energooszczędnych sprzętu o ysokch parametrach energetycznych. Zastosoano platformę - rodzaj mn sceny dla osób ózkach ldzkch, usytuoanej mejscu o dobrej docznośc akustyce. To przeja trosk zespołu o ludz nepełnospranych, którzy także są fam zespołu. Na śece jest neele zespołó artystó, którzy tak dużą agę przyązują do ochrony środoska. 7

8 To, poza spałą muzyką, pozytyne yróż Radohead. I być może będze sygłem dla krajoych gazd, że ponny dbać ne tylko o ysok pozom artystyczny ystępó, lecz także mnmalzoać ch skutk dla środoska. Czy Polsce są take zespoły artyśc? Czy są organzatorzy koncertó, którzy zastaają sę d ekologcznym skutkam organzoanych mprez masoych? Akcja PKE ne poodłaby sę bez zaangażoa olontaruszy. To on, ubran czerone T-shrty z hasłem akcj zberal podpsy pocztókach, rozmaal z fam zespołu przekonyal ch do aktynośc rzecz ochrony klmatu. Dzękujemy m za zaangażoane 24-godznną pracę. Zebrane pocztók z podpsam paźdzernku br. otrzyma Premer RP Dold Tusk z apelem, by Polska trakce COP 15 Kopenhadze aktyne dzałała rzecz globalnego porozume, które skuteczne chronć będze klmat. Urszula Burkot Polsk Klub Ekologczny Okręg Mazoeck Fot. 2. Wolontarusze PKE OM Reakcja przed szkodą, czyl adaptacja do zman klmatu Polsce Czy jak sposób adaptoać sę do zman klmatu Polsce? Na to pytane staral sę odpoedzeć uczestncy zorganzoanej 30 rześ br. Warszae przez Koalcję Klmatyczną konferencj Przygotoane społeczeństa do zagrożeń poodoanych zmam klmatu. Konferencja zgromadzła przedstacel admnstracj publcznej, samorządu, uk, bznesu, medó organzacj pozarządoych, stanoąc tym samym okazję do ymany edzy dośadczeń mędzy sektoram. Prelegenc zgodzl sę, że Polska ne uchron sę przed zmam klmatu, pon zatem soldne sę do nch przygotoać. Dr hab. Zbgne Karaczun z Polskego Klubu Ekologcznego Okręg Mazoeck, przedstaając stanosko sektora pozarządoego podkreślł, że ostatnch latach temat adaptacj do zman klmatu zyskuje zczenu. Wynka to przede szystkm z faktu, że mmo apel deklaracj o redukcj emsj gazó ceplarnych, emsja rośne. Oczyste staje sę, że ne uda sę unknąć negatynych konsekencj zman klmatu. Koneczne jest zatem podnesene społecznej śadomośc zman oraz storzene krajoej strateg adaptacj, opartej nklej dagnoze zagrożeń, określającej prorytety dzałań, ch harmonogram sposoby fnsoa. Zbgne Karaczun zazczył, że leży pamętać, ż zanechane dzałań będze pradopodobne bardzej kosztone nż ch przeproadzene. Podczas konferencj przedstaono yza ynkające ze zman klmatu, które stoją przed służbą zdroa, dzorem budolanym strażą pożarną. Przygotoane tych służb do noych zagrożeń scharakteryzoal: dr Paeł Trzcńsk z Narodoego Instytutu Zdroa Publcznego, dr nż. Jerzy Baryłka z Głónego Urzędu Nadzoru Budolanego oraz st. bryg. Paeł Frątczak z Komendy Głónej Państoej Straży Pożarnej. Podkreślano, że przygotoane poszczególnych sektoró do zman klmatu ponno zostać skoordynoane ramach storzonego przez rząd krajoego programu adaptacj do zman klmatu. Istotny bodzec do jego przygotoa stano BIAŁA KSIĘGA Adaptacja do zman klmatu: europejske ramy dzała Komsj Europejskej. Ten dokument