DZIECKO W RODZINIE Z PROBLEMEM ALKOHOLOWYM TEMATY PORUSZONE W ARTYKULE: Fazy przystosowania do życia w rodzinie. Urazy dziecka w rodzinie alkoholowej.
|
|
- Bernard Murawski
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 DZIECKO W RODZINIE Z PROBLEMEM ALKOHOLOWYM TEMATY PORUSZONE W ARTYKULE: Fazy przystosowania do życia w rodzinie. Urazy dziecka w rodzinie alkoholowej. Wyznaczniki zachowania. Role dzieci alkoholików - strategie przetrwania. Jak pomóc dziecku z rodziny alkoholowej. Uznanie alkoholizmu za chorobę jest stosunkowo niedawną zdobyczą medycyny. Poprzednio przeważał pogląd, że jest to wada moralna, słabość charakteru, które można zwalczyć za pomocą perswazji, presji indywidualnej lub zbiorowej. We wczesnych badaniach problemów związanych z alkoholizmem uwaga badaczy skupiała się jedynie na alkoholikach. Opisywano osoby z zawężonych, ograniczonych środowisk. Z czasem zauważono, że alkoholizm obejmuje również swoim zasięgiem rodzinę, mówi się nawet o ko-alkoholizmie, czyli współuzależnieniu małżonka i dzieci. Skutki choroby rodziców są widoczne nie tylko w chorym stosunku do alkoholu i picia, lecz także w ogólniejszych postawach życiowych i cechach osobowości. Niezależnie od indywidualnych różnic, sytuacje psychologiczne i trudności, z jakimi mierzą się dzieci alkoholików mają wiele cech wspólnych. W domu, gdzie jedno z rodziców pije, wszystko obraca się wokół alkoholu, niezależnie od tego, czy rodzic jest trzeźwy, trochę wstawiony, leczy kaca, czy akurat stara się utrzymać w abstynencji. Dla dziecka nie starcza na ogół uwagi a jego problemy stają się dodatkowym ciężarem. Atmosfera w domu jest napięta, następują wybuchy żalu, wypominania krzywd, a często agresji i nienawiści ze strony pijącego i innych domowników. Ważnym elementem sytuacji psychologicznej dziecka jest poczucie niepewności, braku kontroli nad własnym życiem, skoro tyle zależy od nieprzewidzianych i często niezrozumiałych reakcji pijącego rodzica i pozostałych członków rodziny. Nie wiadomo, czy ojciec wróci pijany, czy trzeźwy, czy będzie w dobrym, czy w złym humorze, czy w związku z tym można zaprosić znajomych, czy też nie? Jak zachowa się matka, czy raczej będzie go uspokajać, czy nie wytrzyma i rozpocznie kłótnię? Czy dam radę ich rozdzielić? Lęk i brak zaufania do najbliższych pozostawiają w psychice dziecka głębokie ślady
2 oraz wyzwalają poczucie braku bezpieczeństwa. Dziecko żyje z poczuciem zagrożenia, czuje się osamotnione, nie zna reguł życia w wyniku ciągłej nieprzewidywalności. Mają zaburzony rytm, trudno je czymkolwiek zainteresować, gdyż całą energię skupiają na problemie. Poczucie krzywdy przeplata się z poczuciem winy za panującą w domu sytuację; dzieci mają skłonność do obciążania się odpowiedzialnością, zwłaszcza, że wiele z nich słyszy z ust rodziców oskarżenie, że to przez nich ojciec (matka) pije. Najbardziej powszechnym doznaniem dzieci alkoholików jest poczucie wstydu za pijącego i całą rodzinę. Od najmłodszych lat uczą się, że alkoholizm jest sprawą wstydliwą. Obserwują, jak po nocnej awanturze matki prędko usuwają efekty niekontrolowanego zachowania ojca. Same pomagają w usuwaniu nieczystości czy naprawianiu poniszczonych rzeczy. Bardzo wcześnie orientują się, że pijący są wyśmiewani, potępiani i odrzucani, co wpływa również na ich własną samoocenę. One same zaczynają czuć się "inne, gorsze" i stają się bardzo wrażliwe na sygnały dezaprobaty. Wiele wysiłku i energii wkładają więc w bezskuteczne ukrywanie rodzinnej tajemnicy, odcinając tym samym możliwość uzyskania wsparcia. Rodzina staje się zamknięta w swojej tragedii, w cierpieniu - odizolowuje się. FAZY PRZYSTOSOWANIA DO ŻYCIA W RODZINIE. Na początku pojawiają się incydenty nadmiernego picia. Towarzyszy temu zawsze napięcie. Osoby, które żyją z alkoholikiem proszą, żeby nie pił. Pijący wypracowuje sobie różne wymówki i obietnice, zaprzecza, że jest alkoholikiem. Najdłuższa faza, w której rośnie izolacja zewnętrzna. Żyjący z alkoholikiem zaczynają ukrywać, że mąż( żona), ojciec (matka) pije. W związku z tym pojawiają się zaburzone zachowania u dzieci. Rodzina zaczyna powoli rezygnować ze sprawowania kontroli nad piciem, np. kobieta przejmuje wszystkie obowiązki na siebie, co czynią również dzieci. Utrwala się, nieprawidłowy wzorzec funkcjonowania. U dzieci w tej fazie obserwuje się zaburzenia snu, łaknienia, życia emocjonalnego. Rodzina jest już bardzo zaburzona. Wszystko wykonuje się za pijącego. Złość bywa zastępowana litością. Rodzina się odseparowuje. W tej fazie często dochodzi do rozwodu lub leczenia. Jeśli alkoholik jeszcze żyje i leczy się rodzina czasem przyjmuje go.
3 Dziecko w rodzinie alkoholowej może doświadczać urazów dwojakiego rodzaju: Z jednej strony jest to uraz rozmyty - doświadczenie totalnego zagubienia i chaosu. Nigdy nie wiadomo na co można liczyć, wszystko zależy od nastroju chwili. Cokolwiek nie zrobisz, zrobisz źle. Gdy coś zaboli, raz mama pocałuje, innym razem zbije. Nikt nie wysłucha, tylko niektóre obietnice są spełniane, nie wiadomo kiedy i dlaczego. Dorośli raz się kochają, raz nienawidzą. Jeszcze wczoraj tata pakował walizkę, dzisiaj poszli razem do kina. Tego rodzaju chaos sprawia,że dziecko odrywa się od rzeczywistości. Skoro ta rzeczywistość jest taka zła ucieka się w książki, fantazje, muzykę, ale też alkohol, narkotyki. Drugi rodzaj urazu, który może dotknąć dzieci alkoholików to uraz ostry - to pojedyncze lub powtarzające się doświadczenia w postaci bólu przemocy fizycznej, upokarzania, wyśmiewania czy wreszcie przemocy seksualnej. Trzeba zaznaczyć, że tego typu urazy zdarzają się także w rodzinach, w których nie ma alkoholu. Jednak alkohol sprzyja i zaostrza tego typu wydarzenia. W domu dotkniętym chorobą alkoholową obowiązują sztywne role i sztywne normy zachowań. Dziecko uczy się trzech zakazów NIE MÓW NIE UFAJ NIE CZUJ Nie mów Nakaz milczenia zobowiązuje do utrzymania w tajemnicy rodzinnego nieszczęścia, do omijania tematu picia nawet w obrębie rodziny (zdarza się, że nawet rodzeństwo nie rozmawia ze sobą na ten temat). Poza tym, dzieciom nie wolno mówić źle o tacie, czy mamie. Skoro nie można mówić źle o tacie (że właśnie się upił ), jak pocieszyć mamę? Jak zacząć, rozmowę o tym co będzie jutro, żeby nie dotknąć bolącego miejsca? Zresztą najlepiej kłamać także sobie, to uspokaja. By nie zranić, nie oberwać - najlepiej nic nie mówić. Nie ufaj Drugi zakaz jest konkluzją niedotrzymanych obietnic, wielokrotnie naruszanego poczucia bezpieczeństwa. Dziecko poddawane takim próbom uczy się nieufności, która przenosi się na innych dorosłych i kolegów, uniemożliwiając tym samym uzyskanie wsparcia czy nawiązanie bliskich relacji. Nie ufaj nikomu, wtedy unikniesz rozczarowania. Nie czuj To efekt nauki znieczulania się. Dziecko nie może otwarcie okazywać swych trudnych przeżyć: lęku, rozczarowania, złości, nienawiści, wstydu. Czasem przekonuje samego siebie, że nie doświadcza takiego uczucia - tak jest bezpieczniej. Takie zaprzeczanie własnym emocjom powoduje utratę kontaktu z samym sobą.
