Luke Jackson. Luke Jackson Tożsamość osób ze spectrum autyzmu. Wspomaganie rozwoju

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Luke Jackson. Luke Jackson Tożsamość osób ze spectrum autyzmu. Wspomaganie rozwoju"

Mieczysław Romanowski
6 lat temu
Przeglądów:

1 Tożsamość osób ze spectrum autyzmu. Jeżeli człowiek nie dotrzymuje kroku swoim towarzyszom, to może dlatego, że słyszy głos innego bębna. Pozwólcie mu iść w takt muzyki, którą słyszy, jakkolwiek innego metrum i jakkolwiek odległej. (Henry David Thoreau, 1854) 1

2 Dedykowane tym, którzy czują, że są inni. Zawsze pamiętaj, że inne jest świetne! Cel wykładu: wprowadzenie w problematykę rozwoju tożsamości, zwrócenie uwagi na stadia rozwoju tożsamości, na różnice w rozwoju tożsamości u OZA i ONT, na konsekwencje wynikające z różnic w wychowaniu i kształceniu dzieci z autyzmem i bez autyzmu. Na konsekwencje wynikające z rodzaju i wymiaru terapii, jakiej jest poddawane dziecko. Wprowadzenie w problematykę rozwoju tożsamości. Co ma wpływ na odmienny sposób rozwijania się tożsamości u osób z ASD. Co specyficznego jest w doświadczaniu (zewn. i wewn.) osób z ASD. Tożsamość jest zjawiskiem określanym w psychologii na wiele różnych sposobów, rozpatrywanym z różnych perspektyw, stąd bierze się duża ilość określeń oznaczających to samo zjawisko. Wprowadzenie w problematykę rozwoju tożsamości Tożsamość osób z Autyzmem -pojęcia pokrewne poczuciu tożsamości -definicje tożsamości (w różnych teoriach osobowości) -poczucie własnej tożsamości -źródła informacji o sobie -aspekty poczucia tożsamości -rozwój poczucia tożsamości (wg różnych koncepcji osobowości) -teoria relacji z obiektem, teorie poznawcze, teorie rozwojowo-poznawcze, teorie psychoanalityczne -stadia rozwoju poczucia tożsamości (wg Eriksona) (tożsamość, poczucie tożsamości, ja, samowiedza, tożsamość grupowa, źródła informacji o sobie, itd. w odniesieniu do inf. ww, zaufanie a nieufność, autonomia a zwątpienie, inicjatywa a poczucie winy, pracowitość a poczucie niższości, tożsamość a pomieszanie ról, intymność a izolacja, twórczość a stagnacja, poczucie spełnienia a rozpacz) 2

3 pytania pytania gdzie znajduje się prawdziwe ja osób z ASD, na ile jest ono autonomiczne, a na ile jest odzwierciedleniem wyobrażeń osób z otoczenia? czy można mówić o w pełni rozwiniętym i dojrzałym poczuciu tożsamości u osób z ASD? czy u osób z ASD może być zakończony proces dojrzewania społecznego i emocjonalnego? które z kryzysów rozwojowych Eriksona mogą być pomyślnie zakończone u osób z ASD? Jaki obraz siebie mają osób z ASD? mają problemy z komunikacją? mają deficyty poznawcze? Czy tożsamość osób z ASD jest tożsamością zaburzona? Tożsamość pojęcia pokrewne Organizacja, reprezentacja poznawcza ja Teoria ja Samowiedza Struktura ja Tożsamość (Fine, Moore, 1996) Względnie trwałe, choć niekoniecznie stabilne doświadczenie self jako niepowtarzalnej spójnej jedności w czasie. Poczucie tożsamości Poczucie tożsamości (Fine, Moore 1996) Jest subiektywne, rozpoczyna się wraz ze świadomością dziecka, że istnieje ono jako jednostka w świecie, w którym żyją podobne obiekty zewnętrzne, lecz ma własne pragnienia, myśli, wspomnienia i powierzchowność, które różnią je od innych ludzi. Ja (Grzegołowska-Klarkowska, 2001) Zbudowane jest ze wszystkich twierdzeń, obrazów, wyobrażeń i odczuć, które umożliwiają jednostce określenie siebie. 3

4 Autyzm pułapka rozwojowa Samowiedza (Kozielecki, 1981) Wiedza dotycząca samego siebie, zdobyta w toku wielorakich doświadczeń osobistych i społecznych. Jest systemem uogólnień, poznawczych reprezentacji samego siebie oraz siebie w świecie, nazywanym strukturą ja Teoria ja (Epstein, 1980) Tożsamość grupowa Względnie stabilna i zorganizowana hierarchicznie struktura, która wpływa na odbiór i zapamiętywanie kolejnych doświadczeń przez podmiot i nadaje im znaczenie. Identyfikacja z określoną grupą, postrzeganie siebie jako cząstki jakiejś całości. Jest podstawą do budowania więzi z innymi ludźmi. Autyzm-pułapka rozwojowa Poczucie własnej tożsamości Informacje o sobie i przeświadczenia na swój temat (zasymilowane w toku doświadczeń życiowych) Różnicowanie od innych obiektów (kim jestem, jakie są moje cechy charakterystyczne dotyczące fizyczności i sposobu funkcjonowania) Świadomość spójności w czasie i przestrzeni (subiektywny obraz świata, w którym ja jest odróżniane od innych obiektów i od świata zewn.) 4