oraz plany jego droże Polsce przedstała Reta Wtkecz, reprezentująca Departament Zman Klmatu Ochrony Atmosfery Mnstersta Środoska. Druga część konferencj dotyczyła kest fnsoych zązanych z adaptacją oraz przygotoa mast do zagrożeń poodoanych zmam klmatu. Prof. Tomasz Żylcz z Warszaskego Ośrodka Ekonom Ekologcznej Unersytetu Warszaskego przedstał keste spółkorzyśc z ochrony klmatu, a Zbgne Jęksa z TU Allanz Polska S.A. - skutk fnsoe anomal pogodoych Polsce dla sektora ubezpeczeń. Fot. 3. Konfenerencja Koalcj Klmatycznej dot. adaptacj 8

9 Następne przykładze Warszay Racborza omóono dzała rzecz redukcj emsj mastach ch przygotoane do sytuacj kryzysoych, przede szystkm poodz. Dr Andrzej Kassenberg z Instytutu rzecz Ekorozoju, podsumoując konferencję sterdzł, że Polacy ponn być mądrzy przed szkodą. Nezbęd jest szeroka debata publcz temat potrzeby adaptacj do zman klmatu Polsce, łączene różnych sektoró do torze krajoej strateg adaptacj oraz edukacja społeczeństa kest zagrożeń. Podczas konferencj prasoej przedstaono Stanosko Koalcj Klmatycznej sprae adaptacj gospodark społeczeństa polskego do zman klmatu oraz odpoedzalność państ roznętych za adaptację do zman klmatu krajach rozjających sę. Wszystke materały z konferencj są dostępne strone.koalcjaklmatycz.org ( zakładce Publkacje/Materały konferencyjne). Podczas konferencj upublcznono przygotoany przez Polsk Klub Ekologczny Okręg Mazoeck Instytut rzecz Ekorozoju raport Poltyka klmatycz Polsk yzanem XXI eku. Przedstaa on rozój poltyk klmatycznej Polsk po zmane ustroju yza ynkające z ustaleń mędzyrodoych. Raport jest dostępny strone.koalcjaklmatycz.org ( zakładce Publkacje/Inne) sedzbe PKE OM. An Drążkecz Sekretarat Koalcj Klmatycznej [1] PKE jest organzacją leżącą do FoE od klkustu lat łącza sę mędzyrodoe akcje ekologczne proadzone przez FoE. Stanosko Koalcj Klmatycznej sprae adaptacj gospodark społeczeństa polskego do zman klmatu Problem przystosoa sę do zman klmatu ostatnch latach systematyczne zyskuje zczenu - marę rozoju edzy temat płyu tych zman gospodarkę społeczeństo różnych regoch śata. Wadomo już, że b ez zględu dzała mające celu ogranczane emsj gazó ceplarnych, także Polska ne uchron sę przed negatynym skutkam oceple klmatu. Konsekencje dla rozoju społecznogospodarczego szego kraju mogą być bardzo poażne. Dlatego też Koalcja Klmatycz apeluje o storzene przez polsk rząd krajoego programu adaptacj do zman klmatu. Śadomość konecznośc łaścego przygotoa sę skutk zman klmatu była przyczyną przygotoa przez Komsję Europejską BIAŁEJ KSIĘGI Adaptacja do zman klmatu:europejske ramy dzała [1]. Podkreślono nej, że zmany klmatu spoodują różne regolne konsekencje, co ozcza, że ększość środkó adaptacyjnych będze musało zostać podjętych pozome krajoym regolnym. By ypełnć zaarte nej rekomendacje, Polska mus storzyć krajoy program adaptacj, który ponen stać sę ntegralną częścą noej ambtnej poltyk klmatycznej państa. Koalcja Klmatycz zraca sę z apelem do Rządu RP o podjęce trybe plnym prac d przygotoanem tego dokumentu, skazując jednocześne, że - podstaą programu