4 Dzieci alkoholików próbują na wszystkie sposoby poradzić sobie z warunkami, w jakich przyszło im żyć. Najczęściej wymienia się cztery podstawowe strategie (role) przetrwania. ROLE, JAKIE PRZYJMUJĄ DZIECI ALKOHOLIKÓW: BOHATER RODZINNY KOZIOŁ OFIARNY MASKOTKA (BŁAZEN) DZIECKO ZAGUBIONE (ANIOŁEK) BOHATER RODZINNY To osoba, z której wszyscy mogą być dumni, odpowiedzialna, dbająca o innych nie sprawiająca kłopotów. Osoba pełna wyrzeczeń i poświęceń dla rodziny. Opiekuje się młodszym rodzeństwem, pociesza matkę, przyprowadza pijanego ojca do domu. Ma małą świadomość własnych potrzeb i nie potrafi dbać o siebie, żyje w stanie ciągłego napięcia, nie potrafi się bawić, ani być zadowolonym z siebie i innych. Także w życiu dorosłym ma skłonność do kontrolowania innych i przejmowania za nich odpowiedzialności. Dziecko na swój wiek odpowiedzialne, przejmuje obowiązki rodziców. W szkole gwiazda klasowa - wyróżnia się w nauce. Dziecko uważne, bystre, zasługuje na zaufanie, nie wie, co to zabawa i relaks - staje się poważnym małym dorosłym. KOZIOŁ OFIARNY Częsty odbiorca agresji alkoholowej, zły uczeń, wagarowicz. Jest impulsywny i agresywny. Jego rola polega na skupianiu na sobie uwagi otoczenia i odciąganiu jej tym samym od alkoholika i rodzinnej choroby. Poszukuje oparcia i aprobaty w grupach rówieśniczych nastawionych antyspołecznie. W odwecie za koszmar życia może zechcieć zniszczyć coś, co ma najbliżej, czyli siebie. Jeżeli nie uzyska pomocy będzie w życiu dorosłym naruszać normy społeczne, a często także nadużywać alkoholu. Dziecko, które najbardziej sprawia kłopoty: wyrządza zło innym ( kradnie, pali, pije) jest agresywne ( bije dzieci, niszczy przedmioty) ma kłopoty w nauce MASKOTKA (BŁAZEN) To ktoś przymilny, uroczy, pełen wdzięku, sprawnie rozładowujący napięcia rodzinne. Żartem, podstępem, czy psotą odciąga uwagę od prawdziwych problemów. Pewien rodzaj "maskotki" może być narażony na wykorzystywanie seksualne (idź połóż się przy ojcu, to zaśnie). Dramat takiego
5 dziecka polega na tym, że nikt nie traktuje go poważnie, a ono samo zatraca granicę między śmiechem a płaczem. "Maskotka" uśmiecha się, gdy jest przerażona - uczy się wyczuwać napięcie i rozładowywać je kryjąc się za murem śmiechu (w rzeczywistości dziecko jest smutne, wystraszone, niepewne i samotne). Bywa często najmłodsza w rodzinie. DZIECKO ZAGUBIONE (ANIOŁEK) To ktoś, kogo właściwie nie ma. Dziecko wycofane w świat swoich fantazji, lektur, marzeń. Nie rzuca się w oczy, nikomu nie sprawia kłopotu. Cierpi na chroniczny brak nadziei i poczucie bezsilności. Sprawia wrażenie, jakby nie zauważało awantur wywołanych alkoholizmem rodzica, stopniowo tracąc kontakt z rzeczywistością. Odrywa się od otoczenia sięgając po lek, alkohol, narkotyki. W dorosłym życiu pozostaje wycofane i nieufne, co czyni je niezdolnym do nawiązania bliskich relacji z ludźmi. Dziecko "aniołek": nie rzuca się w oczy często rozmawia samo ze sobą nie czuje z nikim więzi emocjonalnej uczucia kryje głęboko (trudno do niego dotrzeć) niewiele mówi i lubi pracować samo niekiedy odwraca się przeciwko sobie i próbuje wyrządzić sobie krzywdę (samobójstwo, narkotyki). Role te służą dwóm celom. Pierwszy ułatwia dziecku przeżycie, drugi kamufluje chorobę. Niebezpieczeństwem jest utrwalenie się którejś z tych ról. To, co jest pomocne w dzieciństwie może okazać się bardzo szkodliwe w życiu dorosłym. Dorośli bohaterowie zatracają się w pracy, kozioł ofiarny staje się wyrzutkiem, zagubione dziecko zostaje odludkiem, a maskotki nikt nie traktuje poważnie. Te cztery portrety dzieci alkoholików rzadko występują w czystej postaci - zazwyczaj dziecko przyswaja elementy kilku ról, z przewagą jednej. Nie oznacza to oczywiście, że wszystkie dzieci alkoholików skazane są na patologię. Znacznej ich liczbie udaje się w konstruktywny sposób poradzić sobie z tą sytuacją. Szanse są większe, gdy dziecku uda się spotkać kogoś, kto pomoże mu zrozumieć chorobę alkoholową rodziców i okaże zainteresowanie. Dzieci te potrzebują kogoś, komu będą mogły opowiedzieć o swoim życiu, komu będą mogły zaufać, kto pozwoli im przestać się wstydzić i czuć winnym.
6 JAK POMÓC DZIECKU Z RODZINY ALKOHOLOWEJ? Jak postępować wobec bohatera rodzinnego? Przypomnijmy, że jest on zdecydowany dowieść światu, że u niego w domu wszystko jest w porządku. Daje swojej rodzinie poczucie wartości, ale za tą fasadą często kryje się poczucie braku wiary we własne siły. Przede wszystkim należy dostrzec dzieci "nadmiernie kompetentne", robiące wrażenie, jakby wciąż funkcjonowały na pełnych obrotach. Warto pokazać im jak osiągnąć równowagę między pracą a zabawą. Kładź nacisk na to, by nie poświęcały się i nie rezygnowały z potencjalnych korzyści czerpanych z różnych zajęć, pod pretekstem, że są zbyt zajęte. Stawiaj stale przed dziećmi zadania, odpowiadające ich zdolnościom na danym etapie rozwoju, ale pomóż im by nauczyły się nie brać na swoje bark zbyt wiele. Daj im do zrozumienia, że nie ma nic złego w relaksowaniu się i bezczynności. Upewnij je, że nie zawsze muszą się czymś wykazywać by zrobić przyjemność komuś innemu i że można zrobić przyjemność także samemu sobie. Dowartościuj je za to, kim są, a nie tylko za to, co robią. Powinny wiedzieć, że akceptujesz je niezależnie od tego, czy odniosą sukces, czy też poniosą porażkę. Zachęć je, aby rozpoznawały swoje prawdziwe uczucia i często je wyrażały w rozmowach lub dawały im wyraz w formie artystycznej. Zadbaj o to, by miały okazję do zabawy, relaksu i radości. Akceptuj śmiech, a nawet wygłupy. Jak pomóc kozłowi ofiarnemu? Przypomnijmy, że staje się on wcieleniem rodzinnych frustracji i ciągle wpada w jakieś kłopoty. Angażuje się w bójki, wchodzi w konflikty z prawem itp. Warto spojrzeć na zachowanie takiego dziecka jako na wołanie o pomoc. Unikaj spisywania kozła ofiarnego na straty zgodnie z często występującą tendencją. Te dzieci bywają najmniej lubiane, gdyż ich zachowania wywołują często gniew i lęk. Bądź uczciwy w wyrażaniu swoich uczuć. Jeśli nas rozzłościł - wyjaśnij, że twoja złość dotyczy tego, co zrobił, a nie jego osoby. Ważne jest, by dziecko wiedziało, gdzie są granice, co wolno, a czego nie wolno. Poinformuj wyraźnie o obowiązujących regułach.