5 Poczucie własnej tożsamości Trzy źródła informacji o sobie Jest bardzo indywidualnie doświadczane Pozwala jednostce angażować się w otaczający ją świat Wiąże się z kontekstem społeczno-kulturowym (zauważanie różnic i podobieństw do innych ze względu na wiek, płeć, przekonania, zainteresowania, itp.) Samoobserwacje Relacje innych ludzi Odnajdywanie w sobie cech należących do innych Autyzm-pułapka rozwojowa -upośledzenie wyobraźni (np. sztywna orientacja poznawcza, sztywne przetwarzanie) -upośledzenie komunikacji (np. nierozpoczynanie rozmowy, niewłaściwy język, oschłe odpowiedzi) -upośledzenie interakcji społecznych (np. nieznajomość sygnałów niewerbalnych, nieskładny lub sztywny język ciała) Cztery aspekty poczucia tożsamości (wymieniane w literaturze przedmiotu) Poczucie odrębności od otoczenia Poczucie ciągłości własnego ja pomimo upływu czasu i zmian, jakie zaszły w człowieku Poczucie wewnętrznej spójności Poczucie posiadania wewnętrznej treści Rozwój poczucia tożsamości (według różnych koncepcji osobowości) Zaczyna się w pierwszych latach życia człowieka, które są kluczowe dla rozwoju tożsamości Przebiega fazowo W okresie dorastania występuje kryzys, który ma istotne znaczenie dla poczucia tożsamości Teorie relacji z obiektem (np.winnicot, M.Klein, M.Mahler) Podstawą jest relacja dziecko-matka Pierwsze trzy lata życia-faza symbiozy i separacji, b.istotna, kształtowanie się granic ja, poczucie stałości obiektu Kryzys adolescencji-zakończenie procesu separacjiindywidualizacji, (konieczność bycia za siebie odpowiedzialnym), ustalenie własnej tożsamości seksualnej, społecznej, i psychologicznej 5

Kryzys adolescencji Teorie poznawcze (np.:kozielecki) świadome koncentrowanie się na własnej tożsamości chęć przekształcenia, kreowania własnej osobowosci Konieczność wytworzenia nowego społ.

egocentryzmu do socjocentryzmu Rozwój samowiedzy przebiega fazowo Pierwsze cztery lata-faza elementarna, kształtowanie się fizycznej i psychicznej odrębności (zaimek ja ) 4-12r.ż.

6 Kryzys adolescencji Teorie poznawcze (np.:kozielecki) świadome koncentrowanie się na własnej tożsamości chęć przekształcenia, kreowania własnej osobowosci Konieczność wytworzenia nowego społ. Akceptowanego obrazu siebie w związku ze zmianami fizycznymi okresu dojrzewania Osiągniecie dojrzałości emocjonalnej, uzyskanie kontroli nad uzewnętrznieniem własnych emocji, przejście od egocentryzmu do socjocentryzmu Rozwój samowiedzy przebiega fazowo Pierwsze cztery lata-faza elementarna, kształtowanie się fizycznej i psychicznej odrębności (zaimek ja ) 4-12r.ż. poszerzaja się, zdolności poznawcze, ale samooceny głównie przejmowane od otoczenia 12-24r.ż. hierarchicznie ustrukturalizowana samowiedza, wzrasta rola samaocen, wyobrażenie ja idealnego terapia indywidualna terapia grupowa Projekt Wsparcie indywidualne Wsparcie konsultacyjne dla rodziców/opiekunów Szkolenie dla nauczycieli, asystentów, opiekunów Kluby zainteresowań deficyty społeczno-poznawcze - deficyty rozwoju tożsamości płciowej TUS - Trening umiejętności społecznych i komunikacyjnych 6

I Am Special (jestem szczególny) Wprowadzanie dzieci i młodych osób w ich zaburzenia ze spectrum autyzmu Jessica Kingsley Publishers, 2000 Peter Vermeulen Autisme Centraal, Gent, Belgia I Am Special

7 I Am Special (jestem szczególny) Wprowadzanie dzieci i młodych osób w ich zaburzenia ze spectrum autyzmu Jessica Kingsley Publishers, 2000 Peter Vermeulen Autisme Centraal, Gent, Belgia I Am Special (jestem szczególny) A Workbook to Help Children, Teens and Adults with Autism Spectrum Disorders to Understand Their Diagnosis, Gain Confidence and Thrive Pytania gdzie znajduje się prawdziwe ja osób z ASD, na ile jest ono autonomiczne, a na ile jest odzwierciedleniem wyobrażeń osób z otoczenia? czy można mówić o w pełni rozwiniętym i dojrzałym poczuciu tożsamości u osób z ASD? czy u osób z ASD może być zakończony proces dojrzewania społecznego i emocjonalnego? które z kryzysów rozwojowych Eriksona mogą być pomyślnie zakończone u osób z ASD? pytania Jaki obraz siebie mają osób z ASD? mają problemy z komunikacją? maja deficyty poznawcze? Czy tożsamość osób z ASD jest tożsamością zaburzona? 7

Podobne dokumenty

Tożsamość osób ze spectrum autyzmu. Wspomaganie rozwoju

Danuta Kłopocka Fundacja Adapa Tożsamość osób ze spectrum autyzmu. Wspomaganie rozwoju Jeżeli człowiek nie dotrzymuje kroku swoim towarzyszom, to może dlatego, że słyszy głos innego bębna. Pozwólcie mu