adaptacyjnego pon być rzetel oce kosztó przeproadze dzałań adaptacyjnych, a także strat, które postałyby przypadku ch zanecha; - program adaptacyjny ponen obejmoać przede szystkm dzała sektorach Najbardzej rażonych skutk zman klmatu, takch jak gospodarka od ochro ybrzeża morskego, ochro zdroa, rolncto leśncto: zakrese gospodark odnej nezbędne będze określene, które obszary szego kraju są jbardzej rażone ystępoane przedłużonych okresó suszy defcytu ody, przecdzałane pogarszanu sę jakośc ody skutek zrostu temperatury (zrost ryzyka skaże), promoane rozązań nnoacyjnych zmnejszających zużyce ody procesach przemysłoych, tp.; zakrese ochrony ybrzeży nezbędne będze zdentyfkoane obszaró jcennejszych, które muszą być bezzględne chronone (np. porty, masta, obekty przemysłoe, obszary depresyjne). Innego podejśca ymagać będą strefy, które mogą być chronone ogranczonym stopnu (np. Półysep Helsk lub Merzeja Wśla). Tam koneczne mogą okazać sę take przedsęzęca, jak np. budoa estakad, ochro mejscoośc lub et częścoe przesedlene ludnośc; ochrone zdroa zmany klmatu ozczają np. koneczność przygotoa służby medycznej do reagoa zększoną zachoroalność śmertelność poązaną z ysokm temperaturam, a także rozpoza umejętnego lecze przypadkó chorób charakterystycznych dla krajó tropkalnych, które mogą pojać sę Polsce; rolncte koneczne będze m.n.: proadzene noych rodzajó upra; przygotoane służb eteryryjnych rolnczych do zalcza noych chorób zerząt rośln, zapenene skutecznej 9

10 ochrony gleb rolnczych zększane ch odpornośc erozję przesuszane, proadzene oboązkoego ubezpecze upra ze zględu zrost częstotlośc ystępoa anomal ekstremalnych zjask pogodoych; leśncte nezbędne będze np. skorygoane strateg hodolanych ze zględu przesuane sę zasęgu ystępoa gatunkó oraz uzględnene zrostu zagroże pożaroego, ystępoa masoych pojaó szkodnkó leśnych utraty boróżnorodnośc metodyce montoroa ekosystemó leśnych zasadach zbera danych o pożarach lasó; adaptacj do zman klmatycznych ne leży traktoać jako ydzelonego tematu. By stratega adaptacyj mała szansę zostać skuteczne drożo, mus zostać łączo do procesu decyzyjnego elu obszarach. Mus zostać uzględno przepsach pranych, standardach techncznych, procedurach postępoa, tp. Przykładoo nezbędne są zmany przepsach dotyczących planoa przestrzennego, posadoe lekkch budol, mocoa dachó czy też przepustoośc systemó odproadzających ody deszczoe, ze zględu zększoną słę atru ntensyność opadó; - program adaptacj ponen także zaerać komponent szerokego uposzech edzy, podnosze pozomu śadomośc społecznej oraz spera obyatelskch ncjaty oddolnych. - ze zględu zczene programu dla jakośc życa społeczeństa, zakres problemó do roząza potencjalne ysoke koszty adaptacj, podczas torze programu leży zrócć szczególną uagę potrzeby samorządó lokalnych grup jbardzej rażonych, przede szystkm tych już marglzoanych. Jednocześne nezbęd jest eryfkacja lub opracoane drożene planó szybkego reagoa ypadek katastrof klmatycznych (poodze, susze, fale upałó, huraganoe atry [2], aby nstytucje publczne były przygotoane do nese tychmastoej pomocy