7 Chwal za zachowania pozytywne, nawet w najdrobniejszych rzeczach. Tym dzieciom trzeba bardzo wiele uznania za ich właściwe zachowanie, gdyż większość reakcji, z jakimi spotykają się ze strony dorosłych, ma charakter negatywny. Wyznacz im role przywódcze, gdy sukces jest pewny. Pomóż poznać im własne uczucia i rozmaite sposoby ich wyrażania: działalność twórczą, aktorstwo lub udział w grupowych dyskusjach. Zachęcaj do właściwego wyładowania emocji. Można im pokazać, że będą w porządku, jeśli okażą gniew gniotąc glinę, kopiąc pień drzewa czy waląc w worek treningowy. Zachęć te dzieci, by zajęły się jakąś dyscypliną sportu, najlepiej ściśle zorganizowaną, gdzie można wyładować silne emocje, jak również rozwijać pozytywne relacje interpersonalne. Pomóż innym dzieciom zrozumieć kozła ofiarnego respektując zarazem ich odczucia i prawa. Jak pomóc maskotce? Przypomnijmy, że takie dziecko odwraca uwagę od rodzinnego problemu i skupia ją na sobie, przymilając się lub błaznując. Wydaje się, że najtrudniej do takiego dziecka dotrzeć, bo kryje się za murem śmiechu. Poświęć "maskotce" wiele uwagi i postaraj się poznać to dziecko osobiście. Daj dziecku do zrozumienia, że nie powinno ukrywać swojej prawdziwej osobowości i, że ludzie będą je nadal lubić, nawet jeśli nie będzie opowiadać dowcipów. Pomóż jej otworzyć się. Posłuż się opowiadaniem różnych historii, żeby przekonać dziecko, że nie ma nic złego w okazywaniu prawdziwych uczuć. Wciągnij je do zajęć dających możliwość artystycznego wyrazu. Pokazuj dziecku prawdziwe reakcje i emocje, stosowne do danego wydarzenia. Wyjaśnij, że śmiejemy się z rzeczy zabawnych, płaczemy, gdy jesteśmy świadkami czegoś smutnego a złościmy się, gdy ktoś zrobi nam krzywdę. Jak pomóc dziecku zagubionemu? Przypomnijmy, że nikt go nie dostrzega i nie pamięta - nauczyciele często mają kłopot z przypomnieniem sobie tych właśnie uczniów.
8 Daj mu poczucie przynależności do grupy. Zadbaj, by wiedziało, że zajmuje ważne miejsce w klasie. Zachęcaj do wzięcia udziału w zajęciach, wymagających interakcji społecznej (np. zbiorowe rozwiązywanie problemu, tworzenie kolażu, planowanie zabawy). Stosuj wobec niego różne techniki podnoszenia samooceny. Pomóż rozpoznawać i wyrażać swoje uczucia za pośrednictwem bezpiecznych, niczym nie grożących środków wyrazu (malowanie, rzeźba itp.). Opracuj socjogram, by ustalić z kim z grupy dziecko najbardziej chciałoby współpracować i które wywierałoby na nie dobry wpływ. Połącz dziecko z wybranym przezeń dzieckiem i wyznacz im zadanie lub jakąś formę aktywności, w której mogliby współdziałać. Wybierz temat, którym dziecko mogłoby być szczególnie zainteresowane i w którym mogłoby dokonać czegoś wartościowego na rzecz grupy. Wiele zagubionych dzieci ukrywa swoją wybitną inteligencję, podobnie jak wszystko Inne. Zdaniem specjalistów pracujących z dziećmi z rodzin alkoholowych, najlepszym momentem do interwencji jest dzieciństwo, zanim charakterystyczne dla poszczególnych ról wzory zachowań utrwalą się. Role odgrywane przez dzieci są funkcjonalne - pozwalają im przetrwać przy ponoszeniu przez nie możliwie najmniejszych strat. Jednak poza rodziną tracą swoją aktualność. Nie przynoszą już takich korzyści, a wręcz przeciwnie - zaczynają działać na szkodę dzieci. Z każdym kolejnym rokiem mechanizmy obronne utrwalają się, doprowadzając do coraz większych niepowodzeń w świecie zewnętrznym. Dziecku trudno jest rozstać się z jedynym znanym mu i sprawdzonym sposobem funkcjonowania w trudnej sytuacji. Rolą osób pracujących z dziećmi jest zrozumienie tego faktu i podjęcie zachowania, które pomoże wyjść z matni, nie zaś potwierdzanie stereotypowego postrzegania "delikwenta". Ważne jest, by dzieci alkoholików dowiedziały się, że: nie są same - jest wiele dzieci, których rodzice piją; alkoholizm jest chorobą, co oznacza, że ojciec lub matka nie piłby, gdyby mógł i że nałóg ten można zaleczyć; nie są winni choroby rodziców, nawet jeśli kiedyś usłyszeli z ich ust takie oskarżenie; to, że rodzic pije nie znaczy, że ich nie kocha; zasługują na pomoc i mają prawo do udanego życia. Nie wystarczy, by dzieci usłyszały te stwierdzenia z ust jakiegoś dorosłego. Z pewnością najlepiej przyswoić je mogą w trakcie odpowiednio zorganizowanej sytuacji społecznej, np. w czasie spotkania
9 z innymi dziećmi alkoholików, kiedy dowiedzą się, że inni też wstydzą się swoich rodziców i też chcieliby móc ich kochać i być przez nich kochani. Wspólnoty dzieci z takich rodzin - Alateen, zorganizowane są na wzór ruchu samopomocy Anonimowych Alkoholików.
UZALEŻNIENIE jako choroba całej rodziny
UZALEŻNIENIE jako choroba całej rodziny Uzależnienie jest chorobą całej rodziny Relacje w rodzinie, której ktoś pije nadmiernie, zazwyczaj ulegają dużym zmianom. Każdy na swój sposób próbując poradzić
Bardziej szczegółowoJesper Juul. Zamiast wychowania O sile relacji z dzieckiem
Jesper Juul Zamiast wychowania O sile relacji z dzieckiem Dzieci od najmłodszych lat należy wciągać w proces zastanawiania się nad różnymi decyzjami i zadawania sobie pytań w rodzaju: Czego chcę? Na co
Bardziej szczegółowoSystem iluzji i zaprzeczeń :
Role dzieci w rodzinie z problemem alkoholowym - Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna, ul Józefa Marka 19 A 34-600 Limanowa, - Poradnia Psychologiczno- Pedagogicznej ProMart z siedzibą w Brzesku, przy
Bardziej szczegółowoJak zapobiegać przemocy domowej wobec dzieci i młodzieży.