poszkodoanym. Koalcja Klmatycz uzje za nezbędne zapenene stablnych ram fnsoa dzałań ynkających z draża krajoego programu adaptacj. Ponny one być fnsoane ze środkó uzyskanych ramach nstrumentó poltyk klmatycznej, takch jak Program Zelonych Inestycj (Green Investment Scheme, GIS) oraz sprzedaż upraneń do emsj gazó ceplarnych. Ne moż też zapomć, że ryzyko klmatyczne ne będze rónomerne rozłożone skal globalnej. Najbardzej dotknęte zostaną kraje rozjające sę, położone strefe tropkalnej zrotnkoej oraz małe państa ysparske. Polska ne może uchylać sę od odpoedzalnośc soldarnośc globalnej. Dlatego też pon aktyne łączyć sę realzację fnsoane programó adaptacyjnych jbardzej potrzebujących jbednejszych krajach, stosone do sojej odpoedzalnośc za zmany klmatu, ynkającej z ysokej emsj gazó ceplarnych oraz soch możlośc gospodarczych. [1] [2] COM(2009)147 ersja ostatecz; Według Europejskej Bazy o Gałtonych Zjaskach Atmosferycznych (European Severe Weather Database) Polsce 1991 r. zdarzyło sę tylko jedno tordo, 1996 r. - sedem, 2001 r. -osem, a 2006 r. aż 52. Z raportu Głónego Urzędu Nadzoru Budolanego ynka, że róneż lczba katastrof budolanych spoodoanych atrem rośne z roku rok: 2006 r. było ch 55, , a 2008 już Komsja Europejska o fnsoanu ochrony klmatu krajach rozjających sę We rześnu br. Komsja Europejska (KE) przedstała Global Fnce Bluprnt [1], dokument zaerający propozycję fnsoa przez państa roznęte draża poltyk klmatycznej krajach rozjających sę. Warto nego zrócć uagę, szczególne Polsce, gdze spray fnsoa alk ze zmam klmatu krajach rozjających budzą ele kontroersj (patrz też nżej: nformacja o antygrodze dla Polsk). W dokumence KE przedstaono przede szystkm szacunk kosztó, jake krajach rozjających sę będze ymagać proadzene aktynej poltyk klmatycznej, skazano także potencjalne stnejące źródła fnsoa oraz propozycje kładu Un Europejskej. Global Fce Blueprnt ma stanoć podstaę dla ustale stanoska UE sprae fnsoa dzałań proklmatycznych XV Konferencje Klmatyczną Kopenhadze [2]. 10

11 Keste fnsoa są jednym z jbardzej kontroersyjnych, a jednocześne kluczoych elementó porozume post - Koto. Dlatego dobrze stało sę, że dokumence podkreśla sę, ż kraje rozjające będą potrzeboały dodatkoych środkó przystosoane sę do zman klmatu dzała zmerzające do redukcj emsj, że to łaśne kraje roznęte oraz bardzej roznęte gospodarczo kraje rozjające sę ponny przyjść z pomocą. Komsja Europejska szacuje, że krajach rozjających alkę ze zmam klmatu do 2020 roku potrzebne będze około 100 mld euro roczne ( przypadku podpsa Kopenhadze ambtnego porozume). Zdanem KE środk te ponny pochodzć zaróno ze środkó publcznych pryatnych, a także z mędzyrodoego handlu emsjam. Ozcza to fnsoane z: środkó pryatnych (20% nezbędnych środkó), pozyskanych lokalne przez kraje rozjające sę. odpsu częśc funduszy pochodzących z mędzyrodoego rynku upraneń do emsj dutlenku ęgla (40% nezbędnych środkó). Zdanem Komsj Europejskej jeśl Kopenhadze ynegocjoane zostane ambtne porozumene, to z tego źródła pozyskać będze moż do 2020 roku ok. 38 mld euro roczne, środkó publcznych przekazyanych przez