Jak zapobiegać przemocy domowej wobec dzieci i młodzieży. (Terapia Krótkoterminowa Skoncentrowana na Rozwiązaniu) Kontakt tel.: +48 600779294 e-mail: iwona@gabinetterapeutyczny.eu Iwona Czerwoniuk psychoterapeuta
Bardziej szczegółowoBĄDŹ SOBĄ, SZUKAJ WŁASNEJ DROGI - JANUSZ KORCZAK
BĄDŹ SOBĄ, SZUKAJ WŁASNEJ DROGI - JANUSZ KORCZAK Opracowała Gimnazjum nr 2 im. Ireny Sendlerowej w Otwocku Strona 1 Młodzież XXI wieku problemy stare, czy nowe, a może stare po nowemu? Co jest największym
Bardziej szczegółowoPROGRAM ZAJĘĆ ROZWIJAJĄCYCH UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNE DLA DZIECI W WIEKU 8-12 LAT: RAZEM LEPIEJ - realizowany w SP 209
PROGRAM ZAJĘĆ ROZWIJAJĄCYCH UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNE DLA DZIECI W WIEKU 8-12 LAT: RAZEM LEPIEJ - realizowany w SP 209 Szkoła, obok rodziny, jest jednym z najważniejszych środowisk społecznych dziecka. Jej
Bardziej szczegółowoPRZEMOC I AGRESJA W SZKOLE. Lista wskazówek pomagających rozpoznać ofiary przemocy w szkole:
ŹRÓDŁEM INSPIRACJI IMPULS DO ROZWOJU EDUKACJI NIEPUBLICZNY OŚRODEK DOSKONALENIA NAUCZYCIELI ul. Piłsudskiego 26a/7 86-300 Grudziądz tel.668850190, 668810530 biuro@impulsedu.pl www.impulsedu.pl PRZEMOC
Bardziej szczegółowoMimo, że wszyscy oczekują, że przestanę pić i źle się czuję z tą presją to całkowicie akceptuje siebie i swoje decyzje
MATERIAL ZE STRONY: http://www.eft.net.pl/ POTRZEBA KONTROLI Mimo, że muszę kontrolować siebie i swoje zachowanie to w pełni akceptuję siebie i to, że muszę się kontrolować Mimo, że boję się stracić kontrolę
Bardziej szczegółowoPrzyjazne dziecku prawodawstwo: Kluczowe pojęcia
Przyjazne dziecku prawodawstwo: Kluczowe pojęcia Co to są prawa?....3 Co to jest dobro dziecka?....4 Co to jest ochrona przed dyskryminacją?....5 Co to jest ochrona?....6 Co to jest sąd?...7 Co to jest
Bardziej szczegółowoOpracowała: mgr Zofia Reterska Psycholog Poradni Psychologiczno Pedagogicznej nr 2 w Łomży
Opracowała: mgr Zofia Reterska Psycholog Poradni Psychologiczno Pedagogicznej nr 2 w Łomży DZIECKO W RODZINIE ALKOHOLWEJ CHARAKTERYSTYKA ORAZ FORMY POMOCY Materiały pomocnicze dla nauczycieli do pracy
Bardziej szczegółowo10 SEKRETÓW NAJLEPSZYCH OJCÓW 1. OKAZUJ SZACUNEK MATCE SWOICH DZIECI 2. DAJ DZIECIOM SWÓJ CZAS
10 SEKRETÓW NAJLEPSZYCH OJCÓW 1. OKAZUJ SZACUNEK MATCE SWOICH DZIECI Jedną z najlepszych rzeczy, jaką ojciec może zrobić dla swoich dzieci, to okazywać szacunek dla ich mamy. Jeśli jesteś żonaty, dbaj
Bardziej szczegółowoProgram profilaktyczny. Bądź sobą
Program profilaktyczny Bądź sobą przeznaczony dla klas IV VI Program opracowała: Monika Wandas-Wasieńko Cele programu: 1.Wzmocnienie więzi koleżeńskiej i grupowej. 2.Nawiązywanie nieagresywnych kontaktów.
Bardziej szczegółowoWOTUW w Czarnym Borze ogłasza nabór na psychoterapię dla Dorosłych Dzieci Alkoholików.
WOTUW w Czarnym Borze ogłasza nabór na psychoterapię dla Dorosłych Dzieci Alkoholików. List do Was... Dorosłe Dzieci Alkoholików Każdy, kto żyje lub żył w rodzinie, gdzie ktokolwiek nadużywa alkoholu,
Bardziej szczegółowoProgram wychowawczy Przedszkola nr 3 w Szamotułach
Program wychowawczy Przedszkola nr 3 w Szamotułach Szamotuły 2014 Zaktualizowany Program Wychowawczy Przedszkola Nr 3 w Szamotułach został uchwalony przez Radę Rodziców uchwałą nr 1 w dniu 21.08.2014r.
Bardziej szczegółowoNajczęstszą przyczyną sięgania przez. dziecko po papierosa, alkohol lub. narkotyk jest: przykład osoby z bliskiego otoczenia,
Najczęstszą przyczyną sięgania przez dziecko po papierosa, alkohol lub narkotyk jest: przykład osoby z bliskiego otoczenia, łatwość dostępu do uŝywek, trudności w nauce i niska samoocena, brak zadawalających
Bardziej szczegółowoDOROSŁE DZIECI Z RODZIN DYSFUNKCYJNYCH WSPÓŁCZESNE WEZWANIE DUSZPASTERSKIE
DOROSŁE DZIECI Z RODZIN DYSFUNKCYJNYCH WSPÓŁCZESNE WEZWANIE DUSZPASTERSKIE Ks. dr Grzegorz Polok Katedra Zarządzania Publicznego i Nauk Społecznych Uniwersytet Ekonomiczny Katowice Dorosłe Dziecko z Rodziny
Bardziej szczegółowoMateriał dla uczniów nr 1.1. Konsekwencje somatyczne zażywania środków psychoaktywnych (tabelka do wypełnienia).
Materiał dla uczniów nr 1.1. Konsekwencje somatyczne zażywania środków psychoaktywnych (tabelka do wypełnienia). Konsekwencje SOMATYCZNE Materiał dla uczniów nr 1.2. Konsekwencje psychiczne zażywania środków
Bardziej szczegółowoTemat zajęć: Agresja jak sobie z nią poradzić?
PRZEMOC I AGRESJA WŚRÓD UCZNIÓW Temat zajęć: Agresja jak sobie z nią poradzić? Czas trwania: 45 minut Cel główny: kształtowanie u uczniów postaw zmierzających do eliminowania zachowań agresywnych oraz
Bardziej szczegółowoMoje korzenie. Ks. dr Grzegorz Polok Katedra Zarządzania Publicznego i Nauk Społecznych. Uniwersytet Ekonomiczny Katowice
Moje korzenie Ks. dr Grzegorz Polok Katedra Zarządzania Publicznego i Nauk Społecznych Uniwersytet Ekonomiczny Katowice Przeszkody silne poczucie lęku niskie poczucie wartości poczucie odrzucenia stałe
Bardziej szczegółowoNASTOLETNIA DEPRESJA PORADNIK
NASTOLETNIA DEPRESJA PORADNIK Upadłam Nie mogę Nie umiem Wstać Sama po ziemi stąpam w snach Sama, samiutka próbuję wstać. Nie umiem Chcę się odezwać Nie wiem do kogo Sama tu jestem, nie ma nikogo Wyciągam
Bardziej szczegółowoŁatwiej pomóc innym niż sobie
Łatwiej pomóc innym niż sobie Spośród wszystkich chorób nowotwory wywierają najsilniejszy wpływ na psychikę człowieka. Fazy przeżywania, adaptacji do choroby, ich kolejność i intensywność zależy od wielu
Bardziej szczegółowoPROGRAM PROFILAKTYCZNY
PROGRAM PROFILAKTYCZNY na lata 2008-2013 Szkoły Podstawowej Nr 9 im. Marii Skłodowskiej- Curie w Inowrocławiu 1 SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI Podstawa prawna dla działań profilaktycznych (zapisy postulujące
Bardziej szczegółowoTRUDNOŚCI WYNIKAJĄCE ZE STANU ZDROWIA i KONDYCJI UCZNIA. analiza psychologiczna
TRUDNOŚCI WYNIKAJĄCE ZE STANU ZDROWIA i KONDYCJI UCZNIA analiza psychologiczna Beata Dobińska psycholog Zachodniopomorska Szkoła Biznesu CHOROBA PRZEWLEKŁA A FUNKCJONOWANIE DZIECKA 1569,7 tys. dzieci i
Bardziej szczegółowoLudzie młodzi zmagają się z brakiem poczucia wartości i atrakcyjności. Często czują się nielubiane, nieszanowane, gorsze od innych.
Ludzie młodzi zmagają się z brakiem poczucia wartości i atrakcyjności. Często czują się nielubiane, nieszanowane, gorsze od innych. Dotyka ich poczucie, że nie pasują do świata. Zamartwiają się czymś,
Bardziej szczegółowoGRAŻYNA KOWALCZYK. Zadanie finansowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata
GRAŻYNA KOWALCZYK SĄ TYLKO DWA SPOSOBY NA ŻYCIE. JEDEN TO ŻYCIE TAK, JAKBY NIC NIE BYŁO CUDEM. DRUGI TO ŻYCIE TAK, JAKBY WSZYSTKO BYŁO CUDEM (Albert Einstein) Wykaz rzeczy niszczących i zagrażających życiu
Bardziej szczegółowoPowody niechęci dziecka do przedszkola można podzielić na kilka grup...
Dlaczego dziecko nie chce iść do przedszkola? Zapytaliśmy Eksperta dlaczego maluchy nie chcą chodzić do przedszkola. Bez względu na to, czy Twój maluch buntuje się sporadycznie, czy nagminnie się awanturuje
Bardziej szczegółowoAutyzm i Zespół Aspergera (ZA) - na podstawie doświadczeń brytyjskich. York, lipiec mgr Joanna Szamota
Autyzm i Zespół Aspergera (ZA) - na podstawie doświadczeń brytyjskich York, lipiec 2017 mgr Joanna Szamota Zespół Aspergera oczami dziecka Myślę w konkretny sposób. Pojmuję wypowiadane zdania dosłownie.
Bardziej szczegółowoŻałoba i strata. Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ
Żałoba i strata Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ Żałoba Proces psychologicznej, społecznej i somatycznej reakcji, będącej odpowiedzią na utratę i jej konsekwencje. Spełnia prawie wszystkie kryteria
Bardziej szczegółowoSkłada się on z czterech elementów:
Asertywność umiejętność powiedzenia nie, odmowy lub obrony własnych postaw, granic, psychologicznych w taki sposób, aby z jednej strony nie odczuwać wyrzutów sumienia, że sie powidzialo nie, kiedy ktoś
Bardziej szczegółowoPoradnik kampanii Rak. To się leczy! z dn. 14. 03.2013
Poradnik kampanii Rak. To się leczy! z dn. 14. 03.2013 Materiały prasowe mogą być wykorzystane przez redakcję ze wskazaniem źródła: Fundacja Rosa / Rak. To się leczy! W naszym poradniku redagowanym przy
Bardziej szczegółowoWYZWALACZE WEWNĘTRZNE. poczucie szczęścia. napięcie wewnętrzne złość
WYZWALACZE WEWNĘTRZNE Zaznaczę znakiem "X" te emocje, które wywoływały u mnie uczucie głodu alkoholowego: poczucie obcości podekscytowanie pewność siebie emocjonalny ból poczucie winy frustracja nerwowość
Bardziej szczegółowoWPŁYW ŚMIERCI BLISKIEJ OSOBY NA DZIECKO, JEGO ZACHOWANIE I PSYCHIKĘ
WPŁYW ŚMIERCI BLISKIEJ OSOBY NA DZIECKO, JEGO ZACHOWANIE I PSYCHIKĘ Poważna choroba w rodzinie Diagnoza poważnej choroby to trzęsienie ziemi dla całej rodziny. Poważna choroba bliskiej osoby zmienia radykalnie
Bardziej szczegółowoPewnym krokiem do szkoły, czyli wszystko, co trzeba wiedzieć na temat gotowości szkolnej.
Pewnym krokiem do szkoły, czyli wszystko, co trzeba wiedzieć na temat gotowości szkolnej. Gotowość szkolna- sylwetka dziecka dojrzałego i niedojrzałego do rozpoczęcia nauki w szkole Edukacja szkolna jest
Bardziej szczegółowoPOSTAWY RODZICIELSKIE
POSTAWY RODZICIELSKIE Wychowanie bez błędów jest mitem. Nic takiego nie istnieje. I nie tylko nie istnieje, ale wręcz nie powinno istnieć. Rodzice są ludźmi. Popełniają więc błędy i nie wiedzą wszystkiego.
Bardziej szczegółowoJak praktycznie przeprowadzić dobrą rozmowę z osobą doświadczającą przemocy w rodzinie i osobą stosującą przemoc w rodzinie
Jak praktycznie przeprowadzić dobrą rozmowę z osobą doświadczającą przemocy w rodzinie i osobą stosującą przemoc w rodzinie Paula Klemińska Stowarzyszenie Niebieska Linia Olsztyn, 2017 r. Po co w ogóle
Bardziej szczegółowoJESPER JUUL NIE Z MIŁOŚCI
JESPER JUUL NIE Z MIŁOŚCI Kiedy gaśnie spontaniczna radość z dawania i brania, znikają również miłość i wzajemne zaufanie. Obowiązek mówienia TAK zabija radość. Dzieci swoim NIE wyznaczają granice swojego
Bardziej szczegółowoTwój Autoportret - czas na zmiany
Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna ul. Dr. Józefa Rostka 16 41-902 Bytom tel; 032 2819405, 032 2819406 mgr Woźniak Danuta- psycholog Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Bytomiu Twój Autoportret -
Bardziej szczegółowoAkademia Pozytywnej Profilaktyki. Programy pozytywnego rozwoju dla uczniów kl. I-III SP 2015/2016
Programy pozytywnego rozwoju dla uczniów kl. I-III SP 2015/2016 Drodzy Rodzice, Szanowni Pedagodzy, Nauczyciele oraz Wychowawcy! Pozytywny rozwój jest elementem tzw. pozytywnej profilaktyki. Idea ta nie
Bardziej szczegółowoDzięki ćwiczeniom z panią Suzuki w szkole Hagukumi oraz z moją mamą nauczyłem się komunikować za pomocą pisma. Teraz umiem nawet pisać na komputerze.
Przedmowa Kiedy byłem mały, nawet nie wiedziałem, że jestem dzieckiem specjalnej troski. Jak się o tym dowiedziałem? Ludzie powiedzieli mi, że jestem inny niż wszyscy i że to jest problem. To była prawda.
Bardziej szczegółowoJak pomóc uczniowi z trudnościami w nauce? (przyczyny trudności, skutki, formy pomocy uczniowi)
Jak pomóc uczniowi z trudnościami w nauce? (przyczyny trudności, skutki, formy pomocy uczniowi) W każdej klasie są uczniowie, dla których nauka to problem, którym uczenie się sprawia poważne trudności.
Bardziej szczegółowoKWESTIONARIUSZ KOMPETENCJI INTERPERSONALNYCH ICQ-R
KWESTIONARIUSZ KOMPETENCJI INTERPERSONALNYCH ICQ-R WERSJA A D. Buhrmester, W.Furman, M.T. Wittenberg, H.T. Reis Tłumaczenie: M. Dawidowicz, W. Klinkosz, J. Śliwak IMIĘ I NAZWISKO: PŁEĆ: WIEK: Odpowiedz
Bardziej szczegółowo20 sposobów na wspieranie dziecka - w nauce i emocjach. Opracowała: Katarzyna Maszkowska- pedagog szkolny
20 sposobów na wspieranie dziecka - w nauce i emocjach Opracowała: Katarzyna Maszkowska- pedagog szkolny Kiedy się uczymy, emocje są niezwykle ważne. Gdybyśmy uczyli się tylko biorąc suche fakty, które
Bardziej szczegółowoPrzemoc narusza podstawowe prawo każdego człowieka prawo do życia w poczuciu bezpieczeństwa.