państa ysoko roznęte bardzej zaaansoane gospodarczo kraje rozjajace sę (40% nezbędnych środkó). KE szacuje, że kład z tego źródła ponen yneść ok mld euro roczne do roku 2013, a mld euro roczne latach Zdanem Komsj udzał UE ponen ynosć, zależene od przyjętych kryteró, od 10 do 30% tej sumy. Zdanem Komsj dchodzących latach do ogólnośatoego systemu handlu upranem ponny zostać łączone: lotncto żegluga, co mogłoby stanoć dodatkoe źródło funduszy dzała proklmatyczne krajach rozjających sę. Na jblższe lata Komsja Europejska proponuje aby kład Wspólnoty stanoł jedyne 0,5-2.1 mld euro roczne. Aleksandra Arcposka Instytut rzecz Ekorozoju [1] [2] future_acton.htm Podczas planoanego paźdzernka br. Szczytu przyódcó państ UE, podjęta zostane decyzja sprae unjnego stanoska dotyczącego fnsoa zman klmatu. Z ostatnej chl W dnu 5 paźdzernka, podczas ostatnej przed COP 15 sesj negocjacj Konencj Klmatycznej Bangkoku, Polska otrzymała anty-grodę Skamelny D (Fossl-of-the-Day) przyzaną przez organzacje ekologczne krajom, które jbardzej blokują postęp negocjacj. Skamel D została przyz Polsce za ypoedź mnstra fnsó, Jacka Rostoskego, który sterdzł, że...całkoce ne do zaakceptoa jest, by bedne kraje europejske musały pomagać bogatym krajom europejskm nesenu pomocy krajom bednym pozostałych częścach śata.... Zdanem przedstacel Koalcj Klmatycznej Polska ydaje sę ne rozumeć, co to zczy być pradę bednym krajem. Mmo że rzeczyśce ne jest państem tak zamożnym jak nektóre kraje członkoske Un, to dal leży do 25 proc. jbogatszych państ śece. Co ęcej Polska przez lata korzystał z pomocy fnsoej nnych państ dal otrzymuje zczące sparce od bogatszych krajó Un. Dlatego opn Koalcj Klmatycznej ymgane sę szego kraju od sparca poltyk klmatycznej państach rozjających sę jest neetyczne. Koalcja Klmatycz zrzeszone nej organzacje domagają sę, aby państa uprzemysłoone zoboązały sę do fnsoego sparca alk ze zmam klmatu krajach rozjających sę ysokośc 110 mlardó euro roczne do roku Fundusze te muszą być dodatkoe do zadeklaroanej ofcjalnej pomocy rozojoej (ODA) muszą pochodzć ze środkó publcznych Redakcja 11

12 Informacja o noej publkacj Koalcj Klmatycznej Ukazała sę publkacja Poltyka klmatycz Polsk - yzane XXI. przygotoa Instytuce rzecz Ekorozoju przez trzech autoró od lat zajmujących sę problematyką poltyk klmatycznej - Zbgnea Karaczu, Andrzeja Kassenberga Mrosłaa Soboleskego. Oce krajoą poltykę klmatyczną ostatnch 20. latach, tym tle, skazuje jażnejsze yza, przed jakm sto Polska. Raport ukazuje sę przed 15. Konferencją Stron Konencj Klmatycznej Kopenhadze, by poszerzyć pogłębć dyskusję temat spółodpoedzalnośc szego kraju za ochronę klmatu globalnego, możlośc dzałań rzecz przecdzała jego zmanom adaptacj do ch skutkó oraz możlych do osągnęca dzęk temu korzyśc społecznych, gospodarczych przyrodnczych. Publkacja składa sę z dóch częśc oraz podsumoa. Persza cześć pośęco jest eolucj polskej poltyk klmatycznej ostatnch 20. latach obejmuje: ocenę zman elkośc emsj gazó ceplarnych Polsce; omóene przekształceń zachodzących poltyce klmatycznej okrese ; prezentację głónych nstytucj zaangażoanych dzała rzecz ochrony klmatu. Druga cześć dotyczy kluczoych yzań, które stoją przed przyszłą poltyką klmatyczną obejmuje: zagadne ogólne, tym potrzeby zakrese ograncza emsj gazó ceplarnych, dzała adaptacyjne koneczne zmany śadomośc Polakó; nezbędne dzała, jake ponny zostać podjęte poszczególnych sektorach gospodark: energetyce, transporce, przemyśle oraz rolncte leśncte. Przygotoane ydane publkacj jest częścą realzoanego od maja 2008 r. przez Koalcję Klmatyczną projektu S.O.S Klmat!. Jego celem jest storzene sprzyjającej atmosfery społeczno-poltycznej, skłającej Polskę do zadeklaroa podjęca ambtnych dzałań rzecz ochrony klmatu. W podsumoanu dotychczasoej poltyk klmatycznej autorzy sterdzają: brakuje głębszego zanteresoa przeodncta resortu środoska torzenu tej poltyk, złaszcza zderzenu z nnym gospodarczym resortam; polscy poltyce nechętne podejmują aktyne dzała rzecz odejśca od pal kopalnych, budoy gospodark nskoęgloej ochrony klmatu; podejmoane są próby obarcze poltyk Un Europejskej ną za brak dzałań modernzacyjnych sektorze energetycznym. W opracoanu yraźne sterdza sę, że akty poltyka klmatycz ne stano zagroże dla rozoju gospodarczego. Śat dostrzega, że budoa nskoęgloej gospodark jest yzanem przyszłośc. Operać sę o pon modernzacj nnoacj, które podyższą produktyność zasobó, a przede szystkm budoe dobrobytu oparcu o szeroko rozumane usług (złaszcza nemateralne), a ne przetórste zasobó materalnych. Torzene takej gospodark jest yzanem odpoadającym potrzeby aktynej ochrony klmatu proadz do uzyska przyszłośc przeag konkurencyjnej śece. Kto cześnej dostrzeże tę szansę, ygra, kto sę spóźn, będze mał ogranczone korzyśc, a kto zaśp - ten przegra. Dlatego nezbędne jest zntegroane poltyk gospodarczej z klmatyczną. Bez rzeczystej ntegracj dalsze dzała będę nespójne ne doproadzą do ograncze emsj gazó ceplarnych. W zązku z tym nezbędne jest opracoane noej, ambtnej poltyk klmatycznej określającej lmty emsj gazó ceplarnych ch rozdzelene poszczególne sektory, ojeództa metropole. Przeproadzone alzy pozalają określć jako cel strategczny rok 2030 elkość emsj Polsce pozome 0 mln ton CO2eq Publkacja jest dostęp do zamóe Sekretarace Koalcj Klmatycznej. Portale edukacyjne Fundacj rzecz Efektynego Wykorzysta Energ Fundacja rzecz Efektynego Wykorzysta Energ (FEWE) postała 1990 r. jako pryat, nezależ organzacja, której celem jest osągnęce efektynejszej energetyczne gospodark. Prorytetem FEWE jest rozój gospodarczy kraju ochro środoska poprzez promocję efektynego ykorzysta energ oraz rozój odalnych źródeł energ. Zadanem FEWE jest płyane decydentó kreujących poltykę energetyczną, producentó, dystrybutoró końcoych użytkonkó energ. Od początku stne FEWE proadz dzałalność edukacyjną podnoszącą pozom śadomośc ekologcznej pomagającą podejmoać racjolne ybory gospodaroanu energą. Dzałalność edukacyj skeroa jest głóne do 12