PRZEMOC I AGRESJA Przemoc narusza podstawowe prawo każdego człowieka prawo do życia w poczuciu bezpieczeństwa. Agresję definiuje się najczęściej jako świadome, zamierzone działanie, mające na celu wyrządzenie
Bardziej szczegółowoProgram Profilaktyczno-Wychowawczy Bezpieczna Szkoła. Wstęp
Program Profilaktyczno-Wychowawczy Bezpieczna Szkoła Wstęp Powstanie dwóch bardzo ważnych dokumentów tj.: Programu Wychowawczego Szkoły i Szkolnego Programu Profilaktyki sprawiły, że zaistniała potrzeba
Bardziej szczegółoworodzica można usłyszeć słynne zdanie:,,moje dziecko działa mi na nerwy!.
Gdy agresja wybucha Agresja zaczyna się, gdy zostaje zablokowany spokojny przepływ interakcji między ludźmi i jedna ze stron nagle traci poczucie bycia wartością dla drugiej. Może przy tym chodzić o jakiś
Bardziej szczegółowo100 POWODÓW, DLA KTÓRYCH DZIECKO POWINNO BYĆ ASERTYWNE
100 POWODÓW, DLA KTÓRYCH DZIECKO POWINNO BYĆ ASERTYWNE 1. Żeby wiedziało, gdzie się kończy a gdzie zaczyna 2. Żeby wiedziało, co mu służy, a co szkodzi 3. Żeby potrafiło rozpoznać i nazwać swoje uczucia
Bardziej szczegółowoRODZIC LUB OPIEKUN. podaje sprzeczne lub (poparzenia, ugryzienia, nieprzekonujące wyjaśnienia siniaki, złamania kości),
Jak rozpoznać objawy przemocy fizycznej? Umiejętność rozpoznawania symptomów przemocy wobec dzieci jest konieczna, aby móc ochronić dzieci przed krzywdzeniem i zaniedbywaniem. Występowanie pojedynczego
Bardziej szczegółowoPROGRAM PROFILAKTYKI DLA UCZNIÓW SZKOŁY PODSTAWOWEJ nr 8 im. MIKOŁAJA KOPERNIKA w MALBORKU BEZPIECZNA I PRZYJAZNA SZKOŁA
PROGRAM PROFILAKTYKI DLA UCZNIÓW SZKOŁY PODSTAWOWEJ nr 8 im. MIKOŁAJA KOPERNIKA w MALBORKU BEZPIECZNA I PRZYJAZNA SZKOŁA Szkoła realizuje cele i zadania wychowawcze na podstawie Ustawy o systemie oświaty
Bardziej szczegółowoJak motywować dziecko by chciało się dobrze uczyć i zachowywać. Refleksje pedagoga
Jak motywować dziecko by chciało się dobrze uczyć i zachowywać. Refleksje pedagoga Nie da się sformułować gotowej recepty, jak pomagać dziecku. Do każdego należy podchodzić indywidualnie. Rodzice i nauczyciele
Bardziej szczegółowoWarsztaty grupowe z zakresu kluczowych umiejętności społeczno - zawodowych istotnych z punktu widzenia rynku pracy
Warsztaty grupowe z zakresu kluczowych umiejętności społeczno - zawodowych istotnych z punktu widzenia rynku pracy II ETAP AKTYWIZACJI MATERIAŁY DLA BENEFICJENTÓW/BENEFICJENTEK CO TO SĄ EMOCJE? EMOCJE
Bardziej szczegółowoSzanse i ryzyka Psycholog - Edna Palm
Rodzeństwo dzieci niepełnosprawnych Szanse i ryzyka Psycholog - Edna Palm Tłumaczenie: Psycholog - Dorota Fedorowska (Fundacja EDUCO) Czynniki obciążające rodziny posiadające niepełnosprawne dziecko Obciążenie
Bardziej szczegółowoSZKOLNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA AGRESJI I PRZEMOCY. Bezpieczna szkoła
SZKOLNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA AGRESJI I PRZEMOCY na rok szkolny 2013/2014 oraz 2014/2015 Bezpieczna szkoła Szkoła Podstawowa nr 7 im. A. Mickiewicza w Świeciu Świecie, wrzesień 2013r 1 CELE PROGRAMU:
Bardziej szczegółowoZAŁOŻENIA TEORETYCZNE Na skrzydłach przyjaźni czyli o relacjach.
ZAŁOŻENIA TEORETYCZNE Na skrzydłach przyjaźni czyli o relacjach. Powiedz mi, a zapomnę. Pokaż mi, a zapamiętam. Pozwól mi zrobić, a zrozumiem. Konfucjusz DIAGNOZA PROBLEMU Co powoduje, że grupa rówieśnicza
Bardziej szczegółowo(UDOWNf MY~ll. MiłO~Cl ~ życlllwo~ci. o ODWADl[, rrzyjaźni, U1L KAŻDY Dll[N w- ROKU
(UDOWNf MY~ll U1L KAŻDY Dll[N w- ROKU o ODWADl[, rrzyjaźni, MiłO~Cl ~ życlllwo~ci Z angielskiego przełożył Robert Waliś PIERWSZE WARTOŚCI Z dradzę wam pewien sekret, dzieciaki: rodzice poświęcają mnóstwo
Bardziej szczegółowoZadania psychologa w szkole
Zadania psychologa w szkole Pracę psychologa w szkole określa rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej. Według aktualnych przepisów do obowiązków psychologa zatrudnionego w szkole należy: 1) prowadzenie
Bardziej szczegółowoPROGRAM ZAJĘĆ PROFILAKTYCZNYCH. Nie tak, jak u zbójców - dzieci Króla. program opracowany na podstawie książki Urszuli Marc pt. Nie tak, jak u zbójców
PROGRAM ZAJĘĆ PROFILAKTYCZNYCH Nie tak, jak u zbójców - dzieci Króla program opracowany na podstawie książki Urszuli Marc pt. Nie tak, jak u zbójców ZAJĘCIA I: Zbójecki chłopiec CELE: Nawiązanie kontaktu,
Bardziej szczegółowoWstęp do biblioterapii
Prof. dr hab. Bronisława Woźniczka-Paruzel Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Instytut Informacji Naukowej i Bibliologii Wstęp do biblioterapii Struktura prezentacji Etymologia terminu biblioterapia
Bardziej szczegółowoPROGRAM SOCJOTERAPEUTYCZNY - ZAJĘCIA ROZWIJAJĄCE KOMPETENCJE EMOCJONALNO - SPOŁECZNE
PROGRAM SOCJOTERAPEUTYCZNY - ZAJĘCIA ROZWIJAJĄCE KOMPETENCJE EMOCJONALNO - SPOŁECZNE 1. Założenia programu: Program zajęć socjoterapeutycznych rozwijających kompetencje emocjonalno - społeczne jest jedną
Bardziej szczegółowoTrudne rozmowy z rodziną o stanie pacjenta z podejrzeniem śmierci pnia mózgu
Trudne rozmowy z rodziną o stanie pacjenta z podejrzeniem śmierci pnia mózgu Na sposobie rozmowy o krytycznym, nie rokującym żadnej poprawy stanie pacjenta z jego rodziną odciska swoje piętno nasz osobisty
Bardziej szczegółowoZANIM POWSTAŁY PODŚWIADOME BLOKADY POZNAJ BŁOGIE PIĘKNO SWOJEJ SEKSUALNEJ NATURY
ZANIM POWSTAŁY PODŚWIADOME BLOKADY POZNAJ BŁOGIE PIĘKNO SWOJEJ SEKSUALNEJ NATURY UMYSŁ TOTALNA AKCEPTACJA IMPULSÓW wszystko co we mnie jest, jest dobre SERCE - EMOCJE IMPULS DO BLISKOŚCI miłość, radość,
Bardziej szczegółowoTERAPIE, KTÓRE MOŻEMY POPROWADZIĆ SAMI
TERAPIE, KTÓRE MOŻEMY POPROWADZIĆ SAMI PROGRAM AKTYWNOŚCI KNILL ÓW RUCH ROZWIJAJĄCY W.SHERBORNE Opracowała: Joanna Dolna Marianna i Christopher Knill Metoda powstała w wyniku trudności, jakie napotykali
Bardziej szczegółowo1.Alkoholizm rodziców ma wpływ na kształtowanie się psychiki ich dzieci.
Anna Bakula Niezaspokojone potrzeby dzieci w rodzinach alkoholowych Niezaspokajanie podstawowych potrzeb psychologicznych dziecka prowadzić może do występowania u niego zaburzeń emocjonalnych, zaburzeń
Bardziej szczegółowoDojrzałość szkolna dziecka
Dojrzałość szkolna dziecka Dojrzałość szkolna Według B. Wilgockiej-Okoń dojrzałość szkolna to osiągnięcie przez dziecko takiego stopnia rozwoju intelektualnego, społecznego i fizycznego, jaki umożliwi
Bardziej szczegółowoPoradnia Psychologiczno-Pedagogiczna ul. Dr. Józefa Rostka 16 41-902 Bytom tel; 032 2819405, 032 2819406
Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna ul. Dr. Józefa Rostka 16 41-902 Bytom tel; 032 2819405, 032 2819406 mgr Aneta Jendrzej - psycholog Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Bytomiu KRYZYSY MAŁŻEŃSKIE
Bardziej szczegółowoPrzygotuj kredki lub flamastry, długopis lub ołówek oraz kilka kartek.
Pamiętaj! Ø Poniższa praca jest do wykonania przez Ciebie, nie przez dziecko/dzieci. Ø Jej wykonanie nie jest warunkiem czytania, rozmowy z dzieckiem, ale wydaje nam się, że to może Ci pomóc. Ø Znajdź
Bardziej szczegółowoKATARZYNA POPICIU WYDAWNICTWO WAM
KATARZYNA ŻYCIEBOSOWSKA POPICIU WYDAWNICTWO WAM Zamiast wstępu Za każdym razem, kiedy zaczynasz pić, czuję się oszukana i porzucona. Na początku Twoich ciągów alkoholowych jestem na Ciebie wściekła o to,
Bardziej szczegółowoKONTAKT Z DZIECKIEM W SYTUACJI PODEJRZENIA PRZEMOCY W RODZINIE
KONTAKT Z DZIECKIEM W SYTUACJI PODEJRZENIA PRZEMOCY W RODZINIE Podejrzenie przemocy wobec dziecka Obserwacja zachowań dziecka Informacja na temat doświadczeń dziecka, pochodząca od samego dziecka (ujawnienie)
Bardziej szczegółowoBIULETYN dla RODZICA
I NR 2/2014-2015 styczeń 2015 BIULETYN dla RODZICA Drogi Rodzicu! Odkrycie faktu, że Twoje dziecko jest ofiarą przemocy ze strony kolegów w szkole jest zawsze bolesnym doświadczeniem. Możesz czuć w takiej
Bardziej szczegółowoOPANUJ NIEPŁODNOŚĆ W 5 KROKACH
OPANUJ NIEPŁODNOŚĆ W 5 KROKACH Niepłodność jest chorobą. Jest bardzo stresogenną chorobą. Jest długotrwała, może prowadzić do depresji. Wprowadza w życie pary starającej się o dziecko chaos i lęk. Niepłodność
Bardziej szczegółowoCo to jest asertywność
ASERTYWNOŚĆ Co to jest asertywność To umiejętność, dzięki której ludzie otwarcie wyrażają swoje myśli, preferencje, uczucia, przekonania, poglądy, wartości, bez odczuwania wewnętrznego dyskomfortu i nie
Bardziej szczegółowou dzieci? Iwona Grabowicz-Chądrzyńska,
Iwona Grabowicz-Chądrzyńska, 14.06.2018 Jak rozwijać inteligencję emocjonalną u dzieci? Żeby pokonywać życiowe trudności, trzeba przede wszystkim radzić sobie z emocjami. To umiejętność tak trudna, jak
Bardziej szczegółowoPostawy rodzicielskie i wspieranie dziecka.
Postawy rodzicielskie i wspieranie dziecka. Dom rodzinny jest jednym z najważniejszych miejsc dla dziecka. Niezależnie od wieku. Dlatego tak ważne jest zachowanie rodziców. Oczywiście są nastolatki, które
Bardziej szczegółowoDzieci też przeżywają żałobę. Jak wspierać rodzinę po stracie? Milena Pacuda Anna Sokołowska
Dzieci też przeżywają żałobę. Jak wspierać rodzinę po stracie? Milena Pacuda Anna Sokołowska Podstawy teoretyczne Jak kształtuje się pojęcie śmierci u dzieci? Dzieci w wieku do 4 lat: do 2 roku życia poczucie
Bardziej szczegółowoJAK MOTYWOWAĆ DZIECKO DO NAUKI
JAK MOTYWOWAĆ DZIECKO DO NAUKI Motywacja to: CO TO JEST MOTYWACJA? stan gotowości człowieka do podjęcia określonego działania, w tym przypadku chęć dziecka do uczenia się, dążenie do rozwoju, do zaspokajania
Bardziej szczegółowoPROGRAM WYCHOWAWCZY. Szkoły Podstawowej nr 8 im. Mikołaja Kopernika w Malborku. Kształtowanie postaw. Wychowanie do wartości
PROGRAM WYCHOWAWCZY Szkoły Podstawowej nr 8 im. Mikołaja Kopernika w Malborku Kształtowanie postaw. Wychowanie do wartości Główne założenia programu: Szkoła rozpoznaje problemy a w pracy wychowawczej i
Bardziej szczegółowoAnna Maria Siczek. Nr 15 jesień 2003
DOM RODZINA Anna Maria Siczek Rodzina to dla każdego dziecka pierwsze i podstawowe środowisko społeczne. W niej bowiem dorasta i od samego momentu istnienia zaczyna kształtować swoją osobowość, przystosowanie
Bardziej szczegółowoDostrzegalne zmiany u pacjenta na tym etapie terapii winny manifestować się tym, że pacjent :
CARE BROK sp. z o.o Szkoła Specjalistów Psychoterapii Uzależnień i Instruktorów Terapii Uzależnień O7-306 Brok ul. Warszawska 25 tel.: 793 607 437 lub 603 801 442 mail.: care@brok.edu.pl www.brok.edu.pl
Bardziej szczegółowoKONCEPCJA PRACY MIEJSKIEGO PRZEDSZKOLA NR 59 KATOWICE
KONCEPCJA PRACY MIEJSKIEGO PRZEDSZKOLA NR 59 KATOWICE Priorytetem naszej działalności jest zapewnienie naszym wychowankom wszechstronnego rozwoju, bezpieczeństwa, akceptacji, i poszanowania ich praw. Poprzez
Bardziej szczegółowoWIZYTA W MONARZE W R A M A C H P R O J E K T U,, D O B R Y S T A R T
WIZYTA W MONARZE W R A M A C H P R O J E K T U,, D O B R Y S T A R T CO TO JEST MONAR? Stowarzyszenie MONAR działa na terenie całej Polski. W 2013 r. prowadziło 35 poradni profilaktyki i terapii uzależnień,
Bardziej szczegółowokilka definicji i refleksji na temat działań wychowawczych oraz ich efektów Irena Wojciechowska
kilka definicji i refleksji na temat działań wychowawczych oraz ich efektów Irena Wojciechowska Nasza ziemia jest zdegenerowana, dzieci przestały być posłuszne rodzicom Tekst przypisywany egipskiemu kapłanowi
Bardziej szczegółowoASERTYWNOŚĆ W RODZINIE JAK ODMAWIAĆ RODZICOM?
3 ASERTYWNOŚĆ W RODZINIE JAK ODMAWIAĆ RODZICOM? Czy potrzeby Twoich rodziców są ważniejsze niż Twoje? Czy kłócisz się z mężem o wizyty u mamy i taty? A może masz wrażenie, że Twoi rodzice nie zauważyli,
Bardziej szczegółowoPROGRAM PROFILAKTYKI
PROGRAM PROFILAKTYKI ZESPOŁU SZKOLNO-PRZEDSZKOLNEGO Z ODDZIAŁAMI INTEGRACYJNYMI NR 1 W RYBNIKU na rok szkolny 2015-2018 Podstawą prawną do wprowadzenia działań profilaktycznych w ramach szkolnego programu
Bardziej szczegółowoRola rodziców w kształtowaniu motywacji do nauki. Zespół Szkół w Rycerce Górnej
Rola rodziców w kształtowaniu motywacji do nauki Zespół Szkół w Rycerce Górnej CO TO JEST MOTYWACJA? Na słowo MOTYWACJA składają się dwa słówka: Motyw i Akcja. Czyli aby podjąć jakieś określone działanie
Bardziej szczegółowoANKIETA. Poniżej umieszczona została ankieta dotyczącą Twojego zdrowia oraz samooceny. Ankieta składa się z czterech krótkich części.
ANKIETA Poniżej umieszczona została ankieta dotyczącą Twojego zdrowia oraz samooceny. Ankieta składa się z czterech krótkich części. Bardzo proszę, abyś czytał/a uważne i udzielił/a odpowiedzi na wszystkie
Bardziej szczegółowoARKUSZ OCENY DOJRZAŁOŚCI PROCESÓW SPOŁECZNO-EMOCJONALNYCH
ARKUSZ OCENY DOJRZAŁOŚCI PROCESÓW SPOŁECZNO-EMOCJONALNYCH Arkusz wypełnia nauczyciel nauczania przedszkolnego placówki, do której uczęszcza Pani/Pana dziecko... (imię i nazwisko dziecka) D dobrze S średnio
Bardziej szczegółowoSZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 19 W ŚWIĘTOCHŁOWICACH
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 19 W ŚWIĘTOCHŁOWICACH Nie musimy dokonywać wielkich rzeczy, możemy poprzestać na małych uczynkach, ale spełnionych z wielką miłością. Matka Teresa z Kalkuty
Bardziej szczegółowoKwestionariusz stylu komunikacji
Kwestionariusz stylu komunikacji Z każdego stwierdzenia wybierz jedno, które uważasz, że lepiej pasuje do twojej osobowości i zaznacz jego numer. Stwierdzenia w parach nie są przeciwstawne, przy wyborze
Bardziej szczegółowoEdukacja społeczna. Postawy społeczne:
Edukacja społeczna Postawy społeczne: Zgodne z oczekiwaniami Kl. Wymagania nie używa form grzecznościowych wobec innych. nie przestrzega regulaminów i zasad obowiązujących w grupie. nie rozumie zasadności
Bardziej szczegółowoProgram Profilaktyczny realizowany w Chrześcijańskiej Szkole Podstawowej Salomon na lata 2015 2018
Program Profilaktyczny realizowany w Chrześcijańskiej Szkole Podstawowej Salomon na lata 2015 2018 Program wychowawczo - profilaktyczny "Spójrz Inaczej" to zbiór scenariuszy zajęć do systematycznej pracy
Bardziej szczegółowoPLAN PRACY WYCHOWAWCY KLASY III W ROKU SZKOLNYM 2014 / 2015
I. PODSTAWA PRAWNA Statut Szkoły, PLAN PRACY WYCHOWAWCY KLASY III W ROKU SZKOLNYM 2014 / 2015 Program Wychowawczy, Program Profilaktyki Szkoły. II. ZADANIA WYCHOWAWCZE NA ROK SZKOLNY 2014 / 2015 1. Kształcenie
Bardziej szczegółowoKwestionariusz AQ. wersja dla młodzieży 12-15 lat. Płeć dziecka:... Miesiąc i rok urodzenia dziecka:... Miejsce zamieszkania (miasto, wieś):...
Kwestionariusz AQ wersja dla młodzieży 12-15 lat Płeć dziecka:... Miesiąc i rok urodzenia dziecka:... Miejsce zamieszkania (miasto, wieś):... Płeć osoby wypełniającej kwestionariusz:... Wiek:... Wykształcenie
Bardziej szczegółowoJAK RADZIĆ SOBIE W SYTUACJI DOŚWIADCZENIA PRZEZ UCZNIA ZJAWISKA HEJTU. materiał dla uczniów
JAK RADZIĆ SOBIE W SYTUACJI DOŚWIADCZENIA PRZEZ UCZNIA ZJAWISKA HEJTU materiał dla uczniów SPIS TREŚCI 1. WSTĘP 2. STAŁEM SIĘ ODBIORCĄ HEJTU 2.1 DLACZEGO MNIE TO SPOTKAŁO? 2.2 CO MOŻESZ ZROBIĆ JAKO ODBIORCA
Bardziej szczegółowoEmpatyczna układanka
T Spotkanie 9 Empatyczna układanka Projekt finansowany ze środków Ministerstwa Edukacji Narodowej w ramach Narodowego Programu Zdrowia Realizator projektu: fundacja e d u k a c j i p o z y t y w n e j
Bardziej szczegółowoZarządzanie emocjami
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Zarządzanie emocjami Beata Skowrońska Uniwersytet w Białymstoku 9 grudnia 2010 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Co to jest inteligencja
Bardziej szczegółowoGADKI, czyli proste rozmowy na trudne tematy. Rozmowy z dzieckiem dotyczące unikania zagrożeń związanych z wykorzystaniem seksualnym.
GADKI, czyli proste rozmowy na trudne tematy. Rozmowy z dzieckiem dotyczące unikania zagrożeń związanych z wykorzystaniem seksualnym. Na podstawie kampanii Fundacji Dzieci Niczyje - przygotowała Agata
Bardziej szczegółowoOCENIANIE ZACHOWANIA UCZNIÓW KL. III
OCENIANIE ZACHOWANIA UCZNIÓW KL. III Ocena zachowania jest oceną opisową wg następującej skali: 6 zachowanie znakomite 5 bardzo dobre 4 dobre 3 dostateczne 2 słabe 1 bardzo słabe ZACHOWNIE ZNAKOMITE (6)
Bardziej szczegółowomnw.org.pl/orientujsie
mnw.org.pl/orientujsie Jesteśmy razem, kochamy się. Oczywiście, że o tym mówimy! Ale nie zawsze jest to łatwe. agata i marianna Określenie bycie w szafie nie brzmi specjalnie groźnie, ale potrafi być naprawdę
Bardziej szczegółowoJ. J. : Spotykam rodziców czternasto- i siedemnastolatków,
J. J. : Spotykam rodziców czternasto- i siedemnastolatków, którzy twierdzą, że właściwie w ogóle nie rozmawiają ze swoimi dziećmi, odkąd skończyły osiem czy dziewięć lat. To może wyjaśniać, dlaczego przesiadują
Bardziej szczegółowoAneks do Programu Wychowawczo-Profilaktycznego Szkoły Podstawowej nr 1 w Lublińcu
Aneks do Programu Wychowawczo-Profilaktycznego Szkoły Podstawowej nr 1 w Lublińcu (zgodnie z rozporządzeniem MEN z 22.01.2018r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkole
Bardziej szczegółowo