13 gospodarst domoych, łaśccel, zarządcó deeloperó budynkó, ucznó, studentó, uczycel, samorządó terytoralnych oraz przedsęborst. FEWE proadzło proadz lczne projekty edukacyjno-nformacyjne sperane nternetem. Celem projektu Podnoszene pozomu śadomośc społecznej zakrese aktynego udzału procese podejmoa decyzj dotyczących ochrony środoska oraz zrónoażonego rozoju gospodark energetycznej pozome lokalnym realzoanego 2007 r. było storzene, drożene uposzechnene modelu komunkacj, nformoa edukacj lokalnej społecznośc podmotó gospodarczych przez ładze gmny za pośrednctem strony nternetoej.czestochoa.energasrodsko.pl. Był to perszy Polsce tak sposób komunkacj oraz łącza meszkańcó gmny proces decyzyjny zakrese zrónoażonego rozoju gospodark energetycznej torze czystszego środoska turalnego zązanego z gmnnym/mejskm systemam energetycznym. Projekt drożono Częstochoe, a modeloe roząza uposzechnene rezultató dają szansę zastosoa go każdej gmne po przystosoanu do arunkó lokalnych. Od 2006 r. FEWE realzuje róneż projekt Euro Topten. Sers konsumenck proadzony stroch nternetoych.topten.nfo.pl jest efektem projektu realzoanego pod patrotem UE - Intellgent Energy Europe. Sers jest skeroany do konsumentó umożla yszukane porónyane przedstaonych jlepszych dzesątek (top ten) produktó danej kategor urządzeń sprzętu poszechnego użytku. Sers zbogacono o programy e-szkoleń.e-szkole.topten.nfo.pl. Obecne Komsja Europejska przedłużyła projekt. Nos on zę Euro Topten Plus. W 2009 r. rozpoczęlśmy realzację projektu Doskolene pozomu edukacj samorządach terytoralnych zakrese zrónoażonego gospodaroa energą ochrony klmatu Zem, dzęk sparcu udzelonemu przez Islandę, Lechtensten Noregę ze środkó Mechanzmu Fnsoego Europejskego Obszaru Gospodarczego oraz Noreskego Mechanzmu Fnsoego. Jednym z dzałań jest storzene systemu nformacyjno-doradczego oraz nformacyjno-edukacyjnego ntegrującego platformy e-learnngoe portale tematyczne storzone przez FEWE ramach cześnej realzoanych projektó:.oze.nfo.pl - sers dotyczący odalnych źródeł energ;.eplan.nfo.pl sers dotyczący planoa energetycznego gmne komunkacj ze społeczeństem, by budoać zrónoażoną gospodarkę energetycznej;.es.slask.pl - sers dotyczący zarządza energą środoskem budynkach użytecznośc publcznej ojeództa śląskego oraz.topten.nfo.pl - sers edukacyjny, którego celem jest racjolny ybór jbardzej efektynych energetyczne urządzeń. Sers ntegrujący ymenone poyżej portale FEWE jest pod adresem.energasrodosko.pl. Do dyspozycj samorządó postaną róneż trzy modele - zorce sersó nternetoych zakrese poszechnej nformacj edukacj, które przyszłośc będą mogły ykorzystać szystke masta gmny Polsce. An Bogusz Fundacja Efektynego Wykorzysta Energ Buletyn BuletynKlmatyczny Klmatycznyjest jestprzygotoyany przygotoyany rozposzechny rozposzechnyprzez przez Instytut rzecz Ekorozoju (.ne-sd.org.pl) Instytut rzecz Ekorozoju (.ne-sd.org.pl) espółpracy spółpracyz e z Polskm Klubem Ekologcznym Okręg Mazoeck(.pke-om.most.org.pl) (.most.org.pl/pke-om). Polskm Klubem Ekologcznym Okręg Mazoeck Redakcja językoa: Jolanta Varga- Zentek Społeczny Instytut Ekologczny Kontakt z ydacą: Instytut rzecz Ekorozoju ul. Nabelaka 15 lok.1, Warszaa tel.: (48-22) , , fax: (48-22) , e-mal: e-mal:buletyn@ne-sd.org.pl ne@ne-sd